Zarodek 30.11.2010
Początkowa forma rozwoju osobniczego od zapłodnienia i pierwszego podziału zygoty do czasu zakończenia organogenezy, czyli różnicowania się narządów i wytworzenia łożyska.
Po zakończeniu tego procesu rozwijający się organizm nazywany jest płodem
U zwierząt udomowionych okres zarodkowy trwa przez pierwsze 4-6tyg życia
Zarodek krowy w
- 23 dniu ciąży
- 24 dniu
- 27 dniu
Płód krowy pod koniec 3 miesiąca ciąży
Obumieranie zarodków - mortificatio embrionalis
Zamieranie zapłodnionych komórek jajowych, morul, blastocyst i zarodków w innych fazech rozwoju
Trudne w diagnozowaniu (USG?)
Uważa się, że u krów może dotyczyć 10-40% samic (>50% w stadach problemowych)
U klaczy 2-20%, owiec 20%, świń 20-35%
Obumieranie zarodków
Uważa się że w rozwoju embrionalnym istnieją 3 krytyczne momenty
- opuszczanie przez zarodek zona pellucida
- czas potencjalnej luteolizy
- rozpoczęcie procesu implantacji
Czas początku zagnieżdżenia i osiągnięcia pełnej implantacji u różnych gatunków
Gatunek |
Początek implantacji |
Zakończenie implantacji |
bydło |
22-25 |
4045 |
koń |
35-40 |
95-105 |
świnia |
13-14 |
25-26 |
owca |
15-16 |
30-35 |
Wykres poziomu progesteronu podczas cyklu i ciąży
Implantacja zarodków
W 15-16 dniu, a więc przed implantacją zarodek krowy, owcy i kozy rozpoczyna wytwarzanie substancji białkowej o budowie i właściwościach zbliżonych do prolaktyny i hormonu wzrostu, lecz odmiennych właściwościach immunologicznych - interferon-tau?
Uczestniczy on w przygotowaniu bł. śluzowej do implantacji zarodka
W przygotowaniu bł śl macicy (m.in. zwiększenie czynności gruczołów wydzielniczych) uczestniczy również progesteron produkowany przez ciałko żółte
Kluczowy do utrzymania ciąży jest odpowiedni poziom progesteronu
O losach ciałka żółtego produkującego progesteron decyduje obecność w macicy zarodka w 10-12 dniu ciąży
Przyjmuje się że sygnałem pozwalającym na zahamowanie luteolizy są wytwarzane przez zarodek w 10-12 dniu estrogeny
Estrogeny powodują zmianę kierunku wydzielania PGF2alfa (zamiast do naczyń włosowatych PGF2alfa wydzielana jest do światła macicy)
W procesie utrzymania ciąży istotną rolę odgrywają ponadto prostaglandyny E2 i I2
Błony płodowe i łożysko
Zapewniają łączność pomiędzy zarodkiem a matką - zapewnienie potrzeb energetycznych i budulcowych nowo tworzonego organizmu
Ochrona zarodka
Możliwość wydalania metabolitów
Strzegą odrębności immunologicznej
Obumieranie zarodków
W zależności od terminu zamarcia zarodka możemy mówić o:
- wczesnej śmierci zarodka - do 14 dni po zapłodnieniu
- późnej śmierci zarodka - w 3-4 tygodniu ciąży
Konsekwencją zamarcia zarodka jest jego
- resorpcja
- mumifikacja
Przyczyny
- czynniki genetyczne
- „starzenie się komórek jajowych
- zaburzenia hormonalne występujące w okresie wczesnej ciąży
- niekorzystne warunki dla zarodka występujące w środowisku macicy
- czynniki zakaźne (bakterie, wirusy)
- stres
- żywienie!!!
- polispermia
Czynniki genetyczne
- niezgodności antygenowe między plemnikami a organizmem samicy
- niezgodności antygenowe między plemnikami a komórką jajową
- niezgodności antygenowe między zygotą a organizmem samicy
- abberacje i translokacje chromosomalne
- chów w pokrewieństwie (inbreeding)
Czynniki zakaźne
- Campylobacter foetus, Trichomonas foetus, Haemophilus sommus, Chlamydia psittaci, IBR
Zaburzenia hormonalne - głównie niewydolność lutealna
Czynniki infekcyjne wywołujące endometritis
Zbyt wczesna inseminacja lub krycie po porodzie
Nieodpowiedni termin inseminacji w obrębie rui
Infekcje powodujące gorączkę
Leczenie
- GnRH, hCG, progesteron
Zapobieganie
- odpowiedni dobór zwierząt
- odpowiedni czas inseminacji
- prawidłowe żywienie
- odpowiednie środowisko
- zwalczanie chorób zakaźnych
- eliminacja stresu
Pogorszenie płodności wiąże się prawdopodobnie z wysokim zapotrzebowaniem na składniki pokarmowe u krów w laktacji
Większa wydajność mleka u krów rasy HF powoduje, że są przypadki ujemnego bilansu energii oraz związanych z nim chorób metabolicznych
- ketoza
- stłuszczenie wątroby
Wskaźniki płodności
Zapładnialność - odsetek samic zapłodnionych po pierwszym unasiennianiu ok. 40% ?
Okres usługi - czas potrzebny do skutecznego zapłodnienia krowy
Wskaźnik zabiegów unasienniania - liczba zabiegów unasienniania wykonywanych przeciętnie dla jednej samicy - 1,5-2
Wskaźnik ciąży - liczba zabiegów unasienniania dla uzyskania jednej ciąży - 1,6-1,7
Okres międzyciążowy - czas między kolejnymi ciążami - 85-110 dni
Procent porodów - odsetek samic rodzących
Okres międzyporodowy - okres między kolejnymi porodami - 375-390 dni
Odsetek ronień między 45-265 dniem ciązy - <3%
Wiek przy pierwszym wycieleniu - 24mce
Dni okresu zasuszenie - 50-60dni
Dni do pierwszej rui - <10dni
Odsetek brakowań z powodu niepłodności <5%
Podstawowymi przyczynami zaburzeń w rozrodzie są błędy żywieniowe
Każda analiza żywienia ze względu na zakres i istotność wpływu na wskaźniki rozrodu, powinna rozpoczynać się od:
- oceny stopnia pokrycia potrzeb energetycznych krowy
- oceny poziomu i rodzaju białka w dawce pokarmowej
- oceny poziomu składników mineralnych i witamin
Dotyczy to tak niedoboru jak i nadmiaru w stosunku do zapotrzebowania
Nawet najlepsze dodatki min-wit nie poprawią płodności krów źle żywionych energetycznie i białkowo
Energia
- niedobór
Im dłuższy i głębszy jest ujemny bilans energii we wczesnej laktacji tym dłuższy okres od wycielenia do pierwszej owulacji
Utrata kondycji, opóźnione pojawienie się rui i mniejszy wskaźnik zapładnialności
Białka
- niedobór
Podatność na infekcje, w tym na infekcje ukł rozrodczego
Opóźniona inwolucja macicy
Ciche ruje
- nadmiar
Pogorszenie płodności (wpływ amoniaku z mocznika)
Obciążenie energetyczne związane z dotoxykacją amoniaku w wątrobie
Ca
- niedobór
Opóźniona inwolucja macicy, trudne porody, zatrzymanie łożyska (uwaga na selen)
Wit A
- niedobór
Zatrzymania łożyska, wczesne poronienia
???
- niedobór
Zaburzenia w funkcjonowaniu ciałka żółtego
Czynniki żywieniowe mogą decydować o rozrodzie krów poprzez wpływ na:
- podwzgórze
- przysadkę mózgową
- wzrost pęcherzyków jajnikowych
- funkcję ciałka żółtego
- jakość oocytów
- środowisko macicy
- przeżywalność embrionów