Bankowość

http://alfa.zste.edu.pl/praca/24.htm

Bank (art. 3 prawa bankowego) jest to osoba prawna, która jest utworzona zgodnie z przepisami ustaw: Prawo Handlowe, Kodeks Handlowy, zezwolenia, które uprawniają do wykonywania czynności bankowych.

Definicje:

Definicja prawna banku:

osoba prawna działająca na podstawie prawa bankowego i statutu, jednostka zaufania publicznego, główną funkcją banku jest zaspakajanie zapotrzebowania na pieniądz za pomocą kredytów i skupianie czasowo wolnych środków pieniężnych i przeistaczanie w fundusze pracujące. Słowa kasa, bank są zarezerwowane dla instytucji bankowych. Są dwa wyjątki od tego: Bank Krwi oraz Kasa Chorych, Kasy Zapomogowo Pożyczkowe.

• System bankowy

jest to ogół instytucji bankowych oraz normy określające wzajemne powiązania i stosunki instytucji bankowych z otoczeniem.Elementami systemu są banki

Funkcje systemu bankowego:

• stworzenie mechanizmów gromadzenia środków oraz ich inwestowania

• zapewnienie dokonywania płatności między podmiotami

• zapewnienie skutecznego zarządzania ryzykiem bankowym

• zapewnienie informacji cenowej

• stworzenie warunków do transformacji środków inwestowania

Modele sektora bankowego:

ANGLOSASKI - opiera się na rynkach finansowych, przedsiębiorstwa same szukają finansów i funduszy. Banki komercyjne prowadzą rozliczenia i pozyskują krótkoterminowe fundusze. Podstawowy dopływ kapitału odbywa się przez emisję papierów wartościowych i giełdę. Bardzo istotną rolę odgrywają różne fundusze i banki specjalne.

Zalety:

• pobudzanie innowacji finansowych

• nadawanie kluczowej roli kapitałowi rynkowemu (akcje i obligacje)

• wysoka specjalizacja banków

• dbałość o klienta

Wady:

• częste wahania stóp procentowych

• duże ryzyko transakcji

• zmiany klientów i partnerów dokonujących transakcji

• oparcie finansowania podmiotów na anonimowym rynku papierów wartościowych

• duża formalizacja transakcji

NIEMIECKO-JAPOŃSKI - główną rolę odgrywają banki komercyjne, od których uzależnione jest przedsiębiorstwo.

Świadczą szeroką gamę usług, uzależniają klientów od siebie.

Zalety:

• duże banki, uniwersalne, stymulowanie powstawania dużych banków

• tańsze usługi,

• indywidualne umowy z klientami

• wszechstronność usług

• mniejsze ryzyko pozyskania kapitału

Wady:

• opóźnienie w pozyskiwaniu środków

• nierówne traktowanie klientów

Kapitał banków:

Kapitał własny - rodki zgromadzone przez akcjonariuszy właścicieli celem jego pomnożenia. Gotówkowy i bezgotówkowy - pieniężny i niepieniężny.

Kapitał obcy - depozytariusze czyli klienci

Kapitał podstawowy - własny, akcyjny, wartość wyemitowanych akcji po cenie nominalnej, państwowe - f.statutowy, spółdzielcze - f. zasobowy.

uzupełniający - agio, różnica między ceną akcji emisyjną a rynkową

zapasowy - tworzony ustawowo (8%) z zysku do 1/3 kapitału podstawowego

rezerwowy - cel: zabezpieczenie przed stratami

inne - fundusz socjalny, mieszkaniowy, nagród, zapomogowo-pożyczkowy

Kapitał podstawowy jest gwarancją, miernikiem bezpieczeństwa, warunkiem założenia, przynosi zysk, źródło finansowania zakupów np. środków trwałych, funkcja limitująca działalność banku stanowi podstawę do określenia wypłacalności banku.

współczynnik wypłacalności (Coocka) 8% kapitał własny/aktywa wg wag ryzyka I rok 15%, II rok 12%

• Rodzaje banków:

Narodowy Bank Polski - bank państwowy z siedzibą w Warszawie. Działa na podstawie ustawy o NBP. Jest zarządzany przez władze państwa.

Bank Centralny:

1. funkcje emisyjne, kształtowanie rynku bezgotówkowego, organizuje obieg pieniądza w kraju, reguluje podaż pieniądza na rynku

2. jest bankiem banków - normy rezerw obowiązkowych, normy ostrożnościowe, jest kredytodawcą ostatniej instancji (banki, które tracą płynność mogą uzyskać kredyt w NBP - kredyt redyskontowy (pod zastaw weksli) i kredyt lombardowy (akcje, kosztowności, dzieła sztuki)

3. jest bankiem państwa - zajmuje się obsługą rozliczeń zagranicznych, międzynarodowych, prowadzi w imieniu państwa rachunki, rozdziela rządowe pożyczki, administruje długami publicznymi, zarządza rezerwami złota, utrzymuje odpowiedni kurs walutowy

Pozostałe banki

1. banki komercyjne - realizują funkcje kredyty, depozyty i inne

2. banki spółdzielcze - powstały w IXX w. w Niemczech, bank uniwersalny

3. banki wyspecjalizowane - powinny ograniczać swoje usługi do pewnych operacji

a. banki operacyjne - bieżące operacje

b. banki inwestycyjne

c. banki branżowe

d. banki regionalne

e. banki hipoteczne udzielające kredytów pod zastaw, środki czerpią z emisji listów zastawnych

f. kasy oszczędnościowo-pożyczkowe

Banki według kryteriów własności:

1. państwowe

2. prywatne (tylko spółka akcyjna)

3. spółdzielcze

4. półpaństwowe (własność kapitału prywatnego, nadzór państwowy)

Podział terytorialny:

1. lokalne

2. krajowe

3. międzynarodowe

Status organizacyjny:

Centrala - Zarząd (3 do 7 osób)

Prezes - Wiceprezesi

Centrala - departamenty o charakterze sztabowym (dział kadr, prawny)

o charakterze liniowym - wykonywanie scentralizowanych zadań (dział depozytowy, kredytowy, papierów zagranicznych). Pozostałe to departamenty o charakterze pomocniczym.

Oddział - jednostka bezpośrednio zajmująca się klientem, pozyskanie klientów, przyjmowanie zleceń, dokonywanie usług bankowych, realizowanie obsługi bankowej (czynności kasowo skarbowe). Oddział wykonuje statutowe działania banku.

Bank komercyjny,

bank handlowy, typ banku, który w oparciu o przyjęte depozyty oraz środki uzyskane z banku centralnego udziela kredytów, które przynajmniej w części stają się nowymi depozytami, kreującymi dodatkową podaż pieniądza. Bank komercyjny prowadzi rachunki bieżące podmiotów gospodarczych (przedsiębiorstw i gospodarstw domowych) i instytucji, przyjmuje depozyty terminowe, udziela kredytów. Ponadto wykonuje inne usługi bankowe na rzecz swoich klientów: m.in. finansuje ratalne zakupy dóbr trwałego użytku, prowadzi skup i sprzedaż walut, prowadzi biura maklerskie, wypożycza klientom sejfy do przechowywania kosztowności i papierów wartościowych. Banki komercyjne mogą być własnością publiczną, lecz najczęściej są spółkami akcyjnymi.

Definicja z Jaworskiego:

instytucja bankowa, która ma cechy typowe dla samodzielnego przedsiębiorstwa a także instytucje uniwersalne i wyspecjalizowane utworzone w postaci spółki akcyjnej, przedsiębiorstwa państwowego bądź spółdzielczego.

Bank komercyjny to:

• samodzielna jednostka organizacyjna;

• określająca na podstawie własnych decyzji zakres swego działania, swą organizację wewnętrzną , globalną strategię i szczegółową politykę, podejmująca swobodnie decyzje operacyjne i ponosząca za nie odpowiedzialność finansową;

• prowadząca określoną działalność gospodarczą, obejmującą w przypadku banków: przyjmowanie wkładów, dokonywanie rozliczeń pieniężnych i różnego rodzaju operacje finansowe, w tym udzielanie kredytów i poręczeń, lokowanie w sposób celowy zabranych środków;

• posługująca się właściwymi sobie, typowymi dla danej dziedziny działalności środkami i metodami działania;

• świadcząca swe usługi odpłatnie i zmierzająca do osiągania zysku oraz do powiększania własnych zasobów kapitałowych i posiadanego majątku.

• OPERACJE BANKOWE

Czynne (aktywne: są po stronie aktywnej bilansu) redysponowanie środków, które bank pozyskał.

a) kredyty

• zastaw rejestrowy

• poręczenie

• hipoteczny

• weksel in blanco

• blokada środków na rachunku innego banku

b) inwestowanie w zakup papierów wartościowych: akcji, obligacji

c) rządowe papiery wartościowe: bony skarbowe obligacje skarbowe

d) zakup składników rzeczowych (inwestowanie w nieruchomości)

e) faktoring

Bierne (pasywne: są po stronie aktywnej bilansu)

a) depozyty pieniężne, lokaty, wkłady

b) sprzedaż własnych papierów wartościowych: akcje, weksle, obligacje, bony, certyfikaty depozytowe

c) kredyty refinansowe w NBP: lombardowy, redyskontowy

Pośredniczące (usługowe)

a) rachunki bankowe

b) przekazy

c) skrzynki depozytowe

d) doradztwo

e) bankomaty, inkaso

f) wymiana walut

g) pośrednictwo w emisji akcji

Najprostsze formy operacji rynku pieniężnego to depozyty i lokaty. Powodują one przepływ pieniądza na określony z góry termin.

Certyfikaty depozytowe - forma inwestowania wolnych kapitałów atrakcyjniejsz niż zwykły depozyt, ze względu na płynność certyfikatu. Jest wystawiany na okaziciela, może być instrumentem obrotu wtórnego.

Weksle (bony) skarbowy - krótkoterminowe zobowiązania skarbu państwa zaciągane dla pokrycia deficytu budżetowego. Instrument o bardzo wyokiej płynności na krajowym rynku pieniężnym. Podstawowe operacje repo i reverse repo.

Akcje - odzwierciedlenie części kapitału akcyjnego banku

Cena akcji:

• nominalna - to co pisze na akcji x ilość szt = kapitał akcyjny

• emisyjna - cena sprzedaży nowej emisji, nie może być mniejsza od nominalnej

• rynkowa - na rynku wtórnym

Akcje mogą być gotówkowe i aportowe (najczęściej imienne), zwykłe i uprzywilejowane:

prawo głosu,

dywidenda: wysokość lub pierwszeństwo wypłaty,

likwidacja spółki - pełna kwota akcji (likwidacja = spłata długów, upadłość = bez spłaty długów),

na okaziciela

imienne

złota - z prawem veta, bez głosu tej akcji nie można podjąć prawomocnej uchwały. Jest to akcja imienna.

Świadectwo depozytowe = dokument potwierdzający złożenie akcji w banku lub centralnym rejestrze papierów wartościowych.

Świadectwo tymczasowe = potwierdza wniesienie częściowej opłaty akcji na okaziciela

Świadectwo założycielskie = wydawany jest założycielom spółki za założenie spółki, pełne prawa do dywidendy.

Obligacje - dłużne papiery wartościowe, potwierdzające zaciągnięcie pożyczki w określonej kwocie.

skarbowe - skarbu państwa (1 do 4 lat)

komunalne - miasto, gmina (do 10 lat)

przedsiębiorstw - (1 do 3 lat)

krótko (do roku) i długoterminowe.

zabezpieczone i niezabezpieczone

zastawem lub hipoteką

gwarancje skarbu państwa, NBP, banków o kapitale min. 10 mln euro

poręczenie urzędu gminy

częściowo zabezpieczone - dotyczy tylko kwoty obligacji bez odsetek.

Listy zastwne - emitowany przez banki hipoteczne na okaziciela, przynoszące stałe dochody, zabezpieczone na hipotece nieruchomości, która jest przedmiotem kredytowania przez bank.

Operacja repo - przeprowadzana dla pozyskania kapitału krótkoterminowego. Polega na sprzedaży bankowi centralnemu papierów wartościowych z umownym zobowiązaniem do ich wykupu w określonym terminie.

Operacje reverse repo - polegają na odwróceniu kolejności ich przebiegu, tzn. kupnie papierów wartościwych z ich odsprzedażą w przyszłości. Są to operacje krótkoterminowe, przeważnie dzienne, ale spotyka się również operacje o dłuższym terminie - do 6 miesięcy.

Operacje bankowe świadczone na rzecz ludności to:

a) obsługa obrotu oszczędnościowego

b) prowadzenie ROR-ów

c) udzielanie kredytów konsumpcyjnych

d) emisja kart płatniczych

najpopularniejszą formą gromadzenia oszczędności są:

1. książeczki oszczędnościowe, na których mogą być gromadzone wkłady na każde żądanie lub terminowe.

2. Bony oszczędnościowe różniące się między sobą wysokością wkładów, zasadami naliczania i kapitalizacji odsetek

3. Depozytowe bony oszczędnościowe - służą do lokowania oszczędności na dłuższe terminy

ROR-y - służą do gromadzenia wkładów oszczędnościowych oraz przeprowadzania rozliczeń, są przeznaczone dla osób otrzymujących stałe dochody np. wynagrodzenia, renty itp. W każdym banku funkcjonuje regulamin prowadzenia kont osobistych.

Banki udzielają os. fizycznym krótkoterminowych kredytów konsumpcyjnych na:

a) dowolny cel

b) zakup artykułów przemysłowych usług

c) zakup pap. wart.

d) akup samochodów nowych i używanych

e) cele mieszkaniowe

Karty płatnicze zostały wprowadzone na początku lat 50 w USA. Dzielą się na 3 grupy:

a) karty kredytowe - służą celom płatniczym z możliwością zaciągania kredytu

b) karty typu “charge” - służą do dokonywania płatności za zakupy raz w miesiącu gdy bank przyśle rachunek; na zlikwidowanie długu posiadacz karty ma ok 1 m-c, a później bank nalicza odsetki karne

c) karty debetowe - służą do wypłacania własnych pieniędzy zdeponowanych wcześniej w banku.

Pokrewną rodziną kart kredytowych są karty stowarzyszeniowe wypuszczane przez sieci stacji benzynowych, hoteli, towarzystwa lotnicze, restauracje.

Os. fizyczne mogą posiadać w bankach krajowych r-ki walutowe w 5-ciu walutach: marka, funt, frank francuski, frank szwajcarski, dolar.

Rozróżniamy 2 typy rachunków walutowych:

rachunek typu A - przeznaczony dla krajowych osób fizycznych

rachunek typu C - przeznaczony dla zagranicznych osób fizycznych.

• ORGANIZACJA NBP

Organami NBP są:

Prezes NBP

Rada Polityki Pieniężnej

Przewodniczy: prezes NBP, 3 członków powołuje Prezydent, 3 członków powołuje Sejm i 3 Senat

Zarząd NBP

Uprawnienia Prezesa NBP:

• stoi na czele zarządu banku centralnego

• Przewodniczy Radzie polityki Pieniężnej oraz Komisji Nadzoru Bankowego

• Jest uprawniony do reprezentowania banku centralnego na zewnątrz

• Pozostaje przełożonym wszystkich pracowników NBP

Prezesa NBP powołuje i odwołuje Sejm na wniosek Prezydenta RP. Kadencja trwa 6 lat i można ją sprawować dwa razy.

W skład Rady Polityki Pieniężnej wchodzą:

• Prezes NBP jako przewodniczący

• 9 członków powoływanych w równej liczbie przez Prezydenta Sejm i Senat

Podstawowe kompetencje RPP:

• coroczne ustalanie założeń polityki pieniężnej

• przedkładanie założeń polityki pieniężnej do wiadomości Sejmu (równocześnie z projektem ustawy budżetowej) na podstawie przyjętych założeń polityki pieniężnej Rada ustala takie parametry jak; stopa procentowa, st. redyskontowa, st. rezerw obowiązkowych itd.

Skład i kompetencje zarządu NBP:

Prezes NBP

Wiceprezes I Zastępca Prezesa NBP

Wiceprezesi

4 do 6 członków zarządu

posiada następujące kompetencje:

• realizacja uchwały RPP podejmowanie uchwał w sprawach niezastrzeżonych dla innych organów

• powołuje, przekształca i likwiduje komórki organizacyjne

• realizuje zadania z zakresu polityki kursowej

• nadzoruje operacje otwartego rynku

• ocenia funkcjonowanie systemu bankowego, obiegu pieniężnego, obrotu dewizowego.

ROLA ZADANIA I FUNKCJE NBP W POLSKIM SYTEMIE BANKOWYM

NBP jest centralnym bankiem RP

NBP jest wyposażony w osobowość prawną i ma prawo używania pieczęci z godłem państwowym.

NBP swoje zadania wykonuje poprzez centralę której siedziba jest W-wie oraz oddziały terenowe.

Zadania NBP jako banku centralnego:

• utrzymywanie wartości pieniądza krajowego

• ochrona stabilności systemu finansowego

• podnoszenie efektywności polityki pieniężnej

funkcje NBP:

1. centralnego banku państwa:

a) formułuje i realizuje politykę pieniężną

b) organizuje i czuwa nad sprawnym przebiegiem rozliczeń pieniężnych

c) obsługuje rząd państwa:

obsługa kasowo - rozliczeniowa, kredytowanie budżetu,

obsługa długu publicznego.

d) jest współodpowiedzialny za politykę walutowo-dewizową

2. banku emisyjnego polega na:

a) wypuszczaniu w obieg znaków pieniężnych

b) organizowaniu obiegu pieniężnego

c) regulowaniu ilości pieniądza w obiegu rynkowym

3. banku banków polega na oddziaływaniu na cały system bankowy w taki sposób aby została zrealizowana
polityka pieniężna.

INSTRUMENTY EKONOMICZNEGO ODDZIAŁYWANIA NBP NA BANKI KOMERCYJNE

Refinansowanie banków

Refinansowanie banków operacyjnych polega na udzielaniu przez NBP następujących kredytów:

• refinansowego

• redyskontowego

• lombardowego

Charakterystyka kredytu refinansowego:

jest udzielany bankom posiadającym zdolność kredytową oraz tym w których został ustanowiony zarząd komisaryczny. Kredyt jest udzielany na podstawie umowy określającej:

• wysokość kredytu

• oprocentowanie i prowizję

• termin spłaty

• prawne zabezpieczenie spłaty kredytu

Charakterystyka kredytu redyskontowego

polega na wykupie weksli zdyskontowanych przez banki operacyjne. Zdyskontowane weksle muszą spełniać wszystkie wymogi prawa wekslowego. Decyzję o przyjęciu weksli do redyskonta podejmuje dyrektor oddziału NBP lub osoba do tego upoważniona.

Charakterystyka kredytu lombardowego

jest udzielany pod zastaw pap. wart. emitowanych przez:

• skarb państwa

• NBP

• banki o wysokich kapitałach własnych

wysokość kapitału jest niższa niż wartość nominalna pap. wart. Będących przedmiotem zastawu i waha się w granicach 75% do 90% tej wartości. Kredyt jest udzielany na okres do 12 m-cy

Operacje rynku otwartego

operacje otwartego rynku - operacje kupna lub sprzedaży papierów wartościowych przeprowadzane przez bank centralny z bankami komercyjnymi. Podstawowym celem operacji otwartego rynku jest oddziaływanie przez bank centralny na poziom płynności sektora bankowego.

Polegają na zakupie i sprzedaży pap. wart. dopuszczonych przez NBP do tych operacji

Podstawowymi instrumentami rynku otwartego są:

a) bony pieniężne NBP

b) bony skarbowe

Operacje otwartego rynku typu bezwarunkowego - rodzaj operacji otwartego rynku polegających na dokonywaniu przez bank centralny kupna (ang. outright purchase) lub sprzedaży (ang. outright sale) bankom komercyjnym papierów wartościowych znajduj±cych się w portfelu banku centralnego. Zazwyczaj są to skarbowe papiery dłużne (w Polsce bony skarbowe) lub też papiery wartościowe wyemitowane przez bank centralny (w Polsce bony pieniężne NBP).

Operacje otwartego rynku typu warunkowego - jeden z rodzajów operacji otwartego rynku, których przedmiotem są na ogół skarbowe papiery dłużne (w Polsce bony skarbowe). Operacje otwartego rynku typu warunkowego dzielą się na operacje warunkowego zakupu oraz sprzedaży. Operacje warunkowego zakupu (ang. repurchase agreements) zwiększają bieżącą płynnoąć systemu bankowego. Polegają na kupowaniu przez bank centralny papierów wartościowych od banków komercyjnych pod warunkiem, iż banki komercyjne odkupią od niego zakupione papiery w wyznaczonym terminie i po ustalonej cenie. Operacje warunkowej sprzedaży (ang. reverse repurchase agreements) zmniejszają bieżącą płynność systemu bankowego. Polegają na sprzedawaniu przez bank centralny papierów wartościowych bankom komercyjnym, z jednoczesnym zobowiązaniem ich do odsprzedaży tychże papierów w wyznaczonym terminie i po ustalonej cenie.

Charakterystyka bonów pieniężnych

• są to krótkoterminowe pap. wart. z terminem wykupu 28,91,128 dni

• są oferowane krajowym os. fizycznym i prawnym

• są sprzedawane na przetargach w centrali NBP

• są oferowane w 3 nominałach 10.000, 100.000, 1.000.000 zł

Charakterystyka bonów skarbowych

• są instrumentami zaciągania krótkoterm. pożyczek na rynku pieniężnym na finansowanie deficytu budżetowego przez Min. Finansów

• są emitowane na:4,8,26,52 tygodnie

• nabywcami mogą być krajowe os. fizyczne i prawne.

• są emitowane w 3 nominałach: 10.000, 100.000, 1.000.000 zł

Rezerwy obowiązkowe

NBP gromadzi rezerwy obowiązkowe banków komercyjnych w celu:

1. oddziaływania na wielkość podaży pieniądza odpowiednio do zmian w gospodarce

2. tworzenia rezerwy płynności banków operacyjnych

3. przejęcia części zysków banków operacyjnych

Rezerwy obowiązkowe są odprowadzane na r-k w NBP

Stopy rezerw obowiązkowych:

17% dla depozytów płatnych na każde żądanie i z terminem krótszym niż 3 m-ce

9% dla depozytów 3 miesięcznych i dłuższych

2% dla depozytów walutowych

Środki kontroli kredytów

1. stopa procentowa

2. zalecenia dot. procedury kredytowej np. zakresu dokumentacji kredytowej, oceny zdolności kredytowej

3. pułapy (limity) kredytowe

GOSPODARKA FINANSOWA NBP

Polski bank centralny (NBP) prowadzi gosp. finansową na podstawie planu finansowego zatwierdzonego przez RPP. NBP dysponuje następującymi funduszami:

1. statutowy (400 mln. zł) - jest uzupełniany z odpisów z rocznego zysku

2. rezerwowy - jest tworzony z odpisów z rocznego zysku do wysokości funduszu statutowego; jest przeznaczony na pokrycie strat bilansowych

3. fundusze Specjalne - (tworzone z odpisów z zysku lub w ciężar kosztów):

a) inwestycyjny - jest tworzony z odpisów amortyzacyjnych śr. trwałych i wart. niemater. i prawnych, likwidacji i sprzedaży śr. trwałych oraz uzupełniany odpisami z zysku; przeznaczony na finansowanie inwestycji

b) dewizowy - jest tworzony z odpisów z rocznego zysku w wysokości wpływów uzyskiwanych przez NBP z operacji walutowo-dewizowych, 50% premii uzyskiwanych w dewizach ze sprzedaży monet i numizmatów oraz dywidend; jest przeznaczony na wprowadzenie nowoczesnej techniki bankowej

c) ryzyka - jest tworzony z odpisów z rocznego zysku; jest przeznaczony na wypłatę premii regulaminowych dla pracowników NBP

d) świadczeń socjalnych - tworzony w oparciu o odrębne przepisy

e) postępu techn.-ekonomicznego - jest tworzony w ciężar kosztów; przeznaczony jest na wprowadzenie nowych technik i metod pracy, na finansowanie prac badawczo rozwojowych itp.

f) zapomogowy. - jest tworzony w ciężar kosztów w wysokości ustalonej przez Prezesa NBP; przeznaczony jest na wypłatę zapomóg dla pracowników NBP

Zysk banku centralnego podlega odprowadzeniu do budżetu państwa.

NBP korzysta ze zwolnienia od podatków oraz opłat sądowych i skarbowych.

KORZENIE POLSKIEJ BANKOWOŚCI

1766 - powstała Mennica Warszawska, działa do dzisiaj. Biła monety złote, srebrne i miedziane

1828 - powstał Bank Polski który miał funkcje banku emisyjnego

1870 - założenie Banku Handlowego, najstarszego obecnie banku

1924 - Bank Polski SA funkcja regulowania obiegu pieniężnego i kredyty, reforma Grabskiego

1945 - NBP

1989 - reforma prawa bankowego NBP stał się Bankiem Centralnym

• CELE POLITYKI PIENIĘŻNEJ

Trzy grupy celów:

• strategiczne: realizowane przez codzienne operacje finansowe banku centralnego, ale ponieważ trudno znaleźć bezpośrednie związki między instrumentami operacyjnymi a celami strategicznymi powstały cele:

• pośrednie, łatwiejsze do realizacji kontroli przez bank centralny. Te cele to: poziom nominalnych stóp procentowych, podaż pieniądza oraz limity kredytowe. Aby spełnić te cele bank centralny realizuje cele:

• operacyjne, czyli pożądana wysokość bazy monetarnej lub poziom stopy procentowej rynku pieniężnego. Na te dwa parametry bank ma codzienny wpływ.

Zasada stałego, z góry przyjętego celu polityki pieniężnej oznacza neutralny stosunek banku centralnego do tego, co się dzieje w gospodarce. Jest obojętny na ekspansję produkcji, stopę bezrobocia. Wg monetarystów bank centralny powinien jak najmniej wpływać na procesy gospodarcze. Aktywna polityka pieniężna przez opóżnienie czasowe może spowodować pogłębienie się niepożądanych procesów. Przeważa pogląd, że taka polityka jest efektywniejsza.

Polityka dyskrecjonalna oznacza przystosowanie działań banku do konkretnej sytuacji gospodarczej. Bank wtedy może reagować gdy występują niepożądane procesy. Jest to polityka elastycznej reakcji albo swobody decyzji. Teoria racjonalnych oczekiwań została wykorzystana przez tradycyjną, keynsenowską szkołę ekonomiczną do uzasadnienia celowości prowadzenia aktywnej polityki pieniężnej. Polega na uzgodnieniu tempa rosnących płac, pogodzeniu się z rosnącymi cenami byleby tylko zwiększyły się produkcja i zatrudnienie.

• RYNKI FINANSOWE

to rynki, na których przedmiotem transakcji są instrumenty finansowe. Dokonuje się tu wymiany aktywów finansowych. Ceną jest stopa procentowa.

Główne rodzaje rynków finansowych:

• Rynki pierwotne i wtórne (pierwotny - emisja, wtórny - obrót)

• Rynki otwarte i zindywidualizowanych transakcji finansowych (otwarte - aukcje, zindywidualizowane - bezpośrednie, dwustronne negocjacje. Ten rynek jest znacznie większy, chociaż mniej widoczny)

1. Rynki zindywidualizowanych transakcji: depozytowe, kredytowe, ubezpieczeniowe

Rynki pieniężne i kapitałowe

1. pieniężny: międzybankowy i pozabankowy (krótkoterminowy)

2. kapitałowy: giełdowy i pozagiełdowy (długoterminowy)

4. Rynki instrumentów denominowanych w walucie krajowej i miedzynarodowe rynki finansowe

1. rynki walutowe: krajowe i zagraniczne (zamiana jednej waluty na inną)

2. eurorynki: pieniężne i kapitałowe

5. Rynki hurtowe i detaliczne

6. Rynki instrumentów bazowych o raz pochodnych (np. prawo poboru)

Rynek depozytowy jest największym z rynków. W strukturze czasowej kluczową rolę odgrywają depozyty 3-6 miesięczne oraz 6-12 miesięcznych

Rynek kredytowy jest drugim co do wielkości rynkiem. Większość kredytów jest krótkoterminowe.

Rynek pieniężny

jest najbardziej płynnym rynkiem (transakcje rynku wtórnego). Jego centralną częścią jest rynek międzybankowy.

Operacje pożyczkowe: (wypożyczanie pieniędzy na różne terminy)

O/N - overnight, pożyczkobiorca otrzymuje pieniądze w dniu zawarcia umowy i zwraca je z odsetkami w następnym dniu roboczym

T/N - tomorrow/next, pożyczkobiorca otrzymuje środki w dzień po zawarciu umowy i zwraca je z odsetkami w następnym dniu roboczym, licząc od dnia otrzymania środków.

S/N - pożyczkobiorca otrzymuje środki w 2 dni od daty zawarcia umowy i zwraca je z odsetkami w następnym dniu roboczym, licząc od dnia ich otrzymania.

Stopy procentowe - ceny kwotowane przez banki są codziennie w sposób syntetyczny (jako średnie) publikowane w formie stawek:

WIBID - stawki, przy których banki są skłonne przyjmować depozyty krótkoterminowe.

WBOR - stawki, przy których banki są skłonne udzielać pożyczek

Jest to rynek nieodzowny dla sprawnego funkcjonowania sektora bankowego w warunkach gospodarki rynkowej. Jego znaczenie przejawia się w:

1. zarządzaniu płynnością: lokowanie nadmiaru środków ponad stan płynnych rezerw (rezerwa obowiązkowa) o raz pokrycie przejściowego niedoboru tych środków.

2. planowanie w dłuższym okresie: lokowanie środków na rynku pieniężnym może być alternatywą wobec rozwoju akcji kredytowej za względu na mniejsze ryzyko. Dotyczy lokowania lub pozyskiwania środków na dłuższy termin niż miesiąc.

3. ochrona przed ryzykiem stopy procentowej: kiedy średni okres płatności aktywów jest dłuższy od średniego okresu płatności pasywów powstaje ryzyko, że wzrost rynkowej stopy procentowej spowoduje straty poprzez zwiększenie kosztów oprocentowania krótkoterminowych depozytów przy nie zmienionym oprocentowaniu kredytów wówczas lokaty aktywów na rynku pieniężnym może skrócić średni okres płatności aktywów.

4. wycena pieniądza w czasie: oprocentowania na rynku międzybankowym jest punktem odniesienia dla wysokości oprocentowania depozytów i kredytów w operacjach z klientami. Tworzy się tam krzywa stóp procentowych w czasie - krzywa dochodowości.

5. możliwość osiągnięcia zysków przez spekulację na rynku: - arbitraż, bank przyjmuje depozyt na 4% i lokuje go na dłuższy termin na np. 4,5%

Operacje kupna-sprzedaży

dotyczy bonów skarbowych emitowanych przez Ministerstwo Finansów oraz bonów pieniężnych NBP.

Bony skarbowe są sprzedawane przez bank centralny na aukcji, bony pieniężne bank centralny odsprzedaje wyselekcjonowanym bankom-dealerom. Bony są o nominałach 10 000 zł.

W obrocie pozabankowym są krótkoterminowe papiery dłużne przedsiębiorstw oraz krótkoterminowe papiery wartościowe emitowane przez Skarb Państwa. Pozostałe jak papiery komunalne i certyfikaty depozytowe mają charakter śladowy.

Instrumenty rynku pieniężnego

są przedmiotem obrotu na tym rynku, za ich pomocą dokonują się przepływy kapitału i jego wycena.

Najważniejsze to:

• krótkoterminowe pożyczki międzybankowe

• weksle skarbowe

• transakcje odkupu

• certyfikaty depozytowe

• bony komercyjne

Lokaty międzybankowe są istotnym segmentem rynku pieniężnego. Najczęstsze terminy to jednodniowe O/N, T/N, S/N oraz 7 i 14 dni, 1 i 3 miesiące. Kwotowanie cen depozytów na rynku pieniężnym jest dwustronne, duże, aktywne banki pełniące rolę market-markerów podają cenę za jaką przyjmą depozyt - bid, oraz cenę po jakiej pożyczą środki - offer. Ma to duży wpływ ze względu na swoją skalę na rynek pieniężny. Średnia arytmetyczna notowań stanowi stopę referencyjną, podstawę do zawierania umów depozytowych i kredytowych.

Weksel skarbowy (bon skarbowy) - T-bill, treasury bill - krótkookresowy, niegwarantowany weksel skarbu państwa emitowany na okresy od tygodnia do roku. Najczęściej wykorzystywany przez bank centralny w operacjach otwartego rynku. Cechą tego instrumentu jest bardzo duża płynność, na okaziciela, o bardzo niskim stopniu ryzyka, dyskontowe (sprzedawane przez emitenta po cenie niższej od ich wartości nominalnej, po jakiej są wykupywane w terminie zapadalności). Emituje je Ministerstwo Finansów, a agentem na rynku pierwotnym jest NBP. Od 1994 roku mają postać niematerialną (występują w formie zapisu elektronicznego w Centralnym Rejestrze Bonów Skarbowych). Okresy zapadalności to: 8, 13, 26, 39 i 52 tygodni. Nominały: 10 tys. 100 tys. i 1 mln zł. Sprzedaż na rynku pierwotnym odbywa się na zasadzie przetargu raz w tygodniu między NBP a bankami komercyjnymi mającymi status market-markera. Są one pośrednikiem dla innych podmiotów.

repo i reverse repo.

Operacja repo - przeprowadzana dla pozyskania kapitału krótkoterminowego. Polega na sprzedaży bankowi centralnemu papierów wartościowych z umownym zobowiązaniem do ich wykupu w określonym terminie.

Operacje reverse repo - polegają na odwróceniu kolejności ich przebiegu, tzn. kupnie papierów wartościwych z ich odsprzedażą w przyszłości. Są to operacje krótkoterminowe, przeważnie dzienne, ale spotyka się również operacje o dłuższym terminie - do 6 miesięcy. Bezpieczne, gwarantowane transakcje

Certyfikat depozytowy - emitowany przez banki komercyjne o terminie zapadalności jednego roku. Jest dokumentem na okaziciela. Stanowi dokument przyjęcia przez bank środków.

Akcepty bankierskie - weksle akceptowane przez banki, są instrumentami rynku wtórnego, ponieważ jest spełniony warunek wiarygodności.

Bon pieniężny NBP - krótkoterminowe zobowiązania banku centralnego sprzedawane z dyskontem. Skierowany tylko do osób krajowych, początkowo nie tylko do banków. Sprzedaż odbywa się na przetargach. Terminy zapadalności: 28, 91 i 129 dni. Pozostały tylko 91 dniowe.

Stopy procentowe na rynku pieniężnym

Czynniki wpływające na poziom i strukturę:

• które wpływają na ogólny poziom oraz strukturę na całym rynku
  a) wysokość stóp bazowych banku centralnego
  b) wysokość stóp w operacjach repo i reverse repo
  c) popyt i podaż płynnych środków na rynku
  d) poziom rentowności weksli skarbowych (w określonych warunkach)

• które określają poziom stopy procentowej danej transakcji

Stopy bazowe - określają cenę pieniądza banku centralnego. Ich wysokość jest ustalana arbitralnie przez NBP w zależności od przyjętej przez bank centralny polityki pieniężnej. Głównym czynnikiem, kształtującym je to inflacja. Rzadko kształtuje się stopy bazowe jako pochodną rynkowych stóp procentowych. Są to stopy kredytu redyskontowego oraz lombardowego. Górną granicą wartości stóp procentowych na rynku międzybankowym jest stopa kredytu lombardowego. Dolną granicą jest zazwyczaj stopa redyskontowa. Wynika to zestosowanych przez bank centralny limitów redyskonta. W warunkach niedoboru płynności całego systemu bankowego stopa repo, mająca z reguły niższy poziom od stopy redyskonta weksli staje się dolną granicą wahań stóp. W warunkach nadwyżki płynności sektora bankowego staje się on wrażliwy na wysokość stopy reverse repo.

WIBOR - średnia ważona oprocentowania transakcji na rynku z udziałem wybranych banków.

WIBID - średnia stopa po jakiej banki referencyjne są gotowe zapłacić za otrzymany depozyt. Banki referencyjne - te, których udział na rynku transakcji wynosi ok. 80%. Oba wskaźniki są obliczane codziennie w dni robocze dla O/N, T/N, s/N, 1W, 2W, 1M, 3M.

Gwarancje - zobowiązanie banku (podjęte na podstawie zlecenia klienta) do wypłacenia beneficjentowi gwarancji określonej kwoty pieniężnej w przypadku gdyby zleceniodawca gwarancji nie wypełnił świadczenia, do wykonania którego był zobowiązany.

Kryteria udzielania gwarancji:

• warunków umieszczonych w tekście gwarancji
  a) bezwarunkowe - płatne na pierwsze żądanie beneficjenta, bez potrzeby dokumentowania istnienia roszczenia i bez badania przez bank zasadności roszczenia
  b) warunkowe - określają w jakich warunkach aktualizuje się zobowiązanie banku i jakie dokumenty muszą być dołączone do żądania realizacji gwarancji (płatne po przedstawieniu określonych dokumentów)
  c) nieodwołalne - nie mogą być odwołane lub zmienione bez zgody beneficjenta
  d) odwołalne - zawierają uprawnienia gwaranta do złożenia jednostronnego oświadczenia woli zmieniającego lub ograniczającego zakres odpowiedzialności gwarancyjnej a nawet tę odpowiedzialność wyłączającego

• przedmiotu gwarancji
  a) przetargowe - zapłata wadium, na wypadek gdyby zleceniodawcawygrał przetarg i odmówił podpisania umowy lub naruszył inne obowiązki wynikające z przetargu.
  b) zwrotu zaliczki - wypłacenie pobranej przez zleceniodawcę kwoty zaliczki w przypadku niewykonania przez niego określonej dostawy lub określonego dzieła
  c) należytego wykonania kontraktu - zapłata kar umownych w razie niewykonania lub nie należytego wykonania umowy przez zleceniodawcę
  d) zapłaty należności - powstałych z tytułu zawartych przez zleceniodawcę umów (akredytywy, spłaty kredytu, cła, rat leasingowych)

Rynek kapitałowy

Sercem tego rynku jest giełda papierów wartościowych. Warszawska od 16.04.1991.

Obrót publiczy - emitent kieruje ofertę swoich instrumentów finansowych do więcej niż 300 inwestorów.

Drugim obok akcji segmentem jest rynek długoterminowych papierów dłużnych. Dominują tu papiery emitowane przez Skarb Państwa. Obligacje jednoroczne, trzyletnie (po 100 zł) oraz o oprocentowniu stałym (dwu i pięcioletnie) po 1000 zł a także dziesięcioletnie.

Rynek powszechny - transakcje obligacjami jedno i trzyletnimi. Przedmiotem może być nawet jedna obligacja.

Rynek blokowy - wszystkie rodzaje obligacji w formie bloków 10 lub 100 szt. notowane w systemie ciągłym.

Rynek walutowy

Zaczęło się od rynku kantorowego. Obecnie największym jest międzybankowy rynek walutowy.

Pozycja dewizowa waluty - różnica między należnościami i zobowiązaniami w tej walucie. Dotyczy regulacji ostrożnościowej. Nadal ma charakter administacyjny, zasada kroczącej dewaluacji, kurs parytetowy - zmiany kursy waluty tylko +-7%.

Rynek klientowski

rynek między bankami a niebankowymi klietnami. Dominują transakcje natychmiastowe.

Rynek instrumentów pochodnych

dotyczy praw poboru, umowy o stopę procentoą w przyszłości, opcje procentowe, opcje walutowe i transakcje walutowe, terminowe. Jest to rynek bardzo atrakcyjny dla banków, ale bardzo trudny i w kraju niewielki.

• Metody matematyczne stosowane na rynku pieniężnym

Odsetki

Depozyty międzybankowe o stałej stopie procentowej:




gdzie:

O - suma należnych odsetek

D - kwota depozytu

r - stopa procentowa

t - czas trwania depozytu w dniach

Dotyczy depozytów do jednego roku.

W przypadku depozytów o zmiennej stopie procentowej jest powiązane z ustaloną stopą referencyjną (zwykle jedną ze stóp bazowych banku centralnego - LIBOR) występuje w dwóch odmianach:

• jako suma SR + m, bądź różnica SR - m;

• jako mnożnik n x SR, n>0

gdzie:

SR - stopa referencyjna,

m - marża.

Dotyczy depozytów powyżej jednego roku.

Dyskonto

Bony skarbowe są sprzedawane z dyskontem, tzn. poniżej wartości nominalnej. Różnica między wartością rynkową a nominalną jest dyskontem. W operacjach rynku pieniężnego podaje się dyskonto wyrażone w procentach wartości nominalnej w skali rocznej.




gdzie:

d - stopa dyskonta

N - wartość nominalna instrumentu

C - cena bieżąca instrumentu

t - liczba dni od momentu zakupu bądź sprzedaży danego instrumentu do dnia wykupu przez emitenta.

Do obliczenia rentowności inwestycji w instrument dyskontowy przy znanej stopie dyskonta stosujemy wzór:




- cena bonu skarbowego

gdzie:

Y - rentowność

d - stopa dyskonta

N - wartość nominalna instrumentu

C - cena kupna instrumentu

Dyskonto

Repo i reverse repo

stopa repo


gdzie:

R - stopa repo

Co - cena odkupu

Cs - cena sprzedaży

t - czas trwania operacji (w dniach)

• CONTROLLING

metoda zarządzania dostarczająca informacji, na podstawie którychmożliwe jest podejmowanie decyzji zarządczych.

Funkcje:

• gromadzenie i analiza informacji

• analiza sytuacji finansowej banku

• planowanie

• monitorowanie ryzyka bankowego

• rachunek efektywności banku

• kontrola - badanie stopnia realizacji decyzji przyjętych przez kierownictwo.

Produkty odsetkowe banku (kredyty i depozyty) → sfera wartościowa

Produkty nieodsetkowe (polecenie przelewu, otwarcie rachunku) → sfera zakładowa

Organizacja jest podstawą prawidłowo działającego controllingu.

1. umiejscowienie komórki controllingowej w strukturze organizacyjnej banku (liniowa lub sztabowa)

2. źródła informacji

3. dobór personelu

Dane wykorzystywane przez controlling:

a) zewnętrzne:

ogólnogospodarcze, o sektorze bankowym, giełdowe, prognozy wielkości makroekonomicznych. Są
przydatne przy planowaniu oraz ocenie banku na tle sektora. Umożliwiają poszukiwanie rezerw.

b) wewnętrzne:

księgowe, rachunek kosztów, plan kont.

Zakres funkcjonowania:

Wskaźniki finansowe → wielkości względne, są miernikami, analizowane są w porównaniu do wartości granicznych, norm ostrożnościowych, trendu, wartości planowanych, do całego sektora.

Grupy wskaźników:

• rentowności

• wypłacalności

• płynności

• ryzyka kredytowego

Planowanie finansowe:

• sformułowanie celów

• pozyskanie i analiza informacji

• opracowanie alternatywnych strategii i wybór jednej z nich.

Monitorowanie ryzyka bankowego:

1. ryzyko zewnętrzne → niezależne od polityki banku (przepisy prawne, zdarzenia losowe)

2. ryzyko wewnętrzne → działalność operacyjna = płynność finansowa, rachunki kredytowe, rachunki stóp procentowych, organizacyjno-techniczne = kadrowe, obieg informacji.

Zdolność banku do podejmowania ryzyka → dopuszczalny poziom strat z tytułu ryzyka, który bank może pokryć z części wypracowanego zysku lub kapitału własnego. Limity strat dla poszczególnych rodzajów ryzyka.

Analiza ryzyka:

Optymalny wynik finansowy banku - utrzymanie tendencji wzrostowej zysku przy akceptowalnym ryzyku, tzn. o skutkach finansowych możliwych do absorpcji bez uszczerbku dla założonej dynamiki wzrostu.

Ryzyko przewidywalne: (wywołane czynnikami wewnętrznymi)

• kapitałowe

• kredytowe

• płynności

• stopy procentowej

• walutowe

• operacyjne

Ryzyko trudne do przewidzenia: (czynniki zewnętrzne)

• regulacje prawne

• sytuacja polityczna

• warunki ekonomiczne

• konkurencja rynkowa

Wykład z dnia 02.12.2001

• Bank komercyjny

1. istota banku

2. struktura operacji

3. ryzyko

4. licencjonowanie

5. depozyty-zarządzanie

Bilans banku xSA

TA TL - rezerwy obowiązkowe

NW

5 mln euro

Kalkulacja odsetek rentowności





- koszty banku





NJ = czysty zysk




Ryzyko pojedyncze: sposoby jego ograniczenia

Badanie wiarygodności kdedytobiorcy

Ograniczenie wysokości kredytu

Zabezpieczenie kredytu

Monitorowanie odbiorcy

Łączne ryzyko kredytowe: sposoby jego ograniczenia

Dywersyfikacja ryzyka kredytowego (rozproszone, drobne kredyty)

Ubezpieczenie działalności kredytowej

Transfer ryzyka, na inne banki (konsorcjum) odsprzedaż długów

System zarządzania, szkolenia, obieg informacji, informatyzacja

• Instrumenty polityki monetarnej.

1. stopa refinansowa, redyskontowa, lombardowa

2. prima rate, WIBID WIBOR

3. stopa rezerwy obowiązkowej

4. operacje otwartego rynku

5. ustalenie administacyjne pułapu udzielanych przez banki kredytów.

Ryzyko utraty płynności - dla klienta najważniejsze

Sposób traktowania zobowiązań - główna różnica między bankiem a innym przedsiębiorstwem

• Definicja banku:

osoba prawna utworzona na mocy ustawy, działa na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych obciążających ryzykiem środki powierzone TL pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym. (To definicja z ustawy o prawie bankowym)

Bank jest nastawionym na ryzyko. Nadmierna ostrożność prowadzi od wypchnięcia z rynku przez konkurencję.

Ryzyko oznacza, że wskutek złych informacji są podejmowane decyzje nieoptymalne, z punktu założonego celu:

• zmniejszenie potencjalnych zysków

• utrata płynności

• zmniejszenie kapitału własnego

Ryzyko jest istotą bankowości. Podjęcie ryzyka = sukces. Musi być kontrolowane w stosunku do zasobów i kadry.

Sposoby zabezpieczenia = zdolność wypracowania zysku.

• Czynniki ryzyka: makro i wewnętrzne

społeczne - skłonność do oszczędzania

stopa życiowa społeczeństwa

polityczne - destabilizacja polityczna, zmiana granic,

struktura ludności - w aglomeracjach miejskich = więcej kredytów

techniczne - infrastruktura kraju (telefony, drogi, itp.)

• Ryzyko udzielenia kredytu

a) bankowe:

nadmierna koncentracja wierzytelności

inwestycyjne (stracone akcje)

stopy procentowej

płynności

organizacyjne - ilość oddziałów

rozwojowe - poziom operacji kredytowych, robi się 3 letnie symulacje wielkości udzielanych kredytów

b) zewnętrzne:

konkurencyjność - ilość banków komercyjnych

zmiany w ustawodastwie - niestabilne prawo bankowe

fuzja banków

fluktuacja pracowników

Wszystkie rodzaje ryzyka mogą być precyzyjnie określone jednak różne typy ryzyka często się przenikają nawzajem i wpływają na siebie.

• Czynności bankowe:

• przyjmowanie wkładów pieniężnych i prowadzenie rachunków tych wkładów

• prowadzenie innych wpłat

• udzielanie kredytów i gwarancji bankowych

• emitowanie bankowych papierów wartościowych

• przeprowadzanie rozliczeń pieniężnych

• inne czynności

• Cele polityki cenowej

maksymalizacj zysku powiększanie klienteli, wzrost lojalności istniejących klientów

Etap 1	Etap 2	Etap 3
Wstępne badanie rynku	Koszty stałe i zmienne koszty rozwoju produktu wartość usługi dla klienta jakość usługi ceny i warunki oferowanych usług przez konkurencję	Różnicowanie cen dostosowanie cen do segmentu rynku indywidualne kształtowanie cen (relationship pricing)

Banki mogą obejmować lub nabywać prawa z akcji, zobowiązania z emisji papierów wartościowych, dokonywać obrotu papierami wartościowymi, nabywać z zbywać nieruchomości, świadczyć usługi konsultacyjno-doradcze, świadczyć inne usługi finansowe, prowadzić działalność inwestycyjną.

Czynności bankowe stricto = tylko bankowe

largo = również te nie objęte monopolem bankowym

Działalność bankowa obejmuje czynności bankowe i inne nie będące bankowymi, które mogą być przez banki wykonywane.

Stricto: wkłady pieniężne i prowadzenie rachunków tych wpłat

inne rachunki bankowe

udzielanie kredytów i gwarancji

emitowanie bankowych papierów wartościowych

bankowe rozliczenia pieniężne

potwierdzanie gwarancji bankowych

otwieranie akredytyw

wydawanie, rozliczanie i umarzanie pieniądza elektronicznego

Largo: udzielanie pożyczek pieniężnych

czekowe i wekslowe operacje

karty płatnicze

terminowe operacje finansowe

nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych

udzielanie kredytów i pożyczek konsumenckich w oparciu o inną ustawę i potwierdzanie poręczeń

obejmowanie lub nabywanie akcji i praw z akcji

udziały w innej osobie prawnej i jednostkach funduszy inwestycyjnych

zaciąganie zobowiązań = akcje

obrót papierami wartościowymi

zamiana wierzytelności na składniki majątku dłużnika

nabywanie i zbywanie nieruchomości

doradztwo

inne usługi finansowe

Pieniądz elektroniczny: - wartość pieniężna stanowiąca elektroniczny znak pieniężny - warunki; przechowywanie na elektronicznych nośnikach informacji, wydawana na podstawie umowy wzamian za środki pieniężne o nominalnej wartości nie mniejszej niż wartość p.e. Jest przyjmowana jako środek płatniczy przez przedsiębiorstwa inne niż wydający ją do dyspozycji. Na żądanie jest wymieniany przez wydawcę na środki pieniężne.

• Wypłacalność finansowa banku

Dla zapewnienia wypłacalności i tym samym bezpieczeństwa banku, kapitał własny musi być adekwatny (wystarczalny), inaczej mówiąc dopasowany do jego potrzeb.

Udział kapitału własnego w aktywach banku - współczynnik Cooke'a inaczej wypłacalności. Przyjęty przez Bazylejski Komitet Nadzoru Bankowego. Standardy te określały, że relacja kapitału podstawowego do aktywów objętych ryzykiem musi wynosić co najmniej 4%, a kapitału całkowitego do aktywów objętych ryzykiem co najmniej 8%. Przy obliczaniu współczynnika bierze się pod uwagę ocenę portfela kredytowego oraz prawdopodobieństwo - ryzyko, że kredytobiorca nie wywiąże się z e swego zobowiązania w określonym - wyznaczonym terminie. Współczynnik ten nie uwzglęnia zatem pozostałych rodzajów ryzyka.




w Polsce:

dla nowopowstającego banku w pierwszym roku = 15% w drugim roku = 12% w trzecim i dalej 8%.

Rezerwa obowiązkowa od depozytów = 5%.

Kredyt lombardowy wyznacza wysokość stóp procentowych kredytów udzielanych przez banki komercyjne.

Inflacja wyznacza stopę procentową dla depozytów.

• Płynność finansowa banku

Uwaga: wg Łukaszewskiego

„Jednym z podstawowych zagrożeń banku dla bezpiecznego jego funkcjonowania jest utrata płynności finansowej, która może doprowadzić bank nawet do bankructwa.

Zgodnie z normami dotyczącymi płynności banków, określonych w art. 8 ustawy z 29.08.1997 roku Prawo Bankowe, banki zobowiązane są do utrzymania płynności płatniczej dostosowanej do rozmiarów i rodzaju prowadzonej działalności. w sposób gwarantujący wykonywanie wszystkich zobowiązań zgodnie z terminami ich płatności. Wiążące banki normy płynności ustala KNB, która nie zmieniła ich dotychczasowej regulacji, tzn. norm określonych w Zaleceniu Nr 5 z 18 września 1990 r. Prezesa NBP. Zalecenie to zobowiązuje banki do zrównania okresów na jakie są przyjmowane wkłady i lokaty (okresu wymagalności), z okresami, w których środki te są zagospodarowywane przez banki (okres zapadalności). Jest to realizacja złotej reguły bankowej.”

Ryzyko utraty płynności zależy od struktury i stosunku kredytów do depozytów. Duże depozyty stwarzają duże ryzyko utraty płynności w przypadku ich wycofania.

Bank jest zobowiązany do utrzymywania płynności płatniczej dostosowanej do rodzaju i rozmiarów prowadzonej działalności. Za utratę płynności grozi ze strony nadzoru bankowego utrata licencji.

Złota reguła bankowa: zgodność terminów zapadalności kredytów i wymagalności depozytów

Reguła osadu we wkładach: terminy wymagalności depozytów są często automatycznie przedłużane przez klientów .

Reguła przesunięć w aktywach bilansu: płynność banku może być skorygowana przedterminową likwidacją niektórych aktywów (papiery wartościowe o wielkiej płynności).

Reguła maksymalnego obciążenia: ustala się górny pułap strat jakie mogą być zrealizowane z tytułu likwidacji aktywów przed terminem zapadalności w relacji do kapitału własnego banku i do poziomu wymagalnych w danym okresie pasywów.

• Zarządzanie płynnością

Zdolność do wypłaty depozytów

Przestrzeganie norm ostrożnościowych

Brak płynności wynika z błędnej polityki kredytowej i wycofywania depozytów. Zależy od wysokości kapitału własnego. Ratunkiem są: posiadane rezerwy, rynek międzybankowy i NBP.

Monitoring terminów spłat i zobowiązań (kredyty i depozyty) w układzie 3 miesięcznym (współczynnik o wartości =>0,9 = OK, 0,7 = średni, poniżej 0,7 = zagrożenie płynności). Wydłużenie terminów sprzyja wzrostowi dochodów, ale zwiększa ryzyko utraty płynności i odwrotnie. Bardzo wysoka płynność = mała rentowność banku. Zachowanie odpowiednich relacji między zyskiem a ryzykiem oraz między dochodowymi i niedochodowymi operacjami, ale wpływającymi na płynność banku.

Metody zarządzania:

1. metoda puli zasobów. Ustala się niezbędny poziom płynności i potrzeby gotówkowe w kasie: rezerwy podstawowe, środki w NBP i innych bankach. Jeśli pasywa są wyższe od tego poziomu, należy je odpowiednio zainwestować:
   rezerwy dodatkowe (papiery wartościowe o terminach do 1 roku)
   kredyty
   długoterminowe papiery wartościowe

2. metoda konwersji zasobów finansowych. Pasywa mają różne cele w zależności od rodzaju.
   depozytom a'vista -> rezerwa podstawowa w gotówce
   depozytom terminowym -> kredyty, papiery długoterminowe

3. metoda aktywnego zarządzania pasywami. Środki pieniężne pozyskane z rynku nie tylko przez depozyty ale też przez emisję papierów wartościowych o różnych terminach wykupu można przeznaczyć na rezerwy kasowe w okresie zwiększoncy wypłat depozytów bądź można skierować je na zwiększenie poziomu udzielonych kredytów.

4. Metoda sekuratyzacji należności kredytowych. Handel długami, łączenie wielu kredytów w jeden pakiet i odsprzedanie go na rynku wtórnym innym podmiotom. Bank szybciej uzyskuje środki zamrożone w kredytach, a ryzyko przenosi na nabywcę kredytów.

Czek: (polski 10 dni, 20 zagraniczne, 70 dni kontynetalne)

jest papierem wartościowym. Powinien mieć nazwę czek na dokumencie. Jest to bezwarunkowe polecenie zapłacenia oznaczonej kwoty pieniężnej. Miejsce płatności, data i miejsce wystawienia czeku, własnoręczny podpis wystawcy czeku.

Rodzaje czeków:

• podróżne, na kwotę i na okaziciela, rodzaj banknotu, wykupuje się w biurach podróży, bankach

• in blanco - w formie minimalnej ma tylko czek w nazwie

• imienne

• zakreślone - zawęża krąg odbiorców wartości z czeku / /

• bankierskie - wystawione przez bank

• post datowane - na czeku jest wpisana data późniejsza, wydłuża się okres 10 dni ważności czeku

• gotówkowe lub rozrachunkowe

Weksel:

nazwa weksel w treści dokumentu, bezwarunkowe polecenie, przyrzeczenie terminu płatności.

Powinien zawierać: miejsce płatności, termin, nazwisko/nazwę na rzecz której jest wystawiony lub na zlecenie której ma być zrealizowany, datę i miejsce wystawienia, podpis. Na wekslu trasowanym nazwisko osoby, która ma zapłacić.

Inkaso: (dokumentowe)

jest formą zapłaty w handlu zagranicznym, uwarunkowana, za towar

korzyści: importer może się wycofać, zobaczyć towar, koszty ponosi eksporter

Akredytywa: (dokumentowa)

jest formą płatności, zobowiązanie banku do wypłacenia eksporterowi określonej kwoty wzamian za określone dokumenty.

Rodzaje:

• przenośna lub nieprzenośna (bank eksportera przekazuje pieniądze eksporterowi), przenośna może przelać kwotę za transakcję innym podmiotom

• rewolwingowa - odnawialna (pula pieniędzy do wykorzystania)

Korzyści: eksporter rozmawia z bankiem, importer nie może się wycofać, dostaje natychmiast pieniądze, koszty ponosi importer.

Słowniczek:

asygnata kasowa - służy do gotówkowego pokrywania własnych wydatków banku (z tyt. robót, usług)

akceptant - przyjemca, w prawie wekslowym osoba, która podpisała weksel i zobowiązała się do zapłacenia
sumy wekslowej w terminie płatności.

Akredytywa - jedna z form rozliczeń bezgotówkowych pomiędzy podmiotami gospodarczymi, gwarantująca terminowe otrzymanie pieniędzy przez beneficjenta, tj. osobę fizyczną lub prawną, na rzecz której dokonywane są płatności, oraz ułatwienie dysponowania przez niego tymi pieniędzmi.W zależności od rodzaju transakcji pomiędzy podmiotami gospodarczymi rozróżnia się:

1) akredytywę budżetową, polegającą na tym, że jednostka budżetowa (np. ministerstwo, urząd gminy) otwiera na swym koncie rachunek bankowy (tzw. otwarcie akredytywy) dla określonej osoby prawnej lub fizycznej, finansowanej z budżetu albo realizującej zadania finansowane z budżetu, udzielając jej równocześnie pełnomocnictwa do dysponowania przekazanymi środkami,

2) akredytywę dla dostawcy (w obrocie krajowym), polegającą na wydzieleniu (zarezerwowaniu) lub zdeponowaniu na koncie płatnika (odbiorcy) kwot przeznaczonych wyłącznie na dokonywanie zapłat, wynikających z zawartej umowy, na rzecz tego dostawcy,

3)akredytywę pieniężną (w obrocie zagranicznym), polegającą na wydaniu przez bank krajowy polecenia (dokumentu zw. listem kredytowym) bankowi zagranicznemu (kilku bankom) wypłacenia wymienionej w akredytywie osobie, w określonym czasie, wskazanej kwoty.

Ten rodzaj a. znajduje zastosowanie w międzynar. transakcjach handlowych oraz w obsłudze ruchu turystycznego (jako voucher). Postępowanie w sprawach dotyczących akredytywy w obrocie międzynar. regulują Jednolite zwyczaje i praktyka, uchwalone 1 I 1984 w Paryżu przez Międzynarodową Izbę Handlową.

akredytujący - zleceniodawca akredytywy, odbiorca towaru (usługi)

akredytat - bank otwierający na zlecenie klienta akredytywę

akredytowany - beneficjent akredytywy, dostawca towaru

bank beneficjenta - bank awizujący dostawcy otwarcie akredytywy, może też pełnić rolę banku potwierdzającego.

Awal - poręczenie, gwarancja terminowej zapłaty sumy wekslowej (czekowej) lub jej części, udzielane przez osobę trzecią. Dokonuje się ono poprzez umieszczenie przez poręczyciela na wekslu (czeku) słowa “poręczam” lub innego równoznacznego i podpisu (ewentualnie pieczęci). Poręczyciel przyjmuje na siebie taką samą odpowiedzialność z tytułu zobowiązania wekslowego jak jego wystawca.

awalista - poręczyciel

del credere - poręka gwarantująca dotrzymanie warunków zapłaty przez osobę trzecią. W umowie komisu gwarancja komisanta za wykonanie zobowiązania przez osobę trzecią, której udzielił on kredytu za zgodą komitenta.

domicyliat - podmiot, w którym następuje płatność

Indos - przeniesienie wszelkich praw płynących z weksla, czeku i niektórych innych rodzajów papierów
wartościowych (na zlecenie) przez jego...

indosant - osoba zbywająca czek

indosatariusz - osoba, która nabywa prawa z weksla

inkaso - jedna z form rozliczeń bezgotówkowych stosowanych w Polsce pomiędzy jednostkami gospodarczymi. Polega na złożeniu przez wierzyciela, będącego dostawcą towarów, wykonawcą robót lub usług, polecenia do finansującego go banku, by inkasował należności od odbiorcy.

konosament - (z niemieckiego Konnossement), papier wartościowy stosowany w morskim obrocie towarowym, stwierdzający przyjęcie przez przewoźnika określonego ładunku do przewozu morskiego i zobowiązanie do wydania ładunku w oznaczonym miejscu posiadaczowi konosamentu. Konosament jest zbywalnym papierem wartościowym, wystawionym na okaziciela, na zlecenie lub określone nazwisko.

kredyt (z łaciny creditum - pożyczka), odstąpienie określonej wartości w pieniądzu lub towarach pod warunkiem zwrotu równowartości w ustalonym terminie. W umowie kredytowej określony jest czas jej trwania, warunki zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami oraz kwota ewentualnej prowizji dla którejś ze stron umowy lub osoby trzeciej. Stroną pożyczającą pieniądze jest najczęściej bank komercyjny, który udziela kredytu firmom i osobom prywatnym. Bank, chcąc uniknąć ryzyka niespłacenia przez kredytobiorcę kwoty umowy może zażądać zabezpieczenia kredytu hipoteką ustanowioną na nieruchomości stanowiącej własność podmiotu biorącego kredyt (kredyt hipoteczny) lub zastawem przedmiotów wartościowych, papierów wartościowych lub towarów (kredyt lombardowy). W przeciwieństwie do pożyczki bank ma prawo znać przeznaczenie danego kredytu. Bank państwowy udziela kredyt jedynie państwu na pokrycie np. deficytu budżetowego lub deficytu bilansu handlowego.

pożyczka - umowa, przez którą dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Pożyczka może mieć charakter umowy odpłatnej lub nieodpłatnej, jednak w przypadku braku w umowie zastrzeżenia o wynagrodzeniu, uważa się, że pożyczka została udzielona nieodpłatnie.

promesa - przyrzeczenie dokonania czynności lub spełnienia świadczenia. Zobowiązanie organu państwa do wydania decyzji po dopełnieniu przez zainteresowanego odpowiednich formalności (np. promesa kredytowa - przyrzeczenie udzielenia kredytu). Także dokument zawierający przyrzeczenie.

rekta - czek imienny (realizacja prostą drogą)

remburs - rodzaj krótkoterminowego kredytu w handlu zagranicznym, udzielanego przez bank eksporterowi (sprzedawcy) po przedłożeniu przez niego dokumentów spedycyjnych (potwierdzających wysłanie towaru) i weksla trasowanego, w którym zobowiązuje odbiorcę (importera) do zapłacenia wymienionej w nim kwoty.

remitent - na rzecz której wystawiono czek, osoba otrzymująca pieniądze

rachunek LORO - rachunek banku zagranicznego prowadzony w banku krajowym. Bank zagraniczny prowadzi w swoich ksiegach rachunek zwierciadlany będący dokłądnym odbiciem wszyskich zapisów na rachunku LORO.

rachunek NOSTRO - rachunek krajowego banku dewizowego prowadzony w księgach banku zagranicznego (zwanego korespondentem) z reguły w walucie kraju, w którym jest ona prawnym środkiem płatniczym.

skrypt dłużny - określenie rewersu będącego potwierdzeniem zaciągniętego kredytu. Skrypt dłużny stanowi dodatkowe (obok umowy kredytowej) pisemne potwierdzenie, składane przez kredytobiorcę, powstania jego zobowiązania wobec podmiotu udzielającego kredytu.

trasant - wystawca czeku trasowanego

trasat - płatnik czeku (w Polsce zawsze bank)

virement - przeniesienie kredytu z jednego do drugiego paragrafu budżetu, np. zmniejszenie kredytów na inwestycje i przeniesienie ich na konsumpcję zbiorową.

Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl

Strona 1

---