Zestaw 1

1. Jak rozumiesz pojecie rehabilitacji i czym powinna się charakteryzować?

2. Różnice między dewiacją pierwotną a wtórną

3. Zmieniający się model współczesnej rodziny (+)

4. Przyczyny starzejących się społeczeństw europejskich. Skutki

5. Dwa ujecia ubóstwa (+)

1. Rehabilitacja rozumiana jest jako ciągły, trwający proces społeczny,

wynikający z działania różnych instytucji samorządowych,

ogólnopaństwowych, charytatywnych, fundacji - a jej celem jest

stworzenie takich warunków by osoba niepełnosprawna mogła powrócić do

pełni zdrowia, a w wypadku braku takiej możliwości wykształciła

mechanizmy kompensacyjne, które zastąpiły by utracone funkcje organizmu.

Tak rozumiana rehabilitacja powinna umożliwić szybki powrót osoby

niepełnosprawnej do rodziny i całego społeczeństwa. Osiągnięcie tego

celu możliwe jest poprzez realizację zadań rehabilitacji leczniczej,

zawodowej i społecznej. Motorem rehabilitacji społecznej i zawodowej

staje się wieloaspektowa, wczesna rehabilitacja lecznicza. Procesem

naturalnym w rozwoju społeczeństwa powinna być pełna integracja osób

sprawnych i niepełnosprawnych. Ta wielowątkowość pojęcia rehabilitacji

nabiera szczególnego znaczenia w przypadku osób po skomplikowanych,

wielonarządowych urazach, ze schorzeniami prowadzącymi do dysfunkcji

wielu organów, z trwałymi uszkodzeniami narządów, czy chorobami

przewlekłymi.

2. Dewiacja pierwotna: w/g Lemerta to mechanizmy w wyniku których

człowiek decyduje się na popełnienie przestępstwa.

Dewiacja wtórna: rozpoczyna się z chwilą społecznej reakcji na

zachowanie dewiacyjne.

W przypadku przestępstwa proces wtórnej dewiacji rozpoczyna się z chwilą

wszczęcia oficjalnego postępowania wobec sprawcy, a kulminacyjny moment

osiąga w trakcie procesu karnego.

Wówczas następuje publiczne określenie danej osoby (przestępcy,

dewianta), w czasie odbywania kary, publiczni już zdefiniowany

przestępca poddawany jest licznym zewnętrznym atakom „

degradacji”

(np. specjalny ubiór)

Cały ciąg reakcji społecznych na fakt dewiacji sprawia że pewni ludzie

Zaczynają zachowywać się tak, jak wynikałby z przyczepionych im etykiet.

(Poprzednio przestrzegający prawa chłopiec, który może przypadkiem

został zakwalifikowany jako- nieletni przestępca, przez fakt

stygmatyzacji zaczyna zachowywać się jak przestępca)

U ludzi poddanych procesowi stygmatyzacji wytwarza się negatywny obraz

samego siebie, który może mieć wpływ na ich przyszłe zachowanie.

3. Aby określić model rodziny we współczesnym świecie należy zdefiniować

pewne podstawowe pojęcia: rodziny, więzów rodzinnych i małżeństwa.

Rodzina to grupa bezpośrednio spokrewnionych ze sobą osób, której

dorośli członkowie przyjmują odpowiedzialność za opiekę nad dziećmi.

Więzy rodzinne to związki ustawione między jednostkami poprzez

małżeństwo lub pokrewieństwo. Małżeństwo można zdefiniować jako uznany i

aprobowany związek seksualny dwojga dorosłych ludzi. Kiedy dwie osoby

pobierają się, zawiązuje się między nimi więź rodzinna; ale związek

małżeński oznacza także powiązanie większej liczby członków rodziny.

Studia teoretyczne i badania empiryczne, które były prowadzone w

perspektywie feministycznej w ciągu kilkudziesięciu ostatnich lat,

przyczyniły się do wzrostu zainteresowania rodziną zarówno wśród

badaczy, jak i w całej populacji. Do codziennego słownika weszły takie

pojęcia jak ”druga zmiana” w odniesieniu do podwójnej roli

kobiety, w pracy i w domu.

W minionych latach w literaturze socjologicznej pojawiło się wiele

ważnych pozycji poświęconych rodzinie, które pozostają pod wpływem

podejścia feministycznego, ale nie mieszczą się ściśle w tym nurcie. Są

one w głównej mierze poświęcone ważniejszym przemianom w zakresie modeli

rodziny – powstawaniu i zanikaniu rodzin i gospodarstw domowych

oraz temu, czego jednostki spodziewają się po związkach osobistych.

Przedmiotem zainteresowania ich autorów jest wzrost liczby rozwodów i

rodziców samotnie wychowujących potomstwo, powstawanie

„wielorodzin” i rodzin gejowskich oraz rozpowszechniony

zwyczaj mieszkania razem bez ślubu.

4. Aby ograniczyć ekonomiczne skutki starzenia się społeczeństwa w

Polsce musimy w najbliższych podwyższyć wiek emerytalny kobiet do 65

lat. W większości krajów EU-15 ustawowy wiek odchodzenia z rynku pracy

na emeryturę kształtuje się dla obu płci na tym samym poziomie, czyli 65

lat (m.in. w Niemczech, Irlandii, Holandii, Hiszpanii, Portugalii). W

ostatnich latach w wielu krajach Europy Zachodniej zaczęto podwyższać

wiek emerytalny kobiet, aby docelowo zrównać go z wiekiem emerytalnym

mężczyzn (np. w Belgii, Wielkiej Brytanii, Austrii). W Islandii, Danii i

Norwegii wiek emerytalny dla obu płci już teraz wynosi 67 lat., a w

najbliższych latach osiągnie ten poziom w Niemczech i Wielkiej Brytanii.

Jeśli nie wydłuży się radykalnie okresu aktywności zawodowej Polaków, to

utrzymanie w nowym systemie emerytalnym relacji średniej emerytury do

przeciętnego wynagrodzenia na poziomie 59 proc. będzie wymagało w

dłuższym okresie podniesienia składki emerytalnej powyżej 30 proc.

(obecnie wynosi ona 19,52 proc.). Gdyby składka się nie zmieniła, wtedy

relacja emerytur do płac spadłaby w najlepszym razie do około 35 proc.,

a więc o grubo ponad jedną trzecią. Aby przy niezmienionej składce

utrzymać relację emerytur do płac na obecnym poziomie, Polacy musieliby

przechodzić na emeryturę przynajmniej 6 lat później niż teraz.

W coraz większej liczbie krajów wprowadza się reformy, które uzależniają

wysokość przyszłych emerytur od średniej długości dalszego trwania życia

i wielkości zgromadzonych środków na indywidualnym koncie emerytalnym.

Ich głównym celem jest zmniejszenie ryzyka niewypłacalności systemów

emerytalnych. Jednocześnie reformy te wzmacniają bodźce do dłuższej

aktywności zawodowej na rynku pracy. Systemy, które nie uzależniają

wysokości przyszłych świadczeń emerytalnych od kwoty zgromadzonych

składek ubezpieczeniowych w całym okresie aktywności zawodowej,

efektywności w pomnażaniu tych składek oraz od przeciętnej długości

trwania życia po przejściu na emeryturę w rzeczywistości składają

obietnice, z których nie będą w stanie się wywiązać.

5. Ubóstwo względne i bezwzględne. W terminologii pedagogiki społecznej

funkcjonują poza tym dwa rodzaje ubóstwa: bezwzględne i względne.

Pierwsze z nich rozpatrywane jest w znaczeniu węższym i szerszym.

W ujęciu węższym - ubóstwo bezwzględne oznacza stan niezaspokojenia

minimalnych potrzeb biologicznych, zaś w szerszym - jest określane jako

stan niezaspokojenia potrzeb uznanych w danym społeczeństwie i w danym

czasie za minimalne.

Nieco inne stanowisko przyjmują zwolennicy interpretacji ubóstwa jako

zjawiska względnego, bowiem łączą je z nadmiernymi rozpiętościami w

poziomie życia. Istotna jest nie bezwzględna wysokość dochodów, lecz

dystans między nimi.

Zestaw 2 - tomek

1. Interakcja-definicja i typy

2. Różne ujecia niepełnosprawności i ewolucja pojecia

3. ujęcia ubóstwa w formie tzw. „koła biedy”

4. Pojecie etykietowania-skutki i proces

5. Spadek dzietności w krajach rozwiniętych-przyczyny, skutki

1. Interakcja społeczna - wzajemne oddziaływanie na siebie jednostek

społecznych, najczęściej przy użyciu języka i innych kodów kulturowych.

Jest to jedno z podstawowych pojęć w socjologii.

Ze względu na sytuację, sposób interpretacji, partnera interakcji i cel

interakcji wyróżnić można:

interakcję zogniskowaną (jeden z typów interakcji społecznej występujący

wówczas, gdy osoby wchodzące w interakcję zakładają, że dzięki niej będą

mogły zrealizować własne cele. Pojęcie to wprowadzone zostało przez

Ervinga Goffmana.)

interakcję niezogniskowaną (rodzaj komunikacji interpersonalnej, która

istnieje tylko dzięki temu, że uczestnicy znajdują się obok siebie.

Innymi słowy: dwie obce osoby lustrują swój ubiór, postawę, sposób bycia

i jednocześnie modyfikują własne zachowanie, ponieważ są pod obserwacją.

Pojęcie to wprowadzone zostało przez Ervinga Goffmana.)

interakcję symboliczną (to proces wymiany znaczeń między jednostkami,

któremu towarzyszy obustronna analiza znaczeń symboli. Dokonuje się ona

w trakcie każdego aktu komunikacji werbalnej i niewerbalnej.Proces ten

polega na wzajemnym rozszyfrowywaniu i jednoczesnej interpretacji

znaczenia symboli wykorzystywanych przez drugą stronę w trakcie

komunikowania się. Symbole te mogą być zawarte w języku, intonacji,

gestach a nawet ruchach i pozycji całego ciała człowieka)

interakcję transakcyjną (to proces wymiany nagród i kar pomiędzy

jednostkami biorącymi udział w procesie komunikacji (wymiana "coś za

coś"). Przykładem owej interakcji może być otrzymanie dyplomu za dobrą

naukę.)

2. Zależnie od przyjętych kryteriów, spotyka się wiele klasyfikacji

niepełnosprawności określających zakres tego pojęcia. Odchodzą już one

jednak od ustalania przyczyn, koncentrując się raczej na konsekwencjach

w funkcjonowaniu fizycznym, psychicznym i społecznym człowieka.

Przykładem jest opublikowana w 1980 r. przez Światową Organizację

Zdrowia Międzynarodowa Klasyfikacja Uszkodzeń, Niepełnosprawności i

Upośledzeń. Od 20 lat stanowi ona międzynarodowy wzorzec określania

różnorodnych możliwych konsekwencji wrodzonych lub nabytych deficytów

zdrowotnych. Dokonano w niej rozgraniczenia w zależności od tego, czy

dana niepełnosprawność jest uszkodzeniem w wymiarze medycznym,

niezdolnością do wykonywania funkcji życiowych, czy upośledzeniem w

sensie społecznym.

Przyjmując za podstawę podziału trzy aspekty: biologiczny, funkcjonalny

i społeczny, wyodrębniono trzy podgrupy: uszkodzenie (impairment),

upośledzenie (disability) i niepełnosprawność (handicap).

1. uszkodzenie (impairment) - wada anatomiczna lub utrata jakichś

czynności fizycznych lub psychicznych (stan statyczny) - Konsekwencją

> niepełnosprawność

2. upośledzenie (disability) – „ograniczenie zdolności do

wykonywania czynności na poziomie uważanym za normalny dla człowieka.

3. Niepełnosprawność (handicap) – „oznacza gorszą sytuację

danej osoby, będącą wynikiem uszkodzenia lub niepełnosprawności

polegającą na ograniczeniu lub uniemożliwieniu wypełniania ról, które

uważane są za normalne, biorąc pod uwagę jej wiek, płeć, czynniki

kulturowe i społeczne (Majewski T., 1994, 34)

4. Definicja osoby niepełnosprawnej (1994 r. Europejskie Forum

Niepełnosprawności)

“osoba niepełnosprawna jest jednostką w pełni swych praw,

znajdującą się w sytuacji upośledzającej ją na skutek barier

środowiskowych, ekonomicznych i społecznych, których z powodu

występujących u niej uszkodzeń nie może przezwyciężać jak inni ludzie.

Bariery te zbyt często są zwiększane przez deprecjonujące postawy ze

strony społeczeństwa” (za Gałkowskim T. 1997, 33)

Obecnie mówimy o „osobie z niepełnosprawnością” –

najpierw dostrzegamy człowieka, na drugim planie jego ograniczenia

(problem) i zasoby. [za Gałkowskim T., 1997, 33].

3. Badacze obserwują niepokojące zjawisko utrwalania się, dziedziczenia

ubóstwa, co w konsekwencji prowadzi do degradacji rodziny pod względem

materialnym i społecznym. Liczbę osób żyjących w tzw. ubóstwie trwałym w

latach 1993 - 96 szacuje się na ok. 2 mln. osób.

W latach osiemdziesiątych ubóstwo dotyczyło przede wszystkim rodzin

emeryckich i dysfunkcyjnych (tzw. rodzin patologicznych). W latach

dziewięćdziesiątych najczęstszą przyczyną marginalizacji rodzin i

rozszerzania się skali ubóstwa stanowi bezrobocie i zbyt niskie dochody

gospodarstw domowych.

Badania poziomu ubóstwa prowadzone w latach dziewięćdziesiątych przez

różne ośrodki naukowe jednoznacznie wskazują, iż zagrożenie ubóstwem

najsilniej koreluje ze względnie młodym wiekiem, niskim poziomem

wykształcenia, miejscem zamieszkania w małym mieście i na wsi oraz z

wielkością gospodarstwa domowego.

Istotnym wyznacznikiem biedy jest również typ rodziny. Najwyższe

zagrożenie ubóstwem istnieje w rodzinach wielodzietnych. Najbardziej

zagrożone ubóstwem są rodziny z trojgiem i więcej dzieci, w następnej

kolejności rodziny niepełne i rodziny osób starszych utrzymujących się

ze świadczeń emerytalno-rentowych.

W latach osiemdziesiątych i na początku lat dziewięćdziesiątych

obserwowano rozszerzanie się sfery ubóstwa i wzrost zagrożenia ubóstwem.

W latach 1995 - 1996 tendencja ta uległa zahamowaniu. Odsetek osób

żyjących poniżej minimum egzystencji spadł z 6,4% w 1994 r. do 4,3% w

1996 r. Odsetek osób żyjących w sferze niedostatku, poniżej minimum

socjalnego zmniejszył się z około 58% w 1995 r. do około 47% w 1996 r.

Zasięg ubóstwa relatywnego kształtował się w tym czasie na poziomie

13-14%.

W 1996 roku 47% osób w Polsce żyło w gospodarstwach domowych, w których

poziom wydatków był niższy od minimum socjalnego, 14% osób (ok. 5,4 mln)

żyło w rodzinach, w których poziom wydatków był niższy od relatywnej

granicy ubóstwa, a 4,3% (ok.1,7 mln) osób żyło w rodzinach, których

wydatki były niższe od minimum egzystencji.

W okresie transformacji pogorszyła się sytuacja rodzin powiązanych z

rolnictwem. Dochody tych gospodarstw domowych były w 1996 r. o ok. 13 -

19% niższe niż dochody rodzin pracowniczych, podczas gdy na początku

zmian ustrojowych przewyższały dochody pracownicze o 3 - 6%.

4. Teoria etykietowania ( zgodnie, z która nadanie komuś etykiety

dewianta wzmacnia jego zachowania dewiacyjne) jest ważna, ponieważ

wychodzi z założenia, że żadne działanie nie jest samo przez się

kryminalne (ani normalne). W świetle tej teorii dewiacja nie jest

zespołem cech jednostek lub grup społecznych, ale procesem interakcji

między dewiantami a niedewiantami. Aby dotrzeć do natury samej dewiacji,

trzeba najpierw odpowiedzieć na pytanie, dlaczego niektórym ludziom

przyczepia się atykiete dewianta., tzw. należy badać, w jaki sposób

pewne zachowania zostaja uznane ze dewiacyjne i dlaczego pewne grupy są

etykietowanie jako dewiacyjne, a inne nie.

Ludzie reprezentujący prawo i porządek, który mogą narzucać

konwencjonalne definicje moralności przyczepiają innym większość

etykiet. Zatem przedkładające się na kategorie dewiacji etykiety

wyrażają strukturę władzy w społeczeństwie, reguły w kategoriach,

których definiowana jest dewiacja zostały w większości stworzone przez

bogatych dla biednych, przez mężczyzn dla kobiet, przez starszych dla

młodszych. Etykietowanie wpływa nie tylko na postrzegani jednostki przez

innych, ale również na jej własne poczucie tożsamości. Teoria

etykietowania jest chyba podejściem najszerzej stosowanym w badaniach

nad przetepczością i zachowaniami dewiacyjnymi. Teoria ta uczula nas na

to jak to się dzieje ze pewne zachowania zostaja uznane za naganne i na

reakcje władzy, od których to zależy, oraz na warunki sprzyjające

wejściu jednostki w konflikt z prawem.

5. Mały współczynnik dzietności

Spadek urodzeń w wyniku starzenia się społeczeństwa

Wydłużanie okresu nauki

Zmniejszenie Liczby zawieranych małżeństw

Konsumpcyjny Styl życia

Pogoń za karierą

Zestaw 3

1. Omów pojęcie ubóstwa w ujęciu relatywnym

2. Opisz etapy rehabilitacji kompleksowej

3. Co to jest instytucja społeczna-jak powstaje, przykłady

4. Opisz pojecie roli społecznej. Opisz role lekarza i chorego

5. Jaka jest zależność pomiedzy zdrowiem, a klasami społecznymi?

1. Dokładne porównania nie są możliwe. Dotyczą one na ogół wskaźnika

relatywnego, 50 procent poniżej przeciętnych dochodów, a dochody są

przecież tak bardzo różne, że nawet jeżeli będziemy mieli ten sam

wskaźnik powiedzmy kilkanaście procent – bo w większości krajów

kształtuje się on w granicy od kilkunastu do 20 procent – sytuacja

tych ludzi jest w zasadzie nieporównywalna. Natomiast co jest

charakterystyczne – w krajach, w których jest mniejsze

zróżnicowanie społeczne - wskaźniki relatywne są korzystniejsze,

natomiast w krajach, w których występuje duże zróżnicowanie między

najbogatszymi a najbiedniejszymi – tak jak to ma miejsce u nas,

wskaźniki relatywne są wyższe. I Polska niestety w naszym regionie

Europy Środkowej, powiedzmy wśród tej dziesiątki krajów, które zmierzają

do Unii ma te wskaźniki relatywnie gorsze właśnie na skutek tego, że

jest u nas większe zróżnicowanie społeczne. Nie tylko dlatego, że mamy

wielu bogatych, ale przede wszystkim dlatego, że mamy dosyć głębokie

ubóstwo w pewnych środowiskach- myślę o wsi i o populacji ludzi młodych.

Polska charakteryzuje się tym, że największe jest u nas ubóstwo wiejskie

i małomiasteczkowe oraz występujące w rodzinach wielodzietnych. Jest to

ubóstwo bardzo trudne i jednocześnie niebezpieczne.

2. W usprawnianiu pacjentów występują trzy etapy rehabilitacji:

I etap – rehabilitacja szpitalna; II etap – rehabilitacja

poszpitalna wczesna – sanatoryjna; III etap – rehabilitacja

poszpitalna późna – ambulatoryjna.

Etapy rehabilitacji są ściśle dostosowane do okresów chorobowych

pacjenta. W zależności od tego, na jakim etapie jest proces chorobowy,

stosuje się inne postępowanie lecznicze: i tak w okresie ostrym

przeważnie stosujemy tylko pozycje przeciwbólowe czyli takie, w których

pacjent nie odczuwa żadnego bólu lub ból minimalny. Pozycje te mają

także za zadanie zabezpieczenie uszkodzonych kończyny lub części ciała,

tak aby nie dochodziło do żadnych deformacji czy też dodatkowych

uszkodzeń lub komplikacji. Na tym etapie nie stosujemy lub bardzo

ostrożnie wchodzimy z fizykoterapią czy też z masażem.

W okresie kompensacyjnym rozpoczynamy pomału proces rehabilitacyjny,

włączając wszystkie składowe fizjoterapii - kinezyterapię, fizykoterapię

oraz masaż. Na tym etapie jesteśmy w stanie najwięcej osiągnąć w całym

procesie usprawniania. Trzeba tutaj powiedzieć, że jest to etap o

największej dynamice w procesie rehabilitacji.

W okresie adaptacyjnym kontynuujemy tutaj rehabilitację z okresu

kompensacyjnego, włączając coraz to inne formy usprawniania leczniczego.

Na tym etapie uczymy pacjenta samodzielnego funkcjonowania w

społeczeństwie.

3. Pod pojęciem instytucji społecznej rozumiemy grupę osób,

wyłaniających się ze społeczności i charakteryzujących się stosownymi

cechami, które umożliwiają zaspokojenie potrzeb danej grupy. Instytucje

społeczne umożliwiają wprowadzenie w życie podstawowych wartości, czyli

prawa do wolności i zachowania podmiotowości człowieka. Zadania te

realizowane są poprzez organizowanie życia społecznego w taki sposób,

żeby zagwarantować jednostkom możliwość aktywnego uczestnictwa w tych

instytucjach, które już istnieją i tworzenia nowych, mających pomóc

skuteczniej zaspokajać potrzeby.

Instytucje społeczne dzielimy na:

a) instytucje formalne, czyli takie które tworzy się na podstawie prawa

i których działalność regulują przepisy prawne. Instytucją formalną

można nazwać, np. szkołę i sąd.

b) instytucje nieformalne, czyli takie, które tworzone są spontanicznie,

pod wpływem okoliczności. Takimi nieformalnymi instytucjami były, na

przykład Uniwersytety Latające, działające w PRL.

4. Rola społeczna – jest to zespół oczekiwań wobec jednostki

związany z posiadaniem określonego statusu społecznego. Jest to zespół

praw i obowiązków wynikających z zajmowania pozycji społecznej. Każda

rola posiada swoje nakazy, zakazy i wyznacza margines swobody. W ramach

paradygmatu funkcjonalnego rola często jest używana alternatywnie z

pojęciem funkcja. W ramach podejścia interpretatywistycznego rola ma

charakter bardziej swobodny, okresla zarówno zbiór oczekiwań, jak i

twórczy wkład aktora.

Choroba jest rozpatrywana w socjologii zdrowia i choroby jako przejaw

szczególnej roli społecznej, jaką jest rola chorego. Oczekuje się, że

człowiek chory będzie poszukiwał kompletnej pomocy lekarskiej,

jednocześnie podporządkuje się reżimowi postępowania leczniczego,

zaleconego przez lekarza. Osoba podejmująca tę rolę zwolniona jest od

pełnienia swoich dotychczasowych obowiązków i ról. Lekarz odpowiada za

chorego, stawia diagnozę, dokonuje badań, przepisuje leczenie. Lekarz

staje się więc autorytetem dla pacjenta.

5. Wartość zdrowia uzależniona jest ściśle również od klasy społecznej.

Dla osób pochodzących z wyższych klas społecznych zdrowie stanowi

wartość autoteliczną, dla osób z niższych klas-instrumentalną.

Zestaw 4

1. Na czym polega proces wykluczenia społecznego? (+)

2. Co to jest piętno i jak wpływa na sytuację osób niepełnosprawnych?

(+,-)

3. Na czym polega proces społecznej etiologii choroby? (+)

4. Na czym polega proces wyrównania szans, geneza a jakimi pojeciami i

koncepcjami to zjawisko jest związane (+)

1. Wykluczenie społeczne – zjawisko, które można zaobserwować

niemal na każdym kroku. Polega na niepodejmowaniu zwyczajowej i

społecznie akceptowanej drogi życiowej lub wypadaniu z niej, dotyczy

osób, rodzin lub grup ludności, które:

 żyją w niekorzystnych warunkach ekonomicznych (ubóstwo

materialne),

 zostają dotknięte niekorzystnymi procesami społecznymi,

wynikające z masowych i dynamicznych zmian rozwojowych,

nie zostały wyposażone w kapitał życiowy umożliwiający im:

normalną pozycję społeczną, odpowiedni poziom kwalifikacji,

wejście na rynek pracy, założenie rodziny, co dodatkowo utrudnia

dostosowywanie się do zmieniających się warunków społecznych i

ekonomicznych,

nie posiadają dostępu do odpowiednich instytucji pozwalających

na wyposażenie w kapitał życiowy, jego rozwój i pomnażanie, co

ma miejsce w wyniku niedorozwoju tych instytucji uwagi na: brak

priorytetów, brak środków publicznych, niską efektywność funkcjonowania,

doświadczają przejawów dyskryminacji, zarówno wskutek

niedorozwoju właściwego ustawodawstwa, jak i kulturowych

uprzedzeń oraz stereotypów,

posiadają cechy utrudniające im korzystanie z powszechnych

zasobów społecznych ze względu na zaistnienie niesprawności,

uzależnienia, długotrwałej choroby albo innych cech indywidualnych,

 są przedmiotem niszczącego działania innych osób, np.przemocy,

szantażu.

2. w języku naukowym, jest to proces nadawania określeń w kategoriach

zachowania jednostkom, grupom społecznym czy kategoriom społecznym w

wyniku czego przyjmują one nadane im cechy i zaczynają działać zgodnie z

przypisanymi im etykietami. Mówiąc bardziej przystępnie jest to proces,

w którym specyficzną "etykietę" nadaje się osobom nie spełniającym

oczekiwań innych - nietypowym w wyglądzie, zachowaniu, poglądach,

odmiennym kulturowo lub rasowo, niechętnym lub nieumiejącym zachowywać

się zgodnie z przyjętymi normami społecznymi. Jeszcze dzisiaj spotykam

rodziców, którzy nadal nie mają odwagi wybrać się ze swoim

niepełnosprawnym dzieckiem do kawiarni

albo na jakieś publiczne spotkanie. Nieprzyjemne są dla nich

współczujące spojrzenia. Pytanie o to, kto jest winien, egzystuje nadal

w świadomości ludzi. Nie potępiam tych ludzi, gdyż wiem, że nasze

społeczeństwo musi jeszcze odbyć długą drogę, nim pozbędzie się

uprzedzeń wobec ludzi niepełnosprawnych i będzie próbowało ich

zrozumieć. Niepełnosprawni nadal pozostają w codziennym życiu na

marginesie społeczeństwa, a niepełnosprawność jest w odczuciu wielu

swoistym piętnem.

3. Etiologia- zespół przyczyn składających się na powstawanie choroby.

Podstawą zdrowia człowieka jest pełna homeostaza biologiczno-psychiczna

oraz prawidłowa koegzystencja z otoczeniem. Czynniki wprowadzające

ludzki organizm w stan zaburzonego funkcjonowania działają nagle (urazy,

infekcje, ostre zatrucia, nagłe stany internistyczne, neurologiczne

itp.), są wrodzone (wady, zaburzenia genetyczne) lub rozwijają się w

czasie, stopniowo osłabiając i przełamując mechanizmy wewnętrznej

równowagi i systemy ochrony, pracujące na różnych poziomach

zorganizowania. Na skuteczność ich działania znacząco wpływa ludzka

psychika — szczególnie jej kondycja w średnim okresie życia oraz

jej dalszy rozwój lub jego brak. Zaburzenia rozwojowe psychiki, które

mogą prowadzić do uruchomienia łańcucha etiologicznego wielu chorób

przewlekłych lub ujawniających się w wyniku uprzedniego rozregulowania

homeostazy, ogólnie można podzielić na dwie grupy:

• słabe wykształcenie się jednej lub kilku istotnych linii

rozwojowych na danym poziomie rozwoju ogólnego (na

danym poziomie świadomości) — problem horyzontalny;

• zahamowanie ogólnego rozwoju psychiki (rozwoju świadomości),

czyli brak przejścia na kolejny etap rozwoju

— problem wertykalny. Wśród przyczyn sprawiających, że sprzyjający

zdrowiu rozwój psychiki u osób w średnim wieku nie jest realizowany,

należałoby wymienić:

• brak odpowiedniej wiedzy (nieznajomość zasad ewolucji psychiki),

trzeba jednak dodać, że jest to wiedza stosunkowo nowa i nie wszędzie

dostrzegana, zatem trudno oczekiwać, aby była szeroko rozpowszechniona;

• własne i środowiskowe tendencje oraz nawyki samoograniczające;

• niski poziom życia lub niewystarczająca skuteczność w sferze

materialnej — nie rozwijają się wyższe potrzeby

i postawy prorozwojowe opisane przez Maslowa;

• typ osobowości wykazujący tendencje do nierównowagi (np. typ

osobowości A, osobowość wycofująca się,

osobowość o wyeksponowanych emocjach negatywnych), bez odczuwalnej

potrzeby lub chęci pracy nad

własnym rozwojem. Niewątpliwie, duże znaczenie w kształtowaniu psychiki

każdego człowieka ma również specyfika współczesnych społeczeństw

masowo-konsumpcyjnych, tworzących, z jednej strony, ogromny postęp

technologiczny oraz oferujących niespotykane do tej pory możliwości i

bogactwo wyborów, a z drugiej — serwujących długotrwałą obawę o

przyszłość i stan posiadania, lęk przed nieprzystosowaniem do szybkich

zmian oraz promujących egoistyczno-hedonistyczny styl odreagowywania i

poszukiwania szczęścia.

Tak wielkiej presji na sferę mentalną jednostki trudno doszukiwać się w

jakimkolwiek wcześniejszym okresie

rozwoju cywilizacyjnego. Tak powstaje powszechne poczucie wytężonej

walki egzystencjalnej o lepsze życie.

4. oznacza proces, dzięki któremu różne systemy i instytucje istniejące

w społeczeństwie i środowisku, takie jak usługi, różne formy działań,

informacja i dokumentacja, są powszechnie dostępne dla wszystkich, a

zwłaszcza dla osób niepełnosprawnych. Zasada równych praw oznacza, że

potrzeby każdej jednostki są jednakowo ważne, że potrzeby te muszą

stanowić podstawę planowania życia w społeczeństwie oraz że wszystkie

zasoby muszą być wykorzystane w taki sposób, aby zapewnić każdej

jednostce równe szanse udziału. Osoby niepełnosprawne są członkami

społeczeństwa i mają prawo do pozostania we własnym środowisku lokalnym.

Powinny one otrzymać potrzebne im wsparcie w ramach normalnych struktur

edukacyjnych, opieki zdrowotnej, zatrudnienia i usług społecznych. Osoby

niepełnosprawne, osiągając równe prawa, powinny także posiadać równe

obowiązki. W momencie, gdy prawa te zostaną osiągnięte, społeczeństwa

powinny zwiększyć swe oczekiwania względem osób niepełnosprawnych.

Częścią procesu wyrównywania szans powinno stać się niesienie pomocy

osobom niepełnosprawnym w tym, by mogły wziąć na siebie pełną

odpowiedzialność jako członkowie społeczeństwa.”

Zestaw 5

1. dyskryminacja, głównie w Polsce

2. Dewiacja na podstawie choroby i niepełnosprawności

3. Różnica między grupa społeczną a zbiorowością (+)

Zestaw 6

1. ubóstwo w polsce (+)

2. procesy i zmiany zwiazane z przemianą modelu rodziny w polsce (+)

3. co to jest dewiacja i jej skutki

4. jakie sa cechy kalectwa i dlaczego wpływają na postawy społ wobec ON

5. grupa pierwotna i jej zadanie w socjalizacji (+)

1. to pojęcie ekonomiczne i socjologiczne opisujące brak dostatecznych

środków materialnych dla zaspokojenia potrzeb jednostki, w szczególności

w zakresie: jedzenia, schronienia, ubrania, transportu i podstawowych

potrzeb kulturalnych i społecznych. przyczyny ubóstwa w Polsce:

- cechy sytuacji społecznej rodzin obniżające możliwości kształcenia

dzieci i pogłębiające nierówności (Jarosz): pochodzenie robotnicze i

chłopskie, niski poziom dochodów, niskie wykształcenie i kwalifikacje

zawodowe rodziców, duża liczba dzieci w rodzinie;

- katastrofalna sytuacja mieszkaniowa;

- państwowy mechanizm alokacji dochodów;

- występowanie alkoholizmu w rodzinie;

- podeszły wiek i emerytura starego portfela;

- inwalidztwo;

- pozostawanie w kręgu subkultury ludzi ubogich;

wyznaczniki ubóstwa w Polsce:

- niedożywienie,

- dezorganizacja życia rodziny;

- zaniedbania w warunkach mieszkaniowych;

- alkoholizm;

- enklawy ubóstwa i przestępczości;

2. Zdaniem wielu socjologów nie można mówić o „rodzinie”

tak, jakby istniał tylko jeden, mniej lub bardziej uniwersalny model

życia rodzinnego. W drugiej połowie XXI wieku tradycyjny model rodziny

nuklearnej tracił swoją dominującą pozycję. Model rodziny tradycyjnej

zachowała mniej niż jedna czwarta gospodarstw domowych. Wyraźne różnice

we wzorach życia rodzinnego zaznaczają się też w mniejszościowych

grupach etnicznych. Na przykład w skład azjatyckich gospodarstw domowych

wchodzi często więcej niż jedna rodzina z dziećmi, podczas gdy dla

społeczności czarnych charakterystyczny jest model wychowywania dzieci w

rodzinie niepełnej. Dlatego właściwsze wydaje się mówienie o

„rodzinach”. Takie ujęcie uwydatnia różnorodność modeli

życia rodzinnego.

Zasadniczą cechą dokonujących się w Polsce w ostatnich 15 latach zmian

demograficznych są przemiany procesu formowania i rozwoju rodziny, czyli

procesu zawierania małżeństw

i płodności. Coraz mniej rodzi się w Polsce dzieci, co jest wynikiem

zmniejszającej się dzietności, a decyzje o małżeństwie i urodzeniu

pierwszego dziecka podejmowane są w coraz późniejszym wieku. Polska wraz

z innymi krajami Europy Środkowej doświadcza zmian, które w europejskich

krajach rozwiniętej gospodarki rynkowej trwają od lat 60. XX wieku.

Przemiany te zaczęły się w Skandynawii, potem objęły kraje Europy

Zachodniej, a następnie Europę Południową, a w latach 90. Europę

Środkową i Wschodnią. W ich wyniku dzietność pozostaje trwale na

poziomie znacznie

poniżej prostej zastępowalności pokoleń, zmniejsza się skłonność do

tworzenia rodzin, decyzje o zawarciu związku małżeńskiego i urodzeniu

dziecka podejmowane są w późniejszym wieku, coraz popularniejsze są

związki nieformalne, a małżeństwo stosunkowo często jest rozwiązywane

poprzez rozwód. Przemiany te objęły również Polskę. W naszym kraju po

1989 roku zmieniają się wskaźniki, które odzwierciedlają systematycznie

zmiany procesu tworzenia i rozwoju rodzin i określają przyszłą sytuację

demograficzną. Dzietność, czyli liczba dzieci przypadających średnio na

jedną kobietę w wieku 15–49 lat, spadła i pozostaje trwale na

poziomie znacznie poniżej prostej zastępowalności pokoleń.

3. forma jednostkowego lub grupowego zachowania, które przez większość

członków danej grupy społecznej jest postrzegane i definiowane jako

odstępstwo od akceptowanych norm, wzorów i oczekiwań, a jednocześnie nie

jest w ramach danej zbiorowości tolerowane.

Dewiacja jest w wielu przypadkach zjawiskiem kulturowo zrelatywizowanym,

co przejawia się w tym, iż to, co w jednej kulturze traktowane jest jako

zachowanie dewiacyjne (np. prostytucja, homoseksualizm), w innej

uznawane być może za nieprzekraczające obowiązujących standardów

obyczajowych.

Negatywne

Najczęściej zwracamy uwagę na negatywne skutki dewiacji, gdyż często

narusza ona porządek społeczny, łamiąc normy, które w społeczeństwie

obowiązują. Jeżeli zachowanie dewiacyjne nie zostanie ukarane, wówczas

dodatkowo osłabiają skłonności konformistyczne widząc ze można żyć

inaczej. Dewiacje są niebezpieczne dla grupy, w której dewiant przebywa,

co więcej dewiacja jest kosztowna psychicznie(wydatkowanie energii na

relacje wobec członków grupy)i materialne negatywne skutki dewiacji to

dysfunkcja.

Pozytywne

-dewiacja pozwala wyjaśnić sens norm(zdarza się, ze większość norm nie

jest jednoznacznie sformułowana a dewiacja pozwala odnaleźć jej sens

wiedząc co jest dewiacja możemy ustalić jaka normę, znajdując jej

przestrzeń. Stanowi ona tło w ramach których tworzy się pewne normy

- dewiacja pomaga określić tożsamość grupy i wyznaczyć jej granice

(grono ludzi, którzy wytwarzają pewne normy zachowań. Tworząc własną

grupę, wykluczamy z niej dewiantów, a to pozwala nam dokładnie zarysować

granice, w jakich powinny mieścić się zachowania wszystkich członków

grupy. W myśl tej teorii dewiant to jednostka, w której działalność

wykroczyła poza granice wyznaczane przez grupę, kiedy społeczeństwo

nakazuje mu wytłumaczyć się ze swojego przewinienia, określając

charakter i położeń tych granic.

- dewiacje wpływają na spójność grupy, postrzegając zachowanie

dewiacyjne jako zagrożenie i mobilizując grupę do stawiania im oporu.

-dewiacje są wentylem bezpieczeństwa dla niezadowolenia społecznego

(jeśli jakieś normy mam przeszkadzają , nie zwalczamy ich, ale zaczynamy

się zachowywać niezgodnie z nimi.

– dewiacje są źródłem zmiany w społeczeństwie ( to co dziś jest

uważane , za dewiacje jutro może nie stać się zachowaniem poprawnym,

toteż dewiacja może być modelarizatorem).

4. Przyjmuje się, żę postawy mogą być pozytywne lub negatywne. Mogą

tez występować postawy ambiwalentne, dwuwartościowe -pozytywne i

negatywne łącznie. Postawy społeczne wobec osób niepełnosprawnych i w

dzisiejszych czasach są silnie zróżnicowane. Są one zależne od rodzaju

niepełnosprawności i przesądów panujących w zbiorowościach społecznych.

Najwięcej przesądów powstało w odniesieniu do osób, których

niepełnosprawność lub objawy są wyraźnie widoczne, mniej wobec jednostek

niedostosowanych społecznie. Wobec osób niepełnosprawnych wymienia się

najczęściej dwie skrajne postawy społeczne: pozytywną - akceptującą oraz

negatywną -odtrącającą, odsuwania od siebie jednostki niepełnosprawnej

bądź odsuwania się od niej. Zdecydowanie negatywne postawy wobec

niepełnosprawnych osób prezentują osoby, które mają minimalną wiedzę o

tych ludziach. W ich przekonaniu osoba niepełnosprawna ma liczne

ograniczenia w sprawności fizycznej i umysłowej, jest niesamodzielna,

nieproduktywna, nieprzydatna i stanowi ciężar dla innych. Duży wpływ na

taką postawę ma dominujący w naszych czasach kult sprawności fizycznej,

tężyzny i zdrowia, oraz apoteoza modelu człowieka sukcesu, zdobywającego

kolejne szczeble kariery własnymi siłami w ostrej walce z konkurentami.

Osoby prezentujące postawę negatywną unikają kontaktów z

niepełnosprawnymi ludźmi i ich rodzinami. Zazwyczaj obawiają się, że w

trakcie kontaktu mogą przeżyć przykre uczucia, że nie potrafią się

odpowiednio zachować. Nie podejmują kontaktów z rodzinami wychowującymi

niepełnosprawne dzieci, a mieszkającymi w sąsiedztwie. Wyrażają opinię,

ze takie dziecko jest wielkim ciężarem dla rodziców, że nie ma szans na

rozwój i normalne życie, że powinno być oddane do zakładu.

5. Więź społeczna w grupach pierwotnych oparta jest na stosunkach

społecznych osobowych, a nie instytucjonalnych. Jednostka w grupie

pierwotnej występuje w całej swej osobowości, płaszczyzny obcowania są

tu wielorakie. Panujące w grupach pierwotnych zażyłe stosunki osobowe i

niewyspecjalizowane kontakty sprawiają, że uczestniczenie w nich

zaspokaja podstawowe potrzeby emocjonalne i psychologiczne człowieka.

Przynależność do nich daje poczucie więzi, koleżeństwa, bycia lubianym,

akceptowanym, pozwala czuć się bezpiecznie i zapewnia ogólne, dobre

samopoczucie. Jak stwierdził jeden z socjologów: „to one przede

wszystkim zakotwiczają nas w społeczeństwie, bez nich czujemy się

osamotnieni i zagrożeni”.

Małe grupy o charakterze grup pierwotnych pośredniczą w komunikowaniu

się jednostki z makrostrukturalnym poziomem życia społecznego. Działają

również z jednej strony jako przekaźnik, a z drugiej filtr komunikatów

płynących z makrostrukturalnego poziomu.

Pośredniczącą rolę małych grup ujawniło wiele badań nad zachowaniami

wyborczymi, oddziaływaniem środków masowego przekazu, a także armią.

Okazało się, że na zachowania wyborcze mają wpływ nie tylko czynniki

makrostrukturalne, takie jak przynależność klasowa, wysokość dochodu,

zawód, religia itp., ale również małe grupy, do których jednostki

należą. Oddziaływanie treści przekazywanych przez środki masowego

przekazu w dużej mierze zależy od ich przyjęcia przez opiniotwórczych

członków małej grupy.

Badania nad armią dowiodły, że żołnierze w sytuacji zagrożenia

pozostawali na polu walki nie ze względu na posłuszeństwo wobec

rozkazów, ani przywiązanie do wartości patriotycznych, ale przede

wszystkim z powodu lojalności wobec towarzyszy broni z tej samej

jednostki wojskowej, których nie potrafili zostawić na pastwę losu.

Zestaw 7

1. Stereotyp ON w Polsce

2. Proces socjalizacji pierwotnej (+)

3. Dynamiczny model bezrobocia

4. Opisz współczesny model rodziny

5. Współczesne związki zastępujące rodzinę

1. Uprzedzenia i stereotypy są to silne zakorzenione twierdzenia na

temat różnych osób czy grup społecznych, w tym także na temat

niepełnosprawnych i niepełnosprawności. Walka z nimi jest trudna i

wymaga przede wszystkim zmiany postaw tych osób, które posługują się

stereotypowym postrzeganiem różnych elementów życia człowieka.

W społeczeństwie polskim istnieje wiele stwierdzeń dotyczących różnych

grup społecznych. W poniżej przedstawiam Wam duży skrót stereotypowych

postaw Polaków wobec niepełnosprawności.

Okazuje się, że na nasze zdanie o niepełnosprawnych i niepełnosprawności

ma wpływ: wygląd niepełnosprawnych, nasze doświadczenie w kontaktach z

nimi oraz opinie innych.

Pojęcie „niepełnosprawny” czy „inwalida”, jak

dowodzą badania (Ostrowska, 1994), osoby ankietowane powiązały wyłącznie

z uszkodzeniem narządu ruchu, kalectwem widocznym od razu przy pierwszym

kontakcie z osobą niepełnosprawną. A tymczasem, do lat największą grupą

osób z kategorią inwalidztwa są chorzy na choroby układu krążenia!, co

oczywiście nie ma odbicia w popularnym rozumieniu tego zjawiska w

społeczeństwie.

Nieco mniejsza grupa badanych powiązała inwalidztwo z uszkodzeniem

narządów sensorycznych (oczu, uszu), a kolejne mniejsze grupy badanych

odpowiadały, iż inwalidami są osoby z upośledzeniem umysłowym, chore

psychicznie lub mające jakąś inną niepełnosprawność, np. nieuleczalną

chorobę.

Ogólnie z przeprowadzanych badań wyłonił się obraz osoby

niepełnosprawnej słabej, wycofanej, pełnej obaw, kojarzonej raczej z

niepowodzeniem niż z sukcesem, wywołującej raczej litość i chęć

niesienia pomocy niż potraktowanie jej jako partnera własnych

przedsięwzięć, co pozbawia osobę niepełnosprawną równego jej traktowania

wśród innych ludzi.

2. składowa procesu socjalizacji, zachodząca w grupie pierwotnej,

najczęściej na obszarze rodziny. W socjalizacji pierwotnej na jednostkę

mają wpływ znaczący inni, przeważnie rodzice. Charakteryzuje się ona

silnym emocjonalnym oddziaływaniem znaczących innych na jednostkę.

Reguły działania przyswaja ona na zasadzie naśladownictwa oraz w

mniejszym stopniu poprzez werbalny przekaz symboliczny. Socjalizacja

pierwotna kończy się w momencie pojawienia się uogólnionego innego (to

termin używany w socjologii i psychologii społecznej, określający ogólne

reguły społeczne, normy i wartości, które jednostka społeczna zaczyna

dostrzegać w procesie socjalizacji wtórnej i pojmować, że reguły, według

których działa, nie są regułami tylko jej znaczących innych, czyli

bliskich osób, z którymi się utożsamia, ale są one ogólnie przyjęte w

społeczeństwie.). W tym momencie rozpoczyna się etap socjalizacji

wtórnej.

3.

4. Wyróżnia on trzy modele rodziny: autokratyczny, demokratyczny,

liberalny. W autokratycznym, istnieją szczegółowe normy regulujące

zachowanie członków, od których nie powinno się odstępować, ponieważ nie

jest to, tolerowane. Życiem rodzinnym kieruje przeważnie ojciec, który

egzekwuje normy, wydaje zakazy, nakazy, stosuje ścisłą kontrolę

zachowania, wymaga od podopiecznych szacunku i podporządkowania nie

biorąc pod uwagę ich potrzeb.

W rodzinie demokratycznej również pojawiają się normy, jednak mniej

drobiazgowe. Ich przekroczenie wiąże się z sankcjami, które są w tym

wypadku przemyślane, stopniowane i indywidualizowane. Członkowie rodziny

darzą się zaufaniem i życzliwością. Rodzice liczą się z dzieckiem, jego

potrzebami, stwarzają warunki do prawidłowego rozwoju, częściej

posługują się nagrodami niż karami. Dużo rozmawiają i pobudzają ich

ambicje.

Trzeci typ to rodzina liberalna, w której w zasadzie nie ma norm, a

jeżeli już się pojawiają to są stałe przekraczane. Jest to tolerowane i

nie pociąga żadnych konsekwencji. W domu często panuje chaos, zamęt.

Rodzice nie potrafią podejmować decyzji, odwołują się do dobrej woli

dziecka, jego ambicji często stosując metody schlebiania lub

przekupywania. Program dnia jest całkiem rozregulowany, nie ma ustalonej

pory posiłków, odrabiania lekcji, spania itp. Za niewłaściwe zachowanie

dzieci rodzice nie stosują żadnych sankcji, a wymówki, które im robią

często nie odnoszą żadnych skutków.

Na skutek nieuporządkowanego życia wewnętrznego i niekonsekwencji

rodziców, nie rozwija się u dzieci postawy zdyscyplinowania i

podporządkowania się normom życia zespołowego. Dzieci w ten sposób

wychowywane są rozkapryszone, egoistyczne, mają rozmaite zachcianki, nie

szanują rodziców. Często zdarza się tak, że lekceważą sobie stosunek do

obowiązków szkolnych, nie szanują własnych i cudzych rzeczy.

Narzucanie im pewnych rygorów, powoduje złość i agresję. Najlepsze

warunki dla rozwoju stwarza dzieciom model demokratyczny rodziny.

Od najmłodszych lat zdobywają one cenne nawyki i przyzwyczajenia, uczą

się szacunku dla starszych i dla obowiązujących norm. Są one uczynne,

życzliwe dla innych, wierzą w siebie, są samodzielne i bardzo zaradne w

życiu. Obecnie w wyniku wielu przemian dotyczących stanowiska kobiet w

świecie, masowych migracji ze wsi do miast, przemian rodzin chłopskich,

robotniczych, kształtowanie się nowych wzorów zachowań i nowych

obyczajów, ukształtował się nowy model rodziny typu egalitarnego,

charakteryzujący się takimi samymi prawami małżonków. W dzisiejszych

czasach coraz częściej mężczyzna nie jest jedynym żywicielem rodziny.

Zaczyna stawać się równorzędnym partnerem kobiety pod względem

wykształcenia, stanowiska społecznego, zainteresowań. Kariera zawodowa

kobiet wpływa na ograniczenie liczby potomstwa. Współczesna rodzina

przeważnie jest dwupokoleniowa i składa się z rodziców i dwojga dzieci.

Dorośli stali się mniej odpowiedzialni za wychowanie swojego potomstwa.

Skutki tego najbardziej odczuwa szkoła, która nie jest w stanie przejąć

wszystkich zadań wychowawczych, braków w wychowaniu rodzinnym, czy też

naprawić błędów popełnianych przez rodziców. Więź emocjonalna między

nimi i dziećmi uległa rozluźnieniu. Dbają oni o zabezpieczenie potrzeb

materialnych pociechom, zapominając o potrzebach emocjonalnych i

psychicznych. O swoich problemach dzieci rozmawiają z kolegami,

przyjaciółmi, którzy nie zawsze, ze względu na swój wiek potrafią służyć

im pomocą, co w konsekwencji często prowadzi do tragedii.

5.

Zestaw 8

1. Wykluczenie i jego rodzaje (+)

2. Rola społeczna i czynniki ją kształtujące

3. System zabezpieczeń społecznych w Polsce (+)

4. Grupa odniesienia- definicja rodzaj i funkcje

5. aspekty spoleczne procesu starzenia się

6. pozycja spoleczna co to jest i jakie sa jej aspekty (+)

1. niezdolność do uczestnictwa w gospodarczych (Działalność ta polega

na wytwarzaniu dóbr i świadczeniu usług zgodnie z potrzebami ludności.

Najprostszy podział gospodarki wyróżnia trzy sfery działalności

ludzkiej: produkcja, handel, i usługi.) aspektach życia społecznego

niezdolność do uczestnictwa w politycznych aspektach życia społecznego;

niezdolność do uczestnictwa w kulturalnych (Najczęściej rozumiana jest

jako całokształt duchowego i materialnego dorobku społeczeństwa. Bywa

utożsamiana z cywilizacją. Również charakterystyczne dla danego

społeczeństwa wzory postępowania, także to, co w zachowaniu ludzkim jest

wyuczone, w odróżnieniu od tego, co jest biologicznie odziedziczone.)

aspektach życia społecznego.

2. Każdy człowiek pełni w społeczeństwie różnorodne role społeczne.

Rola społeczna to sposób zachowania, którego oczekuje się od jednostki

ze względu na miejsce, jakie zajmuje ona w grupie społecznej. Z

podjęciem danej roli wiąże się przyjęcie systemu reguł postępowania.

Innego zachowania oczekuje się od ucznia, innego od nauczyciela itp.

Określona kultura wymaga specyficznego sposobu pełnienia roli. Na

przykład zupełnie inne reguły postępowania obowiązywały młodą dziewczynę

sto lat temu, inne obowiązują dziś.

Człowiek niemal od pierwszych chwil swego życia podlega różnorodnym

oddziaływaniom społecznym. Rodzice, wychowawcy, rówieśnicy stawiają

jednostce wymagania dotyczące jej sposobu zachowania się. Człowiek uczy

się zatem zachowywać się w taki sposób, który przynosi mu aprobatę grupy

społecznej. Unika zaś tych rodzajów zachowania, które są sprzeczne z

wymogami grupy.

Niektóre role są narzucane jednostce przez społeczeństwo. Są to role

wywodzące się z różnic biologicznych między ludźmi oraz z różnic wieku.

Są jednak także role, które człowiek wybiera sobie sam. Niezależnie od

tego, czy jakąś rolę człowiek podejmuje dobrowolnie, czy też jest mu ona

narzucona przez społeczeństwo, musi przy jej pełnieniu przestrzegać

wymagań z nią związanych.

Nie zawsze człowiek przyjmuje rolę narzuconą mu przez społeczeństwo.

Czasem dzieje się tak dlatego, że dana rola jest dla niego za trudna,

kiedy ma jakieś negatywne doświadczenia związane z jej pełnieniem.

Odrzucanie roli wiąże się często z brakiem właściwych wzorów

postępowania.

Osoby znaczące

Na wybór i sposób pełnienia ról społecznych, a jednocześnie na

kształtowanie się osobowości, wywierają duży wpływ tzw. osoby znaczące.

Osobami tymi są zazwyczaj ludzie, z którymi przebywamy przez dłuższy

czas, którzy są dla nas szczególnie ważni i często decydują o naszym

postępowaniu. Osobami znaczącymi są przede wszystkim rodzice,

rodzeństwo, wychowawcy, przyjaciele. Taką osobą może być również

ulubiony aktor czy piosenkarz, a zatem osoby, z którymi nie wchodzimy w

bezpośredni kontakt.

Osoby znaczące są wzorami do naśladowania. W toku rozwoju jednostka

przechodzi stopniowo od naśladownictwa cenionych i atrakcyjnych sposobów

zachowania się innych ludzi do przyswojenia sobie rozmaitych reguł

postępowania w sposób bardziej świadomy i do samodzielnego stosowania

ich w różnych sytuacjach.

3. Metoda gromadzenia kapitału na świadczenia społeczne jest

determinowana przez system ubezpieczeń, wybrany w danej instytucji.

Wyróżnia się dwa podstawowe systemy:

• System kapitałowy - pracownik przez cały czas swojej aktywności

zawodowej odkłada składki, które są lokowane na oprocentowanych

rachunkach bankowych. Po przejściu na emeryturę pracownik może

dysponować całym kapitałem wraz z odsetkami, lub tylko comiesięcznymi

świadczeniami pochodzącymi z odsetek od kapitału, wypłacanymi

dożywotnio. Po śmierci kapitał może być dziedziczony przez rodzinę

pracownika.

• System redystrybutywny (repartycyjny) - składki pracownika

trafiają do wspólnej puli, z której wypłacane są na bieżące świadczenia

dla osób, którym one przysługują w danym momencie. Po przejściu na

emeryturę świadczenia są wypłacane ze składek osób płacących je w danym

momencie. Po śmierci ubezpieczonego ich wypłacanie jest wstrzymywane,

zaś suma składek wpłaconych przez pracownika kontynuuje cyrkulację w

systemie.

Systemy kapitałowe są znane już od XVI wieku, gdy były stosowane w

różnego rodzaju cechach i stowarzyszeniach branżowych. W wielu krajach

europejskich już od XVII wieku stosowano lokaty bankowe jako formę

zabezpieczenia przyszłości niepełnoletnich dzieci lub osób w podeszłym

wieku. Obecnie do ich obsługi są wykorzystywane głównie fundusze oparte

o bezpieczne instrumenty inwestycyjne.

Systemy redystrybutywne są wrażliwe na chwilowe zachwiania koniunktury

gospodarczej oraz długotrwałe trendy demograficzne. Przewidywany kryzys

czysto redystrybutywnego systemu emerytalnego w Polsce był główną

przyczyną reformy systemu ubezpieczeń społecznych w 1999 roku.

Przykładem systemu redystrybutywnego w Polsce jest I Filar emerytalny

realizowany przez ZUS, przykładem systemu redystrybutywno-kapitałowego -

II Filar emerytalny realizowany przez OFE.

4. Grupa odniesienia - w socjologii tym mianem określa się nie tylko

jakąś grupę społeczną, lecz także danych jej członków, jakieś ich cechy,

wartości prezentowane przez grupę bądź też wzory zachowań. Takie układy

przyjęło się określać mianem grupy odniesienia, ponieważ wszelkie

możliwe do skonstruowania układy odniesienia są wytworami życia

grupowego jednej bądź wielu grup społecznych.

Pod względem stosunku jednostki można wyróżnić dwa rodzaje grup

odniesienia: grupy odniesienia porównawczego i grupy odniesienia

normatywnego. Grupy odniesienia porównawczego pozwalają jednostce

umiejscowić się w świecie społecznym, znaleźć odpowiednie miejsce w

danej grupie własnej czy też odnieść pozycję ingrupy do innych grup.

Grupa odniesienia normatywnego jest podgrupą grupy odniesienia

porównawczego i dopiero grupa odniesienia normatywnego może być tak

swoiście rozumianą grupą, do której jednostka należy lub pragnie należeć

i która stanowi dla jednostki wzorzec do naśladowania w różnych

aspektach zachowań i działań. Jest to grupa, z której systemem

aksjonormatywnym jednostka się utożsamia. W takim ujęciu jest to

pozytywna grupa odniesienia.

Dla jednostki społecznej istnieją także negatywne grupy odniesienia,

posiadające wzorce zachowań i działań, wobec których jednostka

prezentuje postawy negatywne i unika ich naśladowania. Negatywne grupy

odniesienia mają funkcję integrującą dla odnoszącej się doń grupy.

Poprzez wskazywanie obcych, negatywnych grup odniesienia i negatywnych

względem własnych norm i wartości, a także poprzez tworzenie negatywnych

stereotypów dotyczących owych grup, utrzymywany jest porządek społeczny

i możliwe są negatywne sankcje towarzyskie w postaci naznaczenia wobec

członków działających niezgodnie z przyjętymi regułami, np. poprzez

porównanie do Żyda, hitlerowca, Jankesa, komunisty itd.

Negatywna grupa odniesienia także spaja grupę, gdyż jest traktowana jako

potencjalne lub aktualne zagrożenie wobec wartości grupowych, wobec

czego konieczna jest mobilizacja członków grupy do walki o własne

wartości. W sytuacji konfliktu dwie opozycyjne grupy są wzajemnie wobec

siebie negatywnymi grupami odniesienia. Przykładem mogą być Młodzież

Wszechpolska i stowarzyszenia homoseksualistów.

5.

6. Pozycja społeczna wyróżnione i określone w danej kulturze miejsce

jednostki społecznej w hierarchii społecznej i szerzej w strukturze

społecznej. Pozycja społeczna określa prestiż jednostki. Z zajmowanej

pozycji społecznej wynika rola społeczna jaką odgrywać powinna

jednostka. Osoba znajdująca się na pewnej pozycji społecznej związana

jest też z określonymi przywilejami i obowiązkami, jakie powinna pełnić

wobec grupy czy społeczeństwa.

Najczęściej pozycja społeczna wiązana jest z hierarchia społeczna, gdzie

wynika ona z relacji podległości między jednostkami należącymi do

różnych kategorii społecznych. W zakładzie pracy jest np. relacja

kierownik i podległy mu pracownik. W społeczeństwie feudalnym jest to

relacja chłop - szlachcic. Z pozycją społeczną związana jest też

najczęściej swoista symbolika, odmienne wzorce zachowań w określonych

sytuacjach.

Pozycja społeczna jednostki rzutuje na jej ocenę rzeczywistości, a w

szczególności ocenę własnego otoczenia społecznego. Określa ona też

możliwości konsumpcyjne i dostępność do danych dóbr, co utożsamia ją ze

statusem.

• W ujęciu funkcjonalnym pozycja społeczna często utożsamiana była

z rolą społeczną. W tym ujęciu jest ona zależna od miejsca w strukturze

społecznej, a także od takich zmiennych jak płeć i wiek. Ze względu na

to, że jednostka w społeczeństwie nowoczesnym należy do wielu różnych

grup społecznych, posiada w nich odmienną pozycję. W zależności od roli

jaką w danej chwili odgrywa, można mówić, że pewne jej statusy są

wówczas utajone, a pewne czynne. W takich sytuacjach dochodzić może do

konfliktu ról, jeżeli normy i wartości realizowane dzięki danej roli

stoją w sprzeczności z wartościami i rolami innej roli. Przykładem

takiego konfliktu może być sytuacja, gdy jednostka będąca nauczycielem

musi podporządkować się wykładowcy, podejmując studia podyplomowe.

Niektóre pozycje społeczne można zdobywać sekwencyjnie, jak np. pozycję

profesora, która wymaga pokonania szeregu szczebli w karierze, a więc

kilku przejść między kolejnymi w tej sekwencji pozycjami społecznymi.

Zestaw 9

1. Norma społeczna i jej źródła (+)

2. Problemy wynikające ze starzejącego się społeczeństwa w Europie

3. Pozycja społeczna i jej atrybuty (+)

4. Wykluczenie w Polsce (+)

5. Jaki jest system zabezpieczenia społecznego w Polsce

1. Norma społeczna - jest to względnie trwały, przyjęty w danej grupie

społecznej sposób zachowania jednostki społecznej w danej sytuacji

zależny od zajmowanej przez nią pozycji społecznej i odgrywanej przez

nią roli społecznej.

Rodzaje norm społecznych

• normy formalne - zasady sformułowane w postaci pisanych

regulaminów lub przepisów.

• normy nieformalne - niespisane normy, obowiązujące zwyczajowo w

ramach danej grupy lub społeczeństwa.

• normy prawne – zasady zachowania się oparte na przepisach.

W przeciwieństwie do innych norm są one ustanowione lub uznane za

obowiązujące przez państwo. Ich nieprzestrzeganie jest sankcjonowane

przez instytucje państwowe.

• normy religijne – w przeciwieństwie do norm prawnych,

obowiązujących wszystkich członków danej zbiorowości, mają one

ograniczony zasięg i dotyczą tylko osób danego wyznania. Często normy

te, określające stosunki między ludźmi, traktowane są jako normy moralne.

• normy moralne (etyczne) – mają one charakter absolutny, co

oznacza bezwzględny nakaz lub zakaz określonego zachowania. Nie dotyczą

tylko postępowania jednostki, ale mogą dotyczyć całych grup społecznych.

• normy obyczajowe – nawyki zachowania się, rytuały czy

sposoby ubierania się uznane w danej zbiorowości. Normy obyczajowe to

reguły postępowania ludzi, które kształtowały się w ich świadomości pod

wpływem nawyku, w wyniku wielokrotnego powtarzania w określonych

okolicznościach tych samych zachowań (np. całowanie kobiety w rękę).

Normy obyczajowe nie oceniają zachowań ani ich nie wartościują.

Określają raczej co wypada lub czego nie wypada robić. Obyczaje

kształtują się we wszystkich sferach życia. Najczęściej mają zasięg

lokalny.

• normy zwyczajowe - nawyki, rodzaje zachowania charakterystyczne

albo dla całego społeczeństwa, albo dla jakichś grup społecznych.

2. jest wyżej

3. jest wyżej

4. Problem wykluczenia dotyczy wszystkich współczesnych społeczeństw. W

Polsce staje się on czytelny w kontekście intensywnych przemian

społecznych ostatnich kilkunastu lat. Doświadczenie realnego socjalizmu

wiązało się z brakiem promowania indywidualnej inicjatywy.

Interwencjonizm państwowy jest postrzegany jako jedna

z przyczyn wyuczonej bezradności. Postawy ukształtowane w tym okresie

okazały się zupełnie nieprzydatne w nowej rzeczywistości

społeczno-gospodarczej. Prywatyzacja uprzednio upaństwowionych gałęzi

przemysłu stworzyła korzystne warunki dla inwestorów należących do

uprzywilejowanych warstw społecznych. Równocześnie zarobki wielu

pracowników fizycznych, w tym robotników niewykwalifikowanych,

relatywnie się zmniejszyły. Za sprawą odejścia od modelu pełnego

zatrudnienia wiele osób znalazło się bez pracy. W efekcie powstały

swoiste enklawy biedy i bezrobocia. Osoby wywodzące się z nich stały się

szczególnie narażone na efekt kumulacji wykluczenia: nakładania się na

siebie różnych jego wymiarów. Ponadto, istotnym problemem stało się

społeczne dziedziczenie wykluczenia, bądź czynników wiązanych z

wykluczeniem: biedy, bezrobocia, uzależnień. Przykładowo, dzieci

wywodzące się z enklaw biedy i bezrobocia rzadziej zdobywają dobre

wykształcenie, a co za tym idzie mają mniejszą szansę poprawy swojego

położenia w stosunku do położenia rodziców. Przyczyny selekcjonującego

wpływu pochodzenia społecznego na szanse edukacyjne są często związane z

kosztami edukacji, którym nie mogą sprostać rodziny biedniejsze,

trudnościami dojazdu do oddalonych szkół wyższego poziomu. Badacze tego

zjawiska zwracają również uwagę na problem kulturowego upośledzenia

środowiska dzieci, których rodzice mają niski poziom wykształcenia i nie

przedstawiają aspiracji edukacyjnych.

Czynnikiem sprzyjającym dziedziczeniu wykluczenia społecznego jest

również przekazywany z pokolenia na pokolenie brak zaradności życiowej i

umiejętności skutecznego radzenia sobie w otaczającej rzeczywistości.

Dla opisania mechanizmów związanych z tym zjawiskiem specjaliści

posługują się pojęciem „wyuczonej bezradności”, czyli

fatalistycznego przekonania osób dotkniętych problemem wykluczenia, że

posiadanie aspiracji nie ma sensu oraz uzależnienia od pomocy społecznej.

5. jak wyżej

Zestaw 10

1. Co to jest grupa w sensie socjologicznym? Proces powstawania i

struktura grup

2. Jaką rolę pełni PFRON w pomocy osobom niepełnosprawnym w Polsce?

3. Jakie SA typy norm społecznych i co decyduje o ich postrzeganiu? (+)

4. Co to są zmienna zależna i niezależna, jaką metodę badawczą są

warunkowane?

5. Jakie czynniki determinują zakres niepełnosprawności?

1. Ludzkie życie społeczne jest życiem grupowym. Każda osoba rodzi się

w grupie społecznej, zdobywa w niej pierwsze doświadczenia, wzrasta i

dojrzewa. Grupe społeczną definiuje się jako dwie lub więcej osób o

poczuciu wspólnej tożsamości, między którymi dochodzi do strukturalnie

uporządkowanych interakcji opartych na wspólnym zestawie oczekiwań co do

zachowania partnera. Wejście do grupy może być sprawą czystego

przypadku. Bo np. jednostka rodzi się w pewnej rodzinie i uczęszcza do

tej a nie innej szkoły. Jedna ludzie często wybierają określoną grupę

poprzez określone czynniki : styczność i podobieństwo. Styczność: Czyli

tworzy grupy rówieśnicze z tymi, którzy są wokół nas.

Grupy składają się z jednostek między którymi dochodzi do interakcji.

Fizyczna styczność zwiększa prawdopodobieństwo interakcji i wspólnych

działań których rezultatem jest powstanie grupy społecznej. (pokoje w

akademiku) Podobieństwo: które jest ważnym czynnikiem formowanie się

grup społecznych. Na ogół ludzie wolą wiazać się z osobami podobnymi do

siebie. Czują się swobodnie z kimś, kto dzieli z nimi zainteresowania,

przekonania czy wartości. Łączą się pod względem rasy, religii,

narodowości, wieku, poziomu inteligencji czy podobnej osobowości.

2.

Współpracuje z organizacjami pozarządowymi.

• Udziela dofinansowania do wynagrodzenia osób niepełnosprawnych.

• Współfinansuje składki na ubezpieczenie społeczne na wniosek

odpowiednio pracodawcy i osoby niepełnosprawnej podejmującej działalność

gospodarczą.

• Finansuje przystosowanie tworzonych lub istniejących stanowisk

pracy dla osób niepełnosprawnych.

• Dofinansowuje oprocentowania zaciągniętych kredytów bankowych

przez zpch na cele związane z rehabilitacją zawodową i społeczną osób

niepełnosprawnych.

• Refunduje zwiększone koszty zatrudnienia osób niepełnosprawnych.

• Zleca zadania z zakresu rehabilitacji zawodowej, społecznej i

leczniczej jednostkom samorządu terytorialnego i organizacjom

pozarządowym.

• Dofinansowuje zadania wynikające z programów rządowych na rzecz

osób niepełnosprawnych.

• Dofinansowuje działania o charakterze ogólnokrajowym, w tym na

realizację programów wspieranych ze środków pomocowych UE na rzecz osób

niepełnosprawnych.

• Finansuje w części lub w całości badania, ekspertyzy i analizy

dotyczące rehabilitacji zawodowej i społecznej.

• Przekazuje środki finansowe samorządom wojewódzkim i powiatowym

na realizację określonych zadań lub rodzajów zadań wg algorytmu.

3. Rodzaje norm społecznych *formalne - zasady sformułowane w postaci

pisanych regulaminów lub przepisów. *nieformalne - nie spisane normy,

obowiązujące zwyczajowo w ramach danej grupy lub społeczeństwa. *prawne

– zasady zachowania się oparte na przepisach. W przeciwieństwie do

innych norm są one ustanowione lub uznane za obowiązujące przez państwo.

Ich nieprzestrzeganie jest sankcjonowane przez instytucje państwowe

*religijne – w przeciwieństwie do norm prawnych, obowiązujących

wszystkich członków danej zbiorowości, mają one ograniczony zasięg i

dotyczą tylko osób danego wyznania. Często normy te, określające

stosunki między ludźmi, traktowane są jako normy moralne. *moralne

(etyczne) – mają one charakter absolutny, co oznacza bezwzględny

nakaz lub zakaz określonego zachowania. Nie dotyczą tylko postępowania

jednostki, ale mogą dotyczyć całych grup społecznych.* obyczajowe

– nawyki zachowania się, rytuały czy sposoby ubierania się uznane

w danej zbiorowości. Normy obyczajowe to reguły postępowania ludzi,

które kształtowały się w ich świadomości pod wpływem nawyku, w wyniku

wielokrotnego powtarzania w określonych okolicznościach tych samych

zachowań (np. całowanie kobiety w rękę). Normy obyczajowe nie oceniają

zachowań ani ich nie wartościonują. Określają raczej co wypada lub czego

nie wypada robić. Obyczaje kształtują się we wszystkich sferach życia.

Najczęściej mają zasięg lokalny. *zwyczajowe - nawyki, rodzaje

zachowania charakterystyczne albo dla całego społeczeństwa, albo dla

jakichś grup społecznych.

4. Zmienna niezależna to taka zmienna, za pomocą której wyjaśnia się

zmiany w obrębie zmiennej zależnej. Zmienna niezależna wyjaśnia dane

zjawisko oraz powoduje zmiany w wartości zmiennej zależnej, stanowi ona

zakładaną przyczynę tych zmian (jak sama nazwa wskazuje, zmienna zależna

"zależy" od zmiennej niezależnej).

Zmienne zależne mogą się znajdować w sferze oddziaływania zmiennych

niezależnych, na które nie można mieć wpływu. Zmienne te mogą zarówno

sprzyjać jak i utrudniać w występowaniu badanego zjawiska i noszą one

miano zmiennych pośredniczących. Zwracają one uwagę, iż istnieją również

inne istotne przyczyny badanego zjawiska, które nie zostały

nieuwzględnione w badaniach. Przykładami zmiennych pośredniczących mogą

być:

o stan zdrowia badanej osoby

o nastawienie ucznia do szkoły

o sympatia do nauczyciela

o zainteresowanie (lub brak) danym przedmiotem

o cechy osobowości badanych itp.

Taki podział na zmienne zależne oraz zmienne niezależne istnieje jedynie

w obrębie badań naukowych - badacz sam decyduje, w jaki sposób ma

interpretować dane zjawiska oraz które w badaniu będą stanowić zmienne

zależne a które z nich zmienne niezależne. Zatem ta sama zmienna w

jednym będzie zmienną zależną, a w innym - zmienną niezależną.

5.

Zestaw 11

1. Co to są organizacje społeczne, czym się charakteryzują organizacje

biomedyczne

2. Stopnie niepełnosprawności, kryteria orzekania, miejsce w systemie

pomocy ON

3. Formy i instytucje kontroli społecznej. Różnice, funkcje

4. Scharakteryzuj obserwację jako metodę badawczą.

5. Kultura symboliczna i jej składowe (+)

1. Organizacja społeczna to grupa celowa, zrzeszenie powołane dla

realizacji określonych celów i zmierzające do tych celów w sposób

zapewniający racjonalne wykorzystanie środków, ekonomię wysiłku,

racjonalny podział pracy między członków, ujednolicone kierownictwo. To

zespół metod i sposobów efektywnego osiągania celów, to sposoby

zarządzania ludźmi oraz kierowania różnymi środkami działania,

harmonizowanie wysiłków i sprawdzanie ich wyników i wpływu na

osiągnięcie celu.

2. Stopnie niepełnosprawności

Ustala się trzy stopnie niepełnosprawności:

1. znaczny,

2. umiarkowany,

3. lekki.

Orzeczenie ustalające stopień niepełnosprawności stanowi także podstawę

do przyznania ulg i uprawnień na podstawie odrębnych przepisów.

Znaczny stopień

Do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną

sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w

warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról

społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w

związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji.

Umiarkowany stopień [edytuj]

Do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z

naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy

jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo

częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych.

Lekki stopień [edytuj]

Do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej

sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności

do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o

podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i

fizyczną, lub mająca ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się

kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki

pomocnicze lub środki techniczne.

Osoby, które nie ukończyły 16 roku życia zaliczane są do osób

niepełnosprawnych, jeżeli mają naruszoną sprawność fizyczną lub

psychiczną o przewidywanym okresie trwania powyżej 12 miesięcy, z powodu

wady wrodzonej, długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu,

powodującą konieczność zapewnienia im całkowitej opieki lub pomocy w

zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający

wsparcie potrzebne osobie w danym wieku. Zatrudnianie osób

niepełnosprawnych

Zaliczenie do znacznego albo umiarkowanego stopnia niepełnosprawności

osoby nie wyklucza możliwości zatrudnienia tej osoby u pracodawcy

niezapewniającego warunków pracy chronionej, w przypadku uzyskania

pozytywnej opinii Państwowej Inspekcji Pracy o przystosowaniu przez

pracodawcę stanowiska pracy do potrzeb osoby niepełnosprawnej.

3. Kontrola społeczna to system nakazów, zakazów i sankcji, które

służą grupie lub społeczności do utrzymania konformizmu ich członków

wobec przyjętych norm i wartości. Formy kontroli:

• formalna - spisana w regulaminach poszczególnych organizacji,

stowarzyszeń, a tym bardziej w państwowych kodeksach prawnych,

• nieformalna - wszelkie wzory zachowań przekazywane w stosunkach

osobistych i wszystke reakcje i sankcje stosowane spontanicznie i na

zasadach zwyczaju,

• zewnętrzna - polega ona na przymusie stosowanym przez grupy

społeczne, które przy użyciu systemu sankcji społecznych, a czasami

również manipulacji, podtrzymują konformizm jednostek odczuwających

swoje posłuszeństwo jako wymuszone i często niechciane.

• wewnętrzna - polega na internalizacji przez jednostkę norm,

wartości i wzorów zachowań tak, iż ona odczuwa wewnętrzny nakaz

postępowanie zgodnie z nimi, nie ma poczucia bezpośreniego zewnętrznego

przymusu (jedna z najskuteczniejszych odmian kontroli społecznych)

Mechanizmy kontroli społecznej.

• psychospołeczny – wskazujący na posłuszeństwo wobec

przyjętych norm i wartości (nakaz moralny)

• materialnospołeczny – przymus zewnętrzny stosowany przez

otoczenie, środowisko, instytucje.

Kontrola społeczna jest szczególnie potrzebna w dużych społeczeństwach.

Wielkie populacje zawsze trudniej jest zorganizować niż mniejsze,

ponieważ w miarę jak przybywa ludzi coraz trudniej jest o bezpośrednie

kontakty każdego z każdym, większe jest również zróżnicowanie społeczne.

Jak wiadomo wzrost populacji i zróżnicowania społecznego przyczynia się

do powstania kolejnego czynnika hamującego porządek społeczny,

mianowicie nierówności. Zatem władza centralna jest konieczna wówczas,

kiedy społeczeństwo powiększa się różnicuje i narastają nierówności.

Tylko dzięki istnieniu władzy politycznej istnieją i prawidłowo

funkcjonują między innymi takie instytucje jak banki, szkoły, szpitale

itp. Jakie byłoby społeczeństwo gdyby nikt go nie kontrolował? Kto

budowałby drogi? Kto zajmowałby się kontrolą zanieczyszczeń środowiska?

Kto by zapobiegał oszukiwaniu konsumentów? Tych i wielu innych zadań nie

mogą realizować firmy prywatne, które działają na wolnym rynku

motywowane głównie zyskiem. Gdyby tak się stało społeczeństwo by się

rozpadło. Problemy związane z kontrolą społeczną przerosłyby nasze

możliwości. Jednak władza nie jest w stanie sama utrzymać porządku.

Istotną rolę w złożonych społeczeństwach grają zarówno rząd jak i rynek,

ale każde z osobna doprowadza do zaburzeń społecznych. Żaden z tych

makroczynników nie będzie skuteczny, jeśli nie wesprą go wzajemne

interakcje i zachowania ludzi na interpersonalnym szczeblu. Jednym z

najważniejszych procesów interakcji jest socjalizacja. W interakcji z

innymi ludźmi poznajemy wspólną kulturę, czyli zbiór symboli, co w

znacznym stopniu sprzyja zachowaniu porządku społecznego. Gdybyśmy nie

podzielali tych samych wartości, przekonań i norm, to nigdy nie

wiedzielibyśmy, czego oczekiwać w sytuacjach, w których przychodzi nam

uczestniczyć, nie mielibyśmy wzorców do oceny własnego i cudzego

postępowania oraz żadnych instrukcji, jak należy się zachowywać.

4. OBSERWACJA-jest to jedna z podstawowych metod badań pedagogicznych

jest metodą naukowego badania rzeczywistości polegającą na świadomym

celowym i rzetelnym spostrzeganiu przedmiotów procesów i zjawisk

1)ze względu na rolę obserwatora obserwację dzielimy na:

-obserwację uczestniczącą- w której badacz jest równoprawnym członkiem

grupy którą obserwuje i jednocześnie jest badaczem

-obserwacja zewnętrzna- badacz nie uczestniczy w grupie ale utrwala

swoje spostrzeżenia za pomocą narzędzi badawczych tj. arkusza

obserwacji, kwestionariusza, ankiety

2)czas prowadzonej obserwacji:

-obserwacja ciągła- dłuższy czas obserwacji, badania

-obserwacja próbek czasowych inaczej dorywcza

3)treść prowadzonej obserwacji:

-obserwacja całościowa- dotyczy badania pełnego obrazu danej

rzeczywistości

-obserwacja częściowa- dostarcza obrazu wybranego obrazu rzeczywistości,

tylko pewien fragment

4)liczba obserwowanych obiektów:

-obserwacja jednostkowa

-obserwacja zbiorowa

aby obserwacja zasługiwała na miano metody naukowego badania musi być

obiektywna, wierna, wyczerpująca, wnikliwa.

5. Kultura symboliczna - sfera kultury stojąca w opozycji do kultury

materialnej. Często w naukach społecznych pojęcie kultury jest zawężane

do kultury symbolicznej, zaś pojęcie cywilizacji (zwanej też kulturą

techniczno-użytkową) wiązane jest z kulturą materialną. W jej skład

wchodzą takie dziedziny jak: język, obyczaj, sztuka, magia, religia,

filozofia, nauka, prawo i inne.

Najistotniejszą cechą kultury symbolicznej jest to, że jej wytwory mogą

zostać spożytkowane (użyte, skonsumowane, zrozumiane) tylko wówczas, gdy

ten, kto je wykorzystuje, rozumie takie same reguły kulturowe

(konwencje), jak twórca tych wytworów. Dzięki temu odbiorca jest w

stanie zrozumieć sens symboli zastosowanych w przekazie. Przykładowo

– dla Polaka zdanie wypowiedziane w języku zulu nic nie znaczy,

stanowi jedynie zbiór dźwięków. Polak nie zrozumie sensu wypowiedzi, bo

nie respektuje norm rządzących językiem zuluskim; krócej – nie zna

zuluskiego. Natomiast ten sam Polak bez większych problemów opanuje

posługiwanie się wytworami cywilizacji, np. pistoletem, ponieważ w

przypadku kultury techniczno-użytkowej, spożytkowanie jej wytworów nie

wymaga znajomości reguł, które doprowadziły do powstania tego wytworu (w

przypadku pistoletu te reguły to prawa chemii, fizyki, matematyki).

Kultura symboliczna wiąże się z zaspokajaniem potrzeb wtórnych, a więc

wyższego rzędu. Jest to świat wartości, estetyki, piękna, niezależnie od

jego natury i środków wyrazu. Do jej wytworów należą w szczególności

dzieła literackie, malarskie, muzyczne, teatralne, architektoniczne i,

coraz częściej, elektroniczne.

Zestaw 12

1. Różnica pomiędzy naukowym a potocznym pojęciem kultury

2. W jaki sposób jest wspierane zatrudnienie ON (+)

3. Zinterpretuj: „społeczeństwo to zinstytucjonalizowany system

postępowania”

4. Co określa pojęcie rodzaj (gender), do czego się odnosi?

5. Dzieci niepełnosprawne w Polsce

1.

2. I. Dofinansowanie wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych

Komu przysługuje dofinansowanie:

• pracodawcy prowadzącemu zakład pracy chronionej,

• pracodawcy zatrudniającemu co najmniej 25 pracowników w

przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy i osiągającemu wskaźnik

zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wysokości co najmniej 6%,

• pracodawcy zatrudniającemu w przeliczeniu na pełny wymiar czasu

pracy do 25 pracowników

II. Refundacja składek ZUS

W zakładach pracy zatrudniających mniej niż 25 osób w stosunku do

zatrudnionych osób niepełnosprawnych mających znaczny lub umiarkowany

stopień niepełnosprawności PFRON refunduje :

• część wynagrodzenia odpowiadającą składce należnej od

zatrudnionego na ubezpieczenie emerytalne

• część kosztów osobowych pracodawcy, odpowiadającą należnej

składce na ubezpieczenie emerytalne od pracodawcy

III. Zwrot kosztów na przystosowanie stanowiska pracy

Pracodawca, który przez okres co najmniej 36 miesięcy:

• zatrudni osoby niepełnosprawne - bezrobotne lub poszukujące

pracy i niepozostające w zatrudnieniu, skierowane do pracy przez

powiatowy urząd pracy

• zatrudnia osoby, których niepełnosprawność powstała w czasie

zatrudnienia w tym zakładzie (bez winy własnej lub pracodawcy)

może otrzymać zwrot kosztów poniesionych na przystosowanie tworzonych

lub istniejących stanowisk pracy dla tych osób, stosownie do potrzeb

wynikających z ich niepełnosprawności. Zwrot kosztów może dotyczyć

m.in.: przystosowania stanowiska pracy, adaptacji pomieszczeń zakładu

pracy do potrzeb osób niepełnosprawnych, zatrudnienia pracownika

pomagającego pracownikowi niepełnosprawnemu.

IV. Szkolenie osób niepełnosprawnych organizowane przez pracodawcę

Na wniosek pracodawcy PFRON może zrefundować koszty szkolenia

zatrudnionych u pracodawcy osób niepełnosprawnych. Zwrotu kosztów

dokonuje starosta na warunkach i w wysokości określonych w umowie

zawartej z pracodawcą.

V. Ulga zamiast wpłat

Pracodawcy, którzy nie osiągają odpowiednich wskaźników zatrudnienia

osób niepełnosprawnych (co najmniej 6 proc), muszą dokonywać

obowiązkowych wpłat na PFRON. Jeżeli kupią usługi (z wyłączeniem handlu)

lub produkty pracodawcy zatrudniającego co najmniej 25 pracowników, w

tym co najmniej 10 proc. osób ze znacznym lub umiarkowanym stopniem

niepełnosprawności, nabywają prawa

do obniżenia wysokości obowiązkowych wpłat na Fundusz.

3. Społeczeństwo, jedno z podstawowych pojęć socjologicznych, różnie

definiowane i rozumiane. Najczęściej określa się społeczeństwo jako

wszelkie formy życia zbiorowego w ramach jednego narodu czy państwa,

oparte na zasadzie odrębności, utrzymujące swój byt przez dłuższy okres.

Szeroko również upowszechnione są poglądy, które upatrują istotę

społeczestwa w fakcie istnienia organizacji społecznej, w związku z czym

społeczeństwo definiowane jest jako ogół instytucji i urządzeń

zapewniających ludziom wspólne zaspokajanie potrzeb, zorganizowane

współżycie i rozwój. Społeczeństwo uważane jest także za system grup

społecznych wzajemnie zależnych, podlegających przeobrażeniom.

Na gruncie socjologii wyróżnia się:

1) społeczeństwo globalne oznaczające dużą zbiorowość, żyjącą na

rozległej przestrzeni, w której wytworzyły się i utrzymują więzi

społeczne oparte na wspólnym dorobku kulturowym, na funkcjonowaniu

instytucji nieformalnych i wzorów zachowania.

2) społeczeństwo lokalne (społeczność), czyli zbiorowość ludzką

mieszkającą na określonym terytorium (np. osiedle mieszkaniowe,

dzielnica miasta, wieś), w której więzi społeczne oparte są na

wspólnocie warunków życia, sąsiedztwie, wspólnej kulturze, ścisłej

społecznej kontroli.

4. termin pierwotnie zamienny z angielskim sex (z ang. dosłownie płeć),

obecnie wykorzystywany do określenia płci kulturowej lub płci społecznej

(w odróżnieniu od płci biologicznej, którą obecnie określa się po

angielsku właśnie jako sex). Gender oznacza tworzony w sposób

performatywny zespół cech i zachowań, ról płciowych i stereotypów

przypisywanych kobietom i mężczyznom przez społeczeństwo i kulturę.

Inaczej, gender nazywa się społeczno-kulturową tożsamością płci.

WHO definiuje gender jako "stworzone przez społeczeństwo role,

zachowania, aktywności i atrybuty jakie dane społeczeństwo uznaje za

odpowiednie dla mężczyzn i kobiet"[1].

W wielu kulturach cechy płci są często konstruowane na zasadzie

kontrastu, polaryzacji "kobiece"–"męskie". Teoria genderu

(uprawiana często w ramach dyscypliny gender studies) wskazuje, że

często cechy uznawane za genetycznie przypisane kobiecie lub mężczyźnie

wynikają z uwarunkowania kulturowego lub presji społecznej. Wiele cech

rzekomo "kobiecych" i "męskich" i mających pochodzić z różnic

biologicznych teoria genderu uważa za mity społeczne.

5. Pytanie o niepełnosprawność biologiczną (subiektywną), służyło do

wyodrębnienia dzieci, których sprawność fizyczna lub psychiczna

niezbędna do realizacji zadań życiowych jest mniejsza w porównaniu z

możliwościami dzieci w zbliżonym wieku i poważnie utrudnia lub

uniemożliwia im normalne funkcjonowanie. Rodzaje czynności podstawowych

wymienionych w pytaniu są różne w zależności od wieku badanego dziecka:

dla niemowląt - prawidłowa reakcja na bodźce zewnętrzne, dla małych

dzieci - udział w grach i zabawach w grupie rówieśników, dla starszych

dzieci - także uczęszczanie do przedszkola, szkoły, podstawowa

samoobsługa (mycie, ubieranie się). Badanie dotyczyło stanów

długotrwałych, tj. takich, które trwały lub przewidywano, że będą trwały

6 miesięcy lub dłużej. Celem pytania o niepełnosprawność prawną było

wyodrębnienie populacji dzieci, które posiadają ważne orzeczenie wydane

przez powiatowe lub wojewódzkie zespoły ds. orzekania o stopniu

niepełnosprawności. Orzeczenie takie jest podstawą do otrzymywania

zasiłku pielęgnacyjnego na dziecko. Występowanie poważnych kłopotów

lub trudności zdrowotnych u dzieci niepełnosprawnych Wśród

dzieci niepełnosprawnych z poważnymi kłopotami zdrowotnymi prawie co

czwarte ma problemy ze wzrokiem, a także trudności w mówieniu. Ponad 1/5

ma trudności w poruszaniu się. Problemy ze wzrokiem oraz z poruszaniem

się częściej występują u niepełnosprawnych dziewczynek, natomiast więcej

chłopców ma trudności w mówieniu.

Zestaw 13

1. Dobra wpływające na nierówności społeczne.

2. Koncepcja medycyny jako instytucji kontroli społecznej - Parson

3. Wywiad-metoda badawcza

4. Niepełnosprawność w Polsce

5. Genezy ubóstwa

1. Na nierówności wpływa wiele czynników, przede wszystkim są to dobra

społeczne, których każda osoba posiada mniej lub więcej, warstwy i klasy

społeczne, a także ruchliwość społeczna.

Pierwszy czynnik – dobra społeczne można podzielić na bogactwo,

prestiż oraz władzę.

Bogactwo. Wiadomo, że każdy człowiek ma na celu wzbogacanie się w celu

zapewnienia sobie lepszego bytu. Kultura wymaga od nas tego byśmy nie

tylko mieli co zjeść, ale także np. potrafili się elegancko ubrać, czy

inwestować w przyszłość, co jak wiadomo kosztuje. Różni ludzie mają, co

do swoich wydatków różne potrzeby, co tworzy ich hierarchię pewnych

materialnych wartości. Jeden może żyć skromnie, w zwykłym mieszkaniu, a

drugi musi posiadać willę z basenem i pokojówkę. Te naddobra nie są

konieczne, ale poprawiają komfort życia i dają satysfakcję z samego

posiadania. Niektórzy uwielbiają mieć, czasem nawet niepotrzebne rzeczy,

bo zdają sobie sprawę, że dzięki dobrom materialnym można zacząć

posiadać także niektórych ludzi. Jest to przykre, ale prawdziwe

stwierdzenie, bardzo dostrzegalne zwłaszcza w dzisiejszych czasach,

którymi rządzi nieuczciwość i korupcja. Posiadając tylko skromny dobytek

ma się o wiele mniejsze możliwości, czasami nawet z góry jest się

przegranym.

Prestiż. Tak, jak postrzegają nas inni, tak zaczynamy sami postrzegać

siebie. Jeżeli ktoś nas podziwia i szanuje jesteśmy bardziej pewni

siebie, co bardzo pomaga osiągnąć coś w życiu. Ludzie nie szanowani

popadają w kompleksy, a to automatycznie zmiesza ich możliwości.

Przecież każdy, choćby w dzieciństwie marzył o wielkiej sławie, byciu

aktorem, sportowcem, czy piosenkarzem, bo już od dziecka wiadomo, że

bycie „kimś” daje pieniądze i władzę. Dlatego tak bardzo

pożądany jest prestiż, czyli powszechny szacunek i uznanie społeczne. Co

jest jednak logiczne, nie wszyscy jesteśmy sławni i podziwiani, bo gdyby

tak się stało to czynniki te przestałyby być widoczne i nie można by już

nikogo określić słowem „znany”, czy „sławny”.

Władza – dla niektórych jest ona wszystkim – daje poczucie

wyższości nad innymi, posiadania dużego wpływu na nich, jak i sprawia,

że osoba u władzy może czuć się bezpieczna. Każdy człowiek uwielbia czuć

się lepiej od innych, co zostało naukowo udowodnione. Podobno lubimy

poczucie wyższości nawet nad naszymi przyjaciółmi, dlatego podświadomie

dobieramy sobie ich w taki sposób by byli np. brzydsi, czy biedniejsi od

nas, nie stanowili zagrożenia. Do prawdziwej władzy ma się jednak

mniejszy dostęp niż do pozostałych czynników, czyli bogactwa i prestiżu.

Jak widać te czynniki dzielą ludzi najbardziej, mogą stworzyć między

nimi niewyobrażalną przepaść. Ten, który będzie ciężko pracował i miał

trochę szczęścia (lub równie dobrze odpowiednie układy...) osiągnie

wszystko, stanie na samym szczycie. Ten natomiast, który nie włoży wiele

wysiłku w to by wznosić się coraz wyżej będzie „nikim” i

bardzo odczuje poczucie nierówności.

Uważam, że równość w państwie nie jest możliwa, dopóki będzie w nim

władza, a kraj bez władzy nie mógłby istnieć....

Drugim czynnikiem jest podział klasowy, przez który rozumiemy wielkie

zbiorowości społeczne , odróżniające się od innych swoistym interesem

ekonomicznym. Marks pisał : „(...) o ile miliony rodzin żyją w

warunkach ekonomicznych, które różnią ich tryb życia, ich interesy i ich

wykształcenie od trybu życia, interesów i wykształcenia innych klas i

wrogo je im przedstawiają, to stanowią one klasę”.

2. Dość łatwo pokazać to na przykładach z drugiej połowy XX wieku.

Charakterystyczny dla tego czasu jest wielki wpływ kultury popularnej.

Narzuca ona nie tylko widzenie świata, który nas otacza, ale także

rozumienie zdrowia, a wiec - według niektórych dyrektyw kultury

popularnej, przekazywanych przez wszechobecna reklamę - szczupła

sylwetka u dziewcząt jest uznawana przez młodych za szczyt zdrowia.

Powoduje to niekiedy pewne skrajne postacie anoreksji czy bulimii. Można

powiedzieć, że dla młodych mężczyzn czy nawet chłopców szczytem zdrowia

jest „rzeźbienie swojego ciała”. Krótko mówiąc - koncepcja

holistyczna postrzega zdrowie jako element różnego typu czynników, nie

tylko biologicznych, ale także społecznych, kulturowych, a nawet

ekonomicznych, psychologicznych.

Talcott Parsons – jeden z najwybitniejszych socjologów XX wieku,

zajmujący się m.in. socjologia zdrowia – mówiąc, że choroba i

zdrowie mają nie tylko wymiar biologiczny, ale społeczny, wiążą się

bowiem z pełnieniem ról społecznych. Gramy role człowieka zdrowego, ale

także przychodzi nam grac rolę człowieka chorego. Sadze, że właśnie

badania i zainteresowanie nauk społecznych medycyna wpłynęły na

definicję WHO, która przecież wykracza poza obszar tradycyjnej

biomedycyny.

Sadze, że u podstaw owego procesu leży mechanizm rozwoju centralizacji

władzy, a co za tym idzie poszerzania obszarów kontroli państwa nad

życiem obywateli; wpływ ma także wspomniany już rozwój kultury

popularnej, związanej z przekształceniami społeczeństw w wyniku procesów

industrializacji, potem urbanizacji. Skutkiem wszystkich tych czynników

opieka zdrowotna stała się dla państwa jednym z instrumentów służących

do osiągania jakichś celów, do sprawowania władzy nad społeczeństwem.

3. jest to jedna z podstawowych metod badawczych w naukach

behawioralnych. Wywiad polega na zadawaniu badanym przez ankietera mniej

lub bardziej sformalizowanych pytań. W przypadku gdy badany odpowiada

sam na pytania zawarte w przesłanym mu lub podanym kwestionariuszu,

technika ta określana jest jako ankieta.

W socjologii wyróżnić można kilka typów wywiadów:

• wywiad swobodny

o focus

o wywiad biograficzny,

• wywiad kwestionariuszowy

o wywiad telefoniczny

o wywiad ze wspomaganiem komputera

• ankietę

Techniki ankiety można z kolei podzielić na: ankietę pocztową i ankietę

audytoryjną.

Czasami technika wywiadu i ankiety są sobie przeciwstawiane jako odrębne

metody badawcze, ze względu na relację z respondentem. W przypadku

wywiadu badacz lub ankieter prowadzi bezpośrednią rozmowę z

respondentem, natomiast w przypadku ankiety badany sam wypełnia

kwestionariusz, bez bezpośredniego kontaktu z badaczem lub ankieterem.

W przypadku ankiety i wywiadów kwestionariuszowych, badacz wykorzystuje

zestandaryzowany kwestionariusz, w przypadku wywiadów swobodnych badacz

przygotowuje jedynie dyspozycje do wywiadu.

4. Dane z badania stanu zdrowia ludności wskazują, że w porównaniu do

NSP 2002 r. nastąpił wzrost liczby osób niepełnosprawnych w Polsce o

ponad 630 tys. osób. Oznacza to, że pod koniec 2004 r. żyło w Polsce

ponad 6,2 mln osób niepełnosprawnych, z tego ponad 4,8 mln osób

niepełnosprawnych prawnie. Liczba osób niepełnosprawnych tylko

biologicznie była wyższa o prawie 360 tys., wzrost dotyczył głównie osób

dojrzałych i w podeszłym wieku. Dane również wskazują na wzrost liczby

niepełnosprawnych prawnie o prawie 273 tys. osób, prawie połowa

przyrostu dotyczyła osób najciężej poszkodowanych - ze znacznym stopnie

niepełnosprawności. Częstość występowania niepełnosprawności rośnie wraz

z wiekiem, gwałtownie po ukończeniu 40 roku życia. Wśród

czterdziestolatków niepełnosprawna jest co siódma osoba, a wśród

pięćdziesięciolatków - blisko co trzecia, natomiast w grupie osób 70

letnich i starszych - częściej niż co druga. Według definicji zalecanej

przez Unię Europejską jako kryterium subiektywne, tj. biologiczne -

liczba osób niepełnosprawnych w Polsce liczy około 4,4 mln osób, tj.

11,5% ogółu ludności.

5. Jedno jest pewne – ubóstwo jest współcześnie bardzo poważnym

problemem społecznym, dlatego warto mu się przyjrzeć dogłębnie i

zastanowić nad jego genezą i skutkami.

W zasadzie trudno oddzielić od siebie przyczyny i konsekwencje ubóstwa,

gdyż zjawisko to ma charakter przyczynowo – skutkowy. Wzrost

ilościowy i jakościowy tej patologii polega na wzajemnym oddziaływaniu

na siebie przyczyn i skutków naprzemiennie.

Ze względu na etiologię, pochodzenie i podłoże ubóstwo dzieli się

najczęściej w literaturze na zawinione i niezawinione.

Pierwsze nich – ubóstwo zawinione – jest udziałem m.in.

ludzi z tzw. marginesu społecznego, czyli alkoholików, narkomanów,

osoby, które nigdy nie pracowały, bo odznaczają się chroniczną niechęcią

do pracy, itp.

Z kolei na ubóstwo niezawinione cierpią takie osoby jak: emeryci,

renciści, osoby z rodzin niepełnych, rolnicy. W dobie obecnych przemian

gospodarczych do grupy tej dołączyła także rzesza bezrobotnych.

Obok tego podziału mówi się także często o indywidualnej lub społecznej

genezie ubóstwa, gdzie odchodzi się nieco od wartościowania i oceniania,

czy jest to ubóstwo zawinione, czy też nie.

Pojęcie ubóstwa powstałego na drodze indywidualnych sytuacji życiowych

obejmuje takie aspekty jak:

§ wielodzietność (wg statystyk z 1994r. – rodziny ubogie są

większe od pozostałych, a ich średnia wielkość wynosi 4,3 osoby);

§ uzależnienia (zwłaszcza narkomania i alkoholizm);

§ niepełnosprawność wszelkiego rodzaju, fizyczna, psychiczna, umysłowa;

§ samotność ( zjawisko szczególnie częste wśród emerytów i rencistów

posiadających niskie uposażenia finansowe);

§ wychowywanie się w rodzinach niepełnych i rozbitych;

§ niski status wykształcenia prowadzący do bezrobocia;

§ przewlekła choroba;

§ inne przeżycia (np. śmierć kogoś bliskiego) utrudniające aktywne i

prawidłowe funkcjonowanie;

Warto też zauważyć, że w wielu przypadkach problemy te nie występują

pojedynczo, ale zespołowo, nawarstwiają się, stawiając jednostkę w

bardzo niekorzystnej sytuacji.

Zestaw 14

1. Ruchliwość społeczna, rodzaje i co jej sprzyja i ogranicza (+)

2. Czynniki wpływające na zakres(rozmiar) niepełnosprawności w Polsce (+)

3. Rola chorego i czym różni się od roli pacjenta

4. Biomedyczny model zdrowia i jak wpływa na medycynę (+)

5. Pojecie podklasy

1. Ruchy społeczne i czynniki je wywołujące- nastawione na

jednostki-ruchy alternatywne- zachęcają jednostki do zmiany zachowania.

Próbują nakłonić jednostkę do rezygnacji z określonej postawy czy formy

zachowania i zastapienie ich zachowaniem które postrzegaja za bardziej

stosowne. Ruchy odkupieńcze- dąża do radykalnej i gruntownej przemiany w

jednostkach. Starają się stworzyć człowieka na nowo.(Hare Kriszna)

Nastawione na społeczeństwo- ruchy wsteczne-powstrzymanie zmian

społecznych i powrót społeczeństwa do poprzedniego stanu. Ruchy

reformatorskie- dązą do ograniczonych zmian w pewnych specyficznych

dziedzinach zycia społecznego. Umiarkowane zmiany.(ekolodzy feministki).

Ruchy rewolucyjne- wyrastają z niezadowolenia z sytuacji społecznej.

Daża do wprowadzenia ideologii radykalnie innej od poprzedniej. Ruchy

utopijne- również radykalna przemiana społeczna. Ale nie posiadają

szczegółowego planu jak tego dokonac. Niechęć do przemocy w

przeciwieństwie do rewolucji. A czynniki je wywołujące. W każdym ruchu

jest inny czynnik. W alternatywnym czynnikiem wywołującym jest

zachowanie jednostki uważane za złe. W odkupieńczych w zasadzie to samo.

Postawa jednostki. We wstecznych zmiany społeczne które trzeba

powstrzymac i tak dalej. Reformatorskie powstaja gdy zmiany zachodza

zbyt szybko. Rewolucyjne gdy narasta niezadowolenie społeczne tak samo

utopijne.

2.

3. Osoba chora - osoba znajdująca się w stanie przejściowej lub stałej

utraty zdrowia, zdefiniowanego przez WHO jako stan pełnego dobrego

samopoczucia fizycznego, psychicznego i socjalnego. Chory zdany jest na

możliwości obronne organizmu oraz na pomoc medyczną. W przypadku

niektórych chorób psychicznych, osoba chora posiada ograniczoną

odpowiedzialność karną. W dziejach cywilizacji ludzkiej chory był z

jednej strony marginalizowany - jako niezdolny do walki, pracy,

zdobywania jedzenia. Z drugiej strony był na ogół pod większą ochroną -

zrazu zwyczajową, później i prawną. U wielu plemion prymitywnych

niektóre choroby psychiczne były znakiem sakralnym - na przykład dostępu

do nadzwyczajnej wiedzy albo opętania przez siły nieczyste. Już w

średniowieczu w całej Europie rozwijała się pod wpływem chrześcijaństwa

cała sieć szpitali, umieralni, przytułków dla chorych - na ogół przy

klasztorach i kościołach. W czasach nowożytnych podobne instytucje

powstawały w obrębie miast. W XIX wieku, wraz z postępem myśli

społecznej pozycja chorego uległa znacznej poprawie. Największy wpływ

miało stopniowe ustanowienie osłon socjalnych i zdrowotnych dla chorych.

Dziś wszelkie systemy zdrowotne w państwach rozwiniętych biorą pod

ochronę osobę chorą. W większości tych państw istnieje obowiązkowe

ubezpieczenie zdrowotne, które pokrywa koszty leczenia. Choremu

pracownikowi przysługuje zwolnienie z pracy na czas choroby na podstawie

medycznej diagnozy. Za ten czas przysługuje mu ochrona przed utratą

pracy oraz cała bądź prawie cała pensja.

Pacjent – osoba korzystająca ze świadczeń opieki zdrowotnej

niezależnie od tego czy jest zdrowa, czy chora (definicja Światowej

Organizacji Zdrowia)[1]. Inna definicja za pacjenta uznaje:

• osobę cierpliwą lub okazującą cierpliwość (ang. patient -

cierpliwy)

• osobę otrzymującą opiekę medyczną

• klienta lekarza, dentysty itd.

niezależnie czy jest zdrowy czy chory[2].

Pacjent-klient to zbitka pojęciowa określająca zmiany, jakie zaszły w

postrzeganiu pacjenta pod wpływem procesu ekonomizacji opieki

zdrowotnej. Jego efektem stało się przesunięcie zależności pomiędzy

lekarzem a pacjentem w kierunku zależności rynkowych[3][4]. Przejawami

procesu ekonomizacji, niekiedy utożsamianego także z reformami New

Public Management, stało się wprowadzenie do opieki zdrowotnej:

• mechanizmu rynkowego (w tym rynków wewnętrznych)

• mechanizmu konkurencji

• swobody wyboru usługodawcy (dotyczy: ginekologa i położnika,

stomatologa, dermatologa, wenerologa, onkologa, okulisty, psychiatry,

świadczeń dla osób chorych na gruźlicę, świadczeń dla osób zakażonych

wirusem HIV, świadczeń dla inwalidów wojennych, świadczeń dla osób

uzależnionych od alkoholu, środków odurzających i substancji

psychoaktywnych – w zakresie lecznictwa odwykowego[5], a także

lekarza podstawowej opieki zdrowotnej).

Jak dowodzą badania – pacjenci rzadko korzystają z możliwości

zmiany lekarza rodzinnego, szpitale natomiast „obsługują”

tych samych pacjentów (konkurują na tym samym obszarze geograficznym).

System nie pobudził także konkurencji międzysektorowej. Jeśli już to

można raczej mówić o konkurencji wewnątrzsektorowej podmiotów o takim

samym statusie prawnym[6]. Formalnie ustawy wprowadziły więc rozwiązania

quasi-rynkowe, które nie znajdują jednak odzwierciedlenia w zachowaniach

podmiotów opieki zdrowotnej i pacjentów w takim zakresie, aby można było

mówić o spełnieniu zamierzeń ustawodawcy. Z tego względu

pacjenta/klienta należy definiować jako pacjenta obdarzonego atrybutami

rynkowymi

4. Leczenie w modelu biomedycznym będzie polegało na ustaleniu przyczyny

odstępstwa od normy w przebiegu poszczególnych procesów biochemicznych i

na poszukiwaniu środków, aby temu zaradzić. Lekarz całą swoją uwagę

poświęci analizie danych empirycznych i poszukiwaniu remedium na

zaistniałe anomalie. Z pola widzenia lekarza zniknie natomiast pacjent

jako człowiek i osoba. W centrum pozostanie tylko jego źle funkcjonujący

organizm biologiczny. Można podejrzewać, że w warstwie deklaratywnej

będzie się prezentowało ten model jako podejście ściśle naukowe i

merytoryczne do procesu leczenia. Model biomedyczny terapii może być

jednak wygodnym parawanem dla personelu medycznego. Nie wymaga on

wchodzenia w głębsze relacje osobowe z pacjentami. "Chroni" on więc

przed wczuwaniem się w realną sytuację osoby chorej. W ten sposób można

się oczywiście zdystansować od problemu bólu i cierpienia tego

człowieka. Wydaje się jednak, że komfort psychiczny moralnie nie

usprawiedliwia odmowy wejścia w kontakt osobowy. Lekarz nie ma obowiązku

identyfikowania się z osobistymi problemami pacjenta (choć może przyjąć

taką postawę). Przy czym swoista ucieczka przed postawą solidarności z

cierpiącym może być typem reakcji obronnej, a niekiedy nawet wyrazem

rutynowego trywializowania cierpienia, które ma "konkretną twarz".

Również od strony osoby chorej biomedyczny model terapii może być

postrzegany jako wygodny. Brak osobowego odniesienia do lekarza i

personelu medycznego stwarza okazję do nieujawniania prawdziwego

stosunku pacjenta do nowej, najczęściej rygorystycznej sytuacji

terapeutycznej. Jak stwierdza C. Viafora: "Dla pacjenta

«postmodernistycznego» wezwanie, aby przystosować się do

wymogów własnej choroby może prowadzić do nieznośnej konfrontacji ze

swoim osobistym stylem życia. Jest więc tak, że bezosobowość [terapii]

staje się «ponętna» także dla pacjenta".

5. Podklasa - (ang. underdasś), „sfery deprywacji, wykolejenia i

krańcowego ubóstwa”. cechy charakterystyczne: „brak

kwalifikacji, bezrobocie, zamieszkiwanie w szczególnych rejonach miast i

zależność od opieki społecznej. Wielu członków podklasy należy do

mniejszości etnicznych i żyje w niekompletnych rodzinach. Wykazują też

oni skłonność do aberracyjnych zachowań”. Owe aberracyjne

zachowania to nadużywanie alkoholu i narkotyków, a także skłonność do

zachowań przestępczych. Podklasa usytuowana jest w najbiedniejszych

rejonach miasta, tworzących często wyizolowane getta. Niektórzy autorzy

(np. Robert Reischauer) podklasę określają jako „populację biedną,

niewykwalifikowaną i niewykształconą, a także o ograniczonej aktywności

zawodowej.

Socjologia określa ich jako tzw. underclass – ludzi wypchniętych

poza margines społeczeństwa. Stanowią podklasę, bo nie zarabiają, nie

płacą ubezpieczenia i nie mieszczą się w klasycznych ramach społecznej

stratyfikacji. Statyczny bezdomny ma 45 lat, wykształcenie zasadnicze

zawodowe i jest rozwiedziony – wynika z badań przeprowadzonych

przez CBOS w 2005 roku. Ale pod statystyką kryją się konkretne ludzkie

losy – historie rodzinnych dramatów, życiowych porażek i zakrętów

losu, które z człowieka czynią

bezdomnego. Bo bezdomny to już nie do końca człowiek. To element

podklasy, którego staramy się nie zauważać. Kojarzy nam się z brudem,

patologią i alkoholem – z wszystkim tym, co najłatwiej nam

zauważyć. Nie mają imion, bo wydają nam się jednakowi. Najczęściej:

jednakowo odrażający

Zestaw 15

1. W jaki sposób wyjaśniano nierówności społeczne

2. Niepełnosprawność dzieci-kryteria wyróżniania i omów(i tu spisałam

coś na ‘g’, ale teraz nie mogę tego przeczytać :D)

3. Rola niepełnosprawnego

4. Prawidłowości zachodzące w procesie interakcji

5. Zjawiska, które spowodowały paradygmat zdrowia

---