Wzdłużenie fonetyczne
Wymowa samogłoski znajdującej się w sylabie zamkniętej akcentowanej może być przedłużona w stosunku do jej wymowy w każdej innej pozycji. Zjawisko to nazywa się wzdłużeniem. W transkrypcji fonetycznej oznacza się je symbolem [:] stawianym między przedłużoną samogłoską a następującą po niej spółgłoską, np. rose `róża' [{o:z].
Różnica czasu trwania samogłoski nie służy we współczesnym języku francuskim rozróżnieniu znaczenia, dlatego też mówimy o wzdłużeniu fonetycznym, a nie fonologicznym.
Samogłoski w pozycji nieakcentowanej są zawsze krótkie (niezależnie od tego, czy znajdują się w sylabie otwartej - zakończonej samogłoską, czy zamkniętej - zakończonej spółgłoską lub półsamogłoską).
Samogłoski w pozycji akcentowanej są zawsze krótkie, jeśli sylaba jest otwarta.
Jeśli sylaba akcentowana jest zamknięta, długość samogłoski zależy od:
1) charakterystyki artykulacyjnej samogłoski;
2) charakterystyki następującej po niej spółgłoski.
ad 1: W sylabie akcentowanej zamkniętej - niezależnie od tego, jaka zamyka ją spółgłoska czy grupa spółgłosek - zawsze długie są następujące samogłoski: [A)], [ç)], [E)], [ø)] (czyli wszystkie samogłoski nosowe) oraz [o], [O], [A].
Przykłady :
grande `duża' [g{A):d], chambre `sypialnia' [SA):b{], chanvre `konopie' [SA) ):v{]
bombe `bomba' [bç):b], ombre `cień'[ç):b{], éponge `gąbka' [epç):Z]
enceinte `w ciąży' [A)sE):t], peintre `malarz' [pE):t{], quinze `piętnaście' [kE):z]
défunte `nieboszczka' [defø):t], (il) emprunte `(on) pożycza' [A)p{ø):t]
chaude `gorąca' [So:d], autre `inny' [o:t{], chose `rzecz'[So):z]
émeute `zamieszki' [emO:t], neutre `neutralny' [nO:t{], chanteuse `piosenkarka' [SA)tO:z]
pâle `blady' [pA:l], rare `rzadki' [{A:{], (il se) rase `(on się) goli' [{A:z]
Ad 2:
Samogłoski [i], [y], [u], [E], [ø], [ç], [a] są wydłużone, jeśli sylabę zamyka jedna z następujących spółgłosek: [z], [Z], [v], [{] lub grupa spółgłoskowa [v{].
Przykłady :
analyse `analiza' [anali:z], rive `brzeg' [{i:v], pire `gorszy' [pi:{], vivre `życ'[vi:v{]
(il) accuse `(on) oskarża' [aky:z], luge `sanki' [ly:Z], étuve `łaźnia' [ety:v], pur `czysty' [py:{]
douze `dwanaście' [du:z], rouge `czerwony' [{u:Z], (il) prouve `(on) udowadnia' [p{u:v], jour `dzień' [Zu:{], (il) ouvre `(on) otwiera' [u:v{]
chaise `krzesło' [SE:z], beige `beżowy' [bE:Z], brève `krótka' [b{E:v], mère `matka' [mE:{], chèvre `koza' [SE:v{]
neuve `nowa' [nø:v], beurre `masło' [bø:{], oeuvre `dzieło' [ø:v{]
loge `loża' [lç:Z], port `port' [pç:{]
sage `mądry' [sa:Z], cave `piwnica' [ka:v], mare `kałuża' [ma:{], (il me) navre `(on mnie) zasmuca' [na:v{]
Ważne:
Samogłoski wymienione w punkcie 2 są wymawiane jako krótkie wtedy, gdy:
- sylabę zamyka spółgłoska inna niż wymienione powyżej "spółgłoski wydłużające"
przykłady:
visite `wizyta' [vizit], tiède `letni' [tjEd], cube `sześcian' [kyb], veuf `wdowiec' [vøf], route `droga' [{ut], homme `człowiek' [çm]
- sylabę zamyka jakakolwiek grupa spółgłoskowa, nawet zawierająca "spółgłoski wydłużające" - jedynym wyjątkiem jest tu wspomniana wyżej grupa [v{].
przykłady :
table `stół' [tabl], quatre `cztery' [kat{], arbre `drzewo' [a{b{], gorge `gardło' [gç{Z]
Samogłoski [e] i [´] są zawsze krótkie, ponieważ nie spełniają nigdy warunku wstępnego - w języku francuskim nie występują one nigdy w sylabie zamkniętej.