Ozdobne

Rola natury w życiu człowieka

·Naturalne pierwotne środowisko w którym pojawił się człowiek

- zielone płuca ziemi (produkcja o2, pobieranie co2)

- źródło energii (pożywienia, surowce: węgiel ropa, gaz)

·schronienie, budulec, pożywienie, odzież, lekarstwa

Związek z naturą zawsze zapewniał człowiekowi przetrwanie

• - Istnienie roślin jest warunkiem naszego przetrwania

• - Związek z naturą jest zakodowany w naszych genach

• - kontakt z roślinnością jest warunkiem dobrego samopoczucia, zapewnia spokój i poczucie bezpieczeństwa

• - podobieństwo budowy cząstek hemoglobiny i chlorofilu

• - kontakt z naturą łączy nas z przeszłością

• - efekt cieplarniany = konieczność wprowadzenia nowych roślin

• - w dawnych czasach ludzie nie kontaktowali się z nią, nie zagrażali jej

• - w miastach rośliny są gośćmi

• - rola roślin dla naszego dobrego samopoczucia i zdrowia

Preferencje OGRÓD BEZ BARIER

Jak urządzić ogród dostosowany do potrzeb osób z niepełnosprawnością

Obecność roślin wpływa dobrze na zdrowie samopoczucie

Ogród przydomowy

- Miejsce odpoczynku, rekreacji, relaksu i aktywności fizycznej

- przyjazna człowiekowi przestrzeń

- daje poczucie bezpieczeństwa i prywatności

- bierny i czynny kontakt z naturą

- terapeutyczna przestrzeń

Praca w ogrodzie

- poprawa kondycji fizycznej, zwiększenie siły mięśni

- poprawa koncentracji

- redukcja stresu

- obniżenie napięcia i agresji

- zwiększenie pewności siebie i własnej wartości

· Konwencjonalny ogród może być nieatrakcyjny, niewygodny , niebezpieczny dla osób chorych

Ogród przyjazny niepełnosprawnym użytkownikom

- dostępność i funkcjonalność

- bezpieczeństwo

- dostosowany do konkretnych ograniczeń

- łatwy dostęp do roślin

- możliwość wykonywania prac

Ogród dla niepełnosprawnych

- prostota kompozycji

- bogactwo barw, faktur, zapachów, dźwięków

- atrakcyjny prze cały rok- z kilkoma punktami przyciągającymi wzrok i ułatwiającymi orientację

- miejsce uprawy roślin użytkowych

- dobry widok z domu na kompozycje roślinne

- oświetlenie

- odpowiednie rozmiary

- wolny od hałasu

- Rośliny wabiące ptaki, motyle

- ogród zimowy

Jak urządzić ogród aby był bezpieczny dla

niepełnosprawnych ruchowo i sensorycznie osób?

Jak umożliwić samodzielne, aktywne korzystanie z ogrodu?

Ogrody dla osób niepełnosprawnych ruchowo i starszych osób.

Zasady urządzania ogrodu

• drzwi i bramy są przesuwane, lekkie i dają się łatwo otwierać

• wszystkie drzwi i bramy muszą być na tyle szerokie, by mieścił się w nich wózek inwalidzki

• dla osób na wózkach pochylnie podnośniki obok schodów

• pochylnie przejścia między zagonami, ścieżki ????? dla osób na wózkach i z balkonikami

• stopnie schodów powinny mieć szerokość 28 cm i wysokość 15 cm wyraźnie oznaczone brzegi i poręcze

• brak ostrych zakrętów które utrudniają poruszanie się na wózku

• aby wózek mógł wykonać pełny obrót ścieżka powinna mieć szerokość 150 cm można też z boku

• ścieżki ulokować miejsca do cofania wózka nawierzchnie z materiału antypoślizgowych, o porowatej strukturze lub ścieżka z 2% spadkiem zapewniającym odpływ wody

• nawierzchnia powinna być jednolita odporna na ciężar wózka

• nawierzchnia nie może być śliska gdy pada deszcz

• trawniki bardzo utrudniają jeżdżenie na wózku i poruszanie się o kulach

• poręcze przy schodach i wzniesieniach terenu

• należy urządzić miejsce do odpoczynku w cieniu,

• ławka pod drzewem, w altana

• ławki powinny mieć siedziska na wysokości 40-50 cm,

• długości 40-50, z podłokietnikiem ułatwiającym wstanie

• dla osób starszych warto umieścić ułatwiające orientacje punkty (fontanna, drzewo)

• osobom starszym ułatwi orientację w ogrodzie prosty układ ścieżek, w formie pętli

• kontakt z roślinami i prace umożliwiające podwyższenie zapory lub ??? do uprawy roślin oraz podwyższone zbiorniki wodne

• w małych ogrodach zastosowano pionowe konstrukcje i skrzynie z kratami ???, ściany kwiatowe, pionowe stelaże

• profesjonalnym i tańszym rozwiązaniem jest uprawianie roślinw doniczkach, skrzyniach, leżących pojemnikach

• do pracy należy używać lekkich narzędzi specjalnie przygotowanych dla osób niepełnosprawnych

• podwyższone zbiorniki wodne obudowane drewnem, cegłami

• poręcze z drewna i metalu

Podwyższone zapory dla osób na wózkach inwalidzkich

Wysokość 60-75 cm

Szerokość dostęp z 1 strony: 60 cm

dostęp z 2 strony 90-120 cm

Średnica 90-120 cm

Dla osób poruszających się o kulach

Wysokośc 75-90 cm

Szerokość z 1 strony 60 cm

z 2 strony 120 cm

Średnica 120 cm

Zagony dostępne z poziomu gruntu

Wysokość 15-30 cm

Szerokość z 1 strony 60 cm

z 2 strony 90-120 cm

Średnica 120 cm

Ogrody dla osób niewidomych i niedowidzących

• prosty, czytelny układ ścieżek i najlepiej krzyżujących się pod kątem prostym

• szerokość ścieżek minimum 1m

• zróżnicowane nawierzchnie pozwalające łatwo zorientować się w jakiej części ogrodu się przebywa

• inna faktura nawierzchni przy schodach ścianach

• oznakowane w jaskrawych kolorach

• elementy wolnostojące powinny być z boku

• meble i inne elementy wolna stojące powinny mieć kolory kontrastujące z podłożem

• poręcze wzdłuż alejek ???? poruszanie się po ????

• W centralnej części umieścić element wydobywający dźwięk umozliwiajacy orientację

• kontakt z roślinami i prace pielęgnacyjne pod ????

• bezpieczne łatwe w użyciu narzędzia ogrodnicze,

• dla niedowidzących - oznakowane w jaskrawych kolorach

W tradycyjnym ogrodzie nacisk kładzie się na barwę kształt i inne wizualne aspekty ogród taki dostarcza jednowymiarowych wrażeń i jest praktycznie niedostępny dla osób niewidomych

Dotyk, węch, smak i słuch mogą wzbogacić odbiór ogrodu

Ogród sensoryczny

• Zapach roślin o pachnących kwiatach, aromatycznych liściach

• Faktura: roślin o owłosionych lub pokrytych kutnerem liściach o różnej fakturze liści, puszystych kwiatostanach, drzewa o korze ciekawej w dotyku

• Dźwięk: rośliny o szumiącym na wietrze ulistnieniu, dzwonki wietrzne, płynąca woda, ptaki, owady

• smak: warzywa, owoce, zioła

• Barwa: rośliny o kolorowych kwiatach, barwnym ulistnieniu, drzewa i krzewy o liściach przebarwiających się jesienią, dekoracyjnych owocach

Rośliny w ogrodzie uniwersalnym

• Należy stosować bezpieczne rośliny bez kolców, cierni, trującego soku, które nie powodują oparzeń alergii, do roślin trujących należą gatunki jaskrowatych, makowatych, wilczomleczowatych

• należy unikać sadzenia przy ścieżkach roślin zrzucających owoce i liście mogące spowodować poślizgniecie

• nie należy sadzić zbyt blisko ścieżek drzew, krzewów silnie się rozrastających, których gałęzie mogą wystawać na ścieżkę

• nie sadzić drzew o płytkim systemie korzeniowym, dającym odrosty

• nie sadzić roślin trudnych w uprawi oraz atakowanych przez choroby i szkodniki

• rośliny atrakcyjne cały rok, wabiące ptaki i motyle

• ie sadzić roślin wabiących owady w pobliżu ławek

• dla osób niewidzących i starszych dobrze jest wprowadzić rośliny o żywych, kontrastowych barwach kwiatów

Ogrody przyjazne środowisku

Ogrody ?????? - duże kwiaty, intensywna barwa, kontrasty

Gertrude jekyll - rośliny kwitnące cały rok

- piętrowość roślin

- jednokolorowe stonowane kolory

- kwiaty o ciekawym kolorze a ???? kolorze ulistnienia

Drzewa i krzewy o ciekawych barwach i kształcie liści: (Acer palmatum, Aesculus x mutabilis, Fagus silvatica, Malus, Quercus polustris, Strobus,

Efekty świetlne,ruch, dźwięk: trawy rośliny dające efekt świetlne(lunarna Annua, Mirobilis, Oenothera sp.,

Ogrody tętniące życiem

Przywabiające motyle(miododajne)

Mentla sp, Melisa sp.,Ruta graveolens, Salvia sp., oreganum vulgare, Rosmarinus sp., Helihrysum sp., Tropoeolum majus, Viola odorata, Ajuga reptans, Echinacea purpura, macierzanka, Rudbekia, cynie, nawłoć

Przywabiające owady:

Achillea millefolium, Oenothera sp.,Filipendula almaria, Echinacea purpura, Rudbekia laciniata, Tanacetum vulgare, Sopoharia officinalis, Lavandulaonpustifolia,

Ogrody przyjazne ptakom: Alchemilla sp, Ajuga reptans, Borago sp., Digitalis sp, Echinops ritro, Filipendula almaria, Oenothera sp, Organum vulgare, Stachys lanata, Symphytum officinalis,

Atrakcyjne owoce: Berberis vulgaris, Philadelphus sp, Rosa rugosa, cornus mos, Crataegus sp, Viburnum opulus,

Ogrody naturalistyczne: Dianthus superbus, Bellis parenis,

Czynna- usuwamy rośliny, które zagrażają, ochrona ex situ, introdukcja - wprowadzanie roślin z miejsca ich naturalnego występowania w inne miejsce

Związek ludzi i roślin

Zielona natura człowieka:

W początkach swego istnienia człowiek był zależny od natury, musiał umieć ją odczytać by przetrwać- znaleźć żywność wodę schronienie, Zmiany w wyglądzie roślin sygnalizowały zmianę pory roku,

Preferencje krajobrazowe:

- scenerie z roślinnością niż zurbanizowany krajobraz

- atrakcyjne elementy to: skały, rośliny, woda

- różnorodność gatunków

- preferowany świetlisty las

- lubimy zorganizowane nasadzenia roślin

Teorie wyjaśniające związek człowieka z naturą:

Przeciążenie i pobudzenie

We współczesnym świecie jesteśmy bombardowani przez hałas, ruch, złożone obrazy, obecność roślin redukuje pobudzenie i napięcie,

Reakcja na rośliny jest efektem warunków najwcześniejszej nauki i kultury

Efekt ewolucji roślin to środowisko z którego się wywodzimy,

Elementy pozwalające odczytać krajobraz: spójność, czytelność, złożoność, tajemniczość,

Regenerujące właściwości natury:

- Otoczenie różne od stresujących codziennych warunków

- rozmiary - odpowiednie dla osiągnięcia relaksu

- zgodność - środowisko spełnia potrzeby ludzi w nim przebywające

- fascynacja - wywołuje mimowolną ulgę, pozwala uwolnić się od wysiłku związanego ze stresującymi zajęciami

Kontakt z preferowanym krajobrazem

-Redukcja napięcia

-stymulacja odstresowania

-pomiary: tętno, ciśnienie krwi, napięcie mięśni,

-test na studentach, który zdawali egzamin: sceny miejskie i natury,

Preferencje co do krajobrazu:

-Sceneria sawanny lub podobny układ parku, lasu - zakodowane preferencje

-sawanna dobra widoczność

-ważny dobry na okolicę (??) i jednocześnie osłona

- Pokrój Acacia tortilis jako wskaźnik dostępności wody

- upodobanie do drzew o parasolowatych koronach i rozgałęzionych pniach - jak akacje rosnące na wilgotnym stanowisku

Krajobraz tworzony przez człowieka - ogrody, parki

- style ogrodowe odzwierciedlały wpływ człowieka i społeczeństwa

- k. XVII w - podróże, odkrycia geograficzne, nowe gatunki nie nadawały się do formowania -> zmiana stylu

- XIII w - wpływy włoskie - fascynacja wiejskim krajobrazem Włoch - ogrody rustykalne

- Anglia - romantyczne ogrody o naturalistycznym charakterze

- miejskie tereny zieleni nawiązują do tradycji geometrycznych ogrodów francuskich - wpisaną w siatkę ulic i zabudowy

Zieleń w mieście

- wpływ na warunki sanitarno-higieniczne (hałas, zanieczyszczenie powietrza i gleby)

- wpływ na warunki klimatyczne (obniżenie temp., skład i wilgotność powietrza, wiatr, wzbogacają powietrze w parę wodną)

- działanie bakterio- i grzybobójcze

- siedlisko zwierząt (bioróżnorodność)

(na marginesie było:

- funkcje dekoracyjne, poprawiają jakość powietrza

- fragment natury w zurbanizowanym krajobrazie

- wpływ na zdrowie

- funkcja społeczna)

Oddziaływanie roślin we wnętrzach:

Poprawa warunków zdrowotnych

Niwelowanie tzw. `'syndromu chorego budynku'' poprzez poprawę jakości powietrza:

-zwiększenie wilgotności powietrza

-ograniczenie liczby mikroorganizmów

-usuwanie mechanicznych zanieczyszczeń

-usuwanie szkodliwych substancji

Rośliny doniczkowe o zdolnościach pochłaniania formaldehydu, benzenu, CO2:

Aglonema modestum, Hedera helix, Dracena marginata, fragrans, spathyhyllum hybridum, Sansiviera trifasciata, Dracena deremensis `Warnecki',

Wpływ na samopoczucie i psychikę:

-możliwość kontaktu z przyrodą

-redukcja natężenia hałasu

-pochłanianie nadmiaru ciepła

-zmniejszenie napięcia, senności, zmęczenia

-zwiększenie koncentracji i wydajności pracy

-zmniejszenie agresji

Terapia ogrodnicza

Grupy docelowe:

-różne grupy wiekowe,

-osoby niepełnosprawne ruchowo

Terapia ogrodowa (rodzaje zajęć): prace w ogrodzie(przygotowanie gleby), prace w szklarni, pielęgnacja roślin

Efekty: sprawność ruchowa, poprawa sprawności fizycznej, poprawa koncentracji, większa samoocena

Ogrody terapeutyczne bierny lub efektywny kontakt z przyrodą

Ogrodnictwo nauka i sztuka uprawy roślin sadowniczych warzyw i ozdobnych wpływające na stan emocjonalny ludzi poziom życia i zdrowie społeczeństwa

Socjoogrodnictwo interdyscyplinarna dziedzina wiedzy zajmująca się zależnościami pomiędzy roślinami ogrodniczymi a człowiekiem rozumianym jako jednostka jak i społeczeństwo wprowadzająca wyniki badań do praktyki w celu poprawy jakości życia

Społeczno terapeutyczna rola ogrod. Ludzie mają poprawiać jakość swojego życia wykorzystując rośliny i ogrodnictwo w sposób aktywny lub bierny

Społeczna rola zieleni miejskiej : dostrzeżono potrzebę wprowadzenia zieleni miejskiej, wzrost zainteresowania zielenią w mieście , rola zieleni w podnoszeniu wartości terenu, Polsce z inicjatywy mieszkańców miast, parki i skwery jako miejsce kontaktów społecznych, aktywnośc lokalnej społeczności, zacieśnianie wiezi, poprawa wizerunku miast, tworzenie miejsc wypoczynku, łączenie pokoleń, łączenie gat roślin

Rośliny w mieście : parki i ogrody, zieleń przyuliczna, skwery, ściany budynków, roślinność na dachach, rosliny na budynkach (patia atria oraz wnętrza)

Rośliny przywabiające motyle:

-Mentha sp., -Melissa sp., -Ruta graveolens, -Salvia sp., -Hyssopus officinalis, -Oreganum vulgare, -Rosmarinus sp.●Dictamnus albus, ●Helichrysum sp., ●Tropaeolum majus, ●Viola odorata, ●Ajuga reptans, ●Centranthus ruber, ●Echinacea purpurea ,●Lavandula angustifolia, ●Lythrum salicaria, ●Sedum telephium, ●Thymus serpyllum, ●Verbena officinalis

Rośliny przywabiające owady: -Achillea millefolium, -Oenothera sp.,-Centranthus ruber, -Saponaria officinalis,-Echinacea purpurea -Eryngium planum, -Filipendula ulmaria, -Rudbeckia laciniata-Tanacetum vulgare-Lavandula angustifolia -Cornus mas-Tilia cordata-Malus sp.

Rośliny zielne o atrakcyjnych nasionach:

-Alchemilla sp., -Ajuga reptans, -Borago sp., -Digitalis sp.,-Echinops ritro, -Echinops sphaeroceohalum, -Filipendula ulmaria,-Oenothera sp.-Origanum vulgare-Stachys lanata, -Symphytum officinale, -Verbascum thapsus,V. nigrum -Vinca sp.-Helianthus annuus

Krzewy o atrakcyjnych dla ptaków owocach: -Berberis vulgaris, -Crataegus sp.-Philadelphus sp. -Pyracantha sp.-Rosa rugosa-Cornus mas-Mahonia aquifolium, -Sambucus nigra, -Ilex aquifolium, -Viburnum opulus,

Rośliny zielne do leśnych ogrodów i parków: ●Vinca minor ●Hedera helix ●Glechoma hederacea ●Ajuga reptans ●Campanula persicifolia ●Galeoboldon luteum ●Stellaria holostea ●Lamium maculatum ●Corydalis solida ●Polygonatum multiflorum●Asarum europaeum●Pulmonaria officinalis●Hepatica nobilis ●Oxalis acetosella ●Ornithogallum nutans●Leucojum vernum ●Anemone nemorosa●Anemone ranunculoides ●Ficaria verna ●Hosta sp.●Matteuccia struthiopteris ●Dryopteris filix-mas

Rośliny zielne polecane na trawniki łąkowe:

-Leucanthemum vulgare-Ranunculus acris-Achillea millefolium-Centaurea jacea-Papaver rhoeas-Centaurea cyanus-Oenothera sp.-Hypericum perforatum-Verbascum sp.- Echium vulgare-Salvia verticillata ●Geranium pratense ●Lychnis flos - cuculi●Prunella vulgaris●Dianthus superbus ●Iris sibirica●Festuca pratensis●Geum rivale●Trollius europaeus●Alchemilla gracilis●Bellis perennis ●Poa pratensis

Rośliny dla alergików:

Jednoroczne: -Anthirrinum majus-Begonia sp.-Lobelia erinus-Clarkia elegans-Cobaea scandens -Convolvulus tricolor-Delphinium ajacis-Escholtzia californica -Nemesia strumosa-Salvia splendens-Tropaeolum majus-Papaver rhoeas

Dwuletnie:-Myosotis sylvestris-Althea rosea-Viola wittrockiana

Wieloletnie:-Allium karataviense-Anemone hybrida-Armeria maritima-Astilbe arendsii-Aruncus dioicus-Eremurus robustus-Filipendula ulmaria-Galtonia candicans-Geranium sp.-Gladiolus sp.-Macleaya cordata-Platycodon grandiflorus-Trollius europaeus-Delphinium hybridum-Dicentra spectabilis-Eryngium planum-Geum coccineum-Hemerocallis hybrida-Iris sp.-Paeonia officinalis-Phlox paniculata-Veronica spicata

Okrywowe:-Ajuga reptans-Astranthia major-Bergenia cordifolia-Epimedium sp.-Erica carnea-Geranium sp.

-Helianthemum hybridum-Heuchera sanguinea-Hosta sp.

-Lamium galeoboldon-Nepeta fassenii-Pulmonaria saccharata -Symphytum grandiflorum

-Tiarella cordifolia-Vinca minor-Calluna vulgaris-Dryas octopetala-Iberis sempervirens-Omphalodes verna-Pachysandra terminalis-Waldsteinia ternate

Pnącza:-Actinidia kolomikta-Clematis sp.-Lonicera sp.,-Parthenocissus quinquefolia-Passiflora caerulea-Aristolochia durior

Krzewy:-Cotinus coggygria-Cotoneaster sp.-Forsythia sp.-Spirea japonica-Weigela florida-Berberis thunbergii -Magnolia stellata

UNIKAĆ: ●Cortaderia selloana●Festuca glauca ●Phalaris arundinaria picta●Stipa gigantea●Calendula officinalis ●Pelargonium sp.●Ricinus communis ●Bellis perennis ●Helianthus annuus●Tagetes sp. ●Zinnia elegans ●Achillea millefolium●Aconitum napellus●Dictamnus albus●Helleborus sp.●Anemone nemorosa●Echinacea purpurea●Helenium autumnale ●Ligularia sp. ●Rudbeckia sp.●Solidago sp.●Acer platanoides●Betula pendula●Carpinus betulus●Fagus sylvatica●Fraxinus excelsior●Populus sp.

Typy ogrodów botanicznych: ●Klasyczne, wielofunkcyjne, ●R.ozd.; ●Historyczne (Ogród Linneusza w Uppsali); ●R.Chronionych; ●Uniwersyteckie; ●Botaniczno - zoologiczne; ●Agrobotaniczne (banki genów roślin użytkowych); ●Alpinaria - Zakopane; ●Naturalne - r. dziko rosnące; ●R.ogrodn; ●Tematyczne - arboreta, palmiarnie

Badania w ogrodach botanicznych: ●Nad roślinami dziko rosnącymi;

●Introdukcja i reintrodukcja;

●Biologia (np. biologia zapylania);

●Taksonomia;

●Dendrologia, szkółkar;

●Introdukcja nowych r. użytkowych;

●Nad r. ogrodniczymi

Funkcje ogrodów botanicznych: ●Naukowo - badawcza; ●Konserwatorska (ochrona bioróżn); ●Dydaktyczna i edukac; ●Popularyzac.;●Rekreac;●Ogólnospoł;●Kulturalna i kulturotw

Zagrożenia bioróżnorodności w Polsce: ●Leśnictwo;

●Rolnictwo;

●Łowiectwo;

●Wędkarstwo;

●Gospodarka wodna i morska;

●Zagospodarowanie przestrzenne:

-Fragmentacja krajobrazu; -Zwężanie korytarzy ekologicznych (np. regulacja koryt rzek); -Przecinanie głównych pasm ekol. pasmami infrastruktury technicznej

-

●Inne zagrożenia (turystyka)

Deklaracja z Gran Canaria (2000): wzywająca do przyjęcia międzynarodowej strategii ochrony roślin

; -Dokumentowanie bioróżnorodn; -Rozwijanie, utrzymywanie i weryfikowanie posiadanych kolekcji roślinnych; -Oznaczanie roślin, ustalanie metod ich uprawy, rejestracja nowych odmian; -Ochrona ex situ i in situ gatunków zagrożonych; -Działalność edukacyjna

Konwencja Berneńska: o ochronie dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk (rok 1979) ;

-Ochrona gat.dzikiej fauny i flory oraz ich siedlisk naturalnych, zwłaszcza tych, których ochrona wymaga współdziałania kilku państw, oraz wspieranie współdziałania w tym zakresie.

-Szczególny nacisk położono na ochronę gatunków zagrożonych i ginących, włączając w to gatunki wędrowne zagrożone i ginące.

Szczyt Ziemi w Rio de Janeiro (1992) przyjęto Konwencję o różnorodności biolog:

-Ochrona różnorod. biol.

Umiarkowane użytkowanie zasobów biolog;

-sprawiedliwy podział korzyści wynikających z wykorzystywania zasobów genet.

13.01.2014r.

Ozdobne

Agata Jędrzejuk

Programowana śmierć komórki w aspekcie posprzętnej trwałości kwiatów

Druga godzina - Latkowska

Terapia ogrodnicza (ang. horticultural therapy)

forma działań terapeutycznych prowadzonych dla klientów ze zdiagnozowanymi zaburzeniami i problemami, takimi jak:

• psychiczne

• umysłowe

• fizyczne (udar, paraliż, obrażenia powypadkowe itp.)

W terapii ogrodniczej muszą wystąpić cztery elementy:

• klient ze zdiagnozowanym problemem , poddany terapii

• określona procedura terapeutyczna, koncentrująca się na zajęciach ogrodniczych, a przede wszystkim uprawie roślin

• wyznaczony cel terapii, który może być zmierzony i oceniony

• wykwalifikowany pracownik prowadzący terapię

Terapia ogrodnicza:

koncentruje się na zwiększeniu możliwości funkcjonowania klientów na poziomie społecznym, (…)

Grupy docelowe terapii ogrodniczej:

• różne grupy wiekowe

• osoby niepełnosprawne ruchowo

• (…)

Terapia ogrodnicza - rodzaje zajęć:

• Prace w ogrodzie (przygotowanie gleby, siew, sadzenie roślin, pielenie, podlewanie, cięcie, zbiory, koszenie trawnika)

• Prace w szklarni (siew, pikowanie, sadzenie, podlewanie, pielęgnacja i rozmnażanie roślin)

• Pielęgnacja roślin doniczkowych

• (…)

Efekty terapii ogrodniczej:

• Zwiększenie sprawności ruchowej

• Poprawa ogólnej kondycji fizycznej

• Zwiększenie siły i masy mięśni

• Wzrost masy kości

• Lepsza koordynacja ruchowa i równowaga

• Poprawa stanu układu krążenia

Efekty terapii ogrodniczej:

• Redukcja stresu, napięcia i agresji

• Poprawa koncentracji

• Nauka samodzielności i dokładności

• Umiejętność współpracy z innymi

• Nawiązywanie kontaktów (socjalizacja)

• Większa pewność siebie i poczucie własnej wartości

• Podnoszenie kwalifikacji zawodowych

Ogrody terapeutyczne:

• Bierny lub aktywny kontakt z naturą

• Dostępność, łatwość poruszania się

• Bezpieczeństwo

• Dostosowanie do konkretnych potrzeb osób niepełnosprawnych (ruchowo, sensorycznie)

• Łatwy dostęp do roślin i kontakt z nimi

• Możliwość wykonywania prac ogrodniczych

Ogród dla niepełnosprawnych użytkowników:

• Prosta kompozycja

• Bogactwo barw, faktur, zapachów, dźwięków

• Atrakcyjny przez cały rok

• Z kilkoma punktami przyciągającymi wzrok i ułatwiającym orientację

• Miejsce do uprawy roślin użytkowych

• Dobry widok z domu na kompozycje roślinne

• Oświetlenie

• Odpowiednie rozmiary

• Wolny od hałasu

• Rośliny wabiące ptaki, motyle

• Ogród zimowy

Ogród dla osób niepełnosprawnych ruchowo i starszych

Zasady urządzania ogrrodu:

• najlepiej, jeśli drzwi i bramy są przesuwne, lekkie i dają się łatwo otwierać

• wszystkie drzwi i bramy muszą być na tyle szerokie, by mieścił się w nich wózek inwalidzki (min. 90 cm)

• dla osob na wózkach należy zainstalować pochylnie(...) spadek nie większy niż 8%

• miejsca d cofania wózka (min. 150 cm szerokośc ścieżki lub wcięcie)

• podwyższone zagony lub podwyższone zbiorniki wodne - ułatwienie pracy

OZDOBNE - 13.01.14

Programowana śmierć komórki w aspekcie posrzętnej trwałości kwiatów - apoptoza

Prezentacja udostępniona.

Ogród jako miejsce terapii

Praca w ogrodzie sprzyja umysłowe, psychicznej i fizycznej rehabilitacji, a także stymulacji sensorycznej oraz interakcjom społecznym.

Terapi ogrodnicza - wykorzystanie rslin przez wykształconego specjaliste jako srodka do osiagniecia określonych, wyznaczonych dla dalnego klienta celów klinicznych.

Horticutural therapy. Forma dzialan terapeutycznych prowadzonych dla klientów ze zdiagnozowanymi zaburzeniami i problemami, takimi jak:
-psychiczne
-umyslowe
-fizyczne ( udar, paraliż, obrażenia powypadkowe)
-sensorczne ( wzrok sluch)
-Geriatryczne ( Alzheimer, ludzie z domu opieki)
-uzaleznienie od alkoholu, narkotykow
-wykluczenie społeczne ( więźniowie, mlodziez z domow poprawcych, uchodzcy, bezdomni, bezrobotni)

W terapii ogrodniczej musza wystapic cztery elementy:
-klient ze zdiagnozowanym problemem, poddany terapii
-okreslona procedura terapeytyczna, koncentrujaca się na zajęciach ogrodniczych, a przede wszystkim uprawie roślin,
-wyznaczony cel terapii, który moze być zmierzony i oceniony
-wykwalifikowany pracownik prowadzący terapie ( fizjoterapeuta, terapeuta ogrodniczy)

Terapia ogrodnicza koncentruje się na zwiększeniu możliwości funkcjonowania klientw na poziomie społecznym, poznawczym, fizycznym, psychologicznym i/lub poprawie ogolnego zdrowia i samopoczucia.

Grupy docelowe terapii ogrodniczej:
-Rozne grupy wiekowe ( dzieci, mlodziez, dorośli, starsi)
-osoby niepełnosprawne ruchowo, psychicznie

Rodzaje zajec w terapii ogrodniczej:
-Prace w ogrodzie ( przygotowywanie gleby, siew, sadzenie, pielenie, podlewanie, ciecie, zbiory, koszenie trawnika)
-Prace w szklarni (siew, pikowanie, sadzenie, podlewanie, pielegnacja i rozmnazanie roślin)
-Pielegnacja roślin doniczkowych
-Dekoracje roślinne

Efekty terapii ogrodniczej
-zwiekszanie srawnosci ruchowej
-poprawa ogolnej kondycji fizycznej
-zwiekszenie sily i masy miesni
-wzrost masy kosci
-lepsza koordynacja ruchowa i rownowaga
-poprawa stanu układu krazenia
-redukcja stresu, napięcia i agresji
-poprawa koncentracji
-nauka samodzielności i dokladnosci
-umiejetnosc współpracy z innymi
-nawiazywanie kontaktow (socjalizacja)
-wieksza pewność siebie i poczucie własnej wartości
-podnoszenie kwalifikacji zawodowych

Ogrody terapeutyczne
-Bierny lub aktywny kontakt z natura
-Dostepnosc, latwosc poruszania się
-Bezpieczenstwo
-Dostosowanie do konkretnych potrzeb osob niepełnosprawnych ( ruchowo, sensorycznie)
-Latwy dostep do roślin i kontakt z nimi
-Mozliwosc wykonywania prac ogrodniczych

Ogrod dla niepełnosprawnych uzytkownikow
-Prostota kompozycji
-Bogactwo barw, faktur, zapachow, dzwiekow
-Atrakcyjny przez caly rok
-Z kilkoma punktami przyciagajacymi wzrok i ulatwiajacym orientacje
-Miejsce do uprawy roślin użytkowych
-Dobry widok z domu na kompozycje roślinne
-Oswietlenie
-Odpowiednie rozmiary
-Wony od halasu
-Rosliny wabiące ptaki, motyle
-Ogrod zimowy

Warto pomyslec jak umozliwic samodzielne aktywne korzystanie z ogrodu osobom niepełnosprawnym, jak urzadzic ogrod aby był bezpieczny, jakie konstrukcje zastosować aby ulatwic prace z roślinami

Ogrody dla osob niepełnosprawnych ruchowo i starszych

Zasady urządzania ogrodu:
-najlepiej, jeśli bramy i drzwi był przesuwne, lekkie i dające się latwo otwierac
-Wszystkie drzwi i bramy musza być na tyle szerokie, by miescil się w nich wozek inwalidzki ( min.90 cm)
-dla osob na wózkach należy zainstalować pochylnie lub podnośniki obok schodow, pochylnie powinny mieć spadek nie przekraczający 8% i zabezpieczające barierki.
-Pochylnie, przejścia miedzy zagonami, sciezki musza mieć szerokość min 90 cm dla osoby poruszającej się na wozku lub przy balkoniku
-stopnie schodow powinny mieć szer. 28 cm i wysokość 15 cm, wyraźnie oznacozne brzemi i poręcze
-Sciezki nie powinny mieć ostrych zakretow, które utrudniają poruszanie się na wozku
-aby wozek mogl wykonać pelny obrot sciezka powinna być szeroka na 150 cm
-Nawierzchnie z materiałów antypoślizgowych, o porowatej struktuze lub sciezka z 2% spadkiem zapewniającym odpływ wody
-nawierzchnia powinna być jednolita i gladka, dostatecznie odporna
-prouszanie się po ogrodzie ulatiwaja poręcze, sa konieczne przy schodach i wzniesieniach terenu
-należy urzadzic w cieniu miejsce do odpoczynku, może to być lawka pod drzewem, pergola, w altanie.
-lawki powinny mieć siedziska na wysokości 45-50cm, o glebokosci 40-50cm z podłokietnikami ulatwiajacymi wstawanie
-dla osob starszych warto umiescic ulatwiajace orientacje charakterystyczne punky (np. fontanna, drzewo)
-osobom starszym orientacje w terenie ułatwi sciezka w kształcie pętli
-kontakt z roślinami i prace pielęgnacyjne umozliwiaja podwyższone zagony lub stolu do uprawy roślin oraz podwyższone zbiorniki wodne: zagony te powinny mieć odpowiednia szerokość (srednice) zapewniajaca latwy dostep do roślin
-w małych ogrodach można zastosować pionowe konstrukcje: skrzynie z kratami i trejażami oraz sciany kwiatowe-pionowe stelaże
-Prostszym i tańszym rozwiązaniem jest uprawa roślin w donicach, skrzyniach lub beczkach oraz wiszących pojemnikach
-przystosowane narzędzia

Podwyzszone zagony dla osob na wózkach inwalidzkich (przykładowo)
-wysokosc 60 75 cm
-Szerokosc - dostep z 1 str - 60 cm, z 2 stron - 90-120 cm
-Średnica - 120 cm

02.12.13

OGRANICZENIE STOSOWANIA SRODKOW OCHRONY ROSLIN NA RZECZ METOD MECHANICZNYCH

k. XIX w Europa, ostre przepisy kwarantannowe przeciwko stonce.
Lata 30-te XX w. - Introdukcja drapieżnego pluskwiaka Podisus maculivantris przeciw stonce, 1959 - pierwsza introdukcja w Polsce - Perillus bioculatus, zbrojec dwuplamy
XX w. - intenstywny rozwój metod chemicznych,
1948 - nagroda Nobla w dziedzinie Fizjologii i Medycyny ,,za syntezę kontaktowej trucizny DDT - i jego wysoka efektywność w zwalczaniu wielu stawonogów”
1962 - ksiazka Silent Spring Rachel Carson, 1967 - Environmental Defense Fund
Lata 50-60-te XX w. - ograniczanie zużycia pestycydow, opracowanie progow ekonomicznej szkodliwości
Lata 80-te XX w. - pierwsze rosliny transgeniczne
XX / XXI w. - intensywny rozwój metod biologicznych w szklarniach i polu. Insektycydy o wysokiej selektywności ( oksadiazyny, chloantraniliprole, biopreparaty, acylomocznikowe, juwenoidy, ekdysanoidy)

Krajowy plan działania na rzecz ograniczenia ryzyka związanego ze stosowaniem srodkow ochrony roślin na lata 2013 -2017.

Glowny cel Krajowego Planu Dzialania
-Ograniczenie ryzyka związanego ze stosowaniem srodkow ochrony roślin
-Dla monitorowania stopnia osiagniecia tego celu zostaną wykorzystane nastepujace mierniki:
- Dla osiagniecia glownego celu krajowego plany działania będą ….

Dzialania ograniczające ryzyko związane ze stosowaniem srodkow ochrony roślin
1-Upowszechnianie zasad integrowanej ochrony roślin
2-Modyfikacja systemu szkolen dla profesjonalnych uzytkownikow srodkow ochrony roślin, osob dokonujących sprzedaży tych srodkow oraz doradcow
3-Modyfikacja systemu badan stanu technicznego sprzętu do stosowania srodkow ochrony roślin
4-Podnoszenie swiadomosci społeczeństwa odnoscnie srodkow ochrony roślin
5-Zapewnienie ochrony uprawom małoobszarowym
6-Zapewnienie efektywnego nadzoru nad obrotem i stosowaniem srodkow ochrony roślin
7-Utworzenie systemu dobioru i unieszkodliwiania przeterminowanych srodkow ochrony roślin
8-Analiza ryzyka związanego ze stosowaniem srodkow ochrony roślin

1. Integrowana ochrona roślin - wykorzystanie wszystkich dostępnych metod ochrony roślin, w szczególności nie chemicznych, w sposób minimalizujący zagrozenie dla zdrowia ludzi, zwierzat i środowiska.
   wykorzystuje w pewlni wiedze o organizmach szkodliwych dla roślin w celu określenia….

SPOSÓB REALIZAJCI
Wdrozenie zintegrowanej ochrony roślin będzie realizowane poprzez dostarczenie użytkownikom srodkow ochrony roślin odpowiednich narzedzi oraz upowszechnianie wiedzy. W szczególności będą to nastepujace zadania:
-Upowszechnianie wiedzy z zakresu integrowanej ochrony roślin
-opracowanie i udostepnienie metodyk integrowanej ochrony poszczególnych upraw
-modyfikacja systemu sygnalizacji agrofagow
-udostepnienie systemu wspomagania decyzji w ochronie roślin
-utworzenie i utrzymanie platformy internetowej poswieconej integrowanej ochronie roślin
-upowszechnianie systemu integrowanej produkcji roślin
-rozwoj profesjonalnego doradztwa w ochronie roślin

2. Bezpieczne stosowanie srodkow ochrony roślin wymaga od stosującego odpowiedniej wiedzy
   Osoba stosujaca srodki ochrony roślin powinna umiec prawidłowo ocenic potrzebe wykonania zabiegu, dobrac srodki ochrony roślin tak, by stwarzaly one jak najmniejsze zagrozenie dla środowiska naturalnego, prawidłowo wykonać zabieg, zadbac o stan techniczny sprzętu, którym stosuje srodki ochrony roślin, a także umiec prawidłowo zareagować w przypadku zdarzeń stwarzających zagrozenie dla zdrowia czloieka, zwierzat lub dla środowiska.

SPOSÓB REALIZACJI:

Modyfikacja stystemu szkolen w związku z realizacja obowiązku objecia szkoleniami wszystkich profesjonalnych uzytkownikow srodkow ochrony roślin, osob dokonujących sprzedaży tych srodkow oraz doradcow będzie wymagala:
-Opracowania jednolitych materiałów szkoleniowych, odpowiadających aktualnym zagrożeniom związanym ze stosowaniem srodkow ochrony roślin oraz przygotowania jednostek prowadzących….

SPOSÓB OCENY JEGO EFEKTOW:
-Efektywnosc dzialan oceniana na podstawie odsetka osob objętych obowiązkiem odbycia szkolenia do liczby osob, które obowiązek ten zrealizowaly ( pożądane osiagniecie wyniku na poziomie bliskim 100%)
-W celu oceny efektywności szkolen w ograniczaniu zachowan wśród uzytkownikow srodkow ochrony roślin skutkujących powstawaniem zagrozen w ramach badan statystycznych obserwowane będą takie zachowania jak…..

3. Kluczowym elementem warunkującym prawidlowosc wykonania zabiegu srodkami ochrony roślin oraz bezpieczeństwo takiego zabiegu jest stan techniczny sprzętu do stosowania srodkow ochrony roślin
   Dbalosc o srodowisko naturalne oraz zdrowie producentow i konsumentow plodow rolnych wymaga objecia nadzorem urzędowym sprzętu wykorzystywanego do stosowania srodkow uchrony roślin.

4. Dyrektywa podkresla konieczność podnoszenia wiedzy ogolu społeczeństwa odnoscnie srodkow ochrony roślin, ich roli w nowoczesnym rolnictwie oraz zagrozen, jakie mogą wiazac się z ich stosowaniem

Dystrybucja ulotek, prasa

5. Problemy w ochronie upraw małoobszarowych wynikające z braku srodkow ochrony roślin dopuszczonych do zwalczania agrofagow, których ograniczanie występowania nie jest możliwe metodami nie chemicznymi, wplywaja na ekonomikę produkcji a niekiedy prowadzi do zaniechania uprawy takich gatunkow roślin uprawnych.
   Nieautoryzowane stosowanie srodkow ochrony roślin w uprawach małoobszarowych stwarza poważne zagrozenie dla zdrowia ludzi, zwierzat i środowiska.
   SPOSÓB REALIZACJI:
   Koordynacja i inspekcja

6. W celu zapewnienia odpowiedniej efektywności dzialan Panstwoej inspekcji ochrony roślin i Nasiennictwa w zakresie kontroli stosowania i obrotu srodkami ochrony roślin opracowane zostaną podstawy statystyczne dla takich kontroli
   Opracowane podstawy stastystyczne pozwola na ustalenie optymalnej linczy kontroli przeprowadzanych przez PIORiN orazzidentyfikowanie obszarow szczególnego ryzyka, na których powinny ozstac skoncentrowane …
   SPOSÓB REALIZACJ:

7. Wyniki dzialan kontronych prowadzonych przez PIORiN w punktach obrotu srodkami ochrony roślin jak i w gospodarstwach rolnych wskazują na problem zagospodarowania….

8. Przyjmowanie rozwiazan prawnych dotyczących obrotu i stosowania srodkow ochrony roślin, wymaga wiedzy o zagrożeniach pojawiających się na danym obszarze, dlatego tez:
   konieczna jest regularna okresowa analiza danych z badan statystycznych oraz monitoringow dotyczących srodkow ochrony roślin, przeprowadzana w jednostce koordynującej sprawy związane z obrotem i stosowaniem srodkow
   Na potrzeby realizacji krajowego planu dzialania wykorzystywane będą dane pochodzące z realizowanych w oparciu o dotychczasowe przepisy badan statystycznych oraz systemow monitoringu, a także utworzone zostaną dodatkowe systemy gromadzenia danych
   Dane dotyczące ….

Wplyw roślin GMO na organizmy nie docelowe

Obecnie uprawiane rosliny transgeniczne charakteryzują się:
Tolerancja na herbicydy ( soja, bawelna, rzepak, burak cukrowy i lucerna)
Odpornoscia na szkodniki ( kukurydza, bawelna)
Lepsza zawartoscia.

Od 1999 roku areal stale rosnie
w 2010 roku uprawiano ja w 6 krajach UE przeciwko omacnicy prosowiance (Ostrinia nubilallis) oraz przeciw Sesamia nonagriodes.

Korzysci, jakie mamy ze stosowania roślin GMO dobrze wpisują się w strategie Integrowanej Ochrony Roslin.
Możliwe jest jednak niezamierzone oddziaływanie roślin GMO na srodowisko.

Zgodnie z zaleceniami w dyrektywie Uninej ocena zagrozenia ze strony GMO powinna uwzgledniac wszystkie potencjalne oddziaływania bezpośrednie i/lub opóźnione w wyniku bezpośrednich i pośrednich powiazan GMO z organizmami niecelowymi.

Etapy badania ryzyka:
I standardowe testy laboratoryjne
II wykorzystanie roślin lub ich części

W latach 1995-2006 przeprowadzono 34 doswiadczenia nad szkodliwym oddziaływaniem bialek Cry 1Ab i Cry3 dla nie docelowych gatunkow stawonogów roślinożernych, 32 dla gatunkow drapiezcow i 6 dla parazytoidow w warunkach laboratoryjnych. Stwierdzono niezamierzone, ale przewidywalne negatywne działanie Cry 1Ab na rozwój: gąsienic monarcha, błyszczki jarzynówka, bielinka kapustnika i przenika, tantnisia krzyżowiaczka, barciaka większego.

09.12.13 r.

Ogólne zasady integrowanej produkcji roślin.

Chodzi o zapobieganie organizmow szkodliwych, minimalizowanie ich szkodliwego wpływu na rosliny uprawne. --Plodozmian, zwalczanie chwastów przed siewem, poprawny wysiew, stosowanie odmian odpornych i tolerancyjnych, używanie materialu kwalifikowanego, odpowiednie nawożenie i nawadnianie, stosowanie higieny, czysczenie maszyn i sprzętu, ochrona ważnych organizmow pożytecznych i stwarzanie warunków do zycia dla nich.

Wlasciwie dobrane pestycydy i ograniczone ich uzycie. Ale preparaty biologiczne ważniejsze.

Wplyw GMO na owady zapylające.
Pylek roślinny jest jedynym zrodlem bialka dla kolonii pszczoly miodnej. Srednio robotnica konsumuje od 3,4 do 4,3 mg pylku dziennie, a cala kolonia az 55 kg rocznie.

Badania Ramirez-Romero i in 2005 wykazaly negatywny wpływ toksony Cry 1Ab na zdolność pobierania pokarmu (syropu cukrowego) przez pszczoly.

Kryteria wyboru nie docelowych gatunkow wskaźnikowych
Prawdopodobienstwo pobrania toksycznego bialka z pokarmem roślinnym przez rozne stadia rozwojowe danego gatunku
Specyficzne oddziaływanie toksyn na rozne grupy stawonogów
Liczebnosc danego gatunku w uprawach GMO
Ekologiczne znaczenie gatunku dla funkcjonowania bioroznorodnosci

Badania nad wpływem GMO na organizmy nie docelowe w Polsce:
Przedziorki, mszyca czeremchowo-zbozowa i wciornastki aktywnie pobierają Cry 1 Ab
Pylek kukurydzy MON 810 wplywal negatywnie na gasienice bielinka rzepnika

Oddzialywanie GMO na ekostystemy gleby
Udowodniono, ze bialka Cry 1 ( przeciwko motylom) i Cry 3 (przeciwko larwom stonki kukurydzianej) mogą dostawac się do gleby przez: (a) wydzieliny korzeni,, (b) resztki korzeni lub przyorane części nadziemnych po zbiorach.

Korzysci stosowania GMO
ekspresja genu ma miejsce w określonym stadium rozwojowym i pożądanym organie rosliny
toksyczne bialko jest specyficzne i działa tylko na wybrane gatunki owadowSkuteczniejsze i mniej kosztowne zwalczanie szkodnikow
nie niszczy wrogow naturalnych szkodnikow
zmniejsza zawartość innych szkodliwych produktów, np. aflatoksyn

Zagrozenia związane z uprawa GMO
1 przeplyw transgenu z roślin GM od odmian niezmodyfikowanych i dzikich form pokrewnych
2 pojawienie się odpornych populacji owadow
3 pojawienie się szkodnikow wtórnych
4 spadek bioroznorodnosci w agrocenozach

Progi ekonomicznej szkodliwości

Prog zagrozenia - najnizsza liczebność populacji agrofaga grozaca przy dalszym wzroście stratami wyższymi niż strata tolerowana = kosztom zabiegu
Prog szkodliwości - takie nasilenie agrofaga, po przekroczeniu którego nastepuje istotna znizka plonu
Prog oplacalnosci - ekonomicznej szkodliwości, najniższe nasilenie agrofaga, przy którym oplaca się go zwalczać ( wartość spodziewanej zniżki plonu przewyższy koszt wykonania zabiegu
Prog zwalczania ( action threshold), który określa liczebność agrofaga, powyżej której przeprowadzenie zabiegu jest zuasadnione ekonomicznie w konkretnych warunkach przyrodniczych i ekonomicznych danego gospodarstwa.

Wskazniki progowe nie sa wartościami stalymi. Maja na nie wpływ czynniki biologiczne i ekonomiczne
Zmienne czynniki biologiczne:
Odpornosc lub tolerancja danej odmiany na szkodnika
Przebieg pogody
Stadium rozwojowe rosliny i agrofaga
Zageszczenie roślin w lanie
Poziom nawożenia
Wystepowanie wrogow naturalnych
Wystepowanie innych szkodnikow powodujących podobne uszkodzenia

Pr = K/bPCS

Pr - prog zwalczania
K - koszt zabiegu
b - wspolczynnik regresji zaleznosci miedzy zagęszczeniem populacji agrofaga a plonem lub wzrostem spadku plonu
C - cena produktu chronionego
P - plon oczekiwany
S - skuteczność zabiegu

Typy reakcji roślin na uszkodzenia:
Wrazliwe
Tolerancyjne
Nadkompensacyjne
Brak reakcji

Zasady opracowywania praktycznych progow zagrozenia powinny polegac na nastepujacych działaniach:
Na poletkach utrzymuje się rozne zageszczenie populacji agrofaga, wlacznie z kontrola
Od początku sezonu kontroluje się zageszczenie agrofaga, przeprowadzając rozna liczbe zabiegow
Dla każdej kombinacji oblicza się przychody brutto, mnożąc wysokość plonu przez cene jednostkowa produktu
Dla każdej kombinacji oblicza się koszty utrzymania określonego zageszczenai agrofagow w danej kombinacji
Dochod netto oblicza się poprzez odjecie kosztów zabiegow od wartości uratowanego plonu.
Porownoje się dochody netto z roznych kombinacji, zaczynając od najwyższego zageszczenia z kombinacja kontrolna. Gdy zysk w jednej z tych kombinacji jest rowny kombinacji braku zwalczania to zageszczenie agrofaga w tej kombinacji określa prog zwalczania.

Zmiany progow zagrozenia w GEzira, Sudan:
Dla mączlika ostroskrzydłego prog zagrozenia podniesiono z 200 do 600 osobnikow dorosłych na 100 lisci
Dla skoczka Jacobiasca lybica z 50 do 100 nimf na 100 lisci
Dla mszyscy ogórkowej z 20 do 40% porażonych roślin.
Dla slonecznicy orezowki zwiększono prog zagrozenia z 10 jaj do 30 jaj lub 10 larw, przy spełnieniu warunków, ze pierwszy zabieg jest dopuszcalny dopiero w pełni kwitnienia.

WYKŁAD1

EPIDEMIA- duże nasilenie choroby populacji; gwałtowny wzrost nasilenia lub zasięgu choroby. Gwałtowny wzrost nasilenia lub zasięgu choroby. Elementy: roślina, patogen, środowisko, czas, gospodarka człowieka

EPIDEMIA (epifitoza)- zespół procesów przyrodniczych, przebiegających w określonym miejscu i czasie, prowadzących do pojawienia się choroby populacji rośliny przy udziale czynnika chorobotwórczego w odpowiednich warunkach środowiska, często przy współudziale człowieka.

EPIDEMIE W HISTORII- starożytny Rzym- rdza źdźbłowa; 857 i 1089- ergotyzm, Francja; 1845- zaraza ziemniaka, Irlandia; 1940 i 2004 rdza kawy.

FITOPATOMETRIA: POMIARY `inżynierskie' w fitopatologii:

1.Pomiary choroby w uprawie roślin

a. Pomiary występowania- wartości binarne (dyskretne): 0;1, A;B, + procent roślin chorych.

b. Pomiary nasilenia choroby - wartości ciągłe: 3,23..., 2,81... Średni stopień porażenia lub średni procent porażenia. Skale bonitacyjne. Pomiary fotometrem w laboratorium, aparaturą naziemną, z samolotu, z satelity.

Współzależność pomiędzy występowaniem a nasileniem choroby.

2.Pomiary patogena:

a. Pomiary ilościowe: stężenie zawiesiny zarodników, liczba otoczni/jeden liść, liczba jednostek propagacyjnych patogena/ jednostkę powierzchni gleby

b.Pomiary jakościowe: genotyp - rasa patogena.

3.Pomiary rośliny gospodarza:

a. Pomiary ilościowe: liczba roślin, powierzchnia liści.

b. Pomiary jakościowe: genotyp - odmiana

4. Pomiary czynników środowiska: temperatura, opady (czas i ilość), wilgotność powietrza, zawartość wody w glebie i inne parametry.

Pomiary wykonywane w odstępach czasu umożliwiają zobrazowanie dynamiki procesów zachodzących w populacji rośliny.

*Procentowy wskaźnik dziennego przyrostu choroby rośliny na polu (korelacja, wariancja)*

r=[230/Δt] log [x2(1-x1)/x1(1-x2)]

WYKŁAD2

ANTYGEN- każda substancja wprowadzana do organizmu droga pozajelitową zdolną wywołać odpowiedź immunologiczną w postaci tworzenia swoistych przeciwciał. Są to związki wielocząsteczkowe: białka, molekuły, kwasy nukleinowe. Antygeny rozpuszczalne lub cząsteczkowe.

DETERMINACJA ANTYGENOWA- fragment antygenu odpowiedzialny za swoistość antygenu.

HAPTENY- substancje reagujące z przeciwciałami. Cechy pełnego antygenu uzyskują dopiero po połączeniu z białkami, są to liczne wielocukry i kwasy nukleinowe.

wirus (antygen)+przeciwciała= siatka serologiczna

Przeciwciała powstają na specyficzne elementy antygenudeterminacja antygenowa.

SUROWICE POLIKLONALNE- do wytwarzania wirusów roślin, mało specyficzne.

*Przeciwciała produkowane przez limfocyty B. Limfocyty B pobrane ze śledziony klonu białej myszki łączą się z komórkami rakowymi. Komórki rakowe pozwalają żyć limfocytom. Oczyszcza się później i tworzy molekularne przeciwciała.

HYBRYDOWE- sprzęgnięty limfocyt B z komórkami rakowymi.

*Reakcje enzymatyczne: musi przebiec reakcja serologiczna, aby przebiegła reakcja enzymatyczna.

TEST ELISA BEZPOŚREDNI

-płytka posiada 96 dołków (12x8) z polistyrenu

-test trwa 2 dni (2 razy po pół dnia)

Koniugant- przeciwciała związane z enzymem. Po dodaniu koniugantu do płytki przebiega reakcja serologiczna i koniugant dołączy się do kompleksu wirus+ przeciwciała. Substrat połączony z enzymem, zmieni barwę na żółto.

ELISA POŚREDNIA

Antygen+ przeciwciała z kozy, do tego dodaje się przeciwciała B z królika. Potem dodaje się przeciwciała anty- B antykrólicze z enzymem, które reagują z białkiem króliczym. Jeżeli przeciwciała przetniemy pepsyną, fragment FC zostanie odcięty od fragmentu, gdzie przeszczepia się antygen.

ELISA POŚREDNIA 2

Antygen+ przeciwciała bez fragmentu FC. Następnie kompletne lgG (z fragmentu FC). Następnie znakowanie enzymem białko A.

ELISA- jeden z najpowszechniej stosowanych testów w badaniach biomedycznych, zarówno naukowych, jak i diagnostycznych. Służy on do wykrycia określonych białek w badanym materiale z użyciem przeciwciał poliklonalnych lub monoklonalnych skoniugowanych z odpowiednim enzymem. W podstawowej wersji testu ELISA, pewna ilość antygenu unieruchomiona jest na powierzchni fazy stałej. Wykonanie testu polega na wprowadzeniu materiału biologicznego zawierającego przeciwciała specyficzne dla unieruchomionego antygenu. Przeciwciała te powinny być uprzednio połączone wiązaniem kowalencyjnym z enzymem. Unieruchomiony antygen i specyficzne przeciwciało tworzą kompleks immunologiczny, dzięki któremu przeciwciało zostaje trwale związane z podłożem. Po przepłukaniu środowiska reakcji i dodaniu odpowiedniego substratu, enzym związany ze specyficznym przeciwciałem katalizuje reakcję, której produkt (najczęściej barwny) można oznaczyć spektrofotometrycznie.

TECHNIKI IMMUNOELEKTRONOMIKROSKOPOWE

1.Zbrylanie. Technika zbrylania- cząstki wirusowe otoczone i zbrylone przez przeciwciała.

2.Dekoracja cząsteczek (opłaszczenie)- na siatce umieszczone są cząstki wirusowe; opłaszcza się przeciwciałami.

3.ISEM (wyłapywanie cząsteczek)- wykrywa w ekstremalnie niskich koncentracjach np. w 1mm2 liścia. Najpierw błony pokrywa się przeciwciałami, a potem wyłapują liczbę wirusów.

4.ISEM dekoracje- wykrywa pokrewieństwo serologiczne między wirusami. Wykrywa w niskich koncentracjach.

PCR- elektroforetycznie wykrywamy to co wyprodukowaliśmy przez PCR (polimeraza Taq, startery, DNA, 4 deoksyrybonukleotydy).

SOUTHERN BLOTTING- metoda identyfikacji fragmentów DNA (znakowanych P³²) po rozdzieleniu fragmentów restrykcyjnych i denaturacji do form jednoniciowych przenosi się je na filtr nitrocelulozowy i lokalizuje.

NOTHERN BLOTTING- RFLP polmiorfizm długości fragmentów restrykcyjnych.

Modyfikacje PCR- RT-PCR uzycie mRNA jako matrycy; Real time PCR.

TESTY:

-biologiczny

-techniki serologiczne (precypitacja, test lateksowy, test Elisa, techniki immunoelektronomikroskopowe

WYKŁAD 5 6 7

DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY 2009/128/WE z dnia 21 października 2009 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania na rzecz zrównoważonego stosowania pestycydów (Tekst mający znaczenie dla EOG)

ZAŁĄCZNIK III

Ogólne zasady integrowanej ochrony roślin

1. Zapobieganie występowaniu organizmów szkodliwych lub minimalizowanie ich negatywnego wpływu na rośliny

uprawne należy osiągać lub wspierać między innymi przez:

— płodozmian,

— stosowanie właściwych technik uprawy (np. zwalczanie chwastów przed siewem lub sadzeniem roślin, termin

i norma wysiewu, stosowanie wsiewek, uprawa bezorkowa, cięcie i siew bezpośredni),

— w odpowiednich przypadkach stosowanie odmian odpornych/tolerancyjnych i materiału siewnego

i nasadzeniowego kategorii standard/kwalifikowany,

— stosowanie zrównoważonego nawożenia, wapnowania i nawadniania/odwadniania,

— stosowanie środków higieny (np. regularne czyszczenie maszyn i sprzętu), by zapobiec rozprzestrzenianiu się

organizmów szkodliwych,

— ochrona i stwarzanie warunków dla występowania ważnych organizmów pożytecznych, np. poprzez stosowanie

odpowiednich metod ochrony roślin lub wykorzystywanie ekologicznych struktur w miejscu produkcji i poza nim.

2. Organizmy szkodliwe muszą być monitorowane przy zastosowaniu odpowiednich metod i narzędzi, jeśli są one

dostępne. Wśród takich narzędzi powinny znaleźć się monitoring pól oraz systemy ostrzegania, prognozowania

i wczesnego diagnozowania oparte na solidnych podstawach naukowych, tam gdzie możliwe jest ich zastosowanie,

a także doradztwo osób o odpowiednich kwalifikacjach zawodowych.

3. Na podstawie wyników działań monitorujących użytkownik profesjonalny musi zdecydować, czy stosować metody

ochrony roślin i kiedy je stosować. Podstawowymi czynnikami wpływającymi na podejmowanie decyzji są pewne

i oparte na solidnych podstawach naukowych progi szkodliwości występowania organizmów szkodliwych. Jeśli jest to

wykonalne, przed zabiegiem ochrony roślin należy wziąć pod uwagę wartości progów szkodliwości dla danego

regionu, konkretnego obszaru, uprawy i konkretnych warunków pogodowych.

4. Nad metody chemiczne przedkładać należy zrównoważone metody biologiczne, fizyczne i inne metody niechemiczne,

jeżeli zapewniają one zadowalającą ochronę przed organizmami szkodliwymi.

5. Stosowane pestycydy muszą być jak najbardziej ukierunkowane na osiągnięcie danego celu i powodować jak najmniej

skutków ubocznych dla zdrowia ludzi, dla organizmów niebędących celem zwalczania i dla środowiska.

6. Użytkownik profesjonalny powinien ograniczać stosowanie pestycydów i inne formy interwencji do niezbędnego

poziomu, np. poprzez zredukowanie dawek, ograniczenie ilości wykonywanych zabiegów lub stosowanie dawek

dzielonych, biorąc pod uwagę, czy można zaakceptować dany poziom zagrożenia roślin i czy interwencje te nie

zwiększają ryzyka rozwoju odporności organizmów szkodliwych.

7. Jeśli wiadomo, że istnieje ryzyko powstania odporności na dany preparat, a nasilenie występowania organizmów

szkodliwych wymaga wielokrotnego stosowania pestycydów w danych uprawach, należy zastosować dostępne strategie

przeciwdziałające rozwojowi odporności, by zachować skuteczność tych produktów. Może to obejmować stosowanie

wielu pestycydów o różnych mechanizmach działania.

8. Użytkownik profesjonalny powinien sprawdzać efekty zastosowanych metod ochrony roślin przy pomocy zapisów

o przeprowadzonych zastosowaniach pestycydów oraz działań monitorujących występowanie organizmów szkodliwych.

KRAJOWY PLAN DZIAŁANIA- wytyczne opracowane przez KPD mającego na celu zmniejszenie zagrożenia związanego ze stosowaniem pestycydów (deadline 2011)

16 ZASAD KPD:

1. Instrumenty ekonomiczne zrównoważonego stosowania pestycydów.

2. Wskaźnik i harmonogram zmniejszania zagrożenia.

3. Monitorowanie stosowania pestycydów.

4. Szkolenie dla doktorantów.

5. Szkolenie dla profesjonalistów, użytkowników.

6. Doradztwo przy sprzedaży.

7. Informowanie opinii publicznej.

8. Programy badawcze wpływu pestycydów.

9. Wymogi bezpiecznego stosowania pestycydów.

10. Kontrola techniczna sprzętu.

11. Zakaz zabiegów lotniczych.

12. Ochrona środowiska wodnego.

13. Stosowanie pestycydów w miejscach publicznych.

14. Obchodzenie się z pestycydami.

15. Integrowana ochrona roślin.

16. Pomiar postępów zmniejszenia zagrożeń.

Współczesne trendy w ogrodnictwie

Prof. Scholenberger

7.10.2013r.

Wykorzystanie bakterii w produkcji roślinnej

Większość bakterii zasiedlających ryzosferę i fylosferę jest zaliczana do organizmów komensalnych, nie mających wykrywalnego wpływu na wzrost roślin czy ich fizjologię.

Saprotrofy - Saprobionty

Endobionty

Wśród bakterii mutualistycznych (…)

oprócz bakterii „obojętnych” i/lub korzystnie (…)

Genetyczny charakter infekcji roślin przez Rhizobium/Agrobacterium tumefaciens

W wyniku infekcji następuje przekazanie T-DNA (fragment plazmidu Ti) do chromosomu komórki rośliny, która wyniku transformacji ulega hiperplazji i hipertrofii.

Rhizobium - Agrobacterium

• bakteria patogeniczna

• bakteria symbiotyczna

• narzędzie inżynierii genetycznej

Bakterie szkodliwe dla roślin:

Z punktu widzenia produkcji roślin duże zainteresowanie budzą tzw. glebowe bakterie szkodliwe (ang. deleterious rhizobacteria = DRB) charakteryzujące się zdolnością selektywnego ograniczania chwastów bez uszkadzania roślin (…)

14.10.2013r.

Szkodliwość epidemii zależy od:

• jej nasilenia

• mozliwości opanowania

• (trudne do opanowania są epidemie (…))

Bardzo trudne do opanowania są epidemie chorób wirusowych. Wymagane jest

Wystepowanie i rozprzestrzenianie się epidemii zależy od:

• genetycznych cech patogena

• …

• Małe zrożnicowanie ekologiczne agrocenozy tj.

21.10.2013r.

Prof. Marek Szyndel

ELISA

Przeciwciała trzymamy przez 4 godziny w temperaturze 37C po czym następuje płukanie.

Dodajemy antygen (wirus) i trzymamy przez 12 godzin w temperaturze 4C po czym wypłukujemy nadmiar antygenu (reakcja serologiczna).

Dodajemy enzym i trzymamy przez 4 godziny w 37C po czym wypłukujemy nadmiar enzymu.

Dodajemy substrat i trzymamy przez godzinę w 18C i powstaje reakcja barwna (żółty).

28.10.2013r.

Dr hab. Wojciech Wakuliński

Mykotoksyny:

• mykes (gr) - grzyb

Mikotoksyny - młoda dziewica (więc lepiej mówić mykotoksyny)

Metabolity wtórne:

• produkty metabolizmu wtórnego

• (…)

Metabolity wtórne powstają gdy metabolity pierwotne osiągną apogeum. (Na wykresie liczba komórek osiągnęła stabilność,l penicylina zaczęla wzrastać, a cukry spadać)

Metabolity wtórne:

Są biosyntetyzowane z kilku prekursorów o charakterze prostych związków chemicznych:

• acetylo koenzym A

• najważniejsza z punktu biosyntezy jest grupa acetylowa

• Szlak poliketydowy - powstaje malonylo CoA

• Szlak izoprenu - powstaje mewalonian

Mykotoksyny:

• zootoksyny

• fitotoksyny

• antybiotyki

Porównanie LD₅₀ związków o różnym pochodzeniu (toksyczność ostra)

Amanityna - pochodzi od muchomora sromotnikowego (0,1 ppm), numer 1 z mykotoksyn.

Następna muskaryna (0,5 ppm)

Bardziej toksyczne są rycyna (chyba 0,02 ppm) i coś jeszcze gorszego, ale nie wiem co.

Amanityna - blokuje transkrypcję przy udziale polimerazy II RNA (nie obserwujemy tworzenia się pre-mRNA

Kliniczny przebieg zatrucia amanityną:

1. Faza1 - 48h - brak symptomów

2. Faza 2 - 6-60h - problemy gastryczne, spadek ciśnienia krwi

3. Faza 3

4. Faza 4

Ergotamina i ergometryna - metabolity sporyszu - choroba zwana „świętym ogniem” - na terenie obecnej Francji szacuje się , że w pewnym okresie spowodowała 40 000 zgonów.

Sporysz - porażeniu ulegają głównie zboża obcopylne. Powstają zdeformowane ziarniaki. Większość porażonych ziarniaków jest duża.

Na porazonych ziarnach na glebie tworzą się perytecja, w nich worki i dochodzi do porażenia kwiatu.

Ergometryna - amidy kwasu lizergowego

Ergotamina - alkaloidy peptydowe

Razem mogą stanowić do 1% suchej masy sporyszu.

U zwierząt gospodarskich powoduje rany zgorzelowe (na kończynach).

Dr Albert Hofman

kwas lizergowy → dwu-etyloamina → dwuetylo amid kwasu lizergowego

Próba 25. Lisergid cośtam cośtam 25 (LSD 25)

„W ostatni piątek byłem zmuszony przerwać pracę w laboratorium i udać się do domu (...)”

Mykotoksyny o aktywności fitotoksycznej:

Prekursorem tych badań był Ernst Gaumann (a z dwiema kropeczkami) (1893 - 1963) - rozpoczął fitopatologię.

Kwas fuzariowy (fuzarium oxysporum) - otrzymał część objawów wynikających przez f. Oxysporum

Klasyfikacja fitotoksyn:

1. Pochodne aminokwasow

2. Związki peptydowe

3. Seskwiterpeny

4. Diterpeny

5. Poliketydy

Fitotoksyny specyficzne (fitotoksyny selektywne) (Host specific toxin)

• Metabolity wykazujące właściwości toksyczne jedynie w stosunku do roślin będących gospodarzami tych patogenów

Fitotoksyny niespecyficzne (fitotoksyny nieselektywne) ( non host specific toxins)

• Dzialają „totalnie” zarówno w stosunku do rosli które są jak też tych które nie (...)

Mechanizmy działania fitotoksyn:

• Błony komórkowe - zwiększaja przepuszczalność

• Generowanie rekatywnych form tlenu

• Chloroplasty

• Aktywność mitochondriów

• Są też takie które wpływają na cytoszkielet

Fusikokcyna (Fusicoccum amygdali) - fitotoksyna niesspecyficzna

Grzyb ten poraża pędy migdałowców, powodując typowe rany kory. Wytwarza ten metabolit, który jest związkiem heterocykliczny i posiada zdolność inaktywowania pompy protonowej. Pompa protonowa nieustannie działa pozbywając się protonów ze środowiska komórki.

HC toksyna (Cochlibolus carbonum) - fitotoksyna specyficzna

Patogen ten poraża tylko kukurydzę. Objawy tylko na kukurydzy i tylko na wrażliwych roślinach.

HC toksyna - cyklopeptyd, złożony z kilku aminokwasów. Mechanizm działania polega na tym, że po wprowadzenia do światła komórki HC toksyna blokuje deacetylazę histonową.

Mykotoksyny dnia codziennego:

• patulina - heterocykliczny związek, wytwarzany przez kilka gatunków z rodzaju penicilium. Największe zagrożenie wynika z obecności patuliny w soku jabłkowym. Produkt ten jest w produktach monitorowany (nie może być więcej niż 1 ppm).

• Trichotecyna - pochodne trichotecynowe, szczególnie istotne jest podwójne wiązanie pomiędzy 9. a 10. atomem węgla i grupa epoksydowa pomiędzy 12. a 13. atomem węgla. Jest to rodzina związków w zależności od podstawników w pozycji 3,4, 7, 8 i jeszcze w jednym miejscu

Mechanizm działania - inhibicja biosyntezy białek. Trichotecyny wytwarzają grzyby z rodzaju fusarium.

• Alfatoksyny

• Ochratoksyny (fenyloalanina + kumaryna)

Ciekawy jest podobno mechanizm, jak sam grzyb broni się przed mykotoksyną.

EPIDEMIA-zespół procesów przyrodniczych przebiegający w określonym miejscu i czasie,prowadzący do pojawienia się choroby populacji rośliny przy udziale czynnika chorobotwórczego w odpowiednich warunkach środowiska,przy współudziale człowieka.Występuje przy dużym nasileniu choroby danej populacji.

TEST ELISA-test immuno.;reakcja barwna enzymu sprzężonego z przeciwciałami do jakościowego i ilościowego oznaczania antygenów.Pewna ilość antygenu unieruchomiona jest na powierzchni fazy stałej.Wprowadzamy materiał biologiczny z przeciwciałami dla unieruchomienia antygenu.Tworzą razem kompleks immuno,dzięki któremu przeciwciało zostaje trwale związane z podłożem.Po przepłukaniu środowiska reakcji i dodaniu odpowiedniego substratu,enzym związany ze specyficznym przeciwciałem katalizuje reakcję.Barwny produkt oznaczmy spektrofotometrem.

WESTERN BLOT-Wykrywanie określonych białek.Trudna,wymaga odpowiedniej aparatury.Bardzo czuła.Nie może być stosowana w testach polowych,na szerszą skalę bo nie zautomatyzowana.Wykonanie analizy trwa 2dni-droga.

SOUTERN BOLT-identyfikacja fragmentówDNA.Średnia czułość,może być wykonana przy pomocy prób znakowanych(wtedy 30h)lub prób nie znakowanych,ale wtedy droższa.Nie nadaje się do testów polowych.Nie daje wyników ilościowych.Stosowana w badaniach.

PCR-wykrywamy elektroforetycznie co wyprodukowaliśmy przez PCR(polimeraza Taq,DNA,startery,4deoksyrybonukleotydy).Real timePCR.B.Wysoka czułość.Długi czas wykonania1-2dni.Kosztowna.Nie wykorzystywana w polu,daje wyniki ilościowe.Metoda przy ocenianiu żywności etykietowanej.

ZASADY KPD:

1. Instrumenty ekonomiczne zrównoważonego stosowania pestycydów

2. Wskaźnik i harmonogram zmniejszania zagrożenia

3. Monitorowanie stosowania pestycydów

4. Szkolenie dla doktorantów

5. Szkolenie dla profesjonalistów, użytkowników

6. Doradztwo przy sprzedaży

7. Informowanie opinii publicznej

8. Programy badawcze wpływu pestycydów

9. Wymogi bezpiecznego stosowania pestycydów

10. Kontrola techniczna sprzętu

11. Zakaz zabiegów lotniczych

12. Ochrona środowiska wodnego

13. Stosowanie pestycydów w miejscach publicznych

14. Obchodzenie się z pestycydami

15. Integrowana ochrona roślin

16. Pomiar postępów zmniejszenia zagrożeń.

TECHNIKI IMMUNOELEKTRONOMIKROSKOPOWE W WYKRYWANIU I ROZPOZNAWANIU WIRUSÓW ROŚLIN.

Test Elisa - służy do wykrywania określonych białek w badanym materiale z użyciem przeciwciał skaningowanych z odpowiednim enzymem.

Test enzymatyczny enzym + przeciwciało = koniugat

Elisa pośrednia

5. Fragment IpG-F(ob')

6. Antygen

7. Kompletne IpG

8. Znakowane enzymem białko A

9. Substrat

7. Adsporpcja przeciwciał A

8. Antygen

9. Przeciwciała B

10. Znakowane enzymem przeciwciała B

11. Substrat

Przeciwciała - produkowane w śledzionie przez limfocyty B, mają krótki okres życia

Technika SEM - Technika immunosorpcyjna oparta na zjawisku serologicznego wyłapywania cząstek z zawiesiny wirusa

Zalety:

-Wynik pozytywny jest obserwowany w postaci dużych………..

SsRNA wiroidów i wirusów poddawane są procesowi odwrotnej transkrypcji

Real Time PCR - do środowiska reakcji wprowadzane są znakowane…….. Metoda analityczna bazująca na konwencjonalnej metodzie PCR (reakcja łańcuchowa polimerazy DNA). Analiza ilości produktów w czasie rzeczywistym

- Wykorzystując techniki fluorescencyjne pozwala na monitorowanie ilości produktu reakcji w każdym cyklu reakcji

Agrobacterium - Rhizobium

Bakteria patogeniczna, symbiotyczna, narzędzie inżynierii genetycznej

Agrobacterium tumefaciens - guzy na korzeniach

Agrobacterium radiobacter (Bacterium) - 1902

Agrobacterium thumefaciens - 1907

rhizogenes (Phytomonas) - 1930

Agrobacterium rubi (Bacterium) - 1940

Agrobacterium vitis - 1990 - rozwój systemiczny, pędy winorośli

Agrobacterium tumefaciens

- wyjątkowy patogen dla roślin

- może żyć wiele lat, saprofitycznie w glebie

- infekcji może dokonać jedna komórka bakterii, u innych wiele, komórka która może znajdować się w przestrzeniach międzykomórkowych, musi uszkodzić komórkę, w guzach nie ma bakterii bo proces choroby jest to przekazanie DNA z komorki bakterii do komórki roślinnej

*Komórka roślinna - eukariotyczny organizm

*Komórka bakteryjna - prokariotyczny

Pseudomonas - narośl, nienormalny rozwój tkanek, następuje poprzez syntezę hormonów roślinnych

Rodzaj Agrobacterium - 1942

plazmidy Ti i Ri (po 200 tys par zasad) - wytworzenie drobnych korzeni

Rodzaj Rhizobium - 1889

plazmidy Sym

Geny znajdujące się w obrębie plazmidu stanowią 5% ogólnej puli

plazmidy Ti - wiąże się sprawa wytwarzania guzów, bakteria pozbawiona plazmidów, brak patogeniczności

Łatwość wymiany materiału obecnego na plazmidach

- 5400 genów

4 struktury z DNA - okrągły chromosom, liniowy chromosom, dwa okrągłe plazmidy

dwa chromosomalne plazmidy

plazmid Ti - duży

- wzrost bakterii w postaci guzowatych narośli

- przestawienie metabolizmu na produkcję opin, metabolitów nieprzydatnych roślinie, cennych dla bakterii. Te przemiany zakażonych tkanek są następstwem przekazania im przez bakterię jej DNA tzw. T - DNA (po wykryciu uszkodzonej rośliny bakteria wpuszcza T - DNA ze swojego plazmidu zwanego plazmidem Ti)

Opakowawszy je w odpowiednie …… - przesyła je przez specjalnie wytworzony tunel do wnętrza komórki roślinnej. Opino metabolit powstaje w tkankach roślinnych zakażonych przez bakterie w wyniku ekspresji genów przekazanych od Agrobacterium

Domena - Bacteria

Gromada - Proteobacteria

Klasa - Alphaproteobacteria

Rząd - Rhizobiales

Rodzina - Rhizobiaceae

W oparciu o sekwencję kodującą 16S(5?) rDNA

Ten gen jest genem stałym, nie ulega zmianie

23SrDNA -

- Rhizobium radiobacter

- szczep Ti

- szczep niepatogeniczny

- Rhizobium rhizogenes

- Rhizobium rubi

- Rhizobium Vitus

- tumorogeniczny szczep - też posiada plazmid Ti, ale różny od Tumefaciens

-niepatogeniczny szczep - też posiada plazmid Ti, ale różny od Tumefaciens

Rhizobium Larrymoorei

- fikus benjaminek

Agrobacterium tumefaciens - jako wektor genów wprowadzanych do komórek

Transformacja roślin

- trzy regiony DNA

plazmid Ti - odcinek T - DNA, region wirulencji z genami Vir

chromosom - odcinek z genami chr (absorpcja bakterii na powierzchni komórki)

Det(k?)onacja

- wykrywanie, identyfikacja wirusa

- lokalizacja …… antygenowych na powierzchni cząstki wirusa

Serologiczne zbrylanie się cząstek wirusa

- cząstki wirusa zbrylają się tworząc grudy - bryły

WIRULENCJA-umożliwianie ekspresji zmianą chorobowym

CHV-umożliwia zaczepienie kom.bakt. do uszkodzonej kom.roślinnej.Żeby doszło do pojawienia guzów musi być uszkodzona tkanka-sygnał dla bakteri uruchomienia genów CHV.Uszkodzenie tk. Wytwarza fenole acetosyrinogone-kom. bakt zaczepia się uszkodzonej tk.

T-DNA zakodowane są geny,które powodują wytworzenia hormonów wzrostu(to zostaje wbudowane w kom. Roś.)i geny syntezy opin. Onkogeniczne geny kodujące enzymy do syntezy auksyn i cytokinin odpowiedzialne za wytworzenie guzów(stymulacja podziałów kom., co umożliwia powstanie tumorów).Geny kodujące syntezę opin, wytworzone przez rośliny, zużywane przez bakterie(apropona,neopilina).Poza T-DNA: -geny katabolizmu opin( czasem na drugim plazmidzie) -geny warunkujące przemieszczanie T-DNA z bakterii do bakterii przez koniugacje. -na plazmidzie Ti występuje gen warunkujący podatność na agrotokstyny 34, dzięki temu jest możliwe jego wykorzystanie do ochrony.

E.coli-służy do namnażania genów, które są dołączane do plazmidu Ti, antybiotyki.

Jak się pozbyć Agrobacterium?streptomycyna-rozkład chloroplastów rośl.

PCR- powielanie dowolnej sekw. DNA z użyciem starterów, termo stabilnej polimerazy DNA i oligonukleptydów. CYKLE:1denturacja dwuniciowego DNA w 95 stop.C 2.przyłącz startera do matrycy w 55 stop. C. 3.polimeryzacja w 72 stop.C. KOMPONENTY:matryca DNA lub RNA,startery, bufor,substraty d-NTP,jony Mg2+, termo stabilna polimeraza DNA.

W płynnej lub zestalonej pożywce bez regulatorów wzrostu PK przekształcają się w roślinki przechodząc przez stadium jednobiegunowe a następnie dwubiegunowe o buławkowaty kształcie. Użycie jako ekspalantatów pierwotnych zarówno pąków wierzchołkowych jaki i fragmentów korzeni prowadzi do powstania KPR oraz regeneracji rośliny.Rośliny zregenerowane z 2 kultury nie odbiegają fenotypowo od roślin wyjściowych i mają ten sam poziom ploidalności. Odmiany roślin zmodyfikowanych gen:takie których mat.gen. został zmieniony w sposób nie zachodzący w normalnych war.(np. rośl. wytwarzające białko faninatynę, bakterie produkujące insulinę, kukurydza Bt, bawełna B7).Bt -Bacillus turingensis, bakt. glebowe, szczepy wytwarzają białko-naturalny insektycyd.Jest nieaktywny, chyba że zostanie zmodyfikowane w odpowiednich warunkach(przewód pokarmowy owada). Geny cry -odpowiedzialne za wytworzenie toksyn. Efekt ekonomiczny GM - redukcja pestycydów, emisji CO2, gaów pochodzących ze spalania oleju napędowego, 10% wzrost plonu kukurydzy Bt. Elisa pośrednia- kiedy jest patogen surowica na ten sam antygen jak na różnych zwierzetach.Adsorpcja przeciwciał A np. Iq6 z kozy dodajemy antygen i przeciwciała B innego zwierzęcia

Metody kontroli żywności pochodzącej z roślin modyfikowanych genetycznie

Jeżeli w żywności kontrolowanej zawartość GMO jest mniejsza niż 0,99% to nie jest to żywność genetycznie modyfikowana. Wykrywanie GMO jest możliwe tylko w określonych możliwościach.

Otrzymanie genetycznie zmodyfikowanych roślin (rośliny z wbudowanym trans genem) wymaga zastosowania inżynierii genetycznej: izolowanie genu, sekwencjonowanie, wbudowywanie do wektorów, przeniesienie do komórki biorcy, sprawdzenie obecności ekspresji transgenu

W porównaniu do klasycznych metod dostarczania roślin (hodowla twórcza), metody z użyciem inżynierii genetycznej, pozwalają na wprowadzenie niewielkiego odcinka DNA (w klasycznej metodzie łączymy dwie gamety) pochodzącego najczęściej z innych organizmów (np. bakterie, grzyby, zwierzęta)

ALE! DNA musi być odpowiednio przygotowane

Wprowadzenie transgenu do bakterii i uzyskanie dzięki temu nowych produktów (insulina, etanol, detergenty) nie wywołało zainteresowania opinii publicznej

Ocena ryzyka wprowadzania GMO do produkcji jest inna niż w USA (znalezienie równowagi miedzy ryzykiem, zachowaniem publicznym, a korzyścią) a inna w Europie (zapobieganie każdemu ryzykowi)

W USA żywność produktów GMO nie ma etykiet. Uważa się, że jest sprawdzona i nie odbiega od żywności niemodyfikowanej z roślin. W krajach UE taka żywność musi być etykietowana niezależnie czy są w niej ślady zmodyfikowanego DNA czy nie. Zwraca się uwagę na procedury w wyniku, których żywność powstała.

W 2003 Komisja Codex (FAO) przyjęła uzgodnienia dla 169 krajów w jaki sposób oceniać ryzyko konsumenta dotyczące żywności i pochodzenia biotechnologicznego, włączając GMO.

Regulacja obejmuje ocenę bezpieczeństwa przed wprowadzeniem na rynek (w tym alergowości) oznakowanie produktu dla celów odwoławczych i monitorowanie po zakupie.

GMO tj. kukurydza, soja, ziemniak i produkowana żywność przy obecności mikroorganizmów: jogurty, sery, piwo)

Ocena udziału GMO w żywności wcale nie jest łatwa . Na ogół trzeba wiedzieć ,co chce się ocenić ( czy białka , czy DNA) i wyznaczyć zawartość badanych próbek i w których chce się monitorować obecność i/lub ilość poszukiwanej substancji

Pobieranie prób do wykonania nasion GM jest bardzo ciężkie do oszacowania

Wykrywanie nasion GM w wielkich transporterach, nasiona kukurydzy czy soi przywożone z jednego kraju do drugiego - błędy

Wiele organizacji opracowało wiele procedur pobierania prób do badań: USDA, CEN, ISO, WHO-FAO, ISTA . Protokoły różnią się między sobą!

Ważne jest ustalenie wielkości próby. Wynik może się różnić wtedy, kiedy próby zostały inaczej pobrane niewiarygodne wyniki

Pobierane próby reprezentatywnej jest działaniem wieloetapowym i wymaga zachowania procedury opartej na statystyce. Wyznaczanie próby o odpowiedniej wielkości do testowania GMO nie jest możliwe, jeśli nic się nie wie o wielkości populacji przywiezionej do badań

Certyfikowane materiały referencyjne (CMR) pozwalają na porównanie wyników , walidacje nowych metod, kalibracje urządzeń ISO, BCR - wzorce

Materiałem do badań GMO mogą być nasiona tkanki roślinne, białka oznaczane czy DNA.

Pierwszym standardem do badań GMO były sproszkowane nasiona GMO i nie-GMO. w Europie wyprodukowano kilka CMR: Kukurydza Bt-11, Bt 116, kukurydza Monsoto (MON) 810, soja, RP (Roundup Ready)

Kalibracja maszyn i narzędzi - urzędowo!

Walidacja sprawdzanie metody przez wiele laboratoriów

Przygotowanie prób i ich certyfikacja odbywa się według protokołu . Nasiona GMO badane są pod względem czystości,. Nasiona transgenicznych roślin mieszane są z nasionami roślin niemodyfikowanych w odpowiednich proporcjach, tak aby uzyskały CMR i mogły być wykorzystane do analiz.

Z materiału referencyjnego izoluje się całkowicie DNA

Laboratorium referencyjne - RADZIKÓW

Należy zwrócić uwagę na wielkość cząstek dla wytworzenia nominalnego materiału referencyjnego (mączka). Po certyfikacji GMO przechowywane są w 4 st C. i badane co 6 miesięcy przy pomocy elektroforezy.

Metody analizy białek:

Do umożliwienia obiektywnego testowania białek, firmy produkujące GMO z nowym białkiem muszą poddać to wieloetapowym testom lub wyprodukować antygen, przeciwciała oraz zapewnić standaryzowany materiał referencyjny

M. referencyjny musi być wytworzony zgodnie z procedurami

Czynniki ograniczające identyfikowanie GM białek - poliklonalne lub monoklonalne przeciwciała

- dostępność odpowiednich przeciwciał

- trudność produkowania przeciwciała dla szczególnej sekwencji białkowej

- niemożność uzyskania przeciwciała zdolnego do reagowania w ekstremalnych warunkach

- temperatura, pH, wysoka koncentracja

Łatwiej przebadać próbki ilościowo niż jakościowo!

Ważne: czułość, specyficzność, powtarzalność, analiza, materiał

METODY BADANIA BIAŁEK

• Western Blot

- metoda czuła

- nie jest stosowana w polu

- 2 dni kosztują 150$ za próbę

• Test ELISA

- białka nie są degradowane przez wysoką temperaturę, pH, sole

- średnio trudna, wymaga odpowiedniej aparatury

- jest czuła, szybka 30-90 min

Ok. 5$ za próbę

- daje wynik ilościowy

• Lateral flow ship paski

- latwa

- nie wymaga aparatury

- mniej czuła

- szybka 2 min

- warunki polowe możliwe

- ok. 2$ za test

- nie daje wyniku ilościowego

METODY ANALIZY DNA

- trudne,

- kosztowne

Southern blot

- średnia czułość

- proby znakowane P32

- 30 h lub nieznakowane ok. 6 h

- kosztowna metoda 150$ za próbę

- nie daje ilościowych wyników

- nie można stosować na polu

PCR (RT-PCR, Q-PCR)

- wysoce czuła

- dość długi czas wykonywania (ok. 1-2 dni)

- nie można na polu

- kosztowna

DNA Microarrays (macierze)

- odpowiedni sprzęt

- wysoce czuła

- ok. 2 dni

- koszt 600$

- wynik ilościowy

- możliwe użycie w polu

DNA Sensors ( czujniki)

- Trudna

- czułość niska

- koszt wysoki 200$

- nie daje wyników ilościowych

- mogą być w testach polowych

Analizy GMO powinny spełniać następujące warunki:

- umożliwiać jednoczesną analizę setek GMO czyli być automatyzowane

- być wysoce czule

- być wysoce specyficzne

- dawać wynik ilościowy

- być szybkie

- ekonomiczne

- łatwe w użyciu

- przenośne i łatwe do użycia w polu

- dawać wiarygodne wyniki z różnymi typami żywności

Najbardziej popularna metoda i najlepsza jak na dzień dzisiejszy to metoda RT-PCR!!!!!

Agrobacterum Rhizobium

(1942) (1889)

bakteria saprotroficzna

bakteria symbiotyczna

bakteria patogeniczna

narzędzie inżynierii genetycznej

5400 genów

4 struktury z DNA:

• okrągły chromosom

• liniowy chromosom

• dwa okrągłe plazmidy

- Rhizobium radiobacter

- szczep Ti

- szczep niepatogeniczny

- Rhizobium rhizogenes

- Rhizobium larrymoorei

- Rhizobium rubi

- Rhizobium vitis (występuje tylko w rejonach gdzie jest zima, temp.-5°C, chodzi o uszkodzone komórki)

- tumorogenny szczep

- niepatogeniczny szczep

- publikacja 2004, oficjalnie od 2004

Transformacja roślin

• Trzy regiony DNA

Plazmid Ti - odcinek T-DNA

- region wirulencji z genami vir

chromosom - odcinek z genami chv (absorbcja bakterii na powierzchni komórki)

- DRB występuje powszechnie w przyrodzie i są reprezentowane przez następujące rodzaje Agrobacterium

- dotychczas udowodniono, że ograniczają one około 20 gatunków chwastów i około 10 gatunków roślin uprawnych,

- najczęściej saprotrofy, ale mogą także żyć w tkankach korzeni i/lub na korzeniach odżywiając się wydzielanymi przez nie substancjami

- wydzielają związki chemiczne o działaniu allelopatycznym. Działanie jest związane z zakłóceniem różnych fizjologicznych procesów roślin,

Bakterie ograniczające choroby roślin

Wiele bakterii dysponuje mechanizmami, które umożliwiają bezpośrednie i/lub pośrednie zwalczanie patogenów, a także stymulowanie wzrostu roślin.

Bakterie wykorzystywane w ochronie biologicznej mają zdolność oddziaływania na inne mikroorganizmy i/lub indukowania systemicznej odporności roślin na choroby.

Ograniczanie chorób infekcyjnych nadziemnej części roślin

- niektóre bakterie epifityczne wykazują właściwości ograniczania a nawet eliminacji grzybów i bakterii chorobotwórczych dla roślin,

- mechanizmy działania: antagonizm i/lub indukcja odporności

- efektywne szczepy takich bakterii są wykorzystywane jako składniki preparatów komercyjnych.

Stymulacja odporności roślin

• reakcja nadwrażliwości,

• wytwarzanie fitoaleksyn,

• generowanie reaktywnych form tlenu,

• wzmożona produkcja etlenu,

• indukcja syntezy specyficznych białek odpornościowych,

• ochrona krzyżowa,

• zwiększanie tolerancji na stres,

Stymulacja wzrostu i plonowania roślin

• w środowisku glebowym występują wolno żyjące bakterie, która kolonizując ryzosferę korzystnie wpływa na wzrost i rozwój roślin. Nazwano je bakteriami wspomagającymi wzrost roślin (ang. PGPR)

• wskażniki polepszonego wzrostu roślin

• zwiększone kiełkowanie nasion,

• lepszy rozwój systemu korzeniowego,

• podwyższony wigor roślin,

• zwiększona biomasa i plon

Oddziaływanie bezpośrednie na rośliny - fitohormony (cytokininy, gibereliny) polepszenie odżywiania (żelazo, fosfor)

Oddziaływanie pośrednie - ograniczanie szkodliwych mikroorganizmów, w tym patogenów.

Fitohormony

Wiele bakterii, w tym PGPR, wytwarza fitohormony, które mogą wpływać na wzrost roślin.

Wpływ ten jest pochodną działania na wiele procesów m.in. na dystrybucję asymilatów w roślinie.

Szczepionki bakteryjne stosowane w uprawach roślin motylkowatych

Praktyka sztucznego inokulowania nasion roślin motylkowatych kulturami rizobiów ma ponad stuletnią historię. O jakości szczepionek i efektywności ich działania decyduje wiele czynników.

Szczepionki na bazie rizobiów np. Nitragin Gold Inoculant, Dormal Plus, Soil Implant czy Tag Team Granular (USA)

W Polsce zakłady BIOFOOD w Wałczu produkują preparaty Nitragina i Azotobakteryna.

Bakterie jako bionawozy: odżywianie fosforem, żelazem i siarką.

- bionawóz: bakterie, które przyczyniają się do zwiększenia dostępności składników pokarmowych dla roślin. Mikroorganizmy te wraz z pozytywnym na stan odżywienia rośliny, mogą jednocześnie wpływać na inne jej właściwości.

- bionawóz zawiera więc żywe mikroorganizmy, które zastosowane na nasiona, powierzchnię roślin lub do gleby kolonizują ryzosferę i/lub wewnętrzne tkanki roślin. Użycie przedrostka „bio” wskazuje, że nawóz taki zawiera organizmy żywe i poprawia status pokarmowy roślin.

Za bionawozowe mogą być uważane także tzw. bakterie pomocnicze (ang. helper bacteria
), które wspomagają symbiotyczne reakcje innych bakterii i grzybów mikoryzowych z roślinami.

- w ustanowieniu symbiozy rizobiów z roślinami motylkowymi, rolę pomocniczą odgrywają Azospirillum brasilense, A. lipoferum, Pseudomonas putida, P. fluorescens, P. chlororaphis.

Najbardziej znany mechanizm działania tych bakterii polega na wytwarzaniu hormonów (zwykle IAA) i indukowaniu przez nie rozwoju korzeni. Dzięki stymulacji wzrostu korzeni dostarczają więcej miejsca do infekcji przez rizobia, a w konsekwencji liczniejszych brodawek.

Bakteryjne uwalnianie fosforu z połączeń nieorganicznych i organicznych.

- Bakterie rodzajów Bacillus, Enterobacter, Erwinia i Pseudomonas, rozpuszczają związki fosforu wydzielając kwasy organiczne, protany i fosfatazy, dzięki czemu rośliny mogą pobierać ten pierwiastek w formie jedno- i dwuujemnych jonów fosforowych.

- w tym kontekście wykazano, że bakterie Azotobacter chroococum i Bacillus circulans

pozytywnie wpływają na wzrost pszenicy,

Enterobacter agglomerans na wzrost roślin pomidora, a Pseudomonas chlororphis czy P. putida zwiększały biomasę soi.

Rhizobium / Agrobacterium radiobacter

• długotrwala, przeżywa w glebie,

• powoduje wzrost liczebności populacji innych pożytecznych bakterii

• stymuluje wzrost roślin,

• przywraca biologiczną równowagę w glebie z chorobą replantacji,

• wykazują synergizm z mikoryzowymi grzybami rodzaju Glomus

Bakterie żyjące, ale nie dające się hodować VBNC

VBNC jest zjawiskiem znanym wśród patogenów (włącznie z obligatoryjnymi patogenami wewnątrzkomórkowymi) bakterii glebowych i wodnych.

Czynniki wpływające na możliwość hodowli bakterii m. in.

• letalne lub subletalne uszkodzenie komórek, w tym środki ochrony roślin,

• starzenie się,

• adaptacja i różnicowanie,

• autodestrukcja metaboliczna,

• lizogenia,

Przemiany związków żelaza pod wpływem bakterii

Niektóre mikroorganizmy glebowe wytwarzają zwane sideroforami - związki niskocząsteczkowe, które wiążą Fe i transportują do cytoplazmy gdzie ulega redukcji.

Chelatory te mogą być również źródłem żelaza dla roślin. Bakterie PGPR mogą produkować różne typy sideroforów przy czym Pseudomonas spp. są zaliczane do jednych z największych producentów tych związków w glebie. Wytwarzają m.in. pseudobaktynę, kwas salicylowy,.

Bakterie w kulturach in vitro

Epibiotyczne

• Endogenne

- Bakterie komensalne

- Bakterie mutalistyczne, w tym pożyteczne

- Bakterie, szkodliwe patogeny, niepatogeniczne bakterie szkodliwe,

- Bakterie witropatyczne (saprobionty widoczne w starzejących się kulturach mogą obniżać wydajność namnażania, ukorzeniania lub regeneracji przybyszowej,

Pozytywny wpływ bakterii na kultury in vitro

• Bacillus pumilis przyspieszała ukorzenianie in vitro mikrosadzonek winorośli i w konsekwencji sprzyjała wzrostowi pędów,

• Lepsze ukorzenianie m. in. sekwoi, sosny i słonecznika wystąpiło po inokulacji mikrosadzonek Rhizobium (Agrobacterium) rhizogenes

• Stymulacja organogenezy u Spathiphyllum i Anthurium powodowała Rhodococcus fascians

• Bacillus circularis stymulowała wytwarzanie zarodników somatycznych Pelargonium x hortorum

• Obecność endobiontów bakteryjnych (głównie Pseudomonas, Bacillus) w roślinach może powodować indukcję fizjologicznych zmian wpływających na wzrost i rozwój roślin,

• Endobionty pochodzą głównie ze środowiska glebowego,

• Bakterie endogenne mogą być przenoszone przez nasiona i materiał rozmnażany wegetatywnie, ich źródłem mogą być również fyloplana (wnikanie przez aparaty szparkowe, komórki gruczołowe, włoski, różne zranienia). Najczęściej zasiedlają przestrzenie międzykomórkowe rzadziej wnętrze komórki.

• Na kolonizację rośliny wpływają także genotyp rośliny, faza wzrostu, status fizjologiczny, rodzaj tkanki rośliny.

• Kluczowa rola, wzajemna komunikacja roślina - bakteria,

• Rośliny mogą się komunikować ze specyficznie atrakcyjnymi mikroorganizmami,

• Bakteria - endobiont dostosowuje metabolizm do nowego środowiska, a następnie rozprzestrzenia się do innych tkanek kory, korzenia i poza nią.

ENTOMOLOGIA

Integrowana ochrona roślin (IPM)

1. IPM jako podstawa rolnictwa zrównoważonego (proekologicznego, alternatywnego) zapewnia wysokie plony i stabilność środowiska

2. opracowanie strategi i technik IPM

- naukowe podstawy programów IPM

- czynniki socjologiczne w czasie wkażania

- czynniki ekonomiczne

- weryfikowanie i adaptacja programów IPM do lokalnychwarunków

3. zakres interdyscyplinarnych badań polowych nad niechemicznymi metodami na polach produkcyjnych:

- funkcjonowanie agrocenoz

- rola płodozmianu i zabiegów agrotechnicznych

-Walka biologiczna ( ochrona fauny pożytecznej i introdukcja)

- odporność roślin na agrofagi

- modele komputerowe dotyczące decyzji organizacji gosp. I ochrony roś., (stymulowanie wpływu wybranych elementów w agrocenozach na te decyzje)

IPM - integrowana ochrona roślin - zwalczanie szkodników i chorób przy użyciu wszystkich met. Zgodnie z wymogami ekonomicznymi i ekologicznymi i toksykologicznymi, dających pierwszeństwo naturalnym czynnikom ograniczającym i ekonomicznym progom zagrożenia

Wzbogacenie oporu środowiska jako kierunek rozwoju metod biologicznych

3. ograniczenia i trudności we wprowadzeniu IPM do powszechnej produkcji

4. ustawodawstwo i poprawne techniki stosowania pestycydów

5. nowe grupy chemicznych srodków ochrony roślin SOR

6. metodyka upowszechniania i wdrażania IPM równie ważna jak opracowanie naukowych podstaw IPM

7. ekonomiczne aspekty każdego ścisłego doświadczenia z ochrony roślin

8. społeczne (i środowiskowe) koszty chem ochrony roślin

Wykład 1

Wzbogacenie oporu środowiska jako kierunek rozwoju metod biologicznych

Opór Srodowiska

Suma wszystkich czynników obniżających zagęszczenie populacji szkodników przez uniemożliwienie im realizowania swego potencjalnego max tempa wzrostu populacji (r) . w optymalnych warunkach osobniki mogą w pełni realizowac swoje możliwości reprodukcyjne co powoduje ze wzrost populacji odbywa się zgodnie z teoretycznymi r

IPO- zmiana widzenia uprawy i środowiska, opiera się na głębokiej wiedzy(pominięcie któregos z kroków prowadzi do błedmych decyzji) jakośc decyzji zależy od ilości informacji. Agrofag- szkodliwy organizm Identyfikacja agrofaga- wysokość wsparcia-IPO 2750na rok przez 5 lat. Wysokośc pomocy- 70 % faktycznie poniesionych kosztów.

Wprowadzenie zasad rozwoju zrównoważonego

-troska o środowisko

-stabilnosc gospodarstwa

Kwalifikowana konwencja o ochronie i gospodarowaniu zasobami dla rozwoju

21 konferencja narodów zjednoczonych na tremat środowiska, Rio de Janeiro 3-14 IV 1992

Uwzględnienie zarówno pochodzenia żywności i konsumenta

Rozdział 14 (IPO)

Promocja rolnictwa zrównoważonego i rozwoju terenów wiejskich

Co to jest rozwój zrównoważony produkcja konwencja ekologiczna

TABELA

Rozwój zrównoważony

Rolnictwo zrównoważone/intensywne

Integrowana produkcja

Dobra praktyka ochrony roslin integrowana gospodarka składnikami pokarmowymi intensywna ochrona roślin dobra praktyka rolnicza

Wykaz wymagań wg IOBC

W krajach o niksim zużyciu ŚOR nie należy dopuścić do ich nadmiernego stosowania jako warunku poprawy wysokości jakości plonów w ramach produkcji zrwnoważonej

Załacznik IO- pakiet 1 dot. Rolnictwa zrównoważonego brak o uprawach sadowniczych i warzyw

Pakiet a rolnictwo ekologiczne

Holistyczne - widzimy całość całej produkcji, w gospodarstwie ekologicznym wszystko jest ze sobą połączone. Rolnik musi brać pod uwagę całość jako jedność również zdrowotność gleby i żyzność. Każdy element jest uzależniony od innego.

Płodozmian zrównoważony - w odpowiednim czasie wykorzystywać zalecaną uprawę,wybierac odmiany produktywne i tolerujące, zdrowotność gleby (biologicznie aktywna, zrównoważone składniki )

Zasady produkcji ekologicznej - utrzymanie naturalnej egzystencji, dobre warunki socjalne, wyklucza się z produkcji środki wytworzone lub przetworzone Założeniem tego systemu jest naśladowanie procesów zachodzących w naturalnych ekosystemach, zachowanie wysokiego poziomu próchnicy warunkującej żyzność gleby,utrzymanie równowagi biologicznej w środowisku produkcji rolniczej dzięki pielęgnowaniu bio-różnorodności, płodozmian o kilkuletniej rotacji.

• Zdrowotność roślin- usuwać chore rośliny, odpowiednia flora i fauna w otoczeniu gospodarstwa

• Unikanie chorób - optymalne płodozmiany, dobre zapewnienie zdrowotności zwierząt hodowlanych, rośliny wybierane pod względem gleby i klimatu,optymalne nawożenie, ekologia gleby

• Dozownice- poprawiają strukture gleby, zjadają martwą materię,zjadają nasiona chwastów.

• Mikroorganizmy- produkcja azotu, utrzymują strukture gleby,poprawiają uwalnianie składników mikro i makro.

Czynniki ograniczające liczebność naturalnej populacji agrocenozy:

Brak dostatecznej ilości zasobów materialnych jak : pokarm,kryjówki

Niedostępność tych zasobów stosowana do możliwości zwierząt do przemieszczania się i wyszukiwania.

Analiza czynników kluczowych jako miernik czynników redukujących i regulujących:

Dla każdego stadium oddzielnie oblicza się wpływ pokarmu, odporność roślin na szkodniki,wykorzystanie odman o wysokim stopniu odporności, umiarkowanym, wspomaganie przez wrogów naturalnych, biostymulatorów.

1.Dopuszczanie pestycydów

a)zagadnienia:

-strefowe uznawanie rejestracji

-wykladania zgodne z intencja

Deadline-koniec 2010

Wchodzi w krajach członkowskich

Strefowe uznanie-my jesteśmy w B

-wnioskodawca wybiera wg.oceny wniosku w danej strefie

-pozostałe kraje współpracują na żadanie

-pozostale kraje mogą się wypowiedziec

ANEKS III

-rozbierznosci pomiedzy innymi krajami

2. Stosowanie pestycydów-z 21.X.2009dyrektywa ustanawiająca ramy

-Krajowy Plan dzialania ma na celu zmniejszenie zagrozenia związanego ze stosowaniem pestycydow

16 zasad KPD:

-instrumenty ekonomiczne zrównoważonego stosowania pestycydow

-pomiar postępów zmniejszenia zagrożeń

-integrowana ochrona roslin

-obchodzenie się z pestycydami

-stosowanie pestycydow w miejscach publicznych

-programy badawcze wpływu pestycydów

-ochrona środowiska wodnego

-zakaz zabiegow lotniczych

-kontrola techniczna sprzętu

-wymogi bezpiecznego stosowania pestycydow

-Informowanie opinii publicznej

-doradztwo przy sprzedazy

-szkolenie dla profesjonalnych użytkowników

-szkolenie dla doradców

-monitorowanie stosowania pestycydow

-wskazniki i harmonogram zmniejszenia zagrozenia

Dlaczego warto wdrazac integrowana produkcje

Dyrektywa 2009/128/EC

Elementy jakie powinien zawierac plon:

1. Metody prewencyjne

1. Płodozmian

2. -stosowanie odpowieniej techniki =dobre praktyki Uprawy

3. -stosuje odmiany tolerancyjne i odporne,nasiona certyfikowane

4. -integrowana gospodarka skladnikami mineralnymi

5. --stosuje metody integrowane

6. -ochrona wrogow naturalnych

2. Monitoring

1. wczesna diagnoza

3. Na podstawie wyników monitoringu producent powinien podjac decyzje o stosowaniu środków chem

4. stosowanie metod zrównoważonej ochrony roslin(mech,biol)

5. stosowanie preparatow powinien precyzyjnie przystosowany do gatunku i fazy rozwoju

6. stosownaie chem ochronr rosl-utrzymywane na poziomie niezbędnym

1. graniczone

2. dawki podzielone

7. nie dopuścić do powstawania rosl odpornych

8. kazdy producent powinien prowadzic dokumentacje stosowania srodkow ochr chem,monitorowania i na tych podstawach okreslic czy programy ochrony SA skuteczne

INNE

ELISA- jeden z najpowszechniej stosowanych testów w badaniach biomedycznych, zarówno naukowych, jak i diagnostycznych. Służy on do wykrycia określonych białek w badanym materiale z

użyciem przeciwciał poliklonalnych lub monoklonalnych skoniugowanych z odpowiednim enzymem. W podstawowej wersji testu ELISA, pewna ilość antygenu unieruchomiona jest na powierzchni fazy stałej. Wykonanie testu polega na wprowadzeniu materiału biologicznego zawierającego przeciwciała specyficzne dla unieruchomionego antygenu. Przeciwciała te powinny być uprzednio połączone wiązaniem kowalencyjnym z enzymem. Unieruchomiony antygen i specyficzne przeciwciało tworzą kompleks immunologiczny, dzięki któremu przeciwciało zostaje trwale związane z podłożem. Po przepłukaniu środowiska reakcji i dodaniu odpowiedniego substratu, enzym związany ze specyficznym przeciwciałem katalizuje reakcję, której produkt (najczęściej barwny) można oznaczyć spektrofotometrycznie.

Markery SSR (markery mikrosatelitarne). Wykorzystują obecność w genomie tzw. DNA mikrosatelitarnego. Jest to DNA, w którym motyw powtarzalny ma długość 1-4 nukleotydów. Sekwencje te zlokalizowane są częściej w euchromatynie, występują też w centromerach i telomerach. Charakteryzują się silnym polimorfizmem ze względu na ich długość oraz różną ilość powtórzeń sekwencji podstawowej. Elementem podstawowym może być dwunukleotyd trójnukleotyd lub czteronukleotyd. Dla genomu roślinnego najbardziej charakterystycznym powtórzeniem jest dwunukleotyd oraz trójnukleotyd. Do analizy SSR niezbędna jest biblioteka genomowa. Ze względu na dużą specyfikę genomową, markery te są opracowywane indywidualnie dla każdego gatunku. Wykorzystuje się je z powodzeniem do mapowania i selekcji pożądanych genotypów. Ponadto stanowią one bardzo ważne narzędzie do badania struktury populacji, zróżnicowania genetycznego oraz przy DNA fingerprintingu. Olbrzymią zaletą markerów SSR jest wysoki polimorfizm oraz kodominacyjny sposób dziedziczenia. Bardzo niekorzystną cechą tego systemu jest brak możliwości wykorzystania tych samych starterów dla badań różnych gatunków. Wysoki koszt analiz oraz trudności w znalezieniu odpowiedniego markera SSR są tutaj wysoce niekorzystne.

FITO

Rodzaje oddziaływań patogena z rośliną:

1. niezgodne (niekompatybilne)->odporność gospodarza, brak objawów chorobowych.

2. zgodne (kompatybilne)->słaba reakcja ze strony rośliny, rośl.podatne z objawami chorobowymi.

3. niezgodne (niekompatybilne)->interakcje z jednym gat.rośliny->sprawna i szybka inicjacja mechanizmów obronnych w roślinie:

1. odporność powszechna: mało specyficzna, efektywna wobec licznych i odległych systematycznie patogenów.

2. -odporność specyficzna: skuteczność tylko przeciwko określonym rasom patogena uwarunkowana pojedynczymi specyficznymi genami. Precyzyjne oddziaływanie produktu genu awirulencji określonej rasy patogena z komplement. genem odporności rośl. Mechanizm odporności-kompleksowy charakter, przebiega z udziałem interakcji molekularnych rozpoczynających się od oddziaływania powierzchniowego pom.kom.obydwu organizmów: ściany kom.i plazmolemy. Powstają produkty interakcji, kt. oddziaływują bezpośr.na patogen poprzez transdukcję sygnału molekularnego prowadzącego do ekspresji genów mechanizmu obronnego o różnym stopniu skuteczności.

Oddziaływanie patogena na roślinę:

• enzymy hydrolityczne umożliwiające nawiązanie kontaktu z kom. roślinną, warunkujące pasożytniczy sposób odżywiania się i patogeniczności.

• toksyny wydzielane do zainfekowanych tk.-silne zaburzenia metaboliczne i zamieranie kom. rośl. mogą odpowiadać za powodowanie objawów chorobowych.

• elicytory- wyzwalanie reakcji obronnych

• supresory- hamują interakcje roślina-patogen bądź reakcje mechanizmu obronnego-> są to najczęściej glukany, glikoproteiny lub toksyny wytwarzane przez patogena, hamujące reakcje obronną rośliny; mechanizm-konkurencyjne blokowanie receptora, na który oddziałuje elicytor reakcji obronnych.

Rozpoznanie w interakcji patogen-roślina:

I-wszy etap-przekazywanie przez patogena fiz./chem. bodźca odbieranego przez roślinę poprzez receptory.-> kontakt patogen-roślina bliski, metaboliczny->A: bodźce chem.-penetracja ściany kom.,uszkodzenia bł.cytoplazmat., nekroza kom. rośl. otaczających patogen.; B: bodźce fiz.-deformacja plazmolemy poprzez kiełkującą strzępkę, zmana przepuszczalności plazmolemy, rozpoznanie ma charakter lokalny(pojed.kom)-> reakcja roś.obejmuje większą liczbę kom, tkankę lub fragment organu, aby zahamować wzrost i rozprzestrzenianie się patogena.-> rozpoznanie (odp.powszechna/specyficzna)-> elicytor specyficzny odbierany przez receptor-> sygnał jest odbierany jeżeli gen odporności R istnieje.-> reakcja lokalna, następnie sygnał przekazywany jest do odporności systemicznej.

Elicytory: są to subst, kt.prowadzą do zahamow. wzrostu patogena zanim wystąpiły objawy chorobowe.

-powszechne: oddziaływujące ze wszystkimi odm.porażonego gat.; odpowiedzialne za wyzwalanie odporności polowej.

-specyficzne: .warunkujące odporność gen-na-gen; produkty genów awirulencji (AVR); aktywne tylko u odm.z komplementarnym genem (R); kodowane przez ściśle określone geny np.avr 9- Cladosporium fluvum i gen odporności pomidora- cl 9.

Elicytory: 1)białkowe /b.proste,glikoproteidy/: grzybowe, bakteryjne i wirusowe, mogą integrować z plazmolemą komórki roślinnej, proste polipeptydy lub białka złożone z glikoproteidy, których aktywność fizjolog. determinowana jest częścią białkową. część glukanowa- rozpoznawanie elicytora przez receptor roślinny, część peptydowa- niezbędna do transdukcji sygnału., 2)lipidowe, 3)oligosacharydowe (grzybowe i roślinne-w wyniku rozkładu ścian) 4)glukanowe- stanowią fragmenty poliglukanów uwalnianych ze ścian kom. strzępek grzybów. 5)chitynowe- metabolity wielu patogenicznych grzybów i niektórych bakterii o ścianach kom. zbudowanych z chityny i chitozanu, uwalniają je enzymy chitynaza i chitozanaza.

Kryptogeina-indukowanie plam charakt.dla reakcji nadwrażliwości, wyzwalanie syntezy fitoaleksyn (subst.powstających w roślinie w odpowiedzi na infekcję, hamujące rozwój patogenów) oraz białek PR-grupy białek roślinnych hamujących rozwój patogenów roślin.

MOLEKUŁY sygnałowe: oddziaływanie elicytora z receptorem infekowanej kom rośl- wytworzenie bodźca metaboliczn.zwanego „sygnałem”(ze względu na możliwość przemieszczania się w obrębie kom.i międzykom.)

Funkcje sygnałów mogą pełnić:-kw salicylowy, kw jasmonowy, systemina, H2O2, NO.

Kw.salicylowy (SA): powszechny w świecie r. nacz.w formie wolnej i związanej po infekcji r.przez wirusy, bakt.i grzyby.

-poinfekcyjna akumulacja tego metabolitu jest skorelowana z odpornością r.,poprzedza indukcję mech.obronnych

-akumulacja może mieć char.lokalny i systemiczny.

-gromadzenie SA następuje szybko po infekcji i poprzedza ekspresję genów odp oraz tworzenie plam nekrot.

-SA transportowany jest przez tlen i łatwo przemiesz.się w r.

-SA ściśle związany z reakcją nadwraż. i indukcją białek PR

-SA-ważny sygnał indukcji systemicznej odporności nabytej (SAR) dlatego nagromadzenie następuje nie tylko w kom infek ale w organach oddalonych.

-ester metylowy SA (subst.lotne) może indukować odp oddalonych części r.lub r.sąsiadujących.

Kw.jasmonowy: powstaje w wyniku przekształcenia lipidów. Hormon indukujący opadanie i starzenie się organów oraz syntezę B-karotenu i etylenu.

-uczestniczy w reak.rośl.na niekorzyst.war środowiska

-aktywator genów warunkujących syntezę inhibit proteaz, należących do białek PR

-indukuje odporność systemiczną typu ISR (efekt kolonizacji r. przez rizobakterie (PGPR) lub pasożyty grzybów (PGPF).

Systemina: jedyna subst białkowa, kt posiadawłaściwości hormonu i sygnału roślinn.; -łatwo transportowana przez floem; -gen ten aktywowany zranieniem- glatego systemina to sygnał w odporności na szkodniki i patogeny; -współdziała z kw.jasmonowym;

-aktywuje lipazę, kt.uwalnia kw.linolenowy z fosfolipidów plazmolemy (wpływ na powstawanie proteaz)

H2O2: jedna z aktywowanych form tlenu w b.wczesnym stadium infekcji; -powstaje na pow.lub wewn kom.; -łatwo przemieszcza się w kom i pomiędzy nimi; -aktywuje transport Ca2+ i kinazy białk.indukujące ekspresje genów; -indukuje reakcje obronne r.; -subst sygnałowa w reak nadwrażliwości; -akumujacja w następstwie zranienia lub uszkodzenia kom (patog/szkodn)

NO: prawdopod.może indukować reak nadwrażliwości; -razem z aktywnymi formami tlenu może prowadzić do aktywacji niektórych genów mech.obronnego; -uczestniczy w regulacji procesów rozwojowych r.

Enzymy hydrolityczne patogena: *wirusy i wiroidy- infekcja przez zranienie i uszkodz.tk okrywających; *pasożytnicze bakt i grz- ze względu na sposób życia i odżywiania się są aktywnymi producentami enz hydrolit specyficznych do składników budulcowych kom i tk r.

Enzymy degradujące warstwę woskową i kutikularną: *większość grz i patogenicznych bakt wytwarza kutynazę hydrolizującą warstwę na powierz.r.; *aktywacja kutynazy ściśle związana jest z wirulencja patogena (specyficzna patogenicznosć)

Enzymy degradujące składniki ściany kom:

Wytwarzane są enz pektolityczne przez większość bakt i grz-mokra zgnilizna; -polisacharydy ścian kom niszczą celulazy i hemicelulazy.

Enzymy degradujące subst wewnątrzkomórkową: skrobia, sacharoza, białka, tłuszczowce i innz zw.mogą być wytwarzane po uprzednim ich rozłożeniu przez enzymy patogena lub przez stymulujące oddziaływanie na aktywność enz.rośliny gospodarza.

Toksyny: specyficzne (Wiktoryna, toksyna HC, T)-tylko na okeśl.gat.r. (są w stanie samodzielnie wywołać chorobę pod nieobecność patogena); -niespecyficzne (metabolity): (kw.fuzariowy, Amyloworyna) wytwarzane przez ściśle określonego patogena, ale działające niespecyf.na r.

Dekoracja cząstek: wykrywanie i identyfikacja wirusów, określanie miana surowic. ZALETY: prosta i szybka, brak niespecyf reakcji; -silne cząstki, nie ma zbryleń, można wykonać obserwacje w soku rośl., -opłaszczanie cząstek wirusa jest dowodem na mocna reakcję ser.; -można stosować surowice niskiej jakości.

Technika ISEM: technika immunosrpcyjna oparta na zjawisku serologicznego wyłapywania cząstek z zawiesiny wirusa. WADY: nie jest polecana dla wirusów z samoistna tendencją do agregacji cząstek; ZALETY: duża liczba serologicznie wyłapanych z zawiesiny cząstek wirusa; -czułość; WADY: czasami nie ma reakcji kiedy miano wirusa jest wysokie; -gdy zbyt dużo cząstek nie można uchwycić momentu wyłapywania.

Agrobact. radiobacter, tumefaciens, rhizogenes, rubi, vitis.

Rhizobium radiobacter (szczep Ti, sz.niepatogenny), R.rhizogenes, larrymoorei, rubi, vitis (tumonogeniczny szczep, sz. niepatogeniczny)

23

---