Wyższa Szkoła Gospodarki Krajowej w Kutnie

Europeistyka - II semestr 2008/2009

Studia niestacjonarne - drugiego stopnia - magisterskie

Administracja państw członkowskich w Unii Europejskiej

Prof. Dr A. Krzymowski

Anna Stobicka

Nr albumu 5893

Kutno, czerwiec 2009

Parlament Europejski,

jego zadania i kompetencje

Parlament Europejski (PE) jest jedną z podstawowych i najważniejszych zarazem instytucji Unii Europejskiej. Początki istnienia Parlamentu Europejskiego sięgają lat 50 i traktatów założycielskich. Od 1979 roku deputowani wybierani są w wyborach powszechnych i bezpośrednich. Wybory parlamentarne odbywają się co pięć lat, a do głosowania uprawniony jest każdy obywatel Unii Europejskiej zarejestrowany jako wyborca. Zatem Parlament wyraża demokratyczną wolę kilkuset milionów obywateli Unii Europejskiej, a także reprezentuje ich interesy podczas dyskusji z innymi instytucjami UE. Parlament Europejski pracuje w trzech siedzibach: Bruksela, Luksemburg i Strasburg. Luksemburg jest siedzibą administracji Parlamentu (jego Sekretariatu Generalnego). Posiedzenia całego Parlamentu, zwane sesjami plenarnymi, odbywają się w Strasburgu, a czasem w Brukseli. Komisje parlamentarne spotykają się natomiast w Brukseli.

W Parlamencie Europejskim od 1 stycznia 2007 roku zasiada 783 deputowanych z 27 państw członkowskich, wśród nich 54 europosłów z Polski. Zasadniczo liczba posłów do Parlamentu Europejskiego następnej kadencji (2009-2014) nie powinna przekroczyć 736. Ze względu na fakt, że Rumunia i Bułgaria przystąpiły do Unii Europejskiej podczas kadencji Parlamentu 2004-2009, aktualna maksymalna liczba posłów 723 została tymczasowo zwiększona.

Liczba mandatów poszczególnych państw (kadencja 2009-2014)

Belgia	22	Irlandia	12	Austria	17
Bułgaria	17	Włochy	72	Polska	50
Republika Czeska	22	Cypr	6	Portugalia	22
Dania	13	Łotwa	8	Rumunia	33
Niemcy	99	Litwa	12	Słowenia	7
Estonia	6	Luksemburg	6	Słowacja	13
Grecja	22	Węgry	22	Finlandia	13
Hiszpania	50	Malta	5	Szwecja	18
Francja	72	Niderlandy	25	Zjednoczone Królestwo	72
OGÓŁEM					736

Źródło: http://europa.eu/institutions/inst/parliament/index_pl.htm

Posłowie nie zasiadają w Parlamencie Europejskim według kraju pochodzenia, lecz według przynależności do jednego z siedmiu ogólnoeuropejskich ugrupowań politycznych:

• Europejska Partia Ludowa - Europejscy Demokraci

• Partia Europejskich Socjalistów

• Partia Porozumienia Liberałów i Demokratów na rzecz Europy

• Unia na rzecz Europy Narodów

• Zieloni - Wolny Sojusz Europejski

• Zjednoczona Lewica Europejska - Nordycka Zielona Lewica

• Niepodległość i Demokracja

Skład Parlamentu Europejskiego 2004-2009

Źródło: http://www.europarl.europa.eu/elections2009/legislature/default.htm?language=PL

Parlament Europejski powstał jako zgromadzenie o charakterze czysto konsultacyjnym. Z czasem rozwinął swoje kompetencje kontrolne.

Kalendarium poszerzania kompetencji Parlamentu Europejskiego:

22 lipca 1975 - Traktaty budżetowe - wpływ na proces legislacyjny w sprawach budżetu ogólnego Wspólnot Europejskich;

17 lutego 1986 - Jednolity Akt Europejski - wprowadzenie procedury współpracy - PE współpracuje z Radą Unii Europejskiej w procesie legislacyjnym;

7 lutego 1992 - Traktat z Maastricht - wprowadzenie procedury współdecydowania - PE współdecyduje z Radą Unii Europejskiej w procesie legislacyjnym;

2 października 1997 - Traktat Amsterdamski - procedura współdecydowania staje się dominującą wśród innych procedur, PE wzmacnia swoją pozycję w procesie legislacyjnym w stosunku do Rady Unii Europejskiej

26 lutego 2001 - Traktat Nicejski - uproszczenie procedury współdecydowania

Parlament Europejski nie został wyposażony w kompetencje ustawodawcze. Jest on instytucją wspomagającą w tym zakresie Radę Unii oraz Komisję posiadającą prawo inicjatywy legislacyjnej. Kompetencje PE w procesie legislacyjnym można podzielić na kompetencje bezpośrednie i kompetencje pośrednie. Do kompetencji bezpośrednich zalicza się wszystkie uprawnienia przyznane przez traktaty, które pozwalają na bezpośrednie włączanie się Parlamentu do procesu legislacyjnego. Do kompetencji pośrednich zalicza się te, które wynikają ze sprawowania przez Parlament funkcji kontrolnych w stosunku do innych organów, odgrywających pierwszoplanową rolę w procesie prawotwórczym, co pośrednio umożliwia mu wywieranie wpływu na kierunek ich działalności.

Parlament jest aktywnym uczestnikiem procesu legislacyjnego w ramach czterech różnych procedur- konsultacji, współpracy, współdecyzji i zgody. W ramach tych czterech trybów jego rola może sprowadzać się do funkcji organu konsultacyjnego, promującego korekty projektu lub wyrażającego zgodę na określony kształt aktu prawnego pod rygorem nieważności całej procedury. Najbardziej powszechną procedurą przyjmowania legislacji unijnej jest „współdecyzja”. Procedura ta zrównuje kompetencje Parlamentu Europejskiego i Rady. Ma ona zastosowanie do aktów prawnych dotyczących całego szeregu zagadnień. W niektórych obszarach (na przykład w rolnictwie, polityce gospodarczej, imigracji czy w sprawach wizowych), Rada przyjmuje akty samodzielnie, przedtem jednak musi zapytać o zdanie Parlament. Ponadto zgoda Parlamentu jest wymagana przy podejmowaniu pewnych ważnych decyzji, jak na przykład o przyjęciu do Unii nowych krajów.

Parlament daje także impuls do tworzenia nowych aktów prawnych poprzez badanie rocznego planu prac Komisji, rozważając jakie nowe akty prawne byłyby wskazane oraz zwracając się do Komisji o przedłożenie odpowiednich wniosków.

Parlament Europejski kontroluje wszystkie dziedziny działalności Unii Europejskiej, sprawując demokratyczny nadzór nad wszystkimi instytucjami Unii Europejskiej. Czyni to na wiele sposobów:

• gdy tworzy się nowy skład Komisji, jego członków nominują rządy państw członkowskich UE, jednak ich ostateczne powołanie na Komisarzy wymaga zgody Parlamentu. Parlament przesłuchuje oddzielnie każdego komisarza, w tym również przewodniczącego Komisji, a następnie głosuje nad przyjęciem całego składu Komisji. Przez całą kadencję Komisja ponosi polityczną odpowiedzialność przed Parlamentem, który dysponuje wotum nieufności, zmuszającym ją do zbiorowej dymisji;

• sprawuje też swoje funkcje nadzorcze poprzez regularne badanie sprawozdań przedkładanych mu przez Komisję (roczne sprawozdanie ogólne, sprawozdanie z wykonania budżetu itp.). Ponadto Parlament systematycznie zwraca się do Komisji z zapytaniami, na które komisarze mają obowiązek udzielić odpowiedzi;

• czuwa również nad pracą Rady - posłowie regularnie zwracają się do Rady z zapytaniami, zaś przewodniczący Rady jest obecny na sesjach plenarnych PE, uczestniczy też w ważniejszych debatach;

• może także wykonywać swoje funkcje nadzoru demokratycznego poprzez badanie petycji obywateli oraz powoływanie komisji śledczych.

• wreszcie, Parlament wnosi wkład w każdy szczyt UE (tj. posiedzenie Rady Europejskiej). Podczas inauguracji szczytu przewodniczący Parlamentu jest proszony o wyrażenie opinii i wątpliwości PE dotyczących aktualnych problemów oraz kwestii umieszczonych w porządku obrad Rady Europejskiej.

Uprawnienia kontrolne PE obejmowały najpierw tylko działalność Komisji, potem rozszerzono je na Radę Ministrów, Radę Europejską, a także podmioty odpowiedzialne za politykę zagraniczną i sprawy bezpieczeństwa. Komisja, podobnie jak Rada UE, zobowiązane są do udzielenia pisemnej lub ustnej odpowiedzi na pytania postawione przez Parlament lub jego członków.

Parlament Europejski posiada także uprawnienia budżetowe dotyczące przede wszystkim ustalania wysokości niektórych (nieobligatoryjnych) wydatków Wspólnoty. Uprawnienia te dają PE możliwość odrzucenia projektu budżetu w całości. Współdecydowanie o kształcie unijnego budżetu polega na tym, że co roku w grudniu PE uchwala budżet na nadchodzący rok, przyznając niezbędne środki finansowe, a warunkiem wejścia budżetu w życie jest podpisanie go przez przewodniczącego Parlamentu. Parlament Europejski sprawuje kontrolę nad wykonaniem budżetu Unii na podstawie okresowych albo rocznych sprawozdań. Wydatki budżetowe monitoruje parlamentarna Komisja Kontroli Budżetowej (COCOBU). Co roku Parlament decyduje czy zgadza się ze sposobem wykonania przez Komisję budżetu. Proces ten nazywa się udzielaniem absolutorium.

Prace w Parlamencie zasadniczo przebiegają dwuetapowo. Początkowo następuje przygotowanie do sesji plenarnej. Zajmują się tym posłowie z poszczególnych komisji parlamentarnych, specjalizujących się w konkretnych dziedzinach działalności UE. Zagadnienia, które będą przedmiotem debaty w czasie sesji, podlegają również dyskusji w ramach ugrupowań politycznych. Następnie odbywają się sesje plenarne, zazwyczaj w Strasburgu (jeden tydzień w miesiącu), a czasami w Brukseli (sesje dwudniowe). Podczas sesji Parlament debatuje nad wnioskami legislacyjnymi i głosuje do nich poprawki przed podjęciem ostatecznej decyzji co do całego aktu. Inne punkty porządku dziennego mogą dotyczyć komunikatów Komisji, Rady albo też pytań dotyczących wydarzeń w Unii Europejskiej i na świecie

Parlament Europejski uważany jest za jedyny organ Unii posiadający demokratyczną legitymację do działania. Jest jednak krytykowany za nadmierną fasadowość swej struktury, co powoduje wysokie koszty jego utrzymania i małą skuteczność działania przy bardzo wygórowanych ambicjach.

BIBLIOGRAFIA:

• Unia Europejska; Podręcznik akademicki, Ciamaga L., Latoszek E., Michałowska-Gorywoda K., Oręziak L., Reichmann E.Wydawnictwo; Naukowe PWN, Warszawa 1997.

• Leksykon integracji europejskiej; Ruszkowski J., Górnicz E., Żurek M., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998.

• Unia Europejska Leksykon Integracji pod redakcją W. Bakajły i K. Dziubki, Wydawnictwo Europa, Wrocław 2004

• http://www.europarl.europa.eu/elections2009/default.htm;jsessionid=12637C586A1871DBFFC1E534F148AB80.node2?language=PL

• http://unia.realnet.pl/instytucje_parlament_europejski.php

• http://www.euroteamsld.pl/node/49

783

posłów do Parlamentu Europejskiego

ALDE / ADLE

(99)

UEN

(44)

EPP-ED

(288)

IND / DEM

(22)

NI

Niezrzeszeni

(30)

GUE / NGL

(41)

PES

(216)

Gegens / EFA

(43)

---