1

1. Wyjaśnij, jaki są możliwe sposoby definiowania rynku.

Rynek to:

-

obszar, gdzie dokonuje się wymiana

-

instytucja (struktura) zorganizowania wzajemnych zobowiązań stron

-

układ wzajemnych oddziaływań

-

ogół stosunków między kupującymi a sprzedającymi

-

grupa firm i jednostek

2. Scharakteryzuj podstawowe cechy funkcji podaży i popytu.

Podaż

to ilość jakiegoś dobra, które są skłonni

wytwarzać i dostarczać na rynek producenci przy różne
cenie tego dobra, przy czym im wyższa cena, tym
wyższa skłonność do oferowania rosnących ilości.

Podaż jest funkcją ceny.

Krzywa

podaży

ukazuje zależność między ceną, a

ilością oferowanego towaru, przy innych wielkościach
niezmienionych.

A to dlatego, bo:
Po przekroczeniu pewnego poziomu produkcji szybko
rosną koszty wytwarzania.

Im wyższa cena danego dobra, tym bardzie opłacalna staje się produkcja.
Jeżeli cena jakiegoś dobra utrzymuje się na wysokim poziomie, to produkcję podejmują nowe
przedsiębiorstwa.

Inne determinanty podaży:

1. Koszty produkcji ( im wyższe, tym niższy zysk)

-zmiany cen czynników produkcji

-zmiany technologii

-zmiany organizacyjne

-polityka rządu

2. opłacalność produktów alternatywnych

3. opłacalność dóbr o współzależnej sprzedaży

4. wypadki losowe i inne, nieprzewidziane zdarzenia

5. cele producentów

6. przewidywalne zmiany ceny

2

************************************************************************
Popyt

to ilość dobra, jaką nabywcy chcą kupić w określonym czasie i przy określonej cenie.

•

popyt potencjalny – ważny jako przesłanka do podjęcia decyzji o inwestycji

•

popyt faktyczny – realizowany w danym czasie przy danych, określonych cenach.

PRAWO POPYTU:

Przy innych czynnikach niezmienionych (ceteris paribus) zapotrzebowanie na określone dobro w danym
czasie zmaleje, jeśli jego cena wzrośnie, a zwiększy się, jeśli cena spadnie.
(zapotrzebowanie to ilość dobra, którą nabywcy są skłonni nabyć po określonej cenie w określonym
czasie)

Dn = f (Pn)

Popyt jest funkcją ceny
Jest tak dlatego, że:

1. istnieje

efekt dochodowy

czyli wpływ zmiany ceny

na wielkość zapotrzebowania wynikający z tego, że
nabywca na skutek zmiany ceny staje się
zamożnieszy lub biedniejszy.

2. istnieje

efekt substytucyjny

, czyli wpływ zmiany

ceny na wielkość zapotrzebowania wynikający z
tego, że nabywca przenosi swoje zakupy na dobra
substytucyjne.

3. Wielkość popytu zależy od ilości i „bliskości” dóbr

substytucyjnych.

Inne determinanty popytu:

1. gusty (moda)
2. ilość i ceny dóbr substytucyjnych, tzw. Konkurencyjnych
3. ilość i ceny dóbr komplementarnych (np. cartridge do drukarki)
4. dochód (dobra zwykłe – ich konsumpcja wzrasta wraz z dochodem, dobra niższego rzędu –

konsumpcja spada wraz ze wzrostem dochodu..

5. podział dochodu – wzrost rozpiętości
6. przewidywalne zmiany cen

3. Wyjaśnij znaczenie pojęć: równowaga rynkowa, niedobór rynkowy, nadwyżka rynkowa.

Równowaga rynkowa – oferta towarów i usług zrównuje się z zapotrzebowaniem na te towary i
usługi. Nabywcy są skłonni kupić towary i usługi po podanej przez producentów cenie. Popyt =
podaż.
Niedobór rynkowy – nabywcy chcą kupić więcej towaru, niż oferują sprzedawcy. W takiej sytuacji
niektórzy nabywcy gotowi są zapłacić więcej za dostępny na rynku towar . Sprzedawcy
wykorzystają szansę i podniosą cenę. Przy wyższej cenie zapotrzebowanie się zmniejszy, a ilość
oferowana wzrośnie.

3

Nadwyżka rynkowa – ilość oferowana przewyższa zapotrzebowanie. Sprzedawcy chcą sprzedać
więcej towaru, niż chcą kupić nabywcy. W takiej sytuacji sprzedawcy obniżają cenę. Spadek ceny
zwiększa zapotrzebowanie i zmniejsza ilość oferowanego towaru.

4. Co to jest krótki i długi czas w teorii ekonomi?

Krótki czas- to czas, w którym zwiększenie produkcji następuje przez pełniejsze wykorzystanie
dostępnych czynników produkcji.

Długi czas - to taki, w którym wszystkie czynniki produkcji traktowane są jako zmienne.

5. Na czym polega efekt dochodowy i substytucyjny zmian cen?

EFEKT SUBSTYTUCYJNY

– to zmiana popytu konsumenta zachodząca wyłącznie pod wpływem

zmiany ceny nabywanego dobra. Konsument szuka dóbr substytucyjnych.

EFEKT DOCHODOWY

– zmiana popytu konsumenta spowodowana wyłącznie wywołaną ruchem cen

zmianę jego dochodu.

6. Jakie są podstawowe determinanty popytu?

1. Cena

2. gusty (moda)

3. ilość i ceny dóbr substytucyjnych, tzw. Konkurencyjnych

4. ilość i ceny dóbr komplementarnych (np. cartridge do drukarki)

5. dochód (dobra zwykłe – ich konsumpcja wzrasta wraz z dochodem, dobra niższego rzędu –

konsumpcja spada wraz ze wzrostem dochodu.).

6. podział dochodu – wzrost rozpiętości

7. przewidywalne zmiany cen

8. Jakie są podstawowe determinanty podaży?

1. Cena

2. dostępna dla wytwórców technika

3. koszty produkcji (siła robocza, maszyny, surowce, energia)

4. interwencja państwa

8. Co to jest elastyczność cenowa popytu? Kiedy popyt jest elastyczny, kiedy neutralny, a kiedy
nieelastyczny?

Elastyczność cenowa popytu to reakcja popytu na zmiany cen. Łatwość substytucji przesądza o
wysokiej elastyczności popytu na dane dobro.

Elastyczność = % zmiany produkcji: % zmiany ceny

1. jeżeli elastyczność>1 to popyt jest elastyczny, spadek ceny powoduje wzrost przychodu, a wzrost –
jego spadek.

4

2. jeżeli elastyczność = 1 to popyt jest neutralny, a zmiana ilości produkcji jest procentowo równa
zmianie ceny.
3. jeżeli elastyczność jest <1 to popyt jest nieelastyczny, wzrost ceny powoduje wzrost przychodu a
spadek ceny – spadek dochodu.

Szczególnymi przypadkami są doskonała elastyczność i doskonała nieelastyczność.

Doskonała nieelastyczność (popyt = const)
Elastyczność cenowa popytu jest równa zero; niezależnie od wzrostu ceny, ilość nabywanego towaru nie
maleje (np. zapałki, sól)

Doskonała elastyczność
Cena jest stała, zmieniają się ilości, które nabywają konsumenci, i nie ma to związku z ceną.

9. Jakie mogą być przyczyny różnej reakcji popytu na zmianę ceny?

Przyczyny reakcji popytu:

1. dostępność substytutów
2. przyzwyczajenia konsumentów
3. dobra luksusowe (czym więcej zarabiamy, tym więcej na nie wydajemy)
4. dobra niezbędne (wydawanie na nie ma związku z dochodami)

10. Co to jest elastyczność cenowa podaży? Jakie mogą być przyczyny różnej elastyczności
podaży?

To współczynnik zmiany reakcji podaży na zmianę ceny
Elastyczność podaży = % zmiany podaży: % zmiany ceny.

Podaż elastyczna- gdy wzrasta cena, wzrasta podaż (znacząco)
Podaż nieelastyczna – wzrost ceny powoduje jedynie nieznaczny wzrost podaży.

Podaż doskonale nieelastyczna – jaka by nie była cena i popyt, podaż się nie zwiękzy i już
Podaż doskonale elastyczna – cena jest stała, a podaż dopasowuje się do popytu.

Przyczyny różnej elastyczności podaży:

1. nadwyżka/niedobór mocy produkcyjnej
2. wysoki poziom zapasów (większa odporność na ruchy cen)

-

dobra produkcyjne

-

dobra naturalne

11. Co to są i czym są uwarunkowane preferencje konsumenta?

→

→

→

→

subiektywne oceny ważności oraz przydatności dóbr; określają kolejność, w jakiej konsument

uszeregował poszczególne kombinacje dóbr
uwarunkowania:
-

tradycja rodzinna

-

wpływ środowiska społecznego

-

wychowanie

-

wykształcenie

5

-

poziom dochodu

-

styl życia

12. Użyteczność, użyteczność całkowita, użyteczność krańcowa.

Użyteczność – satysfakcja, poczucie zaspokojenia potrzeb związanych z konsumpcją dóbr i usług, miara
stopnia zadowolenia. Użyteczność nie jest mierzalna.
Użyteczność całkowita – łączna satysfakcja z konsumpcji danej ilości dobra. Uc zwiększa się do
pewnego momentu, potem zaczyna spadać, zgodnie z prawem malejących przychodów.
Użyteczność krańcowa – zmiana Uc wynikająca ze zmiany konsumpcji danego dobra o jednostkę;
przyrost satysfakcji uzyskany ze spożycia kolejnej jednostki danego dobra. Uk zmniejsza się wraz ze
wzrostem ilości konsumowanego dobra

13. Kiedy równowaga konsumenta osiąga optimum, albo inaczej konsument znajduje się w
równowadze?

Równowaga konsumenta – struktura spożycia, przy której konsument maksymalizuje użyteczność
całkowitą; punkt styczności linii ograniczenia budżetowego z możliwą do osiągnięcia krzywą
obojętności

Wtedy, gdy relacje krańcowej użyteczności do ceny każdego dobra nabywalnego są identyczne.
Uk „x” : P „x” = Uk „y” : P „y”

14. Co to jest i jakie są podstawowe właściwości krzywej obojętności?

Krzywa obojętności to popyt na dobra y i x w warunkach różnych ograniczeń budżetowych. Krzywa ta
obrazuje więc różne kombinacje dwu dóbr dające ten sam poziom użyteczności całkowitej.
-

nachylenie ujemne

-

jest wklęsła w stosunku do układu współrzędnych ze względu na krańcową stopę substytucji (jest
to ilość jednego dobra, którą skłonny jest oddać konsument za jednostkę drugiego dobra → ∆Y :
∆X);

-

kształt krzywej wskazuje, że dodatkową ilość jednego dobra uzyskuje się kosztem coraz mniejszych
ilości drugiego dobra;

-

dla każdego konsumenta można wykreślić nieskończenie wiele krzywych obojętności; mapa
krzywych obojętności jest wyrazem preferencjo konsumenta

-

im dalej od układu współrzędnych, tym wyższa użyteczność całkowita;

-

krzywe obojętności nie przecinają się;

-

konsument nie może jednak wybrać dowolnej krzywej obojętności, ponieważ ograniczają go:
dochód konsumenta i cena dobra

15. Co to jest prawo Engla? Jak działa ono w przypadku dóbr podstawowych, dóbr podrzędnych,
a jak w przypadku dóbr luksusowych?

16. Co to są dobra Giffena?

Równowaga w punkcie E. Cena dobra x wzrasta. Zmniejsza się konsumpcja dobra y, a wzrasta dobra x.
Dotyczy dóbr podstawowych, np. chleba, bo to dla najuboższych oznacza to przetrwanie.
Ujemny efekt dochodowy przeważą nad efektem substytucyjnym

6

17. Scharakteryzuj podstawowe formy własności firm.

a) prywatna – przedsiębiorstwa będące własnością pojedynczych osób lub rodzin oraz spółki
W małych firmach prywatnych właściciel często jest kierownikiem. Warunkiem startu w biznesie
jest zgromadzenie odpowiedniego kapitału początkowego – jego wielkość może się znacznie różnić
w zależności od dziedziny gospodarki. Oprócz kapitału potrzebne są: zaangażowanie osobiste,
pracowitość, przedsiębiorczość i zdolność do podejmowania ryzyka.
W ustabilizowanej gospodarce rynkowej niektóre prywatne przedsiębiorstwa są bardzo efektywne, ale
większość przynosi niewielkie zyski.
Zalety małych firm prywatnych:
-

zdolność do tworzenia silnej motywacji nakierowanej na realizację celów firmy

-

elastyczne działanie

-

szybkie dostosowywanie się do zmian popytu

Podstawowa wada: nikła możliwość zgromadzenia dużego kapitału, który w niektórych dziedzinach jest
niezbędnym warunkiem ekspansji. Jest to jedna z fundamentalnych przyczyn łączenia się
przedsiębiorstw. Przedsiębiorstwa łączą się z wielu powodów:
-

korzyści skali →wraz ze wzrostem rozmiarów produkcji jednostkowe koszty obniżają się

-

względy finansowe.

Spółka jest umową, na mocy której wspólnicy podejmują wspólną działalność gospodarczą i dążą do
osiągnięcia wspólnego celu.
b) Spółdzielcza – powstaje jako dobrowolne zrzeszenie osób prowadzących wspólną działalność w

imieniu swoich członków.

-

członkowie spółdzielni mogą wnosić do niej udziały zarówno w postaci środków pieniężnych, jak
też budynków, maszyn i ziemi

-

zarządzanie spółką opiera się na zasadach samorządowych (ogólne zebranie członków, które
formalnie jest najwyższą władzą spółdzielni, wybiera zarząd spółdzielni; każdy członek spółdzielni
ma jeden głos)

-

podział nadwyżki ekonomicznej między członków spółdzielni dokonuje się przy uwzględnianiu
dwóch kryteriów: bieżącego wkładu pracy członków spółdzielni (dochody z pracy) i wysokości
wniesionego wkładu kapitałowego (dywidenda);

c) państwowa
d) komunalna
e) pracownicza, w tym tzw. akcjonariat pracowniczy
Przedsiębiorstwo może być własnością pracowników w całości lub części. Akcje pracownicze ułatwiają
ograniczanie żądań płacowych pracowników i wzmacniają motywację nastawioną na wzrost
indywidualnej wydajności pracy i poprawę efektywności przedsiębiorstwa jako całości.

18. Omów najważniejsze cechy spółek cywilnych. Ich wady i zalety.

Umowa spółki zawiera postanowienia dotyczące celu spółki, czasu trwania, rodzaju działalności,
rodzaju i wysokości wkładów, udziału wspólników w zyskach i stratach, sposobu reprezentowania
spółki oraz zasada rozliczeń.
Wspólnicy mogą wnosić do spółki pieniądze, ruchomości i nieruchomości, prawa majątkowe, a także
własną pracę. Z chwilą zawarcia umowy każdy wspólnik staje się współwłaścicielem majątku spółki. Za
zobowiązania spółki wspólnicy odpowiadają solidarnie całym majątkiem osobistym. Brak osobowości
prawnej.
Korzyści:

7

-

przyczynia się do zwiększenia zasobów kapitałowych firmy, co umożliwia jej ekspansję

-

wspólnicy wnoszą nowe pomysły, umiejętności, znajomość rynku, spraw technicznych lub
organizacyjnych, dzięki czemu firma może funkcjonować bardziej efektywnie;

-

spółkę cywilną można utworzyć stosunkowo łatwo i szybko;

-

ponieważ spółka cywilna nie jest osobą prawną, dochody spółki opodatkowane są tylko jako
dochody osobiste wspólników;

Wady:
-

nieograniczona odpowiedzialność za zobowiązania spółki w przypadku jej upadłości grozi utratą
majątku osobistego wspólników

-

ograniczone możliwości powiększania kapitału i zaciągania kredytów na ekspansję firmy

-

uchwały wspólników powinny być podejmowane jednomyślnie, a więc konflikty między
wspólnikami, ich wycofywanie się itp. grożą niestabilnością działania spółki i potrzebą zawierania
ponownych umów.

19. Scharakteryzuj formę spółki jawnej.

Spółka prawa handlowego, osobowa →istotny jest skład osobowy określony w umowie.
Spółka osobowa – jest własnością co najmniej dwóch partnerów, którzy wnoszą odpowiedni kapitał,
wspólnie prowadzą działalność gospodarczą, ponoszą ryzyko związane z tą działalnością, dzielą się
zyskami i odpowiadają za powstałe zobowiązania. Nie ma osobowości prawnej. Zakres
odpowiedzialności partnerów jest różny.
Spółka osobowa jawna – umowne zrzeszenie dwu lub więcej osób, mających na celu wspólne
prowadzenie przedsiębiorstwa zarobkowego we wspólnym imieniu wspólników, na zasadzie pełnej i
solidarnej odpowiedzialności wszystkich wspólników. Zazwyczaj składa się z niewielkiej liczby
wspólników, mających do siebie pełne zaufanie, uczestniczących w działalności firmy.
Różnice między spółką cywilną i jawną:
-

cel spółki jawnej jest zawężony →chodzi tylko o cel zarobkowy;

-

przy spółce jawnej przedsiębiorstwo musi realizować cel zarobkowy, podczas, gdy w spółce
cywilnej może chodzić tylko o jedną transakcję;

-

spółka jawna prowadzi zazwyczaj działalność na większą skalę

Spółka cywilna, która przez dwa kolejne lata przynosiła dochody co najmniej 400tys. euro

20. Co to jest spółka komandytowa i jak rozkłada się odpowiedzialność wspólników?

W spółce komandytowej mamy dwa rodzaje uczestników:
f) komplementariusze, którzy ponoszą odpowiedzialność majątkową
g) komandyatriusze, wspólnicy bierni, którzy ponoszą odpowiedzialność kapitałem do sumy

komandytowej (tj. do wysokości wniesionych udziałów kapitałowych).

Spółka komandytowa opiera się na zaufaniu.
Zmiany kapitałowe są ograniczone, opierają się na zgodzie pozostałych partnerów.
Ograniczona ekspansja kapitału→nie są to wielkie przedsięwzięcia.

Natomiast spółka komandytowo-cywilna to spółka, w której co najmniej jeden wspólnik odpowiada
bez ograniczeń majątkowych, i co najmniej jeden jest akcjonariuszem. Minimalny kapitał: 50 tys. PLN.


21. Scharakteryzuj podstawowe cechy spółki z o.o.

8

Spółka z o.o. to spółka handlowa (wg Kodeksy Prawa Handlowego z 15 września 2000 roku), osobową i
kapitałowa. Osoby zakładające taką spółkę ponoszą odpowiedzialność finansową do wysokości
wniesionego kapitału. Spółkę ustanawia się poprzez spisanie aktu notarialnego, zarejestrowanie jej w
KRS i wniesienie kapitału. Kapitał to co najmniej 50 000 PLN, udział jednej osoby w spółce nie może
być mniejszy niż 500 PLN. Spółka z o.o. posiada osobowość prawną. Władzami spółki są –
zgromadzenie wspólników, rada nadzorcza, komisja rewizyjna. Wspólnik ma możliwość osobistej
kontroli spółki. Istnieje swoboda zbycia udziałów spółki – teoretycznie; praktycznie te kwestie reguluje
umowa.

22. Scharakteryzuj podstawowe cechy spółki akcyjnej.
Spółka akcyjna jest spółką handlową (wg Kodeksy Prawa Handlowego z 15 września 2000 roku),
osobową i kapitałową. Jej kapitał to co najmniej 500 000 PLN. Zazwyczaj ma wielu akcjonariuszy. Ma
osobowość prawną. Organami zarządzającymi są zarząd, rada nadzorcza, walne zgromadzenie
akcjonariuszy. Spółka akcyjna ma statut. Istnieją akcje zwykłe i uprzywilejowane (dają 2 razy więcej
głosów, ale przy rozdziale dywidendy nie dają więcej niż +50% zysku). Może się finansować ze źródeł
wewnętrznych, jak np. zysk niepodzielony, fundusz amortyzacji, lub zewnętrznych, np. sprzedaż akcji
(prawo do dywidendy), sprzedaż obligacji (pożyczka), kredyt.

23. Wymień najważniejsze znane Ci style zarządzania firmami.
Autokratyczny
Paternalistyczny
Integatywny
Samorządowy

24. Omów podstawowe tendencje rozwoju firm w ostatnich latach.

1. Małe jest piękne – duże korporacje dzieliły się, bo małe firmy są elastyczniejsze, bardziej

efektywne i w ogóle łatwiej sobie z nim poradzić.

2. Mergeromania – fuzje, przejęca, połączenia. Łączenie małych firm w większe, potem w jeszcze

większe. Cele łączenia – bardzo różne: od rozwoju firmy, po stworzenie podstaw do jej
likwidacji lub sprzedaży. Np. AOL TIME WARNER – kiepska fuzja.

3. Dywersyfikacja – różnicowanie produktów i usług przedsiębiorstw. Może być to rozwój

wewnątrz sektorowy lub wielosektorowy.

4. Holdingi – spółka matka i spółki córki. Matka kontroluje córki mając pakiet większościowy ich

akcji. Holdingi tworzą się głównie wokół grup kapitałowych.

25. Co to jest funkcja produkcji?

Funkcja produkcji przyporządkowuje technicznie efektywne metody wytwarzania poszczególnym
wartościom produkcji, czyli określa maksymalne rozmiary produkcji, jakie są możliwe do osiągnięcia
przy różnym poziomie nakładów.

26. Jak przebiega typowa funkcja produkcji? Omów podstawowe trzy fazy.

W długim czasie funkcja produkcji ma postać Q=f (K,L) czyli produkcja = funkcja nakładów kapitału i
pracy. Długookresowa funkcja produkcji jest więc funkcją dwóch zmiennych. W długim okresie
przedsiębiorca może swobodnie kształtować relacje między kapitałem a pracą, czyli może sobie
dowolnie wybierać technikę produkcji (np. kapitałochłonną – koparka i operator, albo pracochlonną –
łopata i operator łopaty ;-P)

9

W krótkim okresie przyjmuje się, że nakłady jednego z czynników produkcji, najczęściej kapitału, są
stałe, zmieniają się zaś nakłady pracy.
W I fazie nakład czynnika zmiennego (pracy) rośnie do osiągnięcia pułapu Produktu Przeciętnego
(wielkość produktu całkowitego, przypadająca na jednego
zatrudnionego). Czyli do maksimum.
W II fazie produkcja rośnie wolniej od zatrudnienia, produkt przeciętny spada. Produkt krańcowy
(zmiana produktu całkowitego spowodowana zmianą nakładów czynników produkcji o jednostkę) też
spada, ale pozostaje dodatni.
W III fazie produkt całkowity spada – bo produkt przeciętny spada, że już nie wspomnę o produkcie
krańcowym, który zaczyna przyjmować wartości ujemne.


27. Co to jest izokwanta?
Izokwanta to jest zbiór wszystkich technicznie wydajnych kombinacji czynników produkcji, które
pozwalają wytworzyć określoną ilość danego produktu. Jednym słowem- izokwanta to krzywa
jednakowego produktu.
Przemieszczanie się izokwant oznacza wzrost rozmiarów produkcji bez zmiany technologii
Przemieszczanie się po izokwancie to substytucja czynników produkcji.

28. W jakim stanie znajduje się przedsiębiorstwo, kiedy izokwata i izokoszta są styczne?

Przedsiębiorstwo znajduje się w równowadze – przecięcie się izokwaty i izokoszty (linia jednakowego
kosztu, czyli kombinacja czynników) oznacza, że nastąpiła optymalna kombinacja czynników produkcji
(pracy, kapitału, itp.),dostępna przy danych ograniczeniach finansowych i umożliwiająca wytwarzanie
maksimum produkcji na maksimum izokwanty.


29. Co są koszy alternatywne? Przykłady.

Zwane też kosztami utraconych możliwości lub straconych okazji. Wynikają z utraty możliwości
wykorzystania zasobów na inne cele. Są przykładem typowo ekonomicznego wyboru czyli coś za coś.
Np. Przedsiębiorca przeznacza swój zysk na inwestycje w rozbudowę firmy, zamiast wpłacić go na
oprocentowany rachunek bankowy. Rezygnacja z bankowych odsetek jest w tym przypadku kosztem
utraconych możliwości.

30. Wyjaśnij pojęcie kosztów stałych, zmiennych i całkowitych.

Koszty stałe to koszty, które musimy ponieść niezależnie od tego, czy cokolwiek robimy, np.
amortyzacja, czynsz, administracja.
Koszty zmienne to koszty, które zmieniają się wraz z wielkością produkcji, np. koszty pracy, paliwa,
surowców. Jest to koszt zmiennych czynników produkcji.
Koszty całkowite – suma wartość czynników produkcji zużytych w pewnym okresie.

31. Co to są przeciętne koszty całkowite, a co to są koszty krańcowe?

Koszty krańcowe – (marginalne) koszty wyprodukowania dodatkowej jednostki produktu
Kk = ∆Kc : ∆Q

10

Przeciętne koszty całkowite – jednostkowe nakłady (zmienne i stałe) poniesione na wytworzenie
jednostki produktu →Kc : Q

32. Na czym polega ekonomia skali?

Ekonomia skali to spadek kosztów w długim czasie wraz ze wzrostem rozmiarów firmy i wartości
produkcji. Jej przeciwieństwem jest dyzekonomia skali.

W warunkach występowania ekonomii skali koszt krańcowy uzyskania każdej dodatkowej
jednostki produkcji jest mniejszy od kosztu przeciętnego. Krzywa długookresowego kosztu
krańcowego leży poniżej krzywej długookresowego kosztu przeciętnego. Obie krzywe opadają
wraz ze wzrostem produkcji.

a) technologiczne źródła korzyści skali:
-

duże firmy mogą korzystać z efektów specjalizacji i podziału pracy

-

niektóre czynniki produkcji są niepodzielne i mogą być efektywnie wykorzystywane tylko w
dużych przedsiębiorstwach

-

względy technologiczne często sprawiają, że nakłady na powiększenie obiektu są relatywnie
mniejsze od efektów, jakie to przyniesie

-

w dużych przedsiębiorstwach istnieje możliwość wprowadzenia produkcji wielofazowej bez
konieczność przesyłania półfabrykantów z jednej fabryki do drugiej, co obniża koszty transportu,
magazynowania i administracyjne

-

przy produkcji na dużą skalę istnieje możliwość bardziej racjonalnego wykorzystania odpadów

-

duże firmy dysponują większymi środkami na prowadzenie prac badawczo-rozwojowych →mogą w
większym stopniu wprowadzać nowe wyroby i rozwiązania technologiczne, zwiększając
konkurencyjność firmy na rynku

b) marketingowe:
-

przy hurtowych zakupach materiałów itp. można wynegocjować niższe jednostkowe ceny zakupu
oraz korzystniejsze warunki płatności

-

koszty pakowania i transportu nie wzrastają proporcjonalnie do ilości zamawianych i sprzedawanych
produktów

-

koszty marketingowe, takie jak utrzymanie działu sprzedaży, reklamy itp. są niższe

-

opłacalne staje się zatrudnianie wysoko wykwalifikowanych pracowników zajmujących się
zaopatrzeniem i zbytem produktów firmy

c) finansowe:
-

duże firmy mogą łatwiej i na korzystniejszych warunkach uzyskać kredyt bankowy na finansowanie
działalności bieżącej oraz na cele rozwojowe

-

mogą korzystać z wielu źródeł finansowania swojej działalności; cieszą się zwykle większym
zaufaniem niż małe firmy, co oznacza m.in., że emitowane przez nie papiery wartościowe są chętnie
nabywane

Natomiast głównym źródłem niekorzyści skali są trudności związane ze sprawnym zarządzaniem dużą
firmą. Występuje wiele szczebli zarządzania, koordynacja działań różnych działów staje się coraz
bardziej zbiurokratyzowana i skomplikowana. Pogarszają się relacje między kierownictwem a
personelem. Motywacja wyobcowanych pracowników słabnie i odbija się to na wynikach firmy →tzw.
menedżerskie niekorzyści skali.
Innym powodem niekorzyści skali są czynniki geograficzne →wzrost kosztów transportu i obniżanie się
jakości surowca.

11

33. Wymień trzy podstawowe zasady maksymalizacji zysku z punktu widzenia kosztów, krótkiego
i długiego czasu?

h) poziom produkcji, przy którym utarg krańcowy jest równy kosztowi krańcowemu
i) w krótkim czasie →produkcja do momentu, w którym cena > koszty przeciętne zmienne
j) w długim czasie →produkcja do momentu, w którym cena > koszty przeciętne

34.Jaki jest optymalny poziom produkcji przedsiębiorstwa w warunkach konkurencji doskonałej?

Optymalny poziom produkcji – gdy utarg całkowity (czyli przychód ze sprzedaży) pomniejszony o
koszty osiąga maksimum.
Przedsiębiorstwo osiąga optymalne rozmiary produkcji, gdy koszt krańcowy (∆Kc : ∆Q) jest
równy utargowi krańcowemu (przyrost utargu całkowitego związanego ze wzrostem sprzedaży o
dodatkową jednostkę ∆Uc : ∆Q), który z kolei jest równy cenie rynkowej produktu.

35. Kiedy przedsiębiorstwo w warunkach konkurencji doskonałej maksymalizuje zysk, kiedy
minimalizuje stratę, a kiedy powinno zaniechać dalszej produkcji?
Przedsiębiorstwo maksymalizuje zysk do momentu, w którym koszt krańcowy zrówna się z kosztem
przeciętnym (=cena; stan równowagi, tzw. zysk normalny). Jeżeli cena rynkowa jest niższa od kosztu
przeciętnego przedsiębiorstwo ponosi straty; jeśli jednak w okresie krótkim nie jest ona niższa niż
przeciętny koszt zmienny, zapewnia firmie odtworzenie kapitału obrotowego i w konsekwencji
umożliwia minimalizację strat.
Granicę racjonalnych strat wyznacz poziom przeciętnego kosztu zmiennego (Kz:Q). Cena równa
kosztom zmiennym to tzw. cena zamknięcie – jeśli spadnie poniżej tego poziomu, należy zaprzestać
produkcji.

36. Wyjaśnij podstawowe założenia teorii monopolu.
Model struktury rynkowej:
-

jedna firma

-

bardzo ograniczona lub zerowa swoboda wejścia na rynek

-

nieporównywalne ceny produktów; firma ma bardzo duży wpływ na cenę i podaż (wzrost podaży
powoduje spadek ceny, opadająca krzywa popytu, popyt mniej elastyczny niż w oligopolu)

-

produkty są zróżnicowane, nie mają bliskich substytutów

-

uczestnicy rynku dysponują doskonałą informacją

-

przykład: PKP (chyba...)

37. Jakie są najważniejsze typy barier sprzyjających monopolom?
a) bariery techniczne, np. wymagany patent
b) bariery ekonomiczne, np. wysokie nakłady finansowe na budowę nowej firmy
c) bariery administracyjno-prawne, np. ustalony przez państwo monopol spirytusowy
Najczęściej wymieniane źródła monopolu:
-

rząd lub władze lokalne przyznają firmie prawo do wyłącznej produkcji danego produktu lub
świadczenia danej usługi

-

przedsiębiorstwo może wejść w posiadanie patentu, praw autorskich lub znaków firmowych,
uniemożliwiających powielanie technologii lub produktów przez innych producentów, dzięki czemu
zdobywa monopolistyczną pozycję

12

-

monopol może wynikać z prawa własności do specyficznych, niepowtarzalnych, występujących w
niewielkiej ilości zasobów naturalnych, potrzebnych do produkcji danego dobra

-

monopol może być związany z rosnącymi korzyściami skali, np. gdy jeden producent, wytwarzając
taniej niż pewna liczba mniejszych firm, jest w stanie zaspokoić całkowity popyt rynkowy →wtedy
przedsiębiorstwo ma tak duże możliwości ekspansji, że konkurencja nie może się utrzymać

38. W jaki sposób monopol postrzega krzywą popytu?
Krzywa popytu na produkty wytwarzane przez monopol jest równocześnie krzywą popytu rynkowego.
Podobnie jak w przypadku przedsiębiorstwa wolnokonkurencyjnego pokrywa się z krzywą utargu
przeciętnego. Ponieważ wraz ze wzrostem sprzedaży utarg przeciętny spada, krzywa popytu w
monopolu ma nachylenie ujemne.

39. Kiedy monopol osiąga optimum?
Punkt zrównania utargu krańcowego z kosztem krańcowym. Trzeba jednak pamiętać, że inaczej niż w
konkurencji doskonałej, utarg krańcowy nie równa się cenie i utargowi przeciętnemu. Przedsiębiorstwo
monopolistyczne osiąga optimum przy wielkości Q, przy której krzywa utargu krańcowego przecina się
z krzywą kosztów krańcowych. Rozmiary produkcji większe niż Q oznaczają, że utarg końcowy jest
niższy od kosztu krańcowego (Uk<Kk) i są nieopłacalne. Z kolei przy rozmiarach mniejszych od Q
utarg krańcowy jest większy od kosztów krańcowych (Uk>Kk), co oznacza, że wskazane jest
zwiększenie rozmiarów do poziomu Q, gdyż przynosi to dodatkowe zyski.
W warunkach pełnego monopolu sam producent wyznacza wielkość produkcji maksymalizującej zysk,
musi jednak brać pod uwagę czynniki wpływające na kształtowanie się krzywej popytu. Wysokość ceny
monopolowej (a tym samym zysku monopolisty) zależy przede wszystkim od cenowej elastyczności
popytu. Im mniejsza jest elastyczność popytu, tym bardziej opłacalne jest dla monopolu ograniczenie
rozmiarów produkcji, ponieważ monopol może swobodniej podnosić ceny bez obawy poważniejszego
spadku popytu.

40. Na czym polega komparatywna nieefektywność monopolu w stosunku do konkurencji
doskonałej?
-

w monopolu jednym z dostępnych sposobów osiągania zysków jest ograniczanie produkcji przy
równoczesnym podnoszeniu cen; monopolista nie jest zainteresowany zwiększaniem produkcji

-

wysokie prawdopodobieństwo produkcji przy relatywnie wysokich kosztach (z powodu braku
konkurencji)

konkurencja sprzyja innowacyjności


41.

42. Wyjaśnij podstawowe założenia konkurencji monopolistycznej.

Założenia ogólne:

1. Firma dąży do maksymalizacji zysku
2. Gospodarstwa domowe dążą do maksymalizacji użyteczności.
3. Nie występują korzyści ani koszty zewnętrzne wobec żadnego towaru.

Założenia szczególne:

1. Na rynku jest wielu kupców i sprzedawców, jednak żaden nie jest w stanie skutecznie wpływać

na innych.

2. Produkty są zróżnicowane – różnice są zauważalne dla nabywców.

13

3. Ceny różnicują się w ramach poszczególnych grup towarowych.
4. Istnieje względna swoboda wejścia/wyjścia z rynku.
5. Obie strony są doskonale poinformowane o cenach, ilości i jakości produktów na rynku.

Podstawowe decyzje przedsiębiorstw w konkurencji monopolistycznej:

1. ile produkować?
2. po jakiej cenie?
3. jak różnicować dany produkt od produktów innych firm

43. Co to jest różnicowanie produktu w warunkach konkurencji monopolistycznej i jakie są
podstawowe formy tego różnicowania?

Różnicowanie produktu obejmuje zarówno usługę jak i sprzedawców. Polega na nadawaniu wyrobom
cech, które odróżniają je od produktów konkurentów.

Formy:

1. elementy produktu – wygląd (design), walory użytkowe, trwałość
2. różnicowanie wyobrażeniowe – (image), opakowanie, elementy reklamy, podkreślane walory
3. różnicowanie sieci sprzedaży – lokalizacja, godziny sprzedaży, kredytowanie, ceny, jakość

oferty.

44. Na czym polega konkurencja niecenowa w warunkach konkurencji monopolistycznej?

Gdy w konkurencji monopolistycznej cena zrówna się z długookresowym kosztem przeciętnym, zysk
ekonomiczny będzie wynosił zero. Wtedy, ponieważ z ceny nie da się już spuścić, nie ma opcji i
zaczyna się KONKURENCJA NIECENOWA, polegająca na:

1. Wprowadzeniu na rynek szeregu podobnych produktów
2. Silne wykorzystanie reklamy do różnicowania

-

nacisk na cechy jakościowe

-

konkurencja w obrębie segmentu

-

używanie marki produktu

-

lokalizacja sprzedaży

-

serwis

-

gwarancja

-

cechy fizyczne produktu (ciężki, lekki)

-

nazwa

45. Jakie są podstawowe elementy korzyści i krytyki reklamy z punktu widzenia ekonomii?

Plusy dodatnie:

1. Informacja o produkcie, ułatwienie racjonalnego wyboru.
2. Ekonomia skali (silna akcja reklamowa tworzy masowe zapotrzebowanie na produkt)
3. Promuje konkurencję – zawsze trzeba mieć coś do zaoferowania
4. Stymuluje innowacje
5. Wspiera ekonomicznie media

Plusy ujemne:

1. Nie ułatwia wyboru, bo perswaduje a nie informuje.
2. Reklama zwiększa koszty, tym samym cenę produktu
3. Jest substytutem konkurencji cenowej

14

4. Finansowanie reklamy w mediach prowadzi do ich komercjalizacji.

46. Na czym polega typowa zmiana popytu jako konsekwencja udanej kampanii reklamowej?

47. Scharakteryzuj podstawowe założenia teorii oligopolu.

Założenia ogólne:

4. Firma dąży do maksymalizacji zysku
5. Gospodarstwa domowe dążą do maksymalizacji użyteczności.
6. Nie występują korzyści ani koszty zewnętrzne wobec żadnego towaru.
Założenia szczególne:
1. Na rynku jest niewielka liczba sprzedawców, decyzja każdego zaś ma wpływ na pozostałych.
2. Produkt może być jednorodny lub zróżnicowany.
3. Doskonała informacja, którą mają uczestnicy rynku, obejmuje ceny, ale nie obejmuje reakcji

konkurencji na zmianę cen. To samo dotyczy różnicowania produktu (zwłaszcza wprowadzania
innowacji) nigdy nie wiadomo, jak zachowa się konkurencja.

4. Istnieją bariery, które utrudniają wejście na rynek.

Oligopol opiera się więc na współzależności firm. Wzajemna obserwacja to element rynkowej strategii.

48. Na czym polega „złamana” krzywa popytu w oligopolu i jaka jest typowa reakcja popytu w
oligopolu?

Typowa krzywa popytu, oparta na reakcjach między ceną a ilością, ma ograniczoną użyteczność w
oligopolu, ponieważ każda zmiana powoduje reakcję ze strony konkurentów, a reakcje konkurentów
wpływają na krzywą popytu.
Konkurencja zawsze zareaguje na obniżkę ceny, ale zazwyczaj nie zareaguje na podwyżkę. Wzrost
ceny powoduje bardziej istotny spadek popytu na dane dobro, niż wzrost popytu wywołany
spadkiem ceny.
Wzrost ceny produktów Firmy ZENEK sprawi, że Ci, którzy dotąd kupowali jego produktu, będą je
nabywać u konkurencji. ZENEK wyjdzie więc kiepsko na podwyżce ceny. Elastyczność cenowa
powyżej punktu A jest wysoka.

Obniżka ceny będzie oznaczała wzrost popytu, ale siła reakcji konsumentów zależeć będzie od
konkurencji. Jeżeli i ona obniży ceny, to wzrost popytu na produkty firmy ZENEK będzie mniejszy, niż
zakładano. Wzrastający popyt „zjada” konkurencja. Elastyczność cenowa będzie niska
.

Z modelu Sweeziego wynika, że:

1. jeżeli jeden z producentów podnosi cenę, inni tego nie zrobią, licząc na pozyskanie dodatkowych

nabywców.

2. Jeżeli producent obniża, to inni tez to zrobią, bojąc się straty udziałów w rynku.

49. Na czym polega przywództwo cenowe w oligopolu?

Chodzi tu o model Stackelberga.

15

Jedna z firm dokonuje wyboru ceny, za jaką będzie sprzedawać produkt. Ta decyzja staje się faktem
rynkowym. Inne firmy muszą się do tego odnieść. Lider bierze pod uwagę zachowania naśladowcy.
Przywódcą cenowym jest:

1. Firma o najniższych kosztach wytwarzania (zachowania tej firmy mogą mieć wpływ na

konkurencyjność pozostałych)

Lub

2. Firma dominująca na rynku ( ma duży udział w rynku.)

Dla nowego gracza na rynku oznacza to, że w zasadzie nie ma dla niego miejsca na rynku. Chyba, że
zacznie oferować cenę dużo niższą, lub wchodzi na rynek z nową technologią, która znacząco przebija
technologię tradycyjną.

50. Co to jest kartel? Jakie są jego ograniczenia prawne?

To porozumienie firm na rynku w celu ustalenia cen, poziomu produkcji, geografii zbytu, w celu
maksymalizacji zysku.

W konsekwencji zawierania karteli obniża się zainteresowanie podnoszeniem efektywności gospodarowania.
Negatywne cechy karteli można ująć następująco: 1) nie sprzyjają obniżaniu cen 2) ograniczają konkurencję 3)
ograniczają samodzielność uczestników rynku 4) wprowadzają restrykcje w stosunku do podmiotów nie będących
partnerami porozumień monopolistycznych 5) stanowią zagrożenie interesu publicznego.

Wśród podziałów porozumień antymonopolowych najbardziej ogólny rozróżnia dwa rodzaje porozumień
ograniczających konkurencję:

1) porozumienia poziome (kartele horyzontalne) - charakteryzują się tym, że są zawierane pomiędzy konkurentami,
a więc podmiotami funkcjonującymi na tym samym stopniu produkcji lub obrotu. Jako przykłady takich porozumień
można wskazać uzgodnienia między konkurentami cen, zasad ich ustalania w stosunkach z osobami trzecimi, podział
rynku wg kryteriów terytorialnych, asortymentowych, podmiotowych, a także ustalanie lub ograniczanie wielkości
produkcji, sprzedaży lub skupu towarów.

2) porozumienia pionowe (kartele wertykalne) - do tych porozumień należą porozumienia polegające na ustalaniu cen
odsprzedaży, porozumienia dyskryminujące niektóre kategorie podmiotów, porozumienia służące wymuszaniu
transakcji wiązanych.

Do typowych karteli zaliczyć należy: kartele cenowe, kartele podziałowe (dzielące rynek zbytu lub zaopatrzenia),
kartele kontyngentowe, kartele ograniczające dostęp do rynku lub zmierzające do eliminacji konkurentów.

Generalnie kartel jest nielegalny. Ale nie wszędzie, np. OPEC jest kartelem i ma się dobrze.

Jednak ograniczenia prawne obowiązują – zwłaszcza w USA i UE. Pierwsze prawo antykartelowe
(antytrustowe) zostało wprowadzone w USA w 1890 (!) roku – było to tzw. Prawo Shermana, którego
generalny zapis zabraniał monopolistycznych porozumień i nadużywania monopolistycznej pozycji. Po
tej regulacji nastąpiło szereg innych, ustalających zasady dla poszczególnych obszarów gospodarki.
Cechą szczególną prawa było to, że raczej zakazywało ograniczeń uczciwej konkurencji niż nakładała
ograniczenia na nieuczciwą konkurencję.

Prawo Shermana nie było pierwszym w ogóle prawem tego typu – na zasadzie zwyczaju prawo

antytrustowe działało w Wielkiej Brytanii, ale jak wszystkie ważne rzeczy w tym kraju nigdy nie zostało
spisane.

Unia Europejska reguluje te kwestie w artykułach 85 i 86 Traktatu Rzymskiego:

(85.

The following shall be prohibited as incompatible with the

common market; all agreements between undertakings, decisions by
associations of undertakings and concerted practices which may affect

16

trade between Member States and which have as their object or effect the
prevention restriction or distortion of competition within the common
market, and in particular those which:


(a) directly or indirectly fix purchase or selling prices or any other
trading conditions;

(b) limit or control production, markets, technical development, or
investment;

(c) share markets or sources of supply;

(d) apply dissimilar conditions to equivalent transactions with other
trading parties, thereby placing them at a competitive
disadvantage;

(e) make the conclusion of contracts subject to acceptance by the other
parties of supplementary obligations which, by their nature or
according to commercial usage, have no connection with the subject
of such contracts.

Article 86. Any abuse by one or more undertakings of a dominant position
within the common market or in a substantial part of it shall be
prohibited as incompatible with the common market in so far as it may
affect trade between Member States. Such abuse may, in particular,
consist in:

(a) directly or indirectly imposing unfair purchase or selling prices
or unfair trading conditions;

(b) limiting production, markets or technical development to the
prejudice of consumers;

(c) applying dissimilar conditions to equivalent transactions with
other trading parties, thereby placing them at a competitive
disadvantage;

(d) making the conclusion of contracts subject to acceptance by the
other parties of supplementary obligations which, by their nature
or according to commercial usage, have no connection with the
subject of

such contracts.)

Te dwa zapisy regulują ochronę konkurencji w krajach członkowskich- czyli u nas też. Jak widać na załączonym
obrazku, artykuły te li tylko stanowią bazę dla prawodawstwa krajów członkowskich.

51. Jakie są inne formy, poza kartelem, koordynacji działań na rynku oligopolowym?

1. Ustalanie cen przez przywództwo cenowe
2. Ustalenie struktury cen przez firmy dominujące w branży (układ dżentelmeński - specyficzny typ umowy

zawartej nie w formie pisemnej, lecz ustnej. Rozróżnia się jawne układy dżentelmeńskie oraz tajne
porozumienia dyplomatyczne. W USA w 1890 wprowadzony został zakaz stosowania tajnego
gentelmen's agreement w stosunkach handlu międzynarodowego, ponieważ przez swój charakter tajny
układ nie podlega niczyjej kontroli.)

3. Ceny administrowane
4. Konkurencja niecenowa
5. Syndykat W syndykacie następuje centralizacja zbytu produktów skartelizowanych przedsiębiorstw

(wspólne biuro zbytu), co likwiduje możliwe w kartelu odstępstwa od umów dotyczących limitów
produkcyjnych i polityki cenowej, zwiększając stopień regulowania podaży. Syndykat, podobnie jak
kartel, jest nietrwałą formą monopolizacji, z uwagi na zachowanie przez jego członków odrębności
prawnej (w tym własnościowej) pozwalającej na wycofanie się z zawartej umowy.

17

52. Wyjaśnij na czym polega dylemat więźnia?

Firma ZENEK konkuruje z firmą JÓZEK. Obie firmy stoją przed decyzją wyboru wielkości swojej produkcji.
I tu się zaczyna dylemat więźnia, ponieważ:

1) Jeżeli ZENEK i JÓZEK zaczną produkować dużo, to w sumie na rynku towaru będzie bardzo

dużo, a cena będzie niska. Zarobią na tym bez rewelacji.

2) Jeżeli ZENEK i JÓZEK będą produkować niewiele, to efekt rynkowy będzie podobny do zmowy

– produkcja mała, ceny wysokie, zarabiają oboje.

3) i 4) Jedna z firm produkuje dużo, druga mało. W sumie ten przypadek nas nie obchodzi, bo albo

druga podniesie produkcje i stanie się opcja 1), albo zostanie z małą produkcją i niedługo dupa –
czyli padnie.

W zasadzie mamy więc rozdarcie miedzy punktem 1) i 2), czyli między kartelem a konkurencją. Z tym, że z tym
kartelem nie jest tak prosto. Firmy wychodzą przecież z pozycji konkurencji (nie ustanawia się kartelu przed
powstaniem oligopolu…), czyli mają wysoką produkcję. Muszą więc jednocześnie obniżyć produkcję – a tu już
może być ryzyko, że ZENEK oszuka JÓZKA i nie zmniejszy swojej produkcji, więc JÓZEK się osłabi i w
konsekwencji wypadnie z rynku. Każda z firm może też w każdej chwili wyjść z kartelu, na czym starci ta druga.
W konsekwencji kartel jest nie mniej ryzykowny niż konkurencja…

53. Co to jest równowaga Nasha?

Wywodzi się z teorii gier – każdy uczestnik rynku oligopolowego stara się przyjąć najlepszą
strategię na podstawie wiedzy o strategii pozostałych. Żaden z graczy nie będzie więc zmieniał
swojej strategii – bo strategie innych graczy zostały już uwzględnione. Reguła Nasha nie stosuje się
tylko w jednym przypadku – gdy strategia jednego gracza nie zależy od strategii innych graczy,
ponieważ ma on pozycję dominującą.

54. Wyjaśnij prawo Hotellinga
Racjonalne jest oferowanie produktu jak najbliżej klienta

The observation by Hotelling that in many markets it is rational for all the producers to make their products as
similar as possible. Suppose, for example, there are two newsagents in a street, both want to maximize their
share of local business by locating their shop so that it is the nearest newsagent for as much of the trade visiting
the street as possible. In this situation, both newsagents will position themselves in the middle of the street
guaranteeing themselves half the market. It would be socially more desirable for them to separate themselves,
and sit a third of the way along the street from different ends. Unfortunately, if one newsagent did this, the other
could position himself so as to capture more than half the total market. Too little variety results from the process.
Hotelling's law manifests itself in numerous markets - competing bus operators scheduling their buses to run at
the same times for example.

1. Co to jest renta ekonomiczna. Na czym polega czysta renta ekonomiczna a na czym zwykła renta

ekonomiczna?

Renta ekonomiczna — wszelka długookresowa płatność, otrzymywana za wykorzystanie zasobu lub czynnika produkcji,
która przekracza jego

koszt alternatywny

; czysta renta ekonomiczna — płatność za wykorzystanie zasobu, który ma

zerowy koszt alternatywny (nie ma innych zastosowań); powszechna renta ekonomiczna — różnica między ceną zasobu
a jego kosztem alternatywnym, gdy ten koszt nie jest równy zeru; renta gruntowa — forma renty ekonomicznej
uzyskiwana przez właścicieli ziemi; przejawia się w 2 postaciach: renty różniczkowej I, czyli renty urodzajności, której
podstawą uzyskiwania jest zróżnicowanie urodzajności gleby ze względu na warunki naturalne; renty różniczkowej II, czyli
renty intesnywności, której podstawą uzyskiwania jest zróżnicowanie urodzajności gleby ze względu na dokonane
uprzednio inwestycje

18

Renta ekonomiczna to cena użytkowania jakichś zasobów, które są
oferowane w stałej ilości (zmiany wielkości popytu i ceny nie mają
wpływu na zaoferowaną na rynku ilość zasobu)

Najprostszym przykładem jest tutaj cena ziemi, ale mogą być też np.
usługi jakiegoś artysty.



2. Co to są korzyści zewnętrzne, a czym są koszty zewnętrzne?

koszty i korzyści zewnętrzne powstające wtedy, kiedy transakcja między dwoma stronami stwarza koszty lub
korzyści dla strony trzeciej. Tak więc, jeśli produkcja lub spożycie przez jedną osobę lub firmę powoduje, że inna
osoba lub firma ponosi niezrekompensowane straty (np. zanieczyszczenie środowiska, uszkodzenia drogi itp.)
powstają koszty zewnętrzne, jeśli zaś produkcja lub spożycie produktu przez jedną osobę lub firmę przynosi
niezrekompensowane korzyści innej osobie lub firmie (np. budowa komunalnej oczyszczalni ścieków, budowa drogi
dojazdowej, doprowadzenie gazu itp.) powstają korzyści zewnętrzne.

3. Jakie są podstawowe instrumenty interwencji państwa dla oddziaływania na zwiększenie

korzyści zewnętrznych i ograniczenia strat?

4. Co to jest kontrola cen i jakie są podstawowe rozwiązania dla wykonywanie tej kontroli?
5. Na czym polega ochrona praw konsumenta?

CZY WIESZ CO TO JEST I CZYM SIĘ ZAJMUJE MIKROEKONOMIA