Jan Turowski

Społeczeństwo - to historycznie ukształtowany kompleks zbiorowości i grup społecznych.

Społeczeństwo to kompleks:

• zbiorowości - to ten typ skupienia ludzi, gdzie występuje więź społ. W tej zbiorowości występuje:

• styczność przestrzenna,

• styczność psychiczna,

• styczność społeczna,

• wzajemne oddziaływania,

• wzory,

• stosunki społ.,

• zależności społ.,

• instytucje,

• kontrola społ.,

• organizacja.

• grup społ. - przynajmniej 2,3 osoby:

• występuje organizacja,

• system wartości,

• zasada odrębności,

• zasada my-oni.

Norman Goodman

Społeczeństwo - to zbiór osób o wspólnej:

• kulturze - stworzenie własnej kultury charakterystycznej dla danego społeczeństwa;

• terytorium - zajmuje konkretne, zaznaczone terytorium;

• tożsamości - przejawia się w specyficznym zachowaniu, wartości, stereotypie.

Arnold Rose

Czynniki rozwoju społ. (zmiany społ.):

• wynalazki, odkrycia - przyspieszają zmiany społ., rozwój;

• dyfuzja kulturowa - inaczej zapożyczenia - od innych państw, narodów;

• ruchy społ. - najistotniejsze są: rewolucje, tłum.

L. Morgan

Etapy zmiany społ.:

• dzikość - zamierzchłe, wczesne czasy naszych dziejów; człowiek niewiele różnił się od zwierząt; na tym etapie został odkryty ogień, łuk i strzała, co pozwoliło szybciej upolować zwierzę;

• barbarzyństwo - początek barbarzyństwa to opanowanie umiejętności lepienia garnków; koniec barbarzyństwa to opanowanie umiejętności wypalania, wytopienia żelaza;

• cywilizacja - początek cywilizacji to wynalezienie pisma (ok. 4000 lat p.n.e., pismo Sumerów, pismo klinowe).

Kwalifikacje typu społeczeństwa/etapy (Norman Goodman):

• zbieractwo - ludzkość przeżywa dzięki temu co przyroda stworzy, co zdoła zebrać; zbiera się owoce, orzechy, jagody; je się pędy roślin, drobne gryzonie;

• myślistwo - podstawą przeżycia jest polowanie i rybołówstwo;

• kopieniactwo (typ społeczeństwa pasterskiego)- pierwsza forma rolnictwa, polegało na tym, że gromada ludzi zajmowała teren, wypalała i siała zboże (jęczmień, pszenicę); pasterstwo - kozy, owce;

• rolnictwo (społeczeństwo rolnicze) - było to 10000 lat p.n.e., 6-7 tys. lat p.n.e.; 2/3 ludności utrzymuje się z uprawy roli; zaczynają się tworzyć pierwsze osady, są one centrami handlowymi; pojawił się pierwszy zawód kobiet - kramarka (ekspedientka);

• przemysł (społeczeństwo industrialne) - ponad 50% ludności zajmuje się pracą w przemyśle, fabrykach;

• społ. poprzemysłowe (społeczeństwo postindustrialne) - ten typ społeczeństwa pojawił się 4 X 1956 r. (Daniel Bell) [moment wysłania pierwszego sputnika w kosmos przez Związek Radziecki, świat stał się wtedy globalną wioską].

H. Kahn, B. Bruce - Brigs

• społeczeństwo myśliwskie, zbierackie - roczny dochód na osobę 50 $;

• społeczeństwo agrarne (rolnicze) - 51 - 500 $;

• społeczeństwo industrialne - 501 - 5000 $;

• społeczeństwo postindustrialne - powyżej 5000 $.

Schemat linearny - społeczeństwa rozwijają się według pewnej linii, ta linia to linia rozwojowa społeczeństw. Cechą charakterystyczną jest wstępowanie na coraz wyższe poziomy.

Podstawowe cechy społeczeństwa - to struktury jakie w nim występują:

• struktura:

• klasowa (klasa wyższa, średnia, niższa),

• zawodowa;

• system gospodarczy:

• wolnorynkowy,

• scentralizowany;

• system polityczny:

• społ. monocentryczne - to społ. totalitarne, lub gdzie obowiązuje 1 system partyjny, np. społeczeństwo polskie po II wojnie światowej,

• społ. policentryczne - to współczesne społeczeństwo polskie, wielość partii;

• system idei i norm - to co obowiązuje lub jest narzucane, normą jest:

• zasada zróżnicowania społ.,

• zasada sprawiedliwości społ.,

• zasada wkładu pracy jednostek i grup;

• system cywilizacyjny;

• system władzy - związany z systemem politycznym;

• struktura etniczna społeczeństwa;

• struktura wyznaniowa;

• system pokrewieństwa - rodzina nuklearna.