Chemia naturalnych i syntetycznych produktów zapachowych.

Podział substancji zapachowych w zależności od ich pochodzenia i budowych chemicznej.

• Substancje zapachowe pochodzenia zwierzęcego -

• Stanowią nieliczna grupe w sklad ktorej wchodza: ambra, kastorem, pizmo, cywet, skatol

• Bardzo cenne surowce stosowane tylko do produkcji bardzo ekskluzywnych perfum

• Ochrona zwierzat, ekologia, ograniczona dostępność, wysoka cena - przyczyny coraz rzadszego stosowania surowcow zwierzęcych

• Z uwagi na trudności z pozyskiwaniem:

• Rozne techniki i technologie do otrzymania prodkutkow stosowanych w kompozycjach zapachowych

• W handlu - charakterytyka preparatu dla poszczególnych dostaw

• Tanszcze perfumy - substancje syntetyczne identyczne pod względem chemicznym ze składnikami substancji zapachowych pozyskiwanych ze zwierzat

Sposoby opisania preparatow

• INCI (International Nomenclature od Cosmetic Ingredients)

• Wykaz skladnikow umieszczony na opakowanie produktu jest poprzedzonym wyrazem ` skladniki' lub ingredients'

• Skaldniki produktow podawana SA w malejącym porzadku wedlug masy w momencie ich dodawania, przy czym składniki w stężeniach poniżej 1^ mogą być wymienione w dowolnej kolejności, po składnikach w stezenieach wiekszych niż 1% .

• Kompozycje zapachowe i aromatyczne określone SA wyrazem `Fragrance', `parfum; lub `aroma' z uwzględnieniem substancji w nich występujących, które zostaly umieszczone na liscie i uznane za potencjonalne alergeny (uzyte w kosmetykach substancje zapachowe nie musza być wcale deklarowane)

• Barwniki są ponumerowane wg `Color- Index- number' czyli w skrocie CI

• CAS ( system chemical abstrakt service registry)

• Znany numer jako CAS - obejmuje numery I nazwy identyfikujace kazda substancje

• Zawiera ponad 30 mln substancji opisanych w literaturze od poczatku XXw. ( na skutek modyfikacji systemu niektóre substancje mogą mieć wiecej niż jeden numer CAS)

• W praktyce - każdy z podawanych numerow umozliwia jednoznaczna identyfikacje substancji

• CAS obejmuje także olejki eteryczne - ale izomery optyczne ( rozne z zapachowego punktu widzenia ) występują pod tym samym numerem

• EINECS -European INventory of Existing Commercial chemical Substances

• Obejmuje substancje znajdujace sie na rynku europejskim pomiedzy 01.01.1971 i 18.09.1981 - lista jest zamknieta i nie może być uzupełniania

• Wszystkie w/w substancje maja numery nadane zgodnie z dyrektywą 67/548/EEC

• GRAS - generalny recognized As safe

• Lista substancji uzywanych w aromatach spożywczych sporzadzana przez zespol ekspertow

• Kryterium wpisywania : generalne uznanie przez ekspertow posiadających wiedze naukowa i praktyczna do oceny bezpieczeństwa

• Nomenklatura olejkow eterycznych oraz substancji zapachowych pochodzenia roślinnego - normy ISO wprowadzone do systemu polskich norm

• AMBRA

• Patologiczna wydzielina z przewodu pokarmowego kaszalota, pozyskiwana z zabitych zwierzar lub znajowana na wybrzeżach Atlantyku oraz w okolicach Irlandii, Madagaskaru i Japonii - inna koncepcja - ambra powstaje pod wpływem substancji wydzielanych przez kalamarnice

• szara lub brazowa masa o konsystencji wosku mieknie w tem. 36 stopni

• glowny składnik - ambreina, bezwonny, tri terpenowy alkohol

• specyficzny slodki aromat mabry - przypominajacy zapach drewna, glonow i mchu - efekt auto- i fotooksydacji - czysta nieutleniona ambra - bezwonna

• KASTOREUM

• Inaczej zwane `strojem bobrowym'

• Pelni funkcje feromonu płciowego i markera

• Produkt w duzym stężeniu - nieprzyjemny zapach

• Oleista substancja

• PIŻMO

• Wydzielina przyodbicznego gruczolu jelenia piżmowego (piżmowca) - zyje dziko i jest hodowany w Azji ( Himalaje, tybet, Chiny)

• Krucha masa o amoniakalnym zapachu, zawiera 0,5-2% olejku piżmowego

• CAS: 8001-04-5

• Zastępczo stosuje się substytuty pochodzenia roślinnego

• CYWET

• Biala wydzielna - pasta o konsystencji masla - z gruczołów wydzielających feromony kota cywetowego ( Abisynia, Gwinea,Senegal, Indie)

• W praktyce perfumeryjnej b. często jest zastepowany syntetycznymi odpowiednikami

• SKATOL

• Bezbarwna krystaliczna substancja o zapachu fekalitow - wynik rozkładu tryptofanu

• Występuje w kale ssaków

• W dużym rozcieńczeniu - zapach kwiatowy

• Substancje zapachowe pochodzenia roślinnego

• Norma ISO-PN-86497. ` Naturalne surowce zapachowe i aromatyczne. Terminologia'

• Olejki eteryczne

• Najwazniejsa i najliczniejsza grupa roslinych składników kompozycji zapachowych

• Otrzymywane z surowcow roślinnych

• Kwiaty i paki (olejek jaśminowy, lawendowy, roznay, ylang-ylang)

• Liscie i igly ( cyprysowy, eukaliptusowy, kanuka, herbaciany, kajeputowy)

• Korzenie i kłacza ( arcydzięglowy, imbirowy, tatarkowy, wetiwerowy)

• Ziele (bazylikowy, geraniowy, hyzopowy, krwawnikowy, majerankowy, melisowy, mietowy, mitrynowy …

Metody otrzymywania olejkow eterycznych

• Destylacja wodna - ogrzewanie w naczyniu z woda do t. wrz. Olejek zbiera się wraz ze skraplaną parą do odpowiedniego naczynia: kondensat zawier wode i olejek latwie do rozdzielenia( odstawienie i dekantacja - rozdzielacze: wirowanie)

• Destylacja z parą wodna - do olejkowslaborozpuszczalnych w wodzie, ich składniki nie mogą rozkładać się w temp. 100 stopni i pary wodnej - Pozwala na czesciowe frakcjonowanie

• Zaleta metody - względnie Malo skomplikowana aparatura

• Przepuszczanie pary wodnej przez surowiec i skroplenie pary zawierającej surowiec - rozdzial frakcji niemieszającej się z woda)

• Ekstrakcja - zalanie surowca rozpuszczalnikiem (6-8 h i > )

• Eter naftowy, benzen i CH₂CI₂

• Wyciag poddaje się destylacji - oddzielenie olejkow od rozpuszczalnika (wyparka) - uzyskiwane ekstrakty - konkrety - konsystencjia oleista

• Rozpuszczamy konkret w EtOH ( rozpiszcza tylko substancje zapachowe, a nie zywicze i woskowe, które oddzielamy przez saczenie)

• Maceracja - surowiec roslinny dodaje się do naczyc napelnionych tluszczem ( bezpośrednio lub np. w woreczkach); nacznie umieszcze się na lazni wodnej, ogrzewa do 50-70 stopni; otrzymane pomady - przerabiane z EtOH w celu otrzymania czystych olejkow

• wytłaczanie - mechaniczne (recznie badz przy pomocy prasy) wyciskanie olejku ze skorek owocow, woda i szlam zostaja oddzielone - dekantacja.

• Absolut - otrzymywany zawsze z konkretu, pomady, rezynoidu poprzez ekstrakcje EtOH: absoluty - ciemne zabarwione o duzej sile zapachu ( absolut jasminu …

• Aromat naturalny wyodrebiony z owoców ( koncentraty lotne) - wymarzanie lotnych substancji zapachowych z sokow owocowych poprzez zagęszczanie

• Ekstrakt ( wyciagi) - dzialanie rozpuszczalnikiem na surowiec, filtrowanie i oddestylowanie rozpuszczalnika ( latwo lotnego

• Izolat - pojedyncze składniki wyizolowane z olejkow eterycznych - destylacja frakcjonowana, krystalizacja ( mentol z olejku mietowego, eugenol 0 z goździkowego)

• Konkret - ekstrakcja niewodnym rozp. niepolarnym czesto w podwyzszonej temp <t.w rozpuszczalnika (benzyna,eter naftowy) i odparowniu rozpuszczalnika pod zmniejszonym cisnieniem (konkret rozy, fiolka) stanowia mieszanine skl lotnych i woskow, konsystencja stala lub polplynna

• Olejki eteryczne przetworzone

• Olejek eteryczny odterpenowany - usunieto wiekszosc weglowodorow monoterp.

• Olejek eteryczny retyfikowany - poddany zostal destylacji frak. w celu zmiany wlasciwosci niektorych subs.

• Olejek eteryczny wielokrotnie frakcjonowany - zwiekszono zawartosc wybranych skl. metodami fizycznymi

• Olejek eteryczny zubożony - czesciowo lub calkowicie usunieto wybrany skladnik

• Izobaty

• Wody aromatyczne (podestylacyjne) - destylat wodny pozostajacy po procesie destylacji z para wodna po oddzieleniu olejku eterycznego( np. woda roznana, lawendowa)

• Koncentraty lotne

• Konkrety

• Pomady - wonne tluszcze, które zapach uzyskaly metoda absorpcji na zimno wonnych substancji z kwiatow do tluszczu

• Absoluty

• Żywice i inne wydzieliny

• Rezynoidy, tynktury (nalewki) - ekstrakt z zywic otrzymywany poprzez ekstrakcje niewodnym rozpuszczalnikiem niepolarnym ( lotnym i ew. nielotnym(, schlodzenie, filtracje i oddestylowanie rozpuszczalnika. ;

• Produkty procesów mikrobiologicznych