wykład III- STOSUNEK CYWILNO-PRAWNY.

• Jest relacja miedzy podmiotami, które mają uprawnienia i obowiązki oparte na normach prawnych- sankcjonowane przez przymus państwowy;

• Jest to pewna sytuacja prawna jednego podmiotu i na odwrót;

• Określa co jedna strona może a co drugi podmiot powinien zrobić; sankcjonowane przez przymus państwowy;

Źródła stosunków cywilno-prawnych:

• Zdarzenia cywilno prawne - są one sytuacją faktyczną, stanem z którym ustawa wiąże skutek prawny w postaci zmiany stosunku, wygaśnięcia lub powstawania skutku;

• Zdarzeniami cywilno-prawnymi są tylko takie sytuacje które mają doniosłość na gruncie prawnym; tylko ustawa decyduje czy jakaś sytuacja jest doniosła; np. sytuacja taką jest zawarcie umowy- jest to bowiem stan faktyczny z którym ustawa wiąże skutek prawny; ale już np. zaręczyny na gruncie prawnym nie mają doniosłości prawnej ( a do 1950 roku miały!) ale z podarunków jakie mają miejsce przy zaręczynach mogą już wyniknąć rozmaite skutki prawne;

• Zdarzenia cyw-praw (sytuacje faktyczne) opisywane są w hipotezach norm prawnych; hipoteza opisuje sytuacje w których norma ma zastosowanie; w normie zawarte są także konsekwencje spowodowane nieprzestrzeganiem normy, opisuje zdarzenia z którymi wiążą się skutki prawne;

Klasyfikacja zdarzeń prawnych na gruncie prawa cywilnego:

• Zdarzenia „sensu stricte ` - zjawiska przyrodnicze, które nie polegają na działaniu człowieka, są od niego niezależne ale na gruncie prawa cywilnego mają wielką doniosłość- np. upływ czasu- sytuacja z którą ustawa wiąże skutek prawny; z upływem czasu jest też związane przedawnienie roszczeń; inną sytuacją oparta na upływie czasu jest zasiedzenie- nabycie prawa własności; jeżeli ktoś przez jakiś czas włada rzeczą jak właściciel choć właścicielem nie jest - to prawo cywilne stwierdza, że po upływie pewnego czasu staje się faktycznym jej właścicielem; fakt urodzenia się jest także traktowany jako zjawisko przyrodnicze- nowonarodzony człowiek staje się podmiotem pc, podmiotem stosunków cyw-praw; „jednosekundowy Jaś” może np. w chwili urodzenia się odziedziczyć majątek; śmierć jako kolejne zjawisko przyrodnicze jest też zdarzeniem faktycznym- przejście majątku zmarłego na inną osobę; zdarzenia cyw-praw sensu stricte są to wiec stany faktyczne o charakterze fizycznym i przyrodniczym, z którymi ustawa wiąże skutek prawny;

• Czyny- działania ludzkie z którymi ustawa wiąże skutki prawne niezależnie od woli tego, który to działanie wykonuje; np. kichnięcie i wyrządzenie komuś szkody- to ustawa nakłada na niego obowiązek wynagrodzenia komuś szkody;

• Czynności prawne- najważniejsze zdarzenia na gruncie pc; działania podejmowane w celu wywołania określonych skutków prawnych; są nie podejmowane świadomie; są najważniejsze bo pc jest na zasadzie autonomii woli - bo to my sami kształtujemy nasze otoczenie prawne; czynność prawna jest sytuacją gdzie elementem istotnym jest oświadczenie woli - musi być to wola wywołania skutku prawnego; np. pan profesor umawia się z kobieta na spacer w parku, wystawia ja do wiatru i nie przychodzi na spacer a kobieta zostaje w tym parku pobita! w takim razie kobieta może się domagać odszkodowania, ale wtedy trzeba zbadać czy to działanie woli było w celu wywołani tego skutku; (kolejny przykład który mnie rozbawił ) inny przykład: Wałęsa podczas kampanii wyborczej obiecał każdemu kto na niego zagłosuje pewnej kwoty- ale po tym jak został prezydentem nie spełnił tej obietnicy i został pozwany do sadu za niedotrzymanie obietnicy; niestety sad orzekł ze obietnice wyborcze nie maja skutków cp!!!!!

• Akty władzy - np. decyzje administracyjne są źródłami stosunków cywilno-prawnych np. wywłaszczenie; orzeczenia sądowe - na ogół nie są zdarzeniami cywilno-prawnymi bo w nich sądy potwierdzają stan stosunków prawnych między prawami, bo stan jest zawarty w normach prawnych a sąd rozstrzyga w nieporozumieniach; czyli na ogół sądy wydają oświadczenia deklaratywne ale są też o charakterze konstytutywnym; kształtują stosunki - orzeczenie sądu o rozwodzie; bo od sądu zależy czy stosunek w małżeństwie będzie stały czy nie, to sąd rozwiązuje ten cywilno-prawny stosunek, czasami orzeczenia sądu mają charakter kształtujący na zdarzenia cywilno-prawne;

Struktura stosunku cywilno-prawnego:

• Podstawowymi elementami są podmioty tego stosunku, Kowalski i Nowak; po jednej stronie stosunku cp nie musi występować pojedynczy podmiot, może być także np. kilku przyjaciół kupuje do spółki psa - przez to wchodzą w jeden stosunek; dlatego często mówimy o stronach stosunku cp; Gdy mamy do czynienia z wielopodmiotowymi stronami (w skład stosunku cp. może wchodzić osoba, która ma podmiotowość na gruncie cp.) strony te mają wobec siebie uprawnienia i obowiązki = treść stosunku cywilnego;

• Charakterystyczne dla tego układu uprawnień i obowiązków jest to, że zawsze występują one parami, bo uprawnieniu jednej strony towarzyszy obowiązek strony drugiej

• Stosunki prawne wynikają z tzw. Umów wzajemnych

• Treść stosunków cp może być bardzo skomplikowana i bogata

• Przedmiotem stosunku cp jest zachowanie się podmiotów, które są stronami stosunku cp; przedmiotem jest to czego ja mogę żądać np. odpowiedniego zachowania się bo to jest np. przedmiotem mojego uprawnienia a jego obowiązku

• Przedmiotem stosunku cp może być obiekt materialny w postaci rzeczy; inni twierdzą że jest nim raczej zachowanie się: właściciel rzeczy może powiedzieć „Nie dotykaj bo to moje”; przedmiotem stosunku może być zachowanie innych ludzi np. bo ingerują w moją własność

• Prawo podmiotowe jest to wiązka uprawnień wynikająca ze stosunków cp.; samych uprawnień, które składają się na prawie do określonych zachowań innej osoby (na podstawie uprawnień)

• Wiązka uprawnień = prawo do określonych zachowań innej osoby = prawo do żądania = sfera możności żądania (wierzytelności)

• Prawo podmiotowe na gruncie pc jest tym o co się walczy - o sferę ważności np. żądanie od kogoś jakiegoś zachowania bo tylko ta sfera możności ma jedyną wartość na gruncie pc;

• W zależności od tego, jakie prawo podmiotowe przysługuje kozie - taką stanowi takowa dla mnie wartość; przedmiotem obrotu są zatem nie rzeczy ale prawa do ich własności; nie handlujemy kozą ale prawami do jej własności; nie dysponujemy mieszkaniem ale prawem do jego własności = prawem podmiotowym

• Na gruncie prawa zobowiązań prawo podmiotowe (a więc sfera możności) nazywana jest wierzytelnością

• Odpowiednikiem sfery możności jest sfera powinności to właśnie nazywamy długiem; sfera powinności = dług gwarantowany przymusem państwowym