Dewiacja i kontrola społeczna

życie to zmienność, dynamika, dzianie się społeczeństwa „żyją”, uczestnicząc w nieustającej zmienności

Zdrotrej j zywnośct

Alkoholi

CZYNNIKI ZAGRAŻAJĄCE PORZĄDKOWI SPOŁECZNEMU

■ WIELKOŚĆ POPULACJI

■ JAKOŚĆ INTERAKCJI

■ ZAUFANIE

■ ZAANGAŻOWANIE

■ ZRÓŻNICOWANIE SPOŁECZNE

• KULTURA

• ROLE ZAWODOWE

• DOCHODY

■ NIERÓWNOŚCI

■ PIENIĄDZE, WŁADZA, PRESTIŻ

KONTROLA NA POZIOMIE MAKRO

• T. HOBBES (1651r) - podporządkowanie każdego rządom „wielkiego brata” (Lewiatana), jakim jest państwo (regulacje rządowe)

• A. SMITH (1778r) - „niewidzialna ręka rynku”, działa prawo popytu i podaży; państwo nie jest tutaj potrzebne

KONTROLA NA POZIOMIE MIKRO

• SOCJALIZACJA

• MOTYWACJA

• INTERAKCJE ■RYTUAŁY

• ROLE SPOŁECZNE

Socjalizacja

■ problem socjalizacji pojawia się wtedy, gdy zastanawiamy się skąd ludzie czerpią wiedzę, umiejętności, znajomość reguł działania, obowiązujących norm, które później przejawiają się w ich zachowaniach

■ rola biologii i genetyki; ludzie dziedziczą

pewne ludzkie impulsy, repertuary zachowań, sposoby postępowania, schematy myślenia, które są właściwe całemu gatunkowi ludzkiemu

■ wszystkie sposoby życia nie są efektem dziedziczenia, lecz ludzie je nabywają od społeczeństwa w którym się urodzili i dorastają; to społeczeństwo dyktuje jak działać i myśleć -> społeczeństwo wpaja jednostce sposoby życia swojej grupy dzięki regułom zawartym w kulturze

Proces socjalizacji

j socjalizacja to proces za pośrednictwem którego jednostka staje się członkiem szerszych zbiorowości społecznych* uczenie się reguł i idei zawartych w kulturze

j socjalizacja pierwotna - dokonująca się w dzieciństwie, w rodzinie i innych grupach pierwotnych

j socjalizacja antycypująca - internalizowanie wzorów grupy, do której się nie należy, a jedynie pragnie należeć, czyli pozytywnej grupy odniesienia

j socjalizacja odwrotna - sytuacja spotykana w warunkach szybkiej zmiany kulturowej, kiedy np. młode pokolenie stara się wdrożyć tradycjonalnie nastawione starsze pokolenie do nowych wzorów kulturowych tj. stylów bycia, mówienia, ubierania się, rozrywki, twórczości etc.

j socjalizacja permanentna - proces internalizowania coraz to nowych wzorów kulturowych, w ciągu całego życia

Internalizacja kultury

■ wszystkie treści wpajane przez społeczeństwo, zawarte są w obrębie kultury

j internalizacja - proces psychiczny polegający na „uwewnętrznieniu” kultury, czyli przekształceniu jej wzorów w elementy osobowości -> motywacje czy postawy

J eksternalizacja - przejawianie się ukształtowanych kulturowo treści osobowościowych - motywacji czy postaw w konkretnych działaniach

Słabe ogniwa socjalizacji

j resocjalizacja- eliminacja głęboko zinternalizowanych wzorów kulturowych i wpojenie wzorów przeciwstawnych

j kontrsocjalizacja - uczenie się wzorów życia typowych dla środowisk dewiacyjnych i przestępczych, odmiennych od tych, które uznaje większość społeczeństwa

Dewiacja i jej rodzaje

J dewiacja pierwotna- czyn dewiacyjny popełniony po raz pierwszy, uruchamiający sekwencję kontroli społecznej i wymierzania sankcji

J dewiacja wtórna - recydywa, czyli wejście na drogę „kariery dewiacyjnej” w wyniku odrzucenia przez społeczeństwo - „stygmatyzacji”

J stygmatyzacja /etykietowanie/ - trwałe przypisanie jednostce tożsamości dewianta czy przestępcy przez ciążące na niej znamię karalności

j dewiacja w sensie funkcjonalnym - czyn wywołujący negatywne reakcje społeczne w postaci sankcji różnego rodzaju

Dewiant

■ Człowiek, który żyje niezgodnie z obowiązującymi regułami, których przestrzega większość z nas: np. przestępcy, narkomani (Giddens, 223)

■ Kevin Mitnick - hakerzy jako grupa dewiantów, zagrażająca epoce informacji (mroczna społeczność „nieprzystosowanych społecznie młodych ludzi, którzy unikają kontaktów z innymi i żyją alternatywnym życiem, ukryci za anonimowymi nazwami użytkownika sieci)

Kevin Mitnick

■ Kevin David Mitnick (ur. 6 sierpnia 1963 roku w Van Nuys, Kalifornia) - jeden z najbardziej znanych komputerowych włamywaczy. Za swoje przestępstwa został skazany na wieloletnie pozbawienie wolności. 15 lutego 1995 roku FBI przy pomocy dziennikarza komputerowego Johna Markoffa i Tsutomu Shimomury aresztowano go. Został oskarżony o włamanie na terenie USA do kilku ważnych systemów komputerowych. Nigdy jednak nie zarzucono mu czerpania korzyści materialnych z crackingu.

Kevin Mitnick w Polsce z okazji promocji Sztuki podstępu

■ LUDZIE, KTÓRYCH ZACHOWANIE MOŻE WYDAWAĆ SIĘ DZIWNE LUB NIEZROZUMIAŁE, OKAZUJĄ SIĘ CAŁKIEM RACJONALNI, KIEDY POZNAMY MOTYWY ICH DZIAŁANIA (GIDDENS, 224)

Kontrola społeczna i sankcje

kontrola społeczna - system społecznych sankcji /negatywnych i pozytywnych/ oraz agend /grup, organizacji, instytucji/ stosujących takie sankcje

j sankcje formalne - kary wymierzane w szczegółowo przepisanym trybie, w określonym precyzyjnie wymiarze, przez specjalnie do tego powołane organizacje czy instytucje

sankcje rozproszone - spontaniczne i nieformalne metody nacisku i karania stosowane przez grupy, do których jednostka należy

permisywność społeczna - atmosfera przyzwolenia na czyny dewiacyjne czy nawet przestępcze wywierająca presję na agendy kontroli społecznej w kierunku powstrzymywania się od wymierzenia sankcji, lub wymierzenia sankcji niewspółmiernie łagodnych

punitywność - rozpowszechnione w społeczeństwie żądanie wysokich kar i „zerowej tolerancji” w stosunku do dewiantów i przestępców

NORMY SPOŁECZNE SĄ PRZESTRZEGANE, BO:

■ ISTNIEJĄ

SPOŁECZNE REGUŁY I WSKAŻÓWKI OKREŚLAJĄCE WŁAŚCIWE ZACHOWANIA W POSZCZEGÓLNYCH SYTUACJACH (ZDRADA, KRADZIEŻ, NATURYZM..)

• SOCJALIZACJA

• SYSTEM KONTROLI SPOŁECZNEJ

KONTROLA SPOŁECZNA

Normy ^

(powinności)

* Wzory

(realne zachowanie)

DEF:

„Zamierzone panowanie społeczeństwa nad jednostką”

(E.ROSS)

KONTROLA SPOŁECZNA
* Proces standaryzacji lub	• obyczaj
normalizacji efektów	• zwyczaj
ludzkiej pracy	• moralność
* aby była skuteczna musi	• religia
być zinternalizowana	• normy prawne
	• tradycja

:łr.--.Y.™>TUi

taiLWJh Ypnrl I kii"-

IJ-'r!j ■ E-di-Ti

1596

POSTAWY WOBEC NORM
Konformizm i Dewiacja

Funkcje :

• granice dopuszczalnych zachowań

• wzmocnienie integracji grupy

• czynnik zmiany społecznej (alternatywne

wzory zachowań)

INTERPRETACJE BIOLOGICZNE

• Cesare Lombroso (1876r): kształt czaszki, wielkość szczęki, długość ramion - osoby biologicznie zdegenerowane (typ „atawistyczny”

• Sheldon(1949r):

• typ mezomorficzny (umięśniony, aktywny, skłonny do przestępczośći)

• Ektomorficzny (szczupły)

• Endomorficzny (pulchny)

INTERPRETACJE PSYCHOLOGICZNE - „NIENORMALNE STANY PSYCHICZNE”

■ TYPY OSOBOWOŚCI

• Hans Eysenck - nienormalne stany psychiczne mają charakter dziedziczny

• Amoralna osobowość psychopatyczna -wycofana, pozbawiona emocji jednostka, która działa impulsywnie i rzadko kiedy ma poczucie winy

Ewolucja kontroli społecznej

(więzi)

F. TOENNIENS

/ \

GEMEINSCHAFT GESSELLSCHAFT

(zwyczaj, tradycja) (cele racjonalne,

prawo, opinia publiczna)

Ferdinand Tönnies

■ Ferdinand Tönnies (1855 -1936)

• Ferdinand Tönnies (ur. 26 lipca 1855 koło Oldenswort - zm. 9 kwietnia 1936 w Kilonii), niemiecki socjolog i filozof.

• Od 1913 r. profesor uniwersytetu w Kilonii.

• Twórca systemu socjologii ogólnej, za którego podstawę przyjął rozróżnienie wspólnoty (niem. Gemeinschaft) i stowarzyszenia (Gesellschaft) stosunków społecznych. Wprowadził termin woluntaryzm. Inspirował się filozofią Thomasa Hobbesa.

• Zapoczątkował w socjologii formalizm, który rozwinął i uporządkował Georg Simmel.

DEWIACJA SPOŁECZNA

ŁAC. „DEVIO”

SCHODZENIE Z DROGI

ODCHYLENIE

ZBOCZENIE

Po II wojnie światowej : synonim „patologii”
lub „dezorganizacji społecznej” ^_

INTERPRETACJE

■ TEORIE
FUNKCJONALISTYCZNE

• TEORIA INTERAKCJONISTYCZNA

• TEORIA KONFLIKTU

• TEORIA KONTROLI

anomia stan

społeczeństwa wynikający z rozpadu powszechnie przyjętych norm postępowania; sytuacja, w której normy moralne i wzorce zachowania są nieobecne, niejasne, lub w konflikcie ze sobą ; stan alienacji, dezorientacji, zagubienia się jednostki.

Etym. - gr. 'bezprawie'; zob. Anomia. Termin fr. socjologa Emila Durkheima (1897).

Emile Durkheim

francuski filozof, socjolog i pedagog

Jego prace miały wielki wpływ na rozwój nowoczesnej socjologii.

(ur. 15 kwietnia 1858 r., zm. 15 listopada 1917 r.)

• Durkheim był najwybitniejszym przedstawicielem socjologizmu. Był profesorem w Bordeaux, gdzie w 1895 roku objął pierwszą w Europie katedrę socjologii, od 1902 roku wykładał na Sorbonie.

• Durkheim był autorem klasycznych dzieł, spośród których najsłynniejsze to: O podziale pracy społecznej, Zarysy metody socjologicznej, Le suicide. Étude de sociologie, Elementarne formy życia religijnego. Był założycielem i redaktorem pisma Année Sociologique.

Robert Merton

I. Jako czynnik dezintegracji

(konsesualny, integracyjny model społeczeństwa)

<s» Ustala zakres tego, co wolno, a czego nie

<s» rolę publicznego karania dewiantów współcześnie przyjmują media

v° karanie dewiantów wzmacnia konformizm wśród pozostałych członków grupy

v napięcia indukujące dewiacje tkwią w strukturze społecznej (zanik więzi, anonimowość kontaktów społecznych…) F~

II. Dewiacja jako zachowanie wyuczone (interakcjonizm)

(orientacja socjalizacyjno - kulturowa)

Jest to przykład socjalizacji negatywnej

*■ Nabywamy ją poprzez przyłączanie się do podkultur dewiacyjnych oraz przynależność do środowiska o ograniczonych możliwościach legalnego czy racjonalnego zaspokajania potrzeb i aspiracji lub zablokowanego (np.mniejszości etniczne)

^teoria zróżnicowanych powiązań:

gangi zaspokajają te same potrzeby, co grupy pierwotne (bezpieczeństwa, przynależności, emocjonalne..)

III. Dewiacja jako trwały element życia społecznego

(konfliktowy, oparty na antagonizmach, model społeczeństwa)

♦ Dewiacja to stały element życia społecznego; o tym co jest, a co nie jest dewiacją, decydują ci, którzy mają władzę i mogą stanowić prawo - źródła dewiacji tkwią w źle funkcjonującym prawie, instytucjach władzy i państwa

v Zachowania dewiacyjne są przypisywane

nieuprzywilejowanym segmentom społeczeństwa; ludziom pozbawionym korzyści, jakie daje władza, zamożność, wpływy itp

IV. Teoria naznaczania

♦ Nie pytamy dlaczego ludzie narzucają określone normy; przyjmujemy, że działania same w sobie nie są ani dobre ani złe

♦:♦ „zło” to nie sam czyn, a sposób jego definiowania i reagowania na niego przez innych

* wyraża strukturę władzy w społeczeństwie;
reguły zostały stworzone przez bogatszych dla
biednych, mężczyzn dla kobiet, starszych dla
młodszych, itp… r

■ TO PROCES SPOŁECZNY, NIE -MORALNY !

Typology of types of individual adaptation

WAYS OF ADAPTING	CULTURAL { GOALS	INSTITUTIONALIZED MEANS
1. CONFORMISM	+	+
2. INNOVATlON	+	-
3. RITUALISM	-	+
4. WIT H DRAW AL	-	-
5. REBELLION	*-	-

Source: R. Merton, Struktura społeczna i anomia p. 203

Where: (+) denotes „acceptance", (-) denotes rejection, (+-) denotes rejection of present values and replacing them with new values.

---