Monitoring składowiska odpadów

Wymagania dotyczące monitoringu składowisk odpadów zawarte są w:

ROZPORZĄDZENIU MINISTRA ŚRODOWISKA

z dnia 9 grudnia 2002 r.

w sprawie zakresu, czasu, sposobu oraz warunków prowadzenia monitoringu składowisk odpadów.

Monitoring składowiska odpadów obejmuje:

• fazę przedeksploatacyjną - okres do dnia uzyskania pozwolenia na użytkowanie składowiska odpadów;

• fazę eksploatacji - okres od dnia uzyskania pozwolenia na użytkowanie składowiska odpadów do dnia uzyskania zgody na zamknięcie składowiska odpadów;

• fazę poeksploatacyjną - okres 30 lat, licząc od dnia uzyskania decyzji o zamknięciu składowiska odpadów.

MONITORING W FAZIE PRZEDEKSPLOATACYJNEJ POLEGA NA:

• określeniu średnich danych meteorologicznych właściwych dla lokalizacji składowiska odpadów;

• kontroli poprawności wykonania elementów składowiska odpadów służących do prowadzenia monitoringu, w szczególności poprawności wykonania otworów obserwacyjnych dla wód podziemnych oraz ustabilizowania reperów geodezyjnych;

• pomiarze i ocenie zgodności z przewidywanym w projekcie budowy składowiska odpadów poziomem wód podziemnych w wykonanych otworach obserwacyjnych;

• wyznaczeniu w instrukcji eksploatacji składowiska miejsc poboru prób oraz substancji do dalszych badań monitoringowych (laboratoryjnych)

• ustaleniu tła geochemicznego wód powierzchniowych i wód podziemnych.

Monitoring składowiska obejmuje badania:

• gazu składowiskowego

• wód powierzchniowych

• wód podziemnych

• wód odciekowych

Dla gazu składowiskowego wymagany jest monitoring następujących substancji:

• metan (CH4);

• dwutlenek węgla (CO2);

• tlen (O2).

 

Dla wód powierzchniowych i odciekowych, dla składowisk odpadów niebezpiecznych oraz składowisk odpadów innych niż niebezpieczne wymagany jest monitoring następujących parametrów wskaźnikowych:

• odczyn (pH);

• przewodność elektrolityczna właściwa.

Dla składowisk przyjmujących odpady komunalne wymagany jest dodatkowo monitoring następujących parametrów wskaźnikowych

• ogólny węgiel organiczny (OWO);

• zawartość poszczególnych metali ciężkich (Cu, Zn, Pb, Cd, Cr+6, Hg);

• suma wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA).

MONITORING W FAZIE EKSPLOATACJI POLEGA NA:

• badaniu wielkości opadu atmosferycznego;

• badaniu substancji i parametrów wskaźnikowych w wodach powierzchniowych, odciekowych, podziemnych i gazie składowiskowym;

• pomiarze poziomu wód podziemnych w otworach obserwacyjnych;

• kontroli struktury i składu masy składowiska odpadów pod kątem zgodności z pozwoleniem na budowę składowiska odpadów oraz instrukcją eksploatacji składowiska odpadów;

• kontroli osiadania powierzchni składowiska odpadów w oparciu o ustalone repery.

MONITORING W FAZIE POEKSPLOATACYJNEJ POLEGA NA:

• badaniu wielkości opadu atmosferycznego;

• badaniu parametrów wskaźnikowych w wodach powierzchniowych, odciekowych, podziemnych i gazie składowiskowym;

• pomiarze poziomu wód podziemnych;

• kontroli osiadania powierzchni składowiska odpadów w oparciu o ustalone repery;

Zakres parametrów wskaźnikowych oraz minimalna częstotliwość badań wód powierzchniowych, odciekowych, podziemnych oraz gazu składowiskowego.

			Częstotliwość pomiarów
Lp.	Mierzony parametr	Faza przedeksploatacyjna	Faza eksploatacji	Faza poeksploatacyjna
1	Wielkość przepływu wód powierzchniowych	jednorazowo	co 3 miesiące	co 6 miesięcy
2	Skład wód powierzchniowych	jednorazowo	co 3 miesiące	co 6 miesięcy
3	Objętość wód odciekowych	brak	co 1 miesiąc	co 6 miesięcy
4	Skład wód odciekowych	brak	co 3 miesiące	co 6 miesięcy
5	Poziom wód podziemnych	jednorazowo	co 3 miesiące	co 6 miesięcy
6	Skład wód podziemnych	jednorazowo	co 3 miesiące	co 6 miesięcy
7	Emisja gazu składowiskowego	brak	co 1 miesiąc	co 6 miesięcy
8	Skład gazu składowiskowego	brak	co 1 miesiąc	co 6 miesięcy

Monitoring oraz kontrola wód gruntowych:

• Studnie monitorujące jakość wód w pobliżu składowiska powinny być zainstalowane powyżej oraz poniżej obiektu, zgodnie z kierunkiem przepływu wody gruntowej.

• Celem monitoringu jest uchwycenie zanieczyszczenia wód gruntowych jak najwcześniej.

• Zwykle najwięcej studni kontrolnych wiercimy poniżej składowiska, gdyż tam będziemy rejestrować ewentualne rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń poruszających się zgodnie z kierunkiem przepływu

• Lokalizacja w każdym przypadku będzie zależna od warunków hydrogelogicznych obiektu.

• Poniżej składowiska wierci się studnie w kilku rzędach, tak aby uchwycić czas migracji zanieczyszczeń z wodą gruntową

Studnie wykonuje się w celu pomiaru w nich:

• Głębokości i wahania zwierciadła wody gruntowej; poziom wody w poszczególnych studniach pozwala określić kierunek przepływu;

• Poboru prób wody gruntowej poniżej wysypiska;

• Poboru wody gruntowej powyżej wysypiska.

Typowa studnia kontrolna składa się z rury z tworzywa sztucznego o średnicy np. 50 mm, z nacięciami poniżej poziomu wód gruntowych. Rura owinięta jest siatką i znajduje się w obsypce żwirowej w odwiercie o średnicy 350 - 500 mm. Obsypka kończy się 1,5 m powyżej zakończenia perforacji w rurze pobierającej wodę. Powyżej obsypki studnia uszczelniana jest bentonitem, a na powierzchni bentomatem. Całość musi być chroniona stalowym zamknięciem.

Najtrudniejszy jest pobór miarodajnej próby. Pobór nie może być dokonany na jednej tylko głębokości. Rozwarstwienie się zanieczyszczeń na różnych wysokościach słupa wody jest typowe dla zanieczyszczeń ropopochodnych, które będą znajdowały się głównie na powierzchni. Z kolei cięższe od wody rozpuszczalniki organiczne (TCE, TCA) będą gromadziły się na dnie studni. Studnia kontrolna powinna być wyposażona w osobne pompy do poboru wody z różnych warstw, bądź jeśli nie ma takiej możliwości należy wcześniej wypompować wodę i pobrać próbę po jej ponownym nagromedzeniu co powinno pozwolić na pobór próby reprezentatywnej.

Pobór próbki wody ze studni musi uwzględniać różną lokalizację zanieczyszczeń w słupie wody. Często studnie grupuje się umożliwiając pobór wody z różnych głębokości

Przykład instrumentacji monitoringu odcieków oraz emisji gazowych

Parametr	Obecność oznacza
Chlorki	Zawsze obecne w odciekach. Bardzo mobilne; wzrost stężenia oznacza początek dopływu zanieczyszczonej masy wody. Chlorki nie są zatrzymywane przez grunt w drodze sorpcji.
ChZT, BZT₅	BZT₅ w odciekach do 45000 mg O₂/dm³, a ChZT w odciekach do 62000 mg O₂/dm³, tak duże wartości muszą znaleźć odzwierciedlenie w składzie wód podziemnych.
Azot N-NH₄ N-NO₃	Amoniak jest obecny w odciekach z beztlenowego procesu rozkładu odpadów. Azotany są produktami utleniania się amoniaku i pochodzą z nawozów sztucznych, rzadziej z utleniania odcieków w wodzie gruntowej, która często nie ma wystarczającej ilości tlenu do jego nitryfikacji. Nie podlega sorpcji.
Siarczany	Bardzo mobilny składnik odcieków. Nie podlega sorpcji. Wzrost ilości siarczanów może sygnalizować początek fali zanieczyszczonej wody gruntowej.
Przewodnictwo elektryczne	Jest wskaźnikiem charakteryzującym koncentrację zanieczyszczeń mineralnych
Sód	Dobry wskaźnik zanieczyszczenia - nie jest sorbowany w gruncie . Pochodzi z mydła, przemysłowych soli sodowych , papieru. Wzrost koncentracji sodu może oznaczać stare bądź świeże zanieczyszczenie odciekiem
Bor	Charakterystyczny wskaźnik dla odpadów komunalnych, bor obecny jest w środkach wybielających w proszkach do prania
Ogólny węgiel organiczny (OWO)	Jego wysoka zawartość w odciekach dochodząca do 23000 mg C/dm³ jest odzwierciedlona w składzie wód podziemnych
Lotne związki organiczne (LZO)	Sygnalizują przedostawanie się odcieków z kwater, w których stwierdza się obecność odpadów niebezpiecznych
TCE (trójchloroetan), TCA (trójchloroetylen)	Najpospolitsze zanieczyszczenie wód gruntowych wokół składowisk odpadów komunalnych
Ołów	Pochodzi z baterii, produkowanych zwłaszcza dawniej farb. Rozpuszczalny w odciekach kwaśnych. Łatwo wiąże się w nierozpuszczalne siarczki (unieruchomione w złożu odpadów). Silnie toksyczny, mało mobilny. Świadczy o wypływie zanieczyszczeń z młodych kwater składowiska.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 27 listopada 2002 r.w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia.