Resuscytacja kr
ąż
eniowo- oddechowa u dzieci
Podstawowe zabiegi resuscytacyjne u dzieci BLS
Za dzieci nale
ż
y uzna
ć
osob
ę
w wieku poni
ż
ej 8 roku
ż
ycia (płci m
ę
skiej i płci
ż
e
ń
skiej).
1. Upewnij si
ę
,
ż
e jest bezpiecznie zarówno dla ciebie jak i dla dziecka.
2. Sprawd
ź
reakcj
ę
dziecka:
- delikatnie potrz
ąś
nij dziecko i zapytaj gło
ś
no: „Czy wszystko w porz
ą
dku?”, nie potrz
ą
saj
niemowl
ę
ciem i dzieckiem, je
ś
li podejrzewasz u niego uraz szyjnego odcinka kr
ę
gosłupa.
3a. Je
ś
li dziecko odpowiada słowami lub poruszeniem si
ę
:
- pozostaw dziecko w pozycji w jakiej je zastałe
ś
(pod warunkiem,
ż
e jest ona dla niego bezpieczna),
- oce
ń
jego stan i udziel pomocy w razie potrzeby,
- powtarzaj regularnie ocen
ę
stanu ogólnego dziecka.
3b. Je
ś
li dziecko nie reaguje:
- gło
ś
no wołaj o pomoc,
- udro
ż
nij drogi oddechowe dziecka poprzez odgi
ę
cie głowy i uniesienie
ż
uchwy w nast
ę
puj
ą
cy
sposób:
pocz
ą
tkowo w pozycji zastanej, umie
ść
r
ę
k
ę
na czole dziecka i delikatnie odegnij jego głow
ę
ku tyłowi,
w tym samym czasie umie
ść
opuszki palca (lub palców) pod bródka dziecka i unie
ś
j
ą
; nie naciskaj na
tkanki mi
ę
kkie pod bródka, bo mo
ż
esz spowodowa
ć
niedro
ż
no
ść
dróg oddechowych,
- je
ś
li wci
ąż
masz trudno
ś
ci z udro
ż
nieniem dróg oddechowych, spróbuj metody wysuni
ę
cia
ż
uchwy;
połó
ż
palce wskazuj
ą
ce obydwu r
ą
k za
ż
uchw
ą
dziecka, po jej bokach i popchnij j
ą
do przodu,
- obie metody mog
ą
by
ć
łatwiejsze do wykonania, je
ś
li dziecko zostanie delikatnie obrócone na plecy.
Je
ż
eli podejrzewasz istnienie urazu okolicy szyi, staraj si
ę
udro
ż
ni
ć
drogi oddechowe, u
ż
ywaj
ą
c
jedynie metody wysuni
ę
cia
ż
uchwy. Je
ś
li nadal jest to nieskuteczne, zastosuj niewielkie odchylenie
głowy do tyłu, do momentu a
ż
drogi oddechowe zostan
ą
udro
ż
nione.
4. Utrzymuj
ą
c dro
ż
no
ść
dróg oddechowych wzrokiem, słuchem i dotykiem oce
ń
, czy wyst
ę
puj
ą
prawidłowe oddechy poprzez przysuni
ę
cie swojej twarzy blisko twarzy dziecka i obserwowania jego
klatki piersiowej: obserwuj ruchy klatki piersiowej, słuchaj nad nosem i ustami dziecka szmerów
oddechowych, poczuj ruch powietrza. Patrz, słuchaj i staraj si
ę
wyczu
ć
nie dłu
ż
ej ni
ż
10 sekund
zanim podejmiesz decyzj
ę
.
5a. Je
ś
li dziecko oddycha prawidłowo:
- ułó
ż
dziecko w pozycji bezpiecznej (patrz dalej),
- sprawdzaj, czy oddech nadal wyst
ę
puje.
5b. Je
ś
li dziecko nie oddycha lub ma oddechy agonalne (nieregularne, rzadkie oddechy):
- delikatnie usu
ń
widoczne ciała obce mog
ą
ce powodowa
ć
niedro
ż
no
ść
dróg oddechowych,
- wykonaj 5 pierwszych oddechów ratowniczych,
- podczas wykonywania oddechów ratowniczych zwró
ć
uwag
ę
na pojawienie si
ę
kaszlu lub odruchów
z tylnej
ś
ciany gardła w odpowiedzi na twoje działania; obecno
ść
lub brak tego typu reakcji stanowi
cze
ść
oceny obecno
ś
ci oznak kr
ąż
enia; zostan
ą
one opisane w dalszej.
Oddechy ratownicze u dziecka powy
ż
ej 1 roku powinny by
ć
wykonane w nast
ę
puj
ą
cy sposób:
zapewnij odgniecie głowy i uniesienie
ż
uchwy, kciukiem i palcem wskazuj
ą
cym r
ę
ki le
żą
cej na czole
zaci
ś
nij mi
ę
kkie cz
ęś
ci nosa, rozchyl nieco usta dziecka, ale utrzymuj uniesienie bródki, nabierz
powietrza, obejmij szczelnie swoimi ustami usta dziecka i upewnij si
ę
,
ż
e nie ma przecieku powietrza,
wykonaj powolny wydech do ust poszkodowanego trwaj
ą
cy ok. 1–1,5 sekundy, obserwuj
ą
c
równocze
ś
nie unoszenie si
ę
klatki piersiowej, utrzymuj
ą
c odgi
ę
cie głowy i uniesienie zuchowy odsu
ń
swoje usta od ust poszkodowanego i obserwuj, czy podczas wydechu opada klatka piersiowa,-
ponownie nabierz powietrza i powtórz opisan
ą
sekwencj
ę
5 razy; oce
ń
jako
ść
oddechu obserwuj
ą
c
klatk
ę
piersiow
ą
dziecka: powinna si
ę
unosi
ć
i opada
ć
jak przy normalnym oddechu.
Oddechy ratownicze dla niemowl
ą
t powinny by
ć
wykonane w nast
ę
puj
ą
cy sposób:
umie
ść
głow
ę
w pozycji neutralnej i unie
ś
bródk
ę
, nabierz powietrza, obejmij szczelnie swoimi ustami
usta i nos dziecka i upewnij si
ę
,
ż
e nie ma przecieku powietrza. Je
ś
li u starszego niemowl
ę
cia nie
mo
ż
na obj
ąć
ust i nosa, ratownik mo
ż
e próbowa
ć
obj
ąć
swoimi ustami albo tylko usta, albo tylko nos
niemowl
ę
cia (je
ś
li tylko nos — nale
ż
y zacisn
ąć
usta, aby powietrze nie wydostawało si
ę
na zewn
ą
trz),
powoli wdmuchuj powietrze do ust i nosa niemowl
ę
cia przez 1–1,5 sekundy, w ilo
ś
ci wystarczaj
ą
cej do
widocznego uniesienia si
ę
klatki piersiowej, utrzymuj
ą
c odgi
ę
cie głowy i uniesienie
ż
uchwy odsu
ń
swoje usta od ust poszkodowanego i obserwuj, czy podczas wydechu opada klatka piersiowa,
- ponownie nabierz powietrza i powtórz opisan
ą
sekwencj
ę
5 razy.
Je
ś
li wykonanie skutecznego oddechu natrafia na trudno
ść
, drogi oddechowe mog
ą
by
ć
niedro
ż
ne.
Wtedy:
- otwórz usta dziecka i usu
ń
z nich wszelkie widoczne przeszkody; nigdy nie staraj si
ę
usun
ąć
ciała
obcego na
ś
lepo,
- upewnij si
ę
,
ż
e głowa jest prawidłowo odgi
ę
ta, bródka uniesiona, ale tak
ż
e,
ż
e szyja nie jest
nadmiernie wygi
ę
ta,
- je
ś
li odgi
ę
cie głowy i uniesienie brody nie powoduje udro
ż
nienia dróg oddechowych, spróbuj metody
wysuni
ę
cia
ż
uchwy,
- podejmij do 5 prób w celu uzyskania efektywnych oddechów, je
ś
li nadal jest to nieskuteczne,
rozpocznij uciskanie klatki piersiowej.
6. Oce
ń
układ kr
ąż
enia dziecka. Masz nie wi
ę
cej ni
ż
10 sekund na:
- poszukiwanie oznak kr
ąż
enia — zalicza si
ę
do tego: ruch, kaszel lub prawidłowy oddech (nie
oddechy agonalne, które s
ą
rzadkie i nieregularne),
- sprawdzenie t
ę
tna (je
ś
li jeste
ś
przeszkolony), ale upewnij si
ę
,
ż
e nie zajmie ci to wi
ę
cej ni
ż
10
sekund.
U dziecka powy
ż
ej 1. roku
ż
ycia badaj t
ę
tno na t
ę
tnicy szyjnej.
Je
ś
li jest to niemowl
ę
, badaj t
ę
tno na t
ę
tnicy ramiennej na wewn
ę
trznej stronie ramienia.
7a. Je
ż
eli jeste
ś
pewien,
ż
e w ci
ą
gu 10 sekund stwierdziłe
ś
obecno
ść
oznak kr
ąż
enia:
- je
ś
li to konieczne, kontynuuj oddechy ratownicze a
ż
do powrotu spontanicznego oddechu,
- je
ś
li dziecko nadal jest nieprzytomne, ułó
ż
je w pozycji bezpiecznej,
- powtarzaj regularnie ocen
ę
stanu ogólnego dziecka.
7b. Je
ś
li brak t
ę
tna (oznak kr
ąż
enia) lub gdy t
ę
tno jest wolne (poni
ż
ej 60/min z objawami złej perfuzji)
lub nie masz pewno
ś
ci, czy jest obecne:
- rozpocznij uciskanie klatki piersiowej,
- poł
ą
cz oddechy ratownicze z uciskaniem klatki piersiowej.
Uciskania klatki piersiowej nale
ż
y wykona
ć
w nast
ę
puj
ą
cy sposób:
U dzieci nale
ż
y uciska
ć
w jednej trzeciej dolnej mostka. Aby unikn
ąć
uciskania nadbrzusza, nale
ż
y
zlokalizowa
ć
wyrostek mieczykowaty poprzez znalezienie miejsca gdzie łuki
ż
ebrowe ł
ą
cz
ą
si
ę
ze
sob
ą
. Szeroko
ść
jednego palca powy
ż
ej tego punktu wyznaczy prawidłowe miejsce do ucisku mostka.
Uci
ś
ni
ę
cia powinny by
ć
wystarczaj
ą
ce aby obni
ż
y
ć
mostek do około jednej trzeciej gł
ę
boko
ś
ci klatki
piersiowej. Nale
ż
y zwolni
ć
ucisk i powtarza
ć
t
ę
czynno
ść
z cz
ę
sto
ś
ci
ą
około 100/min.
Po 15 uci
ś
ni
ę
ciach, nale
ż
y odgi
ąć
głow
ę
, unie
ść
ż
uchw
ę
i wykona
ć
2 efektywne oddechy. Uciskanie
klatki piersiowej i oddechy ratownicze powinno si
ę
kontynuowa
ć
w stosunku 15 : 2. Je
ś
li ratownik jest
sam, mo
ż
e u
ż
y
ć
stosunku 30 : 2, zwłaszcza je
ś
li ma trudno
ść
w zmienianiu pozycji pomi
ę
dzy
uciskaniem a wentylacja.
Chocia
ż
cz
ę
sto
ść
uci
ś
ni
ęć
wynosi 100/min, rzeczywista liczba uci
ś
ni
ęć
na minut
ę
b
ę
dzie mniejsza ni
ż
100 ze wzgl
ę
du na przerwy na wykonanie oddechów. Najkorzystniejsza metoda uciskania klatki
piersiowej ró
ż
ni si
ę
nieznacznie u dzieci i niemowl
ą
t. W przypadku wykonywania uci
ś
ni
ęć
klatki
piersiowej u niemowl
ą
t przez jednego ratownika zalecany jest masa
ż
opuszkami dwóch palców,
natomiast gdy jest dwóch lub wi
ę
cej ratowników nale
ż
y u
ż
y
ć
techniki dwóch kciuków i dłoni
obejmuj
ą
cych klatk
ę
piersiow
ą
niemowl
ę
cia. Nale
ż
y umie
ś
ci
ć
kciuki jeden obok drugiego w jednej
trzeciej dolnej mostka (jak powy
ż
ej), uło
ż
one w kierunku głowy niemowl
ę
cia. Pozostałe palce obu
dłoni obejmuj
ą
klatk
ę
piersiow
ą
, a ko
ń
ce palców podtrzymuj
ą
plecy niemowl
ę
cia. Nale
ż
y uciska
ć
dwoma kciukami doln
ą
cze
ść
mostka aby obni
ż
y
ć
mostek do około jednej trzeciej gł
ę
boko
ś
ci klatki
piersiowej.
Aby wykona
ć
uciskanie klatki piersiowej u dziecka powy
ż
ej 1. roku
ż
ycia nale
ż
y umie
ś
ci
ć
nadgarstek
jednej r
ę
ki w jednej trzeciej dolnej mostka (jak powy
ż
ej). Konieczne jest uniesienie palców aby
upewni
ć
si
ę
,
ż
e nie uciska si
ę
ż
eber.
Nale
ż
y ustawi
ć
si
ę
pionowo nad klatk
ą
piersiow
ą
ratowanego, wyprostowa
ć
ramiona i uciska
ć
tak, aby
obni
ż
y
ć
mostek do około jednej trzeciej gł
ę
boko
ś
ci klatki piersiowej. W przypadku wi
ę
kszych dzieci lub
mniejszych ratowników łatwiej to b
ę
dzie osi
ą
gn
ąć
przy u
ż
yciu dwóch r
ą
k ze splecionymi palcami.
8. Kontynuuj resuscytacj
ę
do czasu:
- powrotu oznak
ż
ycia u dziecka (spontaniczny oddech, t
ę
tno, ruch),
- przybycia wykwalifikowanej pomocy,
- wyczerpania własnych sił.
Kiedy wezwa
ć
pomoc
Bardzo istotnym jest, aby ratuj
ą
cy uzyskał pomoc, tak szybko jak to mo
ż
liwe po zasłabni
ę
ciu dziecka
- w przypadku gdy jest dwóch ratowników jeden rozpoczyna czynno
ś
ci resuscytacyjne, a drugi wzywa
pomoc
- gdy jeste
ś
sam przeprowad
ź
jednominutow
ą
akcj
ę
resuscytacyjn
ą
, a nast
ę
pnie wezwij pomoc;
mo
ż
esz wzi
ąć
niemowl
ę
i małe dziecko ze sob
ą
szukaj
ą
c pomocy, próbuj
ą
c kontynuowa
ć
czynno
ś
ci
resuscytacyjne
- wyj
ą
tkiem od tej zasady s
ą
dzieci ze znan
ą
kardiologiczn
ą
przeszło
ś
ci
ą
chorobow
ą
, u których doszło
do nagłego NZK. W tych sytuacjach najbardziej prawdopodobn
ą
przyczyna zatrzymania kr
ąż
enia s
ą
zaburzenia rytmu serca, dlatego te
ż
najwa
ż
niejsze w takim przypadku jest jak najszybsze uzyskanie
dost
ę
pu eto defibrylatora. W tym przypadku nale
ż
y natychmiast wezwa
ć
pomoc.
Zaawansowane zabiegi resuscytacyjne u dzieci ALS
Post
ę
powanie profesjonalne z u
ż
yciem sprz
ę
tu uzale
ż
nione jest od rodzaju mechanizmy zatrzymania
kr
ąż
enia. Zastosowanie tutaj równie
ż
maj
ą
zasady BLS.
Pacjenta nale
ż
y natlenia
ć
i wentylowa
ć
za pomoc
ą
worka samorozpr
ęż
alnego i maski. Zapewnij
wentylacj
ę
dodatnimi ci
ś
nieniami z wysokim st
ęż
eniem tlenu.
- Wykonaj 5 efektywnych wentylacji, a nast
ę
pnie rozpocznij uciskanie klatki piersiowej i wentylacj
ę
dodatnimi ci
ś
nieniami w stosunku 15 : 2 (je
ś
li ratownik jest sam, mo
ż
e u
ż
y
ć
sekwencji 30 : 2).
- Unikaj zm
ę
czenia ratownika poprzez cz
ę
st
ą
zmian
ę
osoby uciskaj
ą
cej klatk
ę
piersiow
ą
.
- Zapewnij monitorowanie rytmu serca.
- Oce
ń
rytm serca i oznaki kr
ąż
enia (sprawdzanie t
ę
tna na głównych naczyniach, nie dłu
ż
ej ni
ż
10 s)
- Natychmiast wykonaj defibrylacj
ę
(4 J/kg dla wszystkich wyładowa
ń
).
- Rozpocznij RKO tak szybko jak to mo
ż
liwe.
- Po 2 minutach sprawd
ź
zapis rytmu na monitorze. Je
ś
li nadal wyst
ę
puje VF/VT wykonaj nast
ę
pne
wyładowanie.
- Natychmiast rozpocznij RKO, prowad
ź
j
ą
przez 2 minuty, a nast
ę
pnie ponownie oce
ń
rytm; je
ś
li nic
si
ę
nie zmieniło, podaj adrenalin
ę
, a nast
ę
pnie wykonaj trzecie wyładowanie.
- Prowad
ź
RKO przez 2 minuty.
- Je
ś
li nadal wyst
ę
puje VF/VT podaj amiodaron, a nast
ę
pnie szybko wykonaj czwarte wyładowanie.
- Podawaj adrenalin
ę
co 3–5 minut podczas RKO.
- Je
ś
li u dziecka nadal wyst
ę
puje VF/VT, kontynuuj wykonywanie wyładowa
ń
na zmian
ę
z 2 minutami
RKO.
- Je
ś
li widoczne s
ą
oznaki
ż
ycia, oce
ń
rytm na monitorze w celu poszukiwania zorganizowanej
aktywno
ś
ci elektrycznej serca, je
ś
li jest obecna, sprawd
ź
t
ę
tno.
- Poszukuj i lecz odwracalne przyczyny zatrzymania kr
ąż
enia (4 H i 4 T).
- Je
ś
li defibrylacja była skuteczna ale VF/VT pojawiło si
ę
ponownie, rozpocznij RKO, podaj amiodaron
i defibryluj ostatni
ą
skuteczn
ą
dawk
ą
energii.
- Rozpocznij ci
ą
gły wlew amiodaronu.
- Podawaj adrenalin
ę
w dawce 10
µ
g/kg do
ż
ylnie lub doszpikowo co 3–5 minut.
- Je
ś
li pacjent nie ma dost
ę
pu donaczyniowego ale jest zaintubowany, podawaj adrenalin
ę
dotchawiczo w dawce 100
µ
g/kg do momentu uzyskania dost
ę
pu do
ż
ylnego lub doszpikowego.
- Rozpoznaj i lecz odwracalne przyczyny zatrzymania kr
ąż
enia (4 H i 4 T).