ZAŁĄCZNIK 5

Wyznaczanie wyniku ze sprzedaży oraz wartości zapasów w rachunku kosztów pełnych i zmiennych

Rachunek kosztów pełnych

Koszt jednostkowy

gdzie: x - wielkość produkcji = wielkość sprzedaży

Wynik ze sprzedaży

Przychody ze sprzedaży

gdzie: x_s - wielkość produkcji sprzedanej

− Koszty wytworzenia produkcji sprzedanej

− Koszty ogólnozakładowe i sprzedaży (koszty okresu) K_o

Wynik (zysk/strata) ze sprzedaży

gdzie: K_ws - koszt własny produkcji sprzedanej

Wartość zapasu końcowego

gdzie: x_k - wielkość zapasu końcowego

Rachunek kosztów zmiennych

Przychody ze sprzedaży

gdzie: x_s - wielkość produkcji sprzedanej

− Koszty zmienne produkcji sprzedanej

− Koszty zmienne sprzedaży K_zs

Nadwyżka cenowa (marża brutto, kwota pokrycia)

− Koszty stałe (wydziałowe K_sw, ogólnozakładowe i stałe sprzedaży K_os)

Wynik (zysk/strata) na sprzedaży

Wartość zapasu końcowego

gdzie: x_k - wielkość zapasu końcowego

Nadwyżkę cenową (nazywana też marżą brutto lub kwotą pokrycia) można wyrażać jednostkowo (n_c) lub też w ujęciu globalnym (N_c) - dla określonej wielkości produkcji (sprzedaży).

gdzie:

c — cena sprzedaży produktu k_z — koszt zmienny na jednostkę produktu

x — wielkość produkcji K_z — koszty zmienne produkcji sprzedanej

P — przychody ze sprzedaży

ZALETY I WADY RACHUNKU KOSZTÓW PEŁNYCH

Zalety rachunku kosztów pełnych:

1. Jest przystosowany do wymogów sprawozdawczości zewnętrznej,

2. Jest przydatny w podejmowaniu decyzji długookresowych, ponieważ w długim okresie przychody ze sprzedaży powinny pokryć wszystkie koszty przedsiębiorstwa.

3. Pozwala na dokładne rozliczanie poniesionych kosztów.

Wady rachunku kosztów pełnych:

1. pozbawia przedsiębiorstwo wiedzy o zachowaniu się kosztów pod wpływem wahań w wykorzy­staniu zdolności produkcyjnej przedsiębiorstwa.

2. Nie dostarcza przedsiębiorstwu wystarczających informacji do celów decyzyjnych (krótko­terminowych) i tym samym utrudnia promowanie wyrobów przynoszących największą marżę brutto.

ZALETY I WADY RACHUNKU KOSZTÓW ZMIENNYCH

Zalety rachunku kosztów zmiennych:

4. Ujęcie kosztów w podziale na stałe i zmienne powoduje integrację tego modelu z innymi aspektami rachunkowości zarządczej (np. analizą zależności „produkcja - koszty - zysk”).

5. Rachunek kosztów zmiennych gromadzi dane kosztowe przydatne w podejmowaniu decyzji w wielu zakresach.

6. W rachunku kosztów zmiennych produktom przypisuje się tylko te koszty, które łatwo zidentyfikować w odniesieniu do jednostki produktu, co sprzyja kontroli tych kosztów (ustalenie norm, wzorców).

7. System ten pozostaje w bliskim związku z systemem kontroli kosztów, jako że na ogół koszty zmienne to również koszty zależne od określonego ośrodka odpowiedzialności za koszty.

8. Koszty stałe nie są rozliczane pomiędzy produkty, co ma swoje uzasadnienie w braku bezpośredniego związku pomiędzy nimi, a produktami (np. podatek od nieruchomości a koszty produktu) i zapobiega arbitralnemu ich rozdzielaniu.

9. Rachunek kosztów zmiennych eliminuje wpływ zmian w wartości zapasów na pomiar zysku stąd uniemożliwia manipulacje rachunkowe w celu wykazania pożądanego wyniku finansowego.

10. Rachunek kosztów zmiennych umożliwia porównanie kosztów pomiędzy jednostkami gospodarczymi wytwarzającymi takie same lub zbliżone produkty (dzięki porów­nywalności kosztów zmiennych).

11. Pozwala na analizę obniżki kosztów.

Wady rachunku kosztów zmiennych:

1. Trudności praktyczne z podziałem kosztów na stałe i zmienne.

2. Tendencja do koncentrowania się na sytuacjach z krótkim horyzontem czasowym. Decyzje długoterminowe mogą być podjęte we właściwy sposób tylko na podstawie danych o pełnych kosztach produkcji, jako że ostatecznie koszty stałe muszą być w całości pokryte.

3. Skupienie uwagi na nadwyżce cenowej może prowadzić do nierozpoznania kosztów stałych. Jest to szczególnie niebezpieczne w przedsiębiorstwach o dużym stopniu automatyzacji, a tym sa­mym znacznym udziale kosztów stałych wytwarzania w koszcie łącznym.

4. Odejście od zasad rachunkowości, w wyniku nierozdzielania kosztów stałych wytwarzania na produkty, to jest odejście od zasady przeciwstawiania przychodom kosztów związanych z ich osiągnięciem oraz od zasady prawidłowej wyceny zapasów do bilansu.

---