Powtórzenie : Współczesne systemy polityczne

I. Francja

Informacje ogólne:

• Pełna nazwa państwa to Republika Francuska (La République Française), chociaż mówi się też o V Republice Francuskiej od czasu uchwalenia ostatniej konstytucji.

• Konstytucja Republiki Francuskiej z 4 października 1958:

• wzmocnienie egzekutywy kosztem legislatywy

• nieprecyzyjność i elastyczność przepisów

• możliwość różnej interpretacji przepisów w zależności od aktualnej sytuacji politycznej

• zasady ustrojowe:

• suwerenności ludu

• dominującej roli prezydenta

• maksymalnego uniezależnienia rządu od parlamentu

• unitarnej struktury państwa

• dwuizbowości parlamentu

• pozaparlamentarnej kontroli konstytucyjności ustaw (dokonywana przez Radę Konstytucyjną)

• republikańskiej formy państwa (zasada niezmienialna)

• sztywność Konstytucji

• Inicjatywa zmiany przysługuje tylko prezydentowi Republiki na wniosek premiera oraz członkom parlamentu.

• Dwie drogi legislacyjne:

• Przyjęcie projektu w tym samym brzmieniu przez obie izby i zatwierdzenie zmiany przez społeczeństwo w drodze referendum.

• Przyjęcie projektu przez Kongres (obie izby parlamentu obradujące wspólnie) większością kwalifikowaną 3/5 głosów.

• stosunkowo częste nowelizacje pomimo sztywności Konstytucji

• Akty należące do bloku konstytucyjnego poza Konstytucją:

• Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela z 26 sierpnia 1789 roku

• Wstęp do Konstytucji Republiki Francuskiej z 13 października 1946 roku

• Modele sprawowania władzy we Francji:

• model hegemonii

• prezydent Republiki, rząd oraz większość w Zgromadzeniu Narodowym pochodzą z tej samej opcji politycznej

• prezydent Republiki skupia w swoim urzędzie znaczną większość władzy państwowej

• premier ma charakter nie polityka a urzędnika wcielającego w życie wolę prezydenta

• model koabitacji

• prezydent Republiki, rząd i większość w Zgromadzeniu Narodowym pochodzą z różnych opcji politycznych

• prezydent zostaje ograniczony do swoich kompetencji konstytucyjnych

• premierem jest zazwyczaj polityk czy wręcz lider polityczny

• Ustrój polityczny Francji określa się jako półprezydencki, semiprezydencki lub prezydencko - parlamentarny.

Prezydent Republiki Francuskiej:

• Wybór:

• wybory powszechne i bezpośrednie

• kadencja 5-letnia

• brak ograniczeń dotyczących reelekcji

• konieczność poparcia kandydatury przez 500 wyborców kwalifikowanych (muszą pochodzić z 30 różnych departamentów), to jest:

• członków parlamentu

• członków rad generalnych

• członków Rady Paryża

• konieczność wpłaty kaucji przez kandydata

• ulega zwrotowi pod warunkiem uzyskania 5% poparcia

• wybór większością bezwzględną

• w razie potrzeby przeprowadzenie drugiej tury, do której przechodzą dwaj kandydaci, którzy uzyskali największą liczbę głosów

• Kompetencje wymagające kontrasygnaty rządowej (premiera lub właściwego ministra):

• w zakresie polityki zagranicznej:

• reprezentowanie państwa na forum międzynarodowym

• negocjacja i ratyfikacja umów międzynarodowych

• mianowanie ambasadorów Francji

• akredytacja przedstawicieli rządów innych państw we Francji

• w zakresie stosunków z legislatywą:

• promulgacja ustaw

• weto ustawodawcze

• zwoływanie i zamykanie nadzwyczajnych sesji parlamentu na wniosek premiera lub większości członków Zgromadzenia Narodowego

• inicjatywa zmiany Konstytucji na wniosek premiera

• w zakresie stosunków z resztą egzekutywy:

• mianowanie i dymisjonowanie ministrów

• podpisywanie ordonansów i dekretów Rady Ministrów

• w zakresie stosunków z judykaturą:

• prawo łaski

• mianowanie członków Najwyższej Rady Sądownictwa

• przewodniczenie Najwyższej Radzie Sądownictwa

• pozostałe:

• zwierzchnictwo nad siłami zbrojnymi

• dokonywanie nominacji na wybrane stanowiska cywilne i wojskowe

• Uprawnienia osobiste:

• mianowanie premiera

• rozpisanie referendum

• rozwiązanie Zgromadzenia Narodowego

• kierowanie orędzi do parlamentu

• mianowanie trzech członków Rady Konstytucyjnej (w tym jej przewodniczącego)

• kierowanie do Rady Konstytucyjnej ustaw i traktatów międzynarodowych

• Uprawnienia osobiste o charakterze nadzwyczajnym:

• Polegają na objęciu pełni władzy ustawodawczej i wykonawczej w sytuacji, którą prezydent sam uzna za kryzysową dla państwa.

• Warunki:

• bezpośrednie zagrożenie Republiki, jej instytucji, niepodległości integralności terytorium lub obowiązku wykonania umowy międzynarodowej (np. jak Niemcy znowu napadną albo jak ciapaci z czarnymi wywołają powstanie)

• przerwanie regularnego funkcjonowania konstytucyjnych władz publicznych (np. jak zniszczone zostaną naraz Pałac Luksemburski i Pałac Burbonów z deputowanymi do parlamentu w środku)

• Kierunki działania prezydenta w sytuacji kryzysowej:

• jak najszybsze przywrócenie możliwości działania władzom konstytucyjnym

• podejmowanie jedynie działań będących w ścisłym związku z przyczynami sytuacji kryzysowej (np. jak powstanie wywołają sami ciapaci to należy strzelać tylko do nich a nie do czarnych)

• Odpowiedzialność konstytucyjna:

• za zdradę stanu

• w stan oskarżenia stawiają obie izby parlamentu przez podjęcie identycznej uchwały w głosowaniu jawnym bezwzględną większością ustawowej liczby członków

• sądzi Wysoki Trybunał Sprawiedliwości składający się z parlamentarzystów (taka sama ilość z każdej z izb)

• odwołanie z urzędu za czyny jawnie niezgodne z pełnionym urzędem

• decyduje Wysoki Trybunał większością 3/5

• Urząd prezydenta Republiki nie może być łączony z żadnym innym.

Rząd:

• Powołanie:

• Premier mianowany jest przez prezydenta.

• Pozostali członkowie rządu powoływani są przez prezydenta na wniosek premiera.

• Zgodnie z przepisami Konstytucji rząd powinien otrzymać w parlamencie wotum zaufania, jednak w praktyce może być to pominięte.

• Liczba członków rządu zależy od woli prezydenta i premiera.

• Tryb pracy:

• Obradom przewodniczy prezydent.

• mówimy wtedy o Radzie Ministrów

• Prezydenta może zastąpić premier.

• konieczność otrzymania każdorazowo upoważnienia prezydenta

• obrady według ustalonego porządku

• mówimy wtedy o Radzie Gabinetowej

• Nie można jasno rozdzielić kompetencji premiera i rządu.

• Kompetencje rządu:

• określenie i prowadzenie polityki narodu

• dysponowanie administracją i siłami zbrojnymi

• pośrednictwo między parlamentem a prezydentem

• Kompetencje premiera o charakterze wykonawczym:

• kierowanie działalnością rządu

• zapewnianie wykonania ustaw

• wnioskowanie do prezydenta o powołanie i odwołanie ministrów

• mianowanie niektórych funkcjonariuszy cywilnych i wojskowych

• zastępowanie prezydenta w rządzie i Radzie Obrony Narodowej

• Kompetencje premiera o charakterze prawodawczym:

• realizowanie działalności prawodawczej rządu

• inicjatywa ustawodawcza

• inicjatywa powołania komisji wspólnej obu izb parlamentu w przypadku rozbieżności ich stanowisk

• prawo wystąpienia do Rady konstytucyjnej z wnioskiem o zbadanie konstytucyjności ustaw i umów międzynarodowych

• Domniemanie kompetencji w zakresie stanowienia prawa

Parlament:

• Charakter bikameralny:

• Zgromadzenie Narodowe - izba niższa

• Senat - izba wyższa

	Zgromadzenie Narodowe	Senat
Skład	577 deputowanych	322 senatorów
Sposób wyboru	Wybory powszechne i bezpośrednie. Prowadzone są w dwóch turach, w systemie większościowym w okręgach jednomandatowych. Do drugiej tury dopuszczani są kandydaci, którzy uzyskali 12,5% głosów a do wygranej wystarczy większość zwykła. Druga tura może się nie odbyć, jeżeli któryś z kandydatów uzyska bezwzględną większość głosów.	Wybory pośrednie prowadzone w departamentach przez kolegia wyborcze składające się z wyborców kwalifikowanych. W departamentach posiadających prawo do maksymalnie 4 miejsc w Senacie wybory są dwuturowe. Kandydat może jednak wygrać w pierwszej turze jeżeli uzyska większość bezwzględną. W departamentach wystawiających 5 i więcej senatorów obowiązuje system proporcjonalny.
Kadencja	5 lat	6 lat (co trzy lata wymienia się połowę członków)
Cenzus wieku w biernym prawie wyborczym	23 lata	35 lat

• Zakres problemowy regulacji ustawowych:

• prawa obywatelskie

• świadczenia na rzecz obrony narodowej

• kwestie obywatelstwa

• kwestie stanu cywilnego

• kwestie zdolności prawnej jednostek

• prawo cywilne

• prawo karne

• amnestia

• polityka pieniężna

• ordynacja wyborcza

• ustawy finansowe, w tym budżet

• kształtowanie struktury własnościowej gospodarki

• Tryb funkcjonowania:

• Praca w trybie sesyjnym

• przewidziana jest jedna sesja w roku - od pierwszego dnia roboczego października do ostatniego dnia roboczego czerwca

• liczba posiedzeń w ciągu pojedynczej sesji nie może przekroczyć 120

• możliwość zwołania przez prezydenta na wniosek premiera lub większości deputowanych do Zgromadzenia Narodowego maksymalnie 12-dniowej sesji nadzwyczajnej ze ściśle określonym porządkiem obrad

• Porządek dzienny obrad regulowany przez rząd - brak samodzielności organizacji prac parlamentu

• Organy wewnętrzne każdej z izb:

• prezydium

• na czele stoi przewodniczący

• komisje

• liczba stałych ograniczona do 6 w każdej izbie

• grupy parlamentarne

• odpowiednik klubów poselskich

• Immunitet formalny i materialny deputowanych

• Ścieżka legislacyjna:

• prawo inicjatywy ustawodawczej:

• premier

• członkowie parlamentu

• skierowanie projektu do dowolnej izby

• jedynie w sprawach finansowych musi to być Zgromadzenie Narodowe

• przyjęcie przez pierwszą izbę i skierowanie do drugiej

• przyjęcie przez drugą izbę

• promulgacja przez prezydenta w ciągu 15 dni

• prawo weta

• możliwość powołania komisji mieszanej

• podmiotem powołującym ją jest premier

• przesłanki:

• rozbieżność między izbami

• nadanie przez premiera ustawie charakteru pilnego

• skład - 7 przedstawicieli każdej z izb

• cel - opracowanie projektu kompromisowego

• procedura ostatecznego słowa:

• następuje po fiasku komisji mieszanej

• rząd żąda od Zgromadzenia Narodowego definitywnego rozstrzygnięcia sprawy

• Instytucje kontroli parlamentu nad rządem:

• wotum zaufania (wobec konkretnej ustawy lub całości polityki rządu)

• wotum nieufności

• wniosek składa co najmniej 1/10 składu Zgromadzenia Narodowego

• głosowanie w ciągu 48 godzin

• zapytania

II. Szwajcaria

Informacje ogólne:

• Szwajcaria jest państwem federacyjnym.

• Podstawą ustroju państwa jest Konstytucja Konfederacji Szwajcarskiej z 18 grudnia 1998 roku.

• zaliczana do konstytucji sztywnych

• zasady konstytucyjne:

• państwa demokratycznego

• federalizmu

• jedności i nadrzędności władzy państwowej

• monokratyczności egzekutywy federalnej

• państwa socjalnego

• poszanowania praw i wolności obywatelskich

• odmienne procedury dla częściowej i całościowej zmiany Konstytucji

• zmiana całościowa:

• inicjatywa należy do:

• grupy 100 000 obywateli (Aby zostały rozpoczęte dalsze prace musi być poparta w ogólnokrajowym referendum.)

• Rady Narodowej lub Rady Kantonów (Następnie potrzebna jest zgoda drugiej izby. Jeżeli taka nie będzie udzielona to rozpisuje się referendum. Jeżeli obywatele będą za zmianą ulega skróceniu kadencja parlamentu.)

• parlamentarzyści

• organem uchwalającym konstytucję jest Zgromadzenie Federalne

• wymagana jest „podwójna” zgoda społeczeństwa w referendum (za musi być większość obywateli kraju oraz większość kantonów)

• zmiana częściowa

• 
  Referenda w Szwajcarii

• referendum jest obligatoryjne w sprawach:

• zmiany konstytucji federalnej

• przystąpienie do organizacji zbiorowego bezpieczeństwa lub organizacji międzynarodowej

• w przypadku ustaw federalnych uznanych za pilne i niemających podstaw konstytucyjnych

• referendum fakultatywne jest rozpisywane na wniosek 50 000 mieszkańców lub 8 kantonów, może dotyczyć:

• ustaw federalnych

• uchwał federalnych

• umów międzynarodowych

• Inne formy demokracji bezpośredniej w Szwajcarii:

• postępowanie konsultacyjne

• konsultowanie projektów ustaw z podmiotami, których one dotyczą

• prowadzone przez rząd federalny

• weto ludowe

• łączy się z instytucją fakultatywnego referendum

• 50 000 obywateli lub 8 kantonów może wystąpić o referendum w sprawie obowiązującego aktu prawa

Zgromadzenie Federalne:

• Parlament Szwajcarii

• Dwuizbowość

• Rada Narodowa

• Rada Kantonów

• Wybór:

	Rada Narodowa	Rada Kantonów
Liczba deputowanych	200	46
Sposób wyboru	Wybory bezpośrednie, w których każdy kanton jest oddzielnym okręgiem wyborczym a liczba deputowanych powinna być proporcjonalna do liczby mieszkańców danego kantonu. W kantonach mających prawo do jednego deputowanego występuje ordynacja first past the post a w pozostałych proporcjonalna.	Z każdego kantonu pochodzi 2 deputowanych a z półkantonów po 1. Obowiązuje ordynacja większościowa z większością bezwzględną.
Kadencja	4 lata	Zależna od kantonów

• Organy wewnętrzne:

• Przewodniczący

• wybierany przez każdą z izb na roczną kadencję bez prawa do reelekcji

• ma dwóch wiceprzewodniczących

• prowadzi obrady izby

• głosuje jedynie w przypadku równowagi głosów i posiada wtedy głos rozstrzygający

• Skrutatorzy

• czuwają nad przebiegiem głosowania

• Biura izb

• złożone z:

• przewodniczącego

• wiceprzewodniczących

• przedstawicieli frakcji partyjnych (Rada Narodowa)

• skrutatorów (Rada Kantonów)

• ustalają porządek obrad

• ustalają liczebność komisji i powołują ich składy

• Konferencja Koordynacyjna

• składa się z biur obu izb oraz prezydenta federalnego i kanclerza federalnego

• ustala jakie sprawy do rozpatrzenia są priorytetowe

• odpowiada za kontakt z rządem

• Komisje

• stałych jest po 12 w każdej izbie

• poza tym istnieją komisje zadaniowe - do pracy nad projektami ustaw i dochodzeniowo - śledcze

• Tryb pracy:

• Zgromadzenie Federalne pracuje w trybie sesyjnym
  

• W roku zwoływane są 4 sesje (gorzej niż na studiach)

• Istnieje możliwość zwołania sesji nadzwyczajnej przez:

• Radę Federalną

• 1/4 deputowanych jednej z izb

• Kompetencje:

• wybór niektórych organów:

• Rada Federalna

• prezydent i wiceprezydent

• Trybunał Federalny

• Głównodowodzący armią (w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa państwa)

• Kanclerz Federalny

• stanowienie prawa w następujących formach:

• ustawy zwykłe

• ustawy z klauzulą pilności

• rozporządzenia parlamentarne (dość rzadkie)

• powszechnie obowiązujące uchwały (w sprawach, które wymagają częstych zmian przepisów)

• Narzędzia wykonywania funkcji kontrolnej:

• coroczna dyskusja nad wytycznymi polityki rządu oraz później nad realizacją tych wytycznych

• wytyczne polityki rządu są uchwalane ale jedynie omawiane przez parlament

• wytyczne polityki rządu są redagowane przez sam rząd

• dyskusja na początku kadencji na temat planu finansowego rządu

• później parlament otrzymuje coroczne sprawozdania z jego wykonywania

• komisje nadzoru

• rządowe sprawozdania z realizacji budżetu

• komisje finansowe

• komisje dochodzeniowo - śledcze

• podporządkowana parlamentowi Federalna Kontrola Finansowa (zajmuje się wszystkimi podmiotami wykonującymi administrację państwową)

• interpelacje i zapytania

• „Godzina pytań”

• rząd udziela krótkich odpowiedzi na zadane mu wcześniej pytania

• odbywa się dwa razy w ciągu sesji

Rada Federalna:

• Najwyższa władza rządząca i wykonawcza w państwie, de facto rząd.

• Składa się z 7 członków.

• Powoływanie:

• przez Zgromadzenie Narodowe na początku nowej kadencji

• powoływani są dotychczasowi członkowie jeżeli wyrażą na to zgodę

• wybrani muszą być przedstawiciele:

• głównych grup językowych

• 4 największych partii

• przedstawiciele trzech najludniejszych kantonów

• przedstawiciele grup wyznaniowych

• Rada funkcjonuje w oparciu o zasadę kolegialności ale w praktyce między jej członków rozdzielone są departamenty federalne (odpowiednik ministerstw).

• Departamenty federalne cieszą się dużą samodzielnością.

• Grupy kompetencji Rady Federalnej:

• kompetencje dotyczące rządzenia:

• prowadzenie polityki zagranicznej

• czuwanie nad bezpieczeństwem zewnętrznym

• utrzymywanie neutralności państwa

• troska o bezpieczeństwo wewnętrzne

• prowadzenie spraw z zakresu wojskowości

• kompetencje jako najwyższego organu administracji federalnej:

• zwierzchnictwo nad urzędnikami

• zarządzanie administracją

• kompetencje wykonawcze:

• czuwanie nad przestrzeganiem prawa

• wykonywanie ustaw i uchwał federalnych

• wydawanie rozporządzeń wykonawczych

• kompetencje prawodawcze:

• wykonywanie delegacji ustawowej

• wydawanie rozporządzeń policyjnych

• udział w funkcji prawodawczej parlamentu:

• inicjatywa ustawodawcza

• opiniowanie projektów ustaw

• określanie daty wejścia ustawy w życie

• przygotowywanie projektu budżetu

• przygotowywanie umów międzynarodowych

• kompetencje nadzorcze nad władzami kantonów:

• czuwanie nad przestrzeganiem przez kantony prawa

• czuwanie nad przestrzeganiem konstytucji kantonów i umów między kantonami

• kompetencje kreacyjne

• obsada stanowisk państwowych

• Rada Federalna nie ponosi odpowiedzialności politycznej, nie może być jej udzielone wotum nieufności przez parlament

Prezydent:

• Jest to jeden z członków Rady Federalnej powołany do pełnienia funkcji głowy państwa.

• Wybierany przez Zgromadzenie Narodowe na rok

• W praktyce wybiera się kolejnych członków Rady zaczynając od najstarszego

• Wybierany jest też wiceprezydent, który jest też nieoficjalnie następcą prezydenta.

• W praktyce nie ma żadnych kompetencji. Jest wyznaczony tylko po to, żeby w Brukseli na przykład wszystkich 7 członków Rady nie biło się o krzesło.

III. Ukraina

Informacje ogólne:

• odzyskanie państwowości 24 sierpnia 1991 roku

• republika parlamentarna

• konstytucja z 28 czerwca 1996 roku

• nowelizowana 8 grudnia 2004 roku

• wzorem dla ostatnich reform ustroju na Ukrainie była Polska (zachowano jednak trochę silniejszą pozycje głowy państwa)

• podstawowe zasady ustrojowe:

• suwerenności ludu

• państwa unitarnego

• poszanowania praw człowieka i obywatela

• prymatu konstytucji w hierarchii źródeł prawa

• integralności terytorialnej państwa

• demokratycznego państwa prawa

• pluralizmu politycznego, ekonomicznego i ideologicznego

• trójpodziału władzy

• państwa socjalnego

Rada Najwyższa Ukrainy:

• parlament jednoizbowy

• 450 deputowanych

• Wybór:

• kadencja wynosi 4 lata

• system wyborczy mieszany

• połowa składu wybierana w jednomandatowych okręgach wyborczych

• połowa składu wybierana w wyborach proporcjonalnych, w których okręgiem wyborczym jest całe państwo

• 4%-owy próg wyborczy

• kandydatura w okręgu jednomandatowym musi być poparta 10 000 podpisów

• lista partyjna do wyborów proporcjonalnych musi być poparta 200 000 podpisów (po co najmniej 10 000 z połowy województw)

• bierne prawo wyborcze:

• wiek 21 lat

• posiadanie czynnego prawa wyborczego

• 5 lat zamieszkania na terytorium państwa

• sesyjny tryb pracy

• dwie sesje w roku

• możliwość zwołania sesji nadzwyczajnej przez:

• prezydenta

• 1/3 członków Rady

• do ukonstytuowania się parlamentu potrzeba co najmniej 2/3 konstytucyjnego składu

• jawność posiedzeń

• struktura wewnętrzna:

• przewodniczący

• wybierany wraz z zastępcami i pierwszym zastępcą przez Radę z jej składu

• przewodniczy obradom

• organizuje przygotowanie spraw do rozpatrzenia na posiedzeniu

• reprezentuje Radę na zewnątrz

• komitety

• odpowiednik komisji

• powoływane przez Radę

• rozpatruje sprawy należące do kompetencji Rady

• rozpatruje projekty ustaw

• tymczasowe komisje nadzwyczajne

• dla przygotowania i rozpatrzenia konkretnej sprawy

• tymczasowe komisje śledcze

• powoływane co najmniej 1/3 konstytucyjnej liczby deputowanych

• analogiczne w kompetencjach i zadaniach do polskich komisji śledczych

• kompetencje:

• wnoszenie zmian do Konstytucji

• zarządzanie referendum ogólnokrajowego

• uchwalanie ustaw

• określanie zasad polityki zewnętrznej i wewnętrznej

• zatwierdzanie ogólnopaństwowych programów rozwoju

• zarządzanie wyborów prezydenckich

• ogłaszanie stanu wojny na wniosek prezydenta i udzielanie aprobaty do użycia sił zbrojnych

• odwołanie prezydenta w drodze impeachmentu

• kontrola nad Gabinetem Ministrów

• obsadzanie niektórych urzędów

• kontrola nad władzami Autonomicznej Republiki Krym

• dokonywanie zmian w podziale administracyjnym

• zarządzanie wyborów samorządowych

• wyrażanie zgody na ratyfikację i wypowiadanie umów międzynarodowych

• udzielanie wotum zaufania i wotum nieufności Gabinetowi Ministrów

• wniosek 1/3 składu

• uchwalenie większością konstytucyjnego składu

• maksymalnie raz w ciągu sesji

• ścieżka legislacyjna jest taka jak w Polsce jednak oczywiście z wyłączeniem udziału drugiej izby

Prezydent:

• Wybór:

• bezpośrednie wybory powszechne

• kadencja 5-letnia

• bierne prawo wyborcze:

• wiek 35 lat

• czynne prawo wyborcze

• 10 lat zamieszkania na terytorium Ukrainy

• władanie językiem państwowym

• możliwość pojedynczej reelekcji

• kandydat musi zebrać 1 000 000 podpisów z co najmniej 17 regionów po nie mniej niż 30 000 z każdego

• Kompetencje:

• gwarantowanie niepodległości, bezpieczeństwa narodowego i prawnej ciągłości państwa

• zwracanie się z orędziami do narodu i Rady Najwyższej Ukrainy

• reprezentowanie państwa na forum międzynarodowym

• nominacja ambasadorów własnych i akredytacja obcych

• zarządzanie referendum w sprawie zmiany Konstytucji

• zarządzanie wyborów przedterminowych do Rady Najwyższej Ukrainy

• powoływanie premiera i członków Gabinetu Ministrów

• obsadzanie części najwyższych stanowisk państwowych

• wnioskowanie o ogłoszenie stanu wojny

• prawo łaski

• nadawanie obywatelstwa

• podpisywanie ustaw

• prawo weta

• W przypadku wcześniejszego opróżnienia urzędu z powodu zrzeczenia się urzędu, niezdolności do jego pełnienia lub impeachmentu, prezydenta zastępuje premier, który jednak nie obejmuje pełni kompetencji prezydenckich.

Gabinet Ministrów:

• Skład:

• premier

• pierwszy wicepremier

• trzech wicepremierów

• ministrowie

• Powołanie:

• premier powoływany przez prezydenta za zgodą większości konstytucyjnego składu Rady Najwyższej Ukrainy

• pozostali członkowie powoływani przez prezydenta na wniosek premiera

• Kompetencje:

• zapewnienie suwerenności państwa i niezależności gospodarczej Ukrainy

• realizacja wewnętrznej i zagranicznej polityki państwa

• zapewnienie praw i wolności obywatelskich

• wykonywanie polityki gospodarczej

• realizacja ogólnokrajowych programów rozwoju

• opracowuje projekt budżetu

• koordynacja pracy wszystkich organów administracji państwowej

• wykonywanie budżetu

Saszka:

• Niejasny jest sposób powołania

• Stoi na granicy, pije kawę i utrudnia Polakom wjazd na Ukrainę

• nieprzepuszczanie samochodów

• złośliwe pytanie o cel podróży

• Przy wyjeździe z Ukrainy sprawdza dokładnie wywożone przedmioty

• nie potrafi zrozumieć że można jechać turystycznie i nie wywozić alkoholu

IV. Szwecja

Informacje ogólne:

• Monarchia konstytucyjna

• Konstytucja nie jest jednolitym aktem prawnym ale w jej skład wchodzą 4 akty:

• Akt o formie rządów

• Ustawa o wolności prasy

• Akt o sukcesji tronu

• Podstawowe prawo swobody wyrazu

• Nacisk na przestrzeganie w państwie praw człowieka

• duża ilość praw obywatelskich

• wzór dla innych państw (instytucja ombudsmana)

Monarcha:

• urząd dziedziczny

• od 1973 roku Karol XVI Gustaw

• musi mieć ukończone 25 lat

• jeżeli następca jest młodszy to zastępuje go czasowo regent

• zwolnienie tronu przez śmierć lub abdykację

• jeżeli przez 6 miesięcy monarcha nie może pełnić swoich funkcji to Riksdag może poprosić go o abdykację

• brak faktycznych uprawnień, jedynie funkcje reprezentacyjne i symboliczne

• musi być ewangelikiem ze względu na przewodnictwo w kościele narodowym

• wręcza Nagrodę Nobla

Riksdag:

• jednoizbowy parlament

• 349 deputowanych

• 4-letnia kadencja

• system wyborczy

• czynne i bierne prawo wyborcze od 18 roku życia

• wielomandatowe okręgi wyborcze

• głos na kandydata lub na listę (kwestia wyboru)

• 310 mandatów stałych i 39 wyrównawczych

• zmodyfikowana metoda Sainte - League

• preferowanie dużych partii

• monopol partii na wystawianie list

• duża rola struktur lokalnych partii

• konieczność przekroczenia 4%-owego progu na poziomie kraju lub 12%-owego w okręgu

• razem z deputowanym wybiera się zastępcę

• wybory przedterminowe rozpisuje się niezależnie od czasu pozostałego do końca kadencji

• praca w trybie sesyjnym

• przewodniczącym Riksdagu jest talman

• ma 3 zastępców

• działanie komisji o dużej autonomii

• jest 16 stałych komisji resortowych

• komisja ma minimum 15 członków, może być więcej ale koniecznie nieparzyście

• funkcje:

• prawodawcza

• kontrolna wobec rządu i pojedynczych ministrów

• kreacyjna

Rząd:

• premier powoływany przez Riksdag, desygnowany przez talmana

• rząd formuje partia zwycięska

• często jednak zdarzają się rządy mniejszościowe

• po przedstawieniu kandydatury przez talmana odbywa się głosowanie przeciwko rządowi (deputowani go popierający nie głosują)

• jeżeli 4-krotnie się nie uda, następuje skrócenie kadencji izby

• ministrowie dobierani są przez premiera

• obraduje na posiedzeniach w obecności co najmniej 5 ministrów

• możliwość głosowania wotum nieufności na wniosek co najmniej 10 deputowanych

• odpowiedzialność konstytucyjna za nieprzestrzeganie czterech aktów konstytucyjnych

V. Norwegia

Informacje ogólne:

• monarchia konstytucyjna

• obowiązuje Konstytucja z 1814 roku

• wielokrotnie nowelizowana

• parlamentarny system rządów

Monarcha:

• urząd dziedziczny, obecnie sprawowany przez Haralda V

• głowa państwa

• naczelny wódz armii

• reprezentant państwa wobec gości z zagranicy

• symbol jedności i ciągłości państwa

• teoretyczne prawo weta ostatecznego

• wyroki w państwie są wydawane w jego imieniu

• desygnuje premiera

Storting:

• jednoizbowy parlament

• 169 deputowanych

• 150 mandatów zwykłych i 19 wyrównawczych

• 4-letnia kadencja

• wybory w systemie proporcjonalnym

• brak możliwości rozwiązania przed upływem kadencji

• chociaż parlament jest jednoizbowy to deputowani dzielą się po wyborach na dwie grupy osobno pracujące nad projektami ustaw:

• Lagting (1/4 deputowanych)

• Odelsting (3/4 deputowanych)

Rada Państwa:

• na jej czele stoi premier

• powoływana przez monarchę

• przez niego też może być odwołana

• odpowiedzialność polityczna przed parlamentem

• wotum zaufania i wotum nieufności

• premier reprezentuje Norwegię na zebraniach międzynarodowych

• ciekawostka: obecny rząd jest pierwszym w historii Norwegii, w którym występuje przewaga liczebna kobiet nad mężczyznami