Na przykładzie wiersza Morsztyna scharakteryzuj styl barokowy
Barok w Europie: od schyłku XVI w. do połowy XVIII w. Termin pochodzi prawdopodobnie z języka portugalskiego - oznacza perłę o nieregularnym kształcie. Kultura barokowa różniła się zasadniczo od renesansu pod względem idei i formy artystycznej. W miejsce harmonii poszukiwania doczesnego szczęścia barok traktuje życie człowieka jako etap przejściowy do osiągnięcia życia wiecznego. Często występuje tematyka religijna, poezja metafizyczna. Obok tematyki metafizycznej barok dążył do bogactwa i niezwykłości, które przeniosło się do literatury ze sztuk plastycznych. Sztuka barokowa miała olśnić czytelnika, oszołomić go i zaszokować.
J.A. Morsztyn- najwybitniejszy polski reprezentant nurtu dworskiego w poezji - pisał wiersze o tematyce towarzyskiej i miłosnej. Sonet "Do trupa" - w kunsztownej i wyszukanej formie wypowiada błahe treści. Już sam tytuł ma szokować czytelnika. Sonet jest zbudowany na zasadzie konceptu, który uwypuklał harmonijne i antagonistyczne związki pomiędzy zjawiskami. W dwu pierwszych zwrotkach występują analogie między trupem a człowiekiem zakochanym: trup zabity "strzałą śmierci" - zakochany "strzałą miłości"; trup ma "związane ręce" - również zakochany pozbawiony jest wolności. Obu ogarnia ciemność - u jednego spowodował ją brak promyka nadziei na odwzajemnioną miłość, u drugiego - grobowe mroki. Dwie następne zwrotki ukazują różnice pomiędzy człowiekiem zakochanym a martwym: trup milczy - zakochany "kwili", trup jest zimny jak lód - zakochany płonie ogniem miłości. Nagromadzone w wierszu porównania
i kontrastowe zestawienie trupa i zakochanego prowadzą do wniosku, że lepiej być trupem niż być nieszczęśliwie zakochanym, bo ten ostatni nie może wyzwolić się z "wiecznych ogni miłości". Zestawiony zostaje tu spokój umarłego z cierpieniem zakochanego. W tym sonecie Morsztyn stosuje typowe dla poetyki barokowej środki wyrazu. W pierwszej zwrotce wprowadza
anaforę - powtórzenie tego samego wyrazu w każdym wersie. Kolejne zwrotki rozpoczyna tym samym słowem. Stosuje przestawny szyk wyrazów (inwersję), liczne epitety, metafory
i metonimie (zastąpienie nazwy jakiegoś przedmiotu lub zjawiska nazwą innego,będącego z nim w zależności). Pojawia się także typowa dla baroku peryfraza (zastąpienie nazwy zjawiska przez jego opisanie). Używa wyszukanego stylu pełnego ozdobników, wprowadza niecodzienne metafory i oryginalne słownictwo, np. "w śrzożodze", tzn. w upale. Inne środki stylistyczne charakterystyczne dla baroku występujące u Morsztyna:
epifora - powtórzenie na końcu
oksymoron - epitet sprzeczny (suchy ocean, ciepły lód)
paradoks
antyteza
pytanie retoryczne
gradacja - stopniowanie