UMOWY O OBROCIE GOSPODARCZYM
Pojęcie obrotu gospodarczego - całokształt czynności prawnych oraz stosunków
prawnych powstających w zakresie i w związku
z prowadzeniem działalności gospodarczej
przedsiębiorstwa na tle wymiany dóbr i usług
będących efektem takiej działalności. Mają one
charakter cywilnoprawny.
Działalność gospodarcza - art.2 ust.1 Prawo działalności gospodarczej -
zarobkowa działalność wytwórcza, handlowa,
budowlana, usługowa oraz rozpoznawanie,
wydobywanie i eksploatacja zasobów naturalnych
(kopaliny), wykonywana w sposób ciągły i
zorganizowany.
NORMY ODNOSZĄCE SIĘ DO OBROTU GOSPODARCZEGO:
Przepisy odnoszące się do pojęcia przedsiębiorcy. ( art. 55 k.c. )
w znaczeniu przedmiotowym
w znaczeniu podmiotowym
Przepisy odnoszące się do pojęcia działalności gospodarczej ( art.118 k.c)
Przepisy odnoszące się do osób prowadzących działalność gospodarczą
( art. 386, 385 § 2 k.c. )
Osoby prowadzące przedsiębiorstwo ( art. 358 § 4 k.c. , art. 625 k.c)
5. Regulują one umowy nazwane, mogą być zawarte przez podmiot
działający w zakresie swojego przedsiębiorstwa.
umowa agencyjna
umowa komisu
umowa leasingu
umowa przewozu
umowa spedycji
Normują umowy nazwane w sposób szczególny kwalifikowane
podmiotowo, czyli jedną ze stron może być tylko przedsiębiorca
prowadzący określoną działalność
np. bank - umowa rachunku bankowego
zakład ubezpieczeń - umowa ubezpieczenia
Odnoszą się do umów nazwanych, które ze swojej istoty są związane
z działalnością gospodarczą i muszą być zawarte i wykonane w zakresie
tej działalności
np. umowy o roboty budowlane
W RAMACH OBROTU GOSPODARCZEGO WYRÓŻNIAMY
Obrót dwustronnie gospodarczy ( profesjonalny )
jeżeli obie strony stosunków prawnych są przedsiębiorcami i
działają w zakresie swojej działalności gospodarczej.
Obrót jednostronnie gospodarczy ( konsumencki )
gdzie w stosunkach prawnych jedną ze stron jest przedsiębiorca,
a drugą stroną jest podmiot, który nie działa w związku z działalnością
gospodarczą ( najczęściej będzie to konsument ).
PRZEDSIĘBIORCA - osoba fizyczna, osoba prawna oraz nie mająca
osobowości prawnej spółka prawa handlowego, która
zawodowo i we własnym imieniu podejmuje i
wykonuje działalność gospodarczą.
KONSUMENT - ( art. 384 § 3 k.c. ) - osoba, która zawiera umowę z
przedsiębiorcą w celu bezpośrednio nie związanym z
działalnością gospodarczą.
o statusie konsumenta decyduje to, w jakim celu dany
podmiot zawiera umowę w zakresie swojej działalności
gospodarczej. Decyduje o tym cel zawarcia konkretnej
umowy. Konsumentem mogą być zarówno osoby
fizyczne jak i osoby prawne.
OBRÓT KRAJOWY - jest to obrót gospodarczy pomiędzy podmiotami
krajowymi.
OBRÓT ZAGRANICZNY - to stosunki prawne z podmiotami zagranicznymi.
reguluje je prawo krajowe.
OBRÓT MIĘDZYNARODOWY - obrót z udziałem przedsiębiorstw
zagranicznych, regulowany normami prawa
międzynarodowego.
CZYNNOŚCI HANDLOWE
Dokonywane przez przedsiębiorców w związku z działalnością gospodarczą:
umowy handlowe - są to dwu lub wielostronne czynności prawne
dokonywane przez przedsiębiorcę w zakresie lub
w związku z prowadzoną działalnością gosp.
Cechy charakterystyczne umów:
* nienormatywne - wykształciły się w obrocie gospodarczym, nie
wynikają z przepisów prawa.
przewaga umów długoterminowych
typizacja i szablonowość tych umów
złożoność stosunków prawnych
stosowaniem w ramach umowy tzw. klauzul adaptacyjnych -
postanowienia dostosowujące umowę do przewidzianych
przez stronę zmian warunkujących wykonanie umowy
np. klauzule waloryzacyjne
Oparte są na szczególnym zaufaniu stron
Charakteryzują się wzmożonym bezpieczeństwem obrotu,
co jest związane z wpisem do Krajowego Rejestru Sądowego
* normatywne - uregulowane przepisami prawa
podwyższony próg staranności wymaganej od dłużnika
prowadzącego działalność gospodarczą - art.355 § 2 k.c.
Od dłużnika wymaga się przeciętnej staranności ( wiedza,
kwalifikacje ).
2 . Wyłączenie możliwości sądowej waloryzacji świadczenia
pieniężnego na żądanie podmiotu prowadzącego
przedsiebiorstwo, jeżeli to świadczenie pozostaje w
związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa - art.358 § 4 k.c.
- możliwość sądowej waloryzacji świadczenia
pieniężnego w obrocie powszechnym ( wyłączone jest
w odniesieniu do przedsiębiorcy )
Możliwość zawarcia umowy w drodze milczenia w
odpowiedzi na złożoną ofertę. Prawo cywilne milczenia nie
traktuje jeko oświadczenia woli, chyba że wynika to z
przepisów prawa lub umowy stron.
Jeżeli osoba prowadząca działalność gosp. Otrzyma ofertę zawarcia umowy od osoby z którą pozostaje w stałych stosunkach w ramach prowadzonej działalności gospodarczej wówczas brak odpowiedzi uważa się za przyjęcie oferty ( art.386 k.c. ).
Dotyczy umów pomiędzy przedsiębiorcami, jeżeli
Przedsiębiorcy posługują się różnymi co do treści wzorcami umownymi, to umowa pomiędzy tymi przedsiębiorcami nie obejmuje tych postanowień wzorców, które są ze sobą sprzeczne ( bitwa formularzy ) art. 385 k.c.
RODZAJE UMÓW GOSPODARCZYCH
jednostronnie zobowiązujące - jedna strona jest dłużnikiem a druga
wierzycielem.
dwustronnie zobowiązujące - obie strony wobec siebie są dłużnikami
i wierzycielami
wzajemne - świadczenia obu stron są wobec siebie ekwiwalentne.
4. odpłatne i nieodpłatne - odpłatne czyli korzyść majątkowa dla
obydwu stron.
konsensualne - do których zawarcia dochodzi na podstawie zgodnych
oświadczeń obydwu stron
realne - przesłanką ich zawarcia jest wydanie rzeczy
6. umowy nazwane - które są normatywnie stypizowane, ich istota
jest uregulowana przepisami prawa np. kodeksu cywilnego,
przepisy prawa bankowego. Np. umowa leasingu
umowy nienazwane - nie są uregulowane w obowiązujących przepisach
prawa, są zawarte na zasadzie swobody umów.
Większość umów to umowy dwustronnie zobowiązujące, wzajemne, odpłatne, konsensualne.
ZASADA SWOBODY UMÓW
oznacza swobodę decyzji co do samego zawarcia umowy
oznacza swobodę decyzji co do wyboru kontrahenta
oznacza swobodę ukształtowania treści umowy i stosunku
prawnego, który z niej wynika.
Strony mogą ułożyć treść stosunku prawnego według swojego uznania
byleby jego treść lub cel nie były sprzeczne z ustawą, zasadami
współżycia społecznego i naturalną właściwością stosunku prawnego
( stosunek prawny nie może naruszać umownego stosunku prawnego,
gdyż każda umowa ma na celu pogodzenie sprzecznych interesów
stron.
swoboda wyboru formy czynności prawnej
Zasada swobody umów odnosi się tylko do umów zobowiązaniowych,
obligacyjnych, nie dotyczy umów z zakresu prawa np. rzeczowego,
rodzinnego.
ZASADA „ PACTA SUNT SERVANDA”
Oznacza ona, że umowa zawarta powinna być zgodnie z jej treścią przez strony wykonana, również wtedy gdy zmienią się okoliczności warunkujące wykonanie umowy.
Niewykonanie lub nienależyte wykonanie takiej umowy spowoduje odpowiedzialność dłużnika.
KLAUZULA „REBUS SIC STANTIBUS”
Zgodnie z tą zasadą w razie nadzwyczajnej zmiany okoliczności, jeżeli wykonanie zobowiązania byłoby nadmiernie utrudnione lub wiązałoby się dla jednej ze stron z rażącą stratą, czego strony nie przewidziały przy zawarciu umowy, wówczas sąd może, po rozważeniu interesów obu stron i zgodnie z zasadami współżycia społecznego umorzyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia, a nawet orzec o rozwiązaniu umowy.
ZAWIERANIE UMÓW HANDLOWYCH
1. Czynności przygotowujące zawarcie umowy
- mają one charakter normatywny
posługiwanie się cennikami, reklamami, ogłoszeniami oraz innymi
informacjami skierowanymi do ogółu lub poszczególnych osób.
Wywołują skutki w postaci przesłanki uznania ich za ofertę.
Można to uznać również za zaproszenie do rozpoczęcia rokowań.
- mają charakter nienormatywny, czyli nie są uregulowane przepisami
prawa ( kodeks cywilny )
list intencyjny - posługiwanie się nim jest rozpowszechnione w
obrocie gospodarczym. Strony w celu zawarcia umowy prowadzą
negocjacje i na pewnym etapie sporządza się list intencyjny, który
wyraża pewien zamiar, intencję zawarcia umowy w przyszłości,
nie określa oświadczenia zawarcia umowy.
Treścią może być podsumowanie tego co strony ustaliły, określenie
kierunku dalszych negocjacji stron.
listy intencyjne w świetle naszego prawa nie wywołują skutków
prawnych, nie można na ich podstawie dochodzić zawarcia umowy.
2. Umowa przedwstępna
Umowa na podstawie której jedna lub obie strony zobowiązują się do
zawarcia umowy tzw. przyrzeczonej i która określa istotne postanowienia tej
umowy oraz termin w ciągu którego powinna być zawarta.
Jest to czynność prawna która rodzi pomiędzy stronami zobowiązanie do
zawarcia w przyszłości umowy:
jednostronnie zobowiązująca
dwustronnie zobowiązująca
Przepisy nie wymagają dla umowy przedwstępnej szczególnej formy.
* umowy o silniejszym skutku - jeżeli umowa przedwstępna spełnia
warunki ważności umowy przyrzeczonej
( warunki co do formy ) to wówczas rodzi
ona skutek silniejszy. Strona uprawniona
może dochodzić zawarcia umowy
przyrzeczonej.
* umowy o słabszym skutku - w pozostałych przypadkach umowy
przedwstępne rodzą tylko skutek słabszy, który
polega na tym, iż strona uprawniona może
dochodzić naprawienia szkody wyrządzonej
przez nie zawarcie umowy.
3. Wzorce umowne
- ogólne warunki umów - są to zbiory ogólnych postanowień umownych
uporządkowane przez stronę ustalającą warunki.
- wzory umów - są to formularze umowne, gotowe wzory umów
zawierające postanowienia takiej umowy z ewentualnymi
pustymi miejscami na dopisanie danych doytyczących
drugiej strony.
- regulaminy - usystematyzowany zbiór postanowień regulujących treść,
zasady umowy. Gotowy standard do zastosowania w
praktyce.
Wzorce umowne mają na celu ujednolicenie treści przyszłych umów zawieranych przez taką stronę.
Wśród wzorców wyróżniamy wzorce normatywne mające postać przepisów pr.
ogólne warunki umów ubezpieczenia np. OC
rozporządzenie RM w sprawie określenia szczegółowych warunków
zawierania umów sprzedaży z udziałem konsumentów
są ustalane przez stronę i stosowane przez nią w praktyce. Strona do
jej wydania nie musi mieć upoważnienia.
Wzorce umowne wiążą drugą stronę gdy został jej doręczony przy zawarciu umowy……
Gdy posługiwanie się wzorcem jest zwyczajowo przyjęte, wzorce umowne wiążą drugą stronę również wtedy, gdy z łatwością mogła się dowiedzieć o jej treści. Zasada ta nie dotyczy umów zawieranych z konsumentami co do zasady, z wyjątkiem tzw. umów bagatelnych - umowy zawierane w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego ( umowy powszechnie zawierane ).
Jeżeli między stronami istnieje stosunek prawny o charakterze ciągłym, jeżeli jedna ze stron wydaje taki wzorzec w czasie trwania tego stosunku, to wiąże on drugą stronę jeżeli zachowano warunki zapoznania go z treścią i jeżeli druga strona nie wypowiedziała tego stosunku prawnego (umowy ) w najbliższym terminie wypowiedzenia.
Ustawa chroni konsumentów, kontrahentów posługujących się wzorcami umownymi. Wzorzec powinien być sformułowany w sposób jasny, jednoznaczny.
Jeżeli istnieje sprzeczność pomiędzy wzorcem a zawartą umową to strony są związane umową.
Kodeks Cywilny wyróżnia pojęcie Niedozwolonych postanowień umownych ( klauzule abuzywne ) . Kodeks cywilny rozumie to jako takie postanowienia umowy zawieranej z konsumentami, które są nie uzgodnione indywidualnie, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.
W razie zawarcia umowy takie postanowienie nie wiąże konsumenta, jest bezskuteczne. Nie odnosi się to do postanowień określających główne świadczenia stron.
Kodeks cywilny wymienia listę postanowień, które w razie wątpliwości są uważane za niedozwolone postanowienia umowne, tzw. Szara lista postanowień abuzywnych , jest to lista nie zamknięta.
niesymetrycznie regulują prawa i obowiązki stron
pozbawiają konsumenta jego uprawnień
nakładają na konsumenta niesymetryczne obowiązki
UMOWA O NEGOCJACJE
Przygotowuje zawarcie umowy ostatecznej, wynika z niej zobowiązanie do prowadzenia negocjacji, do udziału w rokowaniach, zobowiązanie stron do prowadzenia tych rokowań w dobrej wierze. Samo zawarcie tej umowy nie jest uregulowane. Jest to umowa nienazwana.
UMOWA RAMOWA ( BAZOWA )
Porozumienie pomiędzy partnerami określonego przedsięwzięcia, mające na celu zawarcie w przyszłości umów ( wykonawcze ) ale nie konkretyzuje ich treści w taki sposób, który uzasadniałby uznanie jej za umowę przedwstępną. Jest to również umowa nienazwana. Jest umową określającą warunki zawierania w przyszłości umów wykonawczych ( tryb I formę tych umów ), ramowo oznacza ich treść ( czego dotyczą ) i zawiera zobowiązanie do zawarcia w przyszłości tych umów.
Aby umowa doszła do skutku musi zawierać zgodne oświadczenie woli stron.
TRYB ZAWARCIA UMÓW
oferta i jej przyjęcie
rokowania
przetarg
TRYB OFERTOWY
Oferta - oświadczenie wyrażające stanowczą wolę zawarcia umowy i
Określające istotne jej postanowienia.
Strona składająca ofertę to - oferent. Adresat ofertę może w całości przyjąć, w całości odrzucić lub przyjąć z zastrzeżeniem.
Jeżeli adresat przyjmuje ofertę bez zastrzeżeń to wówczas dochodzi do zawarcia umowy, jeżeli natomiast adresat odrzuca ofertę, wówczas do zawarcia umowy nie dochodzi. Jeżeli adresat przyjmuję ofertę z zastrzeżeniami, to traktuje się to jako nową ofertę.
Oferent składający ofertę jest nią związany przez czas określony w ofercie. Jeżeli termin nie został przez oferenta określony, to wówczas jeżeli została złożona bezpośrednio drugiej stronie lub np. przez telefon, to oferta przestaje wiązać jeżeli nie zostanie ona przyjęta niezwłocznie. Jeżeli oferta została skierowana w inny sposób np. wysłana listem to przestaje ona wiązać oferenta z upływem czasu w ciągu którego w normalnym toku czynności oferent mógł otrzymać odpowiedź wysłaną bez nieuzasadnionego opóźnienia.
Do zawarcia umowy dochodzi wtedy, gdy adresat przyjmuje ofertę w momencie jej trwania.
Do zawarcia umowy dochodzi z chwilą otrzymania przez oferenta oświadczenia o przyjęciu oferty. Uważa się za zawartą w miejscu otrzymania przez oferenta tego oświadczenia o przyjęciu oferty.
TRYB ROKOWANIOWY
Zawarcie umowy w drodze rokowań, są to rozmowy między stronami podjęte w celu zawarcia umowy w czasie których strony ustalają treść umowy, którą chcą zawrzeć.
Do zawarcia umowy w drodze rokowań dochodzi, jeżeli strony prowadzą rokowania w celu zawarcia umowy, gdy strony dojdą do porozumienia, co do wszystkich postanowień umowy, które były przedmiotem rokowań.
TRYB PRZETARGU
Przetarg może być: - ustny
- pisemny
Zawarcie umowy w drodze przetargu następuje w trzech etapach:
ogłoszenie przetargu
podmiot organizujący przetarg powinien ogłosić czas, miejsce i przedmiot
przetargu oraz jego warunki.
składanie ofert
wybór oferty i zawarcie umowy
przeprowadzenie przetargu ustnego
uczestnicy spotykają się w określonym czasie i miejscu podmiot chce uzyskać jak najwyższą cenę. Uczestnicy przetargu dokonują tzw. postąpień czyli składają swoje oferty ustnie a postąpienie jest to złożenie oferty korzystniejszej od poprzedniej oferty.
Każdy z uczestników przestaje być związany swoją ofertą z chwilą gdy inny uczestnik złożył ofertę korzystniejszą.
Umowa zostaje zawarta z chwilą wybrania oferty w postaci przybicia, organizujący ogłasza najkorzystniejszą ofertę i ogłasza ją. Przed rozpoczęciem przetargu ogłasza się cenę wywoławczą.
Przeprowadzenie przetargu pisemnego
Po ogłoszeniu o przetargu osoby zainteresowane składają na piśmie swoje oferty i po upływie terminu następuje ich otwarcie i dokonuje się wyboru najkorzystniejszej oferty. Chodzi o uzyskanie jak najkorzystniejszych warunków zawartej umowy ( warunki inne niż cena, np. terminy dostawy, cechy jakościowe towaru ).
Oferty złożone przestają wiązać oferentów z chwilą wybrania innej oferty, lub gdy przetarg zostaje zamknięty bez wyboru oferty. Ogłaszający przetarg ma obowiązek zawiadomić innych uczestników o wyniku przetargu ( ogłoszenie listowne ) lub o jego zamknięciu bez wybrania oferty.
Do zawarcia umowy w trybie przetargu pisemnego dochodzi z chwilą otrzymania przez oferenta oświadczenia o wyborze jego oferty.
ograniczony
nieograniczony
WADIUM - zastrzeżenie wniesienia kwoty pieniężnej ( zastaw na papierach wartościowych ) i służy zabezpieczeniu roszczeń ogłaszającego przetarg przestrzegania warunków tego przetargu. Jest z reguły zaliczane na poczet ceny, a pozostałym uczestnikom jest zwracane.
UMOWY ZAWIERANE POZA LOKALEM PRZEDSIĘBIORSTWA
Pomiędzy przedsiębiorcą a konsumentem zawarta w innym miejscu niż lokal przedsiębiorstwa, w miejscu np. prywatnego pobytu przedsiębiorcy, mieszkanie restauracja.
Lokal przedsiębiorstwa - miejsce przeznaczone do obsługiwania publiczności i
Oznaczone zgodnie z ustawą prawo działalności gosp.
Przepisy stosuje się także do umów zawartych w lokalu przedsiębiorstwa ale w wyniku zorganizowanego poza lokalem przedsiębiorstwa zbierania ofert konsumentów.
Ważna jest ochrona interesów konsumentów.
obowiązek przedsiębiorcy dokumentu potwierdzającego prowadzenie działalności gosp., dokument tożsamości
pełnomocnik powinien przedstawić swoje umocowanie
konsument ma prawo odstąpienia od umowy bez podawania
przyczyny w terminie 10 dni od zawarcia umowy. Powinien
je złożyć na piśmie. Przedsiębiorca ma obowiązek
poinformowania konsumenta o prawie odstąpienia od umowy
i powinien mu przedstawić wzór takiego odstąpienia.
- niedopuszczalne jest zastrzeżenie, że konsument może odstąpić
od umowy za zapłatą kwoty pieniężnej tzw. Odstępne.
Odstąpienie od umowy powoduje, że umowę uważa się za nie
zawartą, konsument zwolniony jest ze wszelkich świadczeń.
Jeżeli konsument dokonał przedpłaty, to ma prawo do odsetek
ustawowych od daty dokonania takiej przedpłaty.
Ustawa zawiera katalog umów do których nie stosuje się przepisów umów zawartych poza lokalem.
gdy nie ma elementu zaskoczenia po stronie konsumenta
umowy bagatelne, o wartości przedmiotu umowy do 10 Euro
dotyczących umów masowo zawieranych w obrocie, np. umowy ubezpieczenia, papierów wartościowych.
UMOWY ZAWIERANE NA ODLEGŁOŚĆ
Ustawa z 2.03.2000 r. O ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny. Dz.U. 22 poz. 271.
Umowy wyodrębnione ze względu na sposób ich zawarcia w obrocie konsumenckim.
Umowy zawierane na odległość są to umowy zawierane pomiędzy przedsiebiorcą a konsumentem bez jednoczesnej obecności obu stron za pomocą środków porozumiewania się na odległość jeżeli kontrahentem konsumenta jest przedsiębiorca który w taki sposób zorganizował swoją działalność.
Środki porozumiewania się na odległość
list
telefon i urządzenia pochodne
radio i telewizja
wykorzystanie poczty elektronicznej
Konsument ma prawo odstąpienia od umowy, bez podawania przyczyn.
Termin odstąpienia wynosi 10 dni od wydania towaru, a jeżeli umowa dotyczy świadczenia usługi, to od dnia jej zawarcia. Każda ze stron ma prawo wypowiedzieć umowę jeżeli jest ona zawarta na czas nieoznaczony z miesięcznym terminem wypowiedzenia. Dotyczy to umów o świadczenia ciągłe i okresowe.
Ustawa nakłada na przedsiębiorcę obowiązek poinformowania o warunkach zawieranej umowy, przedmiocie umowy, zasadach reklamacji, danych dotyczących przedsiębiorcy. Ustawa określa jakie to są informacje. Przedsiębiorca ma obowiązek potwierdzenia tych informacji najpóźniej w momencie spełnienia świadczenia.
Przedsiębiorca nie może zastrzec, że świadczenie pieniężne ma być zapłacone przed spełnieniem świadczenia niepieniężnego.
Przedsiębiorca ma obowiązek wykonania takiej umowy najpóźniej w terminie 30 dni od złożenia przez konsumenta oświadczenia o zawarciu umowy.
Dostarczenie konsumentowi świadczenia nie zamówionego przez konsumenta następuje na ryzyko przedsiębiorcy i nie rodzi żadnych zobowiązań po stronie konsumenta.
Konsument korzysta z kredytu lub pożyczki w celu spełnienia swojego świadczenia. Udziela go przedsiębiorca lub inny podmiot na podstawie porozumienia z przedsiębiorcą. Odstąpienie konsumenta od umowy zawartej na odległość wywołuje skutek w postaci odstąpienia od umowy kredytu lub pożyczki.
Regulacji tej nie stosujemy:
umów z wykorzystaniem automatów sprzedających lub innych
automatów ustawionych w miejscach prowadzenia handlu
umów ubezpieczenia
umów związanych z wykonywaniem czynności bankowych
inwestycji kapitałowych
Strony nie mogą ani wyłączyć, ani ograniczyć praw konsumenta wynikających z ustawy.
WYKORZYSTANIE PODPISU ELEKTRONICZNEGO DO ZAWIERANIA UMÓW.
Dz.U. 130 poz. 450 z 2001 roku.
Podpis elektroniczny - jest to określenie różnych technik potwierdzenia
autentyczności podpisu dokumentu tożsamości osoby
składającej oświadczenie przy wymianie informacji
drogą elektroniczną.
Są to dane w postaci elektronicznej, które wraz z
innymi danymi do których zostały dołączone lub
logicznie z nimi powiązane, służą identyfikacji osoby
fizycznej składającej podpis elektroniczny.
Oświadczenie złożone w formie elektronicznej, które jest opatrzone podpisem elektronicznym, ma znaczenie jak dokument opatrzony podpisem własnoręcznym. Kodeks cywilny przyznaje, że został zachowany wymóg formy pisemnej, nawet gdy była to forma pod rygorem nieważności.
Art. 78 k.c. stanowi, że forma pisemna zostaje zachowana również, gdy oświadczenie woli złożone na elektronicznym nośniku informacji zostało dostatecznie utrwalone i zabezpieczone, oraz opatrzone podpisem elektronicznym, umożliwiającym ustalenie tożsamości osoby składającej oświadczenie, oraz stwierdzenie, że oświadczenie to po złożeniu podpisu nie zostało zmienione.
Aby zawrzeć umowę w formie pisemnej sporządza się dokument podpisany przez strony umowy.