(1) 29.09.2007 Dr. Leszek Borowiec [e-mail]

PRÓG RENTOWNOŚCI BEP - punkt w którym koszty równają się przychodom.

Założenia do progu rentowności - BEP:

1. koszty stałe (nie zmieniają się pod wpływem wielkości produkcji np. amortyzacja, podatki)

2. koszty zmienne

3. wielkość produkcji = wielkości sprzedaży

4. koszty zmienne są liniową funkcją wielkości produkcji

P	Przychody
Cs	Cena sprzedaży
Ks	Koszty stałe
Kz	Koszty zmienne
q	Ilość wyprodukowana (sprzedana)
Kzj	Koszt zmienny jednostkowy
Kc	Koszty całkowite
Pm	Maksymalne zdolności produkcyjne lub efektywny (realny) popyt - maksymalny próg rentowności
WF	Wynik finansowy

P = Cs * q

Kc = Ks + Kz = Ks + Kzj * q

P = Kc

Cs * q = Ks + Kzj * q Cs*q = Ks + Kzj - Cs /:2

Cs * q - Kzj * q = Ks 2g = Ks+Kzj - Cs /:2

q( Cs - Kzj ) = Ks / ( Cs - Kzj)

g = Ks +Kzj -Cs /2

Ks

q =

Cs - Kzj

Ks

BEP = (szt.) BEP próg rentowności w wyrażeniu ilościowy

Cs - Kzj

BEP` = BEP * Cs (zł.) BEP próg rentowności w wyrażeniu wartościowym

BEP

BEP” = * 100% (%) BEP procentowy

Pm

WF = P - Kc

WF = Cs * q - ( Ks + Kzj * q)

PRÓG RENTOWNOŚCI W UJĘCIU GRAFICZNYM

P Kc = Kz + Ks

Kz

P = Kc

Ks

Strata Zyski

0 80 BEP 120

( 100 szt )

Najlepsza sytuacja - gdy BEB jak najmniejszy.

Zadanie:

Dane:

Koszty stałe - 133.000 zł

Cena sprzedaży - 58 zł/szt

Koszt zmienny jednostkowy - 44 zł /szt

Pm (maksymalne zdolności produkcyjne) - 24.000 szt. (efektywny popyt)

Wyznaczyć:

1. BEP ilościowy, wartościowy i procentowy

2. Zysk przy pełnym zaspokojeniu efektywnego popytu

3. Jaka powinna być wielkość produkcji i sprzedaży aby osiągnąć zysk 500.000 zł ?

4. Jaka powinna być cena sprzedaży aby osiągnąć zysk w kwocie 450.000 zł przy zaspokojeniu efektywnego popytu w 80% ?

Ks 133 000

BEP = = = 9.500 szt.

Cs - Kzj 58 - 44

BEP ` = 9.500 szt. * 58 zł = 551.000 zł

9.500

BEP” = * 100% = 39,58%

24.000

WF = Cs * q - ( Ks + Kzj * q) = 58 * 24.000 - ( 133.000 + 44 * 24.000) = 1.392.000 - 1.189.000 = 203.000 zł.

Ad. 3) Jak powinna być wielkość produkcji aby uzyskać zysk 500.000 zł?

WF = P - Kc = Cs * q - ( Ks + Kzj * q)

Cs * q - Kzj * q = WF * Ks / ( Cs - Kzj)

WF + Ks 500.000+133.000

q = = = 4.5215 szt.

Cs - Kzj 58-44

Ad. 4) Jak powinna być cena sprzedaży aby osiągnąć zysk 450.000 zł przy zaspokojeniu efektywnego popytu w 80%?

WF = Cs * q - ( Ks - Kzj * q) 24.000 * 80% = 19.200 sztuk

Cs * q = WF + Ks + Kzj * q

WF + Ks + Kzj * q 450.000 + 133.000 + ( 44 * 19.200)

Cs = =

q 19.200

Cs = 74,36 zł

(2) 13.10.2007 RACHUNEK KOSZTÓW PEŁNYCH I ZMIENNYCH

Rachunek kosztów pełnych (RKP)

RKP - wykorzystuje do wyceny produkcji i zapasów koszt pełny czyli koszty stałe i zmienne.

Rachunek kosztów zmiennych ( RKZ)

RKZ - wykorzystuje do wyceny produkcji i zapasów koszt zmienny. Koszty stałe w tym rachunku traktuje się rozdzielnie i w całości zalicza się do okresu ich poniesienia.

Zadanie - Dane:

1. Cena sprzedaży Cs = 10

2. Koszt zmienny jednostkowy Kzj = 6

3. Koszty stałe Ks = 300

Faktyczne rozmiary produkcji i sprzedaży są następujące:

( szt)	I	II	III
Produkcja	140	130	150
Sprzedaż	120	130	160
Zapas początkowy	0	20	20
Zapas końcowy	20	20	10

Ustalić wynik finansowy w poszczególnych okresach wykorzystując RKp i RKZ

Rachunek kosztów pełnych:

1. ustalenie zapasu początkowego i końcowego - sztuki

zapas końcowy okresu I = zapas początkowy okresu II itd.

Okres II = 20 +130 - 130 = 20 zapas końcowy II

Okres III = 20 + 150 - 160 = 10 zapas końcowy III

TREŚĆ	WZORY	I okres	II okres	III okres
1. Przychody ze sprzedaży	Cs * sprzedaż (szt)	10* 120 = 1200	10*130 = 1300	10*160 = 1600
2. Koszty produkcji	Ks + Kjz * ilośc wyprod	300 + 140*6 = 1140	300 + 130 *6 = 1080	300 + 160*6 = 1200
3. ZAPASY
a) początkowy	Zapas( szt) * Ks/prod + Kzj	0	20* 300/130+6 = 166,15	10* 300/150+6 = 160
b) końcowy		= - 20*300/140 + 6 = -162,85	-166,15	=10* 300/150 + 6 = 80
4. Koszty wytworzenia	Koszty prod + zapas pocz - zapas końcowy	=1140+0-162,85 = 977,15	=1080+166,15-166,15 = 1080	=1200+160-80 = 1280
Wynik finansowy	Przych.ze sprzed - k.wytworzenia	1200-977,15 = 222,85	1300-1080 = 220	1600-1280 = 320

Rachunek kosztów zmiennych:

4. Cena sprzedaży Cs = 10

5. Koszt zmienny jednostkowy Kzj = 6

6. Koszty stałe Ks = 300

TREŚĆ	WZORY	I	II	III
1. Przychody ze sprzedaży	Gs * ilość sprzedana	1.200	1.300	1.600
2. Koszty zmienne wytworzenia	Kzj * ilość wyprodukowana	840	780	900
3. ZAPASY	Kzj * zapas
a) początkowy		0	=20*6 = 120	120
b) końcowy		= (20 *6) = 120	=(20*6) = 120	= ( 10*6) = 60
4. Zmienne koszty wytworzenia	Koszty zmienne + zapas pocz.minus zapas końcowy	=840+0-120=720	=780+120-120=780	=900+120-60=960
5. Marża brutto ( na pokrycie kosztów stałych)	Przychody minus koszt zmienny wytworzenia	1200-720=480	1300-780=520	1600-960=640
6. Koszty stałe		300	300	300
7. Wynik finansowy RKZ	Marża brutto- koszty stałe	480-300=180	520-300=220	640-300=340

Porównanie wyników finansowych:

	I	II	III
RKP	222,85	220	320
RKZ	180	220	340

WNIOSKI:

1. jeżeli produkcja równa się ilości sprzedanej ( zapasy nie zmieniają się) to w obu przypadkach rachunków kosztów wyniki są identyczne

2. jeżeli ilość wyprodukowana jest większa od ilości sprzedanej , zapasy wzrastają to wynik jest wyższy w RKP

3. jeśli ilość wyprodukowana jest mniejsza od ilości sprzedanej - zapasy maleją, wyższy wynik finansowy uzyskujemy zawsze w RKZ.

Różnice w wyniku finansowym zawsze wynikają ze sposobu wyceny zapasów.

Zadanie 2:

Przedsiębiorstwo wytworzyło w ciągu miesiąca 100 sztuk wyrobów. Sprzedano 80 sztuk po 110 zł za jedną sztukę.

Koszty przedsiębiorstwa:

1. materiały bezpośrednie - 24 zł/szt

2. płace bezpośrednie - 12 zł/szt

3. inne zmienne koszty wytworzenia - 16 zł/szt

4. zmienne koszty sprzedaży - 15 zł/szt

5. stałe koszty wytworzenia - 1400 zł

6. stałe koszty sprzedaży - 400 zł

7. stałe koszty zarządu - 500 zł

Ustalić wynik finansowy w RKP i RKZ

Rachunek kosztów pełnych:

Jednostkowy koszt zmienny = 24+12+16 52 zł

Przychody ze sprzedaży 80 * 110 = 8.800 zł

Koszty produkcji = 1400 +100*52 6.600 zł

Zapas początkowy 0

Zapas końcowy 20*1400/100 + 52 1320 zł

Koszty wytworzenia = 6600-1320 5280 zł

Koszty sprzedaży stałe 400 zł

Koszty sprzedaży zmienne = 80 szt*15 1200 zł

Koszty zarządu stałe 500 zł

WYNIK Finansowy = przychody ze sprzedaży - koszt wytworzenia wyrobów gotowych - Koszty sprzedaży - koszty zarządu

WF = 8800 - 5280 - 400 - 1200 - 500 = 1420 zł

Rachunek kosztów zmiennych:

Jednostkowy koszt zmienny = 24+12+16 52 zł

Przychody ze sprzedaży 80 * 110 = 8800 zł

Koszty zmienne wytworzenia =52*100 5200 zł

Zapas początkowy 0

Zapas końcowy 20*52 1040 zł

Zmienne koszty wytworzenia = 5200-1040 4160 zł

Marża brutto I 8800-4160 4640 zł

Koszty sprzedaży zmienne = 80 szt*15 1200 zł

Marża brutto II 4640-1200 3440 zł

Koszty stałe razem 1.400+500+400 2.300 zł

Wynik finansowy 3.440-2.300 1.140 zł

(3) 27.10.2007 KALKULACJA KOSZTÓW

Kalkulacja - wyliczenie kosztu jednostkowego produktu, wyrobu, usługi, serii

Rodzaje kalkulacji ze względu na tradycyjne metody:

1. kalkulacja podziałowa prosta

2. kalkulacja podziałowa ze współczynnikami

3. kalkulacja doliczeniowa

KALKULACJA PODZIAŁOWA PROSTA - stosowana przy produkcji jednego rodzaju wyrobów

Zadanie:

W maju jednostka gospodarcza wytworzyła 800 sztuk wyrobów gotowych oraz 800 sztuk półfabrykatów przetworzonych w 25% w stosunku do wyrobów gotowych. Koszty miesiąca ogółem wyniosły 20.000 zł. obliczyć koszt jednostkowy wyrobu gotowego i półfabrykatu.

1) wielkość produkcji 800 sztuk

2. półfabrykaty 800 szt przerobionych w 25% czyli gotowych wyrobów 800 * 25% = 200 sztuk

Razem gotowych sztuk 800+200 = 1.000

3. Koszt wytworzenia wyrobów gotowych: 20.000/1000 sztuk = 20 zł

4. Koszt wytworzenia półfabrykatu - 20 zł * 25% = 5 zł

Sprawdzenie: 800 sztuk wyrobów gotowych * 20 zł = 16.000 zł

200 sztuk półfabrykatów*5 zł = 4.000 zł

Razem poniesione koszty wytworzenia 20.000 zł

KALKULACJA PODZIAŁOWA ZE WSPÓŁCZYNNIKAMI - najczęściej stosowana przy produktach o podobnych cechach , technologii.

Zadanie:

Przedsiębiorstwo produkuje dwa wyroby A i B z wykorzystaniem jednego procesu technologicznego, które rozróżnia się wagą i pracochłonnością. Zależności współczynnikowe pomiędzy poszczególnymi pozycjami kosztów są następujące:

WYRÓB A WYRÓB B

Materiały bezpośrednie 1 2

Robocizna bezpośrednia 3 5

Koszty wydziałowe 1 3

Koszty ogółem wynoszą:

1. materiały bezpośrednie 22.400 zł

2. robocizna bezpośrednia 16.800 zł

3. koszty wydziałowe 32.600 zł

RAZEM: 71.800 zł.

W trakcie okresu wytworzono 150 sztuk wyrobu A i 250 sztuk wyrobu B. Obliczyć koszt jednostkowy wyrobów A i B.

PRODUKT	ILOŚĆ	Współczynnik	Liczba jednostek kalkulacyjnych przeliczeniowych	Koszt jednostki kalkulacyjnej przeliczeniowej	Koszt wyrobu
MATERIAŁY BEZPOŚREDNIE = 22.400
Produkt A	150	1	=150*1 = 150	Suma kosztów materiałów bezpośrednich = 22.400 22.400/650 = 34,46 zł	=1*34,46 = 34,46
Produkt B	250	Materiały bezpośrednie 2	= 250 * 2 = 500 suma AiB = 650	34,46	= 2* 34,46 = 68,92
ROBOCIZNA BEZPOŚREDNIA(PŁACE BEZPOŚREDNIE) = 16.800
Produkt A	150	3	=150*3 = 450	Suma kosztów robocizny = 16800 16800/1700 = 9,88	=3*9,88 = 29,64
Produkt B	250	5	= 250*5 = 1250 Suma A i B = 1700		= 5*9,88 = 49,40
KOSZTY WYDZIAŁOWE = 32.600
Produkt A	150	Koszty wydziałowe 1	=150*1 = 150	Suma kosztów wydziałowych = 32600 32600/900 = 36,22	= 1*36,22 = 36,22
Produkt B	250	3	= 250*3= 750 Suma AiB= 900		= 3*36,22 = 108,66

Koszt jednostkowy wytworzenia wyrobu A: = 34,46 + 29,64 + 36,22 = 100,32

Koszt jednostkowy wytworzenia wyrobu B: = 68,92 + 49,40 + 108,66 = 226,98

Sprawdzenie:

150 sztuk wyrobu A * 100,32 = 15.048 zł

250 sztuk wyrobu B * 226,98 = 56.745 zł

razem 71.793 zł

Suma kosztów: 22.400+16.800+32.600 = 71800 zł

7 zł różnica z zaokrągleń.

E!

KALKULACJA DOLICZENIOWA tzw. z narzutami - uniwersalna , stosowana dla takich samych wyrobów lub różnych. W tej metodzie stosowane są klucze rozliczeniowe.

Przykład:

Firma posiada koszty wyszczególnione w tabeli. Koszty bezpośrednie wynikają z dokumentacji źródłowej ( normy), rozdzielników kosztów i ewidencji szczegółowej (zużycia) prowadzonej do konta „koszty działalności podstawowej”.

Koszty pośrednie ( zakupu, wydziałowe, zarządu i sprzedaży ) są znane w wielkościach ogółem

i rozliczane na podstawie następujących kluczy rozliczeniowych:

1. dla rozliczenia kosztów zakupu - zużycie materiałów bezpośrednich

2. dla rozliczenia kosztów wydziałowych - płace bezpośrednie

3. dla rozliczenia kosztów zarządu - techniczny koszt wytworzenia

4. dla rozliczenia kosztów sprzedaży - zakładowy koszt własny.

W danym okresie wyprodukowano i sprzedano 100 sztuk wyrobu A i 200 sztuk wyrobu B. Obliczyć jednostkowy koszt własny sprzedanych wyrobów A i B.

Pozycje kalkulacyjne	Koszty ogółem	Wyrób A 100 szt. Koszty koszt Razem jednostk.		Wyrób B 200 szt. Koszty Koszt razem jednostk.
Materiały bezpośrednie	6.000	1.000	=1000/100 = 10	5.000	=5000/200 = 25
Płace bezpośrednie	12.000	4.000	=4000/100 = 40	8.000	=8000/200 = 40
Koszty zakupu	3.000	500	=500/100 = 5	2.500	=2500/200 = 12,50
Koszty wydziałowe	30.000	10.000	=10000/100=100	20.000	=20000/200 = 100
Techniczny koszt wytworzenia	=6000+12000 +3000+30000 = 51000	15500	=15500/100 = 155	=35500	= 35500/200 = 177,50
Koszty zarządu	9600	2917,10	=2917,1/100 = 29,17	6681,90	=668190/200 = 33,41
Zakładowy koszt wytworzenia	=51000+9600 = 60600	18471,10	184,17	4218,90	210,91
Koszty sprzedaży	4200	1276,30	12,76	2923,70	14,62
Koszt własny sprzedanych wyrobów	=60600+4200 = 64800	19693,40	196,93	45105,60	225,53

1) Wskaźnik rozliczenia kosztów zakupu:

koszty zakupu 3.000

materiały bezpośrednie 6.000

wskaźnik rozliczenia kosztów zakupu = 3.000 / 6.000 * 100% = 50%

wyrób A - materiały bezpośrednie 1.000 * 50% = 500 zł

wyrób B - materiały bezpośrednie 5.000 * 50% = 2.500 zł

2) wskaźnik rozliczenia kosztów wydziałowych:

koszty wydziałowe 30.000

płace bezpośrednie 12.000

wskaźnik rozliczenia kosztów wydziałowych = 30.000 / 12.000 * 100% = 250%

wyrób A - płace bezpośrednie 4.000 * 250% = 10.000 zł

wyrób B - płace bezpośrednie 8.000 * 250% = 20.000 zł

4. wskaźnik rozliczenia kosztów zarządu:

koszty zarządu 9.600

techniczny koszt wytworzenia (Σ kosztów bezpośrednich)=(6.000+12.000+3.000+30.000) 51.000

wskaźnik rozliczenia kosztów zarządu = 9.600 / 51.000 * 100% = 18,82%

wyrób A - techniczny koszt wytworzenia 15.500 * 18,82% = 2.917,10 zł

wyrób B - techniczny koszt wytworzenia 35.500 * 18,82% = 6.681,90 zł

5. wskaźnik rozliczenia kosztów sprzedaży:

koszty sprzedaży 4.200

zakładowy koszt własny ( 51.000 + 9.600) 60.600

wskaźnik rozliczenia kosztów sprzedaży = 4.200 / 60.600 * 100 % = 6,93%

wyrób A - zakładowy koszt własny 18.417,10 * 6,93% = 1.276,30 zł

wyrób B - zakładowy koszt własny 4.218,90 * 6,93% = 2.923,70 zł

(4) 17.11.2007

Zadanie 1:

Przedsiębiorstwo produkuje z tego samego surowca trzy rodzaje wyrobów: A,B,C. W okresie sprawozdawczym wyprodukowano 600 sztuk wyrobów A, 500 sztuk wyrobów B, 400 sztuk wyrobów C - ponosząc koszty w wysokości 236500 zł, w tym koszty materiałowe 110.000 zł.

Ustal koszty jednostkowe poszczególnych wyrobów są proporcjonalne są proporcjonalne do ich ciężaru, przy czym:

a)

• wyrób A jest dwa razy cięższy od wyrobu B

• wyrób B jest trzy razy cięższy od wyrobu C

2. - pozostałe koszty są proporcjonalne do czasu pracy potrzebnego na wytworzenie poszczególnych wyrobów, przy czym:

• na wyprodukowanie wyrobu A potrzeba cztery razy mniej godzin pracy niż na wyprodukowanie wyrobu B, a pięć razy mniej na wyprodukowanie wyrobu C.

PRODUKT	Produkcja	Współczynnik	Liczba jednostek przeliczeniowych	Koszt jednostki przeliczeniowej	Koszt wyrobu
Materiały bezpośrednie 110.000 zł
A	600	6	6*600 = 3.600	=110.000/5.500=20	6*20=120
B	500	3	3*500 = 1.500	20	3*20=60
C	400	1	1*400 = 400	20	1*20=20
			Razem 5.500 szt
Pracochłonność =236500-110000 = 126500
A	600	1	1*600=600	=126.500/4.600=27,5	27,5
B	500	4	4*500=2.000	27,5	4*27,5=110
C	400	5	5*400=2.000 Razem 4.600 szt	27,5	5*27,5=137,5

Koszt jednostkowy wyrobu A = 120+ 27,5 = 147,5

Koszt jednostkowy wyrobu B = 60+ 110 = 170

Koszt jednostkowy wyrobu C = 20+137,5 = 157,50

Sprawdzenie:

A: 600 * 147,5 = 88.500

B: 500 * 170 = 85.000

C: 400 * 157,5 = 63.000

Razem koszty: 236.500

Zadanie 2:

Koszty przedsiębiorstwa w okresie sprawozdawczym przedstawiały się następująco: koszty ogólnozakładowe - 2000, koszty sprzedaży - 1.000, koszty bezpośrednie produktu X - 3.000
(500 szt), koszty bezpośrednie produktu Y - 6.000 ( 1000szt), koszty pośrednie produkcyjne - 900. klucz podziałowy stanowi wysokość kosztów bezpośrednich każdego z produktów. Jednostkowy koszt wytworzenia produktu Y wynosi więc:

1. 8,60

2. 7,93

3. 6,60

4. żadna z powyższych

Pozycje kalkulacyjne	Koszty ogółem	Produkt X ( 500 szt) Koszty razem koszt jedn.		Produkt Y ( 1000 szt ) Koszty razem koszt jedn.
Koszty bezpośrednie	3000+6000 = 9000	3000	3000/500 = 6	6000	6000/1000=6
Koszty posrednie	=2000+1000+900=3900	1300	=1300/500 = 2,6	=2600	=2600/100=2,6
Kj Y = 6+2,6=8,60

Wskaźnik kosztów pośrednich = 3.900/9.000*100% = 43,3333%

Dla wyrobu X = 3.000( koszty bezpośrednie dla x)* 43,3333% = 1.300

Dla wyrobu Y = 6.000 ( koszty bezpośrednie dla y) * 43,333% = 2.600

Zadanie 3:

Koszty stałe przedsiębiorstwa wynoszą 1.000 zł. Przedsiębiorstwo wytwarza produkt X o cenie 10 zł/szt. Wartościowy próg rentowności przedsiębiorstwa jest równy 5.000 zł. Jak wysokie koszty zmienne poniosło przedsiębiorstwo jeśli wyprodukowano 6.000 sztuk wyrobów?

1. 48.000

2. 4.800

3. 60.000

Dane:

Koszty stałe - 1000 zł.

Próg rentowności wartościowy BEP' = 5000 zł

q = 6000 szt

Sposób 1:

BEP' = BEP * Cs

BEP'

BEP =

Cs

50000

BEP = = 500 szt.

10

1000

BEP = Ks/Cs - Kzj = 500 = / 10-Kzj

10-Kzj

500* Kzj = 1000

5.000 - 500 Kzj = 1.000

5.000.- 1.000 = 500 Kzj

4.000 = 500 Kzj

Kzj = 4.000/500

Kzj = 8

8*6.000 = 48.000

Sposób 2:

W tym przykładzie występuje założenie że przychody = kosztom.

Cs q = Ks 9+ Kzj*q

10* 500 = 1000 + Kzj*500

5.000-1.000 = 500Kzj

4.000 = 500Kzj

4000

Kzj =

500

Kzj = 8

8 *6.000 = 48.000 zł.

Zadanie 4:

Przedsiębiorstwo DAKTYL wytwarza 3 rodzaje produktów: X,,Y,Z. Dane zarejestrowane w systemie informacji przedsiębiorstwa za ubiegły mnisią przedstawia poniższa tabela:

Wyszczególnienie	Wyrób X	Wyrób Y	Wyrób Z	Razem
Wielkość produkcji	8.000	1.000	1.000
Koszty materiałów bezpośrednich	336.000	34.000	20.000	390.000
Koszty płac bezpośrednich	240.000	15.000	45.000	300.000
Roboczogodziny bezpośrednie (Rh) ogółem	16.000	1.000	3.000	20.000
Maszynogodziny ogółem (mh)	40.000	3.000	2.000	45.000
Liczba dostaw materiałów	180	30	40	250
Liczba serii	200	140	210	550
Czas kontroli w godzinach	2.500	500	1.000	4.000

Na koszty pośrednie wytworzenia w kwocie 1350000 składają się koszty następujących działań:

1. Dostawy materiałów 225000 zł

2. Techniczne przygotowanie maszyn do produkcji 343750 zł

3. Utrzymanie maszyn i urządzeń w ruchu 656250 zł

4. Kontroli jakości 125000zł.

Na podstawie informacji charakteryzujących proces produkcji przedsiębiorstwa DAKTYL obliczyć jednostkowy koszt wytworzenia produktu X Y Z metodą:

1. kalkulacji doliczeniowej asortymentowej , podstawa rozliczeń: suma płac bezpośrednich

2. Uwzględniając koszty działań (ABC)

Kalkulacja doliczeniowa asortymentowa:

Pozycje kalk.	k.ogółem	Wyrób X k.ogółem k.jedn.		Wyrób Y k.ogółem k.jedn.		Wyrób Z k.ogółem k.jedn.
Mat.bezpośr	390.000	336.000	42	34.000	34	20.000	20
Płace bezp.	300.000	240.000	30	15.000	15	45.000	45
Koszty pośrednie	1.350.000	1.080.000	135	67.500	67,5	202.500	202,5
razem	2040000		207		116,5		267,5

Wskaźnik rozliczenia kosztów pośrednich - płace bezpośrednie:

W = 1.350.000/300.000*100 = 450%

Dla X = 240.000*450% = 1.080.000

Dla Y = 15.000* 450% = 67.500

Dla Z = 45.000*450% = 202.500

Sprawdzenie : 207 * 8.000 + 116,5 * 1.000 + 267,5 * 1.000 = 2.040.000

Rachunek kosztów działań ABC

Etap1 - ustalenie kosztów poszczególnych działań:

Centra działań	Koszty centrów działań	Jednostka miary	Wielkość działań (ilość)	Koszt jednego działania
1.Dostawy materiałów	225.000	Liczba dostaw	250	225.000/250 = 900 zł
2.Techniczne przygotowanie produkcji	343.750	Liczba serii produkcyjnych	550	343.750/550 = 625 zł
3.Utrzymanie maszyn i urządzeń	656.250	Maszynogodziny	45.000	656.250/45.000 = 14,58zł
4.Kontrola jakości	125.000	Czas kontroli w godzinach	4.000	125.000/4.000 = 31,25

Etap2 - ustalenie kosztów działań na poszczególne produkty:

Centra działań	Koszt jednego działania	Wielkość działań ( ilość)	Koszty działań produktów	Wielkość produkcji	Koszt jednostkowy działań
1.Dostawy materiałów	900	X = 180 Y = 30 Z = 40	X = 900*180=162000 Y = 900*30 = 27000 Z = 900*40 = 36000	X = 8000 Y = 1000 Z = 1000	162000/8000=20,25 27000/1000=27 36000/1000=36
2.Techniczne przygotowanie produkcji	625	X =200 Y = 140 Z = 210	X =125000 Y = 87500 Z = 131250	X =8000 Y = 1000 Z = 1000	15,63 87,5 131,25
3.Utrzymanie maszyn i urządzeń	14,58	X =40000 Y = 3000 Z = 2000	X =583200 Y = 43740 Z = 29160	X =8000 Y = 1000 Z = 1000	72,90 43,74 29,16
4.Kontrola jakości	31,25	X = 2500 Y = 500 Z = 1000	X = 78125 Y = 15625 Z = 31250	X = 8000 Y = 1000 Z = 1000	9,77 15,63 31,25

Obliczenie całkowitego kosztu jednostkowego

Pozycje kalkulacyjne	X	Y	Z
Mat.bezpośrednie	42	34	20
Płace bezpośrednie	30	15	45
Koszty pośrednie:	118,55	173,87	227,66
a) dostawy mat	20,25	27	36
b) techn.przyg.	15,63	87,5	131,25
c) uruchom.masz	72,90	43,74	29,16
d) kontrola jakości	9,77	15,63	31,25
Koszt jednostkowy	=42+30+118,55=190,55	222,87	292,66
Koszt jed.wg kalkul.doliczeniowej	207	116,50	267,50
Różnica:	Ok. 9%	Ok.91%	Ok.10%

ABC - bardziej precyzyjny - w pełni charakteryzuje odzwierciedlenie kosztów.

Zadanie 5:

Drukarnia na zlecenie firmy konsultingowej drukuje tłumaczenia 3 książek w następujących ilościach: X =25000 szt, Y=20000 szt, Z=15000 szt. Planowane roczne koszty wydziałowe szacowane są na 1.110.000 zł. Podjęto decyzję o zastosowaniu kalkulacji ABC zgodnie z którą wyodrębniono centra działań:

1. przygotowanie produkcji

2. proces drukowania

3. wysyłka i dystrybucja

Koszty wydziałowe podzielono na centra działań w proporcji do liczby zatrudnionych w nich osób:

1. przygotowanie produkcji 5 osób

2. proces drukowania 3 osoby

3. wysyłka i dystrybucja 2 osoby.

Jako jednostki pomiaru wielkości działań i jednocześnie klucze rozliczeniowe centrów działań wybrano dla:

1. przygotowania produkcji - 50 uruchomień produkcji

2. procesu drukowania - 55500 godzin

3. wysyłki i dystrybucji - 500 ton wydrukowanych egzemplarzy.

Planowane wielkości działań przypadające na wyroby:

X: 12 serii, 21000 godzin druku, 5 ton

Y: 14 serii, 22000 godziny druku, 295 ton

Z: 24 serii, 12500 godzin druku, 200 ton.

Obliczyć jednostkowe koszty pośrednie wytworzenia trzech produktów stosując metodę ABC.

Etap1 - ustalenie kosztów poszczególnych działań:

Ustalenie kosztów centów działań:

1110.000 /10 pracowników = 111000 zł na 1 pracownika

Centra działań	Koszty centrów działań	Jednostka miary	Wielkość działań (ilość)	Koszt jednego działania
1.przygotowanie produkcji	5*111000=555000	Ilość uruchomień	50	555000/50=11100
2.drukowanie	3*111000=333000	Godziny	55500	333000/55500=6
3.wysyłka i dystrybucja	2*111000=222000	Tony egzemplarzy	500	222000/500=444

Etap2 - ustalenie kosztów działań na poszczególne produkty:

Centra działań	Koszt jednego działania	Wielkość działań ( ilość)	Koszty działań produktów		Wielkość produkcji	Koszt jednostkowy działań
1.przygotowanie produkcji	11100	X = 12 Y = 14 Z = 24	X=11100*12=133200 Y = 11100*14=155400 Z=11100*24=266400	X=25000 Y=20000 Z=15000			X=133200/25000=5,33 Y=155400/20000=7,77 Z=266400/15000=17,76
2.drukowanie	6	X = 21000 Y = 22000 Z = 12500	X = 6*21000=126000 Y=6*22000=132000 Z=6*12500=75000	X=25000 Y=20000 Z=15000			X=5,04 Y=6,60 Z=5
3.wysyłka i dystrybucja	444	X = 5 Y = 295 Z = 200	X=444*5=2220 Y=444*295=130980 Z=444*200=88800	X=25000 Y=20000 Z=15000			X=0,09 Y=6,55 Z=5,92

Koszt jednostkowy dla produktów:

X = 5,33+5,04+0,09 = 10,46*25000 = 261500

Y = 7,77+6,60+6,55 = 20,92*20000 = 418400

Z = 17,76+5+5,92 = 28,68*15000 = 430200

Razem koszty 1,110.100

RACHUNEK KOSZTÓW (ćwiczenia) dr Leszek Borowiec strona 13 z 13

Przychody

Koszty (zł.)

Produkcja

Sprzedaż (szt.)

---