INTERWENCJE ZEWNĘTRZNE UNII EUROPEJSKIEJ

Podejmowane przez Unię Europejską misje w ramach Europejskiej polityki Bezpieczeństwa i Obrony można dzielić na*:

-misje wparcia dla działań ONZ

-misje, których podjęcie wynikało z konieczności realizacji zobowiązań wynikających z rozwoju stosunków transatlantyckich

-misje służące regionalnej stabilizacji

-misje wysyłane do wprowadzenia rządów prawa.

* Według generała Grahama Messervy-Whitinga.

Częściej jednak jest stosowane kryterium geograficzne. Stąd też mówi się o:

-misjach podjętych w regionie zachodnich Bałkanów, na Południowym Kaukazie, na terenie Południowo- Wschodniej Azji, Bliskim Wschodzie oraz w Afryce.

Występuje także kryterium przedmiotowe z podziałem na:

misje cywilne oraz wojskowe, w tym:

klasyczne misje o charakterze wojskowym, misje wsparcia wojskowego, misje policyjne, misje kontrolne na granicach, misje służące wprowadzaniu rządów prawa oraz misje, których głównym zadaniem było udzielnie wsparcia w kontynuowaniu procesu pokojowego.

Operacja stabilizacyjna prowadzona jest w kraju, w którym panuje chaos lub warunki odbiegają daleko od normalnych.

CEL: przywrócenie prawidłowego i samodzielnego funkcjonowania państwa, bez pomocy społeczności międzynarodowej.

W 2003 roku Rada Europejska przyjęła zobowiązania odnoszące się do wzmocnienia europejskich zdolności wojskowych, opierając się na wytycznych Rady Europejskiej aby zrealizować zadania petersberskie.

W związku z tym państwa członkowskie Unii zgodziły się, że począwszy od 2003 roku będą gotowe do wystawienia w ciągu 60 dni i utrzymania przez przynajmniej rok sił wojskowych o wielkości od 50 do 60 tys. osób zdolnych do podjęcia wszelkich rodzajów misji petersberskich.

Podczas czterech konferencji planistycznych (2000, 2001, 2003, 2004) państwa członkowskie UE potwierdziły wolę realizacji wskazanego celu operacyjnego w zakresie rozwoju zdolności wojskowych UE, zgłaszając jednocześnie konkretne wkłady w tworzenie sił szybkiego reagowania Unii. Zgodnie ze wstępnymi założeniami miały być one przeznaczone do przeprowadzenia głównie trzech rodzajów misji mieszczących się w koncepcji misji petersberskich, tj. Do zadań ratowniczych i humanitarnych, zadań w zakresie utrzymania i tworzenia pokoju oraz ewentualnie do stabilizowania sytuacji po konflikcie.

MISJE CYWILNE Możemy podzielić na:

• Misje doradcze oraz misje cywilno-wojskowego wsparcia

Do tej pory UE przeprowadziła 4 misje tego typu:

• dwie misje wsparcia kontroli granicznej (Palestyna, Mołdawia - Ukraina),

• dwie misje doradcze (Sudan, Demokratyczna Republika Konga).

W przypadku misji „granicznych” strona unijna pomagała :

-w zapewnieniu rzetelnej kontroli w najbardziej newralgicznych punktach granicy,

-szkoliła służby graniczne w skutecznym zarządzaniu granicą,

-dążyła do harmonizacji standardów i procedur kontroli granicznej.

Misje doradcze polegają najczęściej na pomocy państwom pogrążonym w chaosie wewnętrznym. Doradcy unijni zajmują się głównie zarządzaniem kryzysowym oraz monitorowaniem sytuacji wewnętrznej. Oba typy misji nie angażują dużych sił unijnych jak ma to miejsce w operacjach wojskowych i policyjnych. Zazwyczaj ilość personelu waha się od 8 do 120 specjalistów.

• Misje doradcze w sprawach prawnych / misje monitorujące

Jest to najmniejsza grupa misji wykonywanych w ramach EPBiO. Unia zakończyła misję monitorującą w indonezyjskim regionie Aceh, oraz misję doradczą w sprawie modernizacji systemu prawnego w Gruzji. Obecnie strona unijna realizuje misję szkoleniowo-doradczą w sprawach prawnych w Iraku.

Cele:

- jest budowa fundamentów dla dobrego funkcjonowania państwa prawa poprzez szkolenia irakijskich prawników, tak aby Irak stał się państwem, w którym prawo krajowe i prawa człowieka będą rzetelnie przestrzegane.

EU BAM Rafah/Palestyna, Izrael, Egipt

Rozpoczęcie misji: 30 listopada 2005 r. Zakończenie misji: 24 maja 2008 r.

Uczestnicy: 75 ekspertów z 18 krajów UE

Głównymi problemami z jakimi spotykają się unijni eksperci są: przemyt na wielką skalę, zorganizowana przestępczość, grupy terrorystyczne, wewnętrzne napięcia w Autonomii Palestyńskiej.

Zadania:

-zarządzanie przejściem granicznym we współpracy z jednostkami palestyńskimi.

-sprawne, kontrolowanie przepływu osób między strefą Gazy a Egiptem. Jednakże misja przewidziana na czas pokoju staje się w pewnych aspektach niewydolna w czasie odnowienia się zbrojnego konfliktu między Izraelem a Palestyńczykami.

EU BAM  Moldova and Ukraine/ Mołdawia i Ukraina

Rozpoczęcie misji:30 listopada 2005 roku Zakończenie misji: listopad 2009 roku.

Uczestnicy:108 ekspertów

Misja kontroli granicznej w Mołdawii i na Ukrainie została ustanowiona w wyniku listu prezydentów Mołdawii i Ukrainy z 2 lipca 2005 roku proszącego o pomoc w budowie infrastruktury  granicznej i wsparcia kontroli na terenach graniczących z Naddniestrzem.

Misja współpracuje ze Specjalnym Przedstawicielem UE w Mołdawii. Siedzibą misji jest Odessa .

Zadania:

-modernizacja, harmonizacja mołdawskich i ukraińskich standardów oraz procedur, a także dostosowanie ich do przepisów istniejących w państwach unijnych.

-Eksperci zajmują się ponadto szkoleniami  zakresu przeciwdziałania handlu ludźmi, przemytu, efektywnego wykorzystywania funduszy oraz walki ze zorganizowaną przestępczością

EUJUST THEMIS/ Gruzja

Rozpoczęcie misji:16 lipca 2004 r. Zakończenie misji: 14 lipca 2005 r.

Uczestnicy: od 8 do 10 cywilnych ekspertów

Misja współpracowała także ze specjalnym przedstawicielem UE w Gruzji, OBWE, Radą Europy oraz zagranicznymi donatorami.

Zadania:

-pomoc władzom Gruzji w umacnianiu wymiaru sprawiedliwości, szczególnie w zakresie zwalczania przestępczości kryminalnej. Misja miała zajmować się także pomocą przy przygotowywanej reformie systemu prawnego.

EUSEC RD Congo/ Demokratyczna Republika Konga

Rozpoczęcie misji: 8 czerwca 2005 r. Zakończenie misji:30 czerwca 2008 r.

Uczestnicy: 4 0 osób

Wskutek prośby rządu DRK, Rada UE zdecydowała się 2 maja 2005 roku ustanowić wspólnym działaniem misję w ramach EPBiO, której celem miałaby być reforma kongijskiego sektora bezpieczeństwa.

Zadania:

-kontynuowanie swojego udziału w odbudowie, integracji i reorganizacji RDK w ramach bliskiej współpracy z innymi członkami społeczności międzynarodowej EUSEC RD CONGO --udzielanie znaczącego wsparcia władzom kongijskim, zapewniając bezpieczeństwo i stabilność reform.

-pomoc w reorganizacji kongijskiej armii co ma znaczący wpływ na bezpieczeństwo i stabilizację w regionie.

Obecnie członkowie misji zaangażowani są w szereg działań m.in. w podnoszenie roli i statusu żołnierzy oraz w  zmiany regulacji finansowych dotyczących wojska.

AMIS/ Darfur/Sudan

Rozpoczęcie misji: 28 maja 2004 r. Zakończenie misji: 31 grudnia 2007 r.

Uczestnicy:30 oficerów policji, 15 wojskowych ekspertów i 2 wojskowych obserwatorów.

Unia wspomagała Unię Afrykańska w jej wysiłkach mających na celu opanowanie kryzysu w Darfurze. Wsparcie UE składało się zarówno z wojskowej jak i cywilnej części (szkolenia trenerów UA, szkolenia policji w Darfurze), wnosiło konieczny sprzęt, zaplecze logistyczne, wsparcie techniczne i planistyczne dla przeprowadzenia misji przez UA.

Aceh Monitoring (AMM)/ Indonezja

Rozpoczęcie misji:15 września 2005 roku Zakończenie misji:11 grudnia 2006 roku

Uczestnicy:130 Europejczyków wspieranych przez 96 ekspertów z państw członkowskich ASEAN.

AMM miała na celu nadzorowanie porozumienia pokojowego między rządem indonezyjskim a Ruchem Wyzwolenia Aceh (GAM), które kończyło trzydziestoletni konflikt wewnętrzny. AMM była pierwszą misją przeprowadzaną we współpracy z ASEAN i pokazała, że UE potrafi skutecznie działać w tym kluczowym dla świata regionie. Misja okazała się wielkim sukcesem EPBiO zapewniając spokój i bezpieczeństwo w tym niezwykle zapalnym rejonie Azji.

Zadania:

-nadzór nad deponowaniem i niszczeniem broni składanej przez rebeliantów,

-nadzór nad rozwiązywaniem oddziałów GAM i wprowadzaniem byłych rebeliantów do społeczeństwa,

- kontrolowanie wprowadzania rządów prawa w prowincji.

EUJUST LEX Iraq/ Irak

Rozpoczęcie misji: lipca 2005 r. Zakończenie misji:30 czerwca 2009 r.

Dzięki poprawie stosunków UE z USA, Rada UE mogła odpowiedzieć pozytywnie na prośbę irackiego rządu o przeprowadzenie zintegrowanej misji rządów prawa.

Zadania:

-poprawa zdolności, koordynacji, współpracy organów irackiego systemu zwalczania przestępczości kryminalnej poprzez szkolenie irackich sędziów, sędziów śledczych oraz wyższych oficerów policji i więziennictwa. Całość szkoleń, prowadzonych w języku arabskim i kurdyjskim, odbywa się w krajach członkowskich UE

MISJE POLICYJNE

Są to misje przeprowadzane najczęściej w rejonach pokonfliktowych mające na celu wdrażanie pokoju Do tej pory UE zorganizowała sześć misji policyjnych i jest w trakcie przygotowań do siódmej (Kosowo).

W rejonach pokonfliktowych lub sytuacjach grożących powstaniem konfliktu pojawia się potrzeba wsparcia lokalnych władz misją policyjną złożoną z najwyższej klasy specjalistów.

Oddziały wysyłane na misje, wskutek umów, przyjmują na siebie część lub całość odpowiedzialności za bezpieczeństwo powierzonych im terenów.

ZADANIA SIŁ UE:

-monitoring terenów powierzonych pod opiekę misji UE,

-kontrola wdrażania projektów odbudowy instytucji państwowych i szkolenia policji,

-wsparcie lokalnej policji w zwalczaniu zorganizowanej przestępczości,

-ochrona granic państwowych,

-dopasowywanie procedur, działań lokalnej policji do standardów światowych i unijnych.

DO TEJ PORY UE PRZEPROWADZIŁA MISJE W NASTĘPUJĄCYCH KRAJACH:

1. Bośnia i Hercegowina

2. Macedonia

3. Demokratyczna Republika Konga

4. Autonomia Palestyńska

5. Afganistan

BOŚNIA I HERCEGOWINA /EUPM

Rozpoczęcie misji:1 stycznia 2003 r.

Uczestnicy: 27 państw UE oraz z Islandii, Kanady, Norwegii, Szwajcarii, Turcji i Ukrainy

Dowódca: Vincenzo Coppola

Skład: 500 oficerów policji , a także kontyngent 200 międzynarodowych żołnierzy wspomagających siły policyjne.

Zastąpiła ona dotychczasowe siły policyjne ONZ. Formalną podstawą tej misji była decyzja Rady o wspólnym działaniu z 11 marca 2002 roku.

Zadania:

-monitoring terenów powierzonych pod opiekę jednostkom UE,

• kontrola wdrażania projektów odbudowy instytucji państwowych i szkolenia policji,

• wsparcie lokalnej policji w zwalczaniu zorganizowanej przestępczości,

• ochrona granic państwowych,

• dopasowywanie procedur,

• działań lokalnej policji do standardów europejskich w warunkach politycznej niezależności.

   

MACEDONIA / EUPOL PROXIMA

Rozpoczęcie misji: 15 grudnia 2003 r. Zakończenie misji: 14 grudnia 2005 r.

Uczestnicy: 27 państw UE i 8 innych krajów

Operacja PROXIMA była drugą policyjną misją wykonywaną przez oddziały UE w ramach EPBiO. Była ona naturalnym następstwem operacji wojskowej CONCORDIA i została przeprowadzona zgodnie z ustaleniami porozumienia Berlin Plus  z 2003 roku (porozumienie NATO i UE w wyniku, którego UE mogła korzystać z zasobów NATO do prowadzenia operacji pokojowych).

Zadania:

-monitorowanie, nadzorowanie i doradzanie policji macedońskiej w zakresie zwalczania zorganizowanej przestępczości

-promowanie europejskich standardów funkcjonowania policji

-ochrona granic Macedonii

-uczestnictwo w budowaniu dobrych relacji z jej sąsiadami

-przyczynienie się do wsparcia i wdrażania reform polityczno-społecznych.

DEMOKRATYCZNA REPUBLIKA KONGA /EUPOL-KINSHASA

Rozpoczęcie misji: 12 kwietnia 2005 roku Zakończenie misji: 30 czerwca 2007 roku.

Uczestnicy: 30 ekspertów z 8 krajów

Misja została powołana uchwaleniem wspólnego działania przez  Radę UE 9 grudnia 2004 roku i była realizowana równolegle z działaniem sił pokojowych ONZ (MONUC) na wyraźną prośbę rządu DRK.

Zadania:

-wsparcie Kongijskich Sił Policyjnych w Kinszasie

-Unijni eksperci zajmowali się monitoringiem, nadzorowaniem i doradzaniem ich kongijskim odpowiednikom

• Prowadzenie programu szkoleniowego dla kongijskiej policji.

• pomoc w przygotowaniu reformy i reorganizacji Kongijskiej Policji Narodowej

AUTONOMIA PALESTYŃSKA / EUPOL COPPS

Rozpoczęcie misji: 1 stycznia 2006 r. Zakończenie misji: 2009 r.

Uczestnicy:32 nieuzbrojonych ekspertów

Dowództwo: Colin Smith

Zadania:

-wspieranie władz palestyńskich w ustanawianiu profesjonalnych i efektywnych sił policyjnych

-poprawę sytuacji na Bliskim Wschodzie

-doradzaniem władzom palestyńskim w zarządzaniu policją i wymiarem sprawiedliwości,

-szkoleniem palestyńskich policjantów oraz rozdzielaniem funduszy zagranicznych przeznaczonych na wsparcie policji palestyńskiej.

AFGANISTAN /EUPOL AFGHANISTAN

Rozpoczęcie misji: 16 czerwca 2007 r. Czas trwania: przynajmniej 3 lata

Uczestnicy:200 ekspertów z zakresu spraw policji i wymiaru sprawiedliwości

Operacja obejmowała terytorium całego Afganistanu. EUPOL AFGHANISTAN ma aktywnie współpracować z innymi misjami stacjonującymi w Afganistanie, min. z UNAMA i ISAF.

Zadania:

-współuczestniczenie w tworzeniu trwałych i efektywnych struktur policyjnych w Afganistanie w zgodzie z międzynarodowymi standardami.

-doradzanie, monitorowanie i nadzorowanie działania afgańskiego ministerstwa spraw wewnętrznych w zakresie policji i wymiaru sprawiedliwości.

MISJE WOJSKOWE

Są to niewątpliwie najważniejsze misje wykonywane w ramach EPBiO. Pokazują one rosnącą siłę militarną UE, zdolność do współpracy na wysokim szczeblu wojskowym i politycznym. Jednak nie są to misje „walki”. Oddziały unijne najczęściej wykorzystywane są do utrzymywania bądź wymuszania swoją obecnością pokoju.

UNIA EROPEJSKA PODJĘŁA NASTĘPUJĄCE MISJE WOJSKOWE:

1. CONCORDIA w Macedonii

2. ARTEMIS w Demokratycznej Republice Konga

3. ALTHEA w Bośni i Hercegowinie

4. EUFOR CONGO ponownie w Demokratycznej Republice Konga

5. EUFOR TCHAD/RCA w Republice Czadu i w Republice Środkowej Afryki.

Macedonia / CONCORDIA

Rozpoczęcie misji: 31 marca 2003 rokZakończenie misji: 15 grudnia 2004 rok

Uczestnicy: 13państw członkowskich UE (bez Danii i Irlandii) oraz 14 krajów spoza Unii.

Dowództwo: Rainer Feist

Kontrola polityczna: Komitet Polityczny i Bezpieczeństwa UE

Zadania:

• Stabilizacja sytuacji w Macedonii.

• Realizacja porozumień z Ochrydy.

• Zapewnienie bezpieczeństwa przedstawicielom innych instytucji międzynarodowych obecnych w tym kraju.

• Wspieranie macedońskich sił bezpieczeństwa w przywracaniu prawa i porządku.

• Zwalczanie przestępczości

• eksperci z ramienia UE obok ekspertów NATO negocjowali porozumienia i kontrolowali późniejszą ich realizację.

• niedopuszczenie do konfliktu z mniejszością albańską

• wspomaganie ustanowienia pokojowego, demokratycznego i prężnie działającego państwa.

Była to pierwsza operacja wojskowa prowadzona samodzielnie przez wojska państw członkowskich Unii Europejskiej.

CONCORDIA została ustanowiona na bezpośrednią prośbę prezydenta Macedonii Borisa Trajkovskiego.

Operacja wojskowa UE była odpowiedzią na kryzys, który wybuchł w Macedonii w 2001 roku.

Założenia misji opierały się na postanowieniach Umowy Ramowej z Ohrydy z 13 sierpnia 2001 roku, zgodnie z którą:

wojska unijne miały przywrócić stabilność i bezpieczeństwo wewnętrzne, chronić niepodległość i integralność terytorialną Macedonii oraz przerwać spiralę wrogości i przemocy.  

Zadania CONCORDII przejęła misja policyjna UE EUPOL PROXIMA.

Pierwsza misja wojskowa w ramach EPBiO niewątpliwie zakończyła się powodzeniem przywracając stabilność i bezpieczeństwo oraz umożliwiając przejęcie władzy przez demokratycznie wybranych przywódców

Unia przejęła od NATO odpowiedzialność za wykonywanie celów wojskowych.

Demokratyczna Republika Konga ARTEMIS

Rozpoczęcie misji: 13 czerwca 2003 r. Zakończenie misji: 1 września 2003 r.

Uczestnicy: 17 państw Francja, RFN, Wielka Brytania, Brazylia, Kanada, Szwecja

Dowództwo: Jean-Paul Thonier

Kierownictwo misji: Komitet Polityczny i Bezpieczeństwa UE.

Uprawnienia: opracowanie planu operacyjnego misji, kontrola nad dowództwem misji, określenie reguł działania sił w terenie.

Zadania:

• wspieranie misji ONZ,

• Utrzymanie bezpieczeństwa i stabilności w mieście Bunia w prowincji Ituri.,

• Poprawa sytuacji humanitarnej,

• zabezpieczenie lotniska.

Była to pierwsza misja wojskowa w ramach EPBiO o charakterze humanitarnym i podjęta na terytorium pozaeuropejskim.

Była misją krótkotrwałą, wspomagającą kontyngent oenzetowskiej misji MONUC.

Ze względu na krótkotrwałość misja oskarżana była o niską skuteczność i brak zaangażowania. Należy jednak zauważyć, że mandat ARTEMIS był bardzo ściśle określony, z góry zawężony do miasta Bunii i jego okolic. Najważniejszym efektem misji okazało się wykazanie zdolności wojsk UE do natychmiastowego działania  w ramach EPBiO, na wielką skalę i  w dużym oddaleniu od Europy. Misja ta była kolejnym krokiem na drodze do uznania UE za światowego gracza w dziedzinie bezpieczeństwa.

Bośnia i Hercegowina EUFOR-ALTHEA

Rozpoczęcie misji: 2 grudnia 2004 r.

Uczestnicy: 24 państwa UE, Albania, Argentyna, Kanada, Chile, Maroko, Nowa Zelandia, Norwegia, Szwajcaria i Turcja.

Dowódca: Ignacio Martin Villain

Cele:

-krótkoterminowe, których wdrażanie koncentruje się wokół zabezpieczenia wykonania porozumień pokojowych z Dayton

- średnioterminowe, polegające na udzieleniu pomocy władzom Bośni i Hercegowiny w spełnieniu wymogów koniecznych do zawarcia z nią Porozumienia w sprawie Stabilizacji i Stowarzyszenia.

-długoterminowe, których realizacja zapewni rozwój Bośni i Hercegowiny jako państwa stabilnego, pokojowego, wieloetnicznego oraz współpracującego z sąsiadami; rezultatem ma być uzyskanie przez Bośnię i Hercegowinę gotowości do członkostwa w Unii Europejskiej.

Zadania:

• Umożliwienie Bośni i Hercegowinie uzyskanie statusu państwa spełniającego wymogi członkostwa w UE.

• Konfiskowanie i niszczenie broni, amunicji, nielegalnych składów broni;

• Przeciwdziałanie najpoważniejszym formom zorganizowanej przestęczości na Bałkanach;

• Wspomaganie i organizowanie kontroli granicznych;

• Współpraca z Międzynarodowym Trybunałem Karnym w zakresie poszukiwania oraz ewentualnego aresztowania osób odpowiedzialnych za zbrodnie wojenne w Bośni i Hercegowinie.

• odbudowa instytucji państwowych, policji, sądownictwa

• demokratyzacja organów przedstawicielskich władzy.

• ochrony granic,

• większe poszanowanie praw człowieka (w szczególności praw kobiet)

• poprawa stanu gospodarki Bośni i Hercegowiny

Demokratyczna Republika Konga EUFOR-RD Congo

Rozpoczęcie misji: czerwiec 2006 r. Zakończenie misji: grudzień 2006 r.

Uczestnicy: 17 krajów europejskich

Dowódca: Karlheinz Viereck

Zadania:

- wspieranie działań ONZ MONUC podczas zaplanowanych wyborów prezydenckich

• Wspieranie misji ONZ MONUC w stabilizowaniu sytuacji w kraju

• Ochronę ludności cywilnej w miejscu rozmieszczenia

• Zabezpieczenie miejscowego lotniska

• Udzielnie wsparcia i pomocy w razie zagrożenia funkcjonowania misji MONUC.

W przeciwieństwie do misji ARTEMIS misja EUFOR-RD Congo nie wyróżnia się spośród wszystkich operacji wojskowych w ramach EPBiO.

W porównaniu do swojej poprzedniczki, EUFOR-RD Congo od początku budziła spory wewnątrz krajów członkowskich UE.

Podjęcie decyzji o wysłaniu tej misji do RDK trwało aż 3 miesiące (ARTEMIS-7dni).

• Misji tej stawianych jest wiele zarzutów, m.in.:

• za mała ilość wojsk stacjonujących na terenie DRK,

• złe rozmieszczenie sił pokojowych (tylko Kinszasa i zachód kraju),

• za krótki czas trwania misji (misja zakończyła się niezwłocznie po przeprowadzonych wyborach, nie była obecna w całości podczas ogłaszania wyników, czyli w czasie kiedy mogła być najbardziej potrzebna).

Mimo tych uchybień, pierwsze od 45 lat wybory parlamentarne, czyli zasadniczy cel misji, zakończyły się sukcesem, a siły unijne i oenzetowskie nie dopuściły do wybuchu większych zamieszek.

Republika Czadu i Republika Środkowej Afryki

Rozpoczęcie misji: 15 marca 2008 r.

Uczestnicy: 23 kraje członkowskie UE i 3 spoza organizacji

Zadania:

• Patrolowanie terytoriów obu krajów w celu zapewnienia bezpieczeństwa,

• Ochrona ludności cywilnej w tym przede wszystkim uchodźców i osób wysiedlonych.

• Zabezpieczenie dostaw pomocy humanitarnej oraz ochrona personelu, urządzeń i instalacji ONZ przed zagrożeniami.

TABELE:

11

---