REWOLUCJA FRANCUSKA (1789-1799) PRZYCZYNY: 1. Nieudolne rządy Ludwika XV oraz rządy absolutne Ludwika XVI, nie zwoływanie Stanów Generalnych. 2. zła sytuacja ekonomiczna, nierównomierny rozwój gospodarczy, spadek produkcji, klęski żywiołowe (susze), nadmierne obciążenia feudalne chłopów i mieszczan, nędza i głód. 3. Zły stan finansów państwa (wydatki na armię, dyplomacje, utrzymanie dworu, rozrzutność królowej Marii Antoniny). 4. podział społeczeństwa na 3 stany, bardzo zróżnicowanych między sobą, (najliczniejszy stan 3 - 96% społeczeństwa, żąda praw politycznych). 5. zwołanie przez króla zgromadzenia (szlachta, kler), która odmówiła prowadzenia podatków i zażądała zwołania Stanów Generalnych (Parlamentu). ETAPY REWOLUCJI: 1. Monarchia PARLAMENTARNA (1789- 3.IX.1791), Najważniejsze osiągnięcia: - deklaracja praw Człowieka i Obywatela: „Ludzie rodzą się i żyją wolnymi wobec prawa”. Reformy: 1. opodatkowanie szlachty i duchowieństwa. 2. konfiskata dóbr kościelnych, podporządkowanie duchowieństwa państwu (biskupi i proboszczowie wybierani przez zgromadzenie kleru). 3. Zniesienie przywilejów szlacheckich. 4. jednolity system miar i wag. 5. Nowy podział administracyjny państwa. 2. Monarchia KONSTYTUCYJNA (3.IX.1791- VIII.1792). 3. Republika ŻYRONDYSTÓW - Francja po raz pierwszy republikom, ścięcie króla, sukcesy armii na froncie, powołanie Komitetu Ocalenia Publicznego. 4. Dyktatura JAKOBINÓW.
PLUSY I MINUSY WIELKIEJ REWOLUCJI FRANCUSKIEJ Plusy: + wystąpienie społeczeństwa w innych krajach Europy i Ameryki Południowej spowodowało zniesienie monarchii absolutnej. + państwo stało się bardziej przynależne do ludu, a nie tylko własnością króla, + ukrócono niesprawiedliwe przywileje duchownych i szlachty, + zrównano ludność pod względem prawnym, + wprowadzono wolność słowa, swobodę wyznania, nietykalność osobistą, + powstała w wielu krajach konstytucja podobna do Deklaracji, dzięki której ludzie mieli dużo więcej uprawnień, + w XX wieku przyjęła się zasada, że pogwałcenie praw człowieka nie jest wewnętrzną sprawą państwa, ale problemem międzynarodowym, + większość państw zmieniła swój dawny ustrój na republikę, czyli rządy prezydenta wybieranego przez obywateli, + coraz częściej stosowano trójpodział władzy, + oddzielono kościół od polityki państwa, + zrodziła patriotyzm w obywatelach. Minusy: - prześladowania religijne i społeczne, - śmierć na gilotynie (niekiedy bardzo tępej) poniosło strasznie dużo ludzi, w tym większość niewinnych, - zniszczono dobra kościelne, zdewastowano i zbezczeszczono kościoły mające duże znaczenie kultowe dla ludzi, - zniesiono autorytet i funkcję króla, przerwano linie dynastyczne oraz tradycje dworskie, które choć czasem niesprawiedliwe, świadczyły o randze państwa, były symbolem władzy w kraju, - zniszczono wiele krajów.
UPADEK RP SZLACHECKIEJ. PRZYCZYNY POŚREDNIE: 1. wolne elekcje. 2. liberum veto. 3. przywileje szlacheckie. 4. system pańszczyźniany. 5. następstwa wojen XVIII- wiecznych. 6. polityka państw ościennych (np. Pakt 3 Czarnych Orłów). 7. Osłabienie gospodarcze. I ROZBIÓR 1772 (P,A,R). PRZYCZYNY: 1. prawa dla dysydentów (konfederacja w Radomiu i Słudzku). 2. wprowadzenie praw kardynalskich. 3. próby reform ostatniego króla. 4. konfederacja Barska i wojna z Rosją. PRUSY: Pomorze Gdańskie, bez Gdańska, Warmia, Wielkopolska po rzekę Noteć. AUSTRIA: ziemie leżące między Wisłą i Sanem oraz Pirz i Orawę, Sądecczyznę. ROSJA: ziemie na wschód od Dniepru i rzeki Dźwiny. II ROZBIÓR 1793 (P,R). PRZYCZYNY: 1. sejm 4-leni (wielki) i jego reformy. 2. 3.V.1791r. konstytucja. 3. Układ polityczny na arenie międzynarodowej. 4. Zawiązanie się konfederacji w Targowicy 1792 i wojna z Rosją. PRUSY: Gdańsk, Wielkopolska i zachodnie Mazowsze. ROSJA: ziemie na wschód miejscowości Druia, Pińska, rzekę Zbrucz. III ROZBIÓR 1795 (P,A,R). PRZYCZYNY: 1. sytuacja polityczna i gospodarcza po II rozbiorze. 2. powstanie Kościuszkowskie. PRUSY: część Małopolski, Mazowsze z Warszawą, Podlasie. AUSTRIA: ziemie na południe od linii: Pilica- Wisła- Bug. ROSJA: ziemie na wschód od linii: Niemen- Bug wraz z Kurlandią.
SKUTKI UPADKU RP SZLACHECKIEJ: 1. Całkowita likwidacja państwa polskiego na 123 lata. 2. uzależnienie gospodarki, oświaty i kultury od zaborców i zahamowanie rozwoju. 3. wzmocnienie pozycji zaborców w Europie kosztem polski. 4. Podjęcie sprawy polskiej w XIXw. Na arenie międzynarodowej. SEJM WIELKI (4-LETNI) Został zwołany w 1788 w Warszawie, trwał do 29.V.1792r. Powołał on liczne komisje, które zajęły się sprawami finansowymi, gospodarki i wojskowości. Uchwalono m.in. powiększenie armii do 100 tys. (z braku pieniędzy ograniczono ją jednak do 65 tys. żołnierzy). 18 kwietnia 1791 sejm uchwalił prawo o miastach, przyznające prawa publiczne mieszkańcom miast królewskich. Głównym jednak dziełem Sejmu Wielkiego było uchwalenie w dniu 3 maja 1791 nowej Konstytucji ustrojowej. Zniosła ona podział państwa na Koronę i Litwę, wprowadzała podział władzy na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą, zwiększyła uprawnienia mieszczan, zapowiadała poprawę doli warstwy chłopskiej, zlikwidowała konfederacje i liberum veto w Sejmie, ograniczyła prawa polityczne gołoty szlacheckiej. KONFEDERACJA TARGOWICKA - zawiązana przez przywódców magnackiego obozu republikantów w celu przywrócenia starego ustroju Rzeczypospolitej, przeciwko reformom konstytucji 3 maja. Wzięli w nim udział magnaci: wojewoda ruski Szczęsny Potocki jako marszałek konfederacji, hetman wielki koronny Franciszek Ksawery Branicki, hetman polny koronny Seweryn Rzewuski, hetman polny litewski Szymon Kossakowski i inni.