1. CZYM ZAJMUJE SIĘ DOGMATYKA PRAWA

Dogmatykę prawa tworzą szczegółowe nauki prawne w ramach poszczególnych gałęzi prawa.

Głównym zadaniem dogmatyki jest objaśnianie i komentowanie norm prawnych, a jej podstawowym materiałem badawczym są teksty normatywne aktualnie obowiązujące. Dogmatyka prawa związana jest ściśle z praktyką prawniczą, z procesem stosowania prawa przez organy władzy sądowniczej i administracyjnej.
Dogmatyka interesuje się również funkcjonowaniem norm prawnych w rzeczywistości społecznej, bada ich skuteczność, ocenia pod kątem zgodności z określonymi potrzebami społecznymi.

2. CZYM ZAJMUJE SIĘ HISTORIA PAŃSTWA I PRAWA

Historia państwa i prawa- to nauka, która zajmuje się badaniem państwa, jego ustroju, instytucji, prawa, które funkcjonowały w przeszłości. Interesuje się przekształcaniem ustrojów politycznych zmianami prawnymi rozpatrując je na tle przeobrażeń polityczno- społecznych, gospodarczych i kulturowych.

3. CZYM ZAJMUJE SIĘ HISTORIA DOKTRYN POLITYCZNO PRAWNYCH

Historia doktryn politycznych i prawnych - zajmuje się przedstawieniem poglądów, jakie mieli na państwo i prawo filozofowie, myśliciele, politycy czy prawodawcy w przeszłości. Dąży do wyjaśnienia wzajemnego związku i oddziaływania pomiędzy poglądami i warunkami życia społecznego. Bada, jakie czynniki miały wpływ na powstanie poglądów oraz jaką rolę pełniły w kształtowaniu rzeczywistości społecznej. Obrazuje zmiany, jakie dokonały się w sposobie myślenia, na temat państwa i prawa.

4. CZYM ZAJMUJE SIĘ TEORIA PAŃSTWA I PRAWA

Teoria państwa i prawa zajmuje się badaniem ogólnoteoretycznym nad państwem i prawem. Buduje uogólnienia na podstawie badań historycznych i dogmatycznych. Wyjaśnia także podstawowe pojęcia, jakimi posługuje się prawoznawstwo. Pełni funkcję integracyjną wewnątrz całego prawoznawstwa. Do jej zadań należy: określenie istotnych cech państwa i prawa, klasyfikacja istniejących historycznie państw i systemów prawnych, wyjaśnienie genezy państwa i prawa, wskazanie związków genetycznych państwa i prawa, zagadnienia tworzenia i stosowania prawa oraz charakterystyka metod badawczych stosowanych w prawoznawstwie.

1. CO TO JEST PAŃSTWO, WYMIEŃ CECHY PAŃSTWA

PAŃSTWO - to organizacja, wielka grupa społeczna, sformalizowana wyposażona w instytucję władztwa publicznego, obejmująca całą ludność zamieszkującą na danym terytorium. Państwo, jako organizacja ma charakter, polityczny, przymusowy, terytorialny, suwerenny, posiada zorganizowany aparat władzy państwowej

2. CO TO JEST NARÓD

NARÓD- to grupa społeczna, której członków łączą więzi kulturowe, wspólny język, tradycje narodowe, przeszłość historyczna i religia.

3. NA, CZYM POLEGA CECHA PRZYMUSOWOŚCI PAŃSTWA

Cecha przymusowości państwa polega na uczestnictwie w organizacji państwowej, nie zależy od swobodnej decyzji jednostki. Państwo może stosować przymus zarówno w stosunku do obywateli, jaki i innych osób przebywających na terytorium kraju. Wynika to z faktu, że każdy, ma obowiązek przestrzegać prawa państwa, na którego terytorium przebywa.

4. CO TO JEST OBYWATELSTWO I SPOSOBY JEGO NABYCIA

OBYWATELSTWO - jest to trwały związek prawny łączący osobę fizyczną z państwem.

Nabywane jest ono różnie, w zależności od przepisów danego państwa. Nabycie może nastąpić:

na skutek urodzenia - od momentu urodzenia dziecko nabywa obywatelstwo niezależnie od własnego wyboru, może je nabyć na skutek zastosowania: prawa krwi - dziecko nabywa obywatelstwo swoich rodziców, bez względu na to, na jakim terytorium przyszło na świat prawa ziemi - dziecko nabywa obywatelstwo tego państwa, na terytorium, którego się urodziło. Polsce zasadą jest stosowanie prawa krwi! Wyjątkowo można zastosować prawo ziemi, gdy dziecko urodzi się w Polsce a jego rodzice są nieznani albo nie mają żadnego obywatelstwa, lub nie można ich obywatelstwa ustalić!

na sposób pochodny np. przez zamążpójście, przez repatriację, bądź w małym zakresie na prośbę zainteresowanego.

5. NA, CZYM POLEGA ZASADA PRAWA KRWI I ZASADA PRAWA ZIEMI

(WEDŁUG, JAKIEJ ZASADY NABYWA SIĘ W POLSCE OBYWATELSTWO)

Zasada prawa krwi polega na tym iż dziecko nabywa obywatelstwo swoich rodziców, bez względu na to, na jakim terytorium przyszło na świat. W Polsce zasadą jest stosowanie prawa krwi!
Według prawa ziemi - dziecko nabywa obywatelstwo tego państwa, na terytorium, którego się urodziło. Wyjątkowo można zastosować prawo ziemi, gdy dziecko urodzi się w Polsce a jego rodzice są nieznani albo nie mają żadnego obywatelstwa, lub nie można ich obywatelstwa ustalić!

6. CO TO JEST SUWERENNOŚĆ ZEWNĘTRZNA I SUWERENNOŚĆ WEWNĘTRZNA WŁADZY

PAŃSTWOWEJ

Suwerenność wewnętrzna - oznacza ona niezależność i zwierzchnictwo wobec wszystkich podmiotów i ich organizacji występujących w państwie. 1. Władza zwierzchnia w RP należy do Narodu. 2. Naród sprawuje władzę przez swoich przedstawicieli lub bezpośrednio.

Suwerenność zewnętrzna - to niezależność jednego państwa od drugiego oraz jakiejkolwiek organizacji międzynarodowej, Państwo związane jest tylko tymi normami prawa międzynarodowego, które dobrowolnie przyjęło lub uznało. Pojęcie suwerenności zewnętrznej jest równoznaczne z pojęciem niepodległości.

7. NA, CZYM POLEGA DEMOKRACJA POŚREDNIA (PRZEDSTAWICIELSKA) A NA, CZYM

BEZPOŚREDNIA, JAKIE FORMY DEMOKRACJI BEZPOŚREDNIEJ WYSTĘPUJĄ W POLSCE

Demokracja pośrednia, czyli przedstawicielska polega na wyłonieniu przedstawicieli z Narodu. Są nimi

posłowie i senatorowie wybierani w Polsce na czteroletnią kadencję w bezpośrednich i powszechnych

wyborach. Reprezentują cały Naród.

Demokracja bezpośrednia - system polityczny, w którym decyzje podejmuje się przez głosowanie ludowe np. referendum, w którym wziąć udział mogą wszyscy obywatele uprawnieni do głosowania. W demokracji bezpośredniej wyborcy mają większy i bardziej bezpośredni wpływ na podejmowane przez władze decyzje.

8. CO TO JEST REFERENDUM, A CO TO JEST ZGROMADZENIE LUDOWE

Referendum jest to forma głosowania o charakterze powszechnym, najbliższe ideałowi demokracji bezpośredniej, w której udział mogą brać wszyscy obywatele uprawnieni do głosowania. W czasie referendum obywatele całego państwa lub jego części wyrażają swoją opinię w kwestii poddawanej głosowaniu. Referenda można podzielić według różnych kryteriów na: obligatoryjne (obowiązkowe) i fakultatywne (nie obowiązkowe), opiniotwórcze (konsultacyjne) Dzielimy je także ze względu na obszar na: ogólnokrajowe i lokalne.

Zgromadzenie Ludowe - jest to zebranie ogółu uprawnionych w jednym miejscu i czasie, podczas którego podejmuje się decyzje w najważniejszych sprawach danego terytorium (Szwajcaria).

9. NA, CZYM POLEGA WETO LUDOWE I INICJATYWA LUDOWA

Weto Ludowe polega na wyrażeniu sprzeciwu wobec uchwalonego już aktu. Obywatele mają prawo do zgłoszenia zastrzeżeń wobec jego powstania, co wiąże się z koniecznością poddania go głosowaniu powszechnemu (referendum lub inicjatywa ludowa).

Inicjatywa Ludowa to uprawnienie określonej prawnie liczby obywateli (w Polsce 100 tys.) do wszczęcia postępowania ustawodawczego.

10. CO TO JEST PARTIA POLITYCZNA I CO TO JEST GRUPA NACISKU (INTERESU)

Partia polityczna to organizacja społeczna o określonym programie politycznym mająca na celu jego

realizację poprzez zdobycie i sprawowanie władzy lub wywieranie na nią wpływu.

Grupy nacisku - nazywane również grupami interesów, z reguły nie posiadają stałych form organizacyjnych, dążą

do wywierania wpływu na organy państwowe, ugrupowania polityczne oraz polityków w celu uzyskania

korzystnych dla siebie rozstrzygnięć.

11. CO SKŁADA SIĘ NA POJĘCIE FORMY PAŃSTWA

Forma państwa to pewne rozwiązania strukturalno-organizacyjne, jakie mogą być przyjęte w ramach

danego typu państwa. Na pojęcie formy państwa składają się 3 elementy: budowa naczelnych organów

władzy państwowej, struktura terytorialna państwa, środki i metody sprawowania władzy.

12. CO TO JEST MONARCHIA A CO TO JEST REPUBLIKA

MONARCHIA - najwyższym organem władzy jest jednostka (cesarz, król, książę). Państwo jest utożsamiane z monarchą natomiast członkowie społeczeństwa tworzą grupę jego poddanych. Wyróżniamy monarchie: absolutna (monarcha posiada pełnie władzy), konstytucyjna (władzę monarchy ogranicza konstytucja), parlamentarna (władza monarchy ogranicza się do pełnienia funkcji reprezentacyjnych).
REPUBLIKA - funkcje najwyższego organu władzy pełni wieloosobowy organ, wybierany na określony czas, przez wszystkich obywateli lub też przez niektóre warstwy społeczne. Uprzywilejowane z tytułu np. pochodzenia, wykształcenia czy posiadanego majątku. Wyróżniamy republiki: demokratyczna (organ najwyższy wybierany jest przez ogół obywateli), arystokratyczna (organ najwyższy wybierany jest tylko przez niektórych obywateli).

13. CO TO JEST MONARCHIA ABSOLUTNA, KONSTYTUCYJNA, PARLAMENTARNA

Monarchia absolutna to forma rządów, w której monarcha skupia w swym ręku całą władzę, ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą. Monarcha nie jest skrępowany stanowionym przez siebie prawem.

Monarchia konstytucyjna to forma rządów w państwie, w której władzę monarchy ogranicza konstytucja określająca jego uprawnienia. W monarchii konstytucyjnej następuje podział władzy: Władza ustawodawcza należy do parlamentu natomiast wykonawcza do króla.

W monarchii parlamentarnej pełnię władzy posiada wybrany w wyborach powszechnych parlament z którego wyłoniony jest rząd. Władca pełni jedynie funkcje reprezentacyjne (panuje, lecz nie rządzi).

14. CO TO JEST REPUBLIKA DEMOKRATYCZNA I ARYSTOKRATYCZNA

W republice demokratycznej funkcje najwyższego organu władzy pełni wieloosobowy organ, wybierany na

określony czas, najwyższy organ wybierany jest przez ogół obywateli.

W republice arystokratycznej organ najwyższy wybierany jest tylko przez niektórych obywateli,

uprzywilejowanych z tytułu np. pochodzenia, wykształcenia czy posiadanego majątku.

15. CO TO JEST PAŃSTWO JEDNOLITE (UNITARNE)

Państwo unitarne posiada jednolity system organów państwowych, jeden najwyższy organ władzy, jednolity

system prawny.Państwo jest podzielone na jednostki terytorialne np. województwa, mające charakter

administracyjny, działające w nich organy terenowe są podporządkowane organom centralnym.

16. CO TO JEST PAŃSTWO FEDERACYJNE I KONFEDERACJA

Państwa federacyjne (złożone) stanowią trwały związek autonomicznych państw, które jako części składowe

federacji ograniczają swoją suwerenność na rzecz centralnych organów wspólnych, dla całej federacji.

Stopień decentralizacji określa umowa o zrzeszeniu się autonomicznych części w federację.
Państwo federacyjne składa się z mniejszych, obdarzonych autonomiom państw związkowych (np. stanów,

Krajów, prowincji), ale posiadających wspólny (federalny) rząd.

KONFEDERACJA - to czasowy związek państw, zachowujących pełną suwerenność, zawarty w celu

zrealizowania jakiegoś celu politycznego lub gospodarczego. Po zrealizowaniu tego celu następuje rozwiązanie

konfederacji.

17. NA CZYM POLEGA ZASADA JEDNOLITOŚCI WŁADZY A NA CZYM ZASADA PODZIAŁU

WŁADZY

Zasadę jednolitości władzy to tylko 1 organ państwowy uosabiający władzę. Pozostałe organy są mu

podległe i tworzą budowę hierarchiczną. Na czele hierarchii jest 1 organ najwyższy

Zasada podziału władzy polega na podziale na władzę ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą.

Podporządkowaniu każdej sfery działania państwa innym organom: tworzenie prawa - parlamentowi,

wykonywanie prawa - rządowi, głowie państwa, innym organom, sądzenie - sądom

18. CO TO JEST REŻIM POLITYCZNY NA, CZYM POLEGA REŻIM AUTOKRATYCZNY

Reżimem politycznym przyjęło się nazywać ogół metod, jakimi posługuje się władza państwowa w stosunkach

z ludnością, a także zasady, jakimi się ona kieruje w tych stosunkach.

W reżimie autokratycznym obywatele w rzeczywistości nie mają wpływu na sprawy publiczne, np.

może istnieć parlament, ale jego członkowie wybierani są z jednej listy.

19. CO TO JEST SYSTEM RZĄDÓW, WYMIEŃ SYSTEMY RZĄDÓW

System rządów wynika z konieczności szczegółowego określenia wzajemnych stosunków pomiędzy organami

państwa należącymi do poszczególnych władz. Wyróżniamy następujące systemy: parlamentarno gabinetowy

- istnieje dwuczłonowa władza wykonawcza (rząd i głowa państwa), system prezydencki (połączenie funkcji

głowy państwa i szefa władzy wykonawczej w jednym urzędzie prezydenta, system mieszany (prezydencko-

parlamentarny), system komitetowy (parlament łączy funkcje ustawodawcze i wykonawcze)

III 1. NORMA POSTĘPOWANIA

Norma postępowania - to wypowiedź, która zwraca się do pewnej osoby, lub grupy osób z żądaniem

określonego zachowania w określonych okolicznościach. Wypowiedzi normatywne nie opisują ani nie oceniają

rzeczywistości, ale wskazują na pożądane przez normodawcę wzory zachowań np. musi,powinien,należy.

Norma postępowania to rodzaj wypowiedzi, która różni się od wypowiedzi np. Opisowych, których zadaniem jest

opisanie pewnych zjawisk, procesów, przedmiotów, oraz wypowiedzi oceniających wyrażających aprobatę lub

dezaprobatę.

2. NORMA GENERALNE I INDYWIDUALNE

Norma generalna skierowana jest do większej ilości adresatów przez wskazanie jego cech rodzajowych ( każdy,

kto, ktokolwiek) np.: student, nauczyciel, podatnik?( każdy kierowca powinien zastosować się do…),

niekiedy norma generalna skierowana jest do jednego adresata pełniącego w danej chwili określona funkcję.

Norma indywidualna wskazuje adresata imiennie oraz szczegółowo określa okoliczności, w których zachowanie

ma nastąpić np. Jan Nowak ma się zgłosić w danym dniu do sądu w sprawie …

3. NORMY ABSTRAKCYJNE I KONKRETNE

Norma abstrakcyjna dotyczy zachowań stałych lub powtarzalnych, które mogą zdarzyć się w przyszłości

w nieograniczonej liczbie przypadków (każdy, kto osiąga dochód jest zobowiązany do zapłacenia podatku w danym

roku…)

Norma konkretna dotyczy zachowań jednorazowych i niepowtarzalnych. Z chwilą, gdy adresat postąpi we

wskazany sposób dana norma zostaje zrealizowana np. Jan Nowak ma zgłosić się w dniu 10

Luty 2010 roku po odbiór dowodu osobistego.

4. NORMA AUTONOMICZNA I HETERONOMICZNA

Norma autonomiczna, (wewnętrzna) normodawca i adresat normy to ta sama osoba

Np. decyzja o nie jedzeniu mięsa (wegetarianizm)

Norma heteronomiczna adresat i normodawca to są inne osoby np. Zakaz jazdy po pijanemu samochodem

(przykład normy narzuconej przez prawo)

5. UZASADNIENIE AKSJOLOGICZNE OBOWIĄZYWANIA NORM

Uzasadnianie aksjologiczne obowiązywania normy postępowania ma miejsce wówczas, gdy ktoś uważa daną

normę za wiążącą, obowiązującą z tego powodu, że w świetle przyjmowanych przez niego ocen i wartości

wskazane przez nią zachowanie lub jego skutki są dobre, właściwe i słuszne.

6. UZASADNIENIE TETYCZNE OBOWIĄZYWANIA NORM

Uzasadnienie tetyczne : norma obowiązuje, ponieważ wydał ją uprawniony do tego podmiot, który ma władzę nad

adresatami normy, która wynika z autorytetu podmiotu lub środków, dzięki, którym ma on posłuch.

7. UZASADNIENIE BEHAWIORALNE OBOWIĄZYWANIA NORM

Uzasadnienie behawioralne: normę uznaje się za obowiązującą, jeśli jest ona w rzeczywistości realizowana przez

adresatów, spotyka się z ich posłuchem gdyż inni tak robią to i my tak postępujemy.

8. RELACJE ZBIEŻNE, ROZBIEŻNE I INDYFERENTNE MIĘDZY PRAWEM A MORALNOŚCIĄ

Relacje zbieżne są to przepadki, gdy jedno i to samo zachowanie jest nakazane lub zakazane jednocześnie przez

normy prawne lub moralne (np. Zakaz zabijania, nakaz udzielania pierwszej pomocy)

Relacje rozbieżne występują wtedy, gdy adresat normy otrzymuje inne nakazy czy zakazy normy prawnej a inne z

moralnej lub religijnej (aborcja, zabijanie na wojnie).Występuje wtedy konflikt norm.

Relacje indyferentne, czyli obojętne wobec siebie, jedno nie wypowiada się na temat drugiego (np. Zwroty

grzecznościowe moda)

9. ZASADY PRAWA

Przez zasady prawa rozumie się pewną kategorie norm prawnych wyróżniających się doniosłością, szczególną rolą

dla określonej gałęzi prawa bądź całego systemu prawa. Szereg zasad prawa ma charakter moralny np. zasada

równouprawnienia małżonków, zasada dobra dziecka.

10. NORMA PRAWNA

Normy prawna to reguła zachowania, która została ustanowiona rzez państwo w drodze odpowiedniej procedury,

której stosowanie zabezpieczone jest przymusem państwowym? Lub to wypowiedź językowa zawierająca

generalna i abstrakcyjną regułę zachowania, skonstruowana z przepisów prawnych zgodnie z przyjęta koncepcją

jej budowy. Norma prawna jako regula zachowania daje odpowiedź na pytanie: kto, w jakich warunkach, jak

powinien postąpić.

11. CZYN, CZYNNOŚĆ KONWENCJONALNA

Czyny - faktyczne czynności psychofizyczne, które powodują skutki prawne np. Jazda samochodem, fałszowanie

dokumentów, budowa domu, pomoc tonącemu) Dzielimy je na: czyny dozwolone- prawo nie zabrania ich

dokonywać, jednak łączy z nimi określone skutki prawne i czyny niezgodne z prawem- zachowania naruszające

nakazy i zakazy prawa.

Czynności konwencjonalne są to zachowania, którym istniejące normy nadają specyficzne znaczenie, inne niż to

by wynikało z psychofizycznego przebiegu czynności i ich faktycznych skutków, np. podniesienie ręki (przez

policjanta, w sejmie, podczas licytacji).

12. DOZWOLENIE MOCNE I SŁABE

Pojęcie dozwolenia mocnego i słabego

Zachowania, które w państwie praworządnym nie są obywatelom zakazane lub nakazane przez obowiązujące

prawo, nazywamy dozwoleniem

Dozwolenie słabe jest z punktu widzenia prawa obojętne (indyferentne) nierodzące żadnych skutków prawnych

(sposób ubierania się spędzania wolnego czasu)

Dozwolenie mocne jest prawnie uregulowane i rodzi określone skutki prawne, z takiego dozwolenia możemy,

ale nie musimy skorzystać. Jeżeli jednak zdecydujemy się na dozwolone zachowanie musimy jednak działać

zgodnie z prawem. W tekstach prawnych dozwolenie takie określane jest przy pomocy zwrotów: może, ma prawo

jest uprawniony, wolno (wierzyciel może, ale nie musi domagać się zwrotu długu od dłużnika na drodze prawnej

nie może ich odebrać siłą)

13. SANKCJA REPRESYJNA

Sankcją nazywamy niekorzystne dla adresata skutki prawne, jakie go mogą spotkać za naruszenie normy prawnej.

Sankcja represyjna zwana karą, jest dolegliwością w postaci pozbawienia człowieka cennych dla niego wartości

takich jak: wolności, pozbawienie dóbr materialnych, praw publicznych, wykonywania zawodu.

14. SANKCJA EGZEKUCYJNA

Sankcja egzekucyjna polega na przymusowej realizacji obowiązków wyznaczonych adresatowi przez normy

prawne w razie uchylania się od ich dobrowolnego wykonania (opuszczenie bezprawnie zajmowanego lokalu)

15. SANKCJA NIEWAŻNOŚCI

Sankcja nieważności polega na uznaniu za nieważną czynność prawną dokonaną niezgodnie z obowiązującym

prawem. Nie wywołuje skutków prawnych. Rozróżniamy tutaj nieważność bezwzględną, na mocy tego samego

prawa nieważna bez potrzeby dokonywania jakiś dalszych czynności(zawarcie małżeństwa przez 14-tków) ex lege

nieważność względna, gdy osoba wystąpi na drogę prawną z wnioskiem o stwierdzenie nieważności (np. rozwód)

16. PRZEPIS PRAWNY

Przepis prawny jest pisaną formą, w której prawodawca wyraża normy prawne. Akty normatywne pisane są

tekstem ciągłym, lecz podzielonym na odcinki. Najmniejszy z takich odcinków zaopatrzony w jakiś wskaźnik

identyfikacyjny (numer, litera, paragraf), to przepis prawny.

17. DEFINICJE LEGALNE

Definicje legalne określają, co powinno być rozumiane przez określone pojęcie stosowane w tekście prawnym.

Są one wprowadzone do języka prawnego, a więc są zawarte w ustawach i innych aktach normatywnych.

Prawodawca definiuje różne terminy które w języku potocznym są wieloznaczne np. przestępstwo,rzecz,

młodociany.

18. PRAWO NIEDOSKONAŁE

Inaczej leges imperferectae - są to normy niedoskonałe w tym znaczeniu że ich naruszenie nie powoduje

żadnych skutków prawnych (np. dzieci powinny pomagać rodzicom w gospodarstwie domowym) przepis

niedoskonały, czyli nieopatrzony w żadną sankcję.

19. PRZEPISY MATERIALNE I FORMALNE

Przepisy prawa materialnego - regulują bezpośrednio stosunki społeczne, zawierają normy regulujące materie zachowań podmiotów prawa w ramach tych stosunków. Należą do nich: przepisy prawa cywilnego, prawa pracy, prawa administracyjnego.

Przepisy prawa formalnego (procesowego) - zapewniają skuteczność uregulowań materialnych. Określają tryb postępowania przed organami władzy publicznej związany z dochodzeniem uprawnień, egzekwowaniem obowiązków, stosowaniem sankcji w prawie materialnym.

20. PRZEPISY KONKRETNE, BLANKIETOWE, ODSYŁAJĄCE

Przepisy konkretne wyznaczają wprost regułę zachowanie, zawierają dyspozycję normy ( (np. 6.02. egzamin).

Przepisy blankietowe nie zawiera dyspozycji, ale regułę upoważnienia dla organu, aby w przyszłości taką regułę

ustanowił np. termin egzaminu ustala starosta z prowadzącym.

Przepisy odsyłające odsyłają do innego przepisu, w sprawach nieuregulowanych w umowie odsyła do kodeksu

cywilnego itp.)

21. PRZEPISY OGÓLNE I SZCZEGÓLNE

Przepisy ogólne (lex generalis) - ustanawiają ogólne reguły zachowania, regulują szeroki katalog spraw,

obejmują szeroki krąg adresatów (kto zabija człowieka podlega karze…).
Przepisy szczególne (lex specialis) - ustanawiają odrębne uregulowania, węższy zakres spraw, to wyjątki od

przepisów ogólnych, (co się dzieje, gdy zostanie dokonane określone zabójstwo, które stanowi wyjątek)

22. PRZEPISY UNIWERSALNE I PARTYKULARNE

Przepisy uniwersalne - działają na terenie całego państwa.
Przepisy partykularne- działają na określonym terenie.

23. PRZEPISY BEZWZGLĘDNIE I WZGLĘDNIE WIĄŻĄCE

Przepisy bezwzględnie wiążące (ius cogens) - podają kategoryczny wzór zachowania, podmioty muszą

zachować się tak jak podaje dyspozycja,każde inne zachowanie pociąga za sobą sankcję.
Przepisy względnie wiążące (ius dispositivum) - adresat może zachować się zgodnie z dyspozycją lub nie, może

modyfikować wzór zachowania, mają zastosowanie w razie braku odmiennej woli stron, (gdy strony nie umówiły

się inaczej)

24. PRZEPISY KOLIZYJNE, DEROGACYJNE I PRZEJŚCIOWE

Przepisy kolizyjne - rozstrzygają sprzeczności pomiędzy przepisami prawa. Do kolizji dochodzi gdy określony

przypadek jest uregulowany odmiennie przez dwa przepisy.

Przepisy derogacyjne (uchylające), uchylają obowiązywanie poszczególnych przepisów lub całych aktów

normatywnych.

Rodzaje uchyleń to: abrogatio (czyste czy całkowite - uchylamy cały akt i na jego miejsce nie ma nowego),

obrogatio (uchylamy stary a wprowadzamy nowy), derogatio (uchylamy tylko artykuł, przepis).
Przepisy przejściowe (międzyczasowe) - rozstrzygają jak postępować ze stanami faktycznymi powstałymi pod

rządami dawnych przepisów, gdy zmieniają się na nowe uregulowania.

25. CO TO JEST AKT NORMATYWNY

Akt normatywny - to dokument organu państwowego zawierający zakodowane w przepisach normy prawne

regulujące jakiś obszar stosunków społecznych.

26. TEKST AUTENTYCZNY, TEKST JEDNOLITY AKTU NORMATYWNEGO, NOWELIZACJA

Tekst autentyczny jest to tekst aktu normatywnego publikowany w Dzienniku Urzędowym i Monitorze Polskim.

Teksty gdzie indziej publikowane są tekstami niemającymi autentyczności, czyli nie można się na te teksty

powoływać.

Nowelizacja - to wydanie nowego aktu normatywnego o tej samej lub wyższej mocy prawnej. W związku z tym,

że ustawa (kodeks) jest wiele razy nowelizowana mamy trudności w interpretacji tekstu należy wtedy

wprowadzać tekst jednolity.
Tekst jednolity - jest to tekst pierwotny zawierający wszystkie poprawki i nowelizacje (także musi być

opublikowany w publikatorze).

27. JĘZYK PRAWNY I JĘZYK PRAWNICZY

Język prawny - to język prawodawcy, który formułuje teksty aktów normatywnych ustaw, rozporządzeń itp.

Jest wysoce wyspecjalizowany i odrębny od języka naturalnego, choć na nim oparty. Charakteryzują go:

odmienna stylistyka, specjalne zwroty, terminy, które mają w języku naturalnym odmienne znaczenie,

zawiera zwroty o tym samym znaczeniu, co w języku naturalnym.
Język prawniczy - jest dziełem prawników. W tym języku interpretuje się wypowiedzi normatywne i

formułuje wypowiedzi o prawie obowiązującym. Zawiera często: pojęcia i formuły rzymskiej kultury prawniczej

IV 1. STOSUNEK PRAWNY, WYMIEŃ ELEMENTY STOSUNKU PRAWNEGO

Stosunek prawny jest to wyznaczona przez normę prawną zależność pomiędzy dwoma podmiotami

prawa w postaci wzajemnych uprawnień i obowiązków. Zachodzi wtedy, gdy jeden podmiot jest zobowiązany a

drugi uprawniony. musi wystąpić tu: (podmiot, przedmiot, uprawnienie i obowiązek)

Elementy stosunku prawnego:

a) jest czasowy - tzn. istnieje tak długo, jak długo, co najmniej jeden z podmiotów ma uprawnienia lub obowiązki.

gdy uprawnienia lub obowiązki gasną, wówczas stosunek prawny miedzy tymi podmiotami przestaje istnieć.
b) istnieją różne ich rodzaje - cywilno-prawne, karno-prawne, administracyjno-prawne.
c) mogą być dwustronne lub wielostronne, w zależności od tego, jaka jest liczba uczestniczących w nich podm.

d) ze względu na gałęzie prawa występuje tyle stosunków prawnych ile gałęzi prawa.

2. ZDARZENIA PRAWNE

Zdarzenia prawne - są to okoliczności, z którymi normy prawne wiążą określone skutki prawne w postaci

powstania, zmiany lub ustania stosunku prawnego. Dzielimy je na fakty (okoliczności niezależne od woli

człowieka wywołujące skutki prawne) i działania (zależne od woli człowieka wywołujące przewidziane skutki

prawne)

3. CZYNNOŚĆ PRAWNA

Czynność prawna - jest to świadome i zgodne z przepisami wywołanie skutków prawnych za pomocą

oświadczenia woli np. zniszczenie weksla przez wierzyciela na prośbę dłużnika i w jego obecności.

(niewymagana jest np. forma pisemna)

4. ORZECZENIA (DECYZJE ADMINISTRACYJNE) KONSTYTUTYWNE I DEKLARATORYJNE

Orzeczenie sadowe i decyzje administracyjne: są to czynności konwencjonalne kompetentnych organów władzy

publicznej dokonywane w procesie stosowania prawa. Mogą mieć charakter deklaratoryjny( nie tworzą nowych

stosunków prawnych, lecz stwierdzają istnienie stosunku prawnego) lub konstytutywny( stwarzają nową sytuacje

prawną).

5. CZYNY NIEDOZWOLONE; (DELIKTY PRAWA CYWILNEGO)

Czyn niedozwolone- to zachowania naruszające nakazy i zakazy obowiązującego prawa zagrożone sankcja

represyjna lub innym rodzajem odpowiedzialności, np. cywilnej. Do kategorii takich czynów zalicza się:

przestępstwa, wykroczenia, tzw., delikty prawa cywilnego.
Delikty prawa cywilnego są to zawinione zachowania podmiotu, w wyniku, których powstaje szkoda lub

naruszenie czyjegoś prawa podmiotowego (sfery uprawnień).

6. CO TO JEST OSOBA FIZYCZNA I OSOBA PRAWNA

Osoba fizyczną - jest każdy człowiek występujący w roli podmiotu prawa od momentu urodzenia do śmierci.

Osobą prawną jest zespół ludzi i przedmiotów majątkowych zorganizowanych dla osiągnięcia pewnych celów i

uznanych przez prawo za samodzielny podmiot w stosunkach prawnych. Posiada zdolność praw i zobowiązań do

czynności prawnych.

7. KORPORACJE, ZAKŁADY (FUNDACJE); CO TO JEST I PRZYKŁADY

Korporacja to zbiorowość osób fizycznych zrzeszonych w związku, stowarzyszeniu lub partii politycznej w celu

prowadzenia działalności będącej ich wspólnym dobrem.

Zakład służy do zaspokajania potrzeb osób trzecich założony przez osobę prawną, która określa cel działania w

statucie. Założyciel wyodrębnia majątek stanowiący podstawę działania zakładu.

8. ZDOLNOŚĆ PRAWNA, ZDOLNOŚĆ DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH

Zdolność prawna - jest to możliwość posiadania praw i obowiązków w sferze prawa cywilnego będąc podmiotem

tego prawa.

Zdolność do czynności prawnych - jest to możność nabywania praw i zaciągania zobowiązań w drodze czynności

prawnych.

9. UBEZWŁASNOWOLNIENIE

Ubezwłasnowolnienie to pozbawienie osoby fizycznej zdolności do czynności prawnych na mocy orzeczenia

sądowego. Ubezwłasnowolnić całkowicie można tylko osobę, która ukończyła 13 lat. Przesłankami

uzasadniającymi ubezwłasnowolnienie są: choroba psychiczna, niedorozwój umysłowy, inny rodzaj zaburzeń

psychicznych

Ubezwłasnowolnienie częściowe następuje z tych samych przyczyn, co ubezwłasnowolnienie całkowite, z tym, że

może być orzeczone w stosunku do osoby pełnoletniej, której stan nie wymaga ubezwłasnowolnienia całkowitego,

lecz tylko potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw (ustanawia się kuratelę)

V 1. ŹRÓDŁA PRAWA W ZNACZENIU HISTORYCZNYM.

Przez źródła prawa w znaczeniu historycznym rozumiemy wszelkie materiały, które mogą dostarczyć

informacji o prawie: z dawnych epok mogą to być dokumenty urzędowe i prywatne, różnych relacji i przekazów

a nawet utwory literackie.

2. ŹRÓDŁA PRAWA OFICJALNE.

Źródłami prawa oficjalnego (urzędowe) nazywamy treść prawa aktualnie obowiązującego publikowanego w

urzędowych publikatorach (Dz. U., M.P.)

3. ŹRÓDŁA PRAWA W ZNACZENIU MATERIALNYM.

Materialne źródła prawa - to ogół czynników politycznych, kulturalnych, ekonomicznych, które oddziaływają na

kształtowanie się treści i formy prawa obowiązującego w danym miejscu i czasie.

4. ŹRÓDŁA PRAWA W ZNACZENIU FAKTÓW PRAWOTWÓRCZYCH

Fakty prawotwórcze to wszelkie działania zmierzające do powstania prawa np. stanowienie ustaw przez

parlament, umowy międzynarodowe, prawotwórcze orzeczenia sądowe.

5. ŹRÓDŁA PRAWA W ZNACZENIU FORMALNYM

Formalne źródła prawa to rezultaty tych działań w postaci aktów normatywnych takich jak: ustawy,

rozporządzenia, zarządzenia.

6. WYMIEŃ FAKTY PRAWOTWÓRCZE, PODKREŚL, KTÓRE Z NICH SĄ W POLSCE ŹRÓDŁEM

PRAWA

Fakty prawotwórcze to historyczne sposoby powstawania prawa. Zaliczamy do nich: prawo zwyczajowe, umowę,

stanowienie prawa, precedens, nauka, religia. W Polsce umowy międzynarodowe ratyfikowane i układy zbiorowe,

niekiedy stanowią źródła prawa.

7. CO TO JEST STANOWIENIE PRAWA.

Stanowienie prawa to celowa świadoma działalność w wyniku, której powstają różnego rodzaju akty normatywne.

Polega ono na tym, że kompetentny organ władzy publicznej formułuje w sposób wyraźny normy o charakterze

generalnym i abstrakcyjnym, skierowane do określonych adresatów wyznaczając określone wzory zachowań w

określonych okolicznościach. Organy uzyskują kompetencje prawotwórcze z mocy norm konstytucyjnych lub

ustawowych albo w drodze delegacji lub subdelegacji.

8. CO TO JEST PRECEDENS PRAWOTWÓRCZY

Precedens prawotwórczy to decyzja organu państwowego (sądu) podjęta przy rozstrzyganiu konkretnej sprawy,

która staje się wzorem dla innych rozstrzygnięć w kolejnych, podobnych sprawach? Nie wymaga oparcia orzeczeń

na podstawie obowiązujących przepisów prawa. Sędzia rozpatrując daną sprawę, nie znajdując rozstrzygnięcia w

normach obowiązujących sam tworzy ogólną regułę decyzji i w oparciu o nią wydaje wyrok, kieruje się

doświadczeniem, wiedzą, sumieniem i poczuciem sprawiedliwości. Jeśli ta reguła zostanie uznana w doktrynie i

praktyce prawniczej może być powoływana, jako podstawa kolejnych rozstrzygnięć w podobnych sprawach - staje

się wówczas PRECEDENSEM - i wchodzi do systemu common law (prawa powszechnego)

VI 1. OD, CZEGO ZALEŻY RÓŻNA MOC PRAWNA AKTU NORMATYWNEGO (NORMY) I CO ONA

OZNACZA

Różna moc prawna zależy od miejsce aktu normatywnego w hierarchii źródeł prawa.

- oznacza ona, iż akt prawny o niższej mocy prawnej obowiązuje, jeżeli został ustanowiony na podstawie

kompetencji prawotwórczej zawartej w akcie o wyższej mocy prawnej,

- akt o wyższej mocy prawnej może uchylić moc obowiązującą aktu o niższej mocy prawnej, nigdy na odwrót,

- akt o niższej mocy prawnej nie może zawierać postanowień sprzecznych z postanowieniami aktu o wyższej

mocy prawnej

2. MOC PRAWNA A MOC OBOWIĄZUJĄCA

Moc prawna różnych aktów normatywnych jest natomiast różna, tzn. zależy ona od miejsca, jakie zajmuje w

hierarchii organów państwowych organ, który dany akt wydał.
Moc obowiązująca każdego aktu normatywnego jest taka sama, tzn. akt normatywny obowiązuje, jeżeli:
-został w prawidłowy sposób utworzony w wyniku właściwej procedury,
-został podpisany przez osobę upoważnioną,
-został opublikowany i
-wszedł w życie.

3. CO TO SĄ ŹRÓDŁA POWSZECHNIE OBOWIĄZUJĄCEGO PRAWA, A CO TO SĄ ŹRÓDŁA PRAWA

WEWNĘTRZNIE WIĄŻĄCE

• Źródłami powszechnie obowiązującego prawa w RP zgodnie z art. 87 Konstytucji RP są:

• Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia. Dodatkowo wymienia się:

ustawy konstytucyjne i rozporządzenia z mocą ustawy.

Źródła prawa wewnętrznie wiążące są to uchwały Rady Ministrów oraz zarządzenia Prezesa Rady Ministrów.

Obowiązują tylko jednostki organizacyjne podlegle organowi wydającemu akt.

4. WYMIEŃ PORZĄDEK HIERARCHICZNY AKTÓW POWSZECHNIE OBOWIĄZUJĄCYCH WG

KONSTYTUCJI

Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej z 1997 roku składają się następujące akty: Konstytucja, ustawy,

ratyfikowane umowy międzynarodowe, rozporządzenia, akty prawa miejscowego (ustanowione przez

samorządy oraz terenowe organy adm. rządowej rozporządzenia).

5. CO TO JEST PRAWO MIEJSCOWE

Za prawo miejscowe uważa się akty prawa miejscowego ustanawiane przez organy samorządu terytorialnego oraz

terenowe organy administracji rządowej.

6. CECHY KONSTYTUCJI, JAKO USTAWY ZASADNICZEJ.

Konstytucja - to ustawa zasadnicza zawierająca normy prawne wyposażone w najwyższą moc prawną, regulująca

podstawy ustroju politycznego i społeczno - gospodarczego w państwie.

Jej cechy to: posiada najwyższą moc prawną: wszystkie akty normatywne muszą być zgodne z jej

postanowieniami

- szczególną treść (reguluje całokształt kwestii ustrojowych państwa. Określa: ogólne zasady ustroju

państwa, ustrój naczelnych organów państwa, zakresu ich kompetencji i wzajemnych relacji, podstawowych praw,

wolności i obowiązków jednostki,

-szczególny tryb uchwalania i zmiany tzn., że jest ją trudno zmienić ( do jej zmiany niezbędna jest kwalifikowana

większość głosów).

7. CO TO JEST KONSTYTUCJA SZTYWNA I KONSTYTUCJA ELASTYCZNA

Konstytucja sztywna - to konstytucja, której nie można łatwo zmienić, stawia szczególne wymagania dotyczące

swej zmiany. Polska konstytucja jest konstytucją sztywną. Do jej zmiany niezbędna jest kwalifikowana

większość głosów).

Konstytucja elastyczna - to konstytucja, która może być zmieniana w trybie przewidzianym dla uchwalania

każdej „zwykłej” ustawy.

8. CO TO JEST QUORUM

Quorum - jest to najmniejsza liczba członków ciała kolegialnego niezbędna do tego, aby podejmować decyzje.

9. WYMIEŃ I OMÓW RODZAJE WIĘKSZOŚCI GŁOSÓW

zwykła (względna) - za jest więcej niż przeciw, głosów wstrzymujących się nie bierze pod uwagę

bezwzględna - za jest więcej niż suma głosów przeciw i wstrzymujących się

kwalifikowana - przedstawiona w postaci ułamka (2/3, 3/5)

10. CO TO JEST USTAWA KONSTYTUCYJNA I MATERIA KONSTYTUCYJNA

Ustawa konstytucyjna ma moc prawną równą konstytucji. Dokonuje ona zmian w Konstytucji. Obowiązuje obok

konstytucji i normuje jedynie niektóre sprawy należące do zakresu spraw regulowanych przez Konstytucję.

Np. ustawa z dnia 17 października 1992 r. o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą

RP oraz samorządzie terytorialnym, zwana „małą konstytucją”.

Uchwala ją Sejm RP kwalifikowaną większością 2/3 głosów w obecności, co najmniej połowy ustawowej liczby

posłów oraz Senat bezwzględna większością głosów w obecności, co najmniej połowy ustawowej liczby

senatorów (w trybie przewidzianym dla zmiany konstytucji).

Materia konstytucyjna to całokształt kwestii ustrojowych tzn.: ogólne zasady ustroju państwowego,

kompetencje naczelnych organów państwa, podstawowe prawa, wolności i obowiązków jednostki, oraz tryb

zmiany konstytucji.

11. CO TO JEST USTAWA, MATERIA USTAWOWA, KODEKS

Ustawa jest to akt normatywny Parlamentu o charakterze ogólnym i powszechnie obowiązującym, uchwalony w

odpowiednim trybie ustawodawczym.

Materia ustawowa - są to sprawy, które muszą być ze względu na ich doniosłość regulowane ustawą np. sfery

praw i wolności obywatelskich

Kodeks - to ustawa regulująca w sposób jak najbardziej wyczerpujący daną dziedzinę życia społecznego np.

kodeks karny - czyny będące przestępstwami, kodeks cywilny - stosunki majątkowe miedzy podmiotami, kodeks

pracy - stosunki miedzy pracownikiem a pracodawcą itd.

12. CO TO JEST ROZPORZĄDZENIE, DELEGACJE USTAWOWE, SUBDELEGACJA

Rozporządzenie -to akt wykonawczy do ustawy o mocy powszechnie obowiązującej.

Delegacja ustawowa, czyli przepis w ustawie upoważniający jakiś organ do wydania aktu normatywnego

regulującego daną kwestię (z reguły bardziej szczegółowo np. upoważnienie do wydania rozporządzenia).

Subdelegacja to dalsze przekazanie uprawnień do wydania aktu wykonawczego, wynikających z delegacji

ustawowej (zgodnie z art.92 ust.2 Konstytucji RP subdelegacja jest prawnie zakazana)

VII 1. CO OBEJMUJE ZWIERZCHNICTWO TERYTORIALNE PAŃSTWA (ZAKRES TERYTORIALNY

OBOWIĄZYWANIA PRAWA)

Terytorialne zwierzchnictwo państwa oznacza wyłączność danego państwa w wykonywaniu przez nie władzy

wobec wszystkich osób fizycznych przebywający na terenie państwa i składników naturalnych znajdujących się

na jego terenie.

Zakres terytorialny oznacza, że prawo obowiązuje na ściśle określonym terytorium. Polskie prawo obowiązuje na

terytorium RP, czyli obszarze podległym suwerennej władzy państwa. Także

• na pokładach przynależnych do niego statków i samolotów

• na pokładach samolotów bojowych i jednostek marynarki wojennej w każdych warunkach)

• obszar baz wojskowych

• na terenie jego placówek dyplomatycznych i konsularnych.

2. OGÓLNA ZASADA ZAKRESU PERSONALNEGO OBOWIĄZYWANIA PRAWA I WYJĄTKI

Zgodnie z prawem miejsca pobytu - prawo danego państwa obowiązuje wszystkie osoby fizyczne i prawne

przebywających na jego terytorium. Wyjątek: przedstawiciele dyplomatyczni uposażenie są w - immunitet

nietykalności - zakaz stosowania wobec nich form przymusu bezpośredniego, immunitet jurysdykcyjny -

wyłączenie ich spod jurysdykcji sądów (zakaz sądzenia przez RP).
zgodnie z prawem własnym - prawo danego państwa wiąże wszystkich jego obywateli niezależnie od miejsca ich

pobytu.
Tryb odpowiedzialności zależy także od statusu obywatela. Np. członkowie parlamentu chronieni są immunitetem

poselskim, sędziowie - immunitetem sędziowskim, podobnie prokuratorzy.
Osoby nieposiadające żadnego obywatelstwa to apartydzi. Podlegają oni prawu państwa, na którego terenie się

znajdują. Nie korzystają jednak z takich praw podmiotowych jak obywatele. Nie są również chronieni opieką

placówki dyplomatycznej jak cudzoziemcy

3. JAK JEST WYZNACZONY W AKCIE NORMATYWNYM POCZĄTEK WEJŚCIA W ŻYCIE AKTU

NORMATYWNEGO

Akt prawodawczy nie powinien wejść w życie przed datą jego ogłoszenia (lex retro non agit). Oznacza to zakaz

działania prawa wstecz.

Warunkiem wejścia w życie ustaw, rozporządzeń oraz aktów prawa miejscowego jest ich ogłoszenie.

Zasady i tryb ogłaszania aktów normatywnych określa ustawa.

Termin wejścia aktu normatywnego w życie można wyznaczyć:

- na dzień jego ogłoszenia w dzienniku publikacyjnym

- na dzień jego ustanowienia, (jeżeli ogłoszenie nie jest warunkiem wejścia w życie aktu) np. w stanach

nadzwyczajnych

- na dzień późniejszy np. przez podanie dokładnej daty kalendarzowej np. „akt wchodzi w życie w dniu 22

października 2003 roku”

4. CO TO JEST VACATIO LEGIS, CO OZNACZA ZASADA NIE DZIAŁANIA WSTECZ

Okres od momentu ogłoszenia do momentu wejścia w życie aktu normatywnego to tzw. okres spoczynku prawa

- vacatio legis

Zasada nie działania wstecz oznacza, iż akt prawodawczy nie powinien wejść w życie przed datą jego ogłoszenia

(lex retro non agit). Oznacza to zakaz działania prawa wstecz.

Wyjątkowo można odstąpić od tej zasad, gdy:

- obywatel otrzymuje od państwa większe świadczenia

- jego świadczenia wobec państwa się zmniejsza

- przewiduje łagodniejszą sankcję od dotychczasowej

5. KIEDY AKT NORMATYWNY TRACI MOC OBOWIĄZUJĄCĄ

Akt normatywny traci moc obowiązującą z dniem uchylenia go przez przepisy derogacyjne (uchylające) nowego

aktu, wskazanym w samym akcie, o ile został wydany na okres czasowy.

6. CO TO JEST DESUETUDO

Desuetudo to termin oznaczający jedną z reguł derogacyjnych, według której długotrwałe niestosowanie lub

nieprzestrzeganie w praktyce określonej normy prawnej, skutkuje utratą przez nią mocy obowiązującej.

7. NA, CZYM POLEGA KOLIZJA W PRAWIE I CO TO SĄ REGUŁY KOLIZYJNE

Dzięki utracie mocy obowiązującej aktu normatywnego unika się w prawie KOLIZJI - tj. sytuacji nadmiaru

przepisów regulujących dany przypadek w sposób odmienny np. jedna norma nakazuje a druga zakazuje danego

zachowania.
Do rozwiązywania takich przypadków wprowadzone zostały reguły kolizyjne (reguły I stopnia).
3 podstawowe reguły kolizyjne:
a)chronologiczna - norma późniejsza usuwa normę wcześniejszą (lex posterior derogat legi priori)
b)merytoryczna - norma regulująca sytuację szczególna usuwa normę regulująca sytuację ogólną
c)hierarchiczna - norma hierarchicznie wyższa uchyla normę hierarchicznie niższą

8. NA, CZYM POLEGA REGUŁA CHRONOLOGICZNA

Reguła chronologiczna - norma późniejsza usuwa normę wcześniejszą (lex posterior derogat legi priori)

9. NA, CZYM POLEGA REGUŁA MERYTORYCZNA

Reguła merytoryczna - norma regulująca sytuację szczególna usuwa normę regulująca sytuację ogólną

10. NA, CZYM POLEGA REGUŁA HIERARCHICZNA

Reguła hierarchiczna - norma hierarchicznie wyższa uchyla normę hierarchicznie niższą

11. WEDŁUG, JAKICH ZASAD (PODAJ ICH TREŚĆ) ROZSTRZYGAMY KOLIZJĘ REGUŁ

KOLIZYJNYCH

Kolizja reguł kolizyjnych rozstrzygamy według reguł:

a) hierarchicznej i chronologicznej - pierwszeństwo ma reguła hierarchiczna
b) merytorycznej i chronologicznej - pierwszeństwo ma reguła merytoryczna
c) hierarchicznej i merytorycznej - pierwszeństwo ma reguła hierarchiczna

VIII 1. POJĘCIE WYKŁADNI PRAWA

Wykładania prawa (interpretacja tekstu prawnego) - to operacja myślowa, której celem jest ustalenie, jakie normy

prawne są zawarte w obowiązujących przepisach prawnych i jakie jest ich znaczenie.

Przedmiotem wykładni są teksty prawne zredagowane w języku prawnym w postaci przepisów.

2. CO TO JEST: ZAŁOŻENIE RACJONALNEGO PRAWODAWCY

Racjonalny prawodawca jest to konstrukcja myślowa, która zakłada, iż prawodawca kieruje się

określonym stopniem wiedzy o rzeczywistości, spójnym systemem ocen i wartości, wyznacza cele możliwe do

osiągnięcia danych warunkach, odpowiednie środki do ich realizacji, przestrzega zasad techniki prawotwórczej.

3. JAK DZIELIMY WYKŁADNIĘ: ZE WZGLĘDU NA METODY (SPOSOBY) DOKONYWANIA,

PODMIOTU DOKONUJĄCEGO WYKŁADNI, WYNIK WYKŁADNI

sposób dokonywania wykładni:

a) językowa (gramatyczna) polega na ustaleniu znaczenia i zakresu wyrażeń tekstu prawnego ze względu na język,

w którym zostały sformułowane.
b) systemowa( systematyczna) - założenie, że przepis w danym akcie prawnym nie jest umiejscowiony

przypadkowo, lecz wynika z racjonalnego działania prawodawcy. Z takiej wykładni może wynikać wniosek, że

przepis ma mniejsze znaczenie ze względu na treść przepisu wyżej położonego.
c) funkcjonalna - interpretując przepis prawny należy uwzględniać jego funkcję

podmiot dokonujący wykładni:
a) autentyczna - dokonywana przez prawodawcę
b) legalna - dokonywana prze organ państwowy (Trybunał Konstytucyjny),
c) praktyczna (sądowa) - dokonywana przez sąd

d) doktrynalna (naukowa) -dokonywana przez przedstawicieli nauki

podział wykładni ze względu na wyniki:
a) literalna(stwierdzająca) zakres zastosowania przepisu będzie taki sam jak w przypadku użycia wykładni

językowej

b) rozszerzająca - wybrane zostanie szersze znaczenie przepisu niż w przypadku zastosowania wykładni językowej

c) zwężająca - wybrane zostanie węższe znaczenie przepisu niż w przypadku zastosowania wykładni językowej

4. KTO DOKONUJE, JAKA JEST MOC WIĄŻĄCA WYKŁADNI AUTENTYCZNEJ

Wykładni autentycznej dokonuje prawodawca tj. organ władzy publicznej, który ustanowił dany przepis, zgodnie

z przyjętą zasadą, kto jest uprawniony do tworzenia prawa, może dokonywać jego interpretacji.

Wykładnia autentyczna ma powszechną moc obowiązującą tzn., że wszyscy adresaci oraz wszystkie organy

stosujące to prawo są z nią związani.

5. KTO DOKONUJE, JAKA JEST MOC WIĄŻĄCA WYKŁADNI LEGALNEJ

Wykładnia legalna dokonywana jest przez osoby uprawnione do tego obecnie zgodnie z Konstytucją uprawniany

do tego jest Trybunał Konstytucyjny.

Wykładnia legalna ma powszechną moc obowiązującą tzn., że wszyscy adresaci oraz wszystkie organy

stosujące to prawo są z nią związani.

6. KTO DOKONUJE, JAKA JEST MOC WIĄŻĄCA WYKŁADNI PRAKTYCZNEJ

Wykładni praktycznej dokonują organy stosujące prawo, zwłaszcza sądy. Nie ma ona mocy powszechnie

wiążącej, lecz ograniczoną, jej zakres jest uzależniony od tego, w jakim celu i trybie jej dokonuje.

7. KTO DOKONUJE, JAKA JEST MOC WIĄŻĄCA WYKŁADNI DOKTRYNALNEJ

Wykładni doktrynalnej (naukowej) dokonują przedstawiciele świata nauki i prawa nie posiada mocy wiążącej.

Najczęściej analizuje dane przepisy i rozważa możliwości ich interpretowania.

8. CO TO JEST WYKŁADNIA DOSŁOWNA (LITERALNA), ZWĘŻAJĄCA I ROZSZERZAJĄCA

Wykładnia literalna ma miejsce wówczas, gdy przy zastosowaniu dyrektyw językowych otrzymujemy

jednoznaczne znaczenie normy.

Wykładnia zwężająca polega na przyjęciu ze względu na dyrektywy systemowe lub funkcjonalne węższego

zakresu zastosowania normy w porównaniu z tym, który wynika z dyrektyw językowych.

Wykładnia rozszerzająca polega na tym, że w wyniku zastosowań dyrektyw systemowych lub funkcjonalnych

przyjmujemy szersze zastosowania normy w porównaniu z tym, który wynika z dyrektyw językowych

9. CO TO JEST WNIOSKOWANIE PRAWNICZE

Wnioskowanie prawnicze polega na uznaniu za obowiązujące takich norm, które są konsekwencjami norm

uprzednio wyinterpretowanych z obowiązujących przepisów prawnych. Wnioskowań prawniczych dokonuje się

przy pomocy reguł inferencyjnych.

10. WYMIEŃ REGUŁY INFERENCYJNE, OMÓW DWIE WYBRANE PRZEZ SIEBIE

Rodzaje reguł inferencyjnych:

1. reguła instrumentalnego nakazu, (jeżeli ustawodawca zezwolił na pewne czynności to musiał również zezwolić na wszystko to, bez czego ta czynność nie mogłaby być podjęta)

2. reguła instrumentalnego zakazu (jeżeli realizacja określonego stanu rzeczy jest adresatowi nakazana przez prawo, to zakazane są mu wszystkie działania, które sprawią, że nakazy stan rzeczy nie zostanie zrealizowany (tzw. wnioskowanie „z celu na środki”)

3. reguła wnioskowań a fortiori - występuje w dwóch postaciach

• argumentum a maiori ad minus (z większego na mniejsze) tzn. komu wolno czynić więcej, temu wolno czynić mniej np. wykładnia autentyczna

• argumentum a minori ad minus - (z mniejszego na większe) tzn. komu nie wolno czynić mniej, temu nie wolno czynić więcej

4. reguła wnioskowania „a contrario”- (przez przeciwieństwo) tzn. jeżeli pewien stan rzeczy spełnia przesłanki prawne A₁, A₂, A₃..., to pociąga za sobą konsekwencje prawne B₁, B₂, B₃...”, stąd wniosek: „jeżeli dany stan rzeczy nie spełnia przesłanek prawnych A₁, A₂, A₃.., to nie pociąga on za sobą konsekwencji prawnych B₁, B₂, B₃...”

11. OMÓW REGUŁĘ WNIOSKOWAŃ A FORTIORI ( Z WIĘKSZEGO NA MNIEJSZE, Z MNIEJSZEGO

NA WIĘKSZE)

reguła wnioskowań a fortiori - występuje w dwóch postaciach

• argumentum a maiori ad minus (z większego na mniejsze) tzn. komu wolno czynić więcej, temu wolno czynić mniej np. wykładnia autentyczna (jeśli dany organ ma kompetencje do stanowienia prawa tym bardziej ma kompetencje do jego wykładni)

• argumentum a minori ad minus - (z mniejszego na większe) tzn., komu nie wolno czynić mniej, temu nie wolno czynić więcej, (jeśli zakazane jest wejście do lasu to tym bardziej zakazane jest rozpalanie ogniska)

12. OMÓW REGUŁĘ WNIOSKOWAŃ Z PRZECIWIEŃSTWA „ A CONTRARIO”

reguła wnioskowania „a contrario”- (przez przeciwieństwo) tzn. jeżeli pewien stan rzeczy spełnia przesłanki prawne A₁, A₂, A₃..., to pociąga za sobą konsekwencje prawne B₁, B₂, B₃...”, stąd wniosek:, „jeżeli dany stan rzeczy nie spełnia przesłanek prawnych A₁, A₂, A₃.., to nie pociąga on za sobą konsekwencji prawnych B₁, B₂, B₃...”(przysposobić można osobę małoletnią dla jej dobra, przeciwieństwo nie można przysposobić dziecka jedynie dla dobra osoby przysposabiającej)

13. OMÓW REGUŁĘ WNIOSKOWAŃ PRZEZ ANALOGIĘ Z USTAWĄ

1. wnioskowanie przez analogię (argumentu a simili) - wnioskowanie z podobieństwa. Stosuje się w przypadku wystąpienia luk w prawie. Luka w prawie - występuje, gdy brak jest normy, która miałaby zastosowanie w konkretnym przypadku.

Wyróżnia się: Analogię legis (analogię z ustawy) - składa się z trzech etapów:

1. ustalenie, że jakiś stan nie jest unormowany przez przepisy prawa

2. ustalenie podobieństwa miedzy tym faktem a jakimś innym faktem do niego podobnym i unormowanym przez przepisy prawa

3. wiązanie na podstawie podobieństwa, takich samych lub podobnych skutków prawnych z faktem nienormowanym, jakie są przewidziane dla faktu unormowanego (gdziekolwiek występuje ten sam cel, tam musi być również ta sama dyspozycja)

• Analogię iuris (analogię z prawa) -

1. brak nawet przepisu, który normowałby jakiekolwiek przypadki podobne

2. zatem wnioskujący odwołuje się do całokształtu unormowania składającego się na dany porządek prawny,

do ogólnych zasad prawnych

3. podmiot stosujący prawo „tworzy” nową normę na użytek tego jednorazowego rozstrzygnięcia.

Analogi nie stosuje się w prawie karnym materialnym!!!

IX 1. CO TO JEST SYSTEM PRAWA, WYMIEŃ ELEMENTY SYSTEMU PRAWA.

System prawa - to ogół norm prawnych obowiązujących w danym państwie, w określonym czasie, które tworzą

zorganizowaną i uporządkowaną całość zgodnie z określonymi zasadami.
Elementy systemu prawa - to normy prawne o charakterze generalnym i abstrakcyjnym, a także normy o

szczególnym znaczeniu jak zasady prawa poszczególnych gałęzi oraz instytucje prawne.

2. CO TO JEST INSTYTUCJA PRAWNA, GAŁĄŹ PRAWA

Instytucje prawne - jest to zespół norm regulujących w wyczerpujący sposób pewien typ stosunków społecznych.

np.dla prawa rodzinnego i opiekuńczego takimi instytucjami są: małżeństwo, rozwód, wspólność majątkowa,

uznanie dziecka, przysposobienie.
Przez pojęcie gałąź prawa -rozumiemy ukształtowany historycznie kompleks norm prawnych regulujących

określoną kategorię stosunków społecznych.

3. WYMIEŃ RODZAJE SPRZECZNOŚCI, OMÓW JEDNĄ WYBRANĄ PRZEZ SIEBIE

1) sprzeczności logiczne - występują, gdy w takich samych okolicznościach adresat ma a) zakazane, nakazane, b)

nakazane, dozwolone, c) zakazane, dozwolone określone zachowanie, co w rezultacie sprawia, że zawsze łamie

jedna z norm a), i nigdy nie może skorzystać z dozwolenia mocnego, ponieważ znów powoduje to złamanie jednej

z norm b), c)
2) przeciwieństwa logiczne - występuje, gdy dwie lub więcej norm nakazuje adresatowi dwa lub więcej rożnych

zachowań, które są niemożliwe do jednoczesnego zrealizowania (zakaz opuszczania mieszkania -nakaz wstawienia

się w sądzie)

3) niezgodność prakseologiczna (praktyczna) - polega na tym, że zachowanie zgodne z jedna normą niweczy

częściowo, lub całkowicie skutki zachowania zgodnego z inną normą np. nakaz posadzenia drzew na danym

terenie - nakaz utwardzenia tego placu.

4. CO TO ZNACZY, ŻE SYSTEM PRAWA JEST ZUPEŁNY W ZNACZENIU KWALIFIKACYJNYM

Zupełność kwalifikacyjna polega na tym, że na podstawie norm systemu prawa można w dowolnym zachowaniu

orzec, że jest albo przedmiotem obowiązku (nakazu, zakazu) albo uprawnienia (dozwolenie mocne) albo jest

prawnie indeferendne (obojętne) System prawny jest zupełny, jeśli jest wolny od luk.

5. NA, CZYM POLEGA LUKA AKSJOLOGICZNA

Luka - to nieświadomy i niezamierzony przez ustawodawcę brak regulacji prawnych
Luka aksjologiczna - występuje, gdy ktoś uważa, że jakiś stan rzeczy powinien być uregulowany przez prawo, ale

prawodawca tak nie uważa.

6. NA, CZYM POLEGA LUKA LOGICZNA

Luka logiczna - występuje, gdy mamy sprzeczne ze sobą normy i nie możemy użyć reguł kolizyjnych, wówczas

należy uznać obydwie za nieobowiązujące i wtedy powstaje luka.

7. NA, CZYM POLEGA LUKA KONSTRUKCYJNA

Luka konstrukcyjna - powstaje, gdy brak jest normy, która powinna być ustanowiona na podstawie upoważnienia

w innej obowiązującej normie (np. brak rozporządzenia ustawy)

8. JAK W PROCESIE STOSOWANIA PRAWA ELIMINUJE SIĘ SPRZECZNOŚCI NORM I LUKI

Usuwanie sprzeczności norm może nastąpić przez poprawienie tekstu prawnego przez samego prawodawcę w

drodze prawotwórczej. Eliminacja sprzeczności pozornych następuje przez reguły interpretacyjne pozwalające

ograniczyć zakres zastosowania norm przez uchylenie jednej z nich przy pomocy reguł kolizyjnych.

Luki usuwa się w drodze prawotwórczej lub przez uzupełnienie danej instytucji przez brakującą normę.

X 1. CO TO JEST: STANOWIENIE PRAWA I STOSOWANIE PRAWA.

STANOWIENIE PRAWA- to działalność organów państwa wyposażonych w kompetencje prawotwórcze, czego

rezultatem są akty normatywne o charakterze generalnym i abstrakcyjnym.
STOSOWANIE PRAWA- to działalność kompetentnych organów państwa, polegająca na wydaniu w oparciu o

normy generalne i abstrakcyjne decyzji konkretno - indywidualnych, które ustalają konsekwencje prawne

udowodnionych faktów.

2. WYMIEŃ ETAPY PROCESU STOSOWANIA PRAWA

W procesie stanowienia prawa wyróżnia się następujące etapy:

a) ustalenie stanu faktycznego sprawy

b) stwierdzenie czy i jakie przepisy prawne i zawarte w nich normy odnoszą a się do stanu faktycznego

c) subsumpcja, czyli stwierdzenie, że udowodniony jednostkowy fakt zalicza się do ogólnej kategorii faktów, do

których odnosi się dana norma, jako generalna i abstrakcyjna reguła.

d) ustalenie skutków prawnych danego faktu w świetle danej normy.

3. CO TO JEST SUBSUMPCJA

Subsumpcja - czyli stwierdzenie, że udowodniony jednostkowy fakt zalicza się do ogólnej kategorii faktów, do

których odnosi się dana norma, jako generalna i abstrakcyjna reguła?

4. CO TO JEST PRZESTRZEGANIE PRAWA

Przestrzeganie prawa - to świadome zachowanie adresatów norm zgodne z treścią w dyspozycji i w warunkach

określonych w hipotezie (przestrzeganie prawa przez wszystkie organy jest konstytucyjna zasada ustrojowa w RP)

5. NA, CZYM POLEGA POSTAWA OPORTUNIZMU

OPORTUNIZM - adresat przestrzega prawa, ponieważ obawia się sankcji lub liczy na jakąś gratyfikację, nie

interesuje go samo prawo, lecz związane z nim korzyści bądź kary.

6. NA, CZYM POLEGA POSTAWA KONFORMIZMU

KONFORMIZM - adresat przestrzega prawa, bo środowisko, w którym się znajduje też go przestrzega.

7. NA, CZYM POLEGA POSTAWA LEGALIZMU

LEGALIZM - adresat przestrzega wszelkich norm systemu prawa z tego powodu, że są to właśnie normy prawne.

(bez względu na ich aprobatę lub dezaprobatę)

8. CO TO JEST CYWILNE NIEPOSŁUSZEŃSTWO

CYWILNE NIEPOSŁUSZEŃSTWO - to manifestacyjne, spektakularne nieprzestrzeganie pewnych norm

prawnych w celu wyrażenia protestu wobec ich treści, ocenianej, jako niesprawiedliwej, niesłusznej. Cywilne nie

posłuszeństwo ma na celu zwrócenie uwagi organów państwa na potrzebę zmiany złego prawa, czasem może być

traktowane, jako nadużycie i łamanie prawa w oczach organów państwowych.

XI 1. POJĘCIE PRAWORZĄDNOŚCI - WĘŻSZY I SZERSZY ZAKRES PODMIOTOWY

Praworządność - to przestrzeganie prawa przez wszystkich adresatów (osoby fizyczne, prawne, organy władzy)
W szerszym pojęciu zagadnienie praworządności obejmuje przestrzeganie prawa i uznawanych przez prawo

zasad społecznego współżycia przez poszczególnych obywateli.

Stanowisko praworządności w zakresie węższym podmiotowym odnosi się tylko do działań organów władzy

publicznej, nie zaś innych podmiotów prawa.

2. KONCEPCJE PRAWORZĄDNOŚCI FORMALNEJ I MATERIALNEJ

Praworządność - to przestrzeganie prawa przez wszystkich adresatów (osoby fizyczne, prawne, organy władzy)
Stanowisko praworządności w zakresie podmiotowym odnosi się tylko do działań organów władzy publicznej.
Zakres przedmiotowy wyróżnia dwie koncepcje praworządności:
a) praworządność formalna - sprowadza się do ścisłego przestrzegania prawa przez organy władzy publicznej bez

względu na jego treść.
b) praworządność materialna - mówi, że na miano praworządności zasługuje tylko takie prawo, którego treść

spełnia określone postulaty aksjologiczne (gwarantuje ochronę społecznie akceptowanych wartości moralnych,

politycznych i kulturalnych)

3. CO TO JEST PAŃSTWO PRAWNE, CO TO JEST FORMALNE I MATERIALNE PAŃSTWO PRAWNE

Państwo prawne - to państwo rządzone przez prawo, państwo praworządne.
Koncepcja państwa materialnego - kładzie zasadniczy nacisk na określone wymogi, jakie powinna spełniać treść

obowiązującego prawa. Za naczelną zasadę tej koncepcji uważa się gwarantowane przez państwo prawa i wolność

obywatelskie oraz ich zabezpieczenie.
Koncepcja państwa formalnego - ogranicza się do formalno-instytucjonalnych rozwiązań ustrojowych w celu

związania działalności państwa obowiązującym prawem (zasada podziału władzy, niezawisłość sędziów itp.) -

"państwo ustaw"

PYTANIA ZA 2 PKT.

II 1. OMÓW GŁÓWNE FAZY ZASADY PODZIAŁU WŁADZY

Zasada podziału władzy w obecnych systemach ustrojowych sprowadza się do :
a). konieczności funkcjonalnego i organizacyjnego podziału władzy
- tworzenie prawa - parlamentowi
- wykonywanie prawa - rządowi, głowie państwa i podległym im organom
- sądzenie - sądom
b). konieczności personalnego podziału władzy zakaz łączenia stanowisk w różnych organach państwowych

działających w wyodrębnionych sferach
c). nakaz takiego skonstruowania mechanizmu stosunków między władzami aby zapewniał wzajemne ich

oddziaływanie i hamowanie

III 1. RÓŻNICE MIĘDZY PRAWEM A MORALNOŚCIĄ (PRZYNAJMNIEJ 3 PIERWSZE)

1. W państwie unitarnym (jednolitym) obowiązuje jeden system prawny. (Wyjątkiem są państwa

federacyjne, gdzie obowiązują również prawa poszczególnych federacji). Nie ma natomiast jednego

systemu norm moralnych.
2. Normy prawne zaopatrzone są w sankcję prawną (karę mającą postać przymusu państwowego). Stanowi

ona reakcje państwa w przypadku naruszenia prawa. Naruszenie normy moralnej nie wywołuje takiej

reakcji państwa. Może zaistnieć jednak sankcja zewnętrzna - negatywna opinia społeczne, lub sankcja

wewnętrzna - wyrzuty sumienia.
3. Normy prawne mają charakter sformalizowany, są precyzyjne, wydawane wg określonej procedury przez

organy państwowe, mają postać pisemną. Normy moralne powstają żywiołowo, nie są sformalizowane, są

mniej precyzyjne i najczęściej nie mają charakteru pisemnego. Przestrzegane są pod wpływem

wewnętrznej motywacji o tym co dobre a co złe. Podlegają one zmianom z upływem kształtowania się

człowieka.
4. Normy prawne mają postać pisemną, podawane są w sposób określony przez przepisy prawne do

wiadomości publicznej. Normy moralne najczęściej nie mają charakteru pisemnego. Dowiadujemy się o

nich podczas życia w społeczeństwie.

2. RELACJE TREŚCIOWE POMIĘDZY PRAWEM A MORALNOŚCIĄ

1. Uregulowania zbieżne - adresat normy otrzymuje takie same nakazy, czy zakazy zarówno z normy moralnej jak i z normy prawnej, np. kradzież. Można to przedstawić w następującej postaci :

norma prawna = normie moralnej

2. Uregulowania rozbieżne - adresat normy otrzymuje inne nakazy czy zakazy z normy prawnej a inne z normy pozaprawnej, np. aborcja, rozkaz oddania strzału do przeciwnika na wojnie. Można to przedstawić w postaci: norma prawna  normie pozaprawnej

3. Uregulowania indyferentne - czyli obojętne wobec siebie. Występuje, gdy jakaś część aktywności jednostki zostanie objęta regulacją prawną a nie wypowiadają się na ten temat systemy pozaprawne, bądź na odwrót - zachowanie człowieka objęte jest regulacją pozaprawną a prawo się na ten temat nie wypowiada, np. ukłon grzecznościowy. Można to przedstawić w postaci: norma prawna norma pozaprawna

Normy moralne pełnią określone funkcje, jedną z nich jest samowychowanie człowieka. Ułatwiają one

samoocenę i korygowanie własnego postępowania. Słynne na gruncie doktryny stało się powiedzenie.

3. CO MOŻE ZAWIERAĆ POJEDYNCZY PRZEPIS

Przepisy prawa mogą zawierać:

- normę prawna w całości

- jakiś fragment normy prawnej

- części różnych norm prawnych

- mogą nie zawierać treści normatywnych

4. KONCEPCJE DOTYCZĄCE BUDOWY NORMY PRAWNEJ

Norma prawna składa się z:
hipotezy - określa ona adresata oraz warunki i okoliczności w których jest mu coś nakazane, zakazane,

lub dozwolone. (jeżeli ktoś osiąga dochód, wskazany adresat zdarzenia)
dyspozycji - podaje, w jaki sposób mamy się zachować, jeśli zajdą warunki określone w hipotezie normy

(jak się zachować wtedy)
sankcji - określa rodzaj sankcji (kary), jeśli adresat nie zachowa się w sposób określony w dyspozycji, czyli

złamie dyspozycję normy prawnej,

5. BUDOWA AKTU NORMATYWNEGO

1. część zwana NAGŁÓWKIEM:

1. określenie rodzaju aktu --------np. ustawa, rozporządzenie

2. data jego ustanowienia -------np. 6 czerwca 1997 r.

3.tytuł aktu - określający jego zakres przedmiotowy np. kodeks karny

Jeśli jest to akt wykonawczy (rozporządzenie) dodatkowo znajduje się powołanie podstawy prawnej (przepisu ustawy, która uprawnia do wydania aktu)

Np.

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej

z dnia 28 lutego 1997r.

w sprawie szczegółowych zasad prowadzenia i ewidencji bezrobotnych oraz innych osób poszukujących pracy

Na podstawie art. 36 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnianiu i przeciwdziałaniu bezrobociu (Dz. U. Z 1997r. Nr 25, poz. 128) zarządza się co następuje:

2. Wstęp (preambuła, arenga) - cel wydania aktu, oceny uzasadniające to wydanie, genezę historyczną polityczną itp.

3. Część ogólna - zwiera:

1. przepisy zawierające postanowienia wspólne dla całego aktu

2. definicje legalne

4. Część szczególna - zawiera:

1. zasadniczą materię aktu

2. zarówno przepisy lex specjalis jak i lex generalis

5. Przepisy końcowe - zawierają:

1. przepisy przejściowe

2. przepisy derogacyjne

3. określające termin wejścia w życie danego aktu

6. Podpis osoby uprawnionej

Publikatory: Dzienniki Ustaw RP, Monitor Polski - tekst zamieszczony w takim akcie to TEKST AUTENTYCZNY

6. WYMIEŃ I OMÓW PRZEPISY O WĄTPLIWEJ NORMATYWNOŚCI

Przepisy, w których nie ma normy prawnej to przepisy o wątpliwej normatywności.
Przepis taki to:
charakterystyki ustrojowe - deklaracje ideowo - polityczne
definicje ustawowe (legalne) - tj. przepisy ustalające znaczenie wyrażeń użytych w tekście prawnym, np. rzecz,

młodociany, nieruchomość
leges imperferectae - przepisy niedoskonałe, czyli nieopatrzone w żadną sankcję np.

(dzieci powinny pomagać rodzicom w gospodarstwie domowym)

7. RODZAJE UCHYLEŃ (ABROGATIO, OBROGATIO, DEROGATIO)

Derogacja jest to pozbawienie przepisu prawnego mocy obowiązującej przez zastąpienie go innym przepisem

prawnym. derogacyjne (uchylające), rodzaje uchyleń to:
- abrogatio (czyste czy całkowite - uchylamy cały akt i na jego miejsce nie ma nowego)
- obrogatio (uchylamy stary a wprowadzamy nowy)
- derogatio (uchylamy tylko artykuł, przepis)

- przepisy kolizyjne (rozstrzygają sprzeczności między przepisami prawa)

- przepisy przejściowe (rozstrzygają jak postępować ze stanami powstałymi pod rządami dawnych przepisów

gdy zmieniają się na nowe uregulowania

VI 1. CO OZNACZA ZASADA „NIEZNAJOMOŚĆ PRAWA SZKODZI”

Oznacza to, iż nikt nie może tłumaczyć naruszenia normy prawnej swą niewiedzą. Każdy we własnym

interesie powinien dążyć, aby dowiedzieć się czy jego działanie lub zaniechanie jest objęte regulacją

prawną.

VII 1. JAKA JEST RÓŻNICA MIĘDZY PRZEPISAMI KOLIZYJNYMI A REGUŁĄ KOLIZYJNĄ

Przepisy kolizyjne rozstrzygają kolizję jakie mogą wystąpić pomiędzy przepisami prawnymi a mówiąc

ściślej pomiędzy zawartymi w nich normami.

Reguły kolizyjne wskazują który z dwóch przepisów zawierający niezgodne ze sobą normy należy uznać

za obowiązujący a który nie.

2. CO TO SĄ REGUŁY WALIDACYJNE

Reguły walidacyjne są to reguły włączania i wyłączania norm do i z systemu prawa. Zalicza się do nich

m.in.,reguły kolizyjne, przy pomocy, których usuwa się sprzeczności w prawie oraz reguły dotyczące

wskazań prawniczych.

VIII 1. OMÓW REGUŁĘ INSTRUMENTALNEGO ZAKAZU I NAKAZU

Reguła instrumentalnego nakazu - jeżeli ustawodawca zezwolił na pewne czynności to musiał również

zezwolić na wszystko to, bez czego ta czynność nie mogłaby być podjęta

Reguła instrumentalnego zakazu -jeżeli realizacja określonego stanu rzeczy jest adresatowi nakazana przez prawo, to zakazane są mu wszystkie działania, które sprawią, że nakazy stan rzeczy nie zostanie zrealizowany (tzw. wnioskowanie „z celu na środki ”)

2. NA, CZYM POLEGA ANALOGIA Z PRAWA

Analogia z prawa dotyczy pewnych sytuacji o szczególnych swoistych cechach i przez to nie podobnych

do żadnego stanu faktycznego uregulowanego, jakąkolwiek nomą prawną nie jest, więc możliwe

zastosowanie analogii z ustawy czyli wzięcia pod uwagę normy o podobnym stanie faktycznym. Dla

rozstrzygnięcia takiej sytuacji tworzy się jakby nową normę prawną która w ocenach i wartościach leży u

podstaw wielu innych norm.

- brak nawet przepisu, który normowałby jakiekolwiek przypadki podobne

- zatem wnioskujący odwołuje się do całokształtu unormowania składającego się na dany porządek prawny, do

ogólnych zasad prawnych

- podmiot stosujący prawo „tworzy” nową normę na użytek tego jednorazowego rozstrzygnięcia.

3. CO TO SĄ ZASADY PRAWNE

Zasady prawa - stanowią fundament całego porządku prawnego i wyznaczają funkcjonowanie systemu

prawnego w danym państwie. Wyznaczają pewne idee i wartości które prawodawca zamierza realizować,

tworząc określone reguły zachowania ,sposób interpretacji i stosowania prawa.

IX 1. NA, CZYM POLEGAJĄ WIĘZI TREŚCIOWE (STATYCZNE) I WIĘZI FORMALNE

(DYNAMICZNE) POMIĘDZY NORMAMI W RAMACH SYSTEMU PRAWA

Więź treściowa polega na tym, że normy prawne tworzą w zasadzie niesprzeczny i zupełny zespół norm

postępowania opierający się na wspólnej podstawie aksjologicznej lub instrumentalnej. Dzięki temu

możliwe jest wyinterpretowanie z przepisów prawnych innych norm, stanowiących ich konsekwencję.

Czynnikiem sprzyjającym więzi treściowej jest również jednolitość pojęć języka prawnego dla całego

systemu prawnego lub dla jego części.

Więzi formalne polegają na tym, że tworzenie norm w procesie stanowienia prawa odbywa się na

podstawie prawnie określonych kompetencji i procedur. Norma o niższej mocy prawnej powstaje na

podstawie normy hierarchicznie wyższej, o wyższej mocy prawnej, czyli norma hierarchicznie wyższa jest

podstawą obowiązywania normy hierarchicznie niższej.

2. CZYM RÓŻNIĄ SIĘ ZASADY PRAWA OD INNYCH „ZWYKŁYCH” NORM

Zasady prawa stanowią fundament całego porządku prawnego i wyznaczają funkcjonowanie systemu

prawnego w danym państwie. Od innych norm wyróżnia je szczególna treść (np. zasada praworządności,

równości wobec prawa, że prawo nie działa wstecz itp.) miejsce w strukturze hierarchicznej systemu

prawa (są zawarte w Konstytucji, w ustawach), rola wobec innych norm i instytucji prawnych (stanowią

uzasadnienie aksjologiczne pewnych grup norm lub instytucji prawnych ,np. zasada swobody umów,

ochrony dóbr osobistych.

PYTANIA 3 pkt.

I 1. WYMIEŃ I OMÓW METODY BADAWCZE STOSOWANE W PRAWOZNAWSTWIE

II 1. ZASADY SYSTEMU PARLAMENTARNO-GABINETOWEGO

2. ZASADY SYSTEMU PREZYDENCKIEGO

3. ZASADY SYSTEMU MIESZANEGO

4. OMÓW ZWIĄZKI PAŃSTWA Z PRAWEM

5. CO TO JEST PRAWO PODMIOTOWE , A CO TO JEST PRAWO PRZEDMIOTOWE

6. CO TO JEST PRAWO POZYTYWNE I PRAWO NATURALNE

IV 1. PRZEDSTAW I OMÓW PODZIAŁ ZDARZEŃ PRAWNYCH

Zdarzenia prawne - są to okoliczności, z którymi normy prawne wiążą określone skutki prawne w postaci

powstania, zmiany lub ustania stosunku prawnego.

Dzielimy je na:

Fakty - są to okoliczności niezależne od woli człowieka, które wywołują określone skutki prawne np. urodzenie

dziecka, śmierć człowieka, klęski żywiołowe.

Działania - to pozostałe zdarzenia prawne zależne od woli człowieka i wywołujące przewidziane prawem skutki.

Mogą polegać zaniechaniu, czyli nie wykonaniu jakiegoś działania dzielimy je na :

1. czynności konwencjonalne- tj. celowe, zamierzone zachowanie podmiotów, które zmierzają do wywołania skutków prawnych tj. czynności prawne, orzeczenia sądowe(konstytutywne, a nie deklaratoryjne) decyzje administracyjne

2. inne czyny - zachowania podmiotów, które rodzą skutki prawne, mimo że podmiot nie dążył do ich wywołania. Wyróżniamy tu:

- czyny zgodne z prawem (dozwolone) tj. takie, których prawo nie zabrania dokonywać, ale łączy z nimi określone skutki prawne np. znalezienie zgubionej rzeczy - prawo do znaleźnego (1/10 wartości rzeczy - art. 183 k.c.)

- czyny niezgodne z prawem (niedozwolone) tj. przestępstwa, wykroczenia, delikty prawa cywilnego.

2. OMÓW ZDOLNOŚĆ PRAWNA I ZDOLNOŚĆ DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH OSÓB FIZYCZNYCH

Zdolność prawna - to możliwość posiadania (bycia podmiotem) praw i obowiązków w sferze prawa cywilnego.

Każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną. Dziecko poczęte nienarodzone jest traktowane, jako

podmiot prawa pod warunkiem, że urodzi się żywe( np. można zapisać majątek, powołać do spadku). Zdolność

prawna ma charakter bezwarunkowy i nie można się jej pozbyć, uszczuplić. Zdolność prawna osoby fizycznej

ustaje wraz z jego śmiercią. Dowód śmierci stanowi akt zgonu. Kodeks cywilny wprowadza instytucję uznania za

zmarłego, dotyczy ona osób zaginionych. W takich przypadkach, po upływie ustalonych terminów sąd wydaje

postanowienie o uznaniu za zmarłego podając ustaloną datę śmierci. Gdy okazuje się, że osoba uznana za zmarłą,

jednak żyje, można takie postanowienie uchylić. Z chwilą śmierci wygasają prawa i obowiązki nie majątkowe

człowieka a majątkowe przechodzą na spadkobierców.

Zdolność do czynności prawnych osób fizycznych jest to możność nabywania praw i zaciągania zobowiązań

przez podmiot we własnym imieniu w drodze określonych czynności prawnych.

Zdolność ta daje podmiotowi możność wywołania we własnym imieniu, na własny rachunek, w drodze złożonego

oświadczenia woli skutków prawnych w postaci powstania, zmiany lub ustania stosunków prawnych. W polskim

prawie cywilnym, aby człowiek posiadał zdolność do czynności prawnych winien osiągnąć określony stopień

dojrzałości oraz posiadać taką sprawność umysłową, aby nie była mu potrzebna pomoc innych osób przy

prowadzeniu własnych spraw.
Wyróżnia się trzy kategorie osób fizycznych:
a) osoby posiadające pełna zdolność do czynności prawnych-posiadają ją osoby po osiągnięciu

pełnoletniości (o ile nie zostały ubezwłasnowolnione), czyli ukończyły 18 lat oraz pełnoletnia jest

osoba, która uzyskała pełnoletniość poprzez zawarcie związku małżeńskiego, chodzi tu o kobiety,

które zawarły małżeństwo mając ukończone 16 lat. Osoby te mogą dokonywać wszelkich czynności

prawnych.

b) osoby nieposiadające zdolności do czynności prawnych- to osoby, które nie ukończyły 13 lat,

oraz osoby ubezwłasnowolnione całkowicie.
c) osoby posiadające ograniczoną zdolność do czynności prawnych-to osoby, które ukończyły 13 lat,

a nie ukończyły 18 lat, osoby ubezwłasnowolnione częściowo, oraz osoby pełnoletnie, dla których

sąd ustanowił doradcę tymczasowego w toku odbywającego się postępowania o ich

ubezwłasnowolnienie całkowite.

3. TRYB POWOŁANIA OSÓB PRAWNYCH I LIKWIDACJA OSÓB PRAWNYCH

Tryb powołania i likwidacja osób prawnych.
Osobą prawną jest zespól ludzi i przedmiotów majątkowych zorganizowanych dla osiągnięcia pewnych celów i

uznanych przez prawo za samodzielny podmiot w stosunkach prawnych. Posiada zdolność praw i zobowiązań do

czynności prawnych.

Sposób tworzenia osób prawnych i sposób ich likwidacji regulują przepisy obowiązującego prawa.

Wyróżnia się trzy zasadnicze sposoby tworzenia osób prawnych: typ erekcyjny, koncesyjny i rejestracyjny.

Tryb erekcyjny polega na tym, że osoba prawna zostaje powołana za pomocą aktu erekcyjnego kompetentnego

organu państwowego, uzyskując z chwilą powołania zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych. Tym

sposobem powstają, np. przedsiębiorstwa państwowe, banki państwowe, państwowe szkoły wyższe.

Tryb koncesyjny polega na tym, że osoba prawna powstaje z inicjatywy założycieli, ale na podstawie zezwolenia

(koncesji), właściwego organu państwa na utworzenie danej osoby prawnej.

Tryb rejestracyjny polega na tym, że utworzona z inicjatywy założycieli osoba prawna zostaje wpisana do

właściwego rejestru i z tą chwilą nabywa osobowość prawną, chyba, że przepisy szczególne stanowią inaczej (art.

37 & 1 K.c.). Nie jest tutaj wymagane żadne zezwolenie, założyciele muszą tylko spełnić wszystkie warunki

wymagane przez obowiązujące przepisy dla powstania danego rodzaju osoby prawnej, co kontroluje organ

rejestrujący (sąd rejestrowy). W ten sposób powstają np. spółki kapitałowe prawa handlowego, partie polityczne.

Tryb modyfikacyjny (meldunkowy) - oświadczenie u notariusza.

Likwidacja osoby prawnej może nastąpić poprzez:

- decyzję o jej rozwiązaniu podjętą przez kompetentny organ danej osoby prawnej np. decyzja walnego zgromadzenia

spółdzielni,

- ogłoszenie upadłości (za upadłą uznaje się osobę prawną zaprzestającą płacenia swych długów), np.

przedsiębiorstwa państwowego, spółdzielni, spółki,

- akt kompetentnego organu państwowego, który nie zezwala na dalsza działalność osób prawnych danego rodzaju

lub tylko danej osoby prawnej.

4. RÓŻNICE MIĘDZY STOSUNKIEM ZOBOWIĄZANIOWYM (CYWILNO- PRAWNYM) I

ADMINISTRACYJNO- PRAWNYM

Stosunek cywilnoprawny	Stosunek administracyjnoprawny
- równorzędność stron, czyli żadna strona nie jest podporządkowana drugiej, nie podlega jej władzy	- nierównorzędność stron gdyż zawsze jedną ze stron jest organ władzy publicznej wyposażony w uprawnienia władcze
- równa pozycja i ochrona prawna stron stosunku prawnego	- nierówna pozycja i ochrona prawna stron stosunku prawnego
- swoboda kształtowania stosunku prawnego (dobrowolność zawarcia i rozwiązania stosunku prawnego)	- ograniczona swoboda kształtowania stosunku prawnego (częste narzucanie stosunku prawnego np. obowiązek meldunkowy)
- częste występowanie przepisów względnie obowiązujących (ius dispositivum)	- przewaga przepisów względnie obowiązujących (ius cogens)
- sądowy tryb ochronny interesów stron (stosowanie prawa przez niezależne organy państwowe)	- administracyjny tryb ochrony interesów stron (stosowanie prawa przez organy administracyjne będące częścią aparatu państwa)
- w przypadku naruszenia stosunku grozi sankcja nieważności lub sankcja egzekucyjna	- w przypadku naruszenia stosunku grozi sankcja egzekucyjna lub karna

V 1. SCHARAKTERYZUJ TYP SYSTEMU PRAWA STANOWIONEGO I TYP SYSTEMU PRAWA

PRECEDENSOWEGO

VII 1. KIEDY (JAKIE WARUNKI MUSZĄ ZAISTNIEĆ) NORMA MA MOC OBOWIĄZYWANIA

IX 1. WEDŁUG, JAKICH KRYTERIÓW DZIELONO PRAWO NA PRAWO PUBLICZNE I PRYWATNE ORAZ

UJĘCIE WSPÓŁCZESNE, (CO ZALICZAMY DO PRAWA PUBLICZNEGO A CO DO PRYWATNEGO)

XI 1. CO ZALICZAMY DO MATERIALNYCH GWARANCJI PRAWORZĄDNOŚCI, A CO DO

INSTYTUCJONALNYCH (FORMALNYCH) GWARANCJI PRAWORZĄDNOŚCI

---