ROZDZIAŁ 7

Kultura to ogół wytworów działalności ludzkiej i wzorów zachowań przekazywanych z pokolenia na pokolenie i z grupy do grupy w procesach rozwoju historycznego. Obejmuje wierzenia, przesądy, sztuki piękne itd. Wytworem kultury może być także instytucja zwana domem kultury.

Upowszechnienie kultury jest planowym procesem jej rozprzestrzeniania i rozkrzewiania tzn. włączenia możliwie najszerszego kręgu osobników w tworzenie dóbr kupletowych.

Mamy takie instytucje, jak domy kultury, ośrodki kultury oraz podobne do nich w swoich zadaniach, ale skromniejsze w zasięgu społ. I możliwościach działania, kluby i świetlice.

Istnieją fundacje i stowarzyszenia społeczno-kupturowe mogą działać lokalnie, regionalnie, ogólnokrajowo.

Człowiek przez uczestnictwo w kulturze kształtuje zatem swoją osobowość. Dzięki temu uczestnictwo kulturalne może być procesem wychowawczym, czyli celowym i świadomym kształtowaniem osobowości.

Instytucje upowszechniania kultury zajmują się działalnością kulturalno - oświatową, kulturalno - wychowawczą, oraz:

Specjalistyczne instytucje upowszechnienia kultury mają własne ustalone treści i metody pracy. Wiadomo, co jak ma robić teatr, muzeum itp. Odpowiednia kadra w wyspecjalizowanych szkołach, głównie wyższych.

Stowarzyszenia społeczno - kulturowe, podst. Cechą stowarzyszeń jest to, że są one oparte na zasadzie całkowicie dobrowolnego uczestnictwa; nie ma tam płatnego personelu.

Placówki kulturalno - oświatowe, dużo obowiązków skromna baza lokalowa i materialna. Kształcenie pracowników odbywa się przeważnie w toku różnych kursów (patrz str.3 tabela).

Metoda indywidualnych przypadków - wyraża się w opiece i kierowanu rozwojem kulturalnym i wychowawczym poszczególnych jednostek. Pracy z uczestnikami o określonych zainteresowaniach kulturalnych oraz do pracy z uczestnikami nie mającymi takich zainteresowań. Sens i wartość tej metody tkwi w osobistym, zindywidualizowanym kontakcie pracowników kulturalno - oświatowych z każdym takim uczestnikiem z osobna.

Metoda pracy grupowej - polega na kierowaniu zbiorem osób zespolonych wspólnymi celami, zadaniami. Praca z uczestnikami o określonych zainteresowaniach kulturalnych oraz do pracy z uczestnikami nie mającymi takich zainteresowań.

Metoda organizowania społeczności lokalnej - polega na integrowaniu środków działań instytucji i aktywu społecznego funkcjonującego w środowisku w realizacji wspólnych planów.

Formy usługowe jest to działalność polegająca na udostępnieniu pomieszczeń i urządzeń placówki do dosyć swobodnego wykorzystania.

Formy audytoryjne jest to działalność, w której uczestnicy są w zasadzie słuchaczami lub widzami. Spotkani uczestników odbywają się wielokrotnie lub mają charakter sporadyczny.

Formy aktywizujące jest to działalność polegająca na uczestnictwie w grupowym lub indywidualnym tworzeniu dóbr kultury albo na kontaktach z wiedzą. Formy te mogą przybierać charakter stały lub charakter sporadyczny.

Kształt i funkcjonowanie rodziny zależy w sposób istotny od owej „reszty” świata społecznego. Społeczeństwo globalne wraz z zawartymi w nim zhierarchizowanymi układami społecznymi wpływa na rodzinę, odpowiednio modyfikując jej strukturę, funkcjonowanie, mentalność jej członków, a z kolei modyfikowana rodzina wywiera podlegające przekształceniom wpływy na społeczeństwo globalne, jego substruktury i procesy.

Rodzina więc bardzo intensywnie uczestniczy w przemianch społ. Ulega przemianom pod wpływem czynników zew. oraz w trakcie swych przemian sama wpływa modyfikująco na zew. układy społ.

Rozwijająca się cywilizacja współczesna jako proces społ. - globalny bardziej czy mniej wywiera istony wpływ na rodzinę, a zmieniająca się rodzina wywołuje specyficzne oddzwięk w poszczególnych społeczeństwach.

Procesy industrializacji i urbanizacji - zmieniły życie społ. Wzmożona industrialna produkcja podniosła wyrażnie stopę życia ludności krajów wysoko i średnio rozwiniętych. Coraz liczniejsze, rozrastające się instytucje przemysłowe i usługowe potrzebowały coraz większej liczby coraz lepiej wykształconych pracowników, co powodowało sukcesywne podnoszenie się poziomu wykształcenia i kultury społ. Podniosła się znacznie stopa życiowa rodzin, także jej poziom zdrowotności, bardzo usprawnione zostało funkcjonowanie gospodarstw domowych. Dobro oraz interes jednostki coraz bardziej górował w praktyce życiowej nad interesem i dobrem rodziny, Wzrosła liczba rozwodów, coraz bardziej uwidaczniał się kryzys rodziny.

Postęp naukowo - techniczny a rodzina - dalszy rozwój nauki i związanej z nią coraz bardziej techniki spowodował dalsze, znaczące przeobrażenia społ. - ekonomiczne i społ. - kulturowe. Zaznaczył się szeroką skalą rozwój działalności usługowej wspomagającej rodzinę, zaspokajający potrzeby jej członków - zarówno materialne jak i pozamaterialne. Wystąpił ogromny rozwój informatyki, komputery wkroczyły w większość dziedzin życia. Nasiliła się bardziej ruchliwość geograficzna. Wymieszania kulturowe zwiększyły poczucie obcości w społ. potęgują rozdzielnie się społ.

Postęp medyczny a rodzina - medycyna zrobiła ogromne postępy osiągając bardzo dużą skuteczność leczenia. Śmierć stała się znacznie rzadszym gościem w rodzinie. Rozwój medycyny stał się też przesłanką powstawania i rozpowszechniania nowoczesnych środków antykoncepcyjnych, co przyczyniło się w krajach rozwiniętych do znacznego zmniejszenia przyrostu naturalnego. Ograniczeniu uległa więc funkcja prokreacyjna rodziny, przez co rodziny stawały się mniej dzietne.

Autonomia człowieka wobec otoczenia - autonomia jednostki w stosunku do: narodu, społ. lokalnej, mikrogrup i innych jednostek, oraz wobec własnej rodziny.

Coraz mniej skłonni do wyrzeczeń w imię racji wyższych. Coraz więcej zdarza się przypadków nieliczenia się z innymi ludzmi w trakcie realizacji swych indywidualnych celów.

Praca rodzina - w okresie industrializacji, po pierwsze mąż wychodzi z domu do pracy, po drugi w następnej kolejności czyni to samo żona, po trzecie wreszcie, na skutek umasowienia nauczania pozadomowego dzieci wychodzą z domu do szkoły. Wzrasta autonomia jednostek wewnątrz rodziny, zwiększają się ich możliwości decydowania o sobie, o swoich losach.

Przeobrażania i role współczesnej rodziny patrząc na pryzmat wypełniania przez nią ważniejszych funkcji:

F. materialno ekonomiczna - pracują obaj rodzice, dziecko się dokłada jeśli ma prace. Do kasy wspólnej trafia tylko część zarobionych pieniędzy reszta przeznaczona na indywidualne cele.

F. kontrolna - daje się zaobserwować ograniczenie kontrolnej f. rodziny, przyczyną są współczesne warunki życia.

F. socjalizacyjno- wychowawcza - jej zakres uległ zwężeniu ze względu na obszar działania innych instytucji. Rodzina ma istotne znaczenia dla prawidłowego funkcjonowania społ., a nie prawidłowa rodzinna socjalizacja powoduje nasilenie zjawisk patologicznych.

F. emocjonalno - ekspresyjna - im rodzina jest mniej zdezorganizowana i konfliktowa, tym skuteczniej wypełnia funkcję emocjonalno - ekspresyjną.

Kierunki przemian/4 zjawiska: atomizacja członków rodziny, ich egalitaryzacja, malenie spójności i dezintegracja rodziny oraz patologizacja społ.

Rodzina jako zmienna zależna podlega wpływom zew. układów społ., jest bardzo :reaktywna” w stosunku do przemian społ. globalnego.

Rodzina współczesna jako zmienna niezależna wpływa na osobowość, funkcjonowanie jednostki, a także kształtuje w znaczącym wymiarze ich losy.