Grzegorz Portka
Świat przedstawiony w „Panu Tadeuszu” jako
realizacja toposu arkadyjskiego.
Świat „Pana Tadeusza” ma cechy rzeczywistości doskonałej - krainy miłości i szczęścia. Dużą rolę w jej tworzeniu odgrywają opisy przyrody, obyczajów i codziennego zwykłego życia. Już sam pejzaż Soplicowa przypomina sielski krajobraz, pełen spokoju, harmonii, w ręcz baśniowej cudowności. Biały dworek, położony wśród drzew i pagórków jawi się jako symbol polskości „gniazdo rodzinne”, którego tradycje i porządek budzą poczucie bezpieczeństwa.
Życie w Soplicowie toczy się zgodnie z rytmem przyrody. Mieszkańcy utrzymują między sobą przyjazne, zgodne stosunki sąsiedzkie (tylko Gerwazy chowa do Sopliców urazę za śmierć Stolnika). Organizują wspólne polowania, wyprawy do lasów, uczty. Soplicowska społeczność jawi się jako wielka rodzina, w której każdy ma swoje miejsce i jest niezbędny. Panuje w niej określona hierarchia, widoczna np. w zasiadaniu do stołu (wedle: wieku, urodzenia, rozumu i urzędu). Wyraźnie widać posłuszeństwo młodych wobec dorosłych i życiowa mądrość starszych. Mieszkańcy Soplicowa i Dobrzyna to pracowici, dobrzy gospodarze i gorący patrioci. Są oni bardzo zżyci ze sobą, często spotykają się przy różnych okazjach, aby porozmawiać, wymieniać poglądy, bawić się. Widać więc, że żyją własnym życiem, odizolowanym od problemów współczesnego świata, stoi jakby po za jego granicą. Czas upływa bardzo wolno, ludzie maja swoje mniejsze czy większe troski, jednak nic poważniejszego nie zakłóca spokoju.
Mickiewicz pragną ukazać właśnie taką optymistyczna, arkadyjską wizję ukochanej Litwy, gdyż zdawał sobie sprawę, że tylko spokój ukazany w „Panu Tadeuszu” ukoi rozpacz Polaków. Chciał trzymać się z dala od bolesnych i drażliwych spraw narodowych lecz było to niewykonalne. Poeta ma świadomość o upadłej Polsce. Tak więc jedyna droga oderwania się od brutalnej rzeczywistości, problemu wygnańczego życia, to wspomnienie kraju lat dziecinnych, który zawsze zostanie. Mickiewicz wspomina szczęśliwą Polskę i jej zacnych obywateli, idealne wręcz stosunki panujące między ludźmi. W swoim utworze pragną oddać klimat tamtych beztroskich lat. Wspomnienia te są marzeniem o Polsce - właśnie taką - sielską, spokojną ojczyznę chcieli by Polacy odzyskać. Poeta pragną przybliżyć te nadzieje, sprawić żeby choć w myślach znaleźć się w rodzinnym domu. Pisząc „Pana Tadeusza” miał umożliwić powrót do kraju beztroskiego, serdecznego, na pół baśniowego.