Miejsce wydzielania	Nazwa i działanie substancji
Nerki	Renina (pow.: angiotensyna I → angiotensyna II) ↑ CT Prostaglandyny ↓ CT Kininy ↓ CT
Rdzeń Nadnercza Kora	Adrenalina, noradrenalina ↑ CT Aldosteron (zatrzymuje Na* i H2O), ↑ CT Kortyzol ↑ CT
Mózg podwzgórze	Wazopresyna (pow.: nagły skurcz naczyń) ↑ CT
Serce	Przedsionkowy peptyd natriuretyczny ↓ CT (powoduje wydalanie Na* i H2O z organizmu z moczem)
Naczynia	NO (powoduje rozkurcz naczyń) ↓ CT Endotelina ↑ CT Trombosan (zwiększa przyleganie płytek krwi do ściany naczyń) ↑ CT Prostacykliny ↓ CT

Kategoria	Ciśnienie w mmHg
		Skurczowe	Rozkurczowe
Prawidłowe Optymalne Wysokie prawidłowe	< 130 < 120 130 - 139	< 85 < 80 85 - 89
Nadciśnienie 1 stopnia Graniczne	140 - 159 140 - 149	90 - 99 90 - 94
Nadciśnienie 2 stopnia	160 - 179	100 - 109
Nadciśnienie 3 stopnia	≥ 180	≥ 110

Zależności od etiologii:

• Nadciśnienie pierwotne,

• Nadciśnienie wtórne,

Najważniejsze przyczyny nadciśnienia wtórnego.

• Choroby nerek - np.: przewlekłe zakażenie, cukrzyca,

• Krew: ↑ kreatynina, ↑ mocznik,

• Mocz: ↑ białko, ↑ RBC, bakterie,

• Nadciśnienie naczyniowo - nerkowe - zwężenie tętnicy nerkowej prowadzi do niedokrwienia nerki i aktywacji układu R-A-A,

• Hiperaldosteronizm - gruczolak wywodzący się z nadnerczy powoduje ↑ wydzielanie aldosteronu,

• Guz chromochłonny nadnerczy - pochodzący z rdzenia powodujący nadmierne wydzielania katecholamin,

• Zespół Cushinga - gruczolak kory nadnerczy lub guzek przysadki mózgowej powoduje nadprodukcję kortyzolu,

• Nadczynność i niedoczynność tarczycy,

• Schorzenia przytarczyc,

• Koarktacja aorty - wrodzone zwężenie aorty w odcinku piersiowym poniżej odejścia lewej tętnicy podobojczykowej,

• Obturacyjny bezdech nocny - zmiany w utlenowaniu i stężeniu, CO2 we krwi powoduje pobudzenie układu współczulnego prowadzącego do ↑ ciśnienia na drodze oporu obwodowego,

Nadciśnienie złośliwe - postać manifestująca postępującymi zmianami uszkadzającymi w obrębie drobnych naczyń tętniczych (np.: siatkówka), nerek, serca i mózgu. Nie leczone bardzo szybko prowadzi do zgonu.

Badanie chorego z nadciśnieniem tętniczym.

Ocena ryzyka globalnego.

1. Określenie przyczyn podwyższonego ciśnienia (nadciśnienie pierwotne czy wtórne),

2. Wykrycie ewentualnych powikłań narządowych i innych chorób układu sercowo - naczyniowego oraz stopnia ich zaawansowania:

• Np.: zgrubienia ściany tętnicy szyjnej,

• Przerost lewej komory serca,

• Zmiany miażdżycowe w układzie krążenia,

• ↑ stężenia kreatyniny (1,2 - 1,5 mg/dl),

• Mikroabuminuria (30 - 300 mg/dl),

• Zwężenie tętnicy siatkówki,

Cukrzyca:

• Choroby naczyń mózgu,

• Choroby serca (choroba wieńcowa, zawał),

• Stan po plastyce naczyń wieńcowych,

• Choroby naczyń obwodowych,

• Choroby nerek,

Wykrycie innych czynników ryzyka sercowo - naczyniowego:

• Wiek M > 55 lat, K > 65 lat,

• Palenie tytoniu,

• Zaburzenie lipidowe:

• Tchoń > 190 mg/dl,

• LDL > 115 mg/dl,

• HDL < 40 mg/dl M, < 46 mg/dl K,

• TG > 150 mg/dl,

• Przedwczesne powikłania sercowo - naczyniowe w rodzinie,

• Otyłość brzuszna (talia M > 102 cm, K > 88 cm),

• Białko C - reaktywne > 1 mg/dl,

• Siedzący tryb życia

• ↑ fibrynogen,

• Społeczno ekonomiczna grupa dużego ryzyka (dieta, alkohol, upośledzona tolerancja glukozy),

Leczenie nadciśnienia tętniczego:

Cel:

• Obniżenie ciśnienia do wartości prawidłowych,

• Kontrola współistniejących czynników ryzyka sercowo - naczyniowego,

• Zmniejszenie ryzyka powikłań sercowo - naczyniowych,

Leczenie niefarmakologiczne:

• Normalizacja masy ciała,

• Ograniczenie spożycia soli do 5 - 6 mg/dobę,

• Dieta z ograniczeniem tłuszczów zwierzęcych, bogatych w owoce i warzywa,

• Zaprzestanie palenia tytoniu,

• Ograniczenie spożycia alkoholu,

• Wzrost aktywności fizycznej,

• Redukcja stresów,

• Odpowiednia ilość wypoczynku nocnego,

1

---