bliżej przedszkola  3.114 marzec

46

Metoda Dobrego Startu

Marty Bogdanowicz

ZAJęCIA KOńCOWE

D

o zajęć końcowych można wykorzystać dziecięce

masażyki, kołysanki, niektóre ćwiczenia prowadzo-

ne według Metody Ruchu Rozwijającego Weroniki

Sherborne lub ćwiczenia logopedyczne.



Dziecięce masażyki

to tradycyjne dziecięce zabawy re-

lacyjno-relaksujące z udziałem kontaktu dotykowego. Po-

mysł wyróżnienia dziecięcych masażyków spośród innych

zabaw powstał podczas terapeutycznych zajęć grupowych

dzieci w wieku przedszkolnym i ich rodziców, prowadzo-

nych przez Martę Bogdanowicz w Poradni Nerwic dla Dzie-

ci i Młodzieży w Gdańsku. Źródłem inspiracji dla nich stała

się propozycja jednego z uczestników – pewnego chłopczy-

ka, który postanowił, że „zrobi rzeczkę” osobie prowadzą-

cej. Okazało się, że rysowanie na plecach jak płynie rzeczka,

jak idzie pani na szpileczkach, jak pada deszczyk, aż przechodzi

dreszczyk... jest bardzo miłym doświadczeniem. Wywołuje

koncentrację uwagi na odczuciach dotykowych, sprzyja na-

wiązaniu kontaktu fizycznego poprzez dotyk, rozśmiesza,

relaksuje. Propozycja powtórzenia tej zabawy przez rodzi-

ców na dzieciach dała zaskakujące efekty. Dzieci reagowały

bardzo żywo – śmiechem i radością, lecz jednocześnie sku-

piały uwagę na zajęciu, poddawały się poleceniom. Bardzo

spodobał im się również pomysł masowania rodziców.
W masażykach – tak je z czasem nazwali uczestnicy tych

zajęć – nie chodzi o klasyczny masaż z wykorzystaniem od-

ruchów fizjologicznych, lecz o delikatny dotyk (głaskanie),

mający charakter pełnej miłości komunikacji. O tego ro-

dzaju masażu mówi się obrazowo jako „o sercu na dłoni”,

a więc o okazywaniu miłości poprzez dotyk. Podczas tej

zabawy ruchowej z wykorzystaniem dotyku, należy prze-

strzegać następujących zasad: nie spieszyć się, dać dzie-

cku tylko tyle, ile potrafi ono przyjąć. Dziecięce masażyki

kształtują więź emocjonalną, rozwijają poczucie humoru,

uczą otwartości w kontakcie i komunikacji. Rozwijają też

funkcje poznawcze: uwagę, pamięć, funkcje językowe,

wrażliwość na rym, a więc rozwijają komunikację niewer-

balną. Przede wszystkim mają związek z pieszczotą, oka-

zywaniem sobie czułości, miłości. Jest to zatem wspaniała

zabawa dorosłych z dziećmi, ale i dzieci między sobą, która

– mimo iż jest tak prosta – ma swój głęboki sens.
Dzieci z natury są bardzo ruchliwe i pobudliwe. Ze względu

na nie w pełni dojrzały system nerwowy mają trudności ze

skupieniem uwagi, uspokojeniem się, zrelaksowaniem. Na

podstawie obserwacji można stwierdzić, że dzieci osiąga-

ją stan relaksu szybciej, bądź że stan ten pogłębia się, gdy

słuchają odpowiednio dobranej muzyki, a szczególnie gdy

dołączy się do niej słowa i ruch w formie czułego kontak-

tu dotykowego, takiego jak głaskanie, dotykanie opuszka-

mi palców, delikatne poklepywanie. Te bardzo wyraziste

Ostatnim etapem zajęć prowadzonych Metodą Dobrego Startu
są zajęcia końcowe. Służą one głównie wyciszeniu dzieci.
Dają im odpoczynek, relaksują i rozładowują napięcie emocjonalne,
powstałe na skutek zmęczenia serią intensywnych ćwiczeń.

Marta Bogdanowicz

Foto z archiwum autorki

Foto z archiwum autorki

Metoda Dobrego Startu

bliżej przedszkola  3.114 marzec

47

i przyjemne doznania, silnie przyciągające uwagę dziecka,

powodują, że koncentruje się ono na sobie, swoim ciele,

dzięki czemu się uspokaja. Zabawa – masażyk łączy fizycz-

nie uczestniczące w niej osoby, dając im radość i odpręże-

nie. Można zatem powiedzieć, że te – określane jako zabawy

relacyjne (ułatwiające kontakt) i relaksujące – zaspokajają

wiele potrzeb psychicznych dzieci: miłości, bezpieczeństwa,

odprężenia, radości i śmiechu, zabawy, ruchu.
Propozycje dziecięcych masażyków zostały zawarte w dwóch

publikacjach Wydawnictwa Harmonia – „Przytulanki, czy-

li wierszyki na dziecięce masażyki” oraz „Utulanki, czyli

piosenki na dziecięce masażyki”. Zawierają one zarówno

propozycje zabaw zaproponowanych Marcie Bogdanowicz

przez dzieci (np. Tu płynie rzeczka, Maszyna do pisania), jak i za-

bawy znane autorce z dzieciństwa (np. Czapla, Rak, Sroczka).

Do tego doszły własne propozycje autorki i adaptacje zabaw,

z którymi się spotykała podczas zajęć z dziećmi i ich rodzica-

mi. Opracowała masażyki bazujące na znanych tekstach Jana

Brzechwy (np. Dzik, Małpy) i Juliana Tuwima (np. Rzeczka),

jak również zainspirowała jednego z uczestników prowadzo-

nego przez siebie kursu – Bolesława Kołodziejskiego, który

okazał się utalentowanym twórcą piosenek i zabaw muzycz-

no-ruchowych. Jego autorstwa są „Utulanki, czyli piosenki

na dziecięce masażyki”, do których Marta Bogdanowicz na-

pisała wstęp charakteryzujący ten rodzaj zabaw.

Prowadząc kursy we Włoszech, w Czechach i w Rosji autor-

ka zauważyła podobieństwa pomiędzy repertuarem zabaw

dzieci rosyjskich (sroczka, co kaszkę warzyła), czeskich (pi-

sanie listu do babci, zamiast na maszynie) i włoskich (przy-

gotowywanie pizzy zamiast bułeczek), stąd też w publika-

cjach znajdują się zabawy relacyjno-relaksujące pochodzące

z innych krajów Europy (np. Pizza, List do Babci, List do Cioci

Halinki), przetworzone przez Martę Bogdanowicz. Niedaw-

no ukazało się nagranie tekstów z książki „Przytulanki, czy-

li wierszyki na dziecięce masażyki”, recytowanych z dużą

swadą i ogromnym poczuciem humoru przez Piotra Fron-

czewskiego. Rodzice mogą zatem podczas odtwarzania i słu-

chania tych tekstów, pofiglować ze swoim dzieckiem (opisy

masażyków zawarte w książkach mają charakter przykładów

zabawy, nie muszą być w identyczny sposób odtwarzane).
Poniżej przedstawiam przykłady zabaw z powyższych

książek oraz jeden masażyk drukowany po raz pierwszy:

o

Młynarz.

„Przytulanki” str. 56: Dziecko leży na brzuchu.

W domu z pełnych kłosów młynarz wymłócił ziarno

(energicznie, z wyczuciem opukujemy jego plecy brzegiem dło-

ni), które zmielił w żarnach na mąkę (wykonujemy we-

wnętrzną stroną dłoni ruchy okrężne). Z mąki żona zagniot-

ła chlebowe ciasto (delikatnie „ugniatamy” plecy opuszkami

palców obu dłoni), wsadziła do pieca (na chwilę przykry-

wamy sobą dziecko) i upiekła wspaniały chleb. Młynarz

najadł się do syta (głaszczemy je po plecach), położył się

wygodnie pod pierzyną i zasnął.

o

Wąż.

„Utulanki” str. 50, 76: Dziecko leży na brzuchu. Sunie,

sunie, sunie, sunie, sunie długi wąż (naśladujemy palcami

ruchy węża w różnych kierunkach po całych plecach dziecka).

Syczy, syczy, syczy, syczy (delikatnie dotykamy pleców dzie-

cka w różnych miejscach, kontynuujemy ruch aż do rozpoczę-

cia drugiej zwrotki), nie dotykaj go. Zwija, zwija, zwija,

zwija, zwija (na plecach dziecka rysujemy palcami okręgi)

w kłębek się. I zasypia, i zasypia (całymi dłońmi głaszcze-

my plecy od głowy do kości ogonowej), prześpi cały dzień

(głaszczemy dziecko po głowie aż do wyciszenia muzyki).

o

„Czy mogę Cię dotknąć?”

Słowa: M. Bogdanowicz;

Muzyka: popularna piosenka (fragment) „Na zielonej

łące raz-dwa- trzy, pasły się zające”

Czy mo-gę Cię dot-knąć, po – wiedz tak. Jeś-li to Cię cie – szy daj - mi znak.

Dziecko zwrócone jest do nas twarzą, dotykamy jego ręki,

śpiewając słowa piosenki: „Czy mogę Cię dotknąć? Po-

wiedz tak. Jeśli to Cię cieszy, daj mi znak”. Przy powtórze-

niu piosenki, zmieniamy słowo dotknąć, kolejno na np.: po-

głaskać, postukać, podrapać. Kolejne propozycje formy ruchu

wymyślają dzieci uczestniczące w zabawie. Proponowane

w piosence czynności możemy wykonywać również na in-

nych częściach ciała dziecka, np. brzuchu, plecach, nogach.



Kołysanki

są doskonałą formą wieczornego pożegnania

z dzieckiem, ale także świetnym ćwiczeniem na zakończenie

zajęć z grupą. Jeśli pod koniec spotkania chcemy dzieci nie-

co wyciszyć, to właśnie kołysanka może nam w tym pomóc.

Najlepiej usiąść wtedy na podłodze w kręgu lub posadzić

dzieci w wygodnych „fotelikach” (czyli dzieci w dwójkach

siedzą jedno za drugim, dziecko siedzące na zewnątrz obej-

muje i kołysze kolegę, którego trzyma w objęciach). Słucha-

jąc piosenki z płyty, a zarazem śpiewając ją, dzieci kołyszą

się wzajemnie.

W książce „Kołysanki-utulanki” (2003), wydanej z inspiracji

Marty Bogdanowicz, autorka zgromadziła teksty piosenek,

aby zapewnić matkom możliwość nauczenia się piosenek

i śpiewania ich swoim dzieciom. Ideę opublikowania koły-

sanek wraz z tekstami (w tym jednej własnego autorstwa)

przedstawiła we wstępie. Do książeczki wydawnictwo Fokus

dołączyło płytę z nagraniami kołysanek śpiewanych przez

Magdę Umer i GrzegorzaTurnaua. Są wśród nich kołysanki

blizejprzedszkola.pl

bliżej przedszkola  3.114 marzec

48

Metoda Dobrego Startu

znane od pokoleń (np. Aaa, kotki dwa), piosenki-opowieści (np. Bajka iskierka), a także zupełnie nowe kołysanki zaproponowa-

ne przez Grzegorza Turnaua. Warto również polecić pozycję Danuty Szlagowskiej „Kołysanki ze srebrnego koszyczka nocy”

(Wydawnictwo Harmonia), w której można znaleźć „piosenki do poduszki”, a więc piosenki – opowieści o łąkach, makach,

ptakach..., które przynoszą dzieciom dobry sen. Z książki „Kołysanki ze srebrnego koszyczka nocy” pochodzi kołysanka „Ach

śpijcie moje dzieci”. Słowa: M. Bogdanowicz, włoska melodia tradycyjna.

Aneta Wojnarowska– jest nauczycielem kontraktowym w Samo-

rządowym Przedszkolu nr 76 i asystentem w Instytucie Pedagogiki

Przedszkolnej i Szkolnej Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie.

Ukończyła studia podyplomowe w zakresie nauczania języka polskie-

go jako obcego na UP w Krakowie.
W pracy zawodowej najchętniej wykorzystuje elementy alternatyw-

nych metod nauczania, które pozwalają rozwijać potencjał twórczy

każdego dziecka.

Prof. dr hab. Marta Bogdanowicz – dziecięcy psycholog kliniczny,

dyrektor Instytutu Psychologii Uniwersytetu Gdańskiego, założyciel-

ka, wieloletnia wiceprzewodnicząca Polskiego Towarzystwa Dysleksji,

wiceprzewodnicząca Europejskiego Towarzystwa Dysleksji, członek

międzynarodowych towarzystw naukowych.
Jej prace i badania dotyczą głównie psychologii klinicznej dziecka,

dysleksji rozwojowej, leworęczności, profilaktyki niepowodzeń szkol-

nych i terapii pedagogicznej.

Ach, uśnij, moja mała,
lalka też będzie spała.
Bajkę ci powie do uszka
twoja zaspana poduszka.

Dobranoc już, dobranoc,
melodia do snu ukołysze.
Zaśnijcie już, moje dzieci,
wsłuchajcie się w nocy ciszę

Ach, uśnij, mój malutki,
od dawna śpią krasnoludki.
Śpi polny żuczek i muszka,
zasnęła twoja poduszka.

Ach, śpijcie, moje dzieci,
gdy księżyc w górze świeci
i nawet gwiazdki na niebie
sennie mrugają do siebie.

Dobranoc już, dobranoc,
melodia do snu ukołysze.
Zaśnijcie już, moje dziecię
Wsłuchajcie się w nocy ciszę.



Opracowała:
Aneta Wojnarowska

Bibliografia:

Bogdanowicz M., Metoda Dobrego Startu,

Warszawa 2004.
Bogdanowicz M., Przytulanki, czyli wierszyki

na dziecięce masażyki, Gdańsk 2003.
Bogdanowicz M., Znaczenie dotyku we wspomaganiu rozwoju i terapii, [w:] Kiedy mózg pracuje inaczej – postrzeganie, ruch, emocje, komunikacja, „Zeszyty Nau-

kowe” nr 6, Wrocław 2008.
Bogdanowicz M. (oprac.), Kołysanki-utulanki, Gdańsk 2003.
Kołodziejski B., Utulanki, czyli piosenki na dziecięce masażyki, Gdańsk 2009.

książki polecane w artykule kupisz w sklepie

BlizejEdukacji.pl

tel. [phone]; www.blizejedukacji.pl

R E K L A M A