INNE ZMIANY W JAMIE USTNEJ

Zmiany w narządzie żucia związane z wiekiem:

Zmiany występują w komórkach jak i w istocie międzykomórkowej, co prowadzi do pogorszenia się sprawności czynnościowej narządów. Zmiany te wywołują zaburzenia funkcji mechanizmów, zapewniających stałość środowiska wewnętrznego organizmu .

Zmiany w błonie śluzowej występują po 50 roku życia i dotyczą:

- błony śluzowej, która staje się cieńsza, zanika, łatwo podlega uszkodzeniu,

- zmieszenia unaczynienia i gorszego przebiegu procesu gojenia,

- zmniejszeniu ulega liczba komórek w błonie śluzowej właściwej i podśluzowej a wzrasta ilość włókien kolagenowych.

Zmiany w zgryzie powstają w wyniku działania sił wywierających przez układ mięśniowy i często powtarzających się kontaktów z zębami przeciwstawnymi. Występuje:

• starcie brzegów bocznych siekaczy i guzków kłów.

• guzki zębów trzonowych i przedtrzonowych ulegają znacznemu starciu i obniżają się ich korony,

• wypukłe powierzchnie styczne zębów sąsiadujących ze sobą z wiekiem ścierają się, co powoduje przyleganie płaszczyznowe zamiast punktowego i skrócenie długości łuku zębowego.

• poprzednie nachylenie zębów trzonowych dolnych, wskutek czego zmienia się przebieg powierzchni zgryzowej.

• starzenie się stawu skroniowo-żuchwowego,

• w strukturach kostnych występują cechy osteoporozy,

• spłaszczenie powierzchni stawu skroniowo-żuchwowego co spowodowane jest zwiększającą się z wiekiem utrata zębów. Powoduje to większe obciążenie stawu w okresie zmniejszonej jego wydolności.

W wyniku stopniowej utraty uzębienia występują zaburzenia równowagi fizjologicznej, które w pewnych granicach są kompensowane przez wzmożoną pracę pozostałych zębów.

Przyzwyczajenie do pobierania pokarmu bez udziału zębów prowadzi do nieprawidłowych nawyków. Rozgniatanie pokarmu przez przyciskanie języka do podniebienia prowadzi do przerostu mięśni języka co utrudnia posługiwanie się protezami.

Zmniejszone wydzielanie śliny może spowodować częściową lub całkowitą suchość jamy ustnej. Brak śliny wpływa na utrzymanie protezy i komplikuje przeżuwanie i trawienie pokarmu.

Utrata, ścieranie się i nadżerki naturalnych zębów mogą powodować ból, który może wpływać na ilość i typ spożywanego pokarmu.

Nieprawidłowe odczuwanie smaku i pieczenie może mieć związek z suchością ust, zaburzeniami hormonalnymi i brakiem witaminy B.

Zmiany w narządzie żucia spowodowane utratą zębów

Układ zębowy stanowi jedną całość, a naprężenia w łuku są wyrównywane przez wzajemne rozłożenie sił między poszczególnymi zębami jednego łuku i antagonistami.

Po utracie zęba siły te prowadzą do przemieszczania się do wolnej przestrzeni sąsiadujących z ubytkiem zębów i antagonistów. Mechanizm tych zmian związany jest z właściwościami tkanki kostnej, która dzięki swojej komórkowej aktywności znajduje się w stanie ciągłej przebudowy i reaguje żywo na bodźce fizjologiczne. Równocześnie w podeszłym wieku współistnieją procesy zaniku i wytwarzania tkanki kostnej.

Przy większej liczbie utraconych zębów zwiększa się nasilenie zmian zachodzących w obu łukach zębowych i w bezzębnych odcinkach wyrostków zębowych.

Przy rozległych brakach zębowych, zwłaszcza przy braku par zębów przeciwstawnych, mogą nastąpić zmiany w układzie twarzy. Następuje pogłębienie zgryzu, odcinek nosowo bródkowy twarzy ulega skróceniu. Wskutek braku podparcia ze strony łuków zębowych mięśnie policzków i warg stają się wiotkie, fałdy nosowo-wargowe pogłębiają się a kąciki ust opuszczają .

Usunięcie zębów jest przyczyna przebudowy kości szczeki i żuchwy, która nie kończy się wraz z zakończeniem procesu gojenia się rany poekstrakcyjnej. Dalsza przebudowa prowadzi do znacznego zaniku wyrostka zębodołowego. Pamiętaj o różnicach w budowie wyrostków zębodołowych u ludzi starszych.

W wyniku stopniowej utrat uzębienia występują zaburzenia równowagi fizjologicznej, które w pewnych granicach są kompensowane przez wzmożoną pracę pozostałych zębów, zwiększone wydzielanie gruczołów ślinowych gruczołów błony śluzowej żołądka i dostosowanie się do nowych warunków błony śluzowej jamy ustnej, układu warg i języka.

Przyzwyczajenie do pobierania pokarmów bez udziału zębów prowadzi do nieprawidłowych nawyków. Rozgniatanie pokarmu przez przyciskanie językiem do podniebienia prowadzi do przerostu mięśni języka, co utrudnia posługiwanie się protezami.

Braki zębów wpływają niekorzystnie na wygląd estetyczny i utrudniają mowę. Wszystkie te zmiany maja wpływ na stan psychiczny pacjenta.

Choroby tkanek twardych zęba

1. Rozwojowe wady szkliwa: zmętnienie, nieprzejrzystość, hipoplazja szkliwa

(niedorozwój), hipoplazja układowa( pochodzenia ogólnoustrojowego).

2. Przebarwienie szkliwa - jest to pojawienie się nieprawidłowego zabarwienia,

niezgodnego z przyjętym wachlarzem barw i odcieni normalnego szkliwa.

3. Niecałkowity rozwój szkliwa - jest to genetyczne zaburzenie tkanki entodermalnej,

dotyczące uzębienia mlecznego i stałego. Cechuje się brakiem podatności na próchnice.

Szkliwo może być cieńsze na całej powierzchni, bądź tylko w części zęba. Szkliwo jest

błyszczące, twarde, zwykle przebarwione na kolor żółtobrunatny.

4. Niecałkowity rozwój zębiny - zwany chorobą Capdeponta. Powstaje na skutek zaburzeń

tkanki mezodermalnej na tle genetycznym. Zmiany zębowe są obecne w zębach

mlecznych i stałych.

5. Hipoplazja, niedorozwój szkliwa (ang. hypoplasia) Jest defektem ilościowym szkliwa charakteryzującym się redukcją jego gru­bości. Brak szkliwa może występować w postaci: 1) dołków (pojedynczych lub mnogich, płytkich lub głębokich, dowolnie rozrzuconych lub tworzących szereg w poprzek korony zęba), 2) rowków (pojedynczych lub mnogich, wąskich lub szerokich), 3) częściowego lub całkowitego braku szkliwa nad znaczną częścią zębiny.

6. Ubytki klinowe - są to ubytki niepróchnicowe powstające w przyszyjkowej części zęba. Ich najczęstszą przyczyną jest niewłaściwe, a często i zbyt intensywne szczotkowanie zębów w kierunku poziomym wzdłuż łuków zębowych. Ubytki klinowe predysponuja do nadwrażliwości odsłoniętej w nich zębiny (najczęściej na zimno i dotyk). Ich leczenie polega na odtworzeniu wyszczotkowanych tkanek zęba kosmetycznym materiałem kompozytowym, oraz reedukacji szczotkowania.

6. Urazowe uszkodzenia zębów (złamania, zwichnięcia i ich następstwa: patrycja, abrazja) -

zwichnięcie całkowite zęba występuje wówczas gdy ząb traci kontakt z zębodołem

7. Uszkodzenia fizyczne i chemiczne twardych tkanek zęba.

Bruksizm

Bruksizm, to parafunkcja zwarciowa polegającą na nieświadomym zaciskaniu lub zgrzytaniu zębami. Mięśnie narządu żucia bowiem, podobnie jak mięśnie mimiczne, biorą czynny udział w procesach emocjonalnych.

W rozwiniętych krajach europejskich obserwuje się gwałtowny postęp technologiczny, cywilizacyjny i społeczny, za którym nie zawsze nadążają zdolności adaptacyjne społeczeństwa.

Brak takiego przystosowania rodzi długotrwałe napięcie psychoemocjonalne, które jest określane mianem "stresu". Wieloletnie narażenie na stres objawia się powstawaniem zaburzeń psychosomatycznych, do których zalicza się m.in. chorobę wrzodową żołądka, chorobę wieńcową czy zespół jelita drażliwego oraz bruksizm.

Istnieją ścisłe powiązania między bólem i innymi dolegliwościami a przeciążeniem psychicznym i mechanicznym.Najbardziej charakterystycznym skutkiem psychogennym stresu jest podwyższone napięcie mięśniowe.Ulegają mu głównie mięśnie antygrawitacyjne, czy te, które utrzymują prawidłową postawę ciała.

Sytuacja ta powoduje wzrost przeciążenia i tak już "przepracowanych" mięśni.W miarę rozwoju efektu psychogennego człowiek chory na bruksizm traci zdolność dowolnego sterowania napięciem mięśniowym - nie potrafi rozluzniać mięśni! Napinanie natomiast mięśni przychodzi mu z dużą łatwością.

Narastające napięcie spoczynkowe mięśni upośledza w różnym stopniu stymulację układu krwionośnego, co w efekcie niesie typowe objawy związane z niedotlenieniem głowy,szyi,karku i obręczy barkowej- zmęczenie,ociężałość,cierpnięcie, mrowienie, ból.Wzrost napięcia mięśniowego przeradza się często w ich tężenie i nierzadko w częstoskurcze - niezwykłe bolesne.

Bruksizm, to parafunkcja zwarciowa polegającą na nieświadomym zaciskaniu lub zgrzytaniu zębami. Mięśnie narządu żucia bowiem, podobnie jak mięśnie mimiczne, biorą czynny udział w procesach emocjonalnych .

Według teorii Grabera człowiek współczesny ciągle musi przezwyciężać trudności życia codziennego, które rodzą coraz to nowe konflikty i napięcia. Nie ma on jednak możliwości, tak jak jego praprzodkowie przed wiekami, na ich wyładowanie w walce i w ciężkiej pracy. Dlatego też autonomiczny układ nerwowy człowieka stale ulega obarczeniu, zaś odbarczenie nie następuje!!.

Organizm wyładowuje tłumione agresje nie drogą naturalną, lecz w postaci czynności zastępczych - parafunkcjonalnych. Koncentrują się one głównie na narządzie żucia, który był zaprogramowany w przeszłości w celach agresywnych .

Oprócz bruksizmu rolę destrukcyjną w narządzie żucia pełnią parafunkcje niezwarciowe, czyli nawyki ruchowe odbywające się bez kontaktu zębów, do których można zaliczyć parafunkcję języka (szukanie i dotykanie koniuszkiem języka ostrych krawędzi koron zębowych), nagryzanie warg, błony śluzowej policzków, ogryzanie paznokci czy skórek wokół paznokci oraz nawykowe nagryzanie obcych przedmiotów np. ołówka, oprawek od okularów, długotrwałe żucie gumy itp.

Jedne i drugie parafunkcje powodują zaburzenia czynności mięśni żwaczowych i mięśni kręgosłupa szyjnego i górnej obręczy barkowej.

Pojawiają się już doniesienia, że utrzymujący się i nie leczony brusizm jest powodem zmian napięciowych całego kręgosłupa. Doprowadza to do różnego rodzaju objawów, a w konsekwencji do organicznych zmian w układzie ruchowym narządu żucia i kręgosłupa oraz przewlekłych bólów głowy, karku i kręgosłupa.

Do objawów bruksizmu zaliczamy:

1. Objawy ogólnoustrojowe:

• bóle głowy

• bóle karku i pleców

• bóle ucha i zaburzenia słuchu

• zaburzenia w produkcji śliny przez gruczoły ślinowe

• krążek stawowy odpowiedzialny za trzaski

2. Objawy ze strony mięśni twarzy i obręczy barkowej:

• przerost mięśni żwacza i skroniowego (tzw. “twarz kwadratowa”)

• bolesność w okolicy przyczepów mięśni żwacza i skroniowego

• wzrost napięcia mięśni obręczy barkowej, szczególnie mięśnia mostkowo-sutkowo-obojczykowego.

• bóle obręczy barkowej i ręki

3. Objawy ze strony jamy ustnej:

• tarczki wytarcia-efekt ścierania się zębów(widoczne w bad. stom.)

• maceracja i anemizacja śluzówki policzków i języka w linii zgryzu

• zaniki przyzębia (obnażanie się korzeni zębów)

• częste krwawienie przy myciu zębów

• ubytki klinowe

Lokalizacja bólu w bruksiźmie

Fluoroza - objawy występujące w szkliwie zębów, kościach i ścięgnach, których przyczyną jest zbyt duża zawartość fluoru w wodzie pitnej i pożywieniu. Choroba w swojej najlżejszej postaci objawia się plamami kredowymi na zębach. Plamy te wywołują nadżerkę szkliwa. Powoduje to zwiększenie kruchości i twardości szkliwa. Choroba najbardziej niebezpieczna jest dla dzieci, które się intensywnie rozwijają, a także dla młodzieży.

Fluoroza zębów

• plamistość szkliwa; powstaje przy stężeniu F^- w wodzie 1,5-2 ppm

• uszkodzenie szkliwa

• jasne i ciemne pasma na koronach zębów

• nadżerki

• złamania

• znaczne pochłaniane barwników

I faza - zmętnienie

II faza - brązowe plamy

III faza destrukcja szkliwa

4

---