19.02.2006

Źródła prawa regulujące prawo podatkowe w Polsce:

1. Konstytucja RP;

2. ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa reguluje kwestie zobowiązań podatkowych, postępowania podatkowego, czynności kontrolnych i sprawdzających oraz tajemnicy podatkowej;

3. przepisy regulujące zasady postępowania Ministra Finansów;

4. przepisy o izbach skarbowych i kontroli skarbowej;

5. przepisy dotyczące funkcjonowania Samorządowego Kolegium Odwoławczego;

6. ustawy o: podatku VAT, podatku akcyzowym, podatku dochodowym od osób fizycznych, podatku dochodowym od osób prawnych, podatku od dochodów jednostek samorządu terytorialnego, podatku rolnym, podatku leśnym, podatkach i opłatach lokalnych (w tym: podatek od nieruchomości, podatek od środków transportowych, podatek od posiadania psów, opłata skarbowa, opłata eksploatacyjna), podatku od spadków i darowizn, podatku od czynności cywilnoprawnych;

7. przepisy dotyczące postępowania egzekucyjnego w administracji.

Zgodnie z art. 84 Konstytucji RP: „Każdy jest zobowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków określonych w ustawie.” Wynika z tego:

1. zasada powszechności opodatkowania - opodatkowanie dotyczy ogółu obywateli oraz podmiotów, które przez obywateli zostają utworzone, bez względu na osobowość prawną;

2. zasada równości opodatkowania;

3. zasada ustawowej regulacji obciążeń podatkowych - nie wolno wprowadzać tych obciążeń w innym trybie niż ustawowy.

Art. 217 Konstytucji RP: „Nakładanie podatków i innych danin publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków następuje w drodze ustawy.”

Oznacza to, że podatek - jako podstawowe źródło dochodów publicznych - winien być uregulowany w ustawie. Podobnie w drodze ustawowej należy uregulować zasady udzielania ulg, zwolnień, a także ewentualne zwyżki podatkowe.

Podatek - jest to publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe i bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, wynikające z przepisów podatkowych o charakterze ogólnym (tj. z ustawy).

Podatek jest świadczeniem publicznoprawnym, co oznacza, że obowiązek podatkowy istnieje niezależnie od woli podatnika oraz że nie można podatku przenosić na inne osoby.

Podatek to świadczenie nieodpłatne - czyli: nieekwiwalentne.

Świadczenia zbliżone do podatku to:

1. cło obowiązek wniesienia cła istnieje w związku z przekroczeniem granicy państwa;

2. opłata jeśli ma charakter publicznoprawny - nie jest tożsama z ceną, jednakże charakteryzuje ją element ekwiwalentności - np. opłaty za usługi ze strony organów administracji (opłata za wydanie paszportu, opłaty konsularne, legalizacyjne, probiercze, skarbowe), opłaty za korzystanie z urządzeń użyteczności publicznej (np. za wstęp do parku, na basen, do zoo, opłata za przejazd środkami komunikacji publicznej), opłaty ekologiczne (opłaty za wodę, ścieki, składowanie odpadów, wprowadzanie zanieczyszczeń powietrza).

Podatek jest świadczeniem o charakterze przymusowym - oznacza to, że państwo może stosować przymus administracyjny, aby podatnik w terminie i w pełnej wysokości odprowadził należny podatek.

Art.33 Ordynacji podatkowej dotyczy zabezpieczenia egzekucji świadczeń podatkowych (nowelizacja 1 września 2005r.). Inne zabezpieczenia, przewidziane w Ordynacji podatkowej:

• art. 34 przymusowa hipoteka na nieruchomości,

• art. 41 (i następne) zastaw skarbowy na rzeczach ruchomych.

Ministerstwo Finansów prowadzi Centralny Rejestr Zastawów Skarbowych.

Podstawa prawna: ustawa z dnia 10 czerwca 1966r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Organy egzekucyjne: naczelnik urzędu skarbowego, prezydent miasta na prawach powiatu.

Podatek jest świadczeniem bezzwrotnym, tzn. że raz uiszczony podatek nie podlega zwrotowi (wyjątek stanowi nadpłata podatku).

W wielu podatkach przyjęto zasadę dokonywania przedpłat (zaliczek).

W przypadku przekroczenia kwoty faktycznie należnego podatku, różnica (nadpłata) podlega zwrotowi.

Nadpłata podatku - na wniosek podatnika - może być przeznaczona na sfinansowanie zaległości w innych podatkach lub może zostać zwrócona podatnikowi.

Podatek jest świadczeniem na rzecz Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego (podstawa prawna: ustawa o finansach publicznych oraz ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego).

Ustawa o dochodach j.s.t. imiennie wymienia podatki należne tym jednostkom, natomiast pozostałe podatki stanowią dochód Skarbu Państwa.

Część dochodów należnych jednostkom samorządu terytorialnego pobierana jest przez urzędy skarbowe. Podobnie jest w przypadku udziałów j.s.t. we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych - kwoty należne z tego tytułu pobierane są przez organy państwowe, a następnie są przekazywane jednostkom samorządu terytorialnego.

Podatek jest świadczeniem o charakterze ogólnym, tzn. norma prawna jest tak skonstruowana, że krąg jej adresatów jest nieograniczony (nie ma podatków adresowanych do imiennie określonego kręgu adresatów).

Konstrukcja podatku:

Na podatek składają się elementy:

1. o charakterze stałym, tzn. takie, które muszą występować w każdym podatku,

2. o charakterze zmiennym - o ich wprowadzeniu do podatku decyduje ustawodawca.

Elementy stałe podatku to: podmiot, przedmiot, podstawa i stawka.

Podmiot opodatkowania:

1. czynny - Parlament lub (wyjątkowo) organy lokalne po przeprowadzeniu referendum w sprawie samoopodatkowania;

2. bierny - wyróżnia się trzy kategorie podmiotów biernych: płatnik, podatnik i inkasent.

Uczestników stosunku podatkowego określa art. 7, 8, i 9 Ordynacji podatkowej.

Płatnik - nalicza, pobiera i odprowadza podatek. Odpowiada za zobowiązanie podatkowe całym swoim majątkiem (nawet wówczas, gdy wadliwe naliczenie podatku wynika z winy podatnika).

Podatnik - ponosi ciężar podatku. Odpowiada za zobowiązanie podatkowe w pełnej wysokości, całym swoim majątkiem.

Inkasent - pobiera i odprowadza podatek na rachunek organu podatkowego (najczęściej w zakresie podatków i opłat lokalnych). Odpowiada całym swoim majątkiem, ale tylko do wysokości pobranych i nieodprowadzonych kwot.

Przedmiot opodatkowania - jest to stan faktyczny lub stan prawny, który powoduje powstanie obowiązku podatkowego (np. osiągnięcie dochodu, posiadanie nieruchomości, zawarcie umowy kupna - sprzedaży, nabycie spadku).

Podstawa opodatkowania - jest to przedmiot opodatkowania wyrażony ilościowo lub wartościowo (np. w podatku od nieruchomości mamy do czynienia z różnymi podstawami opodatkowania: dla budynków - powierzchnia, dla budowli związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - wartość).

Stawka podatkowa - wyraża stosunek podstawy opodatkowania do kwoty podatku, którą należy uiścić. Rodzaje stawek:

1. stawka stała (proporcjonalna, liniowa) - przyrost podstawy opodatkowania nie ma wpływu ma zmianę stawki:

Wyróżniamy stawki stałe procentowe lub kwotowe.

2. stawka zmienna:

a) stawka progresywna:

Tzw. zimna progresja - ustawodawca nie waloryzuje progów podatkowych.

Stawki progresywne występują w podatkach dochodowych oraz w podatku od spadków i darowizn.

b) stawka regresywna - wzrost podstawy opodatkowania powoduje zmniejszenie stawki podatkowej (obecnie w Polsce nie występują stawki regresywne)

Progresja i regresja mogą mieć charakter szczeblowy (jak na powyższym wykresie) lub globalny - mniej korzystny dla podatnika.

c) stawka degresywna - polega na tym, że stawka jest elementem polityki finansowej państwa: przyjmuje się pewien pułap degresji, a stawki podatkowe stosuje się dla osiągnięcia celów gospodarczych (np. po przekroczeniu pewnego pułapu stawka zmienia się
w progresywną).

Elementy zmienne podatku to: zwolnienia, ulgi, zwyżki, terminy płatności, formy zapłaty.

Zwolnienia dzieli się na:

1. podmiotowe (wyłącznie w drodze ustawy),

2. przedmiotowe (np. w podatku od środków transportowych - pojazdy zabytkowe; w podatku dochodowym od osób fizycznych - stypendia socjalne, zasiłki, zapomogi; w podatku rolnym - grunty klasy IV).

Tzw. zwolnienia uwarunkowane - np. przedstawiciele dyplomatyczni innych państw, pod warunkiem wzajemności.

Ulgi: podmiotowe, przedmiotowe, dot. obniżenia podstawy opodatkowania oraz dot. obniżenia kwoty podatku.

Przykład: w podatku dochodowym od osób fizycznych - ulga podmiotowa dla osób niepełnosprawnych w zakresie kosztów dojazdu na niezbędne zabiegi rehabilitacyjne (kwoty limitowane, które obniżają podstawę opodatkowania).

Zwyżki - organ podatkowy może podwyższyć opodatkowanie na wniosek podatnika, nie więcej jednak niż o 50% (obecnie przewidywana jest zwyżka dotycząca karty podatkowej).

Terminy płatności - wynikają z przepisów prawa materialnego lub z przepisów ogólnych (wg zasad ogólnych terminy płatności wynoszą najczęściej 14 dni).

Formy zapłaty - podatek jest świadczeniem o charakterze pieniężnym, a jego zapłata może następować w różnych formach (np. art. 61 Ordynacji podatkowej określa formy zapłaty podatku przez przedsiębiorców ustawodawca wskazuje formę rozliczenia bankowego przy zapłacie podatku).

Organy podatkowe:

Dzielą się na dwa piony:

1. samorządowe organy podatkowe,

2. państwowe (skarbowe) organy podatkowe.

Samorządowe organy podatkowe - zgodnie z Konstytucją RP i Ordynacją podatkową postępowanie podatkowe jest dwuinstancyjne. Organy pierwszej instancji to: wójt (burmistrz, prezydent miasta) oraz starosta i marszałek województwa. Organem drugiej instancji jest Samorządowe Kolegium Odwoławcze. W trybach nadzwyczajnych SKO występuje jako organ pierwszej instancji, natomiast organem drugiej instancji jest również SKO, ale w innym składzie osobowym.

Państwowe organy podatkowe - w przeważającej części spraw organem pierwszej instancji jest naczelnik urzędu skarbowego, zaś organem drugiej instancji - dyrektor izby skarbowej.

W zakresie podatków granicznych - organem pierwszej instancji jest naczelnik urzędu celnego, a organem drugiej instancji jest dyrektor izby celnej.

W innych zakresach - organ pierwszej instancji to dyrektor izby skarbowej lub dyrektor izby celnej, natomiast w drugiej instancji składa się wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy przez ten sam organ.

Tryby nadzwyczajne - pierwsza instancja: Minister Finansów, druga instancja: wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy przez ten sam organ.

Organy podatkowe wymienia art. 13 Ordynacji podatkowej.

Do organów podatkowych nie wymienionych w w/w artykule należą: w pierwszej instancji - Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej, w drugiej instancji - Dyrektor Izby Skarbowej (dotyczy to spraw z zakresu kontroli skarbowej).

2004r. - powołanie Wojewódzkich Kolegiów Skarbowych.

W zakresie dochodów Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (art. 67 Prawa geologicznego i górniczego) - organ pierwszej instancji: Prezes NFOŚiGW, organ drugiej instancji: Minister Ochrony Środowiska.

Inne państwowe organy podatkowe wyróżnia się na podstawie innych przepisów szczególnych.

Obowiązek podatkowy a zobowiązanie podatkowe:

Nie są to pojęcia tożsame.

Definicje ustawowe:

1. obowiązek podatkowy art. 4 Ordynacji podatkowej

2. zobowiązanie podatkowe art. 5 Ordynacji podatkowej

Obowiązek podatkowy - nieskonkretyzowany, przewidziany przepisami ustawy.

Zobowiązanie podatkowe - stanowi konkretyzację obowiązku podatkowego, tj. wynika z obowiązku podatkowego i konkretyzuje: podatek, osobę podatnika oraz wysokość, termin i miejsce świadczenia.

Powstawanie i wygasanie zobowiązania podatkowego:

Sposób powstania zobowiązania podatkowego art. 21 Ordynacji podatkowej.

Zobowiązanie podatkowe powstaje:

1. z chwilą zaistnienia zdarzenia, z którym związany jest obowiązek podatkowy (tj. z mocy prawa),

2. z dniem doręczenia decyzji organu podatkowego.

Decyzja organu podatkowego ma charakter konstytutywny, tzn. rodzi zobowiązanie podatkowe (dopóki nie ma decyzji - nie ma konkretyzacji obowiązku podatkowego).

Decyzje organów podatkowych można podzielić na:

1. decyzje ustalające zobowiązanie podatkowe (decyzje konstytutywne),

2. decyzje określające zobowiązanie podatkowe (decyzje deklaratoryjne) art. 21 ust. 3 Ordynacji podatkowej.

Organ podatkowy wydaje decyzję określającą zobowiązanie podatkowe, gdy w toku postępowania podatkowego stwierdzi, że podatnik - mimo ciążącego na nim obowiązku podatkowego - nie dopełnił należnych czynności (nie zapłacił całości lub części podatku, nie ujawnił okoliczności powodujących powstanie zobowiązania podatkowego itd.).

Wygaśnięcie zobowiązania podatkowego - sposoby wygasania zobowiązania podatkowego określa art. 59 Ordynacji podatkowej.

W literaturze przedmiotu najczęściej spotyka się podział na:

1. wygaśnięcie efektywne - gdy przynajmniej część zobowiązania podatkowego została wykonana;

2. wygaśnięcie nieefektywne - gdy pomimo istniejącego zobowiązania podatkowego nie jest ono wymagalne.

Wygaśnięcie efektywne:

zapłata (art. 61 Ordynacji podatkowej), kompensata (art. 64 Ordynacji podatkowej), przeniesienie własności rzeczy lub praw majątkowych (art. 66 Ordynacji podatkowej).

Wygaśnięcie nieefektywne:

zaniechanie poboru (art. 22 Ordynacji podatkowej), umorzenie zaległości podatkowych (art. 67a Ordynacji podatkowej), przedawnienie (art. 68 i 70 Ordynacji podatkowej).

Zapłata podatku - realizowana jest w formie pieniężnej (w przypadku przedsiębiorców - za pośrednictwem rachunku bankowego). Szczególne formy zapłaty - w odniesieniu do akcyzy lub opłaty skarbowej.

Kompensata (potrącenie) - może być dokonana tylko w szczególnej sytuacji: gdy istnieje wzajemna, bezsporna, wymagalna wierzytelność podatnika wobec Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego. Ordynacja podatkowa określa, z jakich tytułów może powstać w/w wierzytelność.

Kompensata może być dokonana również wtedy, gdy istnieje wierzytelność podatnika wobec państwowej lub samorządowej jednostki budżetowej (w tym przypadku istnieją pewne ograniczenia).

Przeniesienie własności rzeczy lub praw majątkowych - pojęcie „zaległości podatkowych” użyte w tym przepisie dotyczy zarówno zaległości podatkowych w rozumieniu art. 51 Ordynacji podatkowej, jak i odsetek za zwłokę (zgodnie z art. 53 Ordynacji podatkowej).

Przeniesienie własności następuje w formie umowy notarialnej, którą zawiera z podatnikiem bądź starosta (gdy chodzi o należności Skarbu Państwa - zawarcie takiej umowy następuje za zgodą naczelnika właściwego urzędu skarbowego), bądź też wójt (burmistrz, prezydent miasta) - gdy chodzi o należności j.s.t.

Zaniechanie poboru - instytucję tę określa art. 22 Ordynacji podatkowej. Generalną kompetencję w tym zakresie posiada Minister Finansów, który

w sytuacjach uzasadnionych ważnym interesem społecznym lub interesem podatnika może zaniechać poboru całości lub części zobowiązania podatkowego. Instytucję zaniechania poboru mogą również stosować inne organy podatkowe.

Z zaniechaniem poboru mamy do czynienia wyłącznie w tych podatkach, w których występuje instytucja płatnika (na wniosek podatnika płatnik może być zwolniony z zapłaty podatku).

Natomiast gdy chodzi o podatnika, zaniechanie poboru może nastąpić:

1. gdy pobranie zaliczki na podatek może zagrozić egzystencji podatnika,

2. gdy podatnik nie wykorzystał w określonym terminie przysługującej mu ulgi (wówczas zaniechanie poboru następuje na wniosek podatnika).

Umorzenie zaległości podatkowych - art. 67a Ordynacji podatkowej określa delegację ustawową do ustalania tych ulg na rzecz Rady Ministrów.

Umorzenie zaległości podatkowych związane jest z umorzeniem odsetek za zwłokę (umorzenie odsetek następuje z mocy prawa, w takiej samej części jak umorzenie zaległości podatkowej). Może mieć miejsce również sytuacja odwrotna: organ może umorzyć odsetki za zwłokę, ale odmówić umorzenia należności głównej.

Instytucja umorzenia zaległości podatkowych może być zastosowana na wniosek podatnika lub z urzędu. Umorzenie z urzędu reguluje art. 67d ust.1 Ordynacji podatkowej może ono nastąpić w czterech sytuacjach:

1. gdy zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty, która byłaby wyższa niż wydatki egzekucyjne (czyli: koszty postępowania egzekucyjnego będą wyższe niż odzyskane kwoty);

2. gdy kwota zaległości podatkowych nie przekracza 5-krotności kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym;

3. gdy w zakończonym postępowaniu upadłościowym lub likwidacyjnym nie wyegzekwowano należności podatkowych;

4. gdy podatnik będący osobą fizyczną zmarł nie pozostawiając żadnego majątku lub pozostawiając ruchomości, które nie podlegają egzekucji, bądź też nie pozostawił żadnych spadkobierców (poza Skarbem Państwa lub jednostką samorządu terytorialnego).

Przedawnienie - terminy przedawnienia mogą być zróżnicowane.

Instytucja przedawnienia jest związana z upływem czasu, gdy organ podatkowy nie ma już możliwości dochodzenia zobowiązania podatkowego.

Termin przedawnienia wynosi 3 lata od końca roku podatkowego, w którym powstało zobowiązanie podatkowe, a gdy podatnik nie złożył stosownych informacji o okolicznościach powodujących powstanie zobowiązania - termin ten wynosi 5 lat (na zasadach ogólnych).

Art. 70 ust. 4 Ordynacji podatkowej dotyczy przerwania biegu terminu przedawnienia.

04.03.2006

System podatkowy:

Jest to uporządkowany zbiór podatków, które występują na danym terenie w danym czasie.

W systemie podatkowym istnieją różnego rodzaju klasyfikacje podatków.

Najczęściej klasyfikuje się podatki ze względu na kryterium przedmiotowe - pod tym względem wyróżnia się cztery grupy podatków:

1. podatki przychodowe,

2. podatki dochodowe,

3. podatki majątkowe,

4. podatki konsumpcyjne.

Podatki przychodowe - stanowią podstawowe źródło dochodów budżetowych. Podatki te cechuje tzw. przerzucalność, tzn. że są one przenoszone na nabywców w cenach towarów lub usług.

W Polsce do podatków przychodowych należą: podatek VAT, podatek akcyzowy (w części) oraz podatek od czynności cywilnoprawnych.

Podatki dochodowe - są to podatki bezpośrednie, osobiste. Obciążają one wyniki działalności podatnika i nie można ich przenieść na inny podmiot.

Do podatków dochodowych zalicza się:

1. podatek dochodowy od osób fizycznych,

2. podatek dochodowy od osób prawnych,

3. zryczałtowany podatek dochodowy od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (tj. karta podatkowa, ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, ryczałt od przychodów osiąganych przez osoby duchowne z tytułu pełnienia posług duszpasterskich).

Do opodatkowania dochodów stosuje się również inne regulacje prawne:

1. ustawa o wpłatach z zysku do budżetu państwa (dot. jednoosobowych spółek Skarbu Państwa);

2. nowelizacja ustawy o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych (chodzi o zamianę tzw. dywidendy obligatoryjnej na wpłatę z zysku do budżetu państwa);

3. ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (przewiduje ona - w określonych sytuacjach - obowiązek odprowadzania przez j.s.t. wpłat do budżetu państwa);

4. regulacje dotyczące podatku od spadków i darowizn (jest on klasyfikowany bądź jako podatek dochodowy, bądź też jako podatek majątkowy).

Podatki majątkowe - opodatkowaniu podlega tutaj sam fakt posiadania składników majątkowych.

Do podatków majątkowych zalicza się: podatek od środków transportowych, podatek od nieruchomości, podatek leśny, podatek rolny (z tym, że tego ostatniego nie można jednoznacznie przyporządkować do grupy podatków majątkowych, gdyż w pewnych sytuacjach przybiera on postać podatku przychodowo-majątkowego, co wiąże się ze specyfiką prowadzenia gospodarstwa rolnego).

Podatki konsumpcyjne - do podatków tych należą: podatek od posiadania psa, podatek akcyzowy, podatek od gier (uregulowany w ustawie o grach i zakładach wzajemnych - jednakże istnieje opinia, iż podatek ten powinien być raczej zaliczany do podatków obrotowych niż konsumpcyjnych).

Drugim kryterium podziału podatków jest kryterium podmiotowe, które może być rozpatrywane w dwóch aspektach:

1. ze względu na podmioty, które są obciążone podatkami, wyróżnia się:

• podatki, które obciążają osoby fizyczne,

• podatki, które obciążają osoby prawne,

• podatki, które obciążają jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej;

ze względu na podmioty, których budżet zasila konkretny podatek, wyróżnia się:

• podatki państwowe,

• podatki samorządowe (gminne).

Kolejne kryterium klasyfikacji podatków stanowi kryterium czasowe, zgodnie z którym podatki dzieli się na:

1. podatki jednorazowe i wielokrotne,

2. podatki stałe i okresowe.

Podatki jednorazowe - to przede wszystkim dawne podatki od wzbogacenia (w latach 40-tych, a następnie w latach 70-tych XX w.). Obecnie do tej grupy podatków zalicza się podatek od spadków i darowizn (w części dotyczącej spadkobrania).

Podatki wielokrotne - to m.in. podatki dochodowe.

Podatki stałe - do tej grupy podatków zalicza się podatki dochodowe (od osób fizycznych i od osób prawnych).

Podatki okresowe - dawniej były to składki na FOZZ (dotyczyły one zysków dewizowych osiąganych przez Centrale Handlu Zagranicznego) oraz podatek importowy (obowiązywał od 1993r. - w określonym czasie; na każdy kolejny rok następowała zmiana ustawy dotyczącej tego podatku - aż do 1996r.).

Kolejny podział podatków:

1. podatki osobiste - związane z osobą podatnika (podatek dochodowy od osób fizycznych);

2. podatki rzeczowe - związane z przedmiotem opodatkowania: np. podatek od nieruchomości (w przypadku powstania zaległości w tym podatku istnieje możliwość ustanowienia hipoteki przymusowej na nieruchomości, która to hipoteka nie wygasa, lecz przechodzi na każdego kolejnego właściciela danej nieruchomości - należność można egzekwować wyłącznie z tej konkretnej, obciążonej nieruchomości).

Zasady podatkowe:

Są to przede wszystkim postulaty nauki pod adresem twórców systemu podatkowego, mające zapewnić idealny kształt tego systemu.

Pierwsze zasady podatkowe sformułował A. Smith. Były to:

1. zasada równości,

2. zasada pewności,

3. zasada dogodności,

4. zasada taniości.

Zasada równości - w przypadku podatników osiągających takie same dochody i mających taką samą sytuację majątkową, obciążenie podatkowe powinno być jednakowe (nie powinna tu mieć znaczenia sytuacja osobista podatnika).

Zasada pewności - system podatkowy musi być jak najbardziej stabilny (pewny), aby podatnik wiedział jakie będą obowiązywały zasady dotyczące obciążeń podatkowych w dłuższym czasie.

Zasada dogodności - pobór podatków powinien przypadać w okresach najkorzystniejszych (najdogodniejszych) dla podatnika, tzn. wtedy, gdy podatnik posiada najlepszą zdolność płatniczą.

Zasada taniości - chodzi o to, aby system podatkowy był tak skonstruowany, żeby wymiar i pobór podatku był jak najtańszy.

W XIX w. zasady A. Smitha zmodyfikował A. Wagner, który zasadę równości zamienił na zasadę sprawiedliwości, a pozostałe trzy zasady określił mianem techniki podatkowej. Ponadto wprowadził nową zasadę tzw. wydajności (nienaruszalności) źródła oraz zasadę elastyczności systemu podatkowego.

Pojęcie „sprawiedliwości podatkowej” w zasadzie nie istnieje, ale A. Wagner uważał, że system podatkowy - aby mógł być sprawiedliwy - powinien uwzględniać indywidualne uwarunkowania każdego podatnika (np. sytuację osobistą).

Zasada nienaruszalności źródła - system podatkowy powinien być tak ukształtowany, aby podatnik, który płaci regularnie podatki, nie był np. zmuszony do zbywania w tym celu części swoich składników majątkowych (czyli: system podatkowy powinien być tak skonstruowany, aby obciążenia podatkowe nie przekraczały możliwości podatnika).

Zasada elastyczności systemu podatkowego - system podatkowy powinien sprawnie reagować na wszelkie zmiany koniunktury.

Przyczyny zmian przepisów podatkowych:

1. wadliwość dotychczasowych regulacji oraz istnienie tzw. luk prawnych (np. związanych z pojawieniem się nowego zdarzenia podlegającego opodatkowaniu, nie objętego stosowną regulacją prawną, czy też z ewidentnymi błędami ustawodawcy, zmieniającego dotychczasowe przepisy);

2. uchwały i wyroki Trybunału Konstytucyjnego, zmieniające rozwiązania przyjęte przez ustawodawcę;

3. przyczyny o charakterze gospodarczym i społecznym (tj. pojawianie się nowych zdarzeń, zjawisk, które wcześniej nie podlegały opodatkowaniu - np. sukcesywne uzupełnianie katalogu czynności objętych podatkiem VAT).

Kształtując system podatkowy, ustawodawca powinien stosować techniki uwzględniające:

1. zasady równości i powszechności opodatkowania,

2. zasadę ustawowej regulacji obciążeń podatkowych,

3. zasadę lex retro non agit oraz zasadę vacatio legis.

Budowa systemu podatkowego uzależniona jest także od pewnych uwarunkowań politycznych (np. realizacja obietnic przedwyborczych).

MATERIALNE PRAWO PODATKOWE:

Podatki i opłaty lokalne:

Podatki i opłaty związane z opodatkowaniem nieruchomości:

Unia Europejska pozostawia państwom członkowskim prawo samodzielnego kształtowania sposobu opodatkowania składników majątkowych (w tym nieruchomości). W Europie wyróżnia się obecnie:

1. system wartościowy,

2. system powierzchniowy,

3. system mieszany,

4. brak opodatkowania nieruchomości.

Brak opodatkowania nieruchomości - występuje np. w Norwegii, a także w państwach powstałych po rozpadzie ZSRR (tych, które nie należą jeszcze do Unii Europejskiej).

System powierzchniowy - najbardziej rozpowszechniony jest w krajach Europy Środkowej i Wschodniej. Jest systemem najbardziej prymitywnym, ale zarazem najbardziej efektywnym. Organy podatkowe określają jedynie stawki i dokonują okresowo pomiarów powierzchni nieruchomości.

System wartościowy - funkcjonuje w znacznej części państw Europy Zachodniej oraz w USA. Wyróżnia się dwa modele tego systemu:

1. model francuski, zgodnie z którym ustala się wartość nieruchomości dla celów podatkowych; katastry mają charakter fiskalny - tzn. przyjęta w nich wartość nieruchomości ma służyć jedynie celom podatkowym, często nie ma ona nic wspólnego z rzeczywistą wartością rynkową nieruchomości; (katastry - są to rejestry zawierające dane dotyczące określonej nieruchomości);

2. model niemiecki, zgodnie z którym kataster ma charakter prawny, tzn. zawiera wszystkie informacje dotyczące danej nieruchomości, a więc również wartość rynkową nieruchomości ; w praktyce jednak nie przyjmuje się rzeczywistej wartości rynkowej nieruchomości, gdyż obecnie w Niemczech wartość taką posiadają jedynie te nieruchomości, których obrotu dokonano (lub które powstały) dopiero po zjednoczeniu w 1990r. - dotyczy to landów wschodnich, czyli terenów byłej NRD, gdzie nie było przedtem taksacji składników majątkowych, natomiast gdy chodzi o landy zachodnie - ostatnia taksacja miała tam miejsce w 1964r. (jest więc nieaktualna).

Systemy mieszane - system taki występuje np. w Polsce: w odniesieniu do gruntów i budynków stosuje się system powierzchniowy, natomiast w odniesieniu do budowli związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - podstawą opodatkowania jest wartość, ustalana dla celów amortyzacji, przyjęta na dzień 1 stycznia danego roku podatkowego.

Rozwiązanie przyjęte np. w Irlandii - podatnik określa wartość nieruchomości, która przyjmowana jest zarówno dla celów podatkowych, jak i dla celów ubezpieczeniowych, a także ma wpływ na cenę nieruchomości przy jej ewentualnej sprzedaży (cena ta nie może być wyższa niż 110% wartości określonej przez podatnika).

Podatek od nieruchomości w Polsce - opodatkowanie gruntów:

2002r. - zmiany w podatku rolnym i w podatku leśnym

Od 1 stycznia 2003r. decydujące znaczenie ma sposób sklasyfikowania gruntów.

Ewidencję gruntów i budynków prowadzą starostwa powiatowe - jako zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej. W zakresie tym obowiązuje rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 28 marca 2001r., wydane na podstawie ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne (art. 20 tej ustawy przewiduje, że organy podatkowe są związane danymi wynikającymi z ewidencji gruntów i budynków).

Od 30 października 2002r. dokonano zmian w zakresie podatku leśnego, uchwalając nową ustawę, zgodnie z którą sklasyfikowanie danego obszaru jako „las” nie następuje już na podstawie jego powierzchni (jak to miało miejsce w uprzednio obowiązujących przepisach), ale na podstawie oznaczenia tego obszaru w ewidencji gruntów jako „las”.

Jeżeli chodzi o podatek rolny, to do końca 2002 roku opłacały go tylko te osoby, które posiadały gospodarstwo rolne (co wiązało się z koniecznością posiadania określonej powierzchni gruntów). Natomiast obecnie podatkiem rolnym objęte są grunty, które w ewidencji sklasyfikowane są jako „rola” (bez względu na ich powierzchnię).

Opodatkowanie gruntów należy zatem zacząć od sprawdzenia stanu ujętego w ewidencji gruntów i budynków. Pozostałe grunty (poza omówionymi powyżej gruntami rolnymi i leśnymi) - tj. nieużytki, tereny zabudowane, grunty zajęte pod drogi - opodatkowane są podatkiem od nieruchomości (zgodnie z ustawą z 12 stycznia 1991r. o podatkach i opłatach lokalnych).

02.04.2006

Podatek rolny:

Podatek ten reguluje ustawa z dnia 15.11.1984 r. o podatku rolnym.

Pojęcie gospodarstwa rolnego:

Za gospodarstwo rolne uważa się obszar gruntów o łącznej powierzchni przekraczającej 1 hektar lub 1 hektar przeliczeniowy, stanowiących własność bądź będących w posiadaniu jednego podmiotu.

Podatek rolny jest podatkiem o charakterze lokalnym, rzeczowym i majątkowym (z elementami przychodowości).

Konstrukcja podatku rolnego:

Podatnikiem podatku rolnego jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej.

Przedmiotem opodatkowania jest własność gruntów, a także samoistne posiadanie, użytkowanie wieczyste oraz posiadanie na podstawie zawartej umowy (lub nawet bezumowne posiadanie) gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego.

Podstawa opodatkowania w podatku rolnym jest zróżnicowana w zależności o tego, czy mamy do czynienia z gospodarstwem rolnym, czy tylko z posiadaniem (użytkowaniem wieczystym) gruntów, które nie stanowią gospodarstwa rolnego. Gdy chodzi o grunty wchodzące w skład gospodarstwa rolnego, podstawa opodatkowania jest wyrażona w hektarach przeliczeniowych. Dla pozostałych gruntów podstawę opodatkowania stanowi ich powierzchnia rzeczywista, wyrażona w hektarach.

Stawka w podatku rolnym jest stała, kwotowa, oparta o przelicznik równowartości pieniężnej ceny kwintala żyta i wynosi:

• od 1 ha przeliczeniowego równowartość pieniężną ceny 2,5 q żyta;

• od 1 ha rzeczywistego równowartość pieniężną ceny 5 q żyta.

Powstanie zobowiązania podatkowego: osoby fizyczne składają informację na podatek rolny (jednorazowo, chyba że zaistnieją jakieś zmiany w stanie faktycznym); osoby prawne i jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej (w tym także spółki cywilne) składają deklarację na podatek rolny, dokonując samoobliczenia podatku, który następnie wpłacają w czterech ratach, bez wezwania ze strony organu podatkowego (w przypadku zaistnienia jakichkolwiek zmian w stanie faktycznym należy złożyć korektę deklaracji).

Łączne zobowiązanie pieniężne - dotyczy podatnika podatku rolnego (tylko osoby fizycznej!), który jednocześnie jest podatnikiem podatku leśnego lub podatku od nieruchomości. Łączne zobowiązanie pieniężne to łączny wymiar wszystkich podatków, które zobowiązany jest uiszczać taki podatnik. Organ podatkowy wydaje wówczas tzw. nakaz płatniczy.

Uprawnienia rady gminy:

Gdy chodzi o podatek rolny, rada gminy:

1. jest zobowiązana do ustalenia wzorów formularzy deklaracji i informacji na podatek rolny;

2. może zarządzić pobór podatku rolnego od osób fizycznych w drodze inkasa, ustalając inkasentów i wyznaczając wysokość wynagrodzenia za inkaso;

3. może (w drodze uchwały) obniżyć cenę skupu żyta, ustaloną w komunikacie Prezesa GUS.

Zwolnienia z podatku rolnego:

1. zwolnienia podmiotowe wprowadzane są wyłącznie w drodze ustawowej (z podatku rolnego mogą być zwolnione m.in.: szkoły i placówki oświatowe, uczelnie, jednostki badawczo-rozwojowe, Polski Związek Działkowców, zakłady pracy chronionej - w zakresie gruntów zgłoszonych wojewodzie, jeśli takie zgłoszenie zostało potwierdzone wydaniem stosownej decyzji);

2. zwolnienia przedmiotowe ustawa zawiera katalog takich zwolnień (m.in.: grunty klasy V i VI, grunty położone w pasie granicznym, grunty związane z ochroną zabytków, zwolnienia okresowe); uprawnienia w zakresie przyznawania zwolnień przedmiotowych posiada również rada gminy.

Ulgi w podatku rolnym:

1. podmiotowe np. tzw. ulga żołnierska;

2. przedmiotowe np. grunty położone na terenach górskich i podgórskich, ulga inwestycyjna związana z budową i modernizacją budynków inwentarskich.

Zaniechanie ustalania i poboru podatku rolnego:

Instytucja ta została określona w art. 13c ustawy o podatku rolnym (dotyczy wystąpienia na danym terenie klęski żywiołowej).

Podatek leśny:

Obecnie podatek ten reguluje ustawa z dnia 30.10.2002 r. o podatku leśnym (wcześniej był on uregulowany w ustawie o lasach).

Podatek leśny jest podatkiem lokalnym, rzeczowym, majątkowym.

Definicja lasu:

Jest to definicja stworzona na potrzeby podatku leśnego. Zgodnie z nią las jest to obszar gruntów sklasyfikowanych w ewidencji jako „lasy”, bez względu na powierzchnię tych gruntów.

Konstrukcja podatku leśnego:

1. podmiot i przedmiot opodatkowania - taki sam, jak w podatku rolnym;

2. podstawa opodatkowania - powierzchnia wyrażona w ha rzeczywistych;

3. stawka podatku - stała, kwotowa, oparta o przelicznik równowartości pieniężnej średniej ceny sprzedaży drewna, uzyskanej przez nadleśnictwa (z 1 ha 0,220 m³ drewna), ustalonej przez Prezesa GUS; dla lasów ochronnych stawka ta jest obniżona o 50%.

Uprawnienia rady gminy:

Jeżeli chodzi o podatek leśny, rada gminy posiada identyczne uprawnienia jak w przypadku podatku rolnego.

Zwolnienia z podatku leśnego:

1. podmiotowe takie same, jak w podatku rolnym;

2. przedmiotowe lasy z drzewostanem do 40 lat.

Podatek od nieruchomości:

Podatek ten uregulowany został w ustawie z dnia 12.01.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych.

Konstrukcja podatku od nieruchomości:

1. opodatkowaniu podlegają grunty, budynki (lub ich części) i budowle związane z prowadzeniem działalności gospodarczej (lub części takich budowli);

2. w podatku od nieruchomości nie ma zastosowania definicja nieruchomości, zawarta w art. 46 kodeksu cywilnego;

3. konstrukcja podatku od nieruchomości jest zbliżona do konstrukcji podatku rolnego i leśnego; jest to podatek o charakterze lokalnym, rzeczowym i majątkowym;

4. podmiot i przedmiot opodatkowania jak w podatku rolnym i leśnym;

5. podstawa opodatkowania:

• dla gruntów powierzchnia wyrażona w m²; stawka: stała, kwotowa, uzależniona od sposobu wykorzystania gruntów (wyróżnia się trzy kategorie gruntów, wymienione w ustawie);

• dla budynków powierzchnia użytkowa budynku lub jego części, wyrażona w m²; stawka: stała, kwotowa, zróżnicowana w zależności od sposobu wykorzystania budynku (rada gminy może zróżnicować stawki uwzględniając dodatkowe kryteria);

Po nowelizacji ustawy o podatkach i opłatach lokalnych (w 2002 r.) wprowadzono nową definicję budynku, zgodną z definicją zawartą w Prawie budowlanym.

• dla budowli wartość ustalona na dzień 1 stycznia danego roku podatkowego, o której mowa z przepisach o podatku dochodowym, stanowiąca podstawę obliczenia amortyzacji w danym roku; stawka podatku: stała, procentowa (maksymalnie 2% wartości budowli).

Górną granicę stawek podatku od nieruchomości dla gruntów i budynków określa Minister Finansów w rozporządzeniu (każdorazowo na dany rok), natomiast rada gminy (w drodze uchwały) może te stawki obniżyć. Rada gminy ma obowiązek corocznie podjąć uchwałę o wysokości stawek podatku od nieruchomości obowiązujących na terenie danej gminy (jeśli rada nie podejmie takiej uchwały, stosuje się stawki, które obowiązywały w roku poprzednim).

6. obowiązki podatników w podatku od nieruchomości są takie same jak w przypadku podatku rolnego i leśnego.

Zwolnienia z podatku od nieruchomości:

1. podmiotowe takie jak w podatku rolnym i leśnym;

2. przedmiotowe zawarte w katalogu ustawowym; ponadto rada gminy może wprowadzić inne zwolnienia przedmiotowe niż te przewidziane w ustawie (zgodnie z art. 7 ust. 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych), o ile nie jest to sprzeczne z decyzjami Komisji Europejskiej dotyczącymi udzielania pomocy publicznej (w zakresie podatków i opłat lokalnych).

Wykład 4 (22.04.2006)

*** PODATEK OD ŚRODKÓW TRANSPORTOWYCH.

Zwalniane są środki w transporcie kombinowanym.

Podatek od środków transportowych 12.01.1991 ustawa. Jest dochodem budżetu gminy. Podatek majątkowy, rzeczowy.

Podmioty: Osoby fizyczne osoby prawne , jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej.

Przedmiot : Fakt posiadania zarejestrowanego środka transportowego.

Podlegają opodatkowaniu:

- samochody ciężarowe o dopuszczalnej masie całkowitej od 3,5 tony.

- ciągniki siodłowe i balastowe.

- przyczepy i naczepy

- autobusy.

Podstawa opodatkowania: Ilość i rodzaj pojazdów z uwzględnieniem dopuszczalnej masy całkowitej.

Art.10. ustawy przewiduje maksymalne stawki.

Rada Gminy różnicuje wysokość stawek ( rok produkcji itp.).

W 2002 roku ustawę wyposażono w załączniki ( stawki minimalne). Stawki się waloryzuje.

Stawki minimalne waloryzuje się je biorąc pod uwagę kurs euro .

W 2001 roku wprowadzono do przepisów ustawy transport kombinowany.

Art.12a. ulgi i zwolnienia nie maja zastosowania do podatku od środków transportowych.

Stawki mają charakter stawek stałych , kwotowych.

Podatek płatny bez wezwania, w 2 ratach.

*** PODATEK OD POSIADANIA PSA.

Podatnik : wyłącznie osoby fizyczne.

Przedmiot : Fakt posiadania psa.

Podstawa : Ilość posiadanych psów.

Stawka : Stawka stała , kwotowa.

Rada Gminy dysponuje pełnym władztwem podatkowym ( zasada poboru, terminy płatności) może wyznaczyć inkasentów. Może wprowadzić inne zwolnienia o charakterze przedmiotowym.

Zwolnienia osoby niewidome, jeden pies, osoby które ukończyły 65 rok życia.

*** OPŁATA TARGOWA.

Związek ma z podatkiem od nieruchomości.

Podatnik : są wszyscy którzy dokonują sprzedaży na targowiskach.

Targowiska - wszelkie miejsca na których jest prowadzony handel.

W 2003 roku opacie nie podlega handel w budynkach lub częściach z wyjątkami.

Stawka: Stawka jest kwotowa, dzienna wysokość ustala Rada Gminy nie może przekroczyć 612, 81 zł .

Opata targowa ma charakter opłaty publiczno-prawnej.

Zwolnienia podmiotów , które pacą podatek od nieruchomości.

*** OPŁATA MIEJSCOWA.

Pobierana od osób fizycznych które przebywają więcej niż dobę w miejscowościach o szczególnych walorach.

Ma zróżnicowany charakter, są dwie stawki :

- miejscowość o szczególnych walorach 1,72 zł.

- miejscowość uzdrowiskowa ( status obszaru ochrony uzdrowiskowej) 2,46 zł.

*** OPŁATA UZDROWISKOWA.

Osoby fizyczne, przebywające dużej niż dobę w gminach uzdrowiskowych 3,42 zł.

Zwolnienia: dyplomaci, osoby w szpitalach , osoby niewidome i ich przewodnicy.

Szczególne walory klimatyczne i krajobrazowe.

*** OPŁATA ADMINISTRACYJNA.

Charakter fakultatywny. Rada Gminy może ją wprowadzić za czynności urzędowe wykonywane przez jej organy nie mogą to być te, które są objęte opata skarbową.

Stawka : stawka jest stała, kwotowa.

*** OPŁATA SKARBOWA .

Ustawa 9.09.2000 roku o opłacie skarbowej.

Pobierana przez organy administracji publicznej za czynności podejmowane przez te organy w indywidualnych sprawach na wniosek stron.

Np. podania, odwołania , wnioski, zaświadczenia, zezwolenia, pozwolenia, koncesje, dokumenty ( ustanawiające pełnomocnictwa, weksle, oświadczenie woli poręczyciela).

Sprawy ze stosunku pracy, rodzinne, nauki, szkolnictwa, oświaty. Budownictwo mieszkaniowe. Podlegają zwolnieniu.

Podmiot : wszyscy co się ubiegają o podjęcie działań.

NBP zwolniony z opłat.

Stawki są w załącznikach do ustawy.

Jest dochodem budżetu Gminy.

Organem wójt , burmistrz, prezydent miasta.

Stawki waloryzowane, zastrzeżone dla ministra finansów (on reguluje).

Instytucja zaniechania, organ podatkowy może zwolnić płatnika.

*** OPŁATA EKSPLOATACYJNA.

Ustawa 1994 roku.

Pobierana za wydobywanie kopalin ze złóż.

Wydobywanie kopalin jest objęte koncesja.

Wysokość ustala przedsiębiorca górniczy we własnym zakresie , dokonuje samoobliczenia . Bierze pod uwagę rodzaj kopalin, rozmiar wydobycia, stawkę obowiązująca dla tej kopaliny ustalona przez Rade Ministrów.

Wylicza , wpłaca, informuje tych którym się to należy i organ koncesyjny.

Czyni to do końca kwartału i do końca miesiąca następującego po kwartale dokonuje wpłaty na rachunek.

Art.87. prawo górnicze i geologiczne.

*** PODATEK OD CZYNNOŚCI CYWILNO - PRAWNYCH.

Podatek Gminny. Ustawa z 2002 roku. Pobierany przez Urzędy Skarbowe.

Podatek o charakterze obrotowym.

Podatnik : Podatnikami są wszyscy.

Katalog czynności , które podlegają opodatkowaniu jest katalogiem zamkniętym.

Jest dochodem budżetu gminy.

UKS organ 1 instancji, odwołanie do dyrektora izby skarbowej.

Podstawa opodatkowania, zróżnicowana :

Np. sprzedaż- wartość rynkowa rzeczy.

Umowa spółki - wartość wkładów

Dożywocie - wartość nieruchomości

Umowa pożyczki, kupno- sprzedaż , zamiana , darowizna ( długi i ciężar) zniesienie współwłasności , depozyt nieprawidłowy , orzeczenia sądów, ugody zawarte przed sadami.

Wartość rynkowa na podstawie przeciętnych cen jest ustalona, stosowanych w danej miejscowości:

Stawka : Stawki stale ,procentowe.

W dwóch przypadkach stawka kwotowa, generalnie stawka procentowa.

Jak jedna ze stron zwolniona to stawki obniżają się o 50%.

Jest tu zasada odpowiedzialności solidarnej.

Na zeznaniu podatkowym złożyć podpisy.

*** PODATEK OD SPADKÓW I DAROWIZN.

Dochód gminy pobierany przez Urząd Skarbowy.

Klasyfikowany czasami jako podatek majątkowy czasami jako dochodowy.

Podatnik: Podatnikami są wyłącznie osoby fizyczne.

Jest podział na 3 grupy.

Przedmiot opodatkowania: nabycie w drodze spadku lub darowizny własności rzeczy znajdujących się w kraju lub praw majątkowych w kraju.

Nabyciu podlega też zasiedzenie, nieodpłatne zniesienie współwłasności , zachowek.

Nabycie prawa do wkładu oszczędnościowego i jednostek uczestnictwa w przypadku dyspozycji.

Podstawa opodatkowania : wartość spadku i darowizn po potrąceniu długów i ciężarów.

Wartość według cen rynkowych uwzględnia się stan i stopień zużycia pomniejszoną kwotę wolna od opodatkowania po zakwalifikowaniu do którejś grupy.

I 9637 zł

II 7276 zł

III 4902 zł

Art.14. ustawy

Stawka: stawka progresywna, szczeblowa, procentowa.

Przy zasiedzeniu stawka stała , procentowa.

Obowiązek złożenia zeznania w 30 dni od nabycia. Na podstawie tego zeznania naczelnik Urzędu Skarbowego wydaje decyzję o wysokości zobowiązania podatkowego.

Wykład 5 (23.04.2006)

*** KARTA PODATKOWA.

Zryczałtowana forma opodatkowania . Uregulowana ustawą z 20.11.1998 zryczałtowany podatek dochodowy od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.

Zasila budżet Gmin.

Jest to ryczałt ustalony według stawki kwotowej ( rodzaj wykonywanej działalności , liczba zatrudnionych osób, liczna ludności miejscowości gdzie jest wykonywana działalność).

Liczba zatrudnionych pracowników 5 lub 8 przy bezrobociu.

Przyznawana na wniosek podatnika.

Naczelnik Urzędu Skarbowego ustala wysokość podatku.

Ryczałt ewidencjonowany lub prowadzi książkę przychodów i rozchodów.

Nie jest to forma obowiązkowa można ją wycofać.

Nie musi prowadzić ewidencji podatkowej, ma przez 5 lat trzymać kopie rachunków.

Nie można łączyć dochodu ze współmałżonkiem .

Np. rusznikarstwo, repasacja pończoch, wata cukrowa, usługowa, wytwórcza, handlowa działalność , stomatolog, lekarz, usługi transportowe i usługi rozrywkowe.

* Ryczałt ewidencjonowany ( od przychodów ewidencjonowanych).

Podatnik rozpoczyna działalność albo w roku poprzedzającym rok podatkowy nie przekroczył kwoty 250.000 euro ( przychód).

Osoby, które wykonują działalność produkcyjną, usługową, handlową i wolne zawody.

Wolny zawód ( art.4.) pozarolnicza działalność wykonywana osobiście przez lekarzy, stomatologów itd.

Jest formą na wniosek.

Do 20 stycznia podatnik ma wybrać formę , nie otrzymuje tutaj żadnej decyzji.

Może złożyć oświadczenie o zrzeczeniu się tej formy.

8,5 % - wytwórcza 5,5 % - handlowa 3% - usługowa

Od 2003 nastąpiły zmiany więcej działalności może podlegać tej formie ( ryczałt ).

20% - wolne zawody i 17% doszły stawki usługi parkingowe, prowadzenie hoteli, grafika komputerowa.

8,5 % - przedszkola, ogrody botaniczne, kolportaż prasy, działalność usługowa, wynajem nieruchomości i lokali ( czynsz do 4000 euro) po przekroczeniu tej kwoty stawka 20% .

5,5 % - roboty budowlane, przewóz ładunków powyżej 2 ton , działalność wytwórcza, sprzedaż znaczków i biletów.

3% - handlowa, gastronomiczna, nie sprzedaż alkoholu.

Jeżeli nie jest prowadzona ewidencja maksymalnie do 75% .

Podatnik ma prowadzić ewidencję zatrudnionych osób i środków trwałych oraz ewidencję wyposażenia.

* Ryczałt . Zryczałtowany podatek dochodowy od osób duchownych.

Dotyczy proboszczów i wikariuszy. Jest związany z przychodami z tytułu opłat i w związku z pełnieniem funkcji duszpasterskiej. Jest to forma do wyboru. W 14 dni ma zgłosić obowiązek podatkowy w Urzędzie Skarbowym . Wysokość ryczałtu ustala Naczelnik Urzędu Skarbowego bierze pod uwagę liczbę mieszkańców miejscowości gdzie jest parafia, liczbę mieszkańców parafii , i czy dane wyznanie nie jest mniejszością na tym terenie.

Jest to ryczałt kwartalny. Duchowni zwolnieni z obowiązku składania zeznań.

Po zakończeniu kwartału do 20 dnia miesiąca muszą zapłacić.

Do 20 stycznia roku podatkowego może się zrzec i prowadzi książkę przychodów i rozchodów.

Pomniejsza podatek na ubezpieczenie zdrowotne ( składkę).

Składa jedną deklarację do końca stycznia roku następnego po roku podatkowym.

*** PODATEK DOCHODOWY OD OSÓB FIZYCZNYCH NA ZASADACH OGÓLNYCH.

26 lipca 1991 roku ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych.

fizycznych 1993 i 2000 roku nowelizacje, późnij jeszcze 59 zmian.

Są 4 rodzaje kumulacji:

- kumulacja podmiotowa.

- kumulacja przedmiotowa

- kumulacja terytorialna

- kumulacja czasowa

Kumulacja podmiotowa - korzystne dla podatnika może łączyć dochody ze współmałżonkiem lub osoba samotnie wychowująca dzieci, suma dochodów ulega podziałowi na 2 części .

Warunki : Musi być złożony zgodny wniosek o wspólne rozliczenie . Małżeństwo trwa cały rok podatkowy, wspólność małżeńska, muszą podlegać nie ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu.

Nowe rozwiązanie wspólne opodatkowanie po śmierci małżonka.

Łączenie dochodów powoduje możliwość obniżenia progu podatkowego i płacę podatek mniejszej wysokości.

Kumulacja przedmiotowa - niekorzystna dla podatnika, łączenie dochodów z różnych źródeł można wtedy przekroczyć próg podatkowy.

Wyjątki od tej zasady : dochody nie podlegają kumulacji ,wygrane w konkursach i grach podatek 10%. Nagrody rzeczowe powyżej 1000 zł musze uregulować podatek.

Świadczenia wypłacone przez funkcjonariuszy mundurowych służb . Fundusze operacyjne z tytułu udzielenia pomocy policji, straży.

Dochody ustalone na oszacowaniu jako pochodzące z nieznanych źródeł ( 75 %).

Nie podlegają kumulacji.

75% gromadzenie oszczędności na każdym indywidualnym koncie emerytalnym.

Kumulacja terytorialna - art.3. ustawy.

Kryterium decydujące to miejsce zamieszkania. Podlegają nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu.

Jak ,mieszkam poza RP , nie mam tu miejsca zamieszkania to chodzi o te dochody tu osiągnięte.

Kumulacja czasowa - łączy dochody osiągnięte w roku podatkowym . Płatnik potrąca tyle ile wynika z ewidencji.

*Konstrukcja podatku dochodowego na zasadach ogólnych.

Podmiot : podatnik osoby fizyczne . Indywidualne rozliczenie.

Przedmiot : osiągnięcie dochodów ze źródeł przychodów wskazanych w ustawie (art.10.).

Np. umowa o pracę, działalność wykonywana osobiście, pozarolnicza działalność gospodarcza, najem nieruchomości, kapitały pieniężne , sprzedaż rzeczy ruchomych i nieruchomości , najem i podnajem.

Podstawa opodatkowania : suma dochodów osiągniętych w roku podatkowym , niekiedy przychód bez uwzględniania kosztów.

Działalność gospodarcza podatnik może ewidencjonować koszty ale są wyłączenia.

Art.23. tytuły wydatków poniesionych przez podatnika.

Przychód pomniejszony o koszty jego uzyskania stanowi podstawę do opodatkowania.

Ulga 760 zł na Internet, odlicza się ja od podstawy opodatkowania.

Darowizny na określone cele nie więcej niż 6% dochodów podatnika. Należy wskazać na jaki cel była przekazana darowizna.

Ulga na zaspokojenie celów mieszkaniowych.

Pit D nie ma odliczenia podatku w zakresie ulgi budowlanej.

Stawka : stawka progresywna, procentowa 19%, 30%, 40% .

Są też 3 progi podatkowe:

I 37024

II 74048

III powyżej

Ulgi , które mogą pomniejszyć podatek:

- składka na ubezpieczenie zdrowotne tylko podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych .

- pomniejszenie o 1% kwoty podatku na rzecz organizacji pożytku publicznego.

* Składka od dochodu na ubezpieczenie emerytalne pomniejsza.

Rolnicy składek na ubezpieczenie zdrowotne nie płacą.

- ulga na nianie, gospodarstwo domowe opłaca składki ubezpieczenie społeczne . Powoduje to zwiększenie wydatków.

** Niekiedy opodatkowaniu podlega przychód :

- zlecenie, umowa o dzieło ryczałt 20%.

- zagraniczna żegluga powietrzna 10% .

Osoby , które podlegają ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu.

Przychód od środków finansowych 20% .

*** PODATEK DOCHODOWY OD OSÓB PRAWNYCH.

Ustawa z 15 luty 1992 roku.

Mamy 4 kumulacje :

Kumulacja podmiotowa - art.1a. podatkowa grupa kapitałowa , trzeba spełnić pewne warunki spółki ZOO i S.A. , akt notarialny na okres 3 lat, nie może nikt wstąpić i wystąpić, kapitał 1000.000 zł , nie może być zaległości publiczno-prawnych , nie mogą być w związkach kapitałowych i osobowych, udział dochodów w przychodach 3%.

Wniosek do Urzędu Skarbowego właściwego ze względu na siedzibę spółki . Naczelnik Urzędu Skarbowego w drodze decyzji rejestruje.

Korzyści : Można przenosić koszty działalności miedzy podatnikami.

Kumulacja przedmiotowa - łączenie dochodów ze wszystkich źródeł .

Kumulacja terytorialna - siedziba lub zarząd w RP od całości osiąganych, jak nie mają to siedziby w RP to od uzyskanych w RP.

Jedno skonsolidowane badanie finansowe (sprawozdanie).

Kumulacja czasowa - możliwość wyboru innego okresu rozliczeniowego . Może kończyć się inaczej niż koniec roku kalendarzowego.

Konstrukcja:

Podmiot : Stosuje się też do spółki nie mającej osobowości prawnej maja siedzibę lub zarząd w innych krajach i tam są uznane za osoby prawne , jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej, spółki kapitałowe w organizacji.

Np. zakład budżetowy.

Przedmiot : prowadzenie działalności gospodarczej , uzyskuje się przychód lub dochód .

Podstawa opodatkowania : suma dochodów osiągniętych w roku podatkowym.

Zaliczki odprowadzające narastająco od początku roku.

Dochód ustala się art.15. w ustawie.

Koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów z wyjątkiem art.16 ustęp1.

Stawka: stawka jest stała procentowa i wynosi 19% .

Podstawa opodatkowania może być pomniejszona o darowizny 10%.

Obliczenia dotyczące banków (restrukturyzacja, 20 % mogą tego straconego odliczyć od dochodu).

06 i 07.05.2006

Podatki obrotowe:

Inaczej: podatki przychodowe.

Najistotniejszą cechą tych podatków jest tzw. przerzucalność - podatek zostaje przeniesiony w cenie towaru lub usługi na nabywcę.

W podatkach obrotowych mamy do czynienia z podwójnym podmiotem:

1. podatnikiem ekonomicznym (realnym) - czyli tym, który ponosi faktyczny ciężar podatku i nie może tego podatku przenieść na inny podmiot (do podatników realnych należą m.in.: osoby i jednostki nie prowadzące działalności gospodarczej, które nie mogą dokonywać żadnych odliczeń ani przeniesień podatku);

2. podatnikiem prawnym (formalnym) - czyli tym, kto jest podatnikiem zarejestrowanym (prowadzi działalność gospodarczą).

Do podatków obrotowych należą:

1. podatek od czynności cywilnoprawnych,

2. podatek od towarów i usług (VAT),

3. podatek akcyzowy,

4. podatek od gier.

Podatek od gier:

Podatek ten uregulowany jest w ustawie z 29 lipca 1992 r. o grach i zakładach wzajemnych.

Jest to regulacja nieprawidłowa, gdyż ustawa ta dotyczy uporządkowania pewnego segmentu rynku, nie jest natomiast ustawą podatkową (każdy podatek powinien być uregulowany odrębnymi przepisami, m.in. dla zachowania przejrzystości systemu podatkowego).

Prowadzenie działalności w zakresie gier i zakładów wzajemnych jest koncesjonowane. Dla otrzymania stosownej koncesji wymagane jest m.in. wniesienie pewnych zabezpieczeń, gwarantujących możliwość wypłaty wygranych przez podmiot prowadzący działalność w tym zakresie. Zabezpieczenia mogą być wnoszone w gotówce, papierach wartościowych, w postaci polis ubezpieczeniowych itp.

Do regulacji ustawowych dotyczących prowadzenia działalności w zakresie gier i zakładów wzajemnych należy m.in. określenie rodzajów tej działalności. Są to:

1. gry losowe - m.in.: gry liczbowe, loterie, bingo, gry w kości, niektóre gry w karty;

2. zakłady wzajemne - totalizatory i bukmacherstwo;

3. gry na automatach;

4. gry na automatach o niskich wygranych (maksymalna stawka w takich grach to równowartość 7 eurocentów, a maksymalna wygrana to równowartość 15 euro).

Konstrukcja podatku od gier:

1. podmiot podatku jest nim ten, kto posiada koncesję na prowadzenie działalności w zakresie gier i zakładów wzajemnych (nie ma przy tym znaczenia forma organizacyjna takiego podmiotu);

2. przedmiot prowadzenie działalności w zakresie gier i zakładów na podstawie udzielonego zezwolenia;

3. podstawa opodatkowania zależy od tego, jaki rodzaj działalności podlega opodatkowaniu (przykładowo: w przypadku loterii i bingo podstawę opodatkowania stanowi suma wpływów uzyskanych ze sprzedaży losów bądź innych dowodów udziału w grze; w przypadku gier liczbowych - suma wpłaconych stawek);

4. stawka podatku co do zasady - stała, procentowa; w przypadku gier na automatach o niskich wygranych - stawka jest stała, kwotowa (stanowi równowartość 125 euro miesięcznie od jednego urządzenia).

W latach 90-tych XX w. wprowadzono dopłaty do stawek w grach i zakładach (dotyczy to Totalizatora Sportowego i Zakładów Piłkarskich). Wpływy z tych dopłat zasilają Fundusz Promocji Kultury oraz Fundusz Rozwoju Kultury Fizycznej).

Podatek VAT i podatek akcyzowy:

Poprzednia regulacja prawna: ustawa z 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług i podatku akcyzowym.

Obecnie podatki te regulują dwie odrębne ustawy:

1. ustawa z 23 stycznia 2004 r. o podatku akcyzowym;

2. ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.

Pewne przepisy w/w ustaw są jednak niezgodne z dyrektywami unijnymi, dlatego konieczna jest ich nowelizacja i harmonizacja z przepisami Unii Europejskiej.

Podatek akcyzowy:

Konstrukcja podatku akcyzowego:

1. podmioty podatku wymienia je art. 11 ustawy; krąg podmiotów podatku akcyzowego jest bardzo szeroki - są nimi: osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, które dokonują czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem; a także: podmioty nabywające towary, od których akcyza nie została odprowadzona w należytej wysokości; podmioty, które są zleceniobiorcami usług polegających na wytwarzaniu wyrobów akcyzowych itd.;

2. przedmiot podatku określony jest w art. 4 ustawy; przedmiotem podatku akcyzowego jest: produkcja wyrobów akcyzowych zharmonizowanych; wyprowadzanie wyrobów akcyzowych zharmonizowanych ze składu podatkowego; sprzedaż wyrobów akcyzowych na terenie kraju; eksport i import wyrobów akcyzowych (dotyczy to wyrobów pochodzących z krajów spoza UE); nabycie i dostawa wewnątrzwspólnotowa wyrobów akcyzowych (dotyczy to wyrobów pochodzących z krajów Unii Europejskiej);

3. obowiązek podatkowy w podatku akcyzowym powstaje w dniu dokonania czynności podlegającej opodatkowaniu;

4. podstawa opodatkowania jest uzależniona od wyboru stawki podatku; podstawę opodatkowania może stanowić kwota należna z tytułu sprzedaży na terenie kraju wyrobów akcyzowych, pomniejszona o kwotę podatku VAT i akcyzy, należnych od tych towarów; kwota, jaką nabywca jest zobowiązany zapłacić za wyroby akcyzowe w przypadku wewnątrzwspólnotowego nabycia, a jeśli towar pochodzi spoza UE - wartość celna towaru powiększona o cło; ilość wyrobów akcyzowych; cena detaliczna wydrukowana na opakowaniu jednostkowym wyrobu; przeciętna cena stosowana na danym rynku;

5. stawka podatku może być: stała, procentowa (procent od podstawy opodatkowania, a tym: od ceny detalicznej); stała, kwotowa (kwota należna od jednostki wyrobu); wyrażona w kwocie na jednostkę wyrobu i w procencie od maksymalnej ceny detalicznej.

Wybór stawki i podstawy opodatkowania należy do Ministra Finansów (w zależności od potrzeb budżetu) - podatek akcyzowy ma zatem charakter drenażowy.

Wyroby zharmonizowane - określone są w Załączniku Nr 2 do ustawy, który zawiera 32 kategorie wyrobów, zgodne z przepisami unijnymi.

Podatek od towarów i usług (VAT):

Konstrukcja podatku:

1. podmioty podatku osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej (w tym spółki osobowe - jako całość, a nie wspólnicy oddzielnie);

2. przedmiot podatku określony jest w art. 5 ustawy; przedmiotem podatku VAT jest: odpłatna dostawa towaru i świadczenie usług; eksport i impost oraz wewnątrzwspólnotowa dostawa i nabycie towarów;

3. podstawa opodatkowania obrót (kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku);

4. stawka podatku stała, procentowa (stawka podstawowa: 22%).

W zakresie podatków obrotowych (a szczególnie podatku VAT) istnieje obowiązek harmonizacji przepisów podatkowych (dostosowania do regulacji unijnych). W okresie przejściowym (tj. do 2015 roku) istnieje możliwość stosowania innych stawek podatku VAT niż t, które przewidują dyrektywy UE.

Generalna zasada jest taka, że w podatku od towarów i usług powinna obowiązywać jedna stawka.

Ustawa przewiduje pewne przejściowe wyjątki od tej zasady, a mianowicie: do pewnych kategorii produktów (wymienionych w załączniku do ustawy) można stosować stawkę preferencyjną (7%) albo nawet 3% (dla pewnych wybranych kategorii wyrobów - np. odniesieniu do produktów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, związanych z działalnością rolniczą).

W podatku VAT możemy mieć również do czynienia ze stawką 0% (to nie to samo, co zwolnienie z podatku!) - odnosi się ona do wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów oraz do eksportu towarów (do krajów spoza UE).

Podatek VAT zastąpił wcześniejszy podatek obrotowy.

System opodatkowania podatkiem od towarów i usług w Unii Europejskiej zostanie ujednolicony w 2015 roku.

Stosowanie tzw. szkodliwej konkurencji:

Załącznik do ustawy zawiera wykaz krajów (obszarów) uznanych za miejsca, w których stosowana jest tzw. szkodliwa konkurencja podatkowa oraz szkodliwa konkurencja w zakresie usług bankowych i administracyjnych.

Jeżeli chodzi o podatki dochodowe, katalog takich miejsc zawiera rozporządzenie Ministra Finansów.

Szkodliwa konkurencja służy obchodzeniu przepisów podatkowych, obowiązujących w innych krajach. Państwa, które ją stosują - to tzw. „raje (oazy) podatkowe”. W miejscach tych występują bardzo niskie podatki, przy czym należy rozróżnić dwie sytuacje:

1. dany kraj stosuje niskie podatki tylko dla swoich mieszkańców;

2. dany kraj stosuje podatki o zróżnicowanej wysokości, tj.: dla mieszkańców obowiązują normalne stawki podatkowe, natomiast preferencje w zakresie opodatkowania oferuje się podmiotom zagranicznym (lub też preferencje podatkowe dotyczą wybranych dziedzin gospodarki).

Warunki, jakie musi spełniać określony kraj (obszar), aby mógł zostać uznany za „raj podatkowy”:

1. preferencyjne przepisy podatkowe;

2. stabilna sytuacja polityczna;

3. dostępność danego obszaru (w sensie geograficznym i informacyjnym);

4. ścisłe przestrzeganie tajemnicy bankowej.

Pojęcie „raju podatkowego” ma charakter subiektywny, tzn. że określony obszar może być pod tym względem różnie traktowany przez różne podmioty.

Przykładowo: Polska też może być traktowana jako „raj podatkowy” dla podmiotów zagranicznych (chodzi tu np. o wykupywanie upadających przedsiębiorstw w latach 90-tych XX w., tworzenie specjalnych stref ekonomicznych, preferencje dla podmiotów inwestujących w określone gałęzie przemysłu).

MIĘDZYNARODOWE PRAWO PODATKOWE:

Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD):

Organizacja ta posiada zakresie rozwiązań podatkowych większe znaczenie niż np. Unia Europejska. OECD wywiera wpływ na politykę podatkową w państwach na całym świecie, w tym także w państwach członkowskich UE.

OECD powstała w 1960 r. na mocy Konwencji Paryskiej, a rozpoczęła działalność w 1961 r.

Założyciele organizacji to m.in.: USA, Kanada, Wielka Brytania, Francja, Niemcy (w sumie: 20 państw). Obecnie OECD liczy 30 członków (w tym: Polska od 1996 r.).

Status obserwatorów posiadają m.in. przedstawiciele Międzynarodowego Funduszu Walutowego, Banku Światowego, Międzynarodowej Organizacji Pracy, Organizacji ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO).

Głównym celem powstania OECD było wspieranie polityki gospodarczej zmierzającej do zwiększenia zatrudnienia, poprawy poziomu życia ludności i zwiększenia rozwoju społeczno-gospodarczego, przy równoczesnym utrzymaniu stabilizacji finansowej i oddziaływaniu na państwa nie będące członkami organizacji poprzez kierowanie części pomocy ekonomicznej dla tych państw, a także przez wpływanie na różnego rodzaju rozwiązania prawne, przyjmowane w tych państwach, umożliwiające oddziaływanie państw członkowskich OECD na politykę gospodarczą państw nie będących członkami organizacji.

Ponadto OECD postawiła sobie za cel rozwój handlu oraz walkę ze wszelkimi przejawami dyskryminacji w zakresie współpracy gospodarczej, a także koordynowanie pomocy o charakterze publicznym (zwłaszcza dla państw Afryki, Azji, Ameryki Łacińskiej, Karaibów).

Charakterystyczną metodą działania OECD jest tzw. „metoda nacisku równych sobie”, która polega na tym, że państwa członkowskie organizacji wywierają na siebie nawzajem pewną presję w celu wywołania określonych pożądanych działań.

Działalność OECD sprowadza się zatem przede wszystkim do swoistego monitoringu działań społeczno-gospodarczych podejmowanych nie tylko przez państwa będące członkami tej organizacji, ale także przez inne państwa chcące z nią współpracować.

Działania OECD podejmowane są głównie na zasadzie konsensusu.

Podstawowym aktem prawnym, regulującym zasady działania OECD, jest tzw. umowa modelowa, która reguluje kwestie podatkowe w zakresie podatków dochodowych i obrotowych w państwach członkowskich organizacji.

Harmonizacja podatków w obrębie OECD obejmuje przede wszystkim opodatkowanie dochodów - to z inicjatywy tej organizacji zostały m.in. zawarte wielostronne porozumienia dotyczące ograniczenia podwójnego opodatkowania.

OECD, wpływając na działalność ONZ, przyczyniła się także do uporządkowania międzynarodowego prawa podatkowego, które zostało usystematyzowane w następujące podstawowe grupy:

1. porozumienia, które dotyczą podwójnego opodatkowania;

2. porozumienia zwalniające z opodatkowania organizacje międzynarodowe i pracowników tych organizacji;

3. rozwiązania dotyczące ulg podatkowych, przysługujących przedstawicielom dyplomatycznym i konsularnym;

4. umowy o pomocy prawnej w dziedzinie prawa podatkowego;

5. umowy w sprawie przeciwdziałania unikaniu opodatkowania.

Zanikanie granic między państwami i uściślanie współpracy między nimi ma istotny wpływ na kształtowanie się międzynarodowego prawa podatkowego. ONZ rejestruje coraz więcej różnego rodzaju umów i porozumień dotyczących współpracy między państwami w zakresie zagadnień podatkowych.

Porozumienia międzynarodowe o charakterze gospodarczym nie mogą jednak narzucać poszczególnym państwom żadnych rozwiązań (w tym także w zakresie podatków) w stosunku do ich własnych obywateli; ich celem jest natomiast ograniczanie roszczeń podatkowych w stosunku do podmiotów pochodzących z innych krajów.

Określony podmiot podlega obowiązkowi podatkowemu w kraju, w którym prowadzi swoją działalność, z tym że przepisy podatkowe państwa, w którym podmiot ten ma siedzibę (z którego pochodzi) również wpływają na sytuację prawno-podatkową tego podmiotu. Celem międzynarodowego prawa podatkowego jest uregulowanie sytuacji prawno-podatkowej podatników tak, aby z jednej strony nie podlegali oni żadnym formom dyskryminacji w tym zakresie, a z drugiej strony - nie uchylali się od obowiązku podatkowego. Dla realizacji tego celu organizacje międzynarodowe tworzą pewne ramowe (modelowe) umowy, które potem mogą być wykorzystywane przez poszczególne kraje.

W ramach Unii Europejskiej, oprócz międzynarodowego prawa podatkowego, funkcjonuje również wspólnotowe prawo podatkowe, którego podstawę stanowi art. 25 i art. 90 TWE - zawierają one istotne postanowienia w tym zakresie.

Art. 25 TWE dotyczy zakazu stosowania ceł (lub innych danin o podobnym skutku) pomiędzy państwami członkowskimi.

Art. 90 TWE stanowi, że żadne państwo członkowskie nie może obciążać (bezpośrednio ani pośrednio) towarów pochodzących z innych państw członkowskich podatkami wewnętrznymi, niezależnie od ich rodzaju, wyższymi od tych, które obciążają (bezpośrednio lub pośrednio) podobne towary krajowe.

Przepis ten wprowadza również zakaz pośredniej ochrony innej produkcji (w tym: produkcji krajowej) poprzez wprowadzanie wewnętrznych podatków.

W ramach Unii Europejskiej harmonizacja obejmuje tylko podatki pośrednie. Przyjęło się bowiem, że regulacje w zakresie podatków bezpośrednich wynikają z umowy modelowej OECD (UE uznała zatem, że nie ma potrzeby wprowadzania odrębnych regulacji w zakresie, który jest już uregulowany postanowieniami tej umowy).

W ramach wspólnotowego prawa podatkowego prowadzona jest kontrola przestrzegania przepisów podatkowych przez państwa członkowskie. Kontrolę taką sprawuje Europejski Trybunał Sprawiedliwości.

Kontrola ETS w zakresie prawa podatkowego przebiega w dwóch płaszczyznach:

1. Ścisła działalność orzecznicza (w sprawach indywidualnych) - polega na tym, że jeśli strona wyczerpie tok instancji we własnym kraju, może wnieść skargę przeciwko państwu i jego organom do ETS. Powszechną praktyką w ETS jest przy tym opieranie się na wcześniejszych wyrokach w rozstrzyganiu analogicznych spraw.

2. ETS może także rozstrzygać wątpliwości zgłaszane przez organy lub sądy państw członkowskich - oznacza to, że np. sąd pierwszej instancji w określonym państwie członkowskim, jeżeli wpłynie do niego skarga na działalność organu podatkowego, może zawiesić postępowanie i zwrócić się o rozstrzygnięcie do ETS. Takie rozstrzygnięcie staje się wiążące dla sądów krajowych we wszystkich analogicznych sprawach.
   (przykład: w art. 14 Ordynacji Podatkowej polski ustawodawca powołuje się na rozstrzygnięcia ETS)

32

---