1. Klasyfikacja urządzeń elektrycznych -

- wytwórcze (wytwarzają energię) - generatory - muszą być napędzane siłą napędową, zazwyczaj parą wodną wytwarzaną w kotłach;

- przetwórcze - pozwalają przetwarzać energię o jednym napięciu na drugie - transformator (mechaniczna przekładnia pozwala przetworzyć jedno napięcie na drugie), prostowniki, przetworniki;

- przesyłowe - typu linie napowietrzne, linie kablowe, szyny;

- rozdzielcze - do rozdziału energii elektrycznej - rozłączniki, wyłączniki, odłączniki - to wszystko to dołączniki;

- odbiorcze (odbiory) - urządzenia oświetleniowe, siłowe (silniki różnego rodzaju), grzejniki elektryczne - odbiory typu rezystancyjnego;

- pomocnicze - zabezpieczające, sygnalizujące, bezpieczniki, sterownicze.

To wszystko razem ze sobą połączone tworzy układ elektroenergetyczny.

2. Rodzaje przewodów

Przewody - część układu elektrycznego, która służy do przesyłania i rozdziału części energii elektrycznej.

Przewód elektryczny- element obwodu elektrycznego służący do prowadzenia prądu elektrycznego wzdłuż określonej drogi. Wykonany jest z materiału przewodzącego, najczęściej miedzi lub aluminium, np. w postaci drutu, linki.

Przewody można podzielić na:

- gołe

- bez izolacji;

- odziane

- z izolacją;

- szynowe (szynoprzewody) miniaturki szyn kolejowych lub w postaci płaskownika;

- instalacyjne - w postaci oddzielnych drutów lub kilka razem w jednej osłonie;

(przewody łączymy za pomocą zacisków śrubowych - kostek)

- instalacyjne 5-cio żyłowe i techniczne; - specjalnego przeznaczenia;

Drugi podział:

- przewód liniowy (L)- fazowy- przewód elektryczny będący podczas normalnej pracy pod napięciem fazowym, służący do przesyłania energii elektrycznej w sieci elektroenergetycznej. W sieci trójfazowej przewody liniowe oznaczane są odpowiednio L₁,L₂,L₃. Przewodami liniowymi są również przewody linii napowietrznej znajdujące się pod napięciem fazowym i odizolowane od konstrukcji wsporczej za pomocą izolatorów.

- przewód neutralny (N)- przewód elektryczny połączony z punktem neutralnym sieci elektroenergetycznej, mogący służyć do przesyłania energii elektrycznej.

- przewód ochronny (PE)- przewód elektryczny służący ochronie przed porażeniem elektrycznym. Może to być przewód uziemiający (łączący główny zacisk uziemiający z uziomem) lub wyrównawczy (zapewniający wyrównanie potencjałów elektrycznych różnych części mogących znaleźć się pod napięciem).

- przewód ochronno neutralny (PEN)- przewód elektryczny łączący funkcje przewodu neutralnego N i ochronnego PN

- przewód odgromowy- występuje w liniach WN, nie będący pod napięcie w stanie normalnej pracy. Jego zadaniem jest ochrona od bezpośrednich wyładowań atmosferycznych do linii. Uziemiony na konstrukcjach wsporczych. W przypadku niesymetrycznych prądów fazowych (np. podczas zwarć niesymetrycznych lub asymetrii obciążenia) sprowadza indukujące się w nim prądy przez uziemione konstrukcje wsporcze do ziemi, zmniejszając przez to impedancję kolejności zerowej linii (rozmagnesowujący wpływ przewodu odgromowego).

Oznaczenie przewodu: składa się z członu literowego i cyfrowego. Człon literowy określa przeznaczenie przewodu- materiał żyły i sposób jej wykonania (drut, linka); materiał izolacji żyły- rodz. i materiał powłoki. Człon cyfrowy składa się z dwóch części- pierwsza oznacza dopuszczalne napięcie, na jakie przewód jest przeznaczony.

3. Charakterystyka ochrony przeciwporażeniowej

Pojawienie się napięcia w miejscach, które nie są pod napięciem powoduje zagrożenie życia.

I = 0,5 mA - nie robi szkody w ciele człowieka (brak negatywnych skutków);

I = 10-15 mA - odczuwalne, ale powodują odruch samo uwalniania;

I = 30 mA - można przeżyć;

I > 30 mA - migotanie komór - rozsynchronizowanie serca;

Prąd stały - wartość graniczna - 70mA.

Urządzenia elektryczne ze względu na ochronę przeciwporażeniową, dzieli się na 4 klasy ochronności: 0,I,II,III

Systemy (środki) ochrony(techniczne):

1. ochrona podstawowa - (przed dotykiem bezpośrednim)- ma na celu utrudnienie albo uniemożliwienie dostępu do części przewodzących (środki organizacyjno - konstrukcyjne): barierki ochronne, najlepszy sposób-zamknąć urządzenia.

2. ochrona dodatkowa -(przed dotykiem pośrednim)- oprócz podstawowej ochrony, które zapobiegają pojawieniu się napięcia na częściach, które zwykle nie są pod napięciem, są środki ochrony dodatkowej. Ich celem jest: zmniejszenie do min napięcia wrażeniowego, ograniczenie prądów zwarciowych w przypadkach, gdy zawiodą środki ochrony podstawowej.

3. Ochrona dodatkowa obostrzona - (przed dotykiem bezpośrednim i pośrednim)- jeżeli dodamy do środków ochrony dodatkowej wyłączniki przeciwporażeniowe, ochronne obniżenia napięcia roboczego, separacje odbiornika i izolacje ochronną to mamy środki ochrony obostrzonej.

4. sprzęt ochronny (w tym środki ochrony indywidualnej)- dla zastosowań, w których wyżej wymienione nie mogą być wykorzystywane (np. przy naprawie urządzeń elektroenergetycznych).

Środki ochrony (nietechniczne):

-popularyzacja sposobów i zasad bezpiecznego użytkowania energii elektrycznej;

-szkolenie wstępne i okresowe wszystkich pracowników użytkujących i obsługujących urządzenia elektryczne;

- wymagania kwalifikacyjne dla pracowników obsługujących urządzenia elektryczne;

- organizacja pracy (pisemne polecenia wykonania prac, instrukcje obsługi urządzeń elektroenergetycznych)

- egzekwowanie przestrzegania reguł bezpieczeństwa

- badania okresowe

- szkolenie w zakresie udzielania pierwszej pomocy przy porażeniach

4. Stacje elektroenergetyczne

Stacja elektroenergetyczna to zespół urządzeń służących do przetwarzania i rozdziału albo tylko do rozdziału energii elektrycznej. Zespół tych urządzeń znajduje się na ogrodzonym terenie lub we wspólnym pomieszczeniu (obudowie). Stacje elektroenergetyczne dzielą się ze względu na sposób wykonania na:

* wnętrzowe: nadziemne, podziemne,

* napowietrzne.

Stacje wnętrzowe to zazwyczaj stacje zawierające urządzenia w izolacji gazowej z SF6 i zajmujące dużo mniej terenu niż stacje napowietrzne. Rozdzielnice składają się z cewek, w cewce aparat elektryczny lub transformator. Obwody główne - przewody, które tworzą tory robocze. Przewody tworzą system zabezpieczeń - obwody pomocnicze. Aby stacja prawidłowo spełniała zadania musi spełniać następujące wymagania:

1. pewność zasilania;

2. max prosty układ połączeń;

3. dostosowanie się do obecnego układu zasilania i w przyszłości;

4. bezpieczeństwo obsługi;

5. ekonomiczność - jak najniższe nakłady inwestycyjne i eksploatacyjne;

6. możliwość rozbudowy.

Stacje mogą być zasilanie jedną linią lub wieloma. Jeden transformator w stacji - sieci wiejskie, średnie napięcie; dwa, wiele transformatorów - zakłady przemysłowe, napięcie 110V i wyższe. Szyny zbiorcze (oszynowanie): Szyny zbiorcze (także obejściowe) to miejsce połączenia linii i transformatorów.

W zależności od rodzaju stacji i jej znaczenia wyróżniamy układy szyn zbiorczych:

pojedynczy(szkoły),

podwójny (kotłownie),

wielokrotny (odbiory o wysokim stopniu pewności zasilania),

blokowy,

mostkowy,

wielobokowy.

Pola rozdzielni: Pola rozdzielni składają się z toru prądowego i jego wyposażenia w urządzenia główne i pomocnicze wraz z konstrukcjami wsporczymi.

Układy pól rozdzielczych:

- liniowe - jeżeli linia napowietrzna  pole napowietrzne; jeżeli linia kablowa  pole kablowe na odpływie lub dopływie - pole sprzęgła do sprzęgania szyn; - pole pomiarowe; - pole odgromowe.

5. Środki ochrony dodatkowej - wymienić i jeden opisać

Środki ochrony dodatkowej (stosujemy tylko jeden ś.o. w jednej instalacji):

*Zerowanie - ś.o. polegający na metalicznym połączeniu elementów urządzeń podlegających ochronie z uziemionym przewodem neutralnym (stosuje się w sieciach z uziemionym pkt. zerowym do 500V). Aby zerowanie było skuteczne to: impedancja musi spełniać warunek:

Zp=Uf/Iw,

Uf = 230V,

Iw - prąd wyłączeniowy,

Iw=k*Ibn,

Ibn- prąd znamionowy,

Rwyp<=65/Iz,

Iz - prąd zwarcia.

*Uziemienie ochronne - stosuje się dla sieci z izolowanym pkt. zerowym. Polega na metalicznym połączeniu z uziomem wszystkich części mogących znaleźć się pod napięciem. Stosuje się w sieciach prądu stałego i zmiennego. Cel: szybkie przerwanie obwodu, ograniczenie napięcia bezpiecznego. Prąd zwarciowy zamyka się od faz zdrowych (fazy nietrafione) przez upływność i pojemność doziemną do ziemi. Sieć o izolowanym punkcie zerowym:

Ro<=Ud/Iw,

Ud - napięcie dotykowe bezpieczne,

Iw - prąd wyłączalny,

Ro<=50Ω; dla sieci o stałej kontroli izolacji (z uziemionym punktem zerowym) Ro<=0.5Uf/Iw.

*Sieć ochronna - polega na połączeniu pomiędzy sobą wszystkich elementów urządzeń podlegających ochronie, które łączy się do uziemień naturalnych, konstrukcji i innych metalowych przedmiotów. Ś.o. można stosować do prądu stałego i przemiennego zarówno z uziemieniem jak i izolowanym pkt. zerowym. Cechą tego środka jest fakt, że w przypadku zwarcia z ziemią jednej fazy nie następuje wyłącznie sieci spod napięcia. Rezystancja uziemienia całej sieci Rmax=20 Ω. Stosujemy bardzo rzadko, gdy uziemienie ochronne nie zapewnia skutecznej ochrony.

*Wyłącznik przeciwporażeniowy - zabezpieczenie różnicowoprądowe (wyłącznik różnicowoprądowy), najbardziej skuteczny, tani, najczęściej stosowany.

*Ochronne obniżenie napięcia roboczego.

*Separacja odbiornika - polega na odizolowaniu odbiornika od zasilania za pomocą przetwornicy separacyjnej lub specjalnego transformatora. Jeżeli odbiorniki pobierają prąd > 16A, napięcie obwodu > 360V, nie można stosować przy napięciu zasilania 500V. Dla odbiorników ręcznych się stosuje.

*Izolowanie stanowiska roboczego - kiedy nie jest możliwe stosowanie innych ś.o. Poprzez chodniki izolacyjne, nie szersze niż 1,2m. Stosować tylko do pomieszczeń suchych, a napięcie < 1kV

*Izolacja ochronna

---