KATECHIZM

Służby

Liturgicznej

Krajowy Ośrodek Formacji Służby Liturgicznej

KATECHIZM

SŁUŻBY

LITURGICZNEJ

Za zezwoleniem władz kościelnych

Do użytku wewnętrznego KDSL i Kościoła w Polsce

SPIS TREŚCI

SŁOWO WSTĘPNE

SŁOWO WSTĘPNE

Formacja służby liturgicznej, nie wyłączając z niej kapłanów - celebransów, wciąż jest jeszcze problemem zaledwie podjętym i pozostawiającym wiele do życzenia. Chodzi tu o formację nawiązującą ściśle do ducha i wskazań wielkiej odnowy liturgii II Soboru Watykańskiego. Nawet w bardzo intensywnym nurcie formacji służby liturgicznej reprezentowanym w Polsce przez Krajowe Duszpasterstwo Służby Liturgicznej oraz w związanym z nim ruchu oazowym „światło-życie” w pełni poprawne wykonanie służby liturgicznej jest jeszcze wydarzeniem raczej sporadycznym. Młodzież wykonująca posługi liturgiczne przede wszystkim bardzo często nie rozumie sensu poszczególnych funkcji i czynności i dlatego popełnia wiele błędów.

Tymczasem podstawowym założeniem soborowej odnowy liturgii jest zrealizowanie rozumnej służby Bożej, gdzie w pełni mogłaby być zaangażowana osoba, zgodnie z prawami swego Tycia i rozwoju.

„Katechizm służby liturgicznej” ma służyć jako pomoc dydaktyczna do poprawnej formacji wszystkich osób wykonujących jakieś szczególne funkcje w zgromadzeniu. Przekazujemy go więc w pierwszym rzędzie wszystkim odpowiedzialnym za formację służby liturgicznej oraz spełniającym funkcję ceremoniarzy /lub u dziewcząt - kierowniczek scholi/.

Założeniem tego „Katechizmu” jest nie tylko nauczenie poprawnego wykonywania ceremonii liturgicznych, ale przede wszystkim nauczenie poprawnego myślenia liturgicznego, tak aby sens poszczególnych symboli i obrzędów stał się zrozumiały. „Katechizm” opiera się dlatego na Ogólnym Wprowadzeniu do Mszału Rzymskiego z roku 1970 /z uwzględnieniem poprawek z „editio typica altera” z roku 1975/. Cechą tego dokumentu jest bowiem, w odróżnieniu od przedsoborowego stylu redagowania dokumentów liturgicznych, szerokie uwzględnienie motywacji poszczególnych rubryk w aspekcie teologicznym i pastoralno-wychowawczym. W szczegółowym określeniu przebiegu poszczególnych obrzędów „Katechizm” opiera się na doświadczeniach i ustaleniach KDSL w Polsce z ubiegłych lat.

Obierając formę tradycyjnego katechizmu ujętego w pytania i odpowiedzi, kierowano się pragnieniem, aby silnie wprowadzić do świadomości służby liturgicznej poprawny i rozumnie uzasadniony model wykonywania tej służby w zgromadzeniu eucharystycznym. „Katechizm” przy tym ma na uwadze zarówno służbę liturgiczną wykonywaną w prezbiterium i zastrzeżoną dla mężczyzn; jak i służbę poza prezbiterium, którą mogą wykonywać niewiasty i dziewczęta.

Liczby w nawiasach oznaczają numer artykułu Ogólnego Wprowadzenia do Mszału Rzymskiego.

Krościenko, 26 VI 1978 r.

Redakcja

ROZDZIAŁ I

CO SŁUŻBA LITURGICZNA POWINNA WIEDZIE O ZNACZENIU, GODNOŚCI, O STRUKTURZE I ELEMENTACH MSZY ŚWIĘTEJ?

1. Jakie miejsce powinna zajmować Msza święta w życiu chrześcijańskim?

• Msza św. „stanowi ośrodek całego życia chrześcijańskiego tak Kościoła powszechnego, jak i lokalnego oraz poszczególnych wiernych” /1/.

• Jest ona „szczytem i źródłem” /KL 10/, albowiem „pozostała czynności sakralne i wszystkie inne akty życia chrześcijańskiego wiążą się ze Mszą, wypływają z niej i ku niej się kierują” /1/.

2. Dlaczego Msza święta musi zajmować centralne miejsce w życiu chrześcijańskim?

• Bo we Mszy „osiąga punkt szczytowy zarówno działanie. Boga uświęcające w Chrystusie świat, jak i kult, który ludzie składają Ojcu uwielbiając Go prze Chrystusa.

Ponadto we Mszy tak wspomina się w ciągu roku boskie tajemnice Odkupienia, że stają się one w pewien sposób obecne” /1/.

3. Jak wobec tego należy przygotować .odprawiani! Mszy świętej czyli Wieczerzy Pańskiej?

• Tak „aby słudzy ołtarza oraz wierni uczestniczący w niej każdy stosownie do swego stanowiska, w pełniejszym stopniu mogli otrzymać te owoce,. dla których osiągnięcia Chrystus Pan ustanowił eucharystyczną ofiarę” /2/.

4. Kiedy osiągnie się te owoce?

• Nie osiągnie się ich automatycznie, przez samo „odprawienie” Mszy lub fizyczną obecność na niej, ale dopiero wtedy, jeśli: „całą akcją liturgiczną tak się pokieruje, aby prowadziła wiernych do świadomego, czynnego i pełnego uczestnictwa, obejmującego ciało i duszę, płonącego wiarą, nadzieją i miłością” /3/.

5. Jakie są trzy główne przymioty dobrego i owocnego uczestnictwa we Mszy świętej?

• ”uczestnictwo to musi być:
  świadome,
  czynne,
  pełne.

6. Z czego wypływa obowiązek takiego uczestnictwa we Mszy świętej? '

• Takiego uczestnictwa „pragnie Kościół”, „domaga się sama natura akcji liturgicznej”

• Do takiego uczestnictwa „lud Boży na mocy chrztu jest uprawniony i zobowiązany” /3/.

7. Przez co dokonuje się sprawowanie Eucharystii?

• „Za pośrednictwem znaków widzialnych, przez które wiara się żywi, umacnia i wypowiada” /5/.

8. Czym należy się kierować przy dobieraniu i układaniu form i elementów sprawowania Eucharystii?

• Należy dołożyć starań, aby „przyczyniały się one intensywniej do czynnego i pełnego uczestnictwa i lepiej odpowiadany duchowemu pożytkowi wiernych`” /5/.

9. W jaki sposób możemy inaczej nazwać i określić Mszę świętą?`

• Msza święta jest: Wieczerzą Pańską, Sprawowaniem pamiątki Pana, Ofiarą eucharystyczną, Lokalnym zgromadzeniem Kościoła, „Uwieńczeniem ofiary Krzyża” /7/.

10. W jaki sposób Chrystus w lokalnym zgromadzeniu Kościoła realizuje obietnicę: „Gdzie są dwaj albo trzej zebrani w Imię moje, tam jestem pośród nich”? /Mt 18,20/.

• „Chrystus jest rzeczywiście obecny: w samym zgromadzeniu zebranych w Jego imię, w osobie kapłana, w swoim słowie, pod postaciami eucharystycznymi /w sposób substancjalny i trwały” /7/.

11. Czy można mówić, że Msza święta składa się z dwóch części, z liturgii słowa i liturgii eucharystycznej?

• W pewnym sensie tak, ale trzeba podkreślić, że obie te części „są ze sobą tak ściśle złączone, że tworzą jeden akt kultu” /8/. Dlatego KL 56 mówi, że Msza święta składa się „jak gdyby” z dwóch części.

12. W jaki sposób graficznie można by najlepiej przedstawić ogólną strukturę Mszy świętej?

• W formie elipsy, która posiada dwa równorzędne ogniska.

13. Jak jeszcze inaczej można unaocznić strukturę Mszy świętej?

• Przy pomocy obrazu dwóch stołów: „We Mszy świętej przygotowywany jest stół słowa Bożego i Ciała Chrystusowego, z którego wierni otrzymują naukę i pokarm” /8/.

14. Czy można mówić o czteroczłonowej strukturze Mszy świętej?

• Tak, jeżeli do liturgii słowa i eucharystii doda się obrzędy wstępne i końcowe. „Pozostałe zaś obrzędy otwierają lub kończą akcję liturgiczną” /8/.

15. Na jakie główne części można podzielić liturgię eucharystii?

• przygotowanie ofiary /darów/,

• ofiara /Modlitwa Eucharystyczna,

• uczta ofiarna /Komunia/.

16. W jaki sposób graficznie można przedstawić strukturę całej Mszy świętej z uwzględnieniem znaczenia poszczególnych części?

1 = obrzędy wstępne

2 = liturgia słowa

3 = przygotowanie darów

4 = Modlitwa Eucharystyczna

5 = Komunia

17. Z jakich podstawowych elementów /formalnych/ składa się celebracja Mszy świętej?

• Można je sprowadzić do trzech: słowo; gest; milczenie.

18. Jakie rodzaje słowa można odróżnić we Mszy świętej?

• Od strony formy można rozróżnić słowo:
  a/ mówione,
  b/ śpiewane;

• Od strony podmiotu mówiącego:
  a/ Słowo Boże,
  b/ słowo przewodniczącego zgromadzenia,
  c/ słowo ludu odpowiadającego Bogu.

19. Co to są „modlitwy przewodniczącego” i jak mają być wymawiane?

• Modlitwy przewodniczącego /prezydencjalne/ są to modlitwy, które kapłan, przewodniczący zebranym jako znak obecnego /choć niewidzialnego/ Chrystusa, kieruje do Boga „w imieniu całego świętego ludu i wszystkich obecnych” /10/.

• Do tych modlitw należą: modlitwa eucharystyczna, punkt szczytowy całej akcji liturgicznej, kolekta, modlitwa nad darami. ofiarnymi i modlitwa po Komunii /10/.

• „Sama natura modlitw przewodniczącego wymaga, aby wymawiano je głośno i wyraźnie, i żeby wszyscy słuchali ich z uwagą. Gdy więc kapłan je wypowiada, nie może być innych modlitw lub śpiewów, nie wolno również grać na organach czy innych instrumentach muzycznych” /12/.

20. Co jest momentem szczególnie ważnym przy modlitwach przewodniczącego?

• Szczególnie ważna jest konkluzja, zaczynająca się od słów: „Przez Pana naszego Jezusa Chrystusa ...” bo w tym momencie kapłan mocą swego uczestnictwa w kapłaństwie Chrystusa włącza modlitwy zgromadzenia w pośrednictwo arcykapłańskie Chrystusa. Ważne jest również „Amen” zgromadzonych, przez które uznają tę modlitwę za swoją.

21. Jakie części liturgii i formuły są szczególnie ważne dla ukazania i podtrzymania czynnego uczestnictwa całego zgromadzenia we Mszy świętej?

• Należą tu przede wszystkim aklamacje i odpowiedzi wiernych na pozdrowienia i modlitwy kapłana. „Są one bowiem nie tylko zewnętrznymi znakami wspólnego odprawiania, lecz także podtrzymują i realizują łączność między kapłanem i ludem” /14/. 22. Dlaczego wszyscy uczestnicy liturgii powinni zachować jednakową postawę ciała?

• -”Bo jest ona znakiem wspólnoty i jedności zgromadzenia, wyraża bowiem a zarazem wywiera wpływ na myśli i uczucia uczestników” /20/.

23. W jaki sposób wierni mogą osiągnąć jednolitość w gestach i postawach ciała?

• Przez zastosowanie się do wskazań, „jakie podczas akcji liturgicznej kierują do nich diakon, kapłan lub inny sługa liturgii” /21/.

24. Co oznacza postawa stojąca w liturgii i kiedy wypada ją zachować?

• Postawa stojąca wyraża szacunek, gotowość służby oraz wolność dzieci Bożych. Jest to najczęściej stosowana przez chrześcijan postawa modlitewna. We Mszy świętej wierni mają stać „od rozpoczęcia śpiewu na wejście lub gdy kapłan podchodzi do ołtarza aż do kolekty włącznie, podczas śpiewu „Alleluja” przed Ewangelią i gdy się głosi Ewangelię, w czasie wyznania wiary i modlitwy powszechnej” /21/ oraz od Prefacji do końca Mszy świętej /z wyjątkami podanymi niżej/.

25. Co oznacza postawa siedząca i kiedy należy ją zachować?

• Postawa siedząca oznacza gotowość słuchania; skupienie i medytację, odprężenie. Dlatego wierni siedzą „podczas czytań przed Ewangelią i psalmu responsoryjnego, podczas homilii i przygotowania darów oraz według uznania, gdy zachowuje się milczenie po Komunii” /21/.

26. Co oznacza postawa klęcząca i kiedy należy ją stosować?

• Postawa klęcząca jest postawą adoracji i uniżenia się przed Bogiem. We Mszy świętej wierni „klękają na czas konsekracji, chyba, że stanie temu na przeszkodzie brak miejsca, większa liczba obecnych czy inne uzasadnione przyczyny” /21/. W Polsce zgodnie z zarządzeniem Biskupów Polskich, klęczy się również na rozpoczęcie Komunii św.

27. Jakie znaczenie ma milczenie jako część akcji liturgicznej?

• „Natura milczenia uzależniona jest od momentu Mszy, w którym ono występuje. I tak w czasie aktu pokuty po wezwaniu do modlitwy każdy skupia się w sobie; po czytaniu lub po homilii uczestnicy krótko rozważają to co usłyszeli; po Komunii zaś w sercu swoim wielbią Boga i modlą się” /23/.

ROZDZIAŁ II

CO SŁUŻBA LITURGICZNA POWINNA WIEDZIEĆ O POSŁUGACH I FUNKCJACH WE MSZY ŚWIĘTEJ?

28: W jakim stopniu każdy powinien wnieść swój wkład we wspólne uczestnictwo w Zgromadzeniu Eucharystycznym - i dlaczego?

• Powinien czynić tylko ta zwłaszcza duchowny /i wszystko to/ zwłaszcza świecki, co do niego należy, w zależności od stopnia święceni i. od spełnianych funkcji, aby w ten sposób w samym porządku sprawowania liturgii ukazywał się Kościół ze swą strukturą rożnych święceń i posług /58/.

29: Kiedy odprawianie Eucharystii jest prawowite?

• Gdy kieruje nim biskup, bądź osobiście, bądź przez swych pomocników, kapłanów /59/.

30. Dlaczego wypada, aby biskup przewodniczył zgromadzeniu, na którym jest obecny, w łączności z kapłanami, koncelebrując z nimi?

• ”Nie chodzi o powiększenie zewnętrznej wystawności obrzędu, lecz o to, by w pełniejszym świetle ukazać tajemnicę Kościoła, który jest sakramentem jedności” /59/. biskup przynajmniej-powinien przewodniczyć liturgii słowa i udzielić na końcu błogosławieństwa.

31. Dlaczego kapłan stoi na czele zgromadzonej wspólnoty i przewodniczy jej?

• „Bo ma sakramentalną władzę składania ofiary w imieniu Chrystusa” /60/.

32. Jakie funkcje jemu tylko właściwe podczas Mszy Świętej spełnia diakon, jeżeli jest obecny?

• Diakon „czyta Ewangelię, niekiedy głosi słowo Boże, podaje wiernym intencje modlitwy powszechnej, usługuje kapłanowi, rozdziela wiernym Eucharystię, zwłaszcza pod postacią wina, a w pewnych wypadkach podaje całemu zgromadzeniu wskazówki, dotyczące gestów i postawy ciała” /61/.

33. Które wymagania duchowego udziału we Mszy świętej skierowane do wszystkich wiernych, odnoszą się szczególnie do służby liturgicznej?

• „Podczas odprawiania Mszy wierni tworzą społeczność świętą, lud nabyty przez Boga i królewskie kapłaństwo po to, aby dziękować Bogu, składali w ofierze niepokalaną Hostię nie tylko przez ręce kapłana, ale razem z nim i uczyć się składania samych siebie w ofierze” /62/..
  Powinni to czynić w duchu pobożności, miłości i jedności ze wszystkimi wiernymi „pamiętając o tym, że mają wspólnego Ojca w niebie, że wobec tego wszyscy są sobie braćmi” /62/.

34. Jak wierni wyrażają swoją jedność uczestnicząc we Mszy Świętej?

• Wierni „tworzą jedno ciało, kiedy słuchają słowa Bożego, gdy biorą udział w modlitwach i w Śpiewie, a w szczególności gdy wspólnie składają ofiarę i wspólnie przystępują do stołu Pańskiego. Jedność tę dobrze ukazuje wspólne zachowanie tych samych gestów i tej samej postawy ciała” /62/.

35. Jaki powinien być stosunek wiernych do pełnienia specjalnych funkcji liturgicznych w zgromadzeniu?

• Wierni powinni „z radością służyć ludowi Bożemu, ilekroć się ich zaprasza do pełnienia jakiejś szczególnej funkcji liturgicznej” /62/.

36. Na czym polega funkcja chóru liturgicznego, zwłaszcza w stosunku do śpiewu wszystkich wiernych?

• „Wśród wiernych odrębną funkcję liturgiczną pełni zespół śpiewaków lab chór, którego zadaniem jest należyte wykonywanie przeznaczonych dla niego części, zależnie od rodzaju śpiewu, oraz troska o to, aby wierni brali czynny udział w śpiewie” /63/.

37. Kto jeszcze ma dbać o czynny udział wiernych w śpiewie?

• Organista oraz „kantor albo dyrygent chóru, który by podtrzymywał śpiew całego ludu i nim kierował. Gdy nie ma chóru, wtedy do kantora należy czuwać nad poszczególnymi śpiewami i sprawiać, by wierni ze swej strony uczestniczyli w śpiewie” /64/.

38. Kto to jest akolita i jakie są jego zadania?

• Posługa akolity została przywrócona w związku z posoborową reformą tzw. niższych święceń listem apostolskim Pawła VI „Ministeria quaedam”. Do tej posługi wprowadza na stałe biskup przez tzw: „instrukcję” w ramach specjalnego obrzędu.

• Akolita jest ustanowiony do służby ołtarza i do pomocy kapłanowi i diakonowi. Do niego należy szczególnie przygotowanie ołtarza i świętych naczyń oraz rozdzielanie wiernym Eucharystii /Komunii św./ w charakterze nadzwyczajnego szafarza /65/. '

• Do niego należy także przygotowanie tych, którzy przejściowo jako ministranci wykonują różne funkcje liturgiczne /Ministexia quaedam/.

39. Kto to jest lektor i jakie są jego zadania?

• Urząd lektora stałego został wprowadzony także przez dokument „Ministeria quaedam” i wprowadzenia do tego urzędu dokonuje również biskup w specjalnym obrzędzie. Zadaniem lektora jest czytanie wszystkich lekcji z Pisma św. z wyjątkiem Ewangelii. Może także wypowiadać intencje modlitwy. powszechnej, a gdy nie ma psałterzysty, może także wykonać psalm między czytaniami /66/.

• Lektor ma własną funkcję podczas sprawowania Eucharystii i powinien ją wykonywać osobiście, chociażby byli obecni duchowni wyższych stopni.

40. Czy oprócz lektorów wprowadzonych w tę posługę przez biskupa, mogą spełniać tę funkcję także inni?

• Tak, mogą być lektorzy powołani przejściowo do spełniania tej funkcji w zgromadzeniu. Zadaniem lektorów z ustanowienia biskupa jest opieka nad tymi lektorami i przygotowywanie ich /Ministeria quaedam/.

41. Czy niewiasty mogą spełniać funkcję lektorów?

• Konferencja Biskupów może zezwolić, aby niewiasta posiadająca odpowiednie kwalifikacje mogła czytać lekcje przed Ewangelią i podawać intencje modlitwy powszechnej. Konferencja także określa miejsce stosowne, z którego niewiasta czyta słowo Boże w zgromadzeniu liturgicznym. /70/.

42. Kto może być powołany na urząd lektora?

• Ażeby wierni słuchając natchnionych czytań mogli się przejąć żywą miłością Pisma św., jest rzeczą konieczną, aby lektorzy wypełniający tę posługę, nawet jeżeli nie otrzymali instytucji biskupiej, rzeczywiście nadawali się do tego i byli starannie przygotowani.

43. Jakie jest zadanie psałterzysty i jakie powinien mieć kwalifikacje?

• „Zadaniem psałterzysty jest śpiewać lub recytować psalm albo jakiś kantyk biblijny, znajdujący się między czytaniami. Aby swoją funkcję mógł poprawnie spełniać, psałterzysta powinien koniecznie posiąść sztukę wykonywania psalmodii i zdobyć umiejętność prawidłowej wymowy i dykcji” /67/.

44. Jak się dzielą pozostałe służby liturgiczne?

• Dzielą się na służby wykonywane w obrębie prezbiterium i poza prezbiterium.

45. Według czego dzielą się służby wykonywane w prezbiterium?

• Według przedmiotów, które noszą czy podają ministranci. Są więc ministranci służący do noszenia mszału, krzyża, świec, chleba, wina, wody i kadzielnicy.

46. Jaki podział służb ministrantów został ustalony przez Krajowe Duszpasterstwa Służby Liturgicznej w Polsce, jako podstawa do proclramu formacyjnego?

• a/ Młodszy ministrant czyli ceroferariusz - ministrant światła noszący światło,

b/ Ministrant szyli ministrant księgi - noszący mszał i krzyż,

c/ Starszy ministrant czyli ministrant oparza - noszący wodę, wino, chyb i kadzielnicę.

Przedtem kandydaci na ministrantów spełniają funkcję choralisty /śpiewak, członek chóru/. Potem mogą zostać lektorami, ceremoniarzami i animatorami zgromadzenia liturgicznego.

47. Jakie są służby liturgiczne wykonywane poza prezbiterium?

• Są to:

a/ służba komentatora,

b/ służba porządkowa,

c/ służba zbierania darów.

48. Jaki podział służb liturgicznych poza prezbiterium dla żeńskiej służby liturgicznej został przyjęty przez Krajowe Duszpasterstwo Służby Liturgicznej w Polsce, jako podstawa programu formacyjnego?

a/ Służba scholi /scholanka/

b/ Służba daru

c/ Służba ładu

d/ Służba komentatorki

e/ Służba kierowniczki scholi

f/ Służba animatorki zgromadzenia liturgicznego.

49. Na jakiej podstawie opiera się wprowadzenie funkcji liturgicznej ceremoniarza?

• Na podstawie a. 69 - Ogólnego Wprowadzenia do Mszału Rzymskiego, który mówi: „Wypada - też, aby w większych kościołach i wspólnotach wyznaczono kogoś, kto by troszczył się o należytą organizację czynności sakralnych i wykonywanie ich przez służbę liturgiczną w sposób godny, w należytym porządku i z pobożnością”.

50. Dlaczego w myśl a. 71 OWMR należy dzielić o ile możności na więcej osób rożne części danej funkcji liturgicznej /np.: kilka czytań - kilku lektorów/, aby zaangażować jak najwięcej osób?

• Uzasadnienia należy się dopatrywać w zasadzie podanej w a. 58: „aby w ten sposób w samym porządku akcji liturgicznej ukazywał się Kościół ze swą strukturą różnych święceń i posług”.

51. Kto i jak ma przygotować każdą akcję liturgiczną?

• „Każdą akcję liturgiczną należy dobrze przygotować przy zgodnym współudziale wszystkich zainteresowanych osób, tak co do strony obrzędowej, jak i spraw duszpasterskich czy muzyki. Dokonuje się tego pod kierunkiem rektora kościoła, uwzględniając takie zdanie wiernych, w tych sprawach, które ich bezpośrednio dotyczą” /73/.

52. W jaki sposób proponuje KDSL rozwiązanie praktyczna problemu bieżącego przygotowania liturgii?

• Przez utworzenie zespołu animatorów liturgicznych stale. i systematycznie działającego przy każdym kościele.

Rozdział III

CO SŁUŻBA LITURGICZNA POWINNA WIEDZIEĆ O ROŻNYCH FORMACH SPRAWOWANIA MSZY ŚWIĘTEJ?

53. Jakie są podstawowe formy odprawiania Mszy świętej mające własny ryt?

• Są trzy takie formy:
  I Msza z ludem,
  II Msza koncelebrowana,
  III Msza bez ludu.

54. Co należy rozumieć przez Mszę świętą z ludem i jakie są wskazania dotyczące jej odprawiania?

• „Określeniem: 'Msza z ludem' oznacza się taką Mszę, którą się odprawia z udziałem wiernych. Jest wskazane, aby jeśli to możliwe, Msze z udziałem ludu odprawiano ze śpiewem i z odpowiednią i lością służby liturgicznej” /77/.

55. Co to jest „Msza typowa”?

• Msza typowa 5est to Msza z ludem, do której celebrującemu kapłanowi asystują przynajmniej akolita, lektor i kantor /78/. Należy ten zespół trzyosobowy uważać za minimalny do Mszy świętej z ludem. W ostateczności można odprawić tę Mszę z jednym tylko ministrantem, o ile możności jednak należy wprowadzić większą liczbę ministrantów.

56. Jaką Mszę świętą z ludem należy szczególnie cenić i dlaczego?

• „Należy bardzo cenić Mszę odprawianą z udziałem jakiejś wspólnoty, zwłaszcza parafialnej, ponieważ przedstawia ona Kościół Powszechny w określonym czasie i miejscu przede wszystkim podczas wspólnego święcenia niedzieli” /.75/.

57. Jakiej formie odprawiania Mszy świętej należy przyznać pierwsze miejsce w Kościele lokalnym /diecezji/ i dlaczego?

• „W Kościele lokalnym pierwsze miejsce ze względu na znaczenie symboliczne, należy przyznać Mszy świętej, której przewodniczy biskup w otoczeniu kapłanów i duchowieństwa, i w której święty lud Boży w pełni i czynnie uczestniczy. Wtedy bowiem w szczególny sposób objawia się Kościół” /74/.

58. Co to jest Msza konwentualna albo „Msza zgromadzenia”?

• Przez Mszę konwentualną albo „Mszę zgromadzenia” /wspólnoty/ należy rozumieć Mszę odprawianą we wspólnotach kościelnych, stanowiącą część ich codziennej służby Bożej /Oficjum/ oraz ich wspólnych ćwiczeń duchownych. Msze te powinny być śpiewane, powinni w niej uczestniczyć w sposób pełny wszyscy członkowie wspólnoty stosownie do otrzymanych święceń oraz powierzonych funkcji liturgicznych. Kapłani, nawet jeżeli są zobowiązani do odprawiania indywidualnie z racji duszpasterskich, mogą w tej Mszy koncelebrować /76/.

59. Kiedy we Mszy świętej może uczestniczyć diakon i jakie są jego funkcje?

• W każdej formie Mszy świętej może wziąć udział diakon, wykonujący swój urząd” /78/. Diakon „asystuje kapłanowi i idzie obok niego, przy ołtarzu posługuje przy kielichu i księdze. Jeżeli nie ma nikogo innego z ministrantów, a zachodzi konieczność, wykonuje funkcje należące zwykle do innych członków asysty” /127/. Szczególną funkcją diakona jest proklamowanie Ewangelii, podawanie intencji modlitwy wiernych oraz pomaganie kapłanowi w rozdawaniu Komunii św.

60. Co należy wiedzieć o funkcji akolity i lektora ustanonowionych przez biskupa?

• Przejmują oni we Mszy świętej funkcje przewidziane dawniej dla subdiakona. Wszystko, co dotyczy służby akolity i lekrtora może być przejęte przez ministrantów i lektorów bez w instytucji biskupiej, z wyjątkiem rozdawania Komunii św. i puryfikacji naczyń po Komunii św. /co może spełniać akolita jedynie ustanowiony przez biskupa/.

61. Co to jest Msza koncelebrowana?

• Msza koncelebrowana jest to Msza sprawowana równocześnie przy jednym ołtarzu przez większą liczbę kapłanów.

62. Jakie szczególne wartości ma Msza koncelebrowana i dlaczego ta forma odprawiania Mszy świętej jest w posoborowej odnowie liturgii szczególnie zalecana?

• Koncelebra ukazuje we właściwy sposób jedność kapłaństwa, ofiary i całego ludu Bożego” /153/. Posoborowa odnowa liturgii Mszy świętej uwydatniła szczególnie, że jest ona skutecznym znakiem ukazującym naturę Kościoła jako „sakramentu „ wspólnoty i jedności. Koncelebra jest pełniejszym znakiem i dlatego należy dać jej pierwszeństwo przed celebrowaniem indywidualnym.

63. Co to jest Msza bez Ludu?

• -”Należy przez to rozumieć Mszę, podczas której kapłanowi asystuje i odpowiada jeden tylko ministrant” /209/.

64. Kiedy nie wolno odprawiać Mszy świętej bez ludu?

• Kiedy w tym samym kościele równocześnie odprawia się Msza z ludem. W tym wypadku kapłan pragnący odprawić Mszę świętą powinien raczej koncelebrować.

65. Czy można odprawiać Mszę świętą bez ministranta?

• „Tylko w wypadku poważnej konieczności. Opuszcza się wtedy pozdrowienia oraz błogosławieństwo na zakończenie Mszy” /211/.

66. Jaka podstawowa tendencja daje się. zauważyć w posoborowych przepisach dotyczących formy i sposobu sprawowania. Liturgii Mszy świętej?

- Wszędzie zauważa się troskę o to, aby Msza święta wyrażała w znaku wspólnotowy charakter Kościoła, który jest wspólnotą Ludu Bożego Nowego Przymierza. W ten sposób liturgia eucharystyczna staje się epifania /objawieniem/ Kościoła.

Rozdział IV

CO SŁUŻBA LITURGICZNA POWINNA WIEDZIEĆ O URZĄDZENIU I WYSTROJU KOŚCIOŁA DO SPRAWOWANIA EUCHARYSTII?

67. Jakim celom przede wszystkim mają służyć kościoły i kaplice?

• Aby lud Boży mógł się gromadzić na sprawowanie Eucharystii. Dlatego kościoły i kaplice „powinny być odpowiednio przystosowane do sprawowania tam czynności liturgicznych i osiągnięcia czynnego udziału wszystkich wiernych” /253/.

68. Jakim wymaganiom muszą odpowiadać świątynie i przedmioty związane z kultem Bożym?

• Winny one „być prawdziwie godne i piękne, stanowiąc jednocześnie znaki i symbole rzeczywistości nadprzyrodzonej” /253/.

69. Dlaczego wierni powinni otaczać należytą czcią kościół katedralny swojej diecezji oraz swój własny parafialny?

• Bo są one znakiem „owego duchowego Kościoła, który mają budować i krzewić mocą swego chrześcija~5skiego,powołania” /255/.

70. Jak ma być pomyślany ogólny plan budowli kościelnej?

• „Lud Boży zgromadzony na Mszę świętą ma organiczną i hierarchiczną strukturę, której wyrazem są różne funkcje i różne czynności przy poszczególnych częściach akcji liturgicznej. Dlatego ogólny plan budowli kościelnej winien być tak pomyślany, by wyrażał niejako obraz zgromadzonego ludu, umożliwiał zachowanie należytego porządku, a także ułatwiał każdemu prawidłowe wykonywanie jego funkcji” /257/.

71. Jakie miejsce należy zapewnić na Mszy świętej wiernym?

• Należy im zapewnić takie miejsce, „które ułatwiałoby czynny udział w liturgii” /257/, tj. takie, „by wierni mogli jak najlepiej wzrokowo i duchowo uczestniczyć w liturgii ... Pożyteczne jest-ustawianie dla nich ławek lub krzeseł ...”. Ale „miejsca siedzące należy tak przygotować, by wierni mogli przyjmować postawę właściwą dla odpowiednich części liturgii i swobodnie przystępować do Komunii św. Należy zwrócić baczną uwagę na to, by wierni mogli nie tylko dobrze, widzieć kapłana i usługujących, lecz także dobrze ich słyszeć przy użyciu współczesnych środków technicznych” /273/.

72. Jakie miejsce należy przewidzieć dla zespołu śpiewaczego?

• Chór należy umieścić w takim miejscu, które by podkreślało jego znaczenie, mianowicie to, że stanowi część zgromadzonej wspólnoty i spełnia specjalną funkcję. Dzięki takiemu umieszczeniu chór będzie mógł łatwiej wykonywać swoją funkcję liturgiczną, a każdemu z członków zespołu umożliwi się pełne, to jest sakramentalne uczestnictwo we Mszy świętej” /274.

73. Gdzie jest miejsce kapłana i usługujących mu?

• Zajmują oni miejsce w tzw. prezbiterium, tj. miejscu „wyodrębnionym z wnętrza kościoła przez niewielkie wywyższenie, albo przez odmienną formę i wystrój. Jego rozmiary winny być takie, by swobodnie można było wykonywać w nim obrzędy liturgiczne” /258/.

74. Jakim wymaganiom ma odpowiadać krzesło kapłana?

• „Krzesło kapłana winno podkreślać jego funkcję przewodniczącego zgromadzeniu i kierującego modlitwą, dlatego najodpowiedniejsze będzie miejsce u szczytu prezbiterium, zwrócone w stronę ludu, chyba, że. byłoby to niemożliwe ze względu na strukturę świątyni lub inne okoliczności, np. utrudniałoby łączność między kapłanem a wiernymi z powodu zbyt wielkiej odległości. Należy unikać wszelkiego podobieństwa do tronu” /271/.

75. .lak nazywa się inaczej miejsce przeznaczone dla kapłana - celebransa?

• Miejsce przewodniczenia.

76. Jak należy rozmieścić siedzenia dla ministrantów?

• „Siedzenia dla ministrantów należy umieścić w najdogodniejszym miejscu w prezbiterium tak, by mogli łatwo spełniać powierzone im czynności” /271/.

77. Jaka jest funkcja i znaczenie ołtarza?

• „Ołtarz, na którym pod sakramentalnymi znakami uobecnia się ofiara krzyża, jest także stołem Pańskim. Lud Boży zaprasza się, aby przystępował do tego stołu w czasie Mszy. Ołtarz jest też ośrodkiem dziękczynienia, które się spełnia przez sprawowanie Eucharystii” /259/.

78. Jakie są rodzaje ołtarzy?

• Ołtarz jest albo „stały”, „gdy jego podstawa łącząca go z posadzką nie pozwala na przesunięcie go na inne miejsce”; albo jest 'przenośny', jeżeli można go przesuwać /261/. Ponadto rozróżnia się ołtarz główny i ołtarze boczne. „Liczba ołtarzy bocznych powinna być niewielka, a w nowych kościołach należy je umieszczać w kaplicach oddzielonych w jakiś sposób od nawy kościoła” /267/.

79..Jak ma być ustawiony ołtarz główny?

• „Ołtarz główny nie powinien przylegać do ściany, aby łatwo można było obchodzić go dookoła i odprawiać przy nim w stronę ludu. Powinien być ustawiony w takim miejscu, by rzeczywiście stanowił ośrodek, ku któremu spontanicznie zwracać się będzie uwaga całego zgromadzenia wiernych”./262/..

80 Jakie są przepisy dotycząca konsekracji i poświęcenia ołtarzy?

• „Ołtarz główny, zgodnie z tradycją, powinien być stały i konsekrowany” /262/. Można również konsekrować ołtarze przenośne, jednak wystarczy je tylko poświęcić. „Nie ma obowiązku umieszczania konsekrowanego kamienia w ołtarzu przenośnym lub na stole, na którym odprawia się Mszę poza miejscem poświęconym” /265/. Nr,260 mówi: „poza miejscem poświęconym, zwłaszcza gdy chodzi o pojedynczy wypadek, można odprawiać na odpowiednim stole, zawsze jednak przykrywa się go obrusem i korporałem”. „Należy zachować zwyczaj umieszczania w ołtarzu konsekrowanym, lub składania pod ołtarzem relikwii świętych, chociażby nie byli Męczennikami” /266/.

81. Dlaczego ołtarz względnie stół, na którym sprawuje się Mszę świętą należy przykryć przynajmniej jednym obrusem?

• „Ze względu na szacunek należny zarówno sprawowaniu pamiątki Pana jak i uczcie Eucharystycznej, na której rozdziela się Ciało i Krew Pańska” /268/.

82. Jak należy umieścić świeczniki?

• „Świeczniki, które są wymagane przy poszczególnych czynnościach liturgicznych dla podkreślenia szacunku i uroczystego charakteru akcji- liturgicznej, należy umieścić na ołtarzu lub obok niego, uwzględniając strukturę ołtarza i prezbiterium. Należy odpowiednio wkomponować je we wnętrze, przy czym nie powinny przesłaniać wiernym ołtarza, by łatwo było widzieć, co się na ołtarzu czyni i- co na nim się składa” /269/.

83. Jak należy umieścić krzyż ołtarzowy?

• „Krzyż powinien być umieszczony na ołtarzu lub obok niego i dobrze widoczny dla zgromadzonych wiernych” ./270/.

84. Jakie są wymagania dotyczące miejsca głoszenia słowa Bożego?

• „Godność słowa Bożego wymaga, by w kościele było ono głoszone z miejsca, na którym w czasie liturgii słowa spontanicznie skupiać się będzie uwaga wiernych. Z zasady powinna to być stała ambona; a nie zwykły, przenośny pulpit. Odpowiednio wkomponowana we wnętrze kościoła ambona powinna być tak umieszczona by czytający i mówiący byli dobrze widziani i słyszani przez wiernych” /272/.

85. Jakie funkcje liturgiczne mogą być wykonywane z ambony?

• „Z ambony czyta się lekcje, psalm responsoryjny oraz orędzie wielkanocne; można też stąd wygłaszać homilię i odmawiać modlitwę powszechną czyli modlitwę wiernych. Nie wypada, aby na ambonie spełniali swe funkcje. komentator, kantor i prowadzący chór” /272/.

36. Jakie są przepisy dotyczące przechowywania Najświętszego Sakramentu?

• „Gorąco się zaleca, aby miejsce przechowywania Najświętszego Sakramentu znajdowało się w kaplicy odpowiedniej do prywatnej adoracji i modlitwy wiernych. Jeśli jest to niemożliwe ... Najświętszy Sakrament należy przechowywać albo na jakimś ołtarzu,, albo poza ołtarzem w odpowiednio godnej i przyozdobionej części kościoła” /276/.

87. Jaka ogólna zasada powinna określać przygotowanie kościoła do .potrzeb zgromadzenia eucharystycznego?

• Chociaż poszczególne elementy mają „wyrażać hierarchiczną strukturę i rozmaitość funkcji, mają się jednak przyczyniać do wytworzenia wewnętrznej i organicznej jedności, przez którą ukazuje się wyraźnie jedność całego ludu świętego. Natura i piękno miejsca oraz urządzenie wnętrza winno sprzyjać pobożności i ukazywać świętość sprawowanych tajemnic” /257/.

ROZDZIAŁ V

CO SŁUŻBA LITURGICZNA POWINNA WIEDZIEĆ O RZECZACH POTRZEBNYCH DO ODPRAWIANIA MSZY ŚWIĘTEJ?

88. Jaki powinien być chleb używany do sprawowania Eucharystii?

• „Chleb, którego używa się do sprawowania Eucharystii, powinien być pszenny, zgodnie z tradycją całego Kościoła i niekwaszony, zgodnie z tradycją Kościoła łacińskiego” /282

89. Jakie jest uzasadnienie i jaka wymowa znaku łamania Chleba?

• „Natura znaku domaga się tego, by materia służąca do sprawowania Eucharystii miała wygląd pokarmu. Wynika stąd, że chleb eucharystyczny, jakkolwiek niekwaszony i w formie tradycyjnej powinien być tak sporządzony, aby kapłan w czasie Mszy z ludem mógł rzeczywiście przełamać hostię na kilka części i rozdzielić przynajmniej niektórym wiernym. Nie wyklucza się jednak małych hostii, gdy wymaga. tego większa liczba przyjmujących Komunię św. lub inne racje duszpasterskie. Czynność łamania chleba, która w okresie apostolskim dała nazwę Eucharystii, wyraźniej ujawni moc i wymowę znaku jedności wszystkich w jednym chlebie. Będzie tej znakiem miłości, . ponieważ jeden chleb dzieli się między braci” /283/.

90. Jakie powinno być wino do celebrowania Eucharystii?

- „Powinno być z owocu winnego krzewu, naturalne i czyste to jest bez jakichkolwiek dodatków obcych substancji” /284j. „Należy je zabezpieczyć przed skwaśnieniem” /285/.

91. Co ma czynić kapłan, któremu ministrant przez pomyłkę podał zamiast wina wodę do kielicha, jeżeli spostrzegł to dopiero po konsekracji lub w czasie przyjmowania Komunii świętej?

• „Po usunięciu wody do jakiegoś naczynia, wlewa do kielicha wino z woda i konsekruje wypowiadając słowa dotyczące konsekracji kielicha, nie ma zaś obowiązku powtórnego konsekrowania chleba” /286/.

92. Jakie naczynia liturgiczne są potrzebne do odprawiania Mszy świętej?

• Kielich, patena ew. puszka. Także ampułki na wino i wodę na tacce, druga tacka względnie miska z woda przy umywaniu rąk /lavabo/. Może być osobny dzbanek z woda na lavabo.

93. Jaka bielizna liturgiczna potrzebna jest do odprawiania Mszy świętej?

• Korporał, na którym stawia się kielich po nalaniu wina i wody i patenę z chlebem; puryfikaterz do czyszczenia kielicha /zawsze czysty, szczególnie trzeba pamiętać, aby celebrans nie musiał używać puryfikaterza używanego już przez innego kapłana!; palka do przykrycia kielicha/ nie konieczna, używa się jeżeli rzeczywiście grozi niebezpieczeństwo, że coś wpadnie do kielicha, np. mucha i ręczniczek do lavabo.

94. Jakie są zalecenia dotyczące pateny?

• „Do konsekrowania hostii najstosowniej jest używać jednej głębszej pateny, na której złożone są hostie dla celebransa, ministrantów i wiernych” /293/.

95. W jakim celu używa się specjalnych szat liturgicznych?

• „W Kościele, który jest Ciałem Chrystusa, nie wszyscy członkowie spełniają jednakowe czynności. Ta różność funkcji w wykonywaniu kultu ujawnia się w różności szat liturgicznych. Dlatego te szaty powinny być znakiem funkcji właściwej każdemu z posługujących. Poza tym szaty liturgiczne powinny przyczyniać się do upiększenia obrzędów” /297/.

96. Jaka jest szata liturgiczna wspólna dla duchownych i ministrantów wszystkich stopni?

• „Jest nią alba, przepasana w biodrach paskiem, jeżeli nie jest uszyta w taki sposób, że przylega do ciała nawet bez paska. Jeżeli alba nie przykrywa dokładnie zwykłego stroju koło szyi, przed włożeniem alby należy włożyć humerał. Albę można zastąpić komżą, jednak nie wtedy, gdy wkłada się ornat lub dalmatykę lub gdy stuła jest użyta zamiast ornatu czy dalmatyki” /298/.

97. Jaka jest właściwa szata dla kapłana odprawiającego Mszę i inne obrzędy połączone bezpośrednio ze Mszą?

• Kapłan nosi stulę zawieszoną na szyi i zwisającą przed piersi oraz ornat /299, 302/.
  /Po Soborze zaczął się przyjmować w niektórych krajach zwyczaj szycia ornatów jednobarwnych - białych - z nakładaną na wierzch stułą o odpowiednim kolorze. Biskupi polscy wypowiedzieli się przeciw tej praktyce, dlatego nie należy szyć nowych takich ornatów. Tam zaś, gdzie jest tylko taki ornat, używać tylko do czasu sprawienia nowych./

98. Jaka jest szata właściwa dla diakona?

• „Szatą właściwą diakona jest dalmatyka, wkładana na albę i stułę”/300/.”Stułę zakłada diakon na lewe ramię, prowadzi ją ukośnie przez piersi do prawego boku i tam ją spina” /302/. 99. Kiedy kapłan używa kapy?

• Podczas procesji oraz innych czynności liturgicznych /na przykład chrzest, pogrzeb, nieszpory, nabożeństwo/ poza Mszą św. - zgodnie z przepisami dotyczącymi poszczególnych obrzędów /303/.

100. Jaki cel ma stosowanie kolorów liturgicznych?

• „Rozmaitość kolorów szat liturgicznych ma na celu wyrażenie w sposób zewnętrzny charakteru sprawowanych misteriów wiary a także idei rozwoju życia chrześcijańskiego w ciągu roku liturgicznego” /307/.

101. Jakie są tradycyjne kolory szat liturgicznych, które zostały zachowane w odnowionej liturgii?

• Jest ich 6: biały, czerwony, zielony, fioletowy, czarny /który może być zastąpiony fioletowym/ oraz różowy.

102. Kiedy używa się poszczególnych kolorów?

a/ Koloru białego używa się w Oficjach i Mszach okresu wielkanocnego i Narodzenia Pańskiego; w święta i wspomnienia Chrystusa Pana, z wyjątkiem tych, które dotyczą Jego męki; w święta i wspomnienia Najświętszej Maryi Panny, świętych Aniołów, świętych, którzy nie byli Męczennikami, w Uroczystość Wszystkich Świętych /1 listopada/ i św. Jana Chrzciciela /24 czerwca/, w święta św. Jana Ewangelisty /27 grudnia, Katedry św. Piotra /22 lutego/ i Nawrócenia św. Pawła /25 stycznia.

b/ Koloru czerwonego używa się w niedzielę Męki Pańskiej, w Wielki Piątek, w niedzielę Zesłania Ducha Świętego, w główne święta Apostołów i Ewangelistów i dni Świętych Męczenników.

c/ Koloru zielonego używa się w Oficjach i Mszach w ciągu roku.

d/ Koloru fioletowego używa się w okresie Adwentu i Wielkiego Postu. Można go również stosować w Oficjach i Mszach za zmarłych.

e/ Koloru czarnego można używać we Mszy za zmarłych.

f/ Koloru różowego można użyć w niedzielę „Gaudete”, /III Adwentu/ i w niedzielę „Laetare” /IV Wielkiego Postu/.

103. Kiedy można odstąpić od przepisanego koloru liturgicznego?

• „W dni bardziej uroczyste można używać wspanialszych szat liturgicznych, chociażby nie były one w kolorze dnia” /309/,

Rozdział VI

SŁUŻBA PEŁNEGO ZESPOŁU LITURGICZNEGO W PREZBITERIUM PODCZAS MSZY ŚWIĘTEJ Z LUDEM

• Uwaga wstępna:

W pierwszych pięciu rozdziałach „Katechizmu służby liturgicznej” zostały przedstawione ogólne zasady i informacje dotyczące różnych elementów i aspektów związanych z odprawianiem Mszy świętej. W tym rozdziale i w następnym zostanie przedstawiony całościowo przebieg celebracji ad strony uczestnictwa w niej i czynności zespołu służby liturgicznej.

Rozdział VI przedstawi w ten sposób wszystkie czynności i zadania kolejno podejmowane przez zespół liturgiczny pełniący służbę w prezbiterium w czasie Mszy z ludem. Rozdział VII przedstawi służbę zespołu liturgicznego działającego poza prezbiterium w ramach Mszy z ludem. Zgodnie z przyjętym w duszpasterstwie służby liturgicznej w Polsce podziałem służba poza prezbiterium będzie z reguły podejmowania przez dziewczęta, rozdział ten będzie więc dotyczył żeńskiej służby liturgicznej.

Podane poniżej szczegółowe przepisy dotyczące sposobu sprawowania służby w zgromadzeniu eucharystycznym wzięte są bądź z Ogólnego Wprowadzenia do Mszału Rzymskiego, bądź z rubryk Mszału Rzymskiego /Ordo Missae/, bądź z dyrektyw wydanych przez KDSL w Polsce dotyczących szczegółów nie ustalonych ściśle przez przepisy Mszału.

A Zespół i jego zadania

104. Co należy rozumieć .przez „pełny” zespół liturgiczny?

• Przez pełny zespół rozumiemy tutaj zespół .obejmujący maksymalną liczbę ministrantów, którym można przydzielić funkcje . liturgiczne w czasie niedzielnej Mszy świętej z ludem.

105. Kto wchodzi w skład pełnego zespołu służby liturgicznej wykonywanej w prezbiterium?

• Pełny zespół obejmuje 12 ministrantów:

1/ ceremoniarz - /skrót - C/

2/ krucyferariusz /niosący krzyż/ +

3/ lektor I - L I

4/ lektor II - L II

5/ psałterzysta - P

6/ ministrant księgi /mszału/ - MK

7/ ministrant światła I - MŚ i

8/ ministrant światła II - MŚ II

9/ ministrant ołtarza I - MO I

10/ ministrant ołtarza II - MO II

11/ turyferariusz /niosący kadzielnicę/ - T

12/ nawikulariusz /niosący łódkę z kadzidłem/ - N

106. Kto wchodzi w skład zespołu zmniejszonego?

• Zespół zmniejszony dzięki łączeniu funkcji, może mieć skład następujący:

1/ ceremoniarz + krucyferariusz + ministrant księgi

2/ lektor

3/ psałterzysta

4/ ministrant światła I

5/ ministrant światła II

6/ ministrant ołtarza I + ministrant ołtarza II

7/ turyferariusz + nawikulariusz

107. Co należy uważać za zespół minimalny?

• Zespół minimalny, przy opuszczeniu niektórych funkcji, tworzy:

1/ lektor

2/ psałterzysta

3/ ministrant I /światło, ołtarz, księga/

4/ ministrant II /światło, ołtarz/

108. Jakie są zasady służby dotyczące wszystkich członków zespołu?

1/ Wszyscy członkowie zespołu liturgicznego biorą udział w procesji wejścia i uczestniczą w liturgii na swoich miejscach w prezbiterium. Do zakrystii odchodzą tylko w razie konieczności, gdy trzeba odnieść lub przynieść pewne przedmioty.

2/ Swoje czynności wykonują we właściwym czasie, bez uprzedzania i pośpiechu, nigdy przed zakończeniem poprzedzającej czynności liturgicznej.

3/ Całą postawą i zachowaniem się dają wiernym przykład właściwego i pełnego uczestnictwa w liturgii. W przyjmowaniu postaw /stojąca, siedząca/ stosują się do celebransa. Do Komunii św. przystępują pierwsi, tworząc czoło procesji komunijnej.

4/ Przechodząc przed środkiem ołtarza, kłaniają się: a gdy jest Najświętszy Sakrament na ołtarzu - od przeistoczenia do końca Komunii św. - przyklękają. /Jeśli w prezbiterium jest tabernakulum, przechodząc przed Nim, zawsze przyklękają./

109: Jakie są zadania i czynności ceremoniarza?

1/ Ceremoniarz czuwa nad poprawnym przebiegiem całości ceremonii wykonywanych przez zespół i w razie potrzeby dyskretnie interweniuje przez odpowiednie uwagi lub gesty.

2/ Zadaniem ceremoniarza jest obsługiwanie mikrofonu /włączanie, przestawianie, przenoszenie, regulowanie itp./.

3/ Ceremoniarz podaje celebransowi dodatkowe modlitwy i teksty nie zawarte w mszale /komentarze, wstęp i zakończenie modlitwy powszechnej, ogłoszenia itp./.

4/ Ceremoniarz czuwa i ingeruje w sytuacjach nietypowych, gdy coś zakłóca normalny przebieg liturgii /np. brak klucza do tabernakulum, potrzeba dodatkowego przyniesienia wina, hostii, puryfikaterza lub tp./,

110. Jakie są zadania i czynności krucyferariusza?

1/ Krucyferariusz niesie krzyż w procesji wejścia. Dochodząc do ołtarza nie klęka z innymi /względnie nie czyni pokłonu/. Krzyż /jeżeli jest równocześnie krzyżem ołtarzowym/ stawia na ołtarzu lub bok ołtarza albo odnosi sio zakrystii. Pod koniec Mszy świętej /przed rozesłaniem/ przynosi krzyż z zakrystii, staje przed ołtarzem od strony ludu,, zwrócony twarzą do celebransa, przyjmuje błogosławieństwo schylając głowę, idzie na czele procesji wyjścia. /Jeżeli krzyż jest równocześnie krzyżem ołtarzowym, bierze go dopiero bezpośrednio po formule rozesłania./

111. Jakie są zadania i czynności lektorów?

1/ Lektor, który czyta pierwszą, lekcję, przed Mszą święta kładzie lekcjonarz na ambonce.

2/ Jeden z lektorów niesie w procesji wejścia księgę Pisma św. /Ewangeliarz/. Przy dojściu do ołtarza nie klęka, nie czyni pokłonu, ale od razu podchodzi do ołtarza i kładzie na nim Pismo św., pomiędzy świecami wcześniej ustawionymi na ołtarzu przez M /w razie potrzeby poprawia świece, aby stały symetrycznie po obu stronach księgi leżącej na środku ołtarza. Potem czyni skłon przed ołtarzem i idzie na swoje miejsce.

3/ Do ambonki lektorzy podchodzą dopiero po zakończeniu modlitwy na wejście /kolekty/ względnie psalmu responsoryjnego. Czytanie rozpoczynają dopiero po przekonaniu się, że wierni już usiedli i są gotowi do słuchania.

112. Jakie są zadania i czynności psałterzysty?

1/ Jeżeli tekst psalmu responsoryjnego nie znajduje się w lekcjonarzu, psałterzysta przygotowuje go na pulpicie względnie ambonce przed Mszą świętą.

2/:Psałterzysta wstaje i podchodzi do ambonki dopiero po Skończeniu I czytania przez lektora.

3/ Jeżeli psałterzysta wykonuje także „Alleluja” i wiersz przed Ewangelią /co raczej nie powinno mieć miejsca, bo należy to do scholi względnie do organisty/, w żadnym

4/ Jeżeli psałterzysta śpiewa lub czyta wezwania modlitwy wiernych, zajmuje miejsce na ambonie przed lub po wprowadzeniu do modlitwy przez celebransa. Po odśpiewaniu ostatniego wezwania zwraca się do celebransa i schodzi z ambony dopiero po „Amen” modlitwy końcowej.

5/ Jeżeli psałterzysta spełnia rolę kantora - solisty również przy innych śpiewach, w żadnym wypadku nie śpiewa z ambony.

113., Jakie są zadania i czynności ministranta księgi /mszału/?

1/ Przed Mszą świętą ministrant informuje się, jaki będzie formularz, jąka prefacja i modlitwa eucharystyczna i zakłada odpowiednie wstążki w mszale. Informuje się również, czy mszał będzie potrzebny na początku, do pozdrowienia względnie aktu pokutnego. Potem zanosi mszał do prezbiterium, kładzie w pobliżu miejsca, na którym będzie siedział albo na swoim krześle /w tym wypadku trzyma go na kolanach, gdy siedzi.

2/ Podchodząc do celebransa z mszałem trzyma do w ten sposób, aby celebrans mógł wygodnie czytać, lecz by nie był zasłonięty. Jeżeli mszał nie jest potrzebny przy obrzędach wstępnych ministrant podchodzi do celebransa z otwartym mszałem dopiero po „Módlmy się”, odchodzi zaś zamykając mszał, dopiero po „Amen” ludzi, zamykającym modlitwę celebransa, włączając się również do tej aklamacji.

3/ Po modlitwie wiernych stawia na ołtarzu pulpit z mszałem po lewej ręce celebransa. Mszał otwarty jest na modlitwach przy składaniu darów. Jeżeli nie używa się pulpitu, można mszał położyć na środku przed korporałem.

4/ Bezpośrednio po Komunii św. odnosi mszał z ołtarza razem z pulpitem. /Jeżeli celebrans odmawia Fokomunię przy ołtarzu - co raczej nie jest zalecane - MK po Komunii ustawia mszał z pulpitem na środku ołtarza otwarty na właściwym miejscu. Po „Amen” zdejmuje mszał z pulpitem

5/ Po „Módlmy się” przed Pokomunią podchodzi z Mszałem do celebransa, odchodzi po „Amen” wiernych.

114. Jakie są zadania i czynności ministrantów światła?

1/ Przed Mszą /jeżeli tego nie czyni kościelny/ zapalają świece na ołtarzu.

2/ Z zapalonymi świecami /tzw. akolitkami/ biorą udział w procesji wejścia, idąc po obu stronach krzyża. Przy dojściu do ołtarza nie klękają ani nie kłaniają się, lecz od razu ustawiają świece na ołtarzu, symetrycznie, obok środka, gdzie zostanie złożona księga Pisma św. Potem kłaniają się głęboko w stronę ołtarza i idą na swoje miejsca.

3/ W czasie śpiewu „Alleluja” /lub wersetu przed Ewangelią, podchodzą do ołtarza, biorą świece, potem idą z nimi przed kapłanem /diakonem/ niosącym Pismo św. /Ewangeliarz/ do ambonki, ustawiają się symetrycznie twarzą do siebie lub do Ewangelii. Po odczytaniu Ewangelii stawiają świece przed amboną /lub na ambonce obok Pisma św., jeżeli jest na to miejsce/ i wracają na swoje krzesła.

4/ Przed Prefacją ustawiają świece na ołtarzu.

5/ Jeżeli odbywa się procesja komunijna, w czasie śpiewu „Baranku Boży” biorą świece z ołtarza i ustawiają się na czele procesji, prowadząc ją do ołtarza. Dochodząc do ołtarza po przyjęciu Komunii św. stawiają znów świece na ołtarzu.

6/ Do procesji wyjścia, po liturgii rozesłania, biorą świece i idą na czele procesji obok krzyża do zakrystii.

115. Jakie są zadania i czynności ministrantów ołtarza?

1/ Przed Mszą święta przygotowują przy wejściu do kościoła stolik z darami /woda i wino, komunikanty do przekładania , a na kredensie w prezbiterium kielich i inne potrzebne naczynia liturgiczne oraz przybory do lavabo. /Stolik z darami powinna przygotowywać, jeżeli jest, żeńska „służba daru”/.

2/ W procesji wejścia biorą udział nie niosąc żadnych przedmiotów /chyba wodę do poświęcenia i kropidło, jeżeli na wstępie jest aspersja/. Dochodzą do ołtarza przyklękają lub czynią głęboki ukłon i zajmują swoje miejsca, w pobliżu kredencji.

3/ Po skończonej modlitwie wiernych /nigdy w czasie jej trwania/ MO I zanosi na ołtarz korporał i kielich z puryfikaterzem. Korporał rozpościera na środku ołtarza, kielich stawia z boku, poza korporałem, po prawej stronie potem MO I i II pomagają celebransowi w przyjmowaniu darów od wiernych przed ołtarzem albo, jeżeli nie ma procesji, sami przynoszą chleb i wino oraz wodę z kredencji. MO I podaje celebransowi patenę i wszystkie przygotowane naczynia z chlebem, MO II podaje celebransowi, diakonowi lub innemu kapłanowi przygotowującemu kielich - ,wino i wodę.

4/ Obaj wracają do kredencji, biorą tacę, wodę i ręczniczek i usługują celebransowi do lavabo.

5/ Jeżeli jest taki zwyczaj, dają znak dzwonkiem przed Przeistoczeniem, kiedy wierni mają klęknąć i ewentualnie w czasie ukazywania wiernym świętych Postaci.

6/ W czasie rozdawania Komunii św. wiernym MO I usługuje do pateny, a potem do puryfikacji przy kredencji: MO II , w czasie puryfikacji zbiera z ołtarza wszystkie niepotrzebne przedmioty.

116. Jakie są zadania i czynności turyferariusza i nawikulariusza?

1/ Przed Mszą świętą należy zapytać celebransa, w których momentach Mszy świętej będzie używane kadzidło.

2/ Przed wyruszeniem procesji wejścia podchodzą do celebransa w celu nasypania kadzidła. W procesji idą na czele, przed krzyżem.

3/ Po dojściu do ołtarza przyklękają lub czynią głęboki ukłon, po ucałowaniu ołtarza przez celebransa podchodzą do niego w celu nasypania kadzidła. T oddaje kadzielnicę celebransowi. Gdy celebrans obchodzi ołtarz T i N, towarzyszą mu po obu stronach czyniąc razem z nim ukłony do krzyża lub ołtarza. Po okadzeniu T odbiera kadzielnicę,

obaj odnoszą sprzęt do zakrystii i wracają na swoje miejsca.

4/ Przed Ewangelią; na początku śpiewu „Alleluja”, T i N podchodzą do celebransa w celu nasypania kadzidła. Następnie stają obok MŚ I i MŚ II, idą za nimi w procesji do ambonki, stają obok ambonki. Po „Słowa Ewangelii według ...” T podaje proklamującemu Ewangelię kadzidło. Po przeczytaniu Ewangelii odnoszą sprzęt do zakrystii i zajmują swoje miejsca w prezbiterium.

5/ Przed lavabo podchodzą do celebransa w celu nasypania kadzidła. Towarzyszą mu przy okadzaniu ołtarza, następnie. T okadza celebransa /także koncelebransów, jeżeli są/ i lud. Potem idą na swoje miejsca, nie odnosząc sprzętu do zakrystii /chyba, że nie będzie okadzania po Przeistoczeniu. Jeżeli jest diakon, on okadza kapłana i ew. koncelebransów.

6/ W czasie Epiklezy /modlitwa przed Przeistoczeniem z rękoma wyciągniętymi nad darami/ N nasypuje kadzidło, potem T i N klękają przed ołtarzem okadzając ~więte Postacie, qdy celebrans ukazuje je ludowi. Odchodzą do zakrystii dopiero po „Per ipsum”, aby odnieść sprzęt, zaraz wracają, uczestnicząc do kozica Mszy św. na swoich miejscach. Do procesji powrotnej nie. przynosi się kadzielnicy. T i N idą za krzyżem i za MŚ I i MSZ II.

B Przygotowanie do Mszy świętej

117. Kto jest odpowiedzialny za przygotowanie mszalnego zespołu służby liturgicznej?

• Ceremoniarz. Powinien on ustalić skład zespołu, podzielić funkcje i w razie potrzeby zrobić próbę ceremonii.

118. Kto jest odpowiedzialny za przygotowanie miejsca i przedmiotów potrzebnych do odprawiania Mszy świętej w zakrystii i w prezbiterium?

• Ceremoniarz musi skontrolować całość. Jeśli jest kościelny /zakrystian/, on odpowiada za przygotowanie miejsc i przedmiotów, ale także w wypadku ceremoniarz musi sprawdzić, czy wszystko jest należycie przygotowane.

119. Jak należy przygotować ołtarz do Mszy świętej?

• Ołtarz ma być nakryty przynajmniej jednym obrusem. Na ołtarzu lub obok niego stawia się przynajmniej dwa świeczniki z zapalonymi świecami; może być ich więcej: cztery, sześć lub, gdy odprawia biskup diecezji, siedem. Również na ołtarzu lub w pobliżu niego ma się znajdować krzyż, świeczniki i krzyż można też wnieść w procesji na wejście. Na ołtarzu można położyć księgę Ewangelii, wyodrębnioną od księgi innych czytań, o ile nie przynosi się jej podczas procesji na wejście /79/.

120. Co należy przygotować w prezbiterium?

• W prezbiterium należy przygotować:

a/ obok krzesła dla kapłana, mszał oraz, gdy zachodzi potrzeba książkę ze śpiewami;

b/ na ambonie: księgę czytań;

c/ na kredensie: kielich, korporał, puryfikaterz i - zależnie od potrzeby - palkę; ponadto patenę i puszki, jeśli są potrzebne, z, chlebem do Komunii kapłana, ministrantów oraz ludu; ampułki z winem i wodą, /o ile tego wszystkiego nie przynoszą wierni w procesji z darami, patenę do Komunii wiernych, przybory potrzebne do umywania rąk. Kielich należy przykryć welonem, który może być zawsze koloru białego /80/.

121. Co należy przygotować w zakrystii?

• W zakrystii należy przygotować szaty liturgiczne dla kapłana i asysty, uwzględniając rozmaite formy celebrowania:

a/ dla kapłana: albę, stułę i ornat

b/ dla diakoną: albę, stułę i dalmatykę; dalmatyki można jednak nie używać, gdy jej brak lub liturgia posiada, charakter mniej uroczysty.

c/ dla pozostałej asysty: alby lub komże. Wszyscy, którzy nakładają albę, używają także paska i humerału, chyba, że ze względu na krój alby nie są one potrzebne /298 i 81/.

122. Jak należy rozplanować miejsca siedzące dla ministrantów w prezbiterium?

• 
  Tak, aby każdy mógł łatwo wypełnić swoje czynności i był skierowany ku miejscu spełniania swojej służby. O ile jest to możliwe, układ powinien być zbliżony do następującego:

123. W jakim porządku formuje się procesja wejścia?

• Porządek procesji wejścia powinien być następujący:

a/ ministrant z dymiącą kadzielnicą, jeśli się stosuje okadzanie;

b/ następnie mogą iść ministranci ze świecami, a pomiędzy nimi inny ministrant z krzyżem; dalej idą pozostali ministranci;

c/ lektor, który może nieść księgę Ewangelii;

d/ kapłan odprawiający Mszę /82/..

Jeżeli jest zespół pełny, procesja powinna wyglądać następująco:

124. Co należy zrobić przed rozpoczęciem procesji wejścia?

• „Jeżeli będą okadzenia, kapłan przed wyruszeniem procesji nakłada kadzidło” /82/. Ceremoniarz może wydać komendę lub zrobić jakiś znak na rozpoczęcie procesji. Znakiem tym może być gong lub dzwonek przeznaczony dla całego zgromadzenia. Przepisy nie przewidują zrobienia znaku krzyża lub uczczenia krzyża w zakrystii /znak krzyża będzie za chwilę na początku Mszy, uczczeniem krzyża jest jego uroczyste wniesienie w procesji do zgromadzenia. Może natomiast być krótka modlitwa /na przykład: Wspomożenie nasze w Imieniu Pana

C Przebieg celebracji

• Uwaga wstępna:

Uwagi zebrane w tej części przeznaczone są głównie dla ceremoniarzy, aby wiedzieli, jak przeprowadzić próby ceremonii, na jakie błędy zwracać uwagę i jak kierować w tracie celebracji zespołem służby liturgicznej. Mają jednak także na uwadze wychowanie do zrozumienia służby Bożej, wskazują więc także na sens poszczególnych obrzędów.

OBRZĘDY WSTĘPNE

125. Co to są obrzędy wstępne i jakie jest ich znaczenie w liturgii Mszy świętej?

• „Części poprzedzające liturgię słowa, a więc: wejście, pozdrowienie, akt pokutny, 'Panie zmiłuj się', 'Chwata na wysokości' i kolekta mają charakter wstępu, wprowadzenia i przygotowania. Obrzędy te maje na celu, by wierni, którzy zbieraj się razem, połączyli się we wspólnotę i przygotowali się do odpowiedniego słuchania słowa Bożego i do godnego sprawowania Eucharystii” /24/.

126: Na co należy zwrócić uwagę przy procesji wejścia?

• Aby śpiew wejścia był zsynchronizowany z procesja tj. aby nie ruszać z procesja, zanim nie rozpocznie się śpiew /ew. dać sygnał dzwonkiem na rozpoczęcie śpiewu dla organisty i scholi/ i aby śpiew trwał aż do końca procesji łącznie z uczczeniem ołtarza i ewentualnym okadzeniem. Z drugiej strony nie należy zaczynać nowej zwrotki śpiewu, gdy celebrans już stoi na miejscu przewodniczenia /chyba wyjątkowo przy bardzo uroczystym wejściu i gdy treść pieśni domaga się dalszej zwrotki/. Śpiew wejście ma bowiem „towarzyszyć procesji kapłana i asysty” ./25/.

127. Jak ma zachować się zespół po dojściu procesji do ołtarza?

• „Po przybyciu do ołtarza kapłan i ministranci składają mu należna cześć przez głęboki pokłon, a gdy jest tabernakulum z Najświętszym Sakramentem, przez przyklęknięcie. Krzyż, o ile niesiono go w procesji, umieszcza się przy-ołtarzu lub w innym stosownym miejscu. Natomiast świeczniki, które nieśli ministranci, stawia się przy ołtarzu lub na kredensie. Księgę Ewangelii kładzie się na ołtarzu” ./84/. „kapłan /i diakon/ podchodzi do ołtarza i całuje go na znak czci. Następnie może okadzić ołtarz, obchodząc go dookoła” /85/. Po oddaniu czci ołtarzowi, wszyscy udają się na swoje przygotowane miejsca i stoją.

128. Na co należy zwrócić uwagę przy oddawaniu czci ołtarzowi na końcu procesji wejścia?

a/ Pokłon lub przyklęknięcie ma miejsce w miarę dochodzenia kolejno, nie cała procesja naraz.

b/ Nie oddają czci przez pokłon lub przyklęknięcie ci, którzy niosą krzyż, świeczniki, księgę Ewangelii. Robią to jednak po złożeniu przedmiotów na ołtarzu.

c/ Nie należy stosować podwójnego aktu czci: pokłonu i przyklęknięcia. -Bo albo tabernakulum jest na jednej linii z ołtarzem i wtedy przez jeden akt przyklęknięcia czci się tabernakulum i ołtarz, albo tabernakulum jest z boku i wtedy czci się tylko ołtarz pokłonem. Nie decyduje tutaj fizyczna odległość tabernakulum od ołtarza, ale moment psychologiczny: czy można jednym aktem uwagi ·i czci objąć oba obiekty.

129. Co należy rozumieć przez „księgę Ewangelii”, która ma być niesiona w procesji i złożona na ołtarzu?

• Póki nie ma osobnego wydania Ewangeliarza, może to być Pismo św. albo drugi lekcjonarz. Jeżeli jest tylko jeden lekcjonarz, z którego bierze się wszystkie czytania, należy go przed Msza położyć na pulpicie. W żadnym wypadku lektor czytający pierwsze czytanie nie powinien brać lekcjonarza z ołtarza. Złożenie na ołtarzu oraz związana z tym procesja jest bowiem aktem czci odnoszącym się tylko do Ewangelii.

130. Jaki sens ma pozdrowienie ludu przez celebransa po znaku krzyża?

• „Kapłan przez pozdrowienie oznajmia zebranej wspólnocie obecność Pana. Przez to pozdrowienie i odpowiedź ludu ukazuje się misterium zgromadzonego Kościoła” /28/.

131. Jak zachowuje się zespół służby liturgicznej podczas dalszych obrzędów wejścia?

• „Wszyscy w postawie stojącej uczestniczy czynnie w akcie pokutnym, śpiewach 'Kyrie i 'Chwała na wysokości i oraz w kolekcie.

132. Jakiego błędu należy unikać w związku z kolektą?

• Bardzo często ministrant trzyma,- mszał przed celebransem zamyka go i odchodzi z nim w czasie konkluzji modlitwy lub podczas „Amen”. Przez to ministrant zdradza mię, że nie modli się z innymi a nawet przeszkadza w modlitwie. Tymczasem zakończenie modlitwy jest bardzo ważne, bo „za pośrednictwem słów kapłana kieruje się prośby do Boga przez Chrystusa w Duchu Świętym”, a „Lud łącząc się z prośbą i wyrażając na nią zgodę przez aklamację 'Amen' sprawia, że staje się ona jego modlitwa” /32/. Ministrant powinien wiernym dał przykład zaangażowanego udziału w tej modlitwie.

133. Co powinna czynić służba liturgiczna wraz z całym ludem po wezwaniu do modlitwy: „Módlmy się”?

- Po tym wezwaniu „wszyscy razem z kapłanem trwają przez chwilę w milczeniu, aby uświadomić sobie, że stoją w obecności Boga i by w modlitwie osobistej wypowiedzieć swoje prośby” /32/.

LITURGIA SŁOWA

134. Jakie jest znaczenie liturgii słowa we Mszy świętej?

• „Biedy w Kościele czyta się Pismo św. wtedy sam Bóg przemawia do swego ludu, a Chrystus, obecny w swoim słowie, głosi Ewangelię. Dlatego też wszyscy powinni ze czcią słuchać czytań słowa Bożego, stanowią one bowiem w liturgii element o bardzo wielkim znaczeniu. A chociaż słowo Boże w czytaniach Pisma św. zwraca się do wszystkich ludzi w każdej epoce i może przez nich być zrozumiane, jednak jego skuteczność wzrasta dzięki żywemu wykładowi, to jest dzięki homilii, która jest częścią akcji liturgicznej” /9/.

135. Jaka jest struktura liturgii słowa?

• „Zasadniczą część liturgii Słowa stanowią czytania zaczerpnięte z Pisma św. wraz z towarzyszącymi im śpiewami. Natomiast homilia, wyznanie wiary i modlitwa powszechna, czyli modlitwa wiernych, liturgię słowa rozwijają i kończą. W czytaniach, które wyjaśnia homilia, Bóg przemawia do swego ludu, objawia mu tajemnicę odkupienia i podaje mu pokarm duchowy, a sam Chrystus poprzez swoje słowo obecny jest pośród wiernych. Lud przyswaja sobie to Boże słowo przez śpiew i łączy się z nim ściśle przez wyznanie wiary, a posilony nim zanosi w modlitwie powszechnej prośby w potrzebach całego Kościoła i o zbawienie całego świata” /33/.

136. Do kogo należy czytanie słowa Bożego?

• „Według tradycji czytanie, nie należy do przewodniczącego lecz do usługujących. Ewangelię powinien zwykle czytać diakon lub, gdy go brak, inny kapłan. Natomiast inne lekcje niech czyta lektor. Gdyby nie było diakona lub innego kapłana, Ewangelię powinien czytać celebrans” /34/.

137. Co trzeba wiedzieć o psalmie responsoryjnym i sposobie jego wykonania?

• Psalm responsoryjny, czyli graduał, stanowi integralną część liturgii słowa. Wykonujący go specjalny ministrant zwany jest psałterzystą albo kantorem. Swoją funkcję spełnia na ambonie /w stroju liturgicznym/ /36/,

138. Kto wykonuje „Alleluja” albo inny śpiew przed Ewangelia?

• śpiew ten zasadniczo wykonuje schola /albo organista/. Jeżeli wyjątkowo wykonuje go psałterzysta lub kantor, to nigdy z ambony, czyli z tego samego miejsca, gdzie wykonywał psalm responsoryjny. W czasie śpiewu „Alleluja” bowiem ma być wniesiona na ambonę księga Ewangelii przez diakona lub kapłana i kantor nie może wtedy zajmować miejsca na ambonie.

139. Jak powinno odbywać się proklamowanie Ewangelii?

• „Sama liturgia uczy, że czytanie Ewangelii należy otoczyć najwyższym szacunkiem, ponieważ wyróżnia je spośród innych czytań specjalnymi honorami: duchowny wyznaczony do głoszenia Ewangelii otrzymuje błogosławieństwo lub przygotowuje się przez modlitwę, wierni przez aklamację przyjmują i wyznają, że Chrystus jest obecny i do nich mówi; księdze Ewangelii oddaje się oznaki czci” /35/.

140: Jak przeprowadzić procesję z Ewangelią?

• Na początku śpiewu „Alleluja” ministranci światła biorą świece i stają przed ołtarzem po obu stronach księgi Ewangelii. T i N podchodzą do celebransa w celu nasypania kadzidła, potem stają obok M~ I i II. Mający czytać Ewangelię prosi o błogosławieństwo /odmawia modlitwę i potem staje pomiędzy ministrantami, bierze księgę i trzymając ją podniesioną Idzie na ambonę poprzedzany przez T i N, pomiędzy MŚ I i II. MŚ I i II stają przed amboną /lub na ambonie/ obok Ewangelii, zwróceni twarzą do siebie. Po odczytaniu Ewangelii stawiają świece pod ambona /lub na ambonie/ i wracają na swoje miejsca. Należy zwrócić uwagę, aby śpiew „Alleluja” /lub inny śpiew przed Ewangelią/ był zsynchronizowany z Ewangelią. Wszystkie czynności związane z przygotowaniem do proklamowania Ewangelii powinny odbyć się podczas śpiewu przed Ewangelią, bo jest to śpiew towarzyszący tym czynnościom. ''

141. O czym powinni pamiętać wszyscy członkowie zespołu liturgicznego podczas proklamowania Ewangelii?

• Powinni tak się odwrócić na swoich miejscach, by stanąć twarzą w kierunku Ewangelii.

142. Jakie znaczenie ma wyznanie wiary?

• „Symbol czyli wyznanie wiary podczas Mszy świętej zmierza ku temu, by lud wyraził zgodę i dał odpowiedź na słowo Bożej które usłyszał w czytaniach i za pośrednictwem homilii, oraz by uświadomił sobie zasadnicze prawdy wiary, zanim rozpocznie sprawowanie Eucharystii” /43/.

143. O czym powinni pamiętać członkowie zespołu podczas wyznania wiary?

• Na słowa: „i za sprawą Ducha Świętego przyjął ciało z Maryi Dziewicy i stał się człowiekiem „ wszyscy się pochylają, a w uroczystość zwiastowania i Bożego Narodzenia przyklękają /98/. '

144. Jakie znaczenie ma modlitwa powszechna zamykająca liturgię słowa?

• „W modlitwie powszechnej, czyli w modlitwie wiernych lud, wykonując swój urząd kapłański, modli się za wszystkich ludzi. Wypada, aby ta. modlitwa odbywała się w każdej Mszy z udziałem ,, ludu, by w ten sposób zanoszono prośby za Kościół święty, za tych, którzy nami rządzą, za tych, którzy znajdują się w trudnych sytuacjach życiowych, za wszystkich ludzi i o zbawienie całego świata” /45/.

145. Jaki jest podział zadań przy modlitwie powszechnej?

• „Zadaniem celebransa jest kierować modlitwą, wezwać do niej wiernych w zwięzłych słowach i zakończyć modlitwą końcową. Intencje niech podaje diakon, kantor, czy też ktoś inny. Całe zaś zgromadzenie wyraża swe prośby albo w formie wspólnej inwokacji po intencjach albo też modląc się w milazeniu”'/47/.

146. Jakiego błędu należy szczególnie unikać w czasie modlitwy powszechnej?

• Spotyka się czasem, że ministranci w czasie modlitwy powszechnej przygotowują ołtarz do liturgii eucharystycznej /przynoszą korporał, kielich, mszał i tp./. W ten sposób dają zgorszenie wiernym, ignorując modlitwę /jak gdyby byli sami „niewierni”/ i w dodatku przeszkadzają im w modlitwie. Jest to jeden z największych nietaktów, jakie może popełnić służba liturgiczna w czasie Mszy świętej.

LITURGIA EUCHARYSTYCZNA

147. Na czym opiera się cała struktura liturgii eucharystycznej?

-.”Chrystus ustanowił w czasie ostatniej wieczerzy ofiarę

• i ucztę paschalną, przez którą staje się ciągle obecna w Kościele ofiara krzyża, gdy kapłan przedstawiający Chrystusa Pana, spełnia to, co sam Pan uczynił i polecił spełniać swoim uczniom na swoją pamiątkę. Chrystus wziął chleb i kielich, dzięki czynił, łamał i dawał uczniom swoim, mówiąc: Bierzcie, jedzie, pijcie, to jest Ciało moje, to jest kielich Krwi mojej. To czyńcie na moją pamiątkę. Dlatego też Kościół tak ułożył cały obrzęd liturgii eucharystycznej, że jego części odpowiadają tym słowom i czynnościom Chrystusa. A więc:

1/ Podczas przygotowania darów przynosi-się na ołtarz chleb, wino i wodę, czyli te elementy, które Chrystus wziął w swoje ręce.

2/ W czasie modlitwy eucharystycznej składa się Bogu dziękczynienie za całe dzieło zbawienia, a dary staja się Ciałem i Krwią Chrystusa.

3/ Przez łamanie jednego chleba, ukazuje się jedność wiernych, a w Komunii św. wierni przyjmuje Ciało i Krew Pana w taki sam sposób, jak Apostołowie z rak samego Chrystusa” /48/. '

148. Jakie są funkcje zespołu służby liturgicznej w prezbiterium w czasie przygotowywania darów?

• Po zakończeniu modlitwy powszechnej rozpoczyna się śpiew przy składaniu darów, a MO I i II umieszczają na ołtarzu korporał, puryfikaterz, kielich /poza korporałem, po prawej ręce celebransa. MK umieszcza na ołtarzu mszał. Gdy procesja, w której wierni niosą do ołtarza dary zbliża się, celebrans z MO I i II wychodzi przed ołtarz, aby odebrać dary, a ministranci mu pomagają je odebrać. Trzeba podkreślić, że przynoszenie darów do ołtarza nie należy do funkcji ministrantów, oni pomagają celebransowi w przyjmowaniu darów Chleba i wina, a także darów pieniężnych i w naturze na rzecz ubogich lub na potrzeby Kościoła. Ministrant podaje celebransowi patenę z chlebem. Potem MO I i II podają celebransowi wino i wodę oraz usługują do obmycia rąk. Przed obmyciem rąk może być okadzenie darów, ołtarza, a potem celebransa i wiernych.

149. Jakich błędów jeszcze należy unikać podczas przygotowywania darów?

• Ministranci nie mówią: „Błogosławiony jesteś Boże teraz i na wieki” po modlitwach celebransa przy składaniu darów. Jeżeli tego nie mówią głośno wszyscy wierni, opuszcza się. - Ministranci nie idą na czele procesji z darami ze świecami. Śpiew towarzyszący procesji z darami musi być z nią zsynchronizowany, trwa przynajmniej do momentu złożenia darów na ołtarzu.

150. Jakie jest znaczenie modlitwy eucharystycznej?

• Jest to. centralna i kulminacyjna część całej akcji liturgicznej, modlitwa dziękczynienia i uświęcenia „w modlitwie tej chodzi o to, by całe zgromadzenie zjednoczyło się z Chrystusem w głoszeniu wielkich dzieł Bożych i w akcie złożenia ofiary” /54/.

151. Jaka jest budowa modlitwy eucharystycznej?

• „W modlitwie eucharystycznej można wyróżnić następujące główne składniki:

a/ dziękczynienie /które jest wyrażone zwłaszcza w prefacji : kapłan w imieniu całego ludu świętego wysławia Boga Ojca i dziękuje Mu za całe dzieło zbawienia lub za dzieło to ujęte w jakimś szczególnym aspekcie, stosownie do charakteru dnia, święta czy okresu liturgicznego;

b/ aklamacja: całe zgromadzenie w łączności z mocami niebios śpiewa lub recytuje 'Święty'; w tej aklamacji, która stanowi część modlitwy eucharystycznej, bierze udział cały lud z kapłanem;

c/ epikleza: Kościół przez specjalne wezwania uprasza moc Bożą, aby dary złożone przez ludzi zostały konsekrowane, to jest, aby stały się Ciałem i Krwią Chrystusa i żeby niepokalana Hostia, która ma być spożyta w Komunii, posłużyła zbawieniu tych, którzy będą ją. przyjmować;

d/ opis ustanowienia i konsekracja: przez słowa i czynności Chrystusa spełnia się ofiara, którą sam Chrystus ustanowił w czasie Ostatniej Wieczerzy, gdy złożył w ofierze swoje Ciało i Krew pod postaciami chleba i wina, i dał je jako pokarm i napój Apostołom oraz polecił im nieustannie odnawiać to misterium;

e/ anamneza: Kościół wypełniając nakaz, który otrzymał od Chrystusa Pana za pośrednictwem Apostołów, celebruje Pamiątkę Chrystusa, wspominając zwłaszcza Jego błogosławioną mękę, chwalebne Zmartwychwstanie i Wniebowstąpienie;

f/ złożenie ofiary: obchodząc tę pamiątkę, Kościół zwłaszcza aktualnie zgromadzony, składa Ojcu w Duchu Świętym niepokalaną Hostię; Kościół dąży do tego, by wierni nie tylko składali w ofierze niepokalaną Hostię; ale by również uczyli się składać siebie w ofierze i z każdym dniem za pośrednictwem Chrystusa, osiągali coraz pełniejszą jedność z Bogiem i między sobą, tak, by w końcu B6g był wszystkim we wszystkich;

g/ modlitwy wstawiennicze: wyraża się przez nie, że Eucharystię sprawuje się w łączności z całym Kościołem w niebie i na ziemi, i że ofiarę składa się za wszystkich jego członków żyjących i zmarłych, którzy zostali wezwani do uczestnictwa w odkupieniu dokonanym przez Ciało i Krew Chrystusa;

h/ doksologia końcowa: wyraża uwielbienie Boga; potwierdza ją i kończy aklamacja ludu; modlitwa eucharystyczna wymaga, aby wszyscy słuchali jej ze czcią i w ciszy oraz uczestniczyli w niej przez aklamacje przewidziane w obrzędzie” /55/.

152. Jakie są funkcje służby liturgicznej w czasie modlitwy eucharystycznej?

• Po „Amen” modlitwy nad darami MŚ I i II przynoszą świece i stawiają na ołtarzu.

• T i N w czasie epiklezy wychodzą przed ołtarz i okadzają Postacie Eucharystyczne w czasie ich ukazywania.

• Jeżeli jest taki zwyczaj, MO I daje znak dzwonkiem przed konsekracją i przy ukazywaniu obu Postaci.

153. Jaki jest cel obrzędów związanych z Komunią świętą?

• „Ponieważ sprawowanie Eucharystii jest ucztą paschalną, wypada, aby zgodnie z poleceniem Pana, wierni odpowiednio przygotowani przyjmowali Jego Ciało i Krew, jako pokarm duchowy. Łamanie chleba oraz inne obrzędy przygotowawcze - do tego zmierzają; prowadzą one wiernych bezpośrednio do Komunii” /56/.

154. Z jakich elementów składa się obrzęd Komunii? /

a/ Modlitwa Pańska: kapłan wypowiada wezwanie do modlitwy, po czym wszyscy wierni razem z nim odmawiają modlitwę, następnie sam kapłan dołącza embolizm, który lud kończy doksologią.

b/ Obrzęd pokoju: wierni modlą się o pokój i jedność dla Kościoła i dla całej rodziny ludzkiej oraz wyrażają wzajemna miłość, zanim będą uczestniczyć w jednym chlebie.

c/ Gest łamania chleba, wykonywany przez Chrystusa na ostatniej wieczerzy, nadał w okresie apostolskim nazwę całej akcji eucharystycznej. Obrzęd ten ma nie tylko praktyczne znaczenie; oznacza on także że nas wielu tworzy jedno ciało, gdy spożywamy w czasie Komunii jeden chleb życia, którym jest Chrystus /1 Kor 10,17/.

d/ Zmieszanie postaci: celebrans wpuszcza cząstkę Hostii do kielicha.

e/ „Baranku Boży.” - podczas łamania chleba i zmieszania postaci.

f/ Osobiste przygotowanie kapłana: kapłan cichą modlitwą przygotowuje się do owocnego przyjęcia Ciała i Krwi Chrystusa. To samo czynią wierni modląc się w ciszy.

g/ Następnie kapłan ukazuje wiernym chleb eucharystyczny, który ma przyjąć w Komunii, zaprasza ich na ucztę Chrystusa i wspólnie z nimi wypowiada akt pokory słowami zaczerpniętymi z Ewangelii.

h/ Jest rzecze bardzo wskazana, by wierni przyjmowali Ciało Pańskie z Hostii konsekrowanych podczas tej Mszy, w której uczestniczą, a w okolicznościach przewidzianych przez prawo mieli udział także w Komunii z kielicha w ten sposób za pośrednictwem znaków, Rumunia ukaże się wyraźniej jako udział w aktualnie składanej Ofierze,

i/ Gdy kapłan i wierni przyjmuje Sakrament, śpiewa się Pieśń na Komunię.

j/ Gdy skończy sil rozdzielanie Komunii, kapłan i wierni, stosownie do okoliczności, przez pewien czas modlą w skupieniu. Całe zgromadzenie może również odśpiewać hymn, psalm lub jakąś inną pieśń uwielbienia.

k/ Modlitwa po Komunii.

155. Jakie są funkcje zespołu służby liturgicznej w czasie obrzędu Komunii Świętej?

• Przy rozpoczęciu śpiewu „Baranku Boży” MS T i II biura świece z ołtarza i ustawiają się na czele precesji komunijnej, idąc tą droga, którą mają pójść wszyscy.

• Wszyscy pozostali członkowie zespołu idą za nimi, tworząc czoło procesji komunijnej.

• MO I 1 II biura ze sobą pateny i po przyjęciu Komunii /jako pierwsi po MŚ I i II/ podtrzymuję pateny pod ustami komunikujących.

• Procesja rusza, gdy zaczyna się śpiew na procesję Komunijną

• MŚ I 1 II po przyjęciu Rumunii stawiają świece na ołtarzu i idą na swoje miejsca.

• Wszyscy ministranci po przyjęciu Komunii idą na swoje miejsca, gdzie modlą się w postawie klęczącej lub stojącej.

• Po rozdaniu Komunii wiernym siadają, a MO I i II wraz z kapłanem zdejmuje z ołtarza wszystkie leżące na nim przedmioty. Kapłan lub diakon zanosi na kredencję kielich, puszkę lub patenę, z której udzielał Komunii świętej, MO I i II - pateny komunijne, korporał, puryfikaterz i palkę, i. zaraz nalewają do puryfikacji wino /jeśli zostało/ oraz wodę.

• Do modlitwy po Komunii MK podaje mszał jak na kolektę.

OBRZĘD ZAKOŃCZENIA

156. Co obejmuje i co oznacza obrzęd zakończenia?

• „Obrzęd zakończenia” obejmuje:

a/ pozdrowienie i błogosławieństwo kapłańskie, które w pewne dni i w pewnych okolicznościach może być wzbogacone i wyrażone modlitw; nad ludem albo inną uroczysty formułą

b/ odesłanie: Zgromadzenie się rozwiązuje, by każdy z wiernych powrócił do swych zajęć, wychwalając i błogosławiąc Pana” /57/.

157. Jakie są funkcje ministrantów w czasie obrzędu zakończenia?

• Po modlitwie po Komunii C podają celebransowi tekst ogłoszeń, jeżeli sną przewidziane.

• Przed formułą błogosławieństwa + i Mik I i II stają na środku przed ołtarzem, zwróceni twarzą do celebransa. Wszyscy pozostali po odpowiedzi „I z duchem twoim” pochylają się i przyjmują błogosławieństwo żegnając się znakiem krzyża.

• Wraz z celebransem wszyscy oddają pokłon ołtarzowi lub przyklękają.

• Procesja wyjścia ma tan sam porządek co procesja wejścia, z tym, że T i N nie niosą kadzidła, idą wiec za krzyżem.

• Po powrocie do zakrystii wszyscy, według zwyczaju, mówią „Błogosławmy Panu”, pomagają; celebransowi /koncelabransom/ zdjąć szaty liturgiczne i zdejmują w porządku własne.

158. Kiedy opuszcza się obrzędy zakończenia, to jest pozdrowienie, błogosławieństwo i odesłanie wiernych?

• Jeśli po Mszy świętej następuje jakaś czynność liturgiczna /126/.

D Służba ministrantów przy innych formach odprawiania Mszy świętej oraz przy Komunii pod dwiema postaciami

159. Jakie zmiany obrzędów dla służby liturgicznej zachodzą przy Mszy świętej koncelebrowanej?`

• W prezbiterium należy przygotować miejsca siedzące stosownie do liczby koncelebransów.

• W zakrystii należy przygotować odpowiednią liczbę szat liturgicznych /przynajmniej alby z humerałami i paskami. i stuły/.

• W procesji wejścia ministranci idą przed koncelebransami.

• Przed prefacją /nigdy w czasie!/ C rozdaje książeczki z tekstem Modlitw Eucharystycznych

• Po „Per ipsum” i „Amen”, /nigdy w czasie/ a przed „Pater noster”, C zbiera książeczki z tekstem Modlitw Eucharystycznych.

160. Jakie są różnice w rycie Mszy bez ludu dla ministranta?

• Mszał stawia się na ołtarzu po lewej stronie przed. Mszą. Można również postawić już kielich obok korporału z puryfikaterzem.

• Przy pierwszej formie aktu pokutnego ministrant mówi wraz z kapłanem: „i tobie, bracie”, i „i ciebie, bracie”. .

• Przy modlitwie powszechnej kapłan mówi intencje, ministrant aklamacje.

• -Po modlitwie towarzyszącej składaniu darów ministrant nie mówi: „Błogosławiony jesteś ...”.

• Po błogosławieństwie końcowym nie ma formuły rozesłania.

161 Jakie znaczenie ma Komunia pod dwiema postaciami?

• „Ze względu na wymowę znaku, Komunia św. nabiera pełniejszego wyrazu, gdy przyjmowana jest pod obiema postaciami. W tej bowiem formie, ukazuje się w doskonalszym świetle znak uczty eucharystycznej i jaśniej wyraża się wola dopełnienia nowego i wiecznego przymierza we Krwi Pana: jaśniej też wyraża się związek istniejący pomiędzy ucztą eucharystyczną a ucztą eschatologiczną w królestwie Ojca” /240/.

162. Jakie mogą być sposoby udzielania Komunii św. pod dwiema postaciami?

• Przez picie z kielicha, przez zanurzenie, przy pomocy rurki, albo przy pomocy łyżeczki. W Polsce stosuje się sposób pierwszy i drugi.

163. O co należy zadbać, gdy udziela się Komunii przez zanurzenie?

• Hostie nie powinny być zbyt cienkie ani zbyt małe, lecz nieco grubsze niż zazwyczaj, aby po częściowym zanurzeniu ich w Najświętszej Krwi można je było dogodnie rozdzielać /243 c/. Wówczas tym bardziej potrzebny jest MO z pateną komunijną.

Rozdział VII

SŁUŻBA PEŁNEGO ZESPOŁU LITURGICZNEGO POZA PREZBITERIUM PODCZAS MSZY ŚWIĘTEJ Z LUDEM

164. Kto może spełniać funkcje liturgiczne w zgromadzeniu eucharystycznym poza prezbiterium?

• Funkcje spełniane poza prezbiterium rektor kościoła, kierując się roztropnością, może powierzyć kobietom” /70/. krajowe Duszpasterstwo Służby Liturgicznej w Polsce przyjęło zasadę , aby te służby zlecić dziewczętom i stad istnieją w Polsce żeńskie zespoły liturgiczne.

165. Co należy rozumieć przez pełny zespół żeńskiej służby liturgicznej?

- Należy rozumieć przez to zespół obejmujący wszystkie służby, jakie mogą być wykonywane przez dziewczęta w zgromadzeniu liturgicznym.

166. Jaki jest skład pełnego zespołu służby liturgicznej poza prezbiterium?

1/ kierowniczka scholi /precentorka/

2/ Komentatorka

3/ Służba ładu I

4/ Służba ładu II

5/ Służba ładu I

6/ Służba ładu II

7/ Schola I

8/ Schola II

9/ Schola III

10/ Schola IV

11/ Schola V

12/ Schola VI

• W scholi może być oczywiście więcej osób, zespół sześcioosobowy należy uważać na minimalny.

167. Jaki jest skład zespołu zmniejszonego?

• Służbę ładu i daru można zredukować do jednej osoby.

168. Jakie jest zadanie kierowniczki schoii /precentorki/?

• Funkcja kierowniczki scholi jest odpowiednikiem funkcji ceremoniarza w zespole służby liturgicznej w prezbiterium. W nawiązaniu do tradycji liturgicznej średniowiecznej gdzie istniała funkcja tzw. „precentora” - przewodnika scholi śpewaczej, proponujemy dla tej funkcji nazwę „precentorka'·. Precentorka jest odpowiedzialna za skompletowanie zespołu,. jego przygotowanie kieruje jego służbą w czasie Mszy. Również może spełniać funkcję dyrygenta chóru, o której jest mowa w n. 64 Ogólnego Wprowadzenia. /”Powinien być również kantor albo dyrygent chóru, który by podtrzymywał śpiew całego ludu i nim kierował. Co więcej, gdy nie ma chóru, wtedy do kantora należy czuwać nad poszczególnymi śpiewami i sprawiać, by wierni ze swej strony uczestniczyli w śpiewie”. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby funkcje kierownika scholi /precentorki/ i dyrygenta /ki/ chóru spełniały dwie osoby i wtedy zespół pełny byłby powiększony o jedna osobę.

169. Jaki jest stosunek organisty /ki/ do zespołu służby liturgicznej poza prezbiterium?

• Organista wypełnia również funkcje liturgiczną i o ile możliwości należy go włączyć do zespołu służby liturgicznej. W każdym razie należy zabiegać o jak najlepszy z nim współpracę.

170. Jakie jest zadanie komentatorki?

• „Konentator” przy pomocy objaśnień i pewnych wskazówek wprowadza wiernych w liturgię i przygotowuje ich do lepszego jej zrozumienia. Uwagi podawane przez komentatora powinny być starannie przygotowane, zwięzłe i jasne” /68 a/. Szczegółowe uwagi o funkcji komentatora i jej przygotowaniu zawarte s~ w skrypcie „Szkoła komentatora” wydanym przez KDSL /Szkoła liturgiczna w oazie rekolekcyjnej, III b/.

171. Z jakiego miejsca i w jaki sposób spełnia komentator swoja służbę:

• „Podczas spełniania swej funkcji komentator stoi w odpowiednim do tego miejscu, mając przed sobą wiernych, ale nie wchodzi na ambonę” /68 a/.
  Funkcja komentatorki powinna być wypełniana poza prezbiterium, dyskretnie, najlepiej, gdy komentatorka pozostaje na swoim miejscu przy scholi, mając oddzielny mikrofon.

172. W których momentach może w czasie Mszy świętej włączyć się komentator?

• W myśl n. 11 OWMR kapłan jako przewodniczący zgromadzenia może „W bardzo zwięzłych słowach wprowadzać wiernych w niektóre części liturgii, a mianowicie przed rozpoczęciem akcji liturgicznej w treść Mszy dnia, przed czytaniami: w liturgię słowa, przed prefacja: w modlitwę eucharystyczną. Przed rozesłaniem wiernych kapłan może swoim słowem zakończyć całą akcję liturgiczną”. W myśl n. 29 kapłan lub „ktoś odpowiedni spośród usługujących” może zrobić wprowadzenie do liturgii dnia. Należy przez osobę odpowiednią rozemleć komentatora. Analogicznie w pozostałych wymienionych powyżej momentach komentarz może być wygłaszany przez celebransa albo komentatora. Należy więc zawsze ustalić, w którym momencie będzie komentarz wygłaszał celebransa w którym komentator. Z reguły zaleca się, aby komentator dawał wprowadzenie do czytań.

173. W którym momencie jeszcze może włączyć się komentator?

• W wymienionych powyżej momentach chodzi o tak zwany „komentarz jednoczący”, który przeprowadza myśl przewodnią dnia. Do tego rodzaju komentarzy należy także komentarze wprowadzające do śpiewów. Komentarz inicjacyjny natomiast może wprowadzać do różnych obrzędów i części stałych Mszy świętej /na przykład: procesja z darami, znak pokoju, procesja komunijna itp./.

174. Na czym opiera się wprowadzenie do zespołu służby liturgicznej tzw. „służby ładu”?

• Na następującym sformułowaniu Ogólnego Wprowadzenia:
  Do służb wykonywanych poza prezbiterium należą: „ci, którzy w pewnych krajach przyjmują wiernych w drzwiach kościoła, wskazują im właściwe miejsca i utrzymują porządek w czasie procesji” /68/

175. Jakie jest zadanie „służby ładu” w zgromadzeniu eucharystycznym?

• Ogólne zadanie polega na trosce o usuwanie wszystkiego, co mogłoby zakłócać spokój i skupienie modlitewne w zgromadzeniu. Można tu wyliczyć dla przykładu następujące zadania: służba przy drzwiach, aby nie było zatłoczone przejście, zapraszanie do zajmowania wolnych miejsc, czuwanie, aby spóźniający się nie zakłócali skupienia i porządku, aby osoby nieodpowiednio ubrane nie wchodziły do kościoła /bardzo aktualne w miejscach turystycznych; zamykanie drzwi lub okien, gdy z ulicy dobiegaj hałasy, zapobieganie przeciągom, uspokajania lub delikatne wyprowadzanie dzieci plączących; troska o porządek przy procesjach, zwłaszcza przy procesji komunijnej; troska o apteczkę czy kontakt z pielęgniarką /w większych zgromadzeniach/ dla osób, które zasłabną itp. Od strony pozytywnej zadanie służby ładu można określić jako dopomaganie zgromadzeniu do skupienia modlitewnego. Do tej służby należy tak, ze troska o czystość i wystrój ołtarza i kościoła /kwiaty/.

176. Na czym opiera się wprowadzenie „służby daru” i jakie jest jej zadanie?

• Wśród służb wykonywanych poza prezbiterium są wymienieni ci, „którzy zbierają ofiary w kościele” /68 c/. Można tej służbie zlecić zorganizowanie składania komunikantów przed Mszą, zorganizowanie procesji z darami, niesienie darów do ołtarza, zorganizowanie zbierania ofiar pieniężnych i darów w naturze /tzw. dar ołtarza/ na potrzeby ubogich oraz kościoła /kultu/.

177. Co mówi Ogólne Wprowadzenie o składaniu darów i znaczeniu tego obrzędu?

• „Na początku liturgii eucharystycznej przynosi się do ołtarza dary, które staną się Ciałem i Krwią Chrystusa. /.../ Dobrze jest, gdy chleb i wino podają wierni, a kapłan lub diakon przyjmują je w odpowiednim miejscu. Chleb i wino składa się na ołtarzu, odmawiając przy tym ustalone modlitwy. Chociaż chleb i wino przeznaczone do liturgii nie są już wydzielane przez wiernych z ich własności, jak bywało niegdyś, to jednak obrzęd przynoszenia darów zachowuje swoją wymowę i duchowe znaczenie. Przyjmuje się także pieniądze lub inne dary na rzecz ubogich lub na potrzeby kościoła, przyniesione przez wiernych lub zebrane w kościele, dlatego dary te umieszczane są w odpowiednim miejscu, jednak poza stołem eucharystycznym” /49/.
  Wypada, żeby udział wiernych uwidocznił się przez złożenie czy to chleba i wina do sprawowania Eucharystii, czy też innych darów na potrzeby kościoła i ubogich /101(.

178. Jakie jest znaczenie śpiewu w liturgii?

• „Apostoł wzywa wyznawców Chrystusa, którzy zbierają się w oczekiwaniu przyjścia swego Pana, aby wspólnie śpiewali psalmy, hymny i pieśni duchowe (por. Kol 3,16). Śpiew jest bowiem znakiem, radosnego wzruszenia serca (por. Dz 2,46/. Tak więc słuszne jest spostrzeżenie Św. Augustyna: jeśli kto miłuje, ten śpiewa i już w starożytności stało się przysłowiem, że „kto dobrze śpiewa, podwójnie się modli''.
  Należy zatem przywiązywać wielką wagę do wykonywania śpiewu podczas obrzędów, uwzględniając przy tym wrodzone zdolności. poszczególnych narodów oraz możliwości każdego zgromadzenia. Nie jest jednak rzeczą konieczną zawsze śpiewać wszystkie teksty przeznaczone w zasadzie do śpiewu.
  Dobierając części, które mają być rzeczywiście śpiewane, pierwszeństwo należy przyznać tym, które posiadają większe znaczenie, a więc przede wszystkim tym, które śpiewa kapłan i asystujący, a lud na nie odpowiada, oraz wykonywanym wspólnie przez kapłana i lud. Ponieważ coraz częściej zbierają się wierni różnych narodowości, dlatego trzeba się starać; aby umieli oni śpiewać razem w języku łacińskim przynajmniej niektóre stałe części Mszy, a zwłaszcza wyznanie wiary i Modlitwę Pańską, korzystając z łatwiejszych melodii” /19/.

179. Jakie jest zadanie zespołu śpiewaków oraz innych wykonawców muzyki?

• „Wśród wiernych odrębną funkcję liturgiczną pełni zespół śpiewaków lub chór, którego zadaniem jest należyte wykonywanie przeznaczonych dla niego części, zależnie od rodzaju śpiewu, ora2 troska o to, aby wierni brali czynny udział w śpiewie. Uwagi dotyczące chóru odnoszą się również, z zachowaniem odpowiednich zmian, do wszystkich wykonawców muzyki, a szczególnie do organisty” /83/.

180. Jakie znaczenie w liturgii Mszy świętej mają dialogi i aklamacje?

• „Ponieważ odprawianie Mszy ma z natury charakter społeczny dlatego wielka siła oddziaływania tkwi w dialogach między celebransem a zgromadzeniem wiernych oraz w aklamacjach; są one bowiem nie tylko zewnętrznymi znakami wspólnego odprawiania, lecz także podtrzymują i realizuje łączność między kapłanem i ludem” /14/.
  Aklamacje i odpowiedzi wiernych na pozdrowienia i modlitwy kapłana stanowią ten stopień czynnego uczestnictwa, który winien być praktykowany przez zgromadzenie wiernych w każdej formie Mszy, aby jasno wyrażała się i rozwijała akcja całej wspólnoty /15/.

181. Które śpiewy stanowią samoistna czynność liturgiczną, a które są śpiewami towarzyszącymi jakiemuś obrzędowi?

• Do pierwszej kategorii należą: „Kyrie”, „Chwała na wysokości”,. psalm responsoryjny, „Święty”, aklamacja po konsekracji, „Ojcze nasz”, śpiew po Komunii.

• Drugą grupę tworzą: śpiew na wejście, na procesję z darami, „Baranku Boży”; śpiew na procesję komunijną.

• Śpiew przed Ewangelią jest zarazem obrzędem samoistnym i śpiewem towarzyszącym procesji z Ewangelią.

182. O czym należy pamiętać przy śpiewach towarzyszących obrzędom?

• Aby była synchronizacja pomiędzy śpiewem a obrzędem, aby śpiew trwał tak długo, jak długo trwa obrzęd, nie dłużej u nie krócej.

183. Jakie ma znaczenie i jak należy wykonywać śpiew na wejście?

• „Po zgromadzeniu się ludu, gdy wchodzi kapłan z asystą, rozpoczyna się śpiew na wejście. Ma on rozpocząć akcję liturgiczną, pogłębić jedność zgromadzonych, wprowadzić ich w misterium okresu liturgicznego lub obchodu świątecznego oraz towarzyszyć procesji kapłana i asysty” /25/..
  Śpiew na wejście wykonuje chór, lub kantor na przemian z ludem, może go też w całości wykonać lud lub sam chór. Można śpiewać albo antyfonę z psalmem, zaczerpnięte z Graduału Rzymskiego lub Graduału Zwykłego /Graduale Simplex/, albo inną pieśń dostosowaną do charakteru czynności świętej, dnia lub okresu, której tekst został zatwierdzony przez Konferencję Biskupów.
  Jeśli nie wykonuje się śpiewu na wejście, wtedy antyfonę zamieszczoną w mszale recytują wierni lub niektórzy z nich, albo lektor, albo sam kapłan, po pozdrowieniu ludu /26/.

184. Znaczenie i sposób wykonywania „Kyrie”.

• „Po akcie pokuty rozpoczyna się 'Panie, zmiłuj się nad nami', chyba, że ta aklamacja była już zawarta w samym akcie pokuty. Ponieważ jest to śpiew, w którym wierni wołają do Pana i błagają Go o miłosierdzie, dlatego wykonują go zwykle wszyscy, to znaczy bierze w nim udział lud oraz chór czy kantor. Zwykle każdą aklamację mówi się lub śpiewa dwa razy: nie wyklucza się jednak, ze względu na charakter języka, kompozycji muzycznej, czy na inne okoliczności - wprowadzenia większej liczby wezwań czy wstawek w postaci krótkiego 'tropu'. Jeśli się nie śpiewa 'Panie zmiłuj się nad nami', należy je odrecytować” /30/.

185. Znaczenie i sposób wykonywania „Gloria”.

• „'Chwała na wysokości', jest bardzo starożytnym i czcigodnym hymnem, w którym Kościół zgromadzony w Duchu Świętym wysławia i błaga Boga Ojca i Baranka. opiewa go całe zgromadzenie, albo lud na przemian z chórem, albo sam chór. Jeśli hymnu się nie śpiewa, wszyscy go recytują wspólnie lub na przemian.
  Hymn się śpiewa lub odmawia w niedziele, z wyjątkiem Adwentu i Wielkiego Postu, w uroczystości i święta oraz podczas obchodów mających szczególny i bardziej uroczysty charakter” /31/.

186. Jakie miejsce w służbie scholi zajmuje „Alleluja” względnie inny śpiew przed Ewangelią?

• Śpiew ten należy uważać za szczytowy moment w służbie scholi; ambicją scholi powinno być, aby nikt nie musiał jej wyręczać w tym śpiewie i aby wykonać go jak najpiękniej. Wykonanie tego śpiewu należy przy tym traktować jako minimalny program uczestnictwa scholi we Mszy świętej.

187. Jakie są przepisy na temat śpiewu przed Ewangelią?

• „Po drugim czytaniu następuje 'Alleluja' lub inny śpiew, zgodnie z okresem liturgicznym.

a/ 'Alleluja' śpiewa się przez cały rok poza Wielkim Postem. śpiew rozpoczynają wszyscy, albo chór, albo kantor; 'Alleluja' się powtarza. Wersety bierze się z lekcjonarza lub z Graduału.

b/ Inny śpiew stanowi albo werset przed Ewangelią, albo drugi psalm czyli traktus w tej postaci, w jakiej podaje go lekcjonarz lub Graduał” /3.7/.

• -”Biedy jest tylko jedno czytanie przed Ewangelią, wówczas:

a/ W okresie, w którym należy odmawiać 'Alleluja' można zastosować albo psalm responsoryjny, albo psalm responsoryjny i 'Alleluja' z należącym do niego wersetem, albo tylko psalm responsoryjny lub tylko 'Alleluja';

b/ W okresie, w którym nie odmawia się 'Alleluja', moźr. wziąd albo psalm, albo werset przed Ewangelia” /38/.

188. Jak śpiewa się wyznanie wiary?

• „Jeśli wyznanie wiary jest śpiewane, wykonuje je wszyscy razem lub na przemian” /44/.

189. Jakie są zasady dotyczące śpiewu przy, składaniu darów?

• „Procesji z darami towarzyszy śpiew przy składaniu darów; trwa on przynajmniej do momentu złożenia darów na ołtarzu. Zasady określające sposób wykonywania Śpiewu są takie same, jak przy obrzędzie wejścia /26/. opuszcza się jednak antyfonę na składanie darów, gdy się jej nie śpiewa” /50/.

190. Jaki charakter ma śpiew „Święty”?

• „Jest to aklamacja, która śpiewa /lub recytuje/ całe zgromadzenie w łączności z mocami niebios: w tej aklamacji, która stanowi część Modlitwy Eucharystycznej, bierze udział cały. lud z kapcanem” /55 b/.

191. Jak należy śpiewać „Baranku Boży”?

• „Podczas łamania chleba i zmieszania postaci chór lub kantor śpiewaj albo głośno odmawiają wezwanie „Baranku Boży”, na które lud odpowiada. Inwokację tę można powtórzyć wiele razy; zależy to od trwania obrzędu łamania chleba, któremu ma ona towarzyszyć. Ostatnie wezwanie kończy się słowami: „Obdarz nas pokojem” /56 e/.

192. Jakie na znaczenie i jak należy wykonać śpiew towarzyszący procesji komunijnej?

• „Gdy kapłan i wierni przyjmuje Sakrament, Śpiewa się pieści 'na Komunię; ma ona wyrazić przez jedność głosów duchowe zjednoczenie przyjmujących Komunię, ukazać radość serc i nadać bardziej braterski charakter procesji komunijnej. Śpiew rozpoczyna się wtedy, gdy kapłan przyjmuje Komunię, i trwa podczas przyjmowania przez wiernych Ciała Chrystusa, jak długo trzeba. Śpiew na Komunię kończy się jednak wcześniej jeśli po Komunii będzie śpiewany hymn. śpiewać można albo antyfonę z 'Graduału Rzymskiego, z psalmem lub bez psalmu, albo Antyfonę z psalmem z Graduału Zwykłego, albo inną odpowiednią pieśń, zatwierdzona przez Konferencję Biskupów.
  Śpiew na Komunię wykonuje albo sam chór, albo chór czy kantor razem z ludem. Jeśli nie śpiewa się podczas Komunii, wówczas antyfonę zawarta w mszale recytują wierni albo niektórzy z nich, albo lektor. W przeciwnym razie czyni to sam kapłan po przyjęciu Komunii, a przed rozdzielaniem jej wiernym” /56i/.

193. O czym należy pamiętać w związku ze śpiewem uwielbienia po Komunii św.?

• Śpiew ten należy odróżnić od śpiewu towarzyszącego rozdawaniu Komunii św. Nie należy go zaczynać przed zakończeniem rozdawania Komunii, lecz dopiero wtedy, gdy celebrans zajmie swoje miejsce przewodniczącego.

194. Co to jest „pieśń wyjścia”?

• Przepisy liturgiczne nie przewidują takiego śpiewu, bo Msza kończy się formuła rozesłania..
  Zwyczajowo przyjmuje się jednak taki śpiew towarzyszący powrotowi kapłana i asysty do zakrystii. Ponieważ jest to śpiew już właściwie poza liturgia, można tu stosować także śpiewy o charakterze nieliturgicznym, na przykład piosenki religijne.
  Zwyczajowo w Polsce od 1961 r. podczas śpiewu uroczystego hymnu /My chcemy Boga, Boże coś Polskę, Podnieś rękę Boże Dziecię/ cały zespół stoi gotów do odejścia, aż celebrans, po jego zakończeniu, ucałuje ołtarz.

195. W którym miejscu w kościele Należy umieścić scholę?

• „Biorąc pod uwagę układ przestrzenny kościoła, chór należy umieścić w takim miejscu, które by podkreślało jego znaczenie, mianowicie to, że stanowi część zgromadzonej wspólnoty i spełnia specjalna funkcję. Dzięki takiemu umieszczeniu· chór będzie mógł łatwiej wykonywać swoja funkcję liturgiczną, a każdemu z członków zespołu umożliwi się pełne, to jest sakramentalne uczestnictwo we Mszy świętej” ;274/.

196. Gdzie należy umieścić organy i inne instrumenty?

• „Organy i inne instrumenty muzyczne zatwierdzone do użytku w kościele należy tak umieścić, by służyły pomocą zespołowi śpiewaczemu, lub śpiewającemu ludowi, a także by je wszyscy dobrze słyszeli wówczas, gdy grają same” /275/.

197. Co ogólnie należy powiedzieć o relacji zespołu służby liturgicznej w prezbiterium do zespołu poza prezbiterium, zwłaszcza jeżeli ten ostatni zespół jest zespołem żeńskim?

- Istnienie i współdziałanie obu tych zespołów w jednym zgromadzeniu eucharystycznym jest wymownym znakiem dialogicznej struktury liturgii. Liturgia jest miejscem spotkania Chrystusa-Oblubieńca, reprezentowanego /uobecnionego/ przez kapłana i zespół liturgiczny wspomagający go w prezbiterium, z Kościołem-Oblubienica, wychodzącym w Duchu Świętym na spotkanie Oblubieńca i odpowiadającym Mu. Żeński zespół służby liturgicznej działający poza prezbiterium jest wyraźniejszym znakiem Kościoła-Oblubienicy.

DODATEK

„Katechizm Służby Liturgicznej” w programie szkoły liturgicznej

Oazy Nowego Życia II stopnia

Szkoła liturgiczna w dniu oazy	Odpowiadające programowi szkoły liturgicznej numery pytań i odpowiedzi w „Katechizmie Służby Liturgicznej”
I	1,2,3,4,5,6,7,8,9,13 1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11,12,13,14,15,16,17,123,124,126,127,128,129 ,a 183
II	67,68,69,70,71,72,73,74,75,76, 77,78,79,80,81,82,83,84,85,86,87 125,130
III	18,19,20, 131,132,133, 184,185
IV	22,180, 134,135,136,137,145,146 138,186
V	28,29,30,31,32,33,34,35,36,37,38,39,40,41,42,.43,44,45,46,47,48,49 50,51,52,22,23,24,25,26,139,140,141, 138,187
VI	53,54,55,56,57,58,59,60,61,66, 159,144,145,146,117,118,119;120,121,122
VII	63,64,65,160,147,148,149,176,172,189
VIII	150,151,152, 190
IX	89,153,154,92,93,94, 191,192
X	95,96,97,98,99,100,101,102,103 155
XI	27,178,179,181,182 104,105,106,107,108,109,110,111,112,113,114,115,116,164,165,166,167,168,169,170,171,172,173,174,175,195,196,197
XII	88,89,90,91,
XIII	- - - - - - -
XIV	161,162,163,156,157,158 193,194
XV	- - - - - - -

E

X

S

X

1

3

6

2

4

5

---