Wykład Nr 1 z dnia 1/10/2005

Prawo karne - to zbiór norm określających odpowiedzialność za czyny zakazane przez ustawę karną pod groźbą kary oraz sposób postępowania w sprawie tej odpowiedzialności.

Prawo karne materialne - to zbiór norm zakazujących popełniania określonych czynów społecznie szkodliwych zagrożonych sankcjami karnymi (karami i innymi środkami).

Funkcje Prawa karnego:

• Ma charakter substydialny, czyli pomocniczy, wspierający do innych ustaw zawartych w innych dziedzinach. Ono chroni najważniejsze dobra społeczna (dobra majątkowe, osobiste, życie, zdrowie itd.),

• Ochronna - chroni każdego z nas (nie wolno naruszać naszej własności, nietykalności)

• Gwarancyjna - daje nam gwarancje, że tak będzie a nie inaczej, że nie ma samowoli władzy; przejawia się tym, że niektóre nadrzędne normy zawarte są także w bardzo poważnych aktach (np. konstytucja a także Europejska konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności)

• Prewencyjno-wychowawczą

• Kompensacyjnej - tzn., że zaakceptowana jest potrzeba respektowania praw ofiary, należy się jej odszkodowanie, wyrównanie szkód

Wiktymologia - nauka o ofierze

Prawo karne procesowe - to zbiór norm prawnych regulujących proces karny.

Proces karny - to zespół prawnie uregulowanych czynności, których celem jest wykrycie przestępstwa i jego sprawcy, osądzenie go za to przestępstwo i ewentualne wykonanie kary lub środków karnych oraz środków zabezpieczających.

Funkcje prawa karnego procesowe:

• Prakseologiczna - wskazuje jak najszybszą, jak najłatwiejszą drogę do osiągnięcia celu (wykrycie sprawcy i doprowadzenie go, aby poniósł on odpowiedzialność karną)

• Gwarancyjna - pełni gwarancje pewnych praw człowieka (np. w jakich godzinach można dokonywać przeszukania, jakie są warunki tymczasowego aresztowania)

• Regulacyjna - reguluje porządek czynności (np. co robi się w toku śledztwa)

• Materialno-prawna - poprzez tą funkcję prawo karne procesowe może wpływać na prawo karne materialne (np. podejrzany może odmówić zeznań i w ten sposób wpłynie na prawo karne materialne, bo z braku dowodów nie może go skazać a sam się nie przyzna do popełnienia przestępstwa)

Podział prawa Karnego:

1. Prawo karne powszechne:

• Prawo karne materialne (Kodeks karny) - Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r.

(Kodeks karny - zbiór przepisów, które zakazują określonego zachowania)

• Prawo karne procesowe (Kodeks postępowania karnego) - Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r.(Zbiór przepisów określających dane zachowanie, zmierzające do wykrycia przestępstwa, jego sprawcy i zmierzające do osądzenia)

• Prawo karne wykonawcze (Kodeks karny wykonawczy) - Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. (Reguluje nam wszystko po zapadnięciu orzeczenia przed sądem)

• Prawo karne szczególne:

• Prawo karne skarbowe (Kodeks karny skarbowy) - Ustawa z dnia 10 września 1999 r. Jest materialne i procesowe. (Chroni interesy finansowe skarbu państwa; czyli normuje odpowiedzialność za przestępstwa i wykroczenia skarbowe - celne, dewizowe, w zakresie gier i zakładów)

• Prawo karne wojskowe (Kodeks Karny) z dnia 6 czerwca 1997 r. w części wojskowej (Zajmują się tym prawem tylko sądy wojskowe, odnosi się do żołnierzy w czynnej służbie wojskowej i przestępstw popełnionych przez tych żołnierzy)

Odpowiedzialności karnej podlega osoba, która ukończyła 17 rok życia.

Kodeks z roku 1997 zaostrzył dolną odpowiedzialność karną - do lat 15 w przypadku ciężkich, brutalnych przestępstw.

Prawo wykroczeń - podobnie skonstruowane jak nasze prawo karne. Mówi o naszych zachowaniach, które są mniej poważne niż te w kodeksie karnym. Możemy je zaliczyć do prawa szeroko pojętego.

Źródłem Prawa Karnego - jest akt organu państwowego zawierający normy prawne. Źródłami prawa karnego materialnego jest Konstytucja, Ustawy (przede wszystkim kodeks karny, ale również inne ustawy np. o zapobieganiu narkomanii), umowy międzynarodowe (Europejska Konwencja Praw Człowiek - Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i podstawowych Wolności) a także rozporządzenia wykonawcze (są uściśleniami ustaw) wydawane z upoważnienia ustawy i w celu jej wykonania.

Orzecznictwo sądów - nie jest źródłem prawa, ale jest bardzo ważne, ponieważ sądy kierują się orzeczeniami sądów wyższych instancji.

Zwyczaj - nie jest źródłem prawa, ale wpływa na jego stosowanie.

Ustawowe źródła prawa karnego:

• Kodeks karny z dnia 6 czerwca 1997 r.

• Kodeks postępowania karnego z dnia 6 czerwca 1997 r.

• Kodeks karny wykonawczy z dnia 6 czerwca 1997 r.

• Kodeks karny skarbowy z dnia 10 września 1999 r.

• Ustawa z dnia 25 października 1982 r. z późn. zm. o postępowaniu w sprawach nieletnich

• Ustawa z dnia 25 czerwca 1997 r. o świadku koronnym

Źródła prawa międzynarodowego:

• Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z dnia 4 listopada 1950 r. uchwalona przez państwa członków Rady Europy. Ratyfikowana przez Polskę 19 listopada 1992 r.

• Międzynarodowy palt praw obywatelskich i publicznych uchwalony przez zgromadzenie ogólne ONZ z dnia 16 grudnia 1966 r. Ratyfikowany przez Polskę w 1977 r.

Najważniejsza zasada prawa karnego - „Lex criminalis retro non agit” - prawo nie działa wstecz. (Art. 1 § 1 kodeksu karnego - czyli żeby odpowiadać to musi ktoś popełnić czyn, który jest zabroniony przez ustawę, ale w czasie jego popełnienia).

Vacatio legis - okres od momentu opublikowania ustawy do chwili jej faktycznego obowiązywania. To ma na celu, aby każdy obywatel mógł się zapoznać z tą ustawą.

Miejsce i czas popełnienia przestępstwa

Kodeks karny obowiązuje na terenie Rzeczypospolitej Polskiej. Jest tu zasada terytorialności. Terytorium Rzeczypospolitej - obszar Polski wyznaczony granicami, słup powietrza nieograniczony w górę nad tym obszarem, nie ograniczenie w głąb ziemi oraz wody przybrzeżne do 12 mil od granicy lądowej. Odpowiedzialności tej podlega nie tylko ten na obszarze kraju, ale także na pokładzie samolotu polskiego lub statku polskiego, przy czym o przynależności statku decyduje jego port macierzysty.

O miejscu i czasu popełnienia przestępstwa mówi Art. 6 Kodeksu karnego.

Jeśli przestępca popełniał przestępstwo w różnych miejscach, to postępowanie karne odbywa się w okręgu gdzie najpierw wszczęto to postępowanie.

Zasada Ekonomiki Procesowej - służy temu żeby nie prowadzić postępowań karnych w całym kraju, lecz łączy się te sprawy i prowadzi się jedno postępowanie w jednym sądzie.

Są też pewne sytuacje, w których sprawca nie podlega odpowiedzialności:

• Jeśli osoba nie jest poczytalna (nie można karać osoby chorej)

Prawo intertemporalne (międzyczasowe) - chodzi o to, że sprawdza popełnia przestępstwo a następnie zmienia się ustawa. Trzeba porównać obie ustawy i wybrać względniejsza dla sprawcy (i dla konkretnej sprawy).

Co się dzieje, kiedy zmienia się ustawa a wyrok już zapadł i ktoś został skazany?

Jeżeli ktoś, został skazany i nie odsiedział wyroku za coś, co zostało zdepenalizowane - czyli już nie jest przestępstwem to ta osoba nie odbywa kary i na tym sprawa się kończy. Jeżeli osoba odbyła karę i po odbyciu kary, za ten czyn siedział lub zapłaciła grzywnę i to już nie jest przestępstwem i ma dla takiej osoby zadośćuczynienia. Jedyną gratyfikację jest zatarcie skazania.

Dekryminalizacja - kiedyś było przestępstwem a dziś jest wykroczeniem. W tym przypadku nie działają żadne wyżej wymienione ulgi.

Wykładnia (interpretacja prawa) - polega na ustaleniu treści i zakresu normy prawnej.

Sposoby interpretacji prawa:

• Wykładnia autentyczna - ze względu na podmiot, który interpretuje prawo (pochodzi od autora aktu pragmatywnego)

• Wykładnia sądowa

• Wykładnia naukowa - interpretacja prawa w prawach naukowych (nie chodzi o komentarze do kodeksu, ale chodzi również o opinie prawne)

Wykład Nr 2 z dnia 29/10/2005

Na terenie Polski obowiązywały 4 systemy prawne: Kodeks carski (na terenie byłego zaboru rosyjskiego, Kodeksy Austrii (na terenie Galicji), Kodeks Rzeszy Niemieckiej (na terenie Prus), Kodeks Austrii na terenie Orawy i Spiszu.

Komisja kodyfikacyjna pod przewodnictwem Juliusza Makarewicza w 1928 roku stworzyła Kodeks postępowania karnego.Natomiast kodyfikacja kodeksu karnego zajęła więcej czasu i dopiero w 1932 r. powstał Kodeks, który obowiązywał do 1969 r. Kodeks postępowania karnego zmieniał się wielokrotnie.Obecnie obowiązuje kodeks karny z dnia 6 czerwca 1997 r. i kodeks postępowania karnego.Wokół prawa karnego powstało wiele nauk, które są naukami pomocniczy do nauki prawa: kryminalistyka (zajmuje się badaniem śladów), kryminologia (zajmuje się tym samym tylko z natury psychologicznej), wiktymologia.

Przestępstwo - jest to czyn człowieka zabroniony pod groźba kary przez obowiązującą ustawę, określającą jego znamiona, zawiniony i społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomy.

Przestępstwo można podzielić na różne kategorie:

• Zbrodnie - jest to przestępstwo zagrożone karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od 3 lat lub karą surowszą (rozbój z użyciem niebezpiecznego narzędzia jest zbrodnią)

• Występki - są to przestępstwa zagrożone karą pozbawienia wolności powyżej 30 dni, karą ograniczenia wolności powyżej 30 dni oraz karą grzywny powyżej 30 stawek dziennych, są to bardziej powszechne przestępstwa

Wykroczenia - są to czyny zagrożone karą aresztu od 5 do 30 dni, karą ograniczenia wolności do 30 dni, grzywną do 5.000 zł. lub naganą.

zbrodnie





0 5 dni 30 dni 3 lata







wykroczenia występki

Czyn - pewne, świadome działanie człowieka

Przymus absolutny - sytuacje, w których ktoś działa pod wpływem środków odurzających i np. zdradza tajemnice państwową

Przymus względny - sytuacje, kiedy np. przestępca wpada do banku i karze kasjerce wydać pieniądze (kasjerka działa pod wpływem przymusu)

Ustawowe znamiona czynu zabronionego - pewne typowe, charakterystyczne cechy przestępstwa. Składa się na to:

• Podmiot przestępstwa

• Strona podmiotowa

• Przedmiot ochrony/zamachu

• Strona przedmiotowa

Podmiot przestępstwa - jest to sprawca przestępstwa, osoba fizyczna, która ukończyła 17 lat. W szczególnych przypadkach odpowiedzialności karnej podlegają osoby, które ukończyły 15 rok życia (w przypadku ciężkiego przestępstwa, dodatkowo sąd musi wziąć jego warunki osobiste).

Młodociani sprawcy - to są tacy, którzy popełnili ten czyn zabroniony przed upływem 21 roku życia a nie skończyli 24 lat w momencie zapadnięcia wyroku. Kara ma na celu wychowanie, a nie ma na celu odwetu.

Podmiot przestępstwa może być powszechny lub indywidualny. Z uwagi na podmiot przestępstwa (z uwagi na sprawcę przestępstwa) możemy podzielić przestępstwa na:

• Powszechne - może je popełnić każdy (w kodeksie zaczynają się od słowa - „kto”)

• Indywidualne - najczęściej dotyczą funkcjonariuszy publicznych

Funkcjonariusze publicznym są: prezydent RP, poseł, senator, radny, sędzia, ławnik, prokurator, notariusz, komornik, kurator sądowy, osoba orzekająca w sprawach o wykroczeniach, osoba będąca pracownikiem administracji rządowej lub innego organu państwowego lub samorządnego bez osób pełniących czynności usługowe np. sprzątaczka, osoba pełniąca czynną służbę wojskową itd.Jeśli chodzi o funkcjonariusza publicznego on jako ten podmiot indywidualny, może popełniać przestępstwa indywidualne, które szczególnie są napiętnowane z uwagi osoby - sprawcy. Chodzi tu o przestępstwa korupcyjne. Oprócz tego, że funkcjonariusz odpowiada szczególnie za dane przestępstwo jest również chroniony szczególnie. Osoba, która by znieważała funkcjonariusza odpowiada inaczej niż znieważałaby sąsiada.

Są także inne przestępstwa indywidualne, nie są określona tak jak funkcjonariusz publiczny, tylko siłą rzeczy z definicji samego przestępstwa może je popełnić tylko pewna określona osoba - np. osoba, która się uchyla od alimentów.

Strona podmiotowa przestępstwa - wszystkie te cechy, które dotyczą naszego sprawcy

Przedmiot ochrony/zamachu - wszystkie te dobra prawnie chronione (np. funkcjonariusz publiczny, wolność, godność, życie, zdrowie)

Zazwyczaj przestępstwa grupuje się w kodeksie wedle przedmiotu ochrony (np. przestępstwa przeciwko działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego, przestępstwa przeciwko mieniu).

Przestępstwa można popełnić z winy umyślnej i nieumyślnej.

Wina umyślna dzieli się na:

• Na zamiar bezpośredni - sprawca chce, żeby to przestępstwo było popełnione

• Na zamiar ewentualny - sprawca chce popełnić przestępstwo, ale nie uświadamia sobie w pełni jego skutków (np. dziecko płakało, mężczyzna wypił piwo, nie mógł znieść tego krzyku, oglądał telewizje, postanowił je uciszyć i rzucił to dziecko na betonową podłogę, dziecko odniosło bardzo poważne uszkodzenia i sąd uznał, że działał on z zamiarem ewentualnym - sprawca nie chce, ale przewiduje jego skutki, przeciętny człowiek powinien sobie zdawać sprawę ze skutków, które może uczynić)

Wina nieumyślna dzieli się na:

• Lekkomyślność - osoba przez własną lekkomyślność powoduje czyn

np. człowiek jadący nie dostosowuje prędkości do warunków atmosferycznych i zdarza się wypadek

• Niedbalstwo - osoba przez własne niedbalstwo powoduje czyn

np. osobę zobowiązano do zabezpieczenia jakiejś imprezy zbiorowej, a ta osoba poprzez zwykłe niedbalstwo nie zabezpiecza dostatecznie tej imprezy, dochodzi do bójki, giną ludzie, są ranni; inna sytuacja farmaceutka w aptece wydaje zły lek, ponieważ na recepcie jest nieczytelna nazwa leku

Zbrodnie zawsze popełnia się z winy umyślnej. Natomiast występki z winy nieumyślnej, jeżeli ustawa tak stanowi.

Strona przedmiotowa

Przestępstwa dzielą się:

• Na zwykłe

• Na uprzywilejowane

• Na kwalifikowane - jest jakaś ogólna forma tego przestępstwa, np. zostało zabrane mienie znacznej wartości to odpowiedzialność karna jest zaostrzona

Mienie znacznej wartości - jest to mienie, którego wartość w chwili popełnienia czynu zabronionego przekracza 200 krotną wartość najniższego miesięcznego wynagrodzenia

Formy popełnienia przestępstwa

Formy stadialne - formy takie przestępstwa, które dotyczą etapów popełnienia przestępstwa

1. Przygotowanie - zachodzi ono tylko wtedy, gdy sprawca w celu popełnienia czynu zabronionego, podejmuje czynności mające stworzyć warunek do przedsięwzięcia czynu, zmierzającego bezpośrednio do dokonania a w szczególności w tymże celu wchodzi w porozumienie z inną osobą, uzyskuje lub przysposabia środki, zbiera informacje, sporządza plan działaniaNp. Panowie planują skok na bank, zbierają informacje, zyskują plan rozmieszczenia tego budynku, łomy zbierają, rozdzielają zadania - jest to przygotowanie niekaralne, ponieważ przygotowanie karalne jest tylko wtedy, kiedy ustawa wyraźnie tak stanowi (kiedy to dotyczy pełnej kategorii przestępstw m. in. jeśli chodzi o podrabianie środków pieniężnych, jeżeli chodzi o zamach stanu, przygotowanie wojny)

Przygotowanie dzieli się na:

• W formie rzeczowej (zbierają odpowiednie przedmioty)

• W formie porozumienia (rozdzielają zadania)

2. Usiłowanie - ktoś chce popełnić czyn zabroniony (działa z zamiarem jego popełnienia); z zamiarem bezpośrednim bądź ewentualnym; zachowanie to bezpośrednio zmierza do wykonania tego czynu, ale jednak to dokonanie nie następuje np. pan postanawia obrabować mieszkanie, zauważył, że w sobotę w godzinach przedpołudniowych nikogo nie ma w domu, zaczyna majstrować przy zamku, a tu czujna sąsiadka go wypłasza - usiłowanie udolne - odpowiada za ten czyn tak jak za dokonanie

np. ktoś postanawia zabić, kupuje pistolet, strzela, ale to była atrapa - jest to tzw. usiłowanie nieudolne; np. złodziej włamał się do sejfu a tam nie ma kasy to też jest usiłowanie nieudolne - sąd w tych dwóch przypadkach może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary a nawet odstąpić od jej wymierzenia

3. Dokonanie - czysta forma popełnienia czynu zabronionego, następuje realizacja wszystkich tych znamion, tej skutek został osiągnięty.

Formy zjawiskowe - dotyczą one współdziałania osób w przestępstwie.

1. Pomocnictwo - osoba, która pomaga (dostarcza narzędzi, środek przewozu, udziela rady lub informacji) np. ktoś sprzątał dom, który ma być obrobiony i udziela informacji gdzie są zabezpieczenia itd.;

Pomocnik odpowiada za działanie przed i w trakcie popełnienia przestępstwa, nigdy po. Bo, jeżeli ktoś pomaga po popełnieniu przestępstwa (pomaga uciekać, zacierać ślady) to wtedy mamy do czynienia nie z pomocnikiem tylko z normalnym przestępstwem tzw. przestępstwem poplecznictwa.

2. Podżeganie - osoba, która namawia do popełnienia czynu zabronionego przez inną osobę, np. osoba namawia osobę niepoczytalną do czynu na nielubianym sąsiedzie, osoba niepoczytalna uszkadza sąsiada, osoba niepoczytalna jest uniewinniona ze względu na stan zdrowia, natomiast skazany jest podżegacz, który odpowie jako sprawca czynu

3. Sprawstwo:

• Wykonawcze - to, co sam każdy wykonuje czyn zabroniony

• Kierownicze - to takie, gdzie ktoś kieruje wykonaniem czynu zabronionego przez inną osobę; ta osoba, która kieruje w każdym momencie danego przestępstwa ma możliwość zapanowania nad przebiegiem akcji a nawet zatrzymania jej, kierownik panuje nad przebiegiem całej akcji przestępczej

• Przez polecenie - to takie, gdzie wykorzystując uzależnienie innej osoby od siebie poleca jej wykonanie czyny zabronionego np. ktoś polecił wymuszanie haraczy, to za to polecenie, które zostało wydane odpowiada pryncypał, dotyczy grup zorganizowanych

4. Współsprawstwo - polega ono na współdziałaniu dwóch lub więcej osób na podstawie porozumienia, którego treścią jest wspólne popełnienie czynu zabronionego

Każda osoba, która pomaga, podżega czy wykonuje odpowiada jak sprawca, ponieważ on swoim zamiarem obejmuje całość popełnienia przestępstwa.

Każdy ze współdziałających odpowiada w granicach swojej umyślności lub nieumyślności nie zależnie od odpowiedzialności pozostałych.

Okoliczności uchylające odpowiedzialność karną

Okoliczności uchylające bezprawność (kontratypy)

• Obrona konieczna (art. 25 § 1 k.k.)

• Stan wyższej konieczności określony w art. 26 § 1 k.k.

• Uzasadnione ryzyko (art. 27 § 1 k.k.)

• Uzasadniona krytyka (art. 213 k.k.)

• Ostateczna potrzeba wojskowa (art. 319 § 1 k.k.)

• Uprawnienia i obowiązki

• Zgoda pokrzywdzonego (dysponenta dobrem)

• Zabiegi lecznicze

• Dozwolona aborcja

Znikomość lub brak społecznej szkodliwości

(art. 1 § 2 k.k.)

Okoliczności uchylające winę

• Błąd

• Co do znamion (art. 28 § 1 k.k.)

• Co do okoliczności uchylającej odpowiedzialność (art. 29 k.k.)

• Nieświadomość bezprawności (art. 30 k.k.)

• Niepoczytalność (art. 31 § 1 k.k.)

• Stan wyższej konieczności określony w art. 26 § 2 k.k.)

• Działanie w warunkach rozkazu (art. 318 k.k.)

Jeżeli:

• jest uchylona bezprawność, a są pewne okoliczności, które mogą uchylić bezprawność czynu

• jest znikomy stopień szkodliwości społecznej tego czynu lub brak jest szkodliwości

• zachodzą okoliczności uchylające winę - to nie odpowiedzialności karnej, wystarczy tylko brak jednego z wymienionych elementów

Przy ocenianiu szkodliwości społecznej sąd powinien się kierować (Art. 115): rodzaj, charakter naruszonego dobra, rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody, sposób okoliczności popełnienia czynu, wady naruszonych obowiązków, jak również postać zamiaru, motywacje sprawcy itd.

Okoliczności uchylające bezprawność (kontratypy)

Obrona konieczna (Art. 25 § 1 k.k.) - ktoś odpiera bezpośredni, bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro chronione prawem np. zdrowie, mienie itd. Np. kobieta, która już miała dwa włamania, zauważyła na słupie energetycznym mężczyzn, którzy przecinali przewody i była przekonana, że wyłączają elektryczność, aby się do niej włamać i strzeliła do tych ludzi, jednego zabiła. Mamy tu do czynienia z przekroczeniem obrony konieczne, ponieważ to nie był jeszcze bezprawny i bezpośredni zamach.

W razie przekroczenia granic obrony koniecznej, w szczególności, gdy sprawca zastosował sposób obrony nie współmierny do nie bezpieczeństwa zamachu sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary a nawet odstąpić od jej wymierzenia. Jeśli ktoś odpiera ten zamach to powinno się to dziać w momencie tego zamachu.

Stan wyższej konieczności (Art. 26 § 1 k.k.) - nie mamy tu bezpośredniego, bezprawnego zamachu, tylko mamy do czynienia z grożącym niebezpieczeństwem i ktoś, kto odpiera to grożące niebezpieczeństwo, czyli czyni działania żeby uchylić się od skutków tego niebezpieczeństwa poświęca jakieś dobro żeby ratować inne, przy czym to dobro poświęcone musi mieć wartość mniejszą od dobra ratowanego. Np. Jest strzelanina na mieście i ktoś chowałby się za cudzy samochód, ratuje swoje życie i w ten sposób naraża cudzy samochód na zniszczenie, to większym dobrem jest życie niż ten samochód

Uzasadnione ryzyko (dopuszczalne ryzyko) (Art. 27) - jest konieczność przeprowadzenia jakiś eksperymentów

Np. Firmy farmaceutyczne testują leki. Dokonali szereg prób na zwierzętach, ale wstecznie chcą sprawdzić jak ten lek działa na człowieku. Proponują ludziom, aby dobrowolnie zgodziły się na te eksperymenty. Mimo tego, że ten lek może nieść negatywne skutki dla ludzi i normalnie byłby karany, to jest to działanie prawem dopuszczalne, jeżeli jest to eksperyment medyczny, ale pod paroma warunkami:

• musi to być zgoda osoby, która się godzi na ten eksperyment

• musi ta osoba, być poinformowana o wszystkich zaletach i mogących wystąpić negatywnych skutkach

• i musi być dopuszczane odstąpienie tej osoby na każdym etapie tego eksperymentu

Kontratypy - okoliczności uchylające bezprawność

Uzasadniona krytyka (Art. 213 k.k.) - normalnie nie wolno nikogo znieważać w tym przypadku, jeżeli ta krytyka jest prawdziwa, jest to dopuszczalne, czyli jest to okoliczność wyłączająca znieważenie (czyli jeżeli taki zarzut jest niepubliczny i prawdziwy - zarzut krytyki)

Ostateczna potrzeba wojskowa (Art. 319) - są to sytuacje, kiedy żołnierzowi ktoś odmawia posłuszeństwa, on może zmusić osobą do tego posłuszeństwa

Uprawnienia i obowiązki - normalne działanie pozbawienie kogoś wolności, naruszenie tajemnicy korespondencji - to są przestępstwa, ale jest grupa osób, których w obowiązki i w uprawnienia jest dopuszczane takie działanie np. policja, prokurator, sąd, Agencja bezpieczeństwa wewnętrznego). Oczywiście to działanie ma być uzasadnione.

Zabiegi medyczne - jeżeli jest zabieg medyczny musi być nasza zgoda,

Zgoda pokrzywdzonego - ściganie następują za zgodą osoby najbliższej, jeżeli coś zostanie dokonane na osobie najbliższej (kradzież, oszustwo i wyjdzie na jaw, że jest to osoba najbliższa to wtedy musi być wniosek o ściganie, zgoda pokrzywdzonego.

Np. Matce syn pijany ukradł pieniądze, matka podejrzewa sąsiadkę składa doniesie, w tok śledztwa wykazuje syna jako sprawce czynu, matka może odstąpić od wniosku ścigania swojego syna. Jeśli nie będzie takiej zgody syna nie można ścigać.

Dozwolona aborcja - coś co jest dopuszczone przez ustawę dokonywanie aborcji w pewnych określonych sytuacjach, gdy zagraża to życiu, zdrowiu matki lub płodu, jeśli ciąża jest wynikiem gwałtu

Wykład nr 3

Okoliczności uchylające odpowiedzialność karną
Okoliczności uchylające bezprawność (kontratypy)	Znikomość lub brak społecznej szkodliwości art. 1 § 2 kk	Okoliczności uchylające winę
• obrona konieczna art. 25 § 1 k.k. • stan wyższej konieczności art. 26 § 1 k.k. • uzasadnione ryzyko art. 27 § 1 k.k. • uzasadniona krytyka art. 213 k.k. • ostateczna potrzeba wojskowa art. 319 § 1 k.k. • uprawnienia i obowiązki • zgoda pokrzywdzonego (dysponenta dobrem) • zabiegi lecznicze • dozwolona aborcja		• Błąd co do znamion czynu zabronionego art. 28 § 1 k.k. „nie popełnia umyślnie czynu zabronionego, kto pozostaje w błędzie co do okoliczności stanowiącej jego znamię” np. myśliwy na polowaniu z bronią palną - słyszy coś w krzakach i strzela, okazuje się, że to nie dzik tylko inny myśliwy - zabił go - nie wiedział, że to nie dzik - nie wiedział, że strzela do człowieka np. facet chciał zabić Kowalskiego, czekał na niego, gdy ujrzał człowieka zabił go - okazało się że to Nowak a nie Kowalski - nie działa pod wpływem błędu - ważne jest że chciał zabić - nie jest ważne że to była inna osoba co do okoliczności uchylającej odpowiedzialność art. 29 k.k. „nie popełnia przestępstwa kto dopuszcza się czynu zabronionego w usprawiedliwionym błędnym przekonaniu, że zachodzi okoliczność wyłączająca bezprawność albo winę; jeżeli błąd sprawcy jest nieusprawiedliwiony, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary”. np. jest akcja a on myślał że to zamach - myślał, że działa w obronie koniecznej - ktoś działa w przekonaniu, że działa w zakresie kontratypu. Nieświadomość bezprawności art. 30 k.k. „nie popełnia przestępstwa kto dopuszcza się czynu zabronionego w usprawiedliwionej nieświadomości jego bezprawności; jeżeli błąd sprawcy jest nieusprawiedliwiony, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary”. stosuje się zas. ignorancja jurist - nieznajomość przepisów szkodzi, ale z uwagi, iż przepisy tak często się zmieniają - jest tu odejście od tej zasady • niepoczytalność art. 31 § 1 k.k. „nie popełnia przestępstwa, kto z powodu choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego (niski stopień inteligencji) lub innego zakłócenia czynności psychicznych, nie mógł w czasie czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim postępowaniem” medycyna sądowa rozróżnia : - choroby organiczne (dot. organizmu np. choroba starcza, cukrzyca) - nieorganiczne - psychozy np. osoba chora psychicznie dopuściła się przestępstwa dlatego bada się czy jest poczytalny, czy mógł rozpoznać znaczenie czynu. Jeżeli charakter czynu jest nieadekwatny do okoliczności - prokurator kieruje na badania - 2 opinie sporządzone przez 2 biegłych niezależnych lekarzy (dot. głównie brutalnych przestępstw - gwałty, rozboje, zabójstwa) Kazus: Chłopak popełnił zabójstwo - posiekał nożem dziewczynę, która nie była nim zainteresowana. Umieszczono go na obserwacji szpitalnej - był tam długo - brak jednoznacznej opinii lekarzy, skłaniali się jednak, że chłopak może odpowiadać przed sądem. Gdyby orzeczono, że jest niepoczytalny - nie odpowiada karnie. Stosuje się wtedy tzw. detencje - umieszczenie w zamkniętym zakładzie psychiatrycznym na 6 tygodni z możliwością przedłużenia, żeby nie zagrażał społeczeństwu i porządkowi społecznemu - o takim umieszczeniu decyduje Sąd Okręgowy. • poczytalność ograniczona art. 31 § 2 „jeżeli w czasie popełnienia przestępstwa zdolność rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania postępowaniem była w znacznym stopniu ograniczona, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary” - odpowiada karnie może być tylko nadzwyczajne złagodzenie kary np. silne wzburzenie, afekt. § 3 - „nie stosuje się § 1 i 2 gdy sprawca wprawił się w stan nietrzeźwości lub odurzenia powodujący wyłączenie lub ograniczenie poczytalności, które przewidywał lub mógł przewidzieć” odpowiada karnie, nie jest to okoliczność łagodząca tylko wręcz bardziej obostrzająca. Np. jako łagodząca - przed wykładem wykładowca wypił sok i nie wiedział, że ktoś dosypał mu narkotyku - zaczyna opowiadać głupstwa Np. jako obostrzająca - świadomie przed jazdą wypiłam kieliszek i spowodowałam wypadek • stan wyższej konieczności art. 26 § 2 k.k. „nie popełnia przestępstwa także ten, kto ratując dobro chronione prawem w warunkach określonych w § 1, poświęca dobro, które nie przedstawia wartości oczywiście wyższej od dobra ratowanego” np. katastrofa morska -zapełniona tratwa dlatego nie ratują kolejnych osób bo by zatonęła - wtedy nie muszą ich ratować bo dobra te są równoważne - nie przypisuje się winy. Nie dot. to pewnych grup zawodów które mają wpisane w swój zawód ryzyko zawodowe np. strażacy, lekarze (nie pójdzie do chorego bo jest chory na aids.) • działanie w warunkach rozkazu - art. 318 dot. żołnierzy tzw. ślepe wykonywanie rozkazu „nie popełnia przestępstwa żołnierz, który dopuszcza się czynu zabronionego będącego wykonaniem rozkazu, chyba że wykonując rozkaz umyślnie popełnia przestępstwo” np. wg konwencji nie można zabijać jeńców - żołnierz dostaje rozkaz ich zabicia - powinien odmówić u nas hołduje zas. umiarkowanej podległości

KARY I STOSOWANIE KAR:

Kara kryminalna - określona konsekwencja popełnienia przestępstwa

np. kto wiedząc, że jest zarażony wirusem HIV naraża innych podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Cele stosowanie kar :

• mają zapobiegać popełnianiu przestępstw,

• mają wychowywać przestępcę i

• wywoływać represje

Realizowane są poprzez:

1. zabronienie

2. orzekanie sądu

3. wykonanie (fakt, że ta kara zostanie wykonana)

PODZIAŁ KAR:

1. kary

2. środki karne (stosuje się jeżeli okaże się, że jest wystarczająca i nie trzeba orzekać kary)

K A R Y

Rodzaje kar: art. 32

1. grzywna - ustala się w stawkach dziennych (wg systemu skandynawskiego) od 10 do 360

(1 dzień stawki grzywny = od 10 do 2.000 zł) - wprowadzono zasadę nie wymierzania nieściągalnych grzywien dlatego sąd orzekając bada możliwości zarobkowe skazanego np. bezdomny który nie ma majątku, pracy, wykształcenia kwalifikacji do pracy - wymierzenie kary bez sensu np. informatyk który miał swoją firmę ale otrzymując karę grzywny rezygnuje z niej, jest wykształcony, ma umiejętności wiemy ile zarabiał więc ma możliwości zarobkowe - jego postępowanie było celowe.Po uprawomocnieniu się wyroku skazany może prosić:

• o rozłożenie na raty

• o odroczenie spłaty np. w przypadku choroby.

Jak się uchyla można orzec karę zastępczą,

- zwiększenie stawki do 540 stawek dziennych

można orzec karę zastępczą

• ograniczenie wolności: 1 dzień grzywny = 1 dzień ograniczenia wolności,

• 2 dni grzywny = 1 dzień zastępczej kary pozbawienia wolności - nie można orzec dłuższej niż 12 m-cy

• art. 309 „grzywnę orzeczoną obok kary pozbawienia wolności można wymierzyć w wysokości do 2.000 stawek dziennych” dot. znacznej szkody majątkowej na rzecz jakiejś jednostki.

• ograniczenie wolności - od 1 do 12 m-cy, w tym czasie skazany nie może bez zgody sądu zmienić stałego miejsca pobytu, jest obowiązany do wykonania pracy wskazanej przez sąd, ma obowiązek udzielania wyjaśnień dot. przebiegu odbywania kary. Może polegać na art. 35 „nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne wskazanej przez sąd w odpowiednim zakładzie, placówce służby zdrowia, opieki społecznej, organizacji lub instytucji niosącej pomoc charytatywną w wymiarze od 20 do 40 godzin w stosunku miesięcznym” np. za znęcanie się nad rodzicami - orzeczenie o nieodpłatnej pracy

§ 2 „w stosunku do osoby zatrudnionej sąd może orzec (w zastępstwie) potrącenie od 10 do 25% wynagrodzenia za pracę na rzecz i cel określony przez sąd; w okresie odbywania kary skazany nie może rozwiązać bez zgody sądu stosunku pracy” - jak się sam zwolni to można orzec zastępczą karę pozbawienia wolności

inne ograniczenia wolności:

• przeproszenie pokrzywdzonego

• nałożenie obowiązku łożenia na inną osobę

• nakaz powstrzymania się od alkoholu i środków odurzających

• naprawienie szkody w całości lub w części

niezależnie od obowiązku pracy i potrąceń

• Można też orzec zastępczą karę grzywny (1 dzień grzywny = 1 dzień ograniczenia wolności,2 dni grzywny = 1 dzień zastępczej kary pozbawienia wolności)

• pozbawienie wolności - trwa od 1 m-ca do 15 lat (wymierza się ja w miesiącach i latach)

• 25 lat pozbawienia wolności - możliwość warunkowego przedtermin. zwolnienia po 15 latach(okres na próbę 2-5 lat)

• dożywotnie pozbawienie wolności - wprowadzono w 1997r. zamiast kary śmierci (osoby fizyczne przez powieszenie, żołnierze przez rozstrzelanie)

od lat 80 obowiązywało moratorium - zakaz wykonywania kary śmierci (jako przystosowanie do przepisów europejskich) do protokołu 6 europejskiej konwencji praw człowieka i podstawowych praw i wolności która mówi o zakazie wykonywania kary śmierci w okresie pokoju - ratyfikowana w 2000r. przez Prezydenta za zgodą Sejmu.

Dożywocia nie można orzec jeżeli sprawca w chwili czynu miał poniżej 18 lat.

Istnieje możliwość warunkowego przedterminowego zwolnienia - najwcześniej po 25 latach (okres próby 10 lat)

ŚRODKI KARNE dzielą się na:

1. zwykłe

2. prewencyjne

ZWYKŁE - art. 39 zaliczamy do nich:

1. pozbawienie praw publicznych - sąd może orzec art. 40, „obejmuje utratę czynnego i biernego prawa wyborczego, .. do pełnienia funkcji w organach i instytucjach państwowych i samorządu terytorialnego lub zawodowego, jak również utratę posiadanego stopnia wojskowego i powrót do stopnia szeregowego, utratę orderów, odznaczeń ...”w razie skazania na karę pozbawienia wolności na okres nie krótszy niż 3 lat za przestępstwo popełnione w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie tzn. jest jaskrawo naganna, wywołuje gniew, oburzenie społeczne np. zabicie bezdomnego przez małoletnich

2. zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu (np. lekarz który wziął łapówkę, lekarz który molestuje dzieci) lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej (np. dot. zakładu utylizacji który powoduje zagrożenie dla środowiska)

3. zakaz prowadzenia pojazdów - zabranie prawo jazdy od 1 - 10 lat, oraz zakaz nabywania uprawnień

Jak sprawca jest w stanie nietrzeźwym można orzec zakaz prowadzenia pojazdów na zawsze,

4. przepadek - art. 45 - może obejmować przedmioty :

• pochodzące bezpośrednio z przestępstwa

• służące lub przeznaczone do jego popełnienia np. kserokopiarka do podrobienia pieniędzy

- samochód jako środek transportu - wraca do właściciela

- jeżeli został przerobiony (przystosowany) to służył do popełnienia przestępstwa

- jeżeli był ciotki to art. 45 § 3 „jeżeli okoliczności sprawy wskazują na duże prawdopodobieństwo, że sprawca przeniósł na osobę fizyczną lub jedn. organizac. nie mającą osobowości prawnej, faktycznie lub pod jakimkolwiek tytułem prawnym, mienie stanowiące korzyść uzyskaną z popełnienia przestępstwa , uważa się, że rzeczy będące w swoistym posiadaniu tej osoby lub jednostki oraz przysługujące jej prawa majątkowe należą do sprawcy, chyba że zainteresowana osoba lub jednostka przedstawi dowód zgodnego z prawem ich uzyskania”

5. obowiązek naprawienia szkody - sąd może orzec naprawienie szkody dla pokrzywdznego, bo nałożona grzywna - idzie do skarbu państwa

dla poszkodowanego - naprawa szkody np. zwrócenie rzeczy lub jej równowartości

art. 46. § 1. W razie skazania za przestępstwo spowodowania śmierci, ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia, przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji lub przestępstwo przeciwko środowisku, mieniu lub obrotowi gospodarczemu, sąd, na wniosek pokrzywdzonego lub innej osoby uprawnionej, orzeka obowiązek naprawienia wyrządzonej szkody w całości albo w części; przepisów prawa cywilnego o przedawnieniu roszczenia oraz możliwości zasądzenia renty nie stosuje się.

6. nawiązka - rodzaj formy zapłacenia odszkodowania,

art. 46§ 2. Zamiast obowiązku określonego w § 1 sąd może orzec na rzecz pokrzywdzonego nawiązkę w celu zadośćuczynienia za ciężki uszczerbek na zdrowiu, naruszenie czynności narządu ciała, rozstrój zdrowia, a także za doznaną krzywdę.

art. 47. ⁽⁶⁾ § 1. W razie skazania sprawcy za umyślne przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu albo za inne przestępstwo umyślne, którego skutkiem jest śmierć człowieka, ciężki uszczerbek na zdrowiu, naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia, sąd może orzec nawiązkę na rzecz instytucji, stowarzyszenia, fundacji lub organizacji społecznej, wpisanej do wykazu prowadzonego przez Ministra Sprawiedliwości, której podstawowym zadaniem lub celem statutowym jest spełnianie świadczeń na cele bezpośrednio związane z ochroną zdrowia, z przeznaczeniem na ten cel.

§ 2. W razie skazania sprawcy za przestępstwo przeciwko środowisku, sąd może orzec nawiązkę na rzecz instytucji, stowarzyszenia, fundacji lub organizacji społecznej, wpisanej do wykazu prowadzonego przez Ministra Sprawiedliwości, której podstawowym zadaniem lub celem statutowym jest spełnianie świadczeń na cele bezpośrednio związane z ochroną środowiska, z przeznaczeniem na ten cel.

§ 3. W razie skazania sprawcy za przestępstwo określone w art. 173, 174, 177 lub art. 355, prowadzącego pojazd mechaniczny, jeżeli był w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo zbiegł z miejsca zdarzenia, sąd może orzec nawiązkę na rzecz instytucji, stowarzyszenia, fundacji lub organizacji społecznej, wpisanej do wykazu prowadzonego przez Ministra Sprawiedliwości, której podstawowym zadaniem lub celem statutowym jest spełnianie świadczeń na cele bezpośrednio związane z udzielaniem pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach komunikacyjnych, z przeznaczeniem na ten cel.

art. 47a. ⁽⁷⁾ (uchylony).

art. 48. ⁽⁸⁾ Nawiązkę orzeka się w wysokości do 100.000 złotych.

7. świadczenie pieniężne - art. 49 § 1. Odstępując od wymierzenia kary, a także w wypadkach wskazanych

w ustawie, sąd może orzec świadczenie pieniężne wymienione w art. 39 pkt 7 na rzecz instytucji, stowarzyszenia, fundacji lub organizacji społecznej, wpisanej do wykazu prowadzonego przez Ministra Sprawiedliwości, której podstawowym zadaniem lub celem statutowym jest spełnianie świadczeń na określony cel społeczny, bezpośrednio związany z ochroną dobra naruszonego lub zagrożonego przestępstwem, za które skazano sprawcę, z przeznaczeniem na ten cel; świadczenie to nie może przekroczyć 20.000 złotych.

§ 2. W razie skazania sprawcy za przestępstwo określone w art. 178a (wypadki komunikacyjne) sąd może orzec świadczenie pieniężne wymienione w art. 39 pkt 7 na rzecz instytucji, stowarzyszenia, fundacji lub organizacji społecznej, o których mowa w art. 47 § 3, z przeznaczeniem na cel bezpośrednio związany z udzielaniem pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach komunikacyjnych; świadczenie to nie może przekroczyć 60.000 złotych

8. podanie wyroku do publicznej wiadomości - art. 50 sąd może orzec w określony przez siebie sposób, jeżeli uzna to za celowe w szczególności ze względów na cele społeczne o ile nie narusza to interesu skazanego

np. publiczny wyrok małżonków skazanych na 25 lat za zabicie i ukrycie w beczkach zwłok 4 swoich dzieci.

przy środkach karnych można orzec:

• zakaz przebywania w określonych środowiskach lub miejscach

• obowiązek powstrzymywania się od używania alkoholu,

• zakaz kontaktowania się z innymi osobami,

• zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu w razie skazania na karę pozbawienia wolności bez warunkowego jej zawieszenia.

PREWENCYJNE:

1. warunkowe umorzenie postępowania

2. warunkowe zawieszenie wykonania kary

3. warunkowe przedterminowe zwolnienie

PROBACYJNE: (poddanie sprawcy próbie)

Probacja - polega na zawieszeniu orzeczenia lub wykonania kary, nałożeniu na sprawcę określonych obowiązków próby i poddaniu go dozorowi kuratora, który nadzoruje wykonanie nałożonych obowiązków i przestrzeganie prawa przez skazanego.

4. warunkowe umorzenie postępowania

polega na rezygnacji ze skazania i kary wobec sprawcy uznanego winnym przestępstwa.

Art. 66. § 1. Sąd może warunkowo umorzyć postępowanie karne, jeżeli wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości, a postawa sprawcy nie karanego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa.

§ 2. Warunkowego umorzenia nie stosuje się do sprawcy przestępstwa zagrożonego karą przekraczającą 3 lata pozbawienia wolności.

Przesłanki warunkowego umorzenia postępowania:

• zagrożenie czynu karą nie przekraczającą 3 lat pozbawienia wolności

• wina sprawcy i stopień społecznej szkodliwości popełnionego czynu nie są znaczne

• brak jest wątpliwości co do popełnienia przestępstwa i jego okoliczności - nie wymaga przyznania się do winy

• sprawca nie był dotąd karany za przestępstwa umyślne

• występuje pozytywna prognoza, że mimo warunkowego umorzenia postęp. sprawca nie popełni ponownie przestępstwa i w okresie próby będzie przestrzegał porządku prawnego

§ 3. W wypadku gdy pokrzywdzony pojednał się ze sprawcą, sprawca naprawił szkodę lub pokrzywdzony i sprawca uzgodnili sposób naprawienia szkody, warunkowe umorzenie może być zastosowane do sprawcy przestępstwa zagrożonego karą nie przekraczającą 5 lat pozbawienia wolności.

Decyzję o warunkowym umorzeniu postęp. podejmuje sąd.

Skazany może nie zgodzić się z warunkowym umorzeniem, bo jest to uznanie winy sprawcy, tylko się go nie karze.

Wtedy sprawa podlega rozpoznaniu na rozprawie; są 3 możliwości:

- wniosek prokuratora o warunkowym umorzeniu postęp. (który zastępuje akt oskarżenia) - zgoda sądu jeśli jest zgoda sprawcy - Sąd wydaje warunkowe umorzenie w formie wyroku,

- prokurator kieruje wniosek o warunkowe umorzenie (zastępuje akt oskarżenia) ale sprawca się nie zgadza - prokurator musi uzupełnić postępowanie np. o wykaz świadków

- sąd uznaje że okoliczności nie są jasne - wzywa prokuratora o uzupełnienie - odbywa się proces.

Po przeprowadzeniu rozprawy sąd może uznać, że najlepsze będzie warunkowe umorzenie sprawy.

Art. 67. § 1. Warunkowe umorzenie następuje na okres próby, który wynosi od roku do 2 lat i biegnie od uprawomocnienia się orzeczenia.

§ 2. Umarzając warunkowo postępowanie karne, sąd może w okresie próby oddać sprawcę pod dozór kuratora lub osoby godnej zaufania,.

§ 3. Umarzając warunkowo postępowanie karne, sąd zobowiązuje sprawcę do naprawienia szkody w całości lub w części, a może na niego nałożyć obowiązki (informowanie sądu lub kuratora o przebiegu próby, przeproszenia pokrzywdzonego, wykonania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby, powstrzymywania się od nadużywania alkoholu lub innych środków odurzających), a ponadto orzec świadczenie pieniężne wymienione w art. 39pkt7 oraz zakaz prowadzenia pojazdów, wymieniony w art. 39pkt3, do lat 2.

Jeżeli w okresie próby naruszy warunki i nie wywiąże się z nałożonych obowiązków to w ciągu 6 m-cy od zakończenia próby sąd może podjąć postępowanie i je prowadzić.

Warunkowe umorzenie postęp. dot. również przestępstw które zagrożone są karą do lat 5, jeżeli:

• pokrzywdzony pojednał się ze sprawcą,

• sprawca naprawił szkodę,

• zawarto ugodę o naprawienie wyrządzonej szkody.

• warunkowe zawieszenie wykonania kary

Stosuje się do kary pozbawienia wolności od lat 2.

to tzw. zawiasy - Podstawową przesłanką jest pozytywna prognoza.

Przy recydywie wielokrotnej stosuje się tylko gdy zachodzi wyjątkowy wypadek „uzasadniony szczególnymi okolicznościami”.

Art. 70. § 1. Zawieszenie wykonania kary następuje na okres próby, który biegnie od uprawomocnienia się orzeczenia i wynosi: od 2 do 5 lat - w wypadku warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności,od roku do 3 lat - w wypadku warunkowego zawieszenia wykonania grzywny lub kary ograniczenia wolności.

§ 2. W wypadku zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności wobec sprawcy młodocianego lub określonego w art. 64 § 2, okres próby wynosi od 3 do 5 lat.

Art. 71. § 1. Zawieszając wykonanie kary pozbawienia wolności, sąd może orzec grzywnę w wysokości do 180 stawek dziennych, jeżeli jej wymierzenie na innej podstawie nie jest możliwe; zawieszając wykonanie kary ograniczenia wolności sąd może orzec grzywnę w wysokości do 90 stawek dziennych.

§ 2. W razie zarządzenia wykonania kary pozbawienia wolności lub ograniczenia wolności, grzywna orzeczona na podstawie § 1 nie podlega wykonaniu; kara pozbawienia wolności lub ograniczenia wolności ulega skróceniu o okres odpowiadający liczbie uiszczonych stawek dziennych z zaokrągleniem do pełnego dnia.

W ramach warunkowego zawieszenia kary można na sprawcę nałożyć obowiązki próby:

• informowanie sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby

• przeproszeniu pokrzywdzonego

• wykonania ciążącego na sprawcy obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby

• wykonywanie pracy zarobkowej, podjęcie nauki albo przygotowanie do zawodu

• powstrzymywanie się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających

• poddanie się leczeniu w szczególności odwykowemu lub rehabilitacyjnemu - tylko za zgodą sprawcy

• powstrzymywania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach.

W przypadku młodocianych i wielokrotnych recydywistów dozór jest obowiązkowy.

3. warunkowe przedterminowe zwolnienie

Przesłanką jej stosowania jest art. 77. § 1.  gdy jego postawa, właściwości i warunki osobiste, sposób życia przed popełnieniem przestępstwa, okoliczności jego popełnienia oraz zachowanie po popełnieniu przestępstwa i w czasie odbywania kary uzasadniają przekonanie, iż skazany po zwolnieniu będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni ponownie przestępstwa.O warunkowe przedterminowe zwolnienie można się starać po odbyciu ½ kary, nie wcześniej jednak niż 6 m-cy (oznacza to, że krótkie kary pozbawienia wolności nie podlegają tej instytucji).




Nie dot. to recydywistów - bo oni mogą starać się po odbyciu ²/₃

a multi-rcydywiści po odbyciu ¾ nie wcześniej niż po roku

warunkowe przedterminowe zwolnienie następuje na okres próby - stanowi go czas pozostały do odbycia kary, przy czym:

• nie może być krótszy niż 2 lata ani dłuższy niż 5 przy recydywie nie krótszy niż 3 lata

przy skazaniu na dożywocie 10 lat (po odbyciu 25 lat)

Sąd może orzec po ilu latach skazany może się starać o warunkowe przedterminowe zwolnienie np. po 40 latach.

Zasady sądowego wymiaru kary

Sądowy wymiar kary tzn. określenie rodzaju i wielkości kary lub środka karnego za przestępstwo przypisane indywidualnemu sprawcy (stanowi on konkretyzację kary).

Sądowym wymiarem kary rządzą pewne zasady:

1. swobody sędziowskiej (najważniejsza Konstytucyjna zasada) - sędziowie w sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji i ustawom. Nikt nie ma prawa wywierać nacisku na sąd lub w inny sposób wpływać na wydawane wyroki.

art. 232. Kto przemocą lub groźbą bezprawną wywiera wpływ na czynności urzędowe sądu, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

2. humanitaryzmu - przy wymiarze kary i środków karnych nakazuje kierowanie się godnością człowieka (jedna z naczelnych norm k.k.)

art. 3. Kary oraz inne środki przewidziane w tym kodeksie stosuje się z uwzględnieniem zasad humanitaryzmu, w szczególności z poszanowaniem godności człowieka.

3. indywidualizacji kar i środków karnych - polega na ich dostosowaniu do właściwości i warunków osobistych każdego skazanego oraz możliwości i perspektyw zapobiegawczego i wychowawczego oddziaływania na niego.

art. 55. Okoliczności wpływające na wymiar kary uwzględnia się tylko co do osoby, której dotyczą.

Np. współudział w grupie, ktoś działa pod wpływem impulsu - dot. to tylko konkretnej osoby

Bierze się pod uwagę: wiek, płeć sytuację rodzinną.

4. preferencji kar i środków karnych - art. 58. § 1. Jeżeli ustawa przewiduje możliwość wyboru rodzaju kary, sąd orzeka karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania tylko wtedy, gdy inna kara lub środek karny nie może spełnić celów kary.stosuje się od najłagodniejszej

§ 2. Grzywny nie orzeka się, jeżeli dochody sprawcy, jego stosunki majątkowe lub możliwości zarobkowe uzasadniają przekonanie, że sprawca grzywny nie uiści i nie będzie jej można ściągnąć w drodze egzekucji.

§ 3. Jeżeli przestępstwo jest zagrożone karą pozbawienia wolności nie przekraczającą 5 lat, sąd może orzec zamiast kary pozbawienia wolności grzywnę albo karę ograniczenia wolności, w szczególności jeżeli orzeka równocześnie środek karny.

Nie dotyczy: zbrodni i ciężkich występków (zagrożonych karami pozbawienia wolności powyżej 5 lat), a także karania wielokrotnych recydywistów, uczestników przestępczości zorganizowanej oraz przestępców zawodowych (którzy z popełniania przestępstw uczynili sobie stałe źródło dochodu).

Dyrektywy wymiaru kary - to zawarte w ustawie wskazania którymi sąd ma obowiązek się kierować przy wymiarze kary (zapewnienie realizacji celów kary).

Wyróżniamy dyrektywy:

1. ogólne

a). współmierność kary i winy sprawcy oraz stopnia społecznej szkodliwości popełnionego czynu,

b). zapobiegawcze i wychowawcze oddziaływanie kary na sprawcę (prewencja indywidualna),

c). kształtowanie świadomości prawnej społeczeństwa

2. szczególne dot. wymiaru kary wobec nieletnich i młodocianych

nieletnimi - są osoby które w chwili popełniania czynu zabronionego nie ukończyły 17 lat i zgodnie z art. 10 § 1 z zasady nie ponoszą odpowiedzialności karnej, natomiast stosuje się wobec nich środki wychowawcze i poprawcze

wyjątek! - odpowiedzialność karna nieletnich, którzy po ukończeniu 15 lat dopuścili się szczególnie groźnych przestępstw.

młodocianym- jest sprawca, który w chwili popełn. czynu zabronionego nie ukończył 21 lat, w czasie orzekania - 24 lat.

Wobec małoletnich i młodocianych można zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary gdy przemawiają za tym względy wychowawcze (art. 60 § 1).

Karę dożywocia nie można orzec skazanemu który nie miał 18 lat.

Nieletniemu można orzec karę 25 lat

Jeżeli jest kilka okoliczności łagodzących czy zaostrzających - to sąd może wybrać tylko jedną.

ZŁAGODZENIA

Nadzwyczajne złagodzenie polega na wymierzeniu kary łagodniejszej niż przewidziana w sankcji za dane przestępstwo.

Przesłanki zastosowania nadzwyczajnego złagodzenia kary:

1. art. 60 § - m. in. usiłowania nieudolnego, bezskutecznego czynnego żalu osoby która usiłowała popełnić przestępstwo albo współdziałała, w stosunku do pomocnika, w wypadkach przekroczenia granic obrony koniecznej i stanu wyższej konieczności itp.

2. dot. osoby sprawcy, jego postawy lub szczególnej sytuacji -

* wobec młodocianego można zastosować jeśli przemawiają za tym względy wychowawcze (i względem nieletnich)

*gdy sprawca czynił starania o naprawienie szkody lub jej zapobieżenie

* gdy pokrzywdzony pojednał się ze sprawcą, szkoda została naprawiona albo pokrzywdzony i sprawca uzgodnili sposób naprawienia szkody,

*gdy sprawca przestępstwa nieumyślnego lub osoba mu najbliższa poniosła poważny uszczerbek w związku z popełnionym przestępstwem

*gdy sprawca współdziałający z innymi osobami w popełnieniu przestępstwa ujawnił wobec organu ścigania informacje dot. osób uczestniczących w popełnianiu przestępstwa oraz istotne okoliczności jego popełnienia.

*Na wniosek prokuratora - wobec sprawcy który niezależnie od wyjaśnień złożonych w swojej sprawie ujawnił przed organami ścigania istotne okoliczności (nieznane temu organowi) dot. innego przestępstwa zagrożonego karą powyżej 5 lat pozbawienia wolności.

art. 60. § 1. Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary w wypadkach przewidzianych w ustawie oraz w stosunku do młodocianego, jeżeli przemawiają za tym względy określone w art. 54 § 1. (katalog otwarty)

§ 2. Sąd może również zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary w szczególnie uzasadnionych wypadkach, kiedy nawet najniższa kara przewidziana za przestępstwo byłaby niewspółmiernie surowa, w szczególności:

1) jeżeli pokrzywdzony pojednał się ze sprawcą, szkoda została naprawiona albo pokrzywdzony i sprawca uzgodnili sposób naprawienia szkody,

2) ze względu na postawę sprawcy, zwłaszcza gdy czynił starania o naprawienie szkody lub o jej zapobieżenie,

np. ktoś jest zły na sąsiadów, podpala mu budynki ale zdaje sobie sprawę co zrobił i dzwoni na straż pożarną - czyli próbuje zapobiec dalszym konsekwencją

3. jeżeli sprawca przestępstwa nieumyślnego lub jego najbliższy poniósł poważny uszczerbek w związku z popełnionym przestępstwem.np. kierowca powoduje wypadek, on jest kaleką, ale pasażer ginie - życie w świadomości że się kogoś jest już dla niego karą

§ 3. Sąd stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet może warunkowo zawiesić jej wykonanie w stosunku do sprawcy współdziałającego z innymi osobami w popełnieniu przestępstwa, jeżeli ujawni on wobec organu powołanego do ścigania przestępstw informacje dotyczące osób uczestniczących w popełnieniu przestępstwa oraz istotne okoliczności jego popełnienia.

To tzw. mały świadek koronny, np. napad na bank, policja łapie jednego, reszta ucieka, sąd karze tylko jednego - poucza go o możliwości zastosowania nadzwyczajnego złagodzenia kary pod warunkiem, że sypnie resztę - pozwoli to na ujęcie wszystkich a nie tylko jednego sprawcy napadu

§ 4. Na wniosek prokuratora sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet warunkowo zawiesić jej wykonanie w stosunku do sprawcy przestępstwa, który, niezależnie od wyjaśnień złożonych w swojej sprawie, ujawnił przed organem ścigania i przedstawił istotne okoliczności, nieznane dotychczas temu organowi, przestępstwa zagrożonego karą powyżej 5 lat pozbawienia wolności.

Podobnie do świadka koronnego tylko dot. to przestępstw o których policja, prokurator jeszcze nic nie wie a on je ujawnia - dot. to przestępstw zagrożonych karą powyżej 5 lat pozbawienia wolności.

Ponosi odpowiedzialność, nie jest chroniony, ale może

§ 5. W wypadkach określonych w § 3 i 4 sąd wymierzając karę pozbawienia wolności do lat 5 może warunkowo zawiesić jej wykonanie na okres próby wynoszący do 10 lat, jeżeli uzna, że pomimo niewykonania kary sprawca nie popełni ponownie przestępstwa; przepisy art. 71-76 stosuje się odpowiednio.

§ 6. Nadzwyczajne złagodzenie kary polega na wymierzeniu kary poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia albo kary łagodniejszego rodzaju według następujących zasad:

1) jeżeli czyn stanowi zbrodnię, sąd wymierza karę pozbawienia wolności nie niższą od 1/3 dolnej granicy ustawowego zagrożenia, czyli od 1 roku

2) jeżeli czyn stanowi występek, przy czym dolną granicą ustawowego zagrożenia jest kara pozbawienia wolności nie niższa od roku, sąd wymierza grzywnę, karę ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności,

3) jeżeli czyn stanowi występek, przy czym dolną granicą ustawowego zagrożenia jest kara pozbawienia wolności niższa od roku, sąd wymierza grzywnę albo karę ograniczenia wolności.

§ 7. Jeżeli czyn zagrożony jest alternatywnie karami (grzywny, ograniczenie wolności lub pozbawienie wolności), nadzwyczajne złagodzenie kary polega na odstąpieniu od wymierzenia kary i orzeczeniu środka karnego wymienionego w art. 39 pkt 2-8; przepisu art. 61 § 2 nie stosuje się.

Odstąpienie od ukarania

Art. 61. § 1. Sąd może odstąpić od wymierzenia kary w wypadkach przewidzianych w ustawie oraz w wypadku określonym w art. 60 § 3, zwłaszcza gdy rola sprawcy w popełnieniu przestępstwa była podrzędna, a przekazane informacje przyczyniły się do zapobieżenia popełnieniu innego przestępstwa.

Odstąpienie od wymierzenia kary nie oznacza braku odpowiedzialności karnej, bo stosuje się je wobec sprawcy uznanego winnym popełnienia przestępstwa.

§ 2. Odstępując od wymierzenia kary, sąd może również odstąpić od wymierzenia środka karnego, chociażby jego orzeczenie było obowiązkowe.

Np. ktoś sypie, ale on był tylko czujką - sąd może w ogóle nie wymierzać kary.

Obowiązujący kodeks karny wprowadził przepis przewidujący obligatoryjne odstąpienie od wymierzenia kary, jeżeli przekroczenie granic obrony koniecznej było wynikiem strachu lub wzburzenia usprawiedliwionych okoliczności.

ZAOSTRZENIA

Recydywa - jeżeli ktoś ponownie lub wielokrotnie popełni przestępstwo

Art. 64. § 1. Jeżeli sprawca skazany za przestępstwo umyślne na karę pozbawienia wolności popełnia w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary umyślne przestępstwo podobne do przestępstwa, za które był już skazany, sąd może wymierzyć karę przewidzianą za przypisane sprawcy przestępstwo w wysokości do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę.Np. skazany odbył już karę 6 m-cy - jeżeli mija 5 lat od odbycia tych 6 m-cy i popełnia umyślne, podobne przestępstwo (art. 115 tzn. chronią te same dobra prawne np. przeciwko mieniu - rozbój, życiu - zdrowiu)

Np. Włamanie (tzw. recydywa) więc sąd musi go skazać na 5 lat + 50% = 7,5 lat

§ 2. Jeżeli sprawca uprzednio skazany w warunkach określonych w § 1, który odbył łącznie co najmniej rok kary pozbawienia wolności i w ciągu 5 lat po odbyciu w całości lub części ostatniej kary popełnia ponownie umyślne przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu, przestępstwo zgwałcenia, rozboju, kradzieży z włamaniem lub inne przestępstwo przeciwko mieniu popełnione z użyciem przemocy lub groźbą jej użycia, sąd wymierza karę pozbawienia wolności przewidzianą za przypisane przestępstwo w wysokości powyżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia, a może ją wymierzyć do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę. Wymiar kary nie może przekroczyć ustawowej granicy 15 lat pozbawienia wolności.

Tzw. multi-recydywiści, recydywa wielokrotna zachodzi gdy:

1. sprawca był już skazany w warunkach recydywy podstawowej,

2. odbył łącznie co najmniej 1 rok kary pozbawienia wolności,

3. w ciągu 5 lat od odbycia ostatniej kary powrócił do przestępstwa

4. powrót ten dot. jednego z przestępstw: umyślnego przestępstwa przeciwko życiu lub zdrowiu; zgwałcenia; rozboju; kradzieży z włamaniem ; innego przestępstwa przeciwko mieniu popełnionego z użyciem przemocy lub groźbę jej użycia.

§ 3. Przewidziane w § 1 lub 2 podwyższenie górnego ustawowego zagrożenia nie dotyczy zbrodni.

W praktyce rzadko stosowane, bo ponoszą oni większą karę w zakresie możliwości ubiegania się o warunkowe przedterminowe zwolnienie ( po odbyciu ¾ kary).

Zaostrzenia dot. kary pozbawienia wolności

nie mogą być stosowane w wypadku orzekania kary ograniczenia wolności lub grzywny.

Nie zawsze wszystko jest karane, istnieje tzw. PRZEDAWNIENIE

Przedawnienie - polega na uchyleniu karalności czynów przestępnych po upływie określonego w ustawie czasu od ich popełnienia.

Art. 101. § 1. Karalność przestępstwa ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło lat:

1) 30 - gdy czyn stanowi zbrodnię zabójstwa,

2) 20 - gdy czyn stanowi inną zbrodnię,

2a) ⁽¹³⁾ 15 - gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 5 lat,

3) 10 - gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata,

4) ⁽¹⁴⁾ 5 - gdy chodzi o pozostałe występki.

5) ⁽¹⁵⁾ (uchylony).

§ 2. Karalność przestępstwa ściganego z oskarżenia prywatnego ustaje z upływem roku od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy przestępstwa, nie później jednak niż z upływem 3 lat od czasu jego popełnienia.

§ 3. W wypadkach przewidzianych w § 1 lub 2, jeżeli dokonanie przestępstwa zależy od nastąpienia określonego w ustawie skutku, bieg przedawnienia rozpoczyna się od czasu, gdy skutek nastąpił.

Nie podlegają przedawnieniu zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości.

Terminy te ulegają przedłużeniu:

Art. 102. ⁽¹⁶⁾ Jeżeli w okresie przewidzianym w art. 101 wszczęto postępowanie przeciwko osobie, karalność popełnionego przez nią przestępstwa określonego w § 1 pkt 1-3 ustaje z upływem 10 lat, a w pozostałych wypadkach - z upływem 5 lat od zakończenia tego okresu.

Np. włamanie, ktoś widział sprawcę, sporządzenie portretu pamięciowego - to postępowanie w sprawie

Jeżeli ten ktoś rozpoznałby sprawcę na portrecie - to jest dopiero postępowanie przeciwko osobie

Instytucja wykonania kary: jest wyrok prawomocny - sprawca ucieka - brak możliwości

Art. 103. § 1. Nie można wykonać kary, jeżeli od uprawomocnienia się wyroku skazującego upłynęło lat:

1) 30 - w razie skazania na karę pozbawienia wolności przekraczającą 5 lat albo karę surowszą,

2) 15 - w razie skazania na karę pozbawienia wolności nie przekraczającą 5 lat,

3) 10 - w razie skazania na inną karę.

Art. 104. § 1. Przedawnienie nie biegnie, jeżeli przepis ustawy nie pozwala na wszczęcie lub dalsze prowadzenie postępowania karnego; nie dotyczy to jednak braku wniosku albo oskarżenia prywatnego.

§ 2. Przedawnienie w stosunku do przestępstw określonych w art. 144, art. 145 § 2 lub 3, art. 338 § 1 lub 2 oraz w art. 339 biegnie od chwili uczynienia zadość obowiązkowi albo od chwili, w której na sprawcy obowiązek przestał ciążyć.

Np. poseł coś popełnia - nie mamy uchylonego immunitetu - to bieg przedawnienia nie leci

Art. 105. § 1. Przepisów art. 101-103 nie stosuje się do zbrodni przeciwko pokojowi, ludzkości i przestępstw wojennych.

§ 2. Przepisów art. 101-103 nie stosuje się również do umyślnego przestępstwa: zabójstwa, ciężkiego uszkodzenia ciała, ciężkiego uszczerbku na zdrowiu lub pozbawienia wolności łączonego ze szczególnym udręczeniem, popełnionego przez funkcjonariusza publicznego w związku z pełnieniem obowiązków służbowych.

ZATARCIE SKAZANIA:

Art. 106. Z chwilą zatarcia skazania uważa się je za niebyłe; wpis o skazaniu usuwa się z rejestru skazanych.

Dotyczy:

- warunkowe po 6 m-cach

- grzywny

- centralny rejestr skazanych

Zatarcie skazania następuje:

- z urzędu po 6 m-cach od pomyślnego zakończenia próby art. 107 § 3 - przy warunkowym zawieszeniu kary.

Kary pozbawienia wolności - zatarcie następuje z mocy prawa z upływem 10 lat od wykonania lub darowania kary albo przedawnienia.

- z mocy postanowienia sądu § 2

- przy zastosowaniu prawa łaski Prezydenta RP

Można się starać o wcześniejsze zatarcie skazania po upływie 5 lat - sąd ma obowiązek odpowiedzieć na taki wniosek raz w roku.

art. 106a - nie ulega zatarciu skazanie na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej i obyczajności jeżeli pokrzywdzony był małoletnim poniżej lat 15. - czyli dot. przestępstw przeciwko pedofilom

art. 108. Jeżeli sprawcę skazano za 2 lub więcej pozostających w zbiegu przestępstw, a także gdy skazany przed upływem okresu potrzebnego do zatarcia skazania ponownie popełnił przestępstwo - dopuszczalne jest tylko jednoczesne zatarcie wszystkich skazań.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA PRZESTĘPSTWA POPEŁNIONE ZA GRANICĄ

Art. 109. Ustawę karną polską stosuje się do obywatela polskiego, który popełnił przestępstwo za granicą.

Ustawa karna polska obowiązuje na terytorium RP (tj. obszar wyznaczony granicami + 12 mil wód przybrzeżnych i słup w głąb ziemi i słup powietrza)

Art. 110. ⁽¹⁷⁾ § 1. Ustawę karną polską stosuje się do cudzoziemca, który popełnił za granicą czyn zabroniony skierowany przeciwko interesom Rzeczypospolitej Polskiej, obywatela polskiego, polskiej osoby prawnej lub polskiej jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej oraz do cudzoziemca, który popełnił za granicą przestępstwo o charakterze terrorystycznym.

§ 2. Ustawę karną polską stosuje się w razie popełnienia przez cudzoziemca za granicą czynu zabronionego innego niż wymieniony w § 1, jeżeli czyn zabroniony jest w ustawie karnej polskiej zagrożony karą przekraczającą 2 lata pozbawienia wolności, a sprawca przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i nie postanowiono go wydać.

Art. 111. § 1. Warunkiem odpowiedzialności za czyn popełniony za granicą jest uznanie takiego czynu za przestępstwo również przez ustawę obowiązującą w miejscu jego popełnienia.

§ 2. Jeżeli zachodzą różnice między ustawą polską a ustawą obowiązującą w miejscu popełnienia czynu, stosując ustawę polską, sąd może uwzględnić te różnice na korzyść sprawcy.

§ 3. Warunek przewidziany w § 1 nie ma zastosowania do polskiego funkcjonariusza publicznego, który pełniąc służbę za granicą popełnił tam przestępstwo w związku z wykonywaniem swoich funkcji, ani do osoby, która popełniła przestępstwo w miejscu nie podlegającym żadnej władzy państwowej.

np. Jeżeli ktoś przebywa za granicą i nie zna obowiązujących przepisów u nas i tam dopuszcza się aborcji to nie może być u nas za to karany.

CZĘŚĆ SZCZEGÓLNA

Przestępstwa przeciwko pokojowi, ludzkości oraz przestępstwa wojenne

Art. 117. § 1. Kto wszczyna lub prowadzi wojnę napastniczą,

podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 12, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.

§ 2. Kto czyni przygotowania i nawołuje do wszczęcia wojny napastniczej, podlega karze pozbawienia wolności ! (wyjątek, że przygotowanie jest karalne)

tzw. ludobójstwo

Art. 118. § 1. Kto, w celu wyniszczenia w całości albo w części grupy narodowej, etnicznej, rasowej, politycznej, wyznaniowej lub grupy o określonym światopoglądzie, dopuszcza się zabójstwa albo powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu osoby należącej do takiej grupy,

podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 12, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.

 Kto, stwarza dla osób należących do takiej grupy warunki życia grożące jej biologicznym wyniszczeniem, stosuje środki mające służyć do wstrzymania urodzeń w obrębie grupy lub przymusowo odbiera dzieci osobom do niej należącym,

i Kto czyni przygotowania do przestępstwa podlega karze pozbawienia wolności !

tzw. dyskryminacja

Art. 119. § 1. Kto stosuje przemoc lub groźbę bezprawną wobec grupy osób lub poszczególnej osoby z powodu jej przynależności narodowej, etnicznej, rasowej, politycznej, wyznaniowej lub z powodu jej bezwyznaniowości,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto publicznie nawołuje do popełnienia przestępstwa

Art. 120. Kto stosuje środek masowej zagłady zakazany przez prawo międzynarodowe,podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 10, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności. Np. broń chemiczna, jądrowa, biologiczna

Art. 121. § 1. Kto, wbrew zakazom prawa międzynarodowego lub przepisom ustawy, wytwarza, gromadzi, nabywa, zbywa, przechowuje, przewozi lub przesyła środki masowej zagłady lub środki walki bądź prowadzi badania mające na celu wytwarzanie lub stosowanie takich środków,podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto dopuszcza do popełnienia czynu określonego w § 1.

tzw. strefy neutralne

Art. 122. § 1. Kto w czasie działań zbrojnych atakuje miejscowość lub obiekt nie broniony, strefę sanitarną lub zneutralizowaną albo stosuje inny sposób walki zakazany przez prawo międzynarodowe,podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 5 albo karze 25 lat pozbawienia wolności.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto w czasie działań zbrojnych stosuje środek walki zakazany przez prawo międzynarodowe.

zabójstwa

Art. 123. § 1. Kto, naruszając prawo międzynarodowe, dopuszcza się zabójstwa wobec:

1) osób, które składając broń lub nie dysponując środkami obrony poddały się,

2) rannych, chorych, rozbitków, personelu medycznego lub osób duchownych,

3) jeńców wojennych,

4) ludności cywilnej obszaru okupowanego, zajętego lub na którym toczą się działania zbrojne, albo innych osób korzystających w czasie działań zbrojnych z ochrony międzynarodowej,podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 12, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.

§ 2. Kto, naruszając prawo międzynarodowe, powoduje u osób wymienionych w § 1 ciężki uszczerbek na zdrowiu, poddaje te osoby torturom, okrutnemu lub nieludzkiemu traktowaniu, dokonuje na nich, nawet za ich zgodą, eksperymentów poznawczych, używa ich do ochraniania swoją obecnością określonego terenu lub obiektu przed działaniami zbrojnymi albo własnych oddziałów lub zatrzymuje jako zakładników,

podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 5 albo karze 25 lat pozbawienia wolności.

Eksperymenty medyczne w czasie wojny są zakazane, bo istnieje przypuszczenie, że wywierano presje na te osoby

Art. 124. Kto, naruszając prawo międzynarodowe, zmusza osoby wymienione w art. 123 § 1 do służby w nieprzyjacielskich siłach zbrojnych, przesiedla je, stosuje kary cielesne, pozbawia wolności lub prawa do niezawisłego i bezstronnego sądu albo ogranicza ich prawo do obrony w postępowaniu karnym,podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.

Art. 125. § 1. Kto, na obszarze okupowanym, zajętym lub na którym toczą się działania zbrojne, naruszając prawo międzynarodowe, niszczy, uszkadza lub zabiera dobro kultury,podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 2. Jeżeli czyn dotyczy dobra mającego szczególne znaczenie dla kultury, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.

Art. 126. § 1. Kto w czasie działań zbrojnych używa niezgodnie z prawem międzynarodowym znaku Czerwonego Krzyża lub Czerwonego Półksiężyca,podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto w czasie działań zbrojnych używa niezgodnie z prawem międzynarodowym znaku ochronnego dla dóbr kultury lub innego znaku chronionego przez prawo międzynarodowe albo posługuje się flagą państwową lub odznaką wojskową nieprzyjaciela, państwa neutralnego albo organizacji lub komisji międzynarodowej.

Przestępstwa przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej

Art. 127. § 1. Kto, mając na celu pozbawienie niepodległości, oderwanie części obszaru lub zmianę przemocą konstytucyjnego ustroju Rzeczypospolitej Polskiej, podejmuje w porozumieniu z innymi osobami działalność zmierzającą bezpośrednio do urzeczywistnienia tego celu,

podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 10, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.

§ 2. Kto czyni przygotowania do popełnienia przestępstwa określonego w § 1, !!!!!

podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.

Art. 128. § 1. Kto, w celu usunięcia przemocą konstytucyjnego organu Rzeczypospolitej Polskiej, podejmuje działalność zmierzającą bezpośrednio do urzeczywistnienia tego celu,

podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.

§ 2. Kto czyni przygotowania i § 3. Kto przemocą lub groźbą bezprawną wywiera wpływ na czynności urzędowe konstytucyjnego organu RP,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

tzw. zdrada dyplomatyczna

Art. 129. Kto, będąc upoważniony do występowania w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej w stosunkach z rządem obcego państwa lub zagraniczną organizacją, działa na szkodę Rzeczypospolitej Polskiej,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Np. dyplomata - ma jak najlepiej przedstawiać kraj. Zalicza się do tego przestępstwa również ujawnienie tajemnicy państwowej.

tzw. szpiegostwo (jest przestępstwem umyślnym)

Art. 130.  § 1. Kto bierze udział w działalności obcego wywiadu przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 2. Kto, biorąc udział w obcym wywiadzie albo działając na jego rzecz, udziela temu wywiadowi wiadomości, których przekazanie może wyrządzić szkodę Rzeczypospolitej Polskiej,

podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.

§ 3. ⁽²⁷⁾ Kto, w celu udzielenia obcemu wywiadowi wiadomości określonych w § 2, gromadzi je lub przechowuje, wchodzi do systemu informatycznego w celu ich uzyskania albo zgłasza gotowość działania na rzecz obcego wywiadu przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej,podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 4. Kto działalność obcego wywiadu organizuje lub nią kieruje, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 5 albo karze 25 lat pozbawienia wolności.

Art. 131. § 1. Nie podlega karze za usiłowanie przestępstwa określonego w art. 127 § 1, art. 128 § 1 lub w art. 130 § 1 lub 2, kto dobrowolnie poniechał dalszej działalności i ujawnił wobec organu powołanego do ścigania przestępstw wszystkie istotne okoliczności popełnionego czynu; przepis art. 17 § 2 stosuje się odpowiednio.

§ 2. Nie podlega karze za przestępstwo określone w art. 128 § 2, art. 129 lub w art. 130 § 3, kto dobrowolnie poniechał dalszej działalności i podjął istotne starania zmierzające do zapobieżenia popełnieniu zamierzonego czynu zabronionego oraz ujawnił wobec organu powołanego do ścigania przestępstw wszystkie istotne okoliczności popełnionego czynu.

Art. 132. Kto, oddając usługi wywiadowcze Rzeczypospolitej Polskiej, wprowadza w błąd polski organ państwowy przez dostarczanie podrobionych lub przerobionych dokumentów lub innych przedmiotów albo przez ukrywanie prawdziwych lub udzielanie fałszywych wiadomości mających istotne znaczenie dla Rzeczypospolitej Polskiej,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Art. 133. Kto publicznie znieważa Naród lub Rzeczpospolitą Polską,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

tzw. zamach na Prezydenta

Art. 134. Kto dopuszcza się zamachu na życie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej,

podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 12, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.

Art. 135. § 1. Kto dopuszcza się czynnej napaści na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. Kto publicznie znieważa Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Art. 136. § 1. Kto na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dopuszcza się czynnej napaści na głowę obcego państwa lub akredytowanego szefa przedstawicielstwa dyplomatycznego takiego państwa albo osobę korzystającą z podobnej ochrony na mocy ustaw, umów lub powszechnie uznanych zwyczajów międzynarodowych,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. Kto na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dopuszcza się czynnej napaści na osobę należącą do personelu dyplomatycznego przedstawicielstwa obcego państwa albo urzędnika konsularnego obcego państwa, w związku z pełnieniem przez nich obowiązków służbowych,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 3. Karze określonej w § 2 podlega, kto na terytorium RP publicznie znieważa osobę określoną w § 1.

§ 4. Kto na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej publicznie znieważa osobę określoną w § 2,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Niszczenie znaków państwowych

Art. 137. § 1. Kto publicznie znieważa, niszczy, uszkadza lub usuwa godło, sztandar, chorągiew, banderę, flagę lub inny znak państwowy,podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej znieważa, niszczy, uszkadza lub usuwa godło, sztandar, chorągiew, banderę, flagę lub inny znak państwa obcego, wystawione publicznie przez przedstawicielstwo tego państwa lub na zarządzenie polskiego organu władzy.

Art. 138. § 1. Przepisy art. 136 oraz 137 § 2 stosuje się, jeżeli państwo obce zapewnia wzajemność.

§ 2. Przepisy art. 127, 128, 130 oraz 131 stosuje się odpowiednio, jeżeli czyn zabroniony popełniono na szkodę państwa sojuszniczego, a państwo to zapewnia wzajemność.

Art. 139. W sprawie o przestępstwo określone w art. 127, 128 oraz 130 sąd może orzec przepadek, o którym mowa w art. 39 pkt 4, również wtedy, gdy przedmioty nie stanowią własności sprawcy.

Prawo karne - wykład 5 z 17.12.2005r.

Rozdział XVIII - Przestępstwa wobec obronności

Art. 140. § 1. Kto, w celu osłabienia mocy obronnej RP, dopuszcza się gwałtownego zamachu na jednostkę Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, niszczy lub uszkadza obiekt albo urządzenie o znaczeniu obronnym,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.(może być w czasie wojny i pokoju) - sprawca działa z zamiarem osłabienia mocy obronnej RP

§ 2. Jeżeli następstwem czynu jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób (od 3 do 9), sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

§ 3. Kto czyni przygotowania do przestępstwa określonego w § 1, !!!!

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Przyjęcie obowiązków służby w obcym wojsku

Aby służyć w obcym wojsku musi być zgoda odpowiedniego organu:

• dla cywilów - zgodna Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji

• dla żołnierzy - zgoda Ministra Obrony Narodowej

• dla Polaków za granicą - zgoda Konsula Polski

Art. 141. § 1. Kto, będąc obywatelem polskim, przyjmuje bez zgody właściwego organu obowiązki wojskowe w obcym wojsku lub w obcej organizacji wojskowej,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Karany jest:

• udział w legii cudzoziemskiej ( i w służbie najemnej - płatnej)

• uchylanie się od służby wojskowej w Polsce

Nie jest karana:

• praca w obcym wojsku o charakterze usługowym np. w charakterze kucharki

uchylanie się od służby wojskowej

Art. 143. § 1. Kto, w celu uzyskania zwolnienia od obowiązku służby wojskowej albo odroczenia tej służby, powoduje u siebie lub dopuszcza, by kto inny spowodował u niego skutek (ciężki uszczerbek na zdrowiu, naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia) albo w tym celu używa podstępu dla wprowadzenia w błąd właściwego organu, (np. stawia się ktoś inny)podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Również ten podlega karze kto robi te okaleczenia

Art. 144. § 1. Kto, będąc powołanym do pełnienia czynnej służby wojskowej, nie zgłasza się do odbywania tej służby w określonym terminie i miejscu,podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Dopuszcza się stawienie w opóźnionym terminie - kilkudniowe

W przypadkach losowych należy powiadomić odpowiednią jednostkę

§ 3. Kto nie zgłasza się do odbywania służby zastępującej służbę wojskową w warunkach określonych w § 1,

podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.

Uchylanie się od zastępczej służby wojskowej

Art. 145. § 1. Kto, odbywając służbę zastępującą służbę wojskową:

1) odmawia pełnienia tej służby, złośliwie lub uporczywie odmawia wykonania obowiązku wynikającego z tej służby albo polecenia w sprawach służbowych,

2) w celu częściowego lub zupełnego uchylenia się od tej służby albo wykonania obowiązku wynikającego z tej służby:

a) powoduje u siebie lub dopuszcza, by kto inny spowodował u niego skutek określony w art. 156 § 1 lub art. 15 § 1,

b) używa podstępu dla wprowadzenia w błąd przełożonego,podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Tak samo karane samowolne opuszczenie wyznaczonego miejsca wykonywania obowiązków służbowych lub samowolne poza nim pozostawanie.Jeżeli sprawca dobrowolnie powrócił, a jego nieobecność trwała nie dłużej niż 14 dni, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia

Rozdział XIX - Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu

Zabójstwa dzielą się na :

1. typ zwykły § 1 tzw. zabójstwo

Art. 148. § 1. Kto zabija człowieka,

podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 8, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.

zabójstwo - to umyślne spowodowanie śmierci człowieka

za człowieka uznaje się - istotę żywą (zdolną do samodzielnego oddychania poza organizmem matki), urodzoną przez kobietę (nie jest ważne czy dziecko jest zdrowe czy nie)

zabójstwo następuje, jeżeli jest skutek (osoba nie żyje), bo jak nie udało się jej zabić to jest to próba zabójstwa tzw. usiłowanie nieudolne np. jak ktoś strzela już do nieżyjącej osoby)

za moment śmierci człowieka uznaje się - nieodwracalne ustanie funkcji pnia mózgu, i od tego momentu dopuszczalne jest pobieranie organów do transplantacji (śmierć kliniczna nie jest momentem śmierci)

Istnieje możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności karnej sprawcy który ukończył lat 15 (odpowiada jak dorosły)

Np. współudział w zabójstwie 2 lub więcej osób - to nie jest ważne kto zadał śmiertelny cios - wszyscy odpowiadają za współudział inaczej wcześniejszy przykład

Jeżeli było włamanie w celu kradzieży i tylko 1 wrócił się by zabić - odpowiada tylko on

nie jest istotne narzędzie i sposób spowodowania śmierci - z wyjątkiem typu kwalifikowanego

2. typ kwalifikowany § 2 tzw. morderstwo

§ 2. Kto zabija człowieka:

1) ze szczególnym okrucieństwem, (tak aby ofiara umierała długo i w cierpieniach + upokorzenie)

2. w związku z wzięciem zakładnika (nie tylko zabójstwo zakładnika bo nie musi go zabić tylko np. kogoś kto przeciwdziała temu np. mediatora), zgwałceniem albo rozbojem (typowe morderstwo)

3) w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie, (np. zabójstwo na zlecenie za opłatą, dla zagarnięcia majątku lub usunięcia osoby niewygodnej)

4) z użyciem broni palnej lub materiałów wybuchowych, (szczególnie napiętnowane bo większość broni jest nielegalna)

podlega karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.

oraz ,art. 148 § 3 kto jednym czynem zabija więcej niż jedną osobę (np. rzucenie granatu) lub był wcześniej prawomocnie skazany za zabójstwo.(bez względu jak długo minęło od skazania)

Za szczególnie kwalifikowane typy zabójstwa uważa się:

• ludobójstwo

• stosowanie środków masowej zagłady

3. typ uprzywilejowany - w § 4. 

Kto zabija człowieka pod wpływem silnego wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami,

- podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

wzburzenie - afekt fizjologiczny, wywołany czynnikami zewnętrznymi, nie zawinionymi przez sprawcę - mogą być związane np. z uprzednim nagannym zachowaniem się sprawcy np. dokonane przez kobietę zabójstwo partnera, który znęcał się nad nią i dziećmi. Usprawiedliwionymi okolicznościami - np. rodzina patologiczna - małżeństwo miało 4 dzieci, matka nie wykonywała sumiennie swoich obowiązków - znikała na kilka dni i zadawała się z innymi facetami, również spała u nich, pewnego dnia mąż wrócił wcześniej do domu i zastał żonę w łóżku z obcym facetem - żona zrobiła mu awanturę, że wrócił w nieodpowiednim czasie i ze wściekłości zaźgała go nożem - to nie jest typ uprzywilejowany

Gdyby to mąż ją zadźgał- można by ewentualnie zakwalifikować jako typ uprzywilejowany

- Dzieciobójstwo

Art. 149. ⁽²⁸⁾ Matka, która zabija dziecko w okresie porodu pod wpływem jego przebiegu,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Może go popełnić tylko matka - to przestępstwo indywidualne

Konieczne jest dokładne ustalenie stanu psychicznego matki

- Eutanazja (z greckiego - dobra śmierć)

Art. 150. § 1. Kto zabija człowieka na jego żądanie (musi być wyraźne żądanie ofiary) i pod wpływem współczucia dla niego, muszą być łącznie te 2 elementy podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

dot. np. cierpienia ofiary spowodowane chorobą nowotworową, Aids, dotkniętych paraliżem - NIE dot. cierpień psychicznych. Czyli ofiara MUSI być w pełni władz umysłowych.

§ 2. W wyjątkowych wypadkach sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.

Samobójstwa

Samobójstwo w prawie polskim nie jest karane. Karane jest:

Art. 151. Kto namową lub przez udzielenie pomocy (np. dostarczenie śmiertelnego zastrzyku) doprowadza człowieka do targnięcia się na własne życie,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Przerywanie ciąży

Art. 152. § 1. Kto za zgodą kobiety przerywa jej ciążę z naruszeniem przepisów ustawy,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Sama kobieta nie jest karana - Karany jest:

• tylko ten kto to uczynił,

• kto ją do tego namawia

• kto udziela kobiecie ciężarnej pomocy w przerwaniu ciąży

gdy dziecko poczęte osiągnęło zdolność do samodzielnego życia poza organizmem kobiety ciężarnej,

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Jeżeli następstwem czynu jest śmierć kobiety ciężarnej, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Karana aborcja

Art. 153. § 1. Kto stosując przemoc wobec kobiety ciężarnej lub w inny sposób bez jej zgody przerywa ciążę albo przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem doprowadza kobietę ciężarną do przerwania ciąży,

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Np. podanie środka wczesno-poronnego bez zgody i wiedzy kobiety

§ 2.  Kto dopuszcza się czynu, gdy dziecko poczęte osiągnęło zdolność do samodzielnego życia poza organizmem kobiety ciężarnej, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Nieumyślne spowodowanie śmierci

Jest wynikiem niezamierzonego działania lub zaniechania

Art. 155. Kto nieumyślnie powoduje śmierć człowieka,podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

np. poprzez zaniedbanie - budowlaniec źle zabezpieczył miejsce remontu warunkiem odpowiedzialności jest przypisanie sprawcy winy nieumyślnej (w formie lekkomyślności lub niedbalstwa art. 9 § 2)

Ciężkie uszkodzenie ciała

Art. 156. § 1. ⁽³¹⁾ Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci:

1) pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia (np. poprzez uderzenie w jądra, facet nie może mieć dzieci - tj. skutek)

2)innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej,(powyżej 6 miesięcy) choroby realnie zagrażającej życiu (np. choroba krążenia, oddychania), trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego zeszpecenia (np. oblanie kwasem) lub zniekształcenia ciała,

§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

Średnie uszkodzenie ciała

Art. 157. § 1. Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia, inny niż określony w art. 156 § 1,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwający nie dłużej niż 7 dni, (nie jest to jednoznaczne z L-4 na 7 dni, organy mają swoje sposoby na określenie tych dolegliwości

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Prokurator umarza postępowanie i nie kieruje sprawy do sądu - to przestępek prywatno-skargowy, ścigany z oskarżenia prywatnego (bo brak jest interesu społecznego do ścigania z urzędu) ALE jeżeli prokurator stwierdza, że ofiara jest nieporadna to może bronić jej przed sądem (!! prokurator nie może występować tylko w sprawach dot. rozwodu)

Art. 157a. ⁽³²⁾ § 1. Kto powoduje uszkodzenie ciała dziecka poczętego lub rozstrój zdrowia zagrażający jego życiu,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

§ 2. Nie popełnia przestępstwa lekarz, jeżeli uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia dziecka poczętego są następstwem działań leczniczych, koniecznych dla uchylenia niebezpieczeństwa grożącego zdrowiu lub życiu kobiety ciężarnej albo dziecka poczętego.

§ 3. Nie podlega karze matka dziecka poczętego.

Bójka i pobicie

Art. 158. § 1. Kto bierze udział w bójce lub pobiciu, w którym naraża się człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo (np. używa niebezpiecznego narzędzia, wstrzymują ofiarę, blokowanie ucieczki) utraty życia albo nastąpienie skutku określonego w art. 156 § 1 lub w art. 157 § 1(ciężkie i średnie uszkodzenie ciała)

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

bójka - starcie pomiędzy co najmniej 3 osobami, które atakują się wzajemnie, występując w roli napastników i napadniętych

pobicie - czynna napaść 2 lub więcej osób na inną osobę lub osoby, gdy występuje wyraźny podział na napastników i broniących się (tzw. 1 na 1 to nie jest pobicie zgodnie z k.k.)

ważne jest kto kogo i w jakim celu zaatakował

§ 2. Jeżeli następstwem bójki lub pobicia jest ciężki uszczerbek na zdrowiu człowieka, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 3. Jeżeli następstwem bójki lub pobicia jest śmierć człowieka, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Art. 159. Kto, biorąc udział w bójce lub pobiciu człowieka, używa broni palnej, noża lub innego podobnie niebezpiecznego przedmiotu, - podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Tj. taki przedmiot, który przy normalnym użyciu wywoła skutki do podobne bądź to do broni palnej bądź to do noża - również zalicza się kij bejsbolowy

Art. 160. § 1. Kto naraża człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu,podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Np. pozostawienie maszyny rolniczej w pobliżu bawiących się dzieci

zarażenie

Art. 161. § 1. Kto, wiedząc, że jest zarażony wirusem HIV, naraża bezpośrednio inną osobę na takie zarażenie,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Kto, wiedząc, że jest dotknięty chorobą weneryczną lub zakaźną, ciężką chorobą nieuleczalną lub realnie zagrażającą życiu, naraża bezpośrednio inną osobę na zarażenie taką chorobą, np. żółtaczka

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

§ 3. Ściganie przestępstwa następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Nie udzielenie pomocy

Art. 162. § 1. Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Nie popełnia przestępstwa, kto nie udziela pomocy, do której jest konieczne poddanie się zabiegowi lekarskiemu albo w warunkach, w których możliwa jest niezwłoczna pomoc ze strony instytucji lub osoby do tego powołanej.

Rozdział XX - Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu

Art. 163. § 1. Kto sprowadza zdarzenie, które zagraża życiu lub zdrowiu wielu osób (3-9) albo mieniu w wielkich rozmiarach (fizycznie wielkie rozmiary przestrzenne), mające postać:

1) pożaru,

2) zawalenia się budowli, zalewu albo obsunięcia się ziemi, skał lub śniegu,

3) eksplozji materiałów wybuchowych lub łatwopalnych albo innego gwałtownego wyzwolenia energii, rozprzestrzeniania się substancji trujących, duszących lub parzących,

4) gwałtownego wyzwolenia energii jądrowej lub wyzwolenia promieniowania jonizującego,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Art. 164. § 1. Kto sprowadza bezpośrednie niebezpieczeństwo zdarzenia określonego w art. 163 § 1,

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Przygotowanie jest karalne!!!!!!!

Inne przestępstwa

Art. 165. § 1. Kto sprowadza niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia wielu osób albo dla mienia w wielkich rozmiarach:

1) powodując zagrożenie epidemiologiczne lub szerzenie się choroby zakaźnej albo zarazy zwierzęcej lub roślinnej,

2) wyrabiając lub wprowadzając do obrotu szkodliwe dla zdrowia substancje, środki spożywcze lub inne artykuły powszechnego użytku lub też środki farmaceutyczne nie odpowiadające obowiązującym warunkom jakości,

3) powodując uszkodzenie lub unieruchomienie urządzenia użyteczności publicznej, w szczególności urządzenia dostarczającego wodę, światło, ciepło, gaz, energię albo urządzenia zabezpieczającego przed nastąpieniem niebezpieczeństwa powszechnego lub służącego do jego uchylenia,

4) ⁽³³⁾ zakłócając, uniemożliwiając lub w inny sposób wpływając na automatyczne przetwarzanie, gromadzenie lub przekazywanie danych informatycznych,

5) działając w inny sposób w okolicznościach szczególnie niebezpiecznych,podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.Przygotowanie jest karalne!!!!!!!

Art. 166. § 1. Kto, stosując podstęp albo gwałt na osobie lub groźbę bezpośredniego użycia takiego gwałtu, przejmuje kontrolę nad statkiem wodnym lub powietrznym,podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

§ 2. Kto, działając w sposób określony w § 1, sprowadza bezpośrednie niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia wielu osób,

§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 2 jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób, sprawca podlega karze.Przygotowanie jest karalne!!!!!!!

Art. 167. § 1. Kto umieszcza na statku wodnym lub powietrznym urządzenie lub substancję zagrażającą bezpieczeństwu osób lub mieniu znacznej wartości,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Przygotowanie jest karalne!!!!!!!

Rozdział XXI - Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji

katastrofy

Art. 173. § 1. Kto sprowadza katastrofę w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym zagrażającą życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach,podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Przygotowanie jest karalne!!!!!!!

Katastrofa - to zdarzenie zakłócające w sposób nagły i groźny ruch lądowy sprowadzające rozległe i konkretne skutki obejmujące większą ilość ludzi lub skutki materialne

Umyślna katastrofa - spowodowana jest przez sabotaż, terroryzm.

Podmiotem może być:

• uczestnik ruchu

• dystrybutor

• inne osoby

np. zbieracz złomu, który rozkręcił tory kolejowe spowodował katastrofę choć jego zamiarem było tylko zebranie złomu

Art. 174. § 1. Kto sprowadza bezpośrednie niebezpieczeństwo katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym,

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Wypadek drogowy

Wypadek komunikacyjny - zdarzenie powodujące śmierć lub obrażenie ciała indywidualnie określonej osoby lub osób albo szkody w mieniu - przyczyny te i skutki nie mają charakteru powszechnego.

Art. 177. § 1. Kto, naruszając, chociażby nieumyślnie, zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, powoduje nieumyślnie wypadek, w którym inna osoba odniosła obrażenia ciała określone w art. 157 § 1, (stopień średni) podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Zasady bezpieczeństwa określone są w innych ustawach np. o ruchu drogowym, kolejowym, morskim, lotniczym

Najważniejsze zasady bezpieczeństwa to:

• ostrożnego i rozważnego prowadzenia pojazdów

• bezpiecznej szybkości (kierowca odpowiada zawsze)

• ograniczonego zaufania do innych uczestników ruchu (też do osób pieszych i bawiących się dzieci)

§ 2. Jeżeli następstwem wypadku jest śmierć innej osoby albo ciężki uszczerbek na jej zdrowiu, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.Np. wypadek Otylii

§ 3. Jeżeli pokrzywdzonym jest wyłącznie osoba najbliższa, ściganie przestępstwa określonego w § 1 następuje na jej wniosek.

Art. 178. ⁽³⁴⁾ § 1. Skazując sprawcę, który popełnił przestępstwo (katastrofę, bezpośrednie niebezpieczeństwo, wypadek drogowy) znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia, sąd orzeka karę pozbawienia wolności przewidzianą za przypisane sprawcy przestępstwo w wysokości od dolnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę do górnej granicy tego zagrożenia zwiększonego o połowę.

Nie ma znaczenia czy pijany spowodował wypadek czy nie - jest to przestępstwo

- jeżeli pijany kierowca odda kluczyki innemu a on spowoduje wypadek - to pijany kierowca nie odpowiada (bo każdy odpowiada za to co zrobił)

- jeżeli jest 2 pijanych kierowców, jeden jest bardziej, a prowadzi ten mniej pijany - to ten mniej pijany odpowiada za wykroczenie nie jest prowadzeniem pojazdu prowadzenie obok siebie motocykla

§ 2. Skazując sprawcę, który popełnił przestępstwo określone w art. 173, 174 lub 177 w warunkach określonych w § 1, sąd może orzec podanie wyroku do publicznej wiadomości.

Art. 178a. ⁽³⁵⁾ § 1. Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

§ 2. Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, prowadzi na drodze publicznej lub w strefie zamieszkania inny pojazd niż określony w § 1,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Odpowiedzialność dyspozytora

Art. 179. Kto wbrew szczególnemu obowiązkowi dopuszcza do ruchu pojazd mechaniczny albo inny pojazd w stanie bezpośrednio zagrażającym bezpieczeństwu w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym lub dopuszcza do prowadzenia pojazdu mechanicznego albo innego pojazdu na drodze publicznej przez osobę znajdującą się w stanie nietrzeźwości, będącą pod wpływem środka odurzającego lub osobę nie posiadającą wymaganych uprawnień,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

To przestępstwo indywidualne

Dyspozytor nie dopełnił obowiązku - bo nie sprawdził czy kierowca jest trzeźwy, lub wie, że jest nietrzeźwy - ale przymyka na to oko

Art. 180. Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, pełni czynności związane bezpośrednio z zapewnieniem bezpieczeństwa ruchu pojazdów mechanicznych,podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.Dot. np. policjanta, instruktora nauki jazdy, dróżnika kolejowego

Rozdział XXII - Przestępstwa przeciwko środowisku

Art. 181. § 1. Kto powoduje zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym w znacznych rozmiarach,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Dot. to również terenu objętego ochroną, roślin i zwierząt chronionych

Art. 182. § 1. Kto zanieczyszcza wodę, powietrze lub ziemię substancją albo promieniowaniem jonizującym w takiej ilości lub w takiej postaci, że może to zagrozić życiu lub zdrowiu wielu osób lub spowodować zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym w znacznych rozmiarach,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Art. 183. § 1. Kto wbrew przepisom składuje, usuwa, przerabia, unieszkodliwia albo przewozi odpady lub substancje w takich warunkach lub w taki sposób, że może to zagrozić życiu lub zdrowiu wielu osób lub spowodować zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym w znacznych rozmiarach,podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

ot. również osób sprowadzających to z zagranicy i ten kto dopuszcza do tego

Art. 184. § 1. Kto przewozi, gromadzi, składuje, porzuca lub pozostawia bez właściwego zabezpieczenia materiał jądrowy albo inne źródło promieniowania jonizującego, jeżeli może to zagrozić życiu lub zdrowiu człowieka lub spowodować zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym w znacznych rozmiarach,podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.odpowiada również ten kto do tego dopuszcza

Art. 186. § 1. Kto wbrew obowiązkowi nie utrzymuje w należytym stanie lub nie używa urządzeń zabezpieczających wodę, powietrze lub ziemię przed zanieczyszczeniem lub urządzeń zabezpieczających przed promieniowaniem radioaktywnym lub jonizującym,podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Odpowiedzialności podlega również ten kto dopuszcza do użytkowania obiekt budowlany lub zespół obiektów nie mających wymaganych prawem urządzeń

Również kto wznosi nowy lub powiększa istniejący obiekt budowlany albo prowadzi działalność gospodarczą zagrażającą środowisku,

Rozdział XXIII - Przestępstwa przeciwko wolności

Art. 189. § 1. Kto pozbawia człowieka wolności,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

to pozbawienie wolności w znaczeniu fizycznym czyli uniemożliwienie mu swobodnego przemieszczania się i wyboru miejsca przebywania np. zamknięcie, związanie, nawet zabranie wózka inwalidzie

§ 2. Jeżeli pozbawienie wolności trwało dłużej niż 7 dni lub łączyło się ze szczególnym udręczeniem, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

jest to przestępstwo trwałe - polegające na wytworzeniu stanu sprzecznego z prawem, który trwa tak długo, dopóki sprawca nie uwolni osoby uwięzionej, nie uwolni się ona sama (przez ucieczkę) lub zostanie uwolniona przez inne osoby.Do uznania tego przestępstwa wymagana jest wina umyślna w postaci zamiaru bezpośredniego lub ewentualnego.

groźba karana

Art. 190. § 1. Kto grozi innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej szkodę lub szkodę osoby najbliższej, jeżeli groźba wzbudza w zagrożonym uzasadnioną obawę, (rzeczywiste i realne zagrożenie np. pobicie, podpalenie domu) że będzie spełniona,podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Groźba może być wyrażona:

• słownie

• pisemnie

• przez gest

§ 2. Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Art. 191. § 1. Kto stosuje przemoc wobec osoby lub groźbę bezprawną w celu zmuszenia innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia,podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

groźba bezprawna obejmuje zarówno groźbę karalną jak i groźbę spowodowania postępowania karnego lub rozgłoszenia wiadomości uwłaczającej czci zagrożonego lub osoby jej najbliższej.

§ 2. Jeżeli sprawca działa w sposób określony w § 1 w celu wymuszenia zwrotu wierzytelności, jeżeli grozi niewiarygodnie wysokimi odsetkami to jest haracz a nie zwrot wierzytelności podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Również kto wykonuje zabieg leczniczy bez zgody pacjenta - Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Art. 193. Kto wdziera się do cudzego domu, mieszkania, lokalu, pomieszczenia albo ogrodzonego terenu albo wbrew żądaniu osoby uprawnionej miejsca takiego nie opuszcza,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Rozdział XXIV - przestępstwa przeciwko wolności sumienia i wyznania

Art. 194. Kto ogranicza człowieka w przysługujących mu prawach ze względu na jego przynależność wyznaniową albo bezwyznaniowość,podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Art. 195. § 1. Kto złośliwie przeszkadza publicznemu wykonywaniu aktu religijnego kościoła lub innego związku wyznaniowego o uregulowanej sytuacji prawnej,podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.i kto złośliwie przeszkadza pogrzebowi, uroczystościom lub obrzędom żałobnym.

Art. 196. Kto obraża uczucia religijne innych osób, znieważając publicznie przedmiot czci religijnej lub miejsce przeznaczone do publicznego wykonywania obrzędów religijnych,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Rozdział XXV - przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności

zgwałcenie - wystarczy zwykłe zamanifestowanie brak zgody

może być zgwałcony i współmałżonek i prostytutka

Art. 197. § 1. Kto przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem doprowadza inną osobę do obcowania płciowego, (bez względu na orientacje seksualną)podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do lat 12.

Nie jest podstępem dokonanie gwałtu przez osobę która złożyła obietnicę małżeństwa

§ 2. Jeżeli sprawca, w sposób określony w § 1, doprowadza inną osobę do poddania się innej czynności seksualnej albo wykonania takiej czynności,podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Inna czynność seksualna to np. nakazania dotykania narządów płciowych sprawcy lub ofiary, obmacywanie (NIE dot. masturbacji czy obnażania się - tj. nieobyczajny wybryk i podlega kodeksowi wykroczeń)

Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego

Zgwałcenia zbiorowe

§ 3. Jeżeli sprawca dopuszcza się zgwałcenia wspólnie z inną osobą, (wystarczy 2 osoby)

podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż 3 lata

§ 4. jeżeli sprawca dopuszcza się zgwałcenia działając ze szczególnym okrucieństwem

podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż 5 lata

np. wielokrotność zgwałcenia, zgwałcenie w obecności bliskich, długość gwałtu)

Art. 198. Kto, wykorzystując bezradność innej osoby lub wynikający z upośledzenia umysłowego lub choroby psychicznej brak zdolności tej osoby do rozpoznania znaczenia czynu lub pokierowania swoim postępowaniem, doprowadza ją do obcowania płciowego lub do poddania się innej czynności seksualnej albo do wykonania takiej czynności,

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Ścigane z urzędu + przestępstwa seksualne przeciwko nieletnim poniżej lat 15 + karalność nie ulega zatarciu

mobbing

Art. 199. § 1 Kto, przez nadużycie stosunku zależności lub wykorzystanie krytycznego położenia, doprowadza inną osobę do obcowania płciowego lub do poddania się innej czynności seksualnej albo do wykonania takiej czynności,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2 jeżeli czyn został popełniony na szkodę małoletniego, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5

§ 3 + kto doprowadza małoletniego do obcowania płciowego lub poddania się innej czynności seksualnej albo do wykonania takiej czynności, nadużywając zaufania lub udzielając mu korzyści majątkowej lub osobistej, albo jej obietnicy.Nie jest karane zachowanie się osoby-ofiary która dla awansu i kariery sama oferuje swoje szerokie usługi

małoletni

Art. 200. ⁽³⁶⁾ § 1 Kto obcuje płciowo z małoletnim poniżej lat 15 lub dopuszcza się wobec takiej osoby innej czynności seksualnej lub doprowadza ją do poddania się takim czynnościom albo do ich wykonania,

podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do lat 12.

§ 2 + kto w celu zaspokojenia seksualnego prezentuje małoletniemu poniżej lat 15 wykonanie czynności seksualnej

ścigane z urzędu - kara nie ulega zatarciu

kazirodztwo

Art. 201. Kto dopuszcza się obcowania płciowego (czyli inna czynność seksualna w rodzinie taka jak np. dotykanie narządów płciowych nie jest karana) w stosunku do wstępnego (matka, ojciec, babka, dziadek), zstępnego (dzieci, wnuki), przysposobionego (adoptowane dziecko), przysposabiającego, brata lub siostry,podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

pornografia

- to treści które są sprzeczne z przyjętymi normami etycznymi

Art. 202. ⁽³⁷⁾ § 1. Kto publicznie prezentuje (np. poprzez plakaty) treści pornograficzne w taki sposób, że może to narzucić ich odbiór osobie, która tego sobie nie życzy,podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

§ 2. Kto małoletniemu poniżej lat 15 prezentuje treści pornograficzne lub udostępnia mu przedmioty mające taki charakter albo rozpowszechnia treści pornograficzne w sposób umożliwiający takiemu małoletniemu zapoznanie się z nimi,podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Nie dot. takiej sytuacji jak dzieci pod nieobecność rodziców oglądają filmy porno rodziców

§ 3. Kto w celu rozpowszechniania produkuje, utrwala lub sprowadza albo rozpowszechnia lub publicznie prezentuje treści pornograficzne z udziałem małoletniego albo treści pornograficzne związane z prezentowaniem przemocy lub posługiwaniem się zwierzęciem,podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 4. Kto utrwala, sprowadza, przechowuje lub posiada treści pornograficzne z udziałem małoletniego poniżej lat 15,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10

+ § 4a kto sprowadza przechowuje lub posiada treści pornograficzne z udziałem małoletniego poniżej lat 15.

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 5. Sąd może orzec przepadek narzędzi lub innych przedmiotów, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia przestępstw określonych w § 1-4, chociażby nie stanowiły własności sprawcy.

prostytucja

Art. 203. Kto, przemocą, groźbą bezprawną, podstępem lub wykorzystując stosunek zależności lub krytyczne położenie, doprowadza inną osobę do uprawiania prostytucji,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Sama prostytucja jest niekaralna

Art. 204. § 1. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, nakłania inną osobę do uprawiania prostytucji lub jej to ułatwia, (to tzw. stręczycielstwo)

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Karze tej podlega, kto czerpie korzyści majątkowe z uprawiania prostytucji przez inną osobę.

§ 3. Jeżeli osoba określona w § 1 lub 2 jest małoletnim, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 4. Karze określonej tej podlega, kto zwabia lub uprowadza inną osobę w celu uprawiania prostytucji za granicą.

Art. 205. Ściganie przestępstw określonych w art. 197 lub 199, jak również w art. 198, jeżeli określony w tym przepisie stan ofiary nie jest wynikiem trwałych zaburzeń psychicznych, następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Wykład 6 z dnia 15.01.2006

Przestępstwa dot. funkcjonariuszy publicznych

Art. 115 § 13. Funkcjonariuszem publicznym jest:

1) Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej,

2) poseł, senator, radny,

2a) ⁽²²⁾ poseł do Parlamentu Europejskiego,

3) ⁽²³⁾ sędzia, ławnik, prokurator, notariusz, komornik, kurator sądowy, osoba orzekająca w sprawach o wykroczenia lub w organach dyscyplinarnych działających na podstawie ustawy,

4) osoba będąca pracownikiem administracji rządowej, innego organu państwowego lub samorządu terytorialnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe, a także inna osoba w zakresie, w którym uprawniona jest do wydawania decyzji administracyjnych,

5) osoba będąca pracownikiem organu kontroli państwowej lub organu kontroli samorządu terytorialnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe,

6) osoba zajmująca kierownicze stanowisko w innej instytucji państwowej,

7) funkcjonariusz organu powołanego do ochrony bezpieczeństwa publicznego albo funkcjonariusz Służby Więziennej,

8) osoba pełniąca czynną służbę wojskową.

Podlegają szczególnej ochronie - ponoszą surowszą odpowiedzialność

Czynna napaść na funkcjonariusza - szczególna kwalifikacja

Naganne zachowanie funkcjonariusza - surowsze karanie np. nadużycie - funkcjonariusz przekroczył swoje uprawnienia

Łapówkarstwo - przyjęcie korzyści majątkowej np. pieniądze, wczasy

Korzyść osobista - np. awansowanie znajomej osoby

Korzyści te dot. nie tylko korzyści bezpośrednio dla funkcjonariusza ale również jeżeli załatwi to innej osobie

Grozi za to 8-10 lat.

PRAWO KARNE PROCESOWE

Każde prawo materialne reguluje sposób postępowania przed sądem - ale nie tylko, bo rozpoczyna się już od momentu popełnienia przestępstwa

Odpowiedzialnością karną (i ewentualnie cywilną) jest powinność poniesienia przez konkretną osobę konsekwencji określonych w prawie karnym (lub cywilnym)

Odpowiedzialność karna i cywilna (nazywana odpowiedzialnością prawną) ma 2 podstawy:

1. faktyczną

2. normatywną

ad.1. podstawa FAKTYCZNA odpowiedzialności - to czyn zarzucany oskarżonemu, który w razie potwierdzenia dowodami zasadności zarzutu zostaje przypisany oskarżonemu w wyroku.

W postępowaniu sądowym musi być tożsamość (zgodność) czynu zarzucanego w akcie oskarżenia z czynem przypisanym w wyroku sądowym tzn. np. jeśli ktoś ukradł to nie może zostać skazany za rozbój.

Tożsamość czynu jest wyłączona gdy wyjdzie na jaw, że:

• nastąpiła zamiana osoby sprawcy - a więc okaże się że nie X tylko Y popełnił zarzucany czyn - brak identyczności podmiotu oznacza zawsze brak identyczności czynu (wtedy dla X wyrok uniewinniający, a wobec Y nowe postępowanie)

• nastąpiła zmiana dobra prawnego (przedmiotu ochrony) dot. ochrony ludzkości, pokoju, obronności Polski, życia, zdrowia np. jak okaże się że oskarżony wprawdzie nie ukradł kamery wideo ale kupił ją od złodzieja - wiedząc o tym że została skradziona, nadal mamy do czynienia z tym samym czynem

• nastąpiła zmiana osoby pokrzywdzonej i równocześnie wystąpiła chociażby 1 różnica dot. miejsca czynu, czasu i przedmiotu czynu lub ustawowych znamion czynu

• nie doszło do zmiany osoby pokrzywdzonego, ale ujawniły się co najmniej 3 różnice dot. . miejsca czynu, czasu i przedmiotu czynu lub ustawowych znamion czynu

ad.2. podstawa NORMATYWNA odpowiedzialności - to kwalifikacja prawna czynu zarzucanego oskarżonemu.

Tutaj wolno zmieniać kwalifikację. Możliwe są 2 rodzaje zmiany kwalifikacji prawnej czynu:

• zmiana następcza - spowodowana zmianą w obrazie czynu np. jeżeli okaże się, że X zabił człowieka pod wpływem silnego wzburzenia to trzeba będzie zmienić klasyfikację prawną czynu z art. 148 § 1 na § 4 k.k.

• zmiana samoistna - dokonana przy niezmiennym obrazie czynu (jest poprawieniem poprzedniej, błędnej kwalifikacji prawnej)

w postępowaniu przygotowawczym (śledztwie lub dochodzeniu) jest obowiązek powiadomienia podejrzanego o nowej kwalifikacji prawnej.

PROCES ZASADNICZY I AKCJA CYWILNA

w zależności od rodzaju odpowiedzialności prawnej będącej przedmiotem procesu karnego rozróżnia się:

1. PROCES ZASADNICZY - w którym rozpoznaje się odpowiedzialność karną (czy jest przestępstwo i kto je popełnił)

Mamy 3 tryby postępowania:

1. tryb ekwiwalentny - w miejsce jednych form wchodzą inne bądź niektóre formy są zmodyfikowane np. w postępowaniu w stosunku do nieletnich tzw. poprawczym, nie ma aktu oskarżenia ale występuje postanowienie o rozpoznaniu sprawcy (które nie odbiega daleko od aktu oskarżenia), dot. również postępowania karno-skarbowego i poprawczego w sprawach nieletnich,

2. tryb wzbogacony - aktualnie w Polsce nie ma (dot. sądów przysięgłych z ławnikami)

3. tryb uproszczony - dot. spraw nieskomplikowanych:

• postępowanie uproszczone

• postępowanie z oskarżenia prywatnego

• postępowanie nakazowe

• postępowanie doraźne (nie stosuje się)

2. AKCJĘ CYWILNĄ w procesie karnym - postępowanie zmierzające do załatwienia kwestii odpowiedzialności cywilnej oskarżonego.

W Polskim prawie karnym stosuje się następujące formy akcji cywilnej:

1. postępowanie adhezyjne - (proces cywilny w procesie karnym) - poszkodowany może w ten sposób dochodzić roszczeń majątkowych wynikających bezpośrednio z przestępstwa

art. 62 k.p.k. pokrzywdzony może aż do rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej wytoczyć przeciw oskarżonemu powództwo cywilne w celu dochodzenia w postępowaniu karnym roszczeń majątkowych wynikających bezpośrednio z popełnienia przestępstwa.Ułatwieniem dla pokrzywdzonego jest tymczasowe zwolnienie go z obowiązku opłacenia powództwa cywilnego.Utrudnieniem art. 415 § 3 k.p.k. sąd orzeka o pozostawienia powództwa cywilnego bez rozpatrzenia, gdy materiał dowodowy ujawniony w toku rozprawy nie wystarcza do rozstrzygnięcia powództwa cywilnego, a uzupełnienie tego materiału spowodowałoby znaczną przewlekłość postępowania

w tym postępowaniu tylko oskarżony może być pozwanym cywilnie.

W razie śmierci pokrzywdzonego powództwo takie może wytoczyć osoba najbliższa

(formy akcji cywilnej przy środkach karnych)

2. orzeczenie obowiązku naprawienia wyrządzonej szkody

3. orzeczenie odszkodowania z urzędu

4. orzeczenie nawiązki

5. orzeczenie świadczenia pieniężnego

6. orzeczenie zwrotu korzyści majątkowej

Postępowanie można podzielić na:

1. postępowanie przygotowawcze (śledztwo i dochodzenie)

2. postępowanie główne sądowe

3. postępowanie odwoławcze

4. postępowanie wykonawcze - zmierzające do realizowania prawomocnego orzeczenia sądowego.

UCZESTNICY PROCESU:

- występują na wszystkich etapach procesu, wyróżniamy:

1. organy procesowe - to organy państwowe uprawnione do wydawania decyzji procesowych w określonych etapach procesu, niezależnie od innych uprawnień.

W postępowaniu przygotowawczym organami procesowymi są:

• prokurator

• policja oraz Straż Graniczna i ABW

• sąd stosujący tymczasowe aresztowanie

W postępowaniu głównym, odwoławczym i kasacyjnym organami procesowymi są:

• Sąd

• Przewodniczący rozprawy (składu orzekającego)

• Prezes Sądu (przewodniczący wydziału)

W postępowaniu wykonawczym:

• Sąd I instancji

• Sąd Penitencjarny + sędzia zajmujący się decydowaniem o tym do jakiego zakładu karnego należy skazanego skierować _ ewentualna kwestia przepustek

• Dyrektor zakładu karnego

• Kurator

• Komornik

• Urząd skarbowy

• Terenowe organy adm. państwa (np. sprawa o wypadek drogowy i zakaz prowadzenia pojazdów - bo jest to jednocześnie zakaz nabywania uprawnień)

Zdarza się, że prokurator jest stroną a organem staje się Sąd dot. to tymczasowego aresztowania, bo to sąd wydaje takie postanowienie lub np. zażalenie rozpatrywana przez Sąd

2. strony procesowe - to podmioty posiadające interes prawny w korzystnym dla nich rozstrzygnięciu o przedmiocie procesu.

W postępowaniu głównym organy procesowe stają się stroną procesową.

Strony procesowe dzielą się na:

1. czynne (inicjują postępowanie) - zaliczamy do nich:

• oskarżyciel publiczny - którym zasadniczo jest prokurator art. 45 § 1 k.p.k.

• oskarżyciel prywatny czyli pokrzywdzony art. 49 § 1 i 2, który wnosi popiera przed Sądem akt oskarżenia w sprawie z oskarżenia prywatnego

• oskarżyciel posiłkowy, wyróżniamy:

• uboczny - czyli pokrzywdzony który popiera oskarżenie, może zadawać pytania ponieważ siedzi obok oskarżyciela publicznego

• subsydiarny - czyli pokrzywdzony który wnosi oskarżenie zamiast oskarżyciela publicznego (prokuratora) odmawiającego wniesienie aktu oskarżenia, sama wnosi akt oskarżenia w sprawach o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego

• pokrzywdzony w postępowaniu przygotowawczym

• powód cywilny

• bierne, wyróżniamy:

• oskarżony - jest wtedy jak został już wniesiony akt oskarżenia do Sądu (wcześniej jest podejrzanym - gdy zostało mu przedstawione postanowienie o przedstawieniu zarzutów ; osoba podejrzana - nie ma jeszcze postanowienia ale organy podejmują już czynności

• skazany - osoba wobec której został już wydany prawomocny wyrok

3. reprezentanci stron procesowych - to osoba działająca za stronę, w jej imieniu i na mocy odpowiedniego tyt. prawnego, są nimi:

• obrońcy - działają w interesie oskarżonych i skazanych

• pełnomocnicy - ADWOKACI - działają w interesie pokrzywdzonych w postępowaniu przygotowawczym i przejściowym, oraz stron czynnych - oskarżycieli prywatnych, posiłkowych (oprócz prokuratora)

• przedstawiciele ustawowi - którzy reprezentują z mocy ustawy pokrzywdzonych małoletnich (do ukończenia 18 roku życia) albo ubezwłasnowolnionych częściowo lub całkowicie np. rodzice, opiekunowie, kurator

4. rzecznicy interesu społecznego - to osoba niezależna od stron procesowych, działająca na rzecz interesu społecznego w procesie, są nimi:

• przedstawiciel społeczny

• Rzecznik Praw Obywatelskich - może wnieść kasację „nadzwyczajną” na korzyść obywatela (oskarżonego lub pokrzywdzonego) lub zadąć wszczęcia postępowania przygotowawczego w sprawie z oskarżenia publicznego

• Prokurator Generalny - również może wnieść kasację „nadzwyczajną”

• Prokurator w postępowaniu adhezyjnym - który wytacz powództwo cywilne na rzecz pokrzywdzonego jeżeli wymaga tego interes społeczny

5. osobowe źródła dowodu -to osoba wezwana przez organ procesowy do dostarczenia środka dowodowego, należą do nich:

• oskarżony - w postaci wyjaśnień

• świadek - dostarcza zeznań

• biegły - dostarcza opinii

• osoba poddana oględzinom lub badanim ciała

• zawodowy kurator sądowy - dostarcza wyniki wywiady środowiskowego

6. pomocnicy procesowi - to osoby ułatwiające wykonanie funkcji spełnianych przez innych uczestników procesu np. specjaliści sporządzający oględziny, ekspertyzy, protokolanci, tłumacze, konwojenci Policji

WŁAŚCIWOŚĆ SĄDÓW

1. rzeczowa - upoważnienie organu procesowego do całościowego rozpoznania i załatwienia sprawy w I instancji

art. 24 k.p.k. „zasadą jest że Sąd Rejonowy orzeka w I instancji we wszystkich sprawach z wyjątkiem spraw przekazanych ustawą do właściwości innego Sądu“

art. 25 k.p.k. - odstępstwo od zasady - Sąd Okręgowy orzeka w I instancji w sprawach:

• o zbrodnie (zagrożone karą powyżej lat 3)

• o występki

• funkcjonalna - upoważnienie organu procesowego do niecałościowego rozpoznania i załatwienia sprawy (do rozpoznania apelacji, zażalenia, kasacji, zaopiniowania podania o ułaskawienie, zastosowanie tymczasowego aresztowania)

• miejscowa - upoważnienie organu procesowego do rozpoznania i załatwienia sprawy w zależności od miejsca popełnienia przestępstwa.

Jeżeli nie można ustalić tego miejsca to wtedy wg miejsca ujawnienia lub ujęcia sprawcy lub Warszawa-Śródmieście

DOWODY

źródłem dowodu - jest osoba lub rzecz od której pochodzi dowód (środek dowodowy) (przez rzecz należy rozumieć zarówno nieruchomość, broń jak i zwłoki)

środkiem dowodowym - jest nośnik informacji o fakcie podlegającym udowodeniu (wyjaśnienia oskarżonego, zeznania świadka, cechy dokumentu - dowodem nie jest broń znaleziona u pokrzywdzonego ale wszystkie jej cechy, które wskazują na czyn i jego sprawcę)

Podstawowe rodzaje dowodu:

1. dowody pierwotne - pochodzą od źródła dowodu, które zetknęło się bezpośrednio z faktem udowadnianym (świadek naoczny, oryginał dokumentu)

2. dowody pochodne - pochodzą od źródła dowodu pośredniczącego m/dzy źródłem pierwotnym a faktem udowadnianym (świadek ze słyszenia, kopia dokumentu)

dowody bezpośrednie i pośrednie

fakt główny - fakt którego stwierdzenie jest głównym celem postępowania dowodowego

fakt dowodowy (poszlaka) - fakty z których istnienia lub nieistnienia można wyciągnąć wniosek o istnieniu faktu głównego.

3. dowody bezpośrednie - dowód dot. wprost faktu głównego (zeznania świada, któremu podejrzany zwierzył się że zabił człowieka w celu rabunkowym)

4. dowód pośredni (poszlakowy) - dowód dot. faktu dowodowego (poszlaki)

Aby dowody poszlakowe mogły stać się podstawą ustaleń faktycznych w procesie powinny spełniać 3 warunki:

• muszą wykazać istnienie łańcucha poszlak z których będzie wynikać jednoznaczny obraz przestępstwa

• łańcuch poszlak musi być nierozerwalny

• wszystkie dowody poszlakowe muszą być wiarygodne

zakazy dowodowe

- to norma prawna zabraniająca przeprowadzenia dowodu w określonych warunkach lub stwarzają ograniczenie w uzyskiwaniu dowodów. Zakazy te wprowadza się, by chronić godność człowieka, jego nietykalność osobistą oraz swobodę myśli i wypowiedzi, chronić ważne interesy państw, tajemnicę zawodową lub służbową, a nadto dobro rodziny.

Zakazy dowodowe z powodu konieczności zachowania pewnych wiadomości w tajemnicy

Należą do nich:

1. tajemnica państwowa - np. informacja dot. uzbrojenia państwa - przesłuchanie osób nie związana jest dopuszczalne tylko po zwolnieniu z tajemnicy przez uprawiony organ przełożony. Ostateczna decyzja w sprawie zwolnienia z tajemnicy należy do naczelnego organu adm. rządowej (w praktyce do Ministra Resortowego).

2. tajemnica służbowa i zawodowa

• pierwszy stopień - pozostaje w zasadzie w dyspozycji Sądu lub prokuratora - tylko oni mogą zwolnić z obowiązku jej zachowania np. psychologa, farmaceutę.

• Drugi stopień - obejmuje notariusza, adwokata, radcę prawnego i lekarza - tylko Sąd może je zwolnić i tylko wówczas gdy jest to niezbędne dla wymian sprawiedliwości, a okoliczność nie może być ustalona na podstawie innego dowodu

• Trzeci stopień - dot. wyłącznie dziennikarza - zwolnić tylko Sąd tylko wówczas gdy jest to niezbędne dla wymiaru sprawiedliwości, a okoliczność nie może być ustalona na podstawie innego powodu, a nadto zwolnienie dziennikarza z tajemnicy nie może dot.

• danych umożliwiających identyfikację autora materiału prasowego, listu do redakcji

• informatora, od którego dziennikarz dostał wiadomość, jeżeli ten zastrzegł sobie anonimowość. Wyłącznie nie dot. sytuacji, gdy informacja dot. przedsiębiorca objętego prawym obowiązkiem doniesienia np. zabójstwa lub morderstwa.

Zakazy dowodzenia za pomocą pewnych dowodów

Dzielimy je na :

1. zakazy bezwarunkowe (nie można ich uchylić) np. zakaz przesłuchiwania jako świadka:

1. obrońcy lub adwokata udzielającego pomocy osobie zatrzymanej co do faktów, o których dowiedział się udzielając porady prawnej lub prowadząc sprawę

2. przesłuchania duchowego co do faktów, o których dowiedział się podczas spowiedzi

1. zakazy warunkowe (zależne od woli pewnych osób)

1. zakaz przesłuchania światka, który korzystał z prawa odmowy zeznań - przysługuje to osobie najbliższej oskarżonemu (małżonek, wstępny- rodzic, dziadkowie ; zstępny - dzieci, wnuki ; rodzeństwo, powinowaty - krew małżonka ; oraz osoba pozostająca faktycznie we wspólnym pożyciu - konkubent.

2. zakaz przesłuchiwania świadka, który złożył wniosek o zwolnienie od założeń zeznań i którego organ procesowy zwolnił

3. zakaz przesłuchiwania osoby która jest świadkiem ale w innej sprawie jest podejrzana

4. zakaz wielokrotnego przesłuchiwania pokrzywdzonego, który w tej chwili czynu nie ukończył 15 lat, w sprawie o przestępstwo przeciwko wolności seksualnej i obyczajności jeżeli małżeństwo ustaje, to małżonkowie dalej mają prawo odmowy zeznań -NIE dot. to konkubinatu

Zakaz stosowania określonych metod dowodzenia

Zgodnie z art. 171 1 k.p.k. - nie mogą stanowić dowodu wyjaśnienia , zeznań oraz świadczeń złożone w warunkach wyłączających swobodę wypowiedzi lub stosowanie hipnozy albo środków chemicznych lub technicznych wpływających na procesy psychiczne przesłuchiwanego.

Nie dopuszczalne więc jest:

• posługiwanie się siłą fizyczną (bicie, tortury)

• groźbą

• hipnozą

• poligrafem (wariografem) - jest to tylko dopuszczalne w czasie wstępnego eliminowania osób podejrzanych oraz w czasie ekspertyzy organizmu osoby badanej pod warunkiem: - badania takie musi przeprowadzić biegły i są dopuszczalne za zgodą osoby badanej. Nie może to być główny dowód.

Wykład Nr 8 z dnia 29/01/2006

Kodeks wykroczeń obowiązuje z 1971 roku. Jest to ustawa. Od tego czasu zmieniono jedynie kodeks o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.

Wykroczenia - kategoria czynów karalnych o mniejszej społecznej szkodliwości, z których wiele polega na naruszeniu norm o charakterze porządkowym. Zaliczamy je do szeroko rozumianego prawa karnego.

Prawo wykroczeń pełni takie same funkcje jak prawo karne:

- ochronną

- prewencyjno-wykonawczą

- gwarancyjną

Rozgraniczenie przestępstw na zbrodnie i występki następuje na podstawie KK Art. 7

Zbrodnia - czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 albo karą surowszą.

Występki - czyn zabroniony zagrożony grzywną powyżej 30 stawek dziennych, karą ograniczenia wolności od 1 m-ca do 12 m-cy, albo karą pozbawienia wolności od 1 m-ca do 15 lat.

A kary 25 lat i dożywocie - są to osobne kary.

Kodeks wykroczeń jak i kodeks karny dzieli się na część ogólną i szczególną. Cześć ogólna kodeksu wykroczeń jest bardzo podobna do części ogólnej kodeksu karnego. Mówi nam o winie, umyślności, nieumyślności, wymienia nam kary, środki karne.

Warunki odpowiedzialności

Odpowiedzialności za wykroczenie podlega ten tylko, kto popełnia czyn społecznie szkodliwy, zabroniony przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia pod groźbą kary aresztu

Zakres terytorialny

Na zasadach określonych w niniejszej ustawie odpowiada ten, kto popełnił wykroczenie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jak również na polskim statku wodnym lub powietrznym.

Wiek a odpowiedzialność

Na zasadach określonych w niniejszej ustawie odpowiada ten, kto popełnia czyn zabroniony po ukończeniu lat 17.

Niepoczytalność - uchyla odpowiedzialność

Nie popełnia wykroczenia, kto, z powodu choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia czynności psychicznych, nie mógł w czasie czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim postępowaniem.

Jeżeli w czasie popełnienia wykroczenia zdolność rozpoznawania znaczenia czynu lub kierowania postępowaniem była w znacznym stopniu ograniczona, można odstąpić od wymierzenia kary lub środka karnego.

Przepisów powyżej nie stosuje się, gdy sprawca wykroczenia wprawił się w stan nietrzeźwości lub odurzenia powodujący wyłączenie lub ograniczenie poczytalności, które przewidywał albo mógł przewidzieć.

Rodzaje kar

Karami są:

1) areszt trwa najkrócej 5, najdłużej 30 dni; wymierza się ją w dniach.,

2) ograniczenie wolności trwa 1 miesiąc,

3) grzywna w wysokości od 20 do 5 000 złotych, chyba że ustawa stanowi inaczej

4) nagana.

Osoba, która została „oskarżona” z tytułu kodeksu wykroczeń nazywana jest obwiniona, nie jak to miało miejsce w przypadku przestępstw gdzie była ona zwana osobą oskarżoną.

Oskarżycielem publicznym w wykroczeniach jest policjant.

Przedawnienie wykroczeń ulega po 2 latach. Instytucją odwoławczą od wyroków na popełnione wykroczenia są sądy okręgowe. W wykroczeniach nie przysługuje kasacja.

Wykroczenia, z jakimi się spotykamy: przeciwko bezpieczeństwu osób, mienia, przeciwko instytucjom państwowym, przeciwko konsumentom, kradzież mienia złotych wartości poniżej 250 złotych jest wykroczeniem, przeciwko obyczajności publicznej.Postępowanie w przypadku wykroczeń jest wyłącznie sądowe.

Wydziały grodzkie orzekają w czynach - wykroczeniach.

Wykroczenia: Spowodowanie niebezpieczeństwa przez wywieszanie, wystawianie lub wyrzucanie przedmiotów, Rzucanie przedmiotami w pojazdy w ruchu, Wywoływanie agresji u zwierząt, Zaniechanie środków ostrożności przy trzymaniu zwierzęcia, Wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu i porządkowi w komunikacji itd.

Zasada prawdy materialnej - jest to dyrektywa, w myśl której podstawę wszystkich rozstrzygnięć powinny stanowić ustalenia faktyczne zgodne z rzeczywistością. Z definicji zasady prawdy materialnej wynika podstawowa konsekwencja w postaci obowiązku organów procesowych czynienia wszystkiego, co jest w ich mocy, aby dotrzeć do prawdy materialnej i wyciągnąć z tego faktu właściwe wnioski.

Ustalenia faktyczne mogą mieć formę procesową lub pozaprocesową.

Procesowe ustalenia faktyczne są to takie stwierdzenia faktów, do których dochodzi w wyniku czynności procesowych. I takie należy przyjmować za podstawę decyzji procesowych.

Pozaprocesowe ustalenia faktyczne, dokonywane poza procesem, a więc w ramach tzw. postępowania sprawdzającego lub czynności operacyjno-rozpoznawczych, czyli nieformalnych i tajnych czynności Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Straży granicznej, nie mają na ogół bezpośredniego wpływu na decyzje procesowe.

Zasada Obiektywizmu - jest to dyrektywa, zgodnie z którą organ procesowy powinien mieć bezstronny stosunek do stron i innych uczestników procesu oraz nie powinien kierunkowo nastawiać się do samej sprawy.

Spełnienie trzech warunków jest niezbędne do tego, aby obiektywizm był realny.

Pierwszy z nich to niezawisłość lub co najmniej niezależność organu procesowego. Człowiek niezawisły nie wdaje się w układy między personalne, jest odporny psychicznie, nie można go kupić. Niezawisły jest sędzia, niezależny jest natomiast prokurator, gdyż na prawo do własnego zdania, ale podlega dyscyplinie hierarchicznej.

Warunek drugi obiektywizmu to przestrzeganie dyrektywy głoszącej, że sąd powinien wziąć pod uwagę cały materiał dowodowy, zarówno świadczący na rzecz, jak i naprzeciw każdej ze stron, oraz powinien wysłuchać argumentacji wszystkich stron procesowych.

Warunek trzeci - minimalne działanie czynników irracjonalnych, wpływających na podejmowanie decyzji. Człowiek zawsze pozostaje pod wpływem czynników irracjonalnych, np. urządzeń, niechęci, sympatii, gniewu, przygnębienia, radości i smutku. Chodzi tylko o to, aby ich oddziaływanie zostało sprowadzone do minimum.

Zasada domniemania niewinności - to dyrektywa, w myśl, której oskarżonego należy traktować jak niewinnego, dopóki nie zostanie mu udowodniona wina w sposób przewidziany przez prawo karne procesowe.

Zasada in dubio pro reo - to dyrektywa, w myśl której wszystkie niedające się rozstrzygnąć wątpliwości należy rozstrzygnąć na korzyść oskarżonego.

Zasada kontradyktoryjności (sporu) - to dyrektywa, zgodnie z którą strony mają prawo do walki o korzystne dla siebie rozstrzygnięcia. Kontradyktoryjność będzie zachodziła dopiero wtedy, gdy zostaną spełnione cztery warunki:

- możliwe dokładne oznaczenie przedmiotu sporu (procesu), czyli podanie do wiadomości stronom istoty odpowiedzialności karnej lub cywilnej za popełniony czyn

- istnienie przeciwstawnych sobie stron toczących spór oraz organu rozstrzygającego ten spór

- równouprawnienie stron wiodących spór

- niezbędne minimum dyspozycyjności stron w procesie, czyli prawo stron do wpływania swym zachowaniem na przebieg i wynik procesu

Zasada inkwizycyjności to dyrektywa, zgodnie, z którą w procesie nie ma miejsca dla stron procesowych i badanie sprawy należy przede wszystkim do organu procesowego. Ułatwia ona bowiem niewątpliwie szybsze przeprowadzenie postępowania przygotowawczego.

Zasada legalizmu - to dyrektywa, zgodnie z którą organ procesowy powołany do ścigania przestępstw zobowiązany jest, z chwilą powzięcia uprawdopodobnionej wiadomości o przestępstwie ściganym z oskarżenia publicznego, wszcząć i przeprowadzić postępowanie karne.

Przeciwstawną dyrektywą jest zasada oportunizmu, w myśl której organ procesowy może nie wszczynać postępowania, jeżeli wzgląd na interes społeczny czyni w danej sprawie postępowanie karne niecelowym.

Zasada legalizmu statuuje więc obowiązek wszczynania i prowadzenia postępowania, gdy tym czasem zasada oportunizmu wyraża tylko uprawnienie organu procesowego w tym zakresie.

32

---