Polityka gospodarcza.
Teorie ekonomiczne.
KLASYCZNE TEORIE RÓWNOWAGI GOSPODRCZEJ.
Teorie te były rozwijane przez b. wielu ekonomistów. Rozwijały się one w XIXw. i na początku XXw., a wiele z nich wyst. do dziś, chociaż w różnej formie. Klasyczne teorie równowagi przyjmują, że w gospodarce działają mechanizmy rynkowe. Mechanizm taki sprowadza gospodarkę do stanu równowagi, na kt. wpływa działanie klasycznego popytu i podaży oraz kształtowanie cen. Popyt = podaż jest zjawiskiem typowym dla gospodarki na wszystkich rynkach. Od stanu równowagi mogą wyst. odchylenia, ale istnieją działania, kt. mogą doprowadzić do równowagi. Jeżeli istnieje mechanizm rynkowy to wyst. Też ceny równowagi, kt. stanowią swoisty informator o rzadkości dóbr oraz o ich użyteczności, kt. jest konsekwencją dostępności dóbr i kosztów ich wytwarzania.
Rynek dzięki tendencji do równowagi zapewnia optymalną alokację zasobów w gospodarce. Optymalna tzn. max użyteczność przy ograniczonych zasobach. Jeżeli rynek prowadzi do max użyteczności to trzeba by dalej ten rynek działał. Każda interwencja państwa może ten stan popsuć, a ponieważ jest to stan optymalny, czyli b. Dobry, to nie powinno się go zmieniać. Wniosek : państwo nie powinno wkraczać i zmieniać warunków działania mechanizmu rynkowego.
Państwo może w gospodarce sprzyjać dobremu funkcjonowaniu mechanizmu rynkowego po przez tworzenie otoczenia dla tego mechanizmu rynkowego. Państwo powinno dbać o zapewnienie prawa własności i zapewnienie pewności obrotu.
Mamy tutaj do czynienia z rynkiem doskonałym, ale mogą zawsze występować odchylenia i wtedy możliwa jest interwencja państwa, kt może i powinno naprawiać wyst. zakłócenia.
Na rynku pracy żaden pracownik, ani pracodawca nie powinien mieć wpływu na kształtowanie cen, ponieważ może dojść do zakłócenia mechanizmu rynkowego.
Na pewnych rynkach nie da się doprowadzić do sytuacji rynku doskonałego, a jeżeli pojawi się taka sytuacja, to wtedy będzie trzeba traktować ją jako sytuację przejściową.
Peter Schompeter - powiedział, że:” to nie prawda, że gospodarka osiąga stan równowagi, ponieważ pojawiają się czynniki, kt. wytrącają gospodarkę ze stanu równowagi. Spowodowane jest to zjawiskami tj.: rozwój technologii, innowacje, postęp. Zmienia się pkt. odniesienia i zmienia się rynek, a przede wszystkim zmienia się stan równowagi. Wg. Petera to dobrze, że nie wyst. stan równowagi, ponieważ dzięki temu gospodarka rozwija się. Dla rozwoju gospodarki kluczowe znaczenie mają przedsiębiorcy, ci kt. wyszukują nowe rozwiązania i mają siłę, wolę by wprowadzać te rozwiązania. Peter nazwał ich „ kapitanami przemysłu”, ponieważ prowadzą oni do rozwoju gospodarki. Państwo nie powinno się mieszać do gospodarki. Teoria Petera miała małe konsekwencje do polityki gospodarczej.
!!!! Nie łączyć klasycznych teorii równowagi z P. Schompetera!!!!
TEORIA KEYNESA
Keynes twierdzi, że gospodarka nie prowadzi do stanu równowagi, lecz działania rynku prowadzą wręcz do pogłębienia nierównowagi. Keynes postawił tezę, że dochód narodowy ( DN) skł. się z:
konsumpcji (C) i inwestycji (I) Y= C + I
konsumpcji (C) i oszczędności (O) Y= C +O
Jeżeli konsumpcja jest równa środkom przeznaczonym na konsumpcję, to oszczędności równają się inwestycjom O=I
Warunkiem równowagi w gospod. Jest równość O=I
*Oszczędności zależą od poziomu dochodów; im ↑ dochodów tym ↑ jest oszczędności; wielkość oszczędności wynika ze skłonności do oszczędzania, czyli jaki % jest przeznaczony na oszczędności.
*Inwestycje w zależności czym się kierują inwestorzy możemy wyróżnić ukierunkowania :
# chęć uzyskania korzyści, to wtedy inwestycje zależą od oczekiwanej stopy zwrotu
( przyszłej rentowności)
# chęć uzyskania oszczędności, to wtedy inwest. zależą od poziomu stopy %.
Inwestycje są tym ↑ im ↑ jest różnica między oczekiwaną stopą zwrotu a stopą %.
W gospodarce może dojść do sytuacji, w kt. inwestycje będą równe oszczędnościom, lecz nie jest to stan typowy czy konieczny, a raczej wynika z przypadku. Natomiast typowa dla gospodarki jest sytuacja, gdy oszczędności przewyższają inwestycje, ponieważ bezpieczniej jest oszczędzać niż inwestować. Przy pewnej strukturze poziomu dochodu wyst. tendencja przewyższania oszczędności nad inwestycjami, a związane jest to z nierównomierną koncentracja dochodów. Sytuacja, w kt. wyst. Wyższość oszczędności nad inwestycjami nazywa się luką deflacyjną.
Natomiast gdy inwestycje przewyższają oszczędności to mamy do czynienia z luką inwestycyjną, lecz jest to sytuacja nietypowa.
Jeżeli inwestycje są mniejsze niż oszczędności, to oznacza, że dochody muszą być równe w sensie inwestycyjnym i konsumpcyjnym. Wytworzona produkcja dóbr konsumpcyjnych i inwestycyjnych nie znajduje odpowiedniego popytu. Konsekwencją tego jest fakt, że działania przedsiębiorców nie znajdują popytu, zmniejsza się ich przychód i zmniejsza się rentowność ich działalności. Dlatego też przedsiębiorcy ograniczają produkcję po przez zmniejszenie zatrudnienia. W ten sposób zmniejszają się dochody pewnych osób, a niektórzy całkowicie tracą dochody. Zmniejsza się konsumpcja i pojawia się nierównowaga dóbr konsumpcyjnych. Producenci rezygnują z inwestycji i zmniejszają produkcję. W ten sposób nierównowaga rynkowa pogłębia się i nie ma możliwości powrotu mechanizmu rynkowego do równowagi. Gospodarka wpada w kryzys. Dodatkowo oczekiwania dotyczące przyszłej stopy zwrotu ulegają zmniejszeniu i ludzie są mniej skłonni do inwestowania. Nierównowaga rynkowa w ten sposób jeszcze bardziej się pogłębia.
Jeżeli rynek nie potrafi doprowadzić do równowagi, to potrzebna jest interwencja państwa, kt. musi zwiększyć popyt końcowy i uzupełnić lukę po przez dobra konsumpcyjne lub inwestycje.
Państwo może :
rozpocząć własne inwestycje
skłonić przedsiębiorców do wzrostu inwestowania
stworzyć dodatkowy popyt o charakterze konsumpcyjnym: po przez finansowanie wydatków i po przez politykę redystrybucji dochodów ( od bogatych do biednych, w ten sposób biedni będą mogli zwiększyć konsumpcję, a bogaci nie będą mogli oszczędzać)
Należy dać określone środki biednym, kt. pojawiają się na rynku i zwiększają konsumpcję.
Teoria Keynesa wywróciła sposób myślenia o gospodarowaniu. Z teorii tej wynika, że oszczędności nie są dobrą rzeczą, ponieważ mogą wywoływać negatywne sytuacje w gospodarce. Oszczędzanie przeszkadza w funkcjonowaniu gospodarki. Ważniejsza i lepsza jest konsumpcja, ponieważ pobudza gospodarkę.
Teoria ta stała się podstawą dla polityki gospodarczej w latach 30 i 40, aż do końca 70. Zadaniem państwa jest pobudzanie popytu końcowego. Należy pobudzić gospodarkę po przez kreowanie popytu. Pojawia się problem jak to zrobić i z jakich środków.
Jeżeli państwo pobudza popyt w oparciu o pusty pieniądz to nić złego się w gospodarce nie stanie.