Finanse przedsiębiorstw traktowane jako:

• element ogółu zjawisk ekonomicznych związanych z gromadzeniem i podziałem zasobów pieniężnych

lub

• element pieniężnego mechanizmu wymiany i podziału wartości rzeczowych i usług

• mają charakter pieniężny

Do podziału dóbr i usług dochodzi w drodze przeplatających się ze sobą przepływów różnych kategorii strumieni pieniężnych.

Klasyfikacja strumieni pieniężnych:

1. przedmiotowa

1. strumienie rynkowe

- bezpośredni związek przepływu pieniądza z przepływem dóbr lub usług

2. strumienie transferowe

• przepływ pieniądza bez ekwiwalentu

3. kredytowe

• są skutkiem bankowej kreacji pieniądza poprzez udzielanie kredytu

oszczędności

• zatrzymane w ruchu strumień pieniężny - zasób

• podmiotowa




2. finanse przedsiębiorstw

3. finanse ubezpieczeń

4. finanse banków

5. finanse ludności

6. finanse budżetu państwa, samorządów terytorialnych




Cechy finansów przedsiębiorstwa:

1. mikroekonomiczny punkt widzenia przy ocenie zjawisk finansowych

2. wiedza stosowana, pragmatyczna

3. zakres badań dot. przedsiębiorstwa i jego otoczenia

4. wyodrębnienie przedsiębiorstwa od innych jednostek

5. badanie wpływu regulacji prawnych na postawy przedsiębiorcy

6. metody, treść i sposoby oceny gospodarki finansowej przedsiębiorcy

Gospodarka finansowa

• czynności, polegające na racjonalnym uruchamianiu strumieni pieniężnych oraz ich osiadaniu, czyli tworzeniu oszczędności z uwzględnieniem opłacalności

czynności:

1. przygotowanie operacji pieniężnych:

• prognozowanie, przewidywanie, planowanie, podejmowanie decyzji

• realizacja operacji pieniężnych

• zapis operacji finansowych, analiza zjawisk finansowych, wnioskowanie

Procesy zachodzące w gospodarce finansowej przedsiębiorstwa to działania występujące w trzech fazach:

1. przygotowawcza

2. realizacja

3. ewidencja, analiza, wnioskowanie

Cele gospodarki finansowej:

1) osiągnięcie zamierzeń stawianych przez przedsiębiorstwo

2) dążenie do uzyskiwania wzrostu efektywności, rozumianej jako stosunek pożądanej kategorii nadwyżki do zaangażowanego kapitału

3) dążenie do wzrostu wartości przedsiębiorstwa (np. postrzeganie na rynku)

Gospodarka finansowa - powinna sprzyjać wzrostowi nadwyżki finansowej i realizacji inwestycji rzeczowych.

Kryteria oceny gospodarki finansowej:

1. zewnętrzne:

• wzrost nadwyżki

• wzrost wartości przedsiębiorstwa

2. wewnętrzne:

• zachowanie płynności finansowej

• obniżka kosztów finansowych

Gospodarka finansowa a system gospodarczy i finansowy

Gospodarka finansowa przedsiębiorstwa funkcjonuje w warunkach gospodarki rynkowej, w której istnieją i działają:

1. rynek pieniężny

2. rynek kapitałowy

3. instytucje (giełda papierów wartościowych, biura maklerskie, brokerskie, fundusze inwestycyjne i powiernicze, towarzystwa ubezpieczeniowe)

Prowadzenie gospodarki finansowej określone jest przez system prawno-finansowy państwa: kodeks handlowy, cywilny, system finansowy, w tym podatkowy i bankowo-kredytowy.

System finansowy - zespół norm prawnych, zasad organizacyjnych i szeroko rozumianych instytucji, służących wykonywaniu funkcji rozdzielczej i stymulacyjnej oraz regulowaniu przez władze państwowe i samorządowe zjawisk finansowych

1. normy prawne - przepisy prawa gospodarczego i finansowego

2. zasady organizacyjne - stanowią o formach i trybie regulacji procesów finansowych

3. instytucje -podmiotowe (Ministerstwo Finansów, banki) i przedmiotowe (podatki i ich budowa) rozwiązania i konstrukcje służące regulacji zjawisk finansowych

Ruch okrężny kapitału i wartości rzeczowych

Procesy gospodarcze w przedsiębiorstwie:

1. ruch rzeczy

• przesuwanie się przedmiotów i usług od producenta do odbiorcy

2. ruch kapitału



P _(pieniądz) T _(towar) P' _(pieniądz)




Fazy ruchu okrężnego: (występują kolejno po sobie i jednocześnie)

1. faza zaopatrzenia

• proces pozyskania pieniądza (z funduszy własnych lub pożyczek)

2. faza produkcji

• pozyskany pieniądz przeznaczony jest na zakup środków produkcji, które angażowane są w proces wytwarzania

3. faza zbytu

-utarg ulega rozliczeniu:

1. część pieniędzy wypada z ruchu okrężnego w postaci:

• płac

• innych wynagrodzeń pracowników

• funduszy celowych

• dochodów osobistych właścicieli

• podatkowych i niepodatkowych świadczeń na rzecz instytucji finansowych

• spłat pożyczek

• amortyzacji(może ona zasilać - po rozliczeniu - utarg)

Konsekwencje ruchu okrężnego dla gospodarki finansowej przedsiębiorstwa

1. ruch okrężny traktowany jako zjawiska finansowe

• dotyczy to fazy I i III przemiana pieniądza w wartość rzeczową(i odwrotnie) oraz podział pieniądza na poszczególne kierunki wydatkowania

2. ruch okrężny ma charakter otwarty

• w fazie I i III powiązanie z funduszami zewnętrznymi (banki, instytucje ubezpieczeniowe, budżet)

• powiązanie ma charakter:

1. bierny - absorpcja środków

2. czynny - lokowanie środków na rynku finansowym

3. ruch okrężny daje podstawy do wyróżnienia środków trwałych i obrotowych

• środki produkcji nie zachowują się jednakowo: część z nich zużywa się i przenosi swoją wartość na gotowy wyrób, część zaś zużywa się stopniowo, utrzymując w wielu cyklach produkcyjnych swą postać rzeczową

4. ruch okrężny środków obrotowych jako równomierny lub nierównomierny


W W-wartość

T - czas

T

Nierównomierny ruch okrężny środków obrotowych

• związany z sezonowością kształtowania się produkcji

• cykliczny wzrost i spadek natężenia działalności


W

T

Równomierny ruch okrężny środków obrotowych

• stałe zapotrzebowanie na środki obrotowe

5. ruch okrężny stwarza podstawę do wyodrębnienia źródeł finansowania:

1. kapitały własne -zapotrzebowanie stałe

2. kapitały obce - zapotrzebowanie okresowe

Ryzyko w działalności przedsiębiorstwa

niepewność

• jest niepoliczalna

• brak jest statystycznych parametrów dla oszacowania możliwości powstania zdarzenia losowego

• dotyczy głównie zdarzeń pojedynczych, nietypowych

ryzyko

• co najmniej jeden z elementów nie jest znany, ale znane jest prawdopodobieństwo jego wystąpienia

• ważne jest właściwe oszacowanie tego parametru

• występuje wtedy, gdy podejmujący decyzję nie może przewidzieć przyszłych zdarzeń, ale zna różne możliwe efekty tej decyzji i zna prawdopodobieństwo związane z każdym z tych wyników

Źródła ryzyka

1. czynniki makroekonomiczne (niezależne od przedsiębiorstwa)

• niekorzystna koniunktura

• inflacja

• zmiany sytuacji rynkowej

• zmiany polityki fiskalnej i monetarnej

• pogorszenie ogólnej sytuacji ekonomicznej i społecznej kraju

• ograniczenie skłonności do inwestowania

• zmiana w stosunkach z zagranicą

2. czynniki mikroekonomiczne (związane z sektorem, w którym działa przedsiębiorstwo i charakterystyczne dla przedsiębiorstwa)

• zmiany struktur organizacyjnych i własnościowych

• znaczne zadłużenie przedsiębiorstwa

• postępująca dekapitalizacja majątku

• narastające zacofanie techniczne

• wzrost konkurencji

• decyzje dot. zarządzania przedsiębiorstwem

Zakres oddziaływania czynników makroekonomicznych na wielkość ryzyka można ograniczyć przez:

1. rzetelną analizę koniunktury gospodarczej

2. wykorzystanie bieżących informacji dot. szeroko rozumianej polityki gospodarczej i społecznej

3. obserwację rozwoju stosunków z zagranicą

Zakres oddziaływania czynników mikroekonomicznych na wielkość ryzyka można ograniczyć, gdy przedsiębiorca:

1. będzie uwzględniał opinie ekspertów

2. utworzy w przedsiębiorstwie rezerwy na pokrycie skutków niepomyślnych decyzji

3. skorzysta z usług towarzystw ubezpieczeniowych

Klasyfikacja ryzyka

Kryterium	Rodzaj ryzyka
ogólne	właściwe - funkcjonuje na zasadach prawa wielkich liczb subiektywne - związane z niedoskonałością człowieka subiektywnie oceniającego prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzeń
przedmiotowe	1.inwestycyjne 2.transakcyjne 3.kredytowe 4.papieru wartościowego 5.kursu walutowego 6.stopy procentowej 7.płynności itp.
rodzajowe	gospodarcze polityczne rynkowe bankowe itp.
zakres oddziaływania	1. powszechne 2. dot. sektora i gałęzi 3. przedsiębiorstwa

W każdym przedsięwzięciu wyróżniamy dwa rodzaje ryzyka:

Ryzyko operacyjne wiąże się z: możliwością aktywnego oddziaływania na cenę, sprzedaż, koszty siłą oddziaływania konkurencji możliwością wprowadzania substytutów siłą przetargową, spolegliwością dostawców autentycznym znaczeniem pracowników najemnych i ich organizacji

Ryzyko finansowe zależy przede wszystkim od udziału funduszy obcych w finansowaniu majątku przedsiębiorstwa im większy jest ten udział, tym wyższe jest ryzyko

Każde przedsiębiorstwo mające na celu wzrost nadwyżki finansowej dąży do:

1. maksymalizacji dochodowości przy danym poziomie ryzyka

lub

2. minimalizacji ryzyka przy zakładanym poziomie dochodowości

Przychody przedsiębiorstwa

I. przychody ze sprzedaży

• przychody ze sprzedaży wyrobów gotowych, usług, towarów

• wielkość przychodów zależy od:

* ilości sprzedanych produktów, towarów

1. popytu na dany produkt

2. możliwości produkcyjnych

3. działań marketingowych

* wysokości ceny

II. pozostałe przychody operacyjne

(nie są związane z podstawowym przedmiotem działalności przedsiębiorstwa

• ze sprzedaży środków trwałych lub wpływy z likwidacji środków trwałych

• powstające w wyniku rozwiązania rezerw

• umorzone lub przedawnione zobowiązania

• aktualizacja (wzrost) wartości posiadanych zapasów

• otrzymane odszkodowania, kary, grzywny

• otrzymane dotacje, subwencje lub dopłaty, darowizny oraz nieodpłatne składniki majątku

III. przychody finansowe

• należności z tyt. posiadanych udziałów w innych przedsiębiorstwach

• naliczenie procentu od powierzonych innym podmiotom środków finansowych

• zyski ze sprzedaży posiadanych papierów wartościowych

• dodatnie różnice kursowe

Koszty uzyskania przychodów w przedsiębiorstwie

Koszty a wydatki

wydatek

- każdorazowe pomniejszenie środków pieniężnych z kasy lub z rachunku bankowego przedsiębiorstwa

koszt

- dot. nie każdego pomniejszenia środków pieniężnych

- dot. tylko tych wydatków, które związane są z bieżącą działalnością przedsiębiorstwa

Wydatki, które nie zaliczamy do kosztów uzyskania przychodu:

1. nakłady o charakterze inwestycyjnym


wyjątek: wartość majątku ≤3.500tys.zł koszty

2. wydatki związane z płaceniem kar, grzywien, odszkodowań

3. wydatki, które z punktu widzenia ustawodawcy są zbędne

Majątek przedsiębiorstwa

A. Majątek trwały

• wykorzystywany w działalności gospodarczej przez długi okres czasu (powyżej 1 roku) w wielu cyklach produkcyjnych

• nie wchodzi w naturalnej postaci w skład wyrobu, dobra, które dane przedsiębiorstwo produkuje

Grupy środków trwałych:

1. rzeczowy majątek trwały

• grunty własne, budynki, budowle, urządzenia, maszyny, środki transportu, inwestycje rozpoczęte, zaliczki na poczet tych inwestycji

2. wartości niematerialne i prawne

• nabyte prawa majątkowe do gospodarowania (wykorzystanie pow. 1 roku), koszty organizacyjne poniesione przy organizacji, rozbudowie przedsiębiorstwa, wartość firmy, koszty zakończonych prac rozwojowych

3. finansowy majątek trwały

• udziały własne w obcych podmiotach, pożyczko długoterminowe, które udzieliło przedsiębiorstwo, długoterminowe papiery wartościowe

4. należności długoterminowe

• termin wymagalności powyżej 1 roku

środki trwałe

składają się na majątek trwały przedsiębiorstwa, które to przedsiębiorstwo:

1. zakupiło

2. wytworzyło, przebudowało, zmodernizowało

3. otrzymało bezpłatnie w formie darowizny, spadku lub w inny nieodpłatny sposób

4. przyjęło w aportu (wkładu niepieniężnego) od udziałowca, akcjonariusza lub wspólnika

5. użytkuje w oparciu o umowę najmu, dzierżawy lub leasingu

wartość początkowa środków trwałych:

• nowych ś.t. - rzeczywista cena nabycia lub według kosztów poniesionych na wytworzenie, przebudowanie, modernizację

• używanych ś.t. - ustalana w oparciu o rzeczywistą cenę zakupu powiększoną o koszty transportu, remontu, zainstalowania

• otrzymanych nieodpłatnie - ustalana wg. ceny rynkowej tego środka w dniu otrzymania lub ceny zawartej w umowie

• ś.t. w postaci aportu - ustalana wg. kwoty, którą podmiot aportu podaje cenę ( nie może być wyższa od ceny rynkowej)

wartość początkowa zmniejszona poprzez zużycie fizyczne i ekonomiczne środków trwałych

zużycie fizyczne wynika z:

• uczestnictwa ś.t. w procesie produkcji

• oddziaływania na ś.t. sił przyrody

zużycie ekonomiczne

• polega na utracie przez te ś.t. wartości jeszcze przed ich fizycznym zużyciem

• postęp techniczny,

• skonstruowanie bardziej wydajnych ś.t.,

• unowocześnienie technologii produkcji ś.t.,

• import nowoczesnych linii produkcyjnych,

• brak popytu na wyroby wytwarzane przez dane ś.t.

Racjonalność w gospodarowaniu środkami trwałymi

Amortyzacja



zużywanie fizyczne i ekonomiczne zmniejszenie wartości środków trwałych umorzenie

Amortyzacja

• proces przenoszenia wartości na nowe wyroby przy pomocy tych środków trwałych

• pieniężny ubytek wartości środków trwałych

• gromadzenie zasobów pieniężnych na potrzeby procesu reprodukcji

Funkcja amortyzacji:

1. umorzeniowa

• korekta wartości początkowej ś.t. przez uwzględnienie zużycia fizycznego i ekonomicznego

• kosztowa

• obciążenie kosztów przedsiębiorstwa kwotą wyliczonej amortyzacji

• finansowa

• gromadzenie funduszy pieniężnych przeznaczonych na reprodukcję zużytego ś.t.

odpisy amortyzacyjne dokonuje się od wartości początkowej środka trwałego

Metody amortyzowania środków trwałych

I. naturalna (produkcyjna)

• jako podstawa - nakłady na ś.t i efekty, jakie są dzięki temu ś.t.

• 
  jednorodna produkcja

A=W/P_p * P_Wt

II. czasowa

1. metoda liniowa

• najczęściej stosowana

• odpis amortyzacyjny jednakowy przez cały okres użytkowania ś.t.

• równomiernie rozkłada się zużycie ś.t. przez cały okres użytkowania




• A=W_p/t lub A=A%*W_p

2. metoda degresywna

• polega na zastosowaniu malejących odpisów amortyzacyjnych w miarę upływu czasu (lat)

1. metoda malejącej wartości bieżącej


A=A%*W_b/100%

2. metoda zmodyfikowana

- łączy metodę degresywną (pkt.a) i metodę liniową (pkt.1)


- stawka amortyzacyjna< metoda liniowa

metoda malejącej wartości bieżącej

c) metoda wykorzystująca sumę lat użytkowania

- ułamek:

lata użytkowania od największej do najmniejszej

suma lat użytkowania

3. metoda progresywna

• z roku na rok wielkość odpisu amortyzacyjnego rośnie

• rzadko stosowana

• stosowana, gdy przedsiębiorstwo kupowało na kredyt

III. metoda specjalna

• stosowana do unikalnych składników środków trwałych

1. metoda szacunkowa

2. metoda kosztów likwidacyjnych lub wymiany

3. metoda grupowa amortyzacji

IV metoda jednorazowego odpisu

• dotyczy środków trwałych, których wartość początkowa≤3.500tys.zł

niezależnie od metod amortyzowania środków trwałych łączna kwota-suma odpisu jest taka sama

Różnice pomiędzy metodami:

• wielkość kwoty odpisu

• okres amortyzowania

• szybkość gromadzenia funduszy odtworzeniowego

B. Majątek obrotowy

• te wszystkie składniki, które przedsiębiorstwo nie zaliczyło do majątku trwałego a są niezbędne dla przedsiębiorstwa

• te składniki, które może przedsiębiorstwo zużyć, spieniężyć, sprzedać w ciągu 1 roku

struktura środków obrotowych zależy od:

1. działu

2. gałęzi

3. wielkości przedsiębiorstwa

4. położenia przedsiębiorstwa

5. czasu

Podstawowe grupy środków obrotowych:

I. zapasy

1. materiałowe

• materiały podstawowe

• materiały pomocnicze

• paliwo przechowywane w przedsiębiorstwie

• opakowanie

• części zapasowe do maszyn i urządzeń, które nie zostały zaliczone do majątku trwałego

• produkcyjne

• produkcja w toku (środki w fazie przetwarzania)

• półfabrykaty

• towary

• nabyte przez przedsiębiorstwo i przeznaczone do sprzedaży

II. należności i roszczenia

należności

• powstają, gdy moment sprzedaży towarów, wyrobów i usług nie pokrywa się z momentem zapłaty

roszczenia

• występują, gdy kontrahent kwestionuje w części lub w całości należności

III. papiery wartościowe przeznaczone do obrotu

• te składniki majątku obrotowego, które przedsiębiorstwo zakupiło z zamiarem odsprzedania w ciągu roku

• akcje obcych przedsiębiorstw, obligacje, bony skarbowe (krótkoterminowe)

IV. środki pieniężne

1. pieniądze w kasie

2. środki na rachunku bankowym

3. czeki, weksle płatne w ciągu 3 miesięcy od daty wystawienia

4. metale szlachetne, jeśli nie są zaliczone do rzeczowych składników majątku trwałego

V. nakłady przyszłych okresów

• wydatki poniesione w krótkim okresie a rozliczane w dłuższym okresie

• np. nakłady na remonty kapitalne, czynsze płacone z góry, ubezpieczenia majątkowe

Wielkość środków obrotowych zależy od:

1. rodzaju przedsiębiorstwa

2. szybkości obiegu środków obrotowych wykorzystywanych w procesach produkcyjnych

3. umiejętności gospodarowania = racjonalności gospodarowania poprzez wskaźniki rotacji

wskaźniki rotacji

1. wskaźnik obrotu zapasami

• 
  informuje ile razy w ciągu roku następuje rotacja zapasów

• jeśli wskaźnik ten - korzystne dla przedsiębiorstwa

• sprzedaż netto____

średni stan zapasów

2. wskaźnik obrotu zapasami w dniach

• 
  informuje co ile dni przedsiębiorstwo odnawia swoje zapasy

• jeśli wskaźnik ten - korzystne dla przedsiębiorstwa

• średni stan zapasów * 360 dni ₌ _____360 dni_____

sprzedaż netto wskaźnik obrotu zapasami

3. wskaźnik obrotu należnościami

• 
  informuje ile razy w ciągu roku przedsiębiorstwo odtworzyło należności

• jeśli wskaźnik ten - korzystne dla przedsiębiorstwa

• pomiędzy 7 a 10 - wskaźnik bdb

• __sprzedaż netto____

średni stan należności

4. wskaźnik obrotu należnościami w dniach

• 
  informuje o liczbie dni sprzedaży, za którą przedsiębiorstwo nie otrzymuje zapłaty

• jeśli wskaźnik ten - korzystne dla przedsiębiorstwa

• średni stan należności * 360 dni ₌ ___360 dni________

sprzedaż netto wskaźnik obrotu należnościami

Efektywność gospodarcza i finansowa przedsiębiorstwa

Przychody i koszty przedsiębiorstwa

Podstawowym przychodem przedsiębiorstwa jest utarg, który jest wynikiem sprzedaży

Sprzedaż może być traktowana dwojako:

1. jako sprzedaż memoriałowa

• polega na udostępnieniu produktu, wykonaniu usługi, jej zafakturowaniu i ewentualnym przyjęciu pracy przez zleceniodawcę

• nie jest elementem finansów

• wykorzystywana niekiedy przez prawo finansowe do obciążeń podatkowych

2. jako sprzedaż w ujęciu kasowym (utarg)

• to zarówno wpływ środków finansowych (w formie bezgotówkowej lub bezgotówkowej) na rachunek bankowy

• to zjawisko finansowe, gdyż występuje tu ruch pieniądza, utarg stanowi podstawowe źródło finansowania ponawianych cykli działalności przedsiębiorstwa

Poziom utargu zależy od:

1. cen realizacji

• ceny mogą być ustanowione przez rynek, państwo, monopole

• ceny rynkowe są najbardziej realne

• struktury asortymentowej

• fizycznych rozmiarów sprzedaży

• sprawności rozliczeniowej

• najlepiej, gdy rozliczenia są prowadzone w tym samym mieście i banku

Utarg dzielimy na:

1. koszty

2. nadwyżkę

nadwyżka w skali makroekonomicznego punktu widzenia

• wyrazem nadwyżki jest akumulacja pieniężna brutto (akumulacja pieniężna netto + amortyzacja)

• akumulacja pieniężna netto

• różnica pomiędzy utargiem a kosztami odnoszącymi się do tego utargu (nadwyżka utargu nad kosztami)

• tzw. akumulacja ze sprzedaży

• skorygowana o saldo zysków i strat nadzwyczajnych stanowi akumulację z całokształtu działalności

• akumulacja w sensie ekonomicznym jest finansowym odpowiednikiem nadwyżki ekonomicznej netto w skali makro

• różnice między akumulacją a nadwyżką:

akumulacja	nadwyżka
odnosi się wyłącznie do utargu	może częściowo zawierać się w utargu, w części zaś w wytworzonych, a nie sprzedanych dobrach i usługach
	pewne jej elementy tkwią w kosztach (dot. to ogółu kosztów finansowych)
akumulacja różni się od nadwyżki o różnicę remanentów towarów, wyrobów gotowych, produkcji w toku, wykonanych i nie sprzedanych usług; w zależności od różnic, akumulacja może być mniejsza lub większa od nadwyżki ekonomicznej
niekiedy dla celów bodźcowych część wynagrodzeń (premie, nagrody) sytuuje się w zysku, pomimo iż są one w rzeczywistości kosztami

Nadwyżka w skali mikroekonomicznego punktu widzenia

• zależy od formy własności przedsiębiorstwa i jego kształtu prawnego

• nadwyżkę stanowi zysk netto powiększony o amortyzację

Zysk

• stanowi główną treść nadwyżki finansowej

Funkcje zysku:

1. ogólny i wszechstronny miernik oceny pracy przedsiębiorstwa

• jest on wskaźnikiem odzwierciedlającym efekty działalności

• ma charakter syntetyczny

• ma najszersze pole recepcji

• jest zawsze skwantyfikowany

• może motywować właścicieli kapitału i załogę do jego pomnażania

• zysk jest naturalnym motywem podejmowania i dalszej realizacji działalności

• stanowi źródło samofinansowania rozwoju

• zysk jako istotne źródło zwiększenia kapitału własnego o pozycji firmy na rynku

Wynik finansowy

• może mieć wartość dodatnią (zysk) lub ujemną (strata)

_Dt_________________wynik finansowy________________Ct

koszty podstawowej dział.gospod. przychody podstawowej dział.gospod.

wynik finansowy na sprzedaży

pozostałe koszty operacyjne pozostałe przychody operacyjne

wynik finansowy na działalności operacyjnej

koszty finansowe przychody finansowe

wynik finansowy brutto na działalności gospodarczej

straty nadzwyczajne zyski nadzwyczajne

wynik finansowy brutto

obowiązkowe obciążenia WF

(podatek dochodowy)

wynik finansowy netto

Wskaźniki zysku

I. wskaźniki absolutne

• kwota (masa) zysku i przyrost zysku

1. masa zysku

• wskazuje rozmiar osiągniętego efektu finansowego

• nie daje obrazu skali osiągnięć ekonomicznych

II. wskaźniki relatywne

• stanowią relację pewnych postaci wyniku finansowego do podstawy (sprzedaż, majątek, kapitał)

1. współczynniki rentowności - wyrażone w procentach

2. współczynniki zyskowności - wyrażone w jednostkach pieniężnych

• mierniki określające rentowność (zyskowność) sprzedaży, kosztów, majątku, kapitałów własnych służą do bieżącej analizy przedsiębiorstwa oraz realizacji celu strategicznego (wzrostu wartości przedsiębiorstwa)

• istotną grupę stanowią wskaźniki rentowności obrotu

• mają różną formę i przydatność analityczną

• wskaźnik rentowności sprzedaży (zyskowności)

zysk operacyjny

sprzedaż netto

• informuje o wysokości zysku wygospodarowanego na działalności typowej, która przypada na 1 zł wykonanego obrotu lub procent zysku stosunku do przychodów

• uwidacznia efektywność działania w podstawowej dziedzinie, do której przedsiębiorstwo zostało powołane

2. marża zysku brutto

zysk brutto

sprzedaż

• informuje, jaka wartość zysku, wyrażona w złotych lub w procentach, przypada na sprzedaż brutto lub netto

3. zyskowność sprzedaży

__zysk netto__

sprzedaż netto

• wskazuje, jaki realny uzysk w postaci zysku pozostającego w przedsiębiorstwie otrzymuje się z przychodu ze sprzedaży netto

4. wskaźnik rentowności kosztów

(zysk netto ± zmiana kosztu) * 100

koszty własne ± zmiana kosztu

• stanowi relację zysku do kosztów własnych

• jest miarą efektywności poniesionych nakładów

5. wskaźnik zyskowności majątku (zwrotu z inwestycji)

zysk netto

majątek

• ilustruje efektywność przedsiębiorstwa w zakresie gospodarowania aktywami (miara jakości gospodarowania)

• wada: nie uwzględnia wpływu struktury źródeł finansowania (analiza uzupełniona wskaźnikiem rentowności-zyskowności kapitału własnego)

6. wskaźnik rentowności kapitału

zysk netto * 100

kapitał własny

• odzwierciedla opłacalność inwestowania w daną firmę

• jego wysokość powinna być wyższa od stopy inflacji i przynajmniej na poziomie rynkowej stopy procentowej

Podział wyniku finansowego w przedsiębiorstwie

I. metoda kalkulacyjna

• polega na kształtowaniu zysku według pewnych normatywów odnoszących się do jakiegoś nośnika (np. premii z zysku dla załogi w relacji procentowej do płac)

• stosowana w NBP (w odniesieniu do zysku NBP)

II. metoda wynikowa

• metoda powszechna

• polega na procentowym obciążeniu zysku na rzecz budżetu i dowolnym ukształtowaniu podziału pozostałości zysku

III. metoda mieszana

• do niedawna występowała w przedsiębiorstwach państwowych (dot. odpisu na rzecz budżetu w postaci obowiązkowej dywidendy)

• w spółkach akcyjnych - w wysokości 8% netto na rzecz zasilania kapitału zapasowego

Podział przedsiębiorstw ze względu na formę własności

I. przedsiębiorstwa państwowe

1. przedsiębiorstwo samorządowe

• formy kapitałów własnych:

• fundusz założycielski

• powstaje z wydzielenia majątku państwowego na rzecz przedsiębiorstwa

• ulega zwiększeniu poprzez:

• dotację z budżetu państwa

• nieodpłatne przejęcie majątku od innej organizacji państwowej

• ulega zmniejszeniu poprzez:

• realizację zarządzenia organu założycielskiego dot. nieodpłatnego przekazania obiektów majątkowych

• fundusz przedsiębiorstwa

• jest wyrazem dorobku przedsiębiorstwa

• utworzony z:

• zatrzymanego zysku

• amortyzacji

• dochodów z likwidacji środków trwałych

• zmniejszany o:

• straty netto

• umorzenie środków trwałych

• fundusz zmian aktualizacji

• jest wynikiem przeszacowania wartości majątku

2. jednoosobowa spółka skarbu państwa

• kapitał własny stanowią razem:

• fundusz założycielski

• fundusz przedsiębiorstwa

• fundusz zmian aktualizacji

• zwiększenie kapitału własnego:

• z zysku zatrzymanego

• w wyniku urzędowego przeszacowania majątku

• w wyniku amortyzacji

• pomniejszenie kapitału własnego:

• umorzenie środków trwałych

• strata netto

II. przedsiębiorstwa spółdzielcze

• fundusze własne:

1. fundusz udziałowy

• tworzony z udziałów członkowskich

• wielkość udziału zależy od statutu spółdzielni

• udziały: finansowe lub rzeczowe (aport rzeczowy)

• odpowiedzialność członka spółdzielni do wysokości zadeklarowanego udziału

• ulega zmianie (↑↓) w wyniku:

• zmiany liczby członków

• poziomu wpłacanych udziałów

• fundusz zasobowy

• niepodzielny

• tworzony z:

• wpisowego

• odpisów z zysku

• zmniejszany o:

• umorzenie środków trwałych

• z tyt. poniesionych strat

• zwiększany o:

• amortyzację

• z tyt. zatrzymywanego zysku

III. przedsiębiorstwa własności prywatnej

Podział:

1. przedsiębiorstwa jednoosobowe

2. spółki osobowe:

1. jawne

2. komandytowe

3. ciche

3. spółki kapitałowe

1. akcyjne

2. z ograniczoną odpowiedzialnością

1. przedsiębiorstwa jednoosobowe

• kapitał dostarczany przez właściciela

• pełna swoboda w dysponowaniu kapitałem w zakresie jego zwiększania lub zmniejszania

• źródła zwiększania kapitału:

• kapitał pochodzącego z innej działalności

• kapitał pochodzący z gospodarstwa domowego

• zatrzymanie zysku

• odpowiedzialność całym swoim majątkiem (w tym osobistym)

2. spółki osobowe

1. spółka jawna

• kapitał założycielski powstaje w drodze gromadzenia wkładów udziałowców (2 lub więcej)

• podział zysku netto następuje w proporcji do zaangażowanego wkładu

• każdy z udziałowców może reprezentować interesy firmy

• odpowiedzialność całym swoim majątkiem w proporcji do zaangażowane przez siebie kapitału

• wzrost kapitału poprzez:

• wzrost liczby udziałowców

• zwiększenie kwoty udziałów

• zatrzymanie zysku

• występowanie podudziałowca

• nie jest wymieniany jako współwłaściciel

• jego podudział ewidencjonowany jest w ramach udziału współwłaściciela

• spółka komandytowa

• rodzaje udziałowców:

1. wspólnicy

• odpowiada w sposób nieograniczony

• zarządzają spółką

• komandytariusze

• odpowiada kwotą zadeklarowaną w umowie spółki

• nie zarządza spółką, chyba że ma pełnomocnictwo

• zwiększenie kapitału własnego poprzez:

• wzrost liczby udziałowców lub komandytariuszy

• wzrost wartości udziałów lub kwot komandytowych

• zatrzymany zysk

• spółka cicha

• jeden lub kilku udziałowców odpowiada za spółkę całym swoim majątkiem

• cichy udziałowiec

• nie ma oddzielnej ewidencji kapitałowej

• jego kapitał włączony do jakiegoś udziału (podudział)

• korzysta bezpośrednio z zysku

• może być wyłączony z pokrywania strat

• wzrost kapitału podobnie jak w spółce jawnej

3. spółki kapitałowe

1. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

• 2 lub więcej właścicieli (rzadko 1)

• tworzy się radę nadzorczą i zarząd

• odpowiedzialność wspólników ograniczona do wysokości zadeklarowanych wkładów (finansowych i rzeczowych)

• zwiększenie kapitału własnego poprzez:

• wzrost liczby udziałowców

• wzrost kwoty udziałów

• spółka akcyjna

• rodzaje kapitału własnego:

1. kapitał zapasowy

• tworzony z:

• różnicy między ceną emisyjną a ceną nominalną po potrąceniu kosztów emisji

• zatrzymanego zysku

• odpis minimalny stanowi 8% z zysku netto

• gromadzony do wysokości 1/3 kapitału akcyjnego

• pomniejszany o straty

• kapitał rezerwowy

• służy do pokrywania strat (szczególnie w bankach, instytucjach ubezpieczeniowych)

• kapitał akcyjny

• pochodzi ze sprzedaży akcji po cenie nominalnej

• minimalna wysokość funduszu w Polsce-100tys.zł

• pomniejszony poprzez wykup własnych akcji ( w celu umorzenia)

• powiększany poprzez:

• dodatkową emisję akcji:

• emisja własna

• submisja (sprzedaż przez pośrednika)

związana z:

1. umową komisu

- otrzymuje się kredyt pod zastaw akcji

2. umową transakcji

- emitent otrzymuje od pośrednika wpłatę całości kapitału tzw. submisja prywatna

• nowa emisja może być ryzykowna, ponieważ zwiększa ona podaż papierów wartościowych, co może mieć wpływ na kurs akcji lub utrudnić ich sprzedaż

2. zmiany strukturalne w kapitale własnym (przeniesienie części kapitału zapasowego na rzecz kapitału akcyjnego)

• poprzez podwyższenie ceny nominalnej akcji

• bezpłatne przydzielenie dodatkowych akcji dotychczasowym akcjonariuszom

Czynniki kształtujące strukturę kapitału:

1. forma własnościowa, organizacyjno-prawna przedsiębiorstwa

• możliwość pozyskania kapitału własnego

• od formy zależy zdobycie kapitału obcego

• sytuacji finansowa przedsiębiorstwa

• jeżeli jest duża zyskowność - łatwiej pozyskać kapitały obce

• jeżeli są straty - trudniej pozyskać kapitały obce

• stan gospodarki

• jeśli gospodarka jest stabilna i rozwijająca się - łatwiej podejmuje się decyzje rozwojowe przedsiębiorstwa

• przy recesji - decyzje rozwojowe są podejmowane rzadko

• działania rynku finansowego i jego segmentów

• polityka fiskalna państwa oraz polityka systemu bankowego wpływa na pozyskanie kapitału obcego

Zalety kapitału własnego:

1. jest on stabilnym źródłem finansowania działalności przedsiębiorstwa

2. wpływa on na zwiększenie płynności finansowej przedsiębiorstwa (lepsze możliwości regulowania swoich zobowiązań)

3. stanowi bazę gwarancyjną dla wierzycieli

4. angażowany na czas nieokreślony w przedsiębiorstwie - stanowi podstawę do powstania stosunków własnościowych

5. ze stosunków własnościowych wynika prawo do udziału w podziale zysku

Wady kapitału własnego:

1. nie zawsze przynosi oczekiwane korzyści (zwłaszcza w sytuacji występowania w przedsiębiorstwie strat)

2. w zależności od formy prawnej przedsiębiorstwa i warunków umowy współwłaściciel uczestniczy lun nie w jego stratach

3. straty uszczuplają kapitał własny

4. w sytuacji upadłości lub likwidacji przedsiębiorstwa roszczenia właścicieli są zaspokojone po uregulowaniu zobowiązań wobec różnych wierzycieli

5. w porównaniu do kapitału obcego - kapitał własny jest mało elastyczny

Zalety kapitału obcego

1. stanowi elastyczne źródło finansowania w przedsiębiorstwie

2. umożliwia podjęcie i realizację przedsięwzięć przekraczających własne możliwości finansowe przedsiębiorstwa

3. jego wykorzystanie może wpływać na obniżenie obciążeń podatkowych oraz wzrost rentowności kapitału własności

4. wierzyciel z reguły nie ma prawa głosu przy podejmowaniu decyzji w przedsiębiorstwie

5. umożliwia kształtowanie optymalnej struktury kapitału (czyli podział na kapitał własny i obcy)

Negatywne skutki angażowania kapitału obcego

1. kapitał obcy oddawany jest do dyspozycji danego przedsiębiorstwa na określony czas, po którym podlega zwrotowi

2. wierzyciel ma prawo do odsetek

3. uzyskanie kapitału obcego często wymaga zabezpieczenia lub gwarancji

4. w warunkach inflacji wierzyciele mogą żądać dodatkowych gwarancji, zapewniających realną wartość pożyczonego kapitału

5. wraz ze wzrostem zadłużenia się przedsiębiorstwa rośnie ryzyko (finansowe) i koszt kapitału obcego

6. wysoki stopień zadłużenia może prowadzić nawet do przyznania pewnych uprawnień wierzycielowi

7. w przypadku likwidacji przedsiębiorstwa wierzyciele zaspokajani są przed właścicielami

Funkcje kapitałów:

funkcja gwarancyjna

• kapitał własny stanowi gwarancję dla żądań wierzycieli

funkcja robocza

• kapitał własny i obcy stanowi źródło finansowania podejmowanych przez przedsiębiorstwo zadań w celu uzyskania przychodów wyższych niż koszty

Dźwignia finansowa

• relacja pomiędzy kapitałem własnym i obcym powinna być tak ukształtowana, aby dzięki zaangażowaniu kapitału obcego tworzyć możliwości wzrostu efektywności kapitału własnego

• instrumentem służącym do oceny opłacalności korzystania z kapitałów obcych jest stopień działania dźwigni finansowej

• przy określaniu funkcjonowania d.f. bierze się pod uwagę stopę procentową płaconą od kapitału obcego i zaoszczędzony w związku z tym wydatek na opłacenie podatku dochodowego (nie wpłacany podatek zmniejsza rzeczywiste koszty kapitału obcego)

• rzeczywisty koszt obcego kapitału stanowi faktyczną stopę oprocentowania, pomniejszoną o 30%; zastosowanie kapitału obcego powoduje zmianę (korektę) rentowności majątku

wskaźnik skorygowanej zysk netto + odsetki od kapitału obcego -

= podatek od wartości odsetek majątku

rentowności wartość majątku ogółem

• wpływ zastosowania kapitału obcego na efektywność kapitału własnego określamy jako różnicę między wskaźnikiem rentowności kapitału własnego (zysk netto kapitału własnego) a wskaźnikiem skorygowanej rentowności majątku

dźwignia kapitału własnego = wskaźnik rentowności - wskaźnik skorygowanej rentowności majątku

wynik dodatni - korzystny (pozytywne działanie dźwigni)

wynik ujemny - oznacza nieopłacalność angażowania kapitału obcego

Zasilanie finansowe przedsiębiorstwa

(nie należy identyfikować z podziałem na kapitał obcy i własny)

Zasilanie wewnętrzne

• polega na przeznaczeniu części wyniku finansowego i amortyzacji na wzrost majątku

Zasilanie zewnętrzne

• odnosi się do pozyskania kapitału obcego (głównie pożyczki) oraz pozyskiwania kapitału własnego (np. zwiększenie łącznej wartości udziałów przez wzrost liczby udziałowców lub emisja kapitału akcyjnego)

Metody finansowania

1. samofinansowanie

• jest źródłem wewnętrznym, własnym

• w ujęciu szerszym

• oznacza dokonywanie wydatków z wszelkiego rodzaju własnych przychodów

• w ujęciu węższym

• oznacza przeznaczenie własnych nadwyżek finansowych na finansowanie procesów wzrostu

• nadwyżki finansowe to:

• dochód (zysk) netto

• amortyzacja

• ma wiele zalet

2. samospłata

• jest odwrotnością samofinansowania, gdzie najpierw wygospodarowuje się fundusze, a następnie podejmuje działalność

• przy samospłacie najpierw uzyskuje się określony przedmiot i dzięki jego eksploatacji odtwarza się środki na spłatę zobowiązania

• w ujęciu szerszym

• pokrywanie zobowiązań „brutto” (handluje się pożyczonym towarem)

• w ujęciu węższym

• pokrywanie zobowiązań „netto” (pokrywanie zobowiązań rozwojowych)

• źródłem samospłaty przy inwestycjach rzeczowych jest najczęściej amortyzacja i część wyniku finansowego

• leasing jako typowy przykład samospłaty

Leasing

W Polsce występują 2 formy leasingu:

1. leasing operacyjny (czysta dzierżawa)

• występuje wtedy opłata za wykorzystany sprzęt

• u leasingobiorcy jest to koszt jego działalności

• dla leasingodawcy jest to przychód, od którego może on odliczyć amortyzację obiektu, ponieważ środek trwały jest nadal jego własnością i pozostaje w jego ewidencji

• po okresie umowy środek jest oddawany leasingodawcy

• leasing finansowy (sprzedaż na raty)

• odznacza się tym, że następuje przekazanie jakiegoś przedmiotu i zarejestrowanie jakiegoż przedmiotu i zarejestrowanie go w ewidencji księgowej leasingobiorcy

• po upływie pewnego terminu, zgodnie z umową leasingobiorca przejmuje go na własność, uprzednio dopłacając różnicę

• leasingobiorca przejmuje obiekt w użytkowanie, ale nie własność

• z reguły wartość kontraktu jest wyższa od ceny rynkowej, ponieważ odsetki płacone są od wykorzystywanego kapitału rzeczowego

• leasingobiorca płaci leasingodawcy raty, które składają się z 2 części:

• raty kapitałowej

• traktowana jest w przedsiębiorstwie leasingobiorcy jako spłata kapitałowa (pożyczka)

• nie jest elementem kosztów

• kosztem jest oprocentowanie

• opłaty dodatkowej

• jest kosztem dla leasingobiorcy oraz dochodem dla leasingodawcy (dochodem takim nie są raty kapitałowe)

Leasing ma wiele zalet:

• bez angażowania własnego kapitału można niemal natychmiast uzyskać możność eksploatacji obiektu

• obiekt wzięty w leasing jest sam w sobie zabezpieczeniem pożyczki, stąd mniejsze znaczenie niż przy kredycie ma sytuacja finansowa leasingobiorcy

• leasing nie zmniejsza zdolności kredytowej leasingobiorcy

3. dotowanie

• forma bezzwrotnego finansowania z budżetu

• podlega totalnej krytyce i stopniowo eliminowana

• stanowi darmowe źródło, a przedsiębiorstwo nie ponosi żadnych kosztów

• występowanie dotacji jest jednak przynajmniej z 2 przyczyn uzasadnione:

1. gdy o cenie decyduje lub współdecyduje władza państwowa i w związku z tym kształtowana jest ona na relatywnie niskim poziomie (jest to dotacja przedmiotowa, tworząca zysk)

2. gdy jest to działalność o niebagatelnym znaczeniu społeczno-gospodarczym, nie przynosząca jednak bezpośredniego zwrotu nakładów, przynajmniej w postaci amortyzacji (np. budowa dróg, jeżeli za ich wykorzystanie nie pobiera się opłaty)

4. kredytowanie bankowe

forma bardzo dobra i powszechna

Umowa kredytowa	Umowa pożyczki
Związana z prawem bankowym	Związana z kodeksem cywilnym
Dot. środków pieniężnych	Dot. środków pieniężnych lub rzeczowych
Pisemna	Pisemna lub ustna
Odpłatna bank pobiera od przyznanego kredytu prowizję, a od kredytu wykorzystanego - odsetki	Odpłatna (dot. pożyczek bankowych) lub nieodpłatna
Dwustronnie zobowiązująca bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy określoną kwotę środków pieniężnych na określony czas kredytobiorca zobowiązuje się do ich wykorzystania na warunkach określonych w umowie, spłaty kredytu i odsetek w określonym terminie i opłacenia jednorazowej prowizji	Dwustronnie zobowiązująca pożyczkodawca zobowiązuje się do przeniesienia na pożyczkobiorcę na własność określoną ilość pieniędzy lub określoną rzecz oznaczoną co do gatunku pożyczkobiorca zobowiązuje się zwrócić taką samą ilość pieniędzy lub tę samą ilość rzeczy tego samego rodzaju i tej samej jakości
Dochodzi do skutku w momencie podpisania	konsensualna
Kredyt może być zabezpieczony gwarancją, wekslem in blanco

Klasyfikacja pożyczek

I. według kryterium czasu

1. krótkoterminowe (do 1 roku)

2. średnioterminowe (od 1 roku do 3 lat)

3. długoterminowe (pow. 3 lat)

II. według kryterium przeznaczenia

1. bieżące (eksploatacyjne)

• określenie to pokrywa się z pożyczkami krótkoterminowymi

• na zakup surowców, materiałów, bieżącą działalność

1. inwestycyjne

• krótko- i długoterminowe

• na budowę, rozbudowę obiektu itp.

III. według kryterium postaci

1. kredyt towarowy

2. kredyt pieniężny

IV. według kryterium pożyczkodawcy

1. kredyty handlowe (kupieckie)

2. kredyty bankowe

3. inne kredyty

V. z punktu widzenia realnego dopływu kapitału obcego

1. kredyt pieniężny

2. pożyczki pozabankowe

3. kredyt towarowy

4. gwarancje

• nie są realnym dopływem kapitału, ale mogą przyczynić się do zwiększenia kapitału, poprzez uwiarygodnienie spłacalności, bowiem gwarant współodpowiada za wypłacalność firmy

Podstawową formą w bieżących transakcjach jest kredyt dostawcy. Wyróżniamy tu:

1. kredyt wyposażeniowy

• udzielenie pożyczki w celu doposażenia zakładu prowadzącego działalność gospodarczą

1. nagminnie występujący kredyt towarowy

Kredyt towarowy może występować w 3 formach:

1. kredyt normalny

1. wynika z przyjętego w umowie okresu rozliczenia

2. jest nie oprocentowany

2. kredyt poza cyklem rozliczeniowym

1. zaplata za pożyczkę (procent) kryje się w wyżej ustalonej cenie

3. kredyt towarowy przeterminowany

1. występują wówczas karne odsetki, których górną wysokość określają przepisy o oprocentowaniu za zwłokę

weksel handlowy - jako specyficzna forma kredytu towarowego

• zobowiązanie odbiorcy do zapłacenia osobie wskazanej na wekslu kwoty wekslowej w określonym czasie i miejscu

• kredyt ten może być zamieniony na kredyt bankowy poprzez instytucję dyskonta

• jest to sprzedaż weksla bankowi przed terminem jego wykupu, po cenie odpowiednio niższej od nominalnej; w ten sposób realizowana jest stopa dyskontowa

Inne formy kredytu:

A) kredyt ratalny

• specyficzny rodzaj kredytu dostawcy

B) kredyt odbiorcy (zaliczki)

C) kredyt na rachunku bieżącym (kontokorent)

Kredyt lombardowy -

Faktoring

• forma krótkoterminowego finansowania faktoranta (przedsiębiorstwa) przez nabycie przez faktora (bank, spółki faktoringowe) jego wierzytelności (nie przeterminowane należności bieżące)

• dot. wierzytelności w obrocie handlowym do 14 dni do 7 miesięcy

funkcje faktoringu:

1. funkcję finansowa

• natychmiastowe odkupywanie należności

• w ten sposób instytucja faktoringowa de facto udziela kredytu

2. funkcję usługową

• dokonywanie rozliczeń od strony technicznej (wystawianie faktur, dokumentów inkasowych itd.)

3. gwarancyjna

• zagwarantowanie wpływu należności (istotne znaczenie, gdy mamy do czynienia z nierzetelnymi kontrahentami)

• każde przedsiębiorstwo faktoringowe sprawuje przynajmniej 1 i 3 funkcję

• umową faktoringową może być objęta cała sprzedaż lub jej część lub tylko niektórzy odbiorcy

• formy faktoringu:

1. bez prawa regresu

• bank przyjmuje na siebie pełne ryzyko niewypłacalności dłużnika

1. z prawem regresu

• bank może żądać zwrotu udzielonej pożyczki, jeśli dłużnik nie ureguluje zobowiązania

• banki (faktor) pobierają z tyt. nabytych wierzytelności:

1. odsetki za cykl rozliczeniowy

2. umowną (zróżnicowaną) prowizję

• dla zabezpieczenia ewent. roszczeń faktorant składa weksel in blanco

• w celu ograniczenia ryzyka ściągnięcia faktorowych należności, faktor może zawrzeć w towarzystwie ubezpieczeniowym umowę ubezpieczenia należności faktoringowych

Podatkowe i niepodatkowe obciążenia przedsiębiorstwa

Obciążenia mogą dotyczyć zarówno kosztów jak i akumulacji pieniężnej przedsiębiorstw.

Obciążenia kosztowe

• cenotwórcze (wkalkulowane w cenę)

• powszechne

• neutralne

Obciążenia akumulacji finansowej

• cenotwórcze (VAT, akcyza)

• nie cenotwórcze (podatek dochodowy)

Niepodatkowe obciążenia kosztów

• składki na ZUS

• składki na Fundusz Pracy

• składki na Państwowy Fundusz Świadectw Gwarantowanych

Podatkowe obciążenia kosztów

• podatki terenowe

• np. podatek od nieruchomości

• ma wyznaczoną centralnie granicę obciążenia

• stawka w ramach limitu zależy od władz samorządowych

• rodzaje stawek:

1. m² powierzchni ziemi użytkowanej nie na cele rolnicze

2. m² powierzchni użytkowej w budynkach mieszkalnych

3. wartości początkowej obiektu w %

• odsetki z tyt. różnych zobowiązań

• np. kredytu bankowego, zobowiązania wobec dostawców i innych

• obowiązkowe ubezpieczenia (OC)

• dobrowolne składki ubezpieczeniowe

• głównie towaru w transporcie

• cło

Podatkowe obciążenia akumulacji finansowej

• 
  VAT

• 
  podatki pośrednie (cenotwórcze)

• akcyza

• podatek dochodowy od osób prawnych i fizycznych prowadzących działalność gospodarczą

Przesłanki wprowadzenia VAT-u w Polsce:

• upodabnianie systemu podatkowego do rozwiązań europejskich

• znaczna neutralność podatku, co oznacza, że w założeniu nie interweniuje on w relację popyt-podaż

• wygoda dla budżetu poprzez uproszczenie procesu egzekwowania podatku

Stawki podatkowe (VAT):

a) podstawowa (22%)

b) preferencyjna (7%)




• towary związane z ochroną zdrowia

• niektóre towary spożywcze

• artykuły dziecięce (do lat 11)

• niektóre usługi




c) przejściowa (3-4%)

• intencją jest przedmiotowe rozszerzenie podatku, przy czym aby uniknąć szoku cenowego, będzie on wzrastał stopniowo do poziomu stawki podstawowej lub preferencyjnej

d) zerowa (0%)




• towary eksportowe

• książki z popieranych serii

• podręczniki

• sprzęt dla MSWiA i MON

• prasa specjalistyczna




VAT




• podatek od towarów i usług

• powszechny

• wielofazowy

• obciąża ostatecznego finalnego nabywcę

• neutralny ze względu na koszty uzyskania przychodów




Podatek należny

• wynika z faktur sprzedaży

• powinien być odprowadzony do Urzędu Skarbowego po odliczeniu podatku naliczonego

Podatek naliczony

• wynika z faktur zakupu, które podatnik otrzymuje od sprzedającego w momencie dokonywania transakcji zakupu towaru lub usług

• w danej fazie jest to podatek zapłacony w poprzedniej fazie, który pomniejsza podatek należny

podatek naliczony > podatek należny = podatnik otrzymuje zwrot z Urzędu Skarbowego

Akcyza

• stanowi obciążenie z tyt. sprzedaży różnych artykułów, które z uwagi na swoje przeznaczenie nie mogą być sprowadzone do jednego mianownika

• występują stawki kwotowe i procentowe

• płatnikami są producenci, importerzy

• podatek pośredni

Wyroby obciążone akcyzą:

1. prohibity

• wyroby tytoniowe, alkohol

2. artykuły i usługi luksusowe

• broń myśliwska, gazowa

• gry losowe

• samochody osobowe, jachty i żaglówki

• sprzęt elektroniczny wysokiej klasy

• środki upiększające i kosmetyczne

3. paliwa płynne do silników

4. sól

Podatek dochodowy od osób prawnych

• pobierany od dochodu przeds. (w 2001 roku 28%)

• bezpośredni

• liniowy

Osoby prawne obciążone podatkiem dochodowym od osób prawnych:




• przedsiębiorstwa państwowe

• przedsiębiorstwa spółdzielcze

• spółki prawa handlowego

• banki

• instytucje ubezpieczeniowe

• fundusze powiernicze i inwestycyjne

• przedsiębiorstwa zagraniczne i inne




Zwolnienia podmiotowe:




• skarb państwa

• NBP

• jednostki budżetowe

• scentralizowane fundusze celowe

• przedsiębiorstwa międzynarodowe

• ZUS

• kościelne osoby prawne

• zakłady pracy chronionej

• Agencja Rynku Rolnego

• Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa

• Agencja Budowy i Eksploatacji Autostrad

• Fundusze Inwestycyjne i Emerytalne




Zwolnienia przedmiotowe:

• dochody ze sprzedaży nieruchomości

• dochody z działalności naukowej, naukowo-technicznej itd.

Przychód

W podatku dochodowym od osób prawnych ważne jest określenie przychodu, jego formy i kosztu uzyskania jego przychodu.

Stanowią:

a)wpływy w walucie polskiej

b)przychody w naturze

c)przychody dewizowe

Tytułami przychodów są:




• działalność gospodarcza

• kapitały pieniężne

• prawa majątkowe

• nieruchomości

• najem

• darowizny

• subwencje

• dotacje




Przychodami nie są:




• zaliczki

• otrzymane pożyczki

• nie uzyskane odsetki

• umorzenia i inne




16

Utarg po rozliczeniu

pieniądz

Środki produkcji

Proces produkcji

Wyrób gotowy

Utarg przed rozliczeniem

W-wartość początkowa

P_p-planowana wielkość produkcji

w całym okresie użytkowania ś.t.

P_Wt-wielkość produkcji wykonana w danym okresie

A-amortyzacja (stawka odpisu amortyzacyjnego)

A-roczna stawka odpisu amortyzacyjnego

W_p-wartość początkowa ś.t.

t-czas

A%- stopa odpisu amortyzacyjnego

W_b-wartość bieżąca ś.t., która stanowi różnicę pomiędzy wartością początkową tegośrodka a zakumulowaną wartością rat umorzeniowych