UKŁAD ODDECHOWY

TCHAWICA

Błona śluzowa, błona podśluzowa (z chrząstką i mięśniami gładkimi), przydanka

Błona śluzowa pokryta jest nabł. Wielorzędowym walcowatym, urzęsionym.

Blaszka właściwa bł. Śluzowej jest zbudowana z tkanki łącznej właściwej zawierającej dużo włókien sprężystych - w dolnej części blaszki tworzą błonę sprężystą.

Błona podśluzowa zawiera gruczoły tchawicze ( śluzowe), 16-20 chrząstektchawicy (chrząstki szkliste).

Przydanka - tkanka łączna właściwa.

Zróżnicowanie

	Oskrzele gł. / tchawica	Oskrzele płat. , segment.	Oskrzeliki śródpłacikowe	Oskrzeliki końcowe
Nabłonek	wielorzęd. wlac.urzęs.		1 -warstw. walc.z migaw. lub bez mig.	1 - warst. sześćien.
Bł. podśluz.	+	Ulega zanik.	-------
Blaszka właś.	+		Bardzo cienka	-------
Chrząstka	Niepełne pierścienie chrz.	Płytki chrzęstne nieregularne	-------
Gruczoły śluz.	liczne	Mało liczne	-------
Kom. kubkowe	+		zanikają	-------
Kom. Clara	-------		Pojawiają się	Bardzo liczne
Wł. sprężyste	Blaszki sprężyste	Pasma sprężyste
mm. gładkie	Cienka warstwa	Błona Reisessena

UTKANIE HISTOL. PŁUC

Oskrzeliki końcowe są końcowym rozgałęzieniem drzewa oskrzelowego (nabło. 1-warst. sześcienny + liczne kom. Clara).

Oskrz. końcowe oskrz. oddechowe przewody oddechowe pęcherzyki płucne ( 300 mln w obu płucach)

Pęcherzyki płucne wyściela nabł. Oddechowy - pneumocyty typu I, II, III leżą na błonie podstawnej.

UKŁAD MOCZOWY

NERKA

Otoczona jest włóknistą torebką łącznotkankową, na zewnątrz -poduszeczka tłuszczowa).

Budowa: kora - barwa różowa, struktura ziarnista (tworzą słupy nerkowe)

rdzeń - barwa żółtawa, struktura pasmowata ( tworzą promienistości rdzenne)

Widać mnóstwo kanalików. Budowa nefronu. Ciałko nerkowe: biegun naczyniowy, moczowy.

Kanalik proksymalny - nabł. 1-warst. sześcienny - okrągłe jądra dość rzadko rozmieszczone w ścianie kanalika. Cytoplazma tych komórek jest wyraźnie kwasochłonna. Obecny brzeżek szczoteczkowy na powierzchni komórek oraz prążkowanie przypodstawne u podstawy komórek. Światło jest lekko zamazane ze względu na występ. rąbka szczoteczkowego.

Kanalik pośredni - nabł. 1 -warst. płaski, których jądra wpuklają się do światła kanalika. Cytoplazma komórek wyposażona jest w nieliczne organelle, a na ich powierzchni mogą wystepować pojedyncze migawki. Boczne granice komórek są pozazębiane. Wysokość nabłonka jest zdecydowanie niższa niż w pozostałych kanalikach.

Kanalik dystalny - nabł. 1 -warst. sześcienny. Duże światło. Komórki maja słabiej barwliwą cytoplazmę niż kom. kanalika proks., oraz gęściej ułożone jądra o przyszczytowej lokalizacji. Komórki mają nieregularne kontury - wynika z obecności licznych i długich wypustek, zazębiających się wzajemnie w rejonach przypodstawnym i bocznym. W wypustkach są długie i smukłe mitochondria, wytwarzające prążkowanie przypodstawne. Komórki połączone za pomącą stref zamykających - ściany słabo przepuszczają wodę.

MOCZOWÓD

Błona śluzowa, mięśniowa, przydanka. Nabł. przejściowy (wielowarst. sześcienny). Gwiaździsto zwężone światło 9 z powodu skurczu mięśniówki gładkiej).

Błona śluzowa jest pofałdowana, z tk. łącznej właściwej luźnej z wł. kolag. i nielicznymi wł. sprężystymi.

Błona mięśniowa tworzy pęczki o zmiennych kierunkach przebiegu. 3 warstwy: wew.- o przebiegu podłużnym, środkowa- o przebiegu okrężnym (bardzo gruba), zew.- o przebiegu podłużnym. Bł. mięśniowa luźno utkana.

PĘCHERZ MOCZOWY

Błona śluzowa, mięśniowa (3warst.), przydanka(tk. łącz. właściwa.; górna powierzchnia pęch. mocz. - błona surowicza (otrzewna)).

Bł. śluzowa pofałdowana. Nabł. przejściowy.

Bł. mięśniowa - pasma komórek mięśniowych gładkich bez typowego podziału warstwowego jak w moczowodzie.

UKŁAD PŁCIOWY MĘSKI

JĄDRO LUDZKIE

Otoczone błona białawą (warstwa zew. włóknista -wł. kolagenowe i warstwa wew. naczyniowa o luźnym utkaniu - od niej przegrody). W tk. łącznej wiotkiej przegród międzyzrazikowych i przestrzeni międzykanalikowych są: naczynia, włókna nerwowe, fibroblasty, makrofagi oraz gruczoł śródmiąższowy - skupiska kom. dokrewnych (Leydiga). Każdy kanalik otoczony jest błoną graniczną.

Na błonie podstawnej jest nabł. plemnikotwórczy - wielowarstwowy: kom. plemnikotwórcze i kom. Sertoliego ( są wysokie, walcowate, sięgają do światła kanalika). Na powierzchni bocznej i przypodstawnej cytoplazma tworzy liczne fałdy i wpuklenia, w których leżą różnicujące się komórki plemnikotwórcze.

Kom. Leydiga są wielokątne, dwujądrzaste, pokryte mikrokosmkami. Posiadają kryształki Reinkego. (Wydzielają testosteron).

NAJĄDRZE

Kanaliki wyprowadzające - nabł. 1-warstw. walc., składający się z na przemian położonych grup kom. niższych i wyższych (światło kanalika ma gwiazdkowaty wygląd). 3 typy komórek: wyższe kom. z migawkami, niższe kom. z mikrokosmkami oraz bardzo niskie kom. podstawne.

Przewody najądrza - nabł. 2-rzędowy walc. (równy): kom. główne (wąskie, wysokie, jądro wydłużone. Na wolnej powierzchni kom. występują stereocylia (mikrokosmki) i komórki podstawne (piramidowe, niskie , stanowią pulę rezerwową dla nabłonka). Gładki obrys światła!!

Na zewnątrz od błony podstawnej pojawia się cienka warstwa okrężnie ułożonych miofibroblastów.

NASIENIOWÓD

Błona śluzowa, mięśniowa, przydanka. Nabł 2-rzędowy walc. (początkowo ze stereocyliami).

Błona śluzowa posiada cienką blaszkę właściwą.

Błona mięśniowa - bardzo gruba, wyraźnie podzielona na 3 warstwy: podłuż., okrężna, podłuż.

Obkurczenie mięśniówki powoduje gwiaździste zwężenie światła.

GRUCZOŁ KROKOWY

Gruczoł apokrynowy , cewkowo - pęcherzykowy. Nabł. 1-warst. walcsześć.(zmiana w zależności od stanu aktywności gruczołu).

Charakterystyczną cechą jest występowanie w zrębie licznych, przeplatających się we wszystkich kierunkach pęczków mięśniówki gładkiej !! Duże światło odcinków wyprowadzających. Nabłonek walcowaty wyściela drobne fałdy odcinków końcowych. W całości tworzą one odcinki wydzielnicze z nierównym konturem wewnętrznym. Brak dróg wyprowadzających.

UKŁAD PŁCIOWY ŻEŃSKI

JAJNIK

Pokryty jest nabł. 1-warst. sześciennym, zwanym nabł. płciowym. Pod nim występuje warstwa tk. łącz. zbitej, tworząca błonę białawą jajnika. Obwodowa część narządu, czyli kora, zawiera pęcherzyki jajnikowe, w których rozwijają się żeńskie komórki płciowe. Zrąb tej warstwy tworzy tk. łącz. z włóknami kolagenowymi, sprężystymi

i siateczkowymi. Środkowa cześć jajnika, czyli rdzeń , zbudowana jest z silnie unaczynionej i unerwionej tk. łącz. wiotkiej.

W łącznotkankowym zrębie warstwy korowej występują różne formy rozwojowe pęcherzyków jajnikowych. Według kolejności faz rozwoju są to pęcherzyki - pierwotne, wzrastające, dojrzewające, dojrzale (p. Graafa) i zanikowe (atrezyjne) oraz ciałka - żółte, włókniste, białawe. Między tymi formami występują niewielkie skupiska komórek, tworzące gruczoł śródmiąższowy jajnika.

Pęcherzyki pierwotne (30-40 μm)

• najmłodsze

• najliczniejsze

• jako jedyne obecne przed okresem dojrzałości płciowej

• oocyt I rzędu + 1 warstwa pł. Komórek pęcherzykowych

• oocyt zatrzymany na etapie profazy (późny diploten) I podz. mejot.

• jądro położone ekscentrycznie, blisko są organelle

• w cytoplazmie oocytów są nagromadzone różnego typu mRNA ( synteza białek natychmiast po transkrypcji)

• pęch. p. są pod powierzchnia jajnika

Pęcherzyki wzrastające

• są większe

• są w głębszych rejonach jajnika

• rozproszenie organelli kom.

• lizosomy przekszt. Się w tzw. Ziarna korowe

• kom. pęcherzykowe przyjmują najpierw kształt sześcienny, później walc., potem dziela się na kilka warstw

• powst. Otoczka przezroczysta na granicy oocytu i kom. pęcherzykowych (produkt wydzielniczy oocytu)

• osłonka pęcherzyka - wykształcony z łącznotk. Zrębu otaczającego pęcherzyk

• osł. pęch. zew. - wł. kolag. przeważają

• osł. pęch. wew. - naczynia krw. przeważają

Pęcherzyk dojrzewający (125-150 μm - kom.jajowa)

• gry kom. pęcherzykowe podziela się na 6-12 warstw to pojawi się między nimi przestrzeń wypełniona płynem pęcherzykowym. Płyn ten to produkt wydziel. Kom. pęch. i przesącz z naczyń krwionośnych osłonki wew.

• max. rozmiary kom. jaj.

• walc. kom. otaczające. Kom. jaj. Tworzą wieniec promienisty, Pozostałe tworzą warstwę ziarnistą

• kom. osł. wew. Powiększają się, gromadzą krople lipidów. Produkują androgeny.

Pęcherzyki dojrzałe - Graafa (1-1,5 cm)

• jego wnętrze zajmuje 1 jama wypełniona płynem pęcherzykowym

• ściany pęch. tworzą : (od jamy)

• błona ziarnista

• błona szklista

• warstwa wew. osł. pęch.

• warstwa zew. osł. pęch.

• oocyt z kom. wień. prom. tworzy blisko ściany pęcherzyka wzgórek jajonosny

• zajmuje cała warstwę korową jajnika.

JAJOWÓD

Parzysty narząd rurowy, o dł. Ok. 15cm. Wyróżnia się w nim 4 odcinki: lejek, bańkę, cieśń, część maciczna.

Ściana jajowodu zbudowana jest z 3 warstw : błony śluzowej, mięśniowej, surowiczej.

Błona śluzowa - wytwarza liczne fałdy , dlatego światło narządu ma kształt nieregularny. Największe fałdy występują w bańce jajowodu, tworząc charakterystyczny labirynt. Nabłonek pokrywający błonę śluzową jest 1-warstw. walcowaty. Nabł. zbudowany z kilku rodzajów komórek:

• kom. z migawkami (najwięcej w pobliżu ujścia brzusznego jajowodu oraz na szczycie fazy estrogenowej)

• kom. wydzielnicze (gruczołowe) ( najwięcej w cieśni i odcinku śródściennym oraz w fazie progesteronowej) - produkują śluz

• kom. rezerwowe - najniższe - stanowią namnażająca się populację wyjściową.

Pod błoną podstawną nabłonek znajduje się blaszka właściwa, zbudowana z tk. łącznej luźnej.

Błona mięśniowa - luźno utkana - 2 warstwy kom. mięśniówki gładkiej: wew. okrężna, zew. podłużna ( w rejonie cieśni 3 warstwy: podł.,okręż.,podł.)

Błona surowicza - otrzewna

BŁONA ŚLUZOWA MACICY

Macica : dno, trzon, szyjka

Ściana macicy (3 błony):

endometrium - błona śluzowa

myometrium - błona mięśniowa

perimetrium - błona surowicza

Bł. śluz. pokryta nabł. 1 warstw. walc. +kom. gruczołowe + kom. z migawkami

Bł. śluz. bezpośrednio na warstwie mięśniowej.

BRAK BŁONY PODSTAWNEJ !

Gruba blaszka właściwa bł. śluz. z tk. łącz. wiotką - przebijają ją gruczoły cewkowe.

Bł. śluz. ma 2 warstwy: czynnościową (zbitą i gąbczastą) i podstawną. Charakterystyczne tętnice spiralne.

Bł. mięsniowa:

• warst. wew (podśluzowa) - podł. cienka

• warst. naczyniowa - okręż, z dużą liczbą naczyń

• warst. nadnaczyniowa - cienka, podł. i okręż.

• warst. podsurowicza

Bł. surowicza - otrzewna.

Szyjka :

• bł. śluz. tworzy fałdy pierzaste

• nabł. pokrywający tę błonę ma więcej kom. migawkowych, później zmienia się przy ujściu zew. w nabł. wielowarstw. płaski

• w blaszce są rozgałęzione cewki - gruczołu (produkują alkaliczny śluz)

• blaszka właś. bardziej zbita w blasz. właś bł. śluz.

• w warstw. mięś. jest mniej kom. mięśni gł.

• w warstw. mięś. zbudowana głównie z wł. kolagenowych.

OKO

ROGÓWKA OKA

5 warstw:

• nabł. przedni rogówki - nabł. wielowarstw. płaski nierog. Kom. warstwy zew. posiadają na powierzchni liczne drobne fałdy między którymi gromadzą się łzy, co utrudnia odparowywanie. W nabł. są melanocyty o zahamowanej zdolności syntezy barwnika oraz liczne zakończenia nerwowe, głównie typu bólowego. Nabł. ten ma zdolności regeneracyjne.

• Blaszka graniczna przednia (błona Bowmana)- brak w niej komórek, jest przezroczystą błona podstawną dla nabłonka poprzedniego rogówki.

• Istota właściwa rogówki (zajmuje 90% grubości rogówki). Zbudowana z pęczków wł. kolagenowych (kolagen typu I i V). Blaszki wł. kolag. ułożone są równolegle zarówno względem siebie, jak i do powierzchni rogówki. Pomiędzy blaszkami występują wrzecionowate fibrocyty (korneocyty). W istocie właściwej brak jest naczyń krwionośnych. (odżywianie przez dyfuzję z płynu komorowego i naczyń krwionośnych rąbka).Pomiędzy wł. kolag. widoczne są jądra silnie rozgałęzionych kom. tk. łącz.(ciałka rogówki).

• Blaszka graniczna tylna (błona Descemeta)- zbudowana z kolagenu (jego cząstki układają się w sześciokąty i węzły)

• Nabłonek tylny rogówki = śródbłonek - 1 warstwowy nabł. płaski.

SIATKÓWKA OKA

Składa się z części ślepej i wzrokowej, których granicę stanowi tzw. rąbek zębaty.

• Część ślepa, pokrywająca ciało rzęskowe i tęczówkowe, nie zawiera neuronów i nie uczestniczy w odbieraniu bodźców wzrokowych.

• Część wzrokowa zawiera komórki wyspecjalizowane z odbieraniu bodźców świetlnych (fotorec.) i przekazywaniu informacji (komórki dwubiegunowe i zwojowe) o obrazie padającym na siatkówkę do włókien nerwu wzrokowego.

10 warstw :

1) Nabłonek barwnikowy - 1 warst. sześcienny z jądrami u podstawy komórek. Funkcja: absorpcja rozproszonego światła, fagocytoza dysków błoniastych pręcików i magaz. wit. A.

2) Warstwa pręcików i czopków.

3) Warstwa graniczna zewnętrzna

4) Warstwa ziarnista zewnętrzna - perykariony kom. pręcikowych i czopkowych.

5) Warstwa siatkowata zewnętrzna - występują tu neuryty komórek precikowych i czopkowych, dendryty komórek dwubiegunowych oraz łączące je synapsy

6) Warstwa ziarnista wewnętrzna - perykariony kom. dwubieg. oraz kom. kojarzeniowych.

7) Warstwa siatkowata wewnętrzna - zawiera neuryty komórek dwubiegunowych, dendryty komórek zwojowych oraz łączące je synapsy.

8) Warstwa komórek zwojowych - zawiera perykariony kom. zwojowych - największe neurony siatkówki.

9) Warstwa włókien pęczka wzrokowego - zawiera bezrdzenne aksony kom. zwojowych, po przejściu przez blaszkę sitowata tworzą pęczek wzrokowy.

10) Błona graniczna wewnętrzna - ma budowę błony podstawnej.

Plamka ślepa - tutaj zbierają się włókna nerwowe opuszczające gałkę oczną. Tu wchodzi tętnica centralna siatkówki, a wychodzą naczynia żylne.

Plamka żółta - światło ma łatwy dostęp do fotorec., dzięki odsunięciu na boki perykarionów, ich wypustek oraz naczyń krwionośnych (miejsce ostrego i barwnego widzenia).

GRUCZOŁ ŁZOWY

Budowa złożona, zrazikowa, cewkowa. Budowa przypominająca przyusznicę. Brak wstawek i przewodów prążkowanych w przewodzie wyprowadzającym. Części wydzielnicze składają się z komórek sześciennych i są otoczone komórkami mioepitelialnymi. W cytoplazmie komórek wydzielniczych liczne są pęcherzyki wydzielnicze. W tkance łącznej grupy komórek, głównie plazmatycznych. Składa się z 6-12 płacików, od których odchodzą przewody łzowe odprowadzające, uchodzące w górnym sklepieniu spojówki. Leży w górnobocznej części oczodołu. Wydzielina surowicza - łzy.

---