Kierunek: administracja

Specjalność: bezpieczeństwo i porządek publiczny

III semestr

studenci cywilni

Przedmiot nr 44: Wybrane zagadnienia logistyki

Literatura:

1. P. Blaik, Logistyka, PWE, Warszawa 1997

2. A.. Abt, Systemy logistyczne w gospodarowaniu, Akademia Ekonomiczna
   w Poznaniu, 1997

3. Narodowy Plan Rozwoju 2007-2013

4. D. Małkowska, Inwentaryzacja od A do Z, Gdańsk, 2006 r.

5. E. Chojna-Duch, Polskie prawo finansowe. Finanse publiczne

6. B. Rączkowski, BHP w praktyce, Gdańsk, 2006 r.

Wykaz aktów prawnych:

1. Ustawa o finansach publicznych z dnia 27 sierpnia 2009 r. (Dz. U. Nr 157, poz. 1240 z dnia 24 września 2009 r.)

2. Ustawa z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (Dz.U. Nr14 poz. 114 z 2005 r. z późn. zm.)

3. Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. Nr 76, poz. 694 z 2002 r. ze zm.)

4. Ustaw z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. Nr 21, poz. 94 z 1998 r. z późn. zm.)

Instytut Organizacji i Zarządzania

podinsp. Marianna Wojtal

Temat 1

Geneza i rozwój logistyki

„… Jest rzeczą logistyki, żeby żołd był wypłacany, wojsko odpowiednio uzbrojone i uszeregowane, wyposażone w działa i sprzęt wojenny; żeby potrzeby wojska były dostatecznie i w odpowiednim czasie zaspokojone, a każda wyprawa wojenna odpowiednio przygotowana, tzn. przestrzeń i czas odpowiednio przeliczone, obszar oszacowany z uwzględnieniem ruchu wojsk, a także siły oporu przeciwnika, i zgodnie z tymi funkcjami należy regulować i porządkować ruchy i podział własnych sił zbrojnych…”

(Leontos ( 886-911), cesarz bizantyjski)

Logistyka-

greka: logos, logikos - sztuka liczenia, logiczne rozumowanie

francuski: loger, logis - sztuka związana z przemieszczaniem oddziałów, zapewnieniem zakwaterowania, zaopatrzeniem, obliczaniem czasu przemarszu wojsk .

Źródła logistyki

• Starożytność

• X w.n.e. - Bizancjum - Leontos VI „ Sumaryczne wyłożenie sztuki wojennej”

• 1837 r.- Francja- baron de Jomini „Zarys działań wojennych” - początek nauki logistyki w sferze wojskowości

• 1885 r. na Akademii Marynarki Wojskowej w USA wprowadzono przedmiot logistyka początek „kariery akademickiej”

• dalszy rozwój po II wojnie światowej

Fazy rozwoju logistyki

• Faza startu i budzenia się „logistyki”- USA, II połowa lat 50.:

Logistyka pełniąca funkcję podrzędną i pomocniczą wobec produkcji, brak systemów logistycznych

• Faza definiowania i konceptualizacji teorii logistyki oraz pierwsze próby jej zastosowania w praktyce- USA lata 60. ,Europa początek lat 70.:

• Faza rozszerzania roli logistyki, zmiana priorytetów- II połowa lat 70., pierwsza połowa lat 80. ;

Tworzenie koncepcji zintegrowanej logistyki, logistyka jako metoda zarządzania

• Faz dynamicznego rozwoju logistyki jako zintegrowanej koncepcji zarządzania przedsiębiorstwem i układu powiązań rynkowych- od końca lat 80.;

Powszechne wykorzystanie walorów logistyki, globalizacja działań i struktur logistycznych

Definicje logistyki:

• Logistyka to procesy fizycznego przepływu dóbr materialnych - surowców, materiałów, półfabrykatów, wyrobów gotowych- w przedsiębiorstwie, a także między przedsiębiorstwami, oraz przepływy strumieni informacyjnych odzwierciedlających procesy rzeczowe.

• Logistyka to pewna koncepcja, filozofia zarządzania procesami realnymi ( przepływem dóbr), oparta na zintegrowanym, systemowym ujmowaniu tych procesów.

• Logistyka to dziedzina wiedzy ekonomicznej, badającej prawidłowości i zjawiska przepływu dóbr i informacji w gospodarce, a także w poszczególnych jej ogniwach.

• Logistyka to proces zarządzania całym łańcuchem dostaw.

Istota logistyki:

Co? Komu? Ile? Gdzie? Kiedy? Jak? Dlaczego?

Jak planować i organizować łańcuch działania, aby uzyskiwać optymalne rezultaty, w aktualnych lub prognozowanych warunkach wewnętrznych i zewnętrznych

Podsystemy logistyczne:

• produkcji

• magazynowania

• dystrybucji

• handlu

• dowozu

• eksploatacji

• konsumpcji

Składniki procesów logistycznych

• Fizyczny przepływ dóbr rzeczowych

• Procesy informacyjno-decyzyjne

• Utrzymywanie zapasów

• Infrastruktura procesów logistycznych

• Koszty logistyczne

Fizyczny przepływ dóbr i usług:

• przepływ produktów, dóbr rzeczowych pozyskiwanych z przyrody, przez kolejne fazy przetwarzania, transportu, magazynowania, aż do odbiorców finalnych- konsumentów

Procesy informacyjno-decyzyjne:

• systemy kodowania i identyfikacji dóbr

• dokumentacja przepływu

• system kodowania dokumentów

• system obiegu dokumentów

• przetwarzanie informacji

• techniczne środki emisji, przetwarzania, gromadzenia informacji

Utrzymanie zapasów:

• zapas minimalny, maksymalny, bezpieczeństwa

• surowce i materiały, produkcja niezakończona, wyroby gotowe i towary

Infrastruktura procesów logistycznych to grupy środków technicznych:

• transport,

• budynki i budowle magazynowe wraz z wyposażeniem,

• opakowania,

• urządzenia i ich systemy oraz programu użytkowe przetwarzające informacje

Koszty logistyczne to wyrażone w pieniądzu:

• koszty pracy i zużycia czynników wytwórczych

• koszty zdarzeń nadzwyczajnych

• koszty utraconych korzyści

Systemy logistyczne

• system mikrologistyczny to system tożsamy z systemem logistycznym pojedynczego podmiotu funkcjonującego na rynku

• system metalogistyczny obejmują szereg przedsiębiorstw i procesy zachodzące miedzy tymi przedsiębiorstwami, obejmują całokształt takich powiązań

• system makrologistyczny - tożsamy z systemem logistycznymi kraju (całej gospodarki)

Temat nr 2:

Usytuowanie jednostek administracji publicznej w systemie finansów publicznych

Jednostki administracji- jednostki sektora finansów publicznych

1. Akty prawne:

• Ustawa o finansach publicznych z dnia 27 sierpnia 2009 r. (Dz. U. Nr 157, poz. 1240 z dnia 24 września 2009 r.)

• Ustawa o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych z 17 grudnia 2004 r.(Dz. U. 14, poz. 114 z 25.01.2005 r.)

Ustawa określa:

• zakres i zasady działania oraz organizację jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych;

• zakres i zasady działania agencji wykonawczych, instytucji gospodarki budżetowej i państwowych funduszy celowych;

• zasady funkcjonowania jednostek sektora finansów publicznych w zakresie gospodarki finansowej;

• zasady i tryb kontroli procesów związanych z gromadzeniem i rozdysponowywaniem środków publicznych oraz gospodarowaniem mieniem;

• zasady zarządzania państwowym długiem publicznym oraz procedury ostrożnościowe i sanacyjne;

• zasady i tryb opracowywania oraz uchwalania Wieloletniego Planu Finansowego Państwa;

• zasady i tryb opracowywania oraz uchwalania wieloletniej prognozy finansowej jednostki samorządu terytorialnego;

• zasady i tryb sporządzania budżetu państwa w układzie zadaniowym;

• zakres i szczegółowość oraz zasady i tryb planowania, uchwalania i wykonywania budżetu państwa oraz budżetów jednostek samorządu terytorialnego;

• szczególne zasady rachunkowości, planowania i sprawozdawczości obowiązujące w sektorze finansów publicznych;

• zasady gospodarowania środkami publicznymi pochodzącymi z budżetu Unii Europejskiej oraz z innych źródeł zagranicznych;

• zasady kontroli zarządczej i audytu wewnętrznego oraz koordynacji kontroli zarządczej i audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych.

2. Pojęcia i definicje

Finanse publiczne - procesy związane z gromadzeniem środków publicznych oraz ich rozdysponowaniem, a w szczególności:

• gromadzenie dochodów i przychodów publicznych;

• wydatkowanie środków publicznych;

• finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa;

• finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu jednostki samorządu terytorialnego;

• zaciąganie zobowiązań angażujących środki publiczne;

• zarządzanie środkami publicznymi;

• zarządzanie długiem publicznym;

• rozliczenia z budżetem Unii Europejskiej.

Sektor finansów publicznych tworzą:

• organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa oraz sądy i trybunały;

• jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki;

• jednostki budżetowe;

• samorządowe zakłady budżetowe;

• agencje wykonawcze;

• instytucje gospodarki budżetowej;

• państwowe fundusze celowe;

• Zakład Ubezpieczeń Społecznych i zarządzane przez niego fundusze oraz Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i fundusze zarządzane przez Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego;

• Narodowy Fundusz Zdrowia;

• samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej;

• uczelnie publiczne;

• Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne;

• państwowe i samorządowe instytucje kultury oraz państwowe instytucje filmowe;

• inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, jednostek badawczo-rozwojowych, banków i spółek prawa handlowego.

Jednostki sektora finansów publicznych

• jednostki budżetowe

• samorządowe zakłady budżetowe

• agencje wykonawcze

• instytucje gospodarki budżetowej

• państwowe fundusze celowe

Jednostki budżetowe

• pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadzają na rachunek odpowiednio dochodów budżetu państwa albo budżetu jednostki samorządu terytorialnego,

• podstawą gospodarki finansowej jest plan dochodów i wydatków

   Samorządowy zakład budżetowy

• odpłatnie wykonuje zadania,

• pokrywa koszty swojej działalności z przychodów własnych,

• podstawą gospodarki finansowej jest roczny plan finansowy

• wpłaca do budżetu j.s.t. nadwyżkę środków obrotowych, ustaloną na koniec okresu sprawozdawczego.

Samorządowy zakład budżetowy wykonuje zadania własne j.s.t. w zakresie:

• gospodarki mieszkaniowej i gospodarowania lokalami użytkowymi,

• dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego,

• wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz,

• lokalnego transportu zbiorowego,

• targowisk i hal targowych,

• zieleni gminnej i zadrzewień,

• kultury fizycznej i sportu, w tym utrzymywania terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych,

• utrzymywania różnych gatunków egzotycznych i krajowych zwierząt, w tym w szczególności prowadzenia hodowli zwierząt zagrożonych wyginięciem, w celu ich ochrony poza miejscem naturalnego występowania,

• cmentarzy

Agencja wykonawcza

• państwowa osoba prawna

• tworzoną na podstawie ustawy

• realizuje zadania państwa

• podstawą gospodarki finansowej jest roczny plan finansowy

• wydatki zrównoważone z dochodami

• jest obowiązana wpłacać do budżetu państwa,
  na rachunek dochodów państwowej jednostki budżetowej obsługującej ministra sprawującego nadzór nad tą agencją, nadwyżkę środków finansowych ustaloną na koniec roku,

Instytucja gospodarki budżetowej

• jest jednostką sektora finansów publicznych tworzoną

• w celu realizacji zadań publicznych,

• odpłatnie wykonuje wyodrębnione zadania;

• pokrywa koszty swojej działalności oraz zobowiązania
  z uzyskiwanych przychodów,

• uzyskuje osobowość prawną,

• podstawą gospodarki finansowej jest roczny plan finansowy,

• koszty instytucji mogą być ponoszone tylko w ramach posiadanych środków finansowych,

• samodzielnie gospodaruje mieniem.

Państwowy fundusz celowy

• tworzony na podstawie ustawy,

• przychody funduszu pochodzą ze środków publicznych,

• koszty są ponoszone na realizację wyodrębnionych zadań państwowych,

• nie posiada osobowości prawnej,

• stanowi wyodrębniony rachunek bankowy,

• podstawą gospodarki finansowej funduszu jest roczny plan finansowy.

Fundusz celowy w Policji; Fundusz Wsparcia Policji: fundusz centralny, wojewódzkie, szkół; środki Funduszu są przeznaczone na:
1)  pokrywanie wydatków inwestycyjnych, modernizacyjnych lub remontowych oraz kosztów utrzymania i funkcjonowania jednostek organizacyjnych Policji, a także zakup niezbędnych na ich potrzeby towarów
i usług,
2)  rekompensatę pieniężną dla policjantów za czas służby przekraczający normę określoną w art. 33 ust.
2 ustawy o Policji,
3)  nagrody dla policjantów za osiągnięcia w służbie.

Zasady dokonywania wydatków przez jednostki sektora finansów publicznych:

• zgodnie z przepisami dotyczącymi poszczególnych rodzajów wydatków,

• w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasady uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów;

• w sposób umożliwiający terminową realizację zadań;

• w wysokości i terminach wynikających z wcześniej zaciągniętych zobowiązań.

3. Budżet państwa

• roczny plan dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów:

• organów władzy publicznej, w tym organów administracji rządowej, organów kontroli i ochrony prawa;

• sądów i trybunałów,

• uchwalany w formie ustawy budżetowej na okres roku kalendarzowego -"roku budżetowego",

• stanowi podstawę gospodarki finansowej państwa w roku budżetowym.

Dochody, wydatki publiczne i przychody, którymi dysponują jednostki sektora finansów publicznych klasyfikuje się według:

• działów i rozdziałów - określających rodzaj działalności,

• paragrafów - określających rodzaj dochodu, przychodu lub wydatku

Dysponenci części budżetu państwa:

• kierownicy organów naczelnych

• dla sądownictwa powszechnego Minister Sprawiedliwości,

• właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych,

• wojewodowie,

• kierownicy państwowych jednostek organizacyjnych

Wieloletni Plan Finansowy Państwa

• to plan dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów budżetu państwa,

• sporządzany na cztery lata budżetowe,

• sporządzany w układzie obejmującym funkcje państwa wraz z celami i miernikami stopnia wykonania danej funkcji,

• uwzględnia cele średniookresowej strategii rozwoju kraju i kierunki polityki społeczno-gospodarczej RM.

Wieloletni Plan Finansowy Państwa, w podziale na poszczególne lata budżetowe, określa:

• podstawowe wielkości makroekonomiczne;

• kierunki polityki fiskalnej;

• prognozy dochodów oraz wydatków budżetu państwa;

• kwotę deficytu i potrzeb pożyczkowych budżetu państwa oraz źródła ich sfinansowania;

• prognozy dochodów i wydatków budżetu środków europejskich;

• wynik budżetu środków europejskich;

• skonsolidowaną prognozę bilansu sektora finansów publicznych;

• kwotę państwowego długu publicznego.

WPFP stanowi podstawę przygotowywania projektu ustawy budżetowej na kolejny rok budżetowy.

Temat nr 3:

Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych

USTAWA z dnia 17 grudnia 2004 r.(obowiązywanie od 1 lipca 2005 r.) o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych

Ustawa określa:

• Zasady i zakres odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych,

• Organy właściwe oraz postępowanie w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

Zakres odpowiedzialności

Odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych podlegają:

1. osoby wchodzące w skład organu wykonującego budżet lub plan finansowy jednostki sektora finansów publicznych albo jednostki nie zaliczanej do sektora finansów publicznych otrzymującej środki publiczne lub zarządzającego mieniem tych jednostek;

2. kierownicy jednostek sektora finansów publicznych;

3. pracownicy jednostek sektora finansów publicznych, którym powierzono określone obowiązki w zakresie gospodarki finansowej lub czynności przewidziane w przepisach o zamówieniach publicznych;

  4)  osoby gospodarujące środkami publicznymi przekazanymi jednostkom nie zaliczanym do sektora finansów publicznych.

Uwolnienie się od odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny:

• za zgłoszenie sprzeciwu przez członka organu kolegialnego do uchwały na piśmie albo ustnie do protokołu, głosowanie przeciwko uchwale

• pisemne zastrzeżenie dokonane przez pracownika i pisemne potwierdzenie wykonania polecenia

 Kary za naruszenie dyscypliny finansów publicznych :

1. upomnienie;

2. nagana;

3. kara pieniężna - od jednokrotności do trzykrotności miesięcznego wynagrodzenia osoby odpowiedzialnej lub od jednokrotności do pięciokrotności przeciętnego wynagrodzenia.

  4)  zakaz pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi na okres od roku do 5 lat.

Zakaz pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi:

• wymierza się w przypadku rażącego naruszenia dyscypliny finansów,

• wyklucza możliwość:

  1)  pełnienia funkcji kierowniczych w   jednostkach sektora finansów publicznych;

2. reprezentowania interesów majątkowych SP , jednostki samorządu terytorialnego lub innej jednostki sektora finansów publicznych;

  3)  członkostwa w organach stanowiących, nadzorczych i wykonawczych państwowych i samorządowych osób prawnych.

 Nie stanowi naruszenia dyscypliny finansów publicznych działanie lub zaniechanie skutkujące przekroczeniem uprawnień do wydatkowania środków publicznych w kwocie nieprzekraczającej w roku budżetowym łącznie przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim

Nie dochodzi się odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych:

• w przypadku działania lub zaniechania podjętego wyłącznie w celu ograniczenia skutków zdarzenia losowe, tj. wywołanego przez czynniki zewnętrzne, którego nie można przewidzieć z pewnością, w szczególności zagrażające bezpośrednio życiu lub zdrowiu ludzi lub grożące powstaniem szkody niewspółmiernie większej niż spowodowana działaniem lub zaniechaniem naruszającym dyscyplinę finansów publicznych.

 Nie dochodzi się odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych:

• którego stopień szkodliwości dla finansów publicznych jest znikomy.

Przy ocenie stopnia szkodliwości bierze się pod uwagę w szczególności:

1. wysokość uszczuplonych środków publicznych;

  2)  kwotę środków publicznych niewpłaconych lub niezwróconych

3. kwotę środków publicznych wydatkowanych bez upoważnienia lub z jego przekroczeniem albo niezgodnie z przeznaczeniem;

4. wysokość zobowiązań zaciągniętych bez upoważnienia lub z jego przekroczeniem;

  5)  kwotę odsetek, kar i opłat zapłaconych wskutek zwłoki w opłaceniu należności.

 W przypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie można, biorąc pod uwagę:

• rodzaj i okoliczności naruszenia dyscypliny lub

• właściwości i warunki osobiste sprawcy naruszenia dyscypliny

wymierzyć karę łagodniejszego rodzaju, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.

Zawiadomienie o naruszeniu dyscypliny finansów publicznych składa niezwłocznie do właściwego rzecznika dyscypliny:

1. kierownik jednostki sektora finansów publicznych;

  2)  kierownik jednostki otrzymującej środki publiczne;

3. organ sprawujący nadzór nad jednostką sektora finansów publicznych;

4. organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego;

5. organ kontroli lub kierownik jednostki prowadzącej kontrolę ;

  6)  dysponent przekazujący środki publiczne jednostce nie zaliczanej do sektora finansów publicznych

Zasady postępowania

• postępowanie dwuinstancyjne - przed komisją orzekającą oraz odwoławcze przed Główną Komisją Orzekającą,

• postępowanie wyjaśniające prowadzi rzecznik dyscypliny

• komisja orzeka na rozprawie lub posiedzeniu w składzie trzech osób

• stronami postępowania przed komisją są obwiniony oraz oskarżyciel- rzecznik dyscypliny

Obwiniony- osoba, wobec której oskarżyciel wystąpił z wnioskiem o ukaranie

Obwinionemu przysługuje prawo do:  

• obrony w toku całego postępowania

• przedstawiania dowodów na swoją obronę oraz składania wniosków dowodowych

• korzystania z pomocy jednego obrońcy

 Obwinionego uważa się za niewinnego, dopóki jego nie zostanie udowodniona i potwierdzona prawomocnym orzeczeniem w sprawie o naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

 Obwiniony nie ma obowiązku dowodzenia swojej niewinności i może bez podania powodów odmówić składania wyjaśnień lub odpowiedzi na poszczególne pytania.

 Nie dające się usunąć wątpliwości rozstrzyga się na korzyść obwinionego.

Organy właściwe do wypełniania funkcji oskarżyciela

• rzecznik dyscypliny:

• prowadzi postępowanie wyjaśniające

• wypełniania funkcję oskarżyciela w pierwszej instancji

• Główny Rzecznik Dyscypliny

• jest przełożonym swoich zastępców oraz rzeczników dyscypliny i ich zastępców

• działa na rzecz finansów publicznych

Organami orzekającymi są :

• komisje orzekające w pierwszej instancji,

• Główna Komisja Orzekająca w drugiej instancji

 Kadencja komisji orzekających i Głównej Komisji Orzekającej trwa 4 lata.

Członkowie komisji orzekających i Głównej Komisji Orzekającej są niezawiśli w zakresie orzekania w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych i podlegają tylko przepisom prawa.

 Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest:

  1)  nieprzekazanie do budżetu w należnej wysokości pobranych dochodów lub nieterminowe przekazanie tych dochodów;

2. niedokonanie wpłaty do budżetu w należnej wysokości nadwyżki dochodów własnych przez j.b., nadwyżki środków obrotowych przez z. b. albo części zysku przez g. p. lub nieterminowe dokonanie tej wpłaty.

• przeznaczenie dochodów, z wyłączeniem dochodów własnych oraz dochodów gromadzonych na rachunku funduszu motywacyjnego, uzyskiwanych przez j.b. na wydatki ponoszone w tej jednostce.

 Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest: ( środki unijne)

1. przyznanie lub przekazanie środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej oraz innych środków pochodzących ze źródeł zagranicznych, nie podlegających zwrotowi, bez zachowania lub z naruszeniem procedur obowiązujących przy ich przyznaniu lub przekazaniu;

2. przyznanie lub przekazanie środków na realizację zadań Wspólnej Polityki Rolnej bez zachowania procedur obowiązujących przy uruchamianiu tych środków;

  3)  wykorzystanie środków unijnych niezgodnie z przeznaczeniem lub niezgodnie z obowiązującymi procedurami.

Naruszenia dyscypliny finansów publicznych jest : (w związku z udzielaniem zamówienia publicznego)

• udzielenie zamówienia publicznego:

1. wykonawcy, który nie został wybrany w trybie określonym w przepisach o zamówieniach publicznych;

 2)  z naruszeniem przepisów o zamówieniach publicznych dotyczących:

• przesłanek stosowania poszczególnych trybów

• obowiązku zamieszczenia ogłoszenia

• obowiązku uzyskania wymaganej zgody Prezesa UZP

3) którego przedmiot lub warunki zostały określone w sposób naruszający zasady uczciwej konkurencji;

4) z innym, niż wymienione w/w naruszeniem przepisów o zamówieniach publicznych, jeżeli naruszenie to miało wpływ na wynik postępowania

• zawarcie umowy w sprawie zamówienia publicznego:

• bez zachowania formy pisemnej;

  2)  na czas nieoznaczony,

3) na czas dłuższy niż 3 lata bez wymaganej zgody Prezesa UZP

  4)  przed ostatecznym rozstrzygnięciem protestu

• unieważnienie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego z naruszeniem przepisów o zamówieniach publicznych

• niezłożenie przez członka komisji przetargowej lub inną osobę występującą w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego w imieniu zamawiającego oświadczeń wymaganych przepisami

• niewyłączenie z postępowania osoby podlegającej wyłączeniu

• zmiana umowy w sprawie zamówienia publicznego z naruszeniem przepisów

Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest:

1) dokonanie zmiany w budżecie lub planie finansowym jednostki sektora finansów publicznych bez upoważnienia albo z przekroczeniem zakresu upoważnienia

• dokonanie wydatku ze środków publicznych bez upoważnienia albo z przekroczeniem zakresu upoważnienia.

Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest:

1) niewykonanie zobowiązania jednostki sektora finansów publicznych, którego skutkiem jest zapłata odsetek, kar lub opłat.

• zaciągnięcie zobowiązania bez upoważnienia albo z przekroczeniem zakresu upoważnienia

 Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest: (należności)

1. nieustalenie, niepobranie, niedochodzenie należności SP, jednostki samorządu terytorialnego lub innej jednostki sektora finansów publicznych albo pobranie lub dochodzenie tej należności w wysokości niższej niż wynikająca z prawidłowego obliczenia;

  2)  niezgodne z przepisami umorzenie należności albo dopuszczenie do przedawnienia tej należności;

  3)  niedochodzenie nadmiernie lub nienależnie pobranych środków pochodzących  z budżetu Unii Europejskiej lub źródeł zagranicznych, niepodlegających zwrotowi.

Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest: ( dotacje)

1. przekazanie dotacji z naruszeniem zasad lub trybu jej udzielania;

2. nierozliczenie przekazanej dotacji lub nieterminowe rozliczenie tej dotacji;

3. nieustalenie kwoty dotacji podlegającej zwrotowi do budżetu.

4.   wydatkowanie dotacji niezgodnie z przeznaczeniem określonym przez udzielającego dotację;

5.  niedokonanie zwrotu dotacji w należnej wysokości lub nieterminowe dokonanie zwrotu tej dotacji.

Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest: ( zobowiązania płatnika- zakładu pracy):

• nieopłacenie przez jednostkę sektora finansów publicznych:

  1)  składek na ubezpieczenia społeczne;

  2)  składek na ubezpieczenie zdrowotne;

  3)  składek na Fundusz Pracy;

  4)  składek na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych;

  5)  wpłat na PFRON

-     albo ich opłacenie w kwocie niższej niż wynikająca z prawidłowego obliczenia lub z przekroczeniem terminu zapłaty.

Naruszeniem dyscypliny finansów jest:

1) zaniechanie przeprowadzenia lub rozliczenia inwentaryzacji albo przeprowadzenie lub rozliczenie inwentaryzacji w sposób niezgodny z przepisami .

2. wykazanie w sprawozdaniu budżetowym danych niezgodnych z danymi wynikającymi z ewidencji księgowej.

Temat nr 4

Wykorzystanie funduszy pomocowych i strukturalnych

Prezentacja w załączeniu

Temat nr 5

Bezpieczeństwo i higiena pracy

1. Obowiązki pracodawcy

Zgodnie z art. 207 § 1 k.p. pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy. Ponadto, zgodnie z § 2 tego artykułu, pracodawca jest obowiązany do ochrony zdrowia i życia pracowników poprzez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki, a w szczególności do:

• organizowania pracy w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy,

• zapewnienia przestrzegania w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, wydawania polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolowania wykonania tych poleceń,

• zapewnienia wykonania nakazów, wystąpienia decyzji i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy,

• zapewnienia wykonania zaleceń społecznego inspektora pracy.

Pracodawca powinien posiadać, w zakresie niezbędnym do wykonywania ciążących na nim obowiązków, znajomość przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. W przypadku prowadzenia działalności przez różnych pracodawców, w tym samym miejscu, mają oni obowiązek współpracować ze sobą, wyznaczyć koordynatora sprawującego nadzór nad bezpieczeństwem i higieną pracy wszystkich pracowników zatrudnionych w tym samym miejscu, ustalić zasady współdziałania uwzględniające sposoby postępowania w przypadku wystąpienia zagrożeń dla życia lub zdrowia pracowników.

Pracodawca rozpoczynający działalność jest obowiązany, w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia tej działalności, zawiadomić na piśmie właściwego inspektora pracy i właściwego państwowego inspektora sanitarnego o miejscu, rodzaju i zakresie prowadzonej działalności. Obowiązek powyższy ciąży na pracodawcy również w razie zmiany miejsca, rodzaju i zakresu prowadzonej działalności, zwłaszcza zmiany technologii lub profilu produkcji.

2. Uprawnienia i obowiązki pracownika

Kodeks pracy daje określone uprawnienia i nakłada obowiązki w dziedzinie BHP na pracownika. Zgodnie z art. 210 § 1 k.p. Pracownik ma prawo do powstrzymania się od wykonania pracy w przypadku, gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika, albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom. O fakcie powstrzymania się od pracy pracownik jest obowiązany niezwłocznie powiadomić przełożonego. Za czas powstrzymania się od wykonywania pracy w takich warunkach pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.

Również po uprzednim zawiadomieniu przełożonego, pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy wymagającej szczególnej sprawności psychofizycznej w przypadku, gdy jego stan psychofizyczny nie zapewnia bezpiecznego wykonania pracy i stwarza zagrożenie dla innych.

Powyższe nie dotyczy pracownika, którego obowiązkiem pracowniczym jest ratowanie życia ludzkiego lub mienia.

Przestrzeganie przepisów i zasad bhp jest podstawowym obowiązkiem pracowniczym, co między innymi oznacza, że jego naruszenie może stanowić podstawę natychmiastowego zwolnienia pracownika z pracy.

Pracownik realizując powyższy obowiązek musi:

• znać przepisy i zasady bhp, brać udział w szkoleniu i instruktażu z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym,

• wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bhp oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych,

• dbać o należyty stan maszyn, urządzeń i sprzętu oraz o porządek i ład w miejscu pracy,

• stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielone środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze, zgodnie z ich przeznaczeniem,

• poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich,

• niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku albo zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec współpracowników, a także inne osoby znajdujące się w rejonie zagrożenia, o grożącym im niebezpieczeństwie,

• współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących bhp.

Obowiązek przestrzegania przepisów i zasad bhp ciąży również na osobach fizycznych wykonujących pracę na innej podstawie niż stosunek pracy.

3. Obowiązki osoby kierującej pracownikami

Ustawodawca odróżnia i osobno reguluje obowiązki dotyczące bhp nałożone na pracodawcę, pracownika oraz osobę kierującą pracownikami. Osobą kierująca pracownikami jest z reguły inny pracownik, ale może być nim również sam pracodawca lub inna osoba. Kierująca pracownikami osoba obowiązana jest:

• organizować stanowiska pracy zgodnie z przepisami i zasadami bhp,

• dbać o sprawność środków ochrony indywidualnej oraz ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem,

• organizować, przygotowywać i prowadzić prace, uwzględniające zabezpieczenie pracowników przed wypadkami przy pracy, chorobami zawodowymi, innymi chorobami związanymi z warunkami środowiska pracy,

• dbać o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeń pracy i wyposażenia technicznego, a także o sprawność środków ochrony zbiorowej i ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem,

• egzekwować przestrzeganie przez pracowników przepisów i zasad bhp,

• zapewnić wykonanie zaleceń lekarza sprawującego opiekę zdrowotną nad pracownikami.

Kodeks pracy poza dotychczas wymienionymi wprowadza inne szczegółowe obowiązki pracodawcy w dziedzinie bhp. Formułuje on określone wymagania dla:

• obiektów budowlanych, w których znajdują się pomieszczenia pracy,

• maszyn i urządzeń technicznych,

• rodzaju materiałów i procesów technologicznych.

4. Wypadki przy pracy i choroby zawodowe

Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

• podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;

•  podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;

•  w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Wypadki przy pracy są zdarzeniami stwarzającymi szczególne obowiązki dla pracodawcy. W razie wypadku przy pracy pracodawca jest obowiązany podjąć niezbędne działania eliminujące lub ograniczające zagrożenie, zapewnić udzielenie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym i ustalenie w przewidzianym trybie okoliczności i przyczyn wypadku oraz zastosować odpowiednie środki zapobiegające podobnym wypadkom.

Pracodawca ma również obowiązek niezwłocznie od chwili uzyskania wiadomości o zaistnieniu wypadku zawiadomić właściwego inspektora pracy i prokuratora o śmiertelnym, ciężkim i zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy. Pracodawca zobowiązany jest prowadzić rejestr wypadków przy pracy. Również on ponosi koszty związane z ustaleniem okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy.

Choroba zawodowa to taka choroba, która ma bezpośredni związek z wykonywaniem określonego zawodu, charakteru lub warunkami pracy. Żeby uznać daną chorobę za chorobę zawodową musi być ona ujęta w wykazie chorób zawodowych oraz musi zachodzić związek przyczynowy pomiędzy chorobą a warunkami pracy.

Pracodawca jest obowiązany niezwłocznie zgłosić właściwemu organowi Państwowej Inspekcji Sanitarnej i właściwemu inspektorowi pracy każdy przypadek rozpoznanej choroby zawodowej albo podejrzenia o taką chorobę. Obowiązek ten dotyczy także lekarza, który rozpoznał lub podejrzewa przypadek choroby zawodowej.

W razie rozpoznania u pracownika choroby zawodowej, pracodawca jest obowiązany:

• ustalić przyczyny powstania choroby zawodowej oraz charakter i rozmiar zagrożenia tą chorobą, działając w porozumieniu z właściwym organem Państwowej Inspekcji Sanitarnej,

• przystąpić niezwłocznie do usunięcia czynników powodujących powstanie choroby zawodowej i zastosować inne niezbędne środki zapobiegawcze,

• zapewnić realizację zaleceń lekarskich,

• prowadzić rejestr zachorowań na choroby zawodowe i podejrzeń o takie choroby.

Kodeks pracy nakłada na pracodawcę obowiązek systematycznego analizowania przyczyn wypadków przy pracy, chorób zawodowych i innych chorób związanych z warunkami środowiska pracy i na podstawie wyników tych analiz stosowania właściwych środków zapobiegawczych.

Wykaz chorób zawodowych zawiera załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wykazu chorób zawodowych, szczegółowych zasad postępowania w sprawach zgłaszania podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych oraz podmiotów właściwych w tych sprawach z 30 lipca 2002 r. (Dz.U. 132, poz. 1115).

Pracownikowi, który uległ wypadkowi przy pracy lub zachorował na chorobę zawodową przysługują świadczenia określone w ustawie o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych z 30 października 2002 r. ( Dz.U. 199, poz. 1673)

Z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przysługują następujące świadczenia:

• "zasiłek chorobowy" - dla ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;

• "świadczenie rehabilitacyjne" - dla ubezpieczonego, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy;

• "zasiłek wyrównawczy" - dla ubezpieczonego będącego pracownikiem, którego wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu;

• "jednorazowe odszkodowanie" - dla ubezpieczonego, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu;

• "jednorazowe odszkodowanie" - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty;

• "renta z tytułu niezdolności do pracy" - dla ubezpieczonego, który stał się niezdolny do pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;

• "renta szkoleniowa" - dla ubezpieczonego, w stosunku do którego orzeczono celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie spowodowaną wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;

• "renta rodzinna" - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty uprawnionego do renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;

• "dodatek do renty rodzinnej" - dla sieroty zupełnej;

• dodatek pielęgnacyjny;

• pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne w zakresie określonym ustawą.


Środki ochrony indywidualnej

Kwestie związane ze środkami ochrony osobistej oraz odzieżą i obuwiem roboczym zasadniczo unormowane są w kodeksie pracy, w pewnym zakresie normowane są także w porozumieniu między pracodawcą a zakładową organizacją związkową, a w przypadku gdy taka organizacja u pracodawcy nie działa, w porozumieniu między pracodawcą a pracownikami wybranymi w tym celu przez załogę.

Pracodawca jest obowiązany do dostarczania pracownikowi nieodpłatnie środków ochrony indywidualnej zabezpieczających przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy oraz informowania go o sposobach posługiwania się tymi środkami.

Producent, importer, dystrybutor lub inny dostawca środków ochrony indywidualnej jest obowiązany do wydania deklaracji zgodności tych wyrobów z normami wprowadzonymi do obowiązkowego stosowania oraz wymaganiami określonymi przepisami.

Wymagania jakie powinna spełniać deklaracja zgodności określone są w Polskiej Normie. Pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi środki ochrony indywidualnej, które uzyskały wymagany certyfikat na znak bezpieczeństwa i zostały oznaczone tym znakiem, zgodnie z odrębnymi przepisami, oraz posiadają deklarację zgodności z normami.

Pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie odzież i obuwie robocze, spełniające wymaganie określone w Polskich Normach:

• jeżeli odzież własna pracownika może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu,

• ze względu na wymagania technologiczne, sanitarne lub bezpieczeństwa i higieny pracy.

Środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze wydawane pracownikom stanowi własność pracodawcy.

Pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy bez środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego przewidzianych do stosowania na danym stanowisku pracy. Obowiązany jest zapewnić, aby stosowane środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze posiadały właściwości ochronne i użytkowe oraz zapewnić odpowiednio ich pranie, konserwację, naprawę, odpylanie i odkażanie. Jeżeli pracodawca nie może zapewnić prania odzieży roboczej, czynności te może zlecić pracownikowi pod warunkiem wypłacania przez pracodawcę ekwiwalentu pieniężnego w wysokości kosztów poniesionych przez pracownika.

Ponadto pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze, które w wyniku używania przez pracownika przy wykonywaniu pracy uległy skażaniu środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi albo materiałami biologicznie zakaźnymi, były przechowywane wyłącznie w miejscu przez niego wyznaczonym. Nie jest dopuszczalne powierzenie pracownikowi konserwowania wymienionych wyżej przedmiotów.

W praktyce, każdy pracodawca powinien ustalić rodzaje środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, których stosowanie na określonym stanowiskach jest niezbędne, a także przewidywane okresy użytkowania odzieży i obuwia roboczego.

Przy tych ustaleniach należy przestrzegać następujących zasad:

• rodzaje środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, a także przewidywane okresy użytkowania odzieży i obuwia roboczego, powinny być uzależnione od charakteru i warunków pracy na określonych stanowiskach (rodzaj i poziom zagrożeń, stopień brudzenia i niszczenia, wymagań higienicznych i sanitarnych),

• środki ochrony indywidualnej powinny być stosowane w przypadkach, w których nie można zapewnić bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w inny sposób np. poprzez zmianę organizacji procesów technologicznych, zapewnienie skutecznych ochron zbiorowych (np. wentylacja itp.),

• środki ochrony indywidualnej powinny nie utrudniać pracy, umożliwiać osiąganie dobrej wydajności pracy, być wygodne w użyciu, ekonomiczne, trwałe itp.

Nie wypełnianie przez pracodawcę opisywanych obowiązków jest naruszeniem przepisów prawa pracy stanowiącym wykroczenie przeciwko prawom pracownika.

Ryzyko zawodowe

Art. 226 k.p. nakłada na pracodawcę obowiązku informowania pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami. Ryzyko zawodowe jest to zagrożenie chorobami i wypadkami, jakie zwykle łączą się z danym rodzajem pracy powierzonej pracownikowi. Chodzi tu również o stopień prawdopodobieństwa występowania chorób i wypadków w warunkach konkretnego zakładu pracy. Informacja, do której przekazania zobowiązany jest pracodawca dotyczyć musi również zmian, jakie następują w ryzyku zawodowym zwłaszcza, gdy pojawiają się jego nowe rodzaje. Omawiany przepis nie określa, kiedy i w jaki sposób ma być przez pracodawcę realizowany jego obowiązek. Nie ma wątpliwości, że aby realizacja tego obowiązku przyniosła zamierzony skutek, poinformowanie pracownika o ryzyku i zasadach ochrony przed zagrożeniami powinno nastąpić przed dopuszczeniem go do określonej pracy. Może się to odbyć w czasie szkolenia wstępnego w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Realizacja przez pracodawcę wymienionego obowiązku powinna być poprzedzona dokonaniem oceny poziomu ryzyka występującego przy wykonywaniu poszczególnych prac w zakładzie pracy. W tym celu należy dokonać szczegółowej analizy procesu pracy realizowanego na danym stanowisku. Analiza powyższa uwzględniać powinna wszystkie wykonywane czynności, zużywane maszyny, narzędzia, materiały, substancje, organizację pracy, stosowane środki ochrony i środki zabezpieczające.

Ocena ryzyka powinna być dokonywana po każdej zmianie procesu technologicznego, zastosowania nowych urządzeń technologicznych, materiałów, substancji, zmianie organizacji i stanowisk pracy. Wymienione rozporządzenie nakłada na zakład pracy obowiązek dążenia do eliminacji w procesach technologicznych substancji szkodliwych dla zdrowia, nadmiernego natężenia hałasu itp., poprzez wprowadzanie środków technicznych, zmian technologicznych i organizacyjnych. Pracodawca zobowiązany jest do przeprowadzania na swój koszt badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia oraz do rejestrowania i przechowywania tych badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia oraz do rejestrowania i przechowywania tych badań i pomiarów oraz do udostępniania ich pracownikom. Dużym ułatwieniem w realizacji wyżej wymienionych obowiązków byłoby prowadzenie przez pracodawców „Kart oceny ryzyka zawodowego”. Karty te powinny uwzględniać wszystkie elementy analizy zagrożeń występujących przy określonej pracy. Karta oceny ryzyka zawodowego zawierać powinna następujące elementy:

• ogólna charakterystyka stanowiska pracy (nazwa stanowiska, typ obsługiwanych urządzeń, rodzaj wykonywanej pracy, nazwa komórki organizacyjnej, itp.),

• ocena zagrożeń czynnikami szkodliwymi dla zdrowia (dzienny czas ekspozycji, ocena poziomu intensywności, narażenia),

Można przyjąć przy ocenie ryzyka zawodowego proponowaną niżej chronologię postępowania:

• dokonanie analizy stanowiska pracy,

• ustalenie listy czynników szkodliwych, uciążliwych i niebezpiecznych występujących przy określonej pracy,

• ustalenie metod badań i pomiarów czynników środowiska pracy,

• dokonanie badań i pomiarów,

• porównanie badań i pomiarów z normatywami,

• dokonanie analizy przyczyn występujących zagrożeń,

• ocena możliwości techniczno-organizacyjnego ograniczenia zagrożeń,

• dokonanie redukcji ryzyka.

Pełne i fachowe dokonanie oceny ryzyka zawodowego oraz określenie sposobów jego redukcji jest czynnością wymagającą bardzo dobrej znajomości problematyki bezpieczeństwa i higieny pracy, technologii i organizacji pracy.


Badania lekarskie

Zgodnie z unormowaniami zawartymi w kodeksie pracy pracownik podlega badaniom lekarskim wstępnym, okresowym i kontrolnym. W związku z tymi badaniami określone obowiązki spoczywają zarówno na pracodawcy, jak i na pracowniku. Pracownik ma obowiązek poddania się wymienionym badaniom, zaś pracodawca powinien zadbać o zrealizowanie przez pracownika tego obowiązku, gdyż ma on obowiązek zapewnienia przestrzegania w zakładzie pracy przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego, stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku.

• Wstępnym badaniom lekarskim podlegają osoby przyjmowane do pracy a ponadto pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowiska pracy i inni pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe (art. 229 § 1 k.p.). Badaniom wstępnym nie podlegają osoby przyjmowane ponownie do pracy u danego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy, na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą.

• Okresowym badaniom lekarskim podlegają wszyscy pracownicy. Szczególne obowiązki spoczywają na pracodawcy zatrudniającym pracowników w warunkach narażenia na działanie substancji i czynników rakotwórczych lub pyłów zwłókniających. Ma on obowiązek zapewnienia okresowych badań lekarskich także:

— po zaprzestaniu pracy w kontakcie z tymi substancjami, czynnikami lub pyłami,

— po rozwiązaniu stosunku pracy, jeżeli były pracownik zgłosi wniosek o objęcie takimi badaniami.

• Kontrolnym badaniom lekarskim podlega pracownik w celu ustalenia zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku w przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni, spowodowanej chorobą.

Okresowe i kontrolne badania lekarskie przeprowadzane są na koszt pracodawcy. Pracodawca ponosi również inne koszty profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami, niezbędnej z uwagi na warunki pracy. Ponadto przepisy zobowiązują pracodawcę do przechowywania orzeczeń wydanych na podstawie badań lekarskich, wstępnych, okresowych i kontrolnych, a także okresowych badań lekarskich pracowników po zaprzestaniu pracy w narażeniu na substancje i czynniki rakotwórcze lub pyły zwłókniające.

W razie stwierdzenia u pracownika objawów wskazujących na powstanie choroby zawodowej, pracodawca jest obowiązany, na podstawie orzeczenia lekarskiego, w terminie i na czas określony w tym orzeczeniu, przenieść pracownika do innej pracy nie narażającej go na działanie czynnika, który wywołał te objawy. Jeżeli przeniesienie do innej pracy powoduje obniżenie wynagrodzenia, pracownikowi przysługuje dodatek wyrównawczy przez okres nie przekraczający 6 miesięcy. Pracodawca, na podstawie orzeczenia lekarskiego, przenosi do odpowiedniej pracy pracownika, który stał się niezdolny do wykonywania dotychczasowej pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej i nie został uznany za niezdolnego do pracy w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Przepis
Ponadto pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych, nieodpłatne, odpowiednie posiłki i napoje, jeżeli jest to niezbędne ze względów profilaktycznych.

Pracodawca ponadto, jest obowiązany zapewnić pracownikom odpowiednie urządzenia higieniczno-sanitarne oraz dostarczyć niezbędne środki higieny osobistej, a także zapewnić środki do udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku.

Temat nr 6

Inwentaryzacja

Inwentaryzacja składników rzeczowych

Inwentaryzacja to zespół czynności zmierzających do ustalenia rzeczywistego stanu składników majątkowych w danej jednostce. Celem inwentaryzacji jest porównanie stanu rzeczywistego ze stanem ewidencyjnym, by urealnić ewidencje. Księgi rachunkowe bowiem muszą odzwierciedlać rzeczywistość gospodarczą. Każda jednostka zobowiązana jest do inwentaryzowania swoich aktywów i pasywów. Inwentaryzacja, choć często traktowana jako zło konieczne służy między innymi do kontroli majątku, spełnia funkcje wspomagające zarządzanie majątkiem.¹ Zgodnie z art. 26 i 27 ustawy o rachunkowości² , czynności inwentaryzacyjne wykorzystywane dla weryfikacji realności oraz poprawności aktywów i pasywów, związanych z zamknięciami rocznymi nasilają się w czasie pomiędzy 1 października a 15 stycznia następnego roku.

Rodzaje inwentaryzacji

Wśród kilkunastu rodzajów inwentaryzacji wymienić można: kontrolną, zdawczo-odbiorczą, rozliczeniową , przeglądowa, okresową, doraźną, likwidacyjną, itp.

• Kontrolna

Odbywa się w dowolnym czasie i najczęściej bez uprzedzenia, wg potrzeb i celów wewnętrznych firmy, również na żądanie organów rewizyjnych, nadzorczych.

• Zdawczo - odbiorcza

Przeprowadzana jest przy przekazywaniu składników majątkowych innej osobie materialnie odpowiedzialnej.

• Rozliczeniowa

Służy przeważnie do rozliczania osób materialnie odpowiedzialnych z powierzonego majątku.

• Przeglądowa

Polega na ustalaniu faktycznego stanu wszystkich lub wybranych składników majątku rzeczowego w ścisłym celu, np. w celu rozgraniczenia towarów pełnowartościowych od niepełnowartościowych, do analizy i oceny stanu zapasów, itp.

• Okresowa

Przeprowadzana jest planowo, co pewien czas, np. co miesiąc w kasie, co cztery lata środków trwałych, itp.

• Doraźna

Przeprowadzana jest na żądanie organów kontrolnych, w trybie nagłym.

• Likwidacyjna

Zarządzana jest w związku z likwidacją jednostki organizacyjnej.

Metody inwentaryzacji

Każda z nich wykonywana może być w różny sposób o charakterze organizacyjno- technicznym. Wyróżnia się następujące metody inwentaryzacji: spis z natury, pośrednia uproszczona, uzgadnianie sald, weryfikacja.

• Spis z natury

Spis z natury polega na liczeniu, mierzeniu, ważeniu itp. pomiarach rzeczowych i pieniężnych składników majątku. Takiej inwentaryzacji podlegają: środki pieniężne, akcje, obligacje, bony skarbowe, inne papiery wartościowe, rzeczowe składniki majątku obrotowego, środki trwałe z wyłączeniem gruntów, a także objęte inwestycjami rozpoczętymi maszyny i urządzenia.

• Metoda pośrednia uproszczona

Metoda ta polega na spisywaniu składników majątkowych w pewnym przybliżeniu, kiedy na przykład zmierzenie techniczne jakiegoś składnika majątkowego z różnych względów nie jest możliwe ( brak dostępu do składowanych towarów. Metodę tę stosuje się z wykorzystaniem dodatkowych metod np. obmiaru, szacunku, porównań itp.

• Metoda uzgadniania sald

Metodę tę stosuje się przy ustalaniu stanu należności i zobowiązań poprzez dwustronne potwierdzanie stanów księgowych aktywów i pasywów pomiędzy kontrahentami. Nowelizacja ustawy o rachunkowości obowiązująca od 1 stycznia 2002 r. znosi obowiązek potwierdzania wzajemnego sald zobowiązań.

• Metoda weryfikacji

Metoda ta polega na porównaniu stanów księgowych w księgach rachunkowych lub inwentarzowych z danymi w dokumentach źródłowych lub wtórnych, rejestrach, kartotekach, kontrolkach itp. Stosowana jest wtedy, kiedy nie można przeprowadzić inwentaryzacji innymi metodami lub kiedy nie ma obowiązku inwentaryzacji co roku.

Terminy inwentaryzacji

Zgodnie z art. 26 ust. 3 ustawy o rachunkowości, termin i częstotliwość inwentaryzacji uważa się za dotrzymane jeżeli inwentaryzację składników majątku ( z wyłączeniem środków pieniężnych , papierów wartościowych, produkcji w toku, materiałów i produktów gotowych) rozpoczęto 3 miesiące przed końcem roku obrotowego a zakończono do 15 dnia następnego roku. Produkty w toku oraz materiały, towary i produkty gotowe należy inwentaryzować na koniec każdego kwartału. Na ostatni dzień roku obrotowego muszą być inwentaryzowane środki pieniężne znajdujące się w kasie i na rachunku bankowym oraz papiery wartościowe. Od zasady przeprowadzania inwentaryzacji raz na rok ustawa przewiduje następujące wyjątki:

• raz na cztery lata - środki trwałe oraz maszyny i urządzenia objęte inwestycją rozpoczętą znajdujące się na terenie strzeżonym,

• raz na dwa lata - zapasy materiałów, towarów, produktów gotowych i półfabrykatów znajdujących się na terenie strzeżonym i objętych ewidencją ilościowo - wartościową,

W przypadku dokonywania inwentaryzacji raz na cztery lata i raz na dwa lata zinwentaryzowanie składników majątku nie musi następować w okresie ostatniego kwartału roku obrotowego oraz pierwszych 15 dni roku następnego.

Przebieg inwentaryzacji

Przepisy traktują inwentaryzację jako element rachunkowości, a za zapewnienie jej starannego i kompletnego przygotowania, przeprowadzenia oraz rozliczenia czynią odpowiedzialnym kierownika jednostki. W obowiązujących przepisach brak jest uregulowań dotyczących organizacji i techniki przygotowania oraz przebiegu inwentaryzacji. Kwestie te powinny być regulowane przez wewnętrzne decyzje kierownika jednostki. Całość prac inwentaryzacyjnych dzieli się na trzy główne etapy:

• przygotowawczy

• spisowy

• rozliczeniowy

Początkowym etapem jest wydanie zarządzenia o inwentaryzacji określającego przedmiot spisu, dzień na który przeprowadzany jest spis, czas jego przeprowadzania, nazwiska członków komisji inwentaryzacyjnej. Praktyczne znaczenie ma opracowanie i wprowadzenie regulaminu inwentaryzacji. Kierownik jednostki powinien powołać komisję inwentaryzacyjną oraz zespoły spisowe, zatwierdzić plan inwentaryzacji na określony czas. Kolejną czynnością jest poinformowanie i przeszkolenie pracowników materialnie odpowiedzialnych wyznaczonych do udziału w spisie oraz pobranie od nich niezbędnych oświadczeń. Zespoły spisowe powinny zostać zaopatrzone w odpowiednie arkusze, druki i formularze. Kolejną czynnością jest podział inwentaryzowanego majątku na pola spisowe oraz sprawdzenie przyrządów pomiarowych pod względem ich użyteczności i legalności. Początkową czynność inwentaryzacyjną stanowi sporządzenie protokołu stanu gotówki w kasie oraz czeków i innych papierów wartościowych. Rzeczowe składniki majątku należy spisać poprzez liczenie, mierzenie, ważenie itp. stosując zasadę podwójnego sprawdzania. Faktyczne dane powinny być wpisane do arkuszy spisowych i wstępnie wycenione. Na arkuszach spisowych należy dokonać niezbędnych wyliczeń oraz sporządzić zestawienie wszystkich arkuszy. Ten etap inwentaryzacji kończy się sporządzeniem protokołu oraz przekazaniem kompletu dokumentów do sprawdzenia i wtórnej wyceny. Kolejnym etapem jest zestawienie różnic inwentaryzacyjnych , wyjaśnienie przyczyn ich powstania oraz podjęcie decyzji o sposobie zaksięgowania różnic. Inwentaryzację kończy protokół z wnioskami i decyzjami pokontrolnymi.

Instrukcja inwentaryzacyjna.

Instrukcja inwentaryzacyjna stanowi wewnętrzny akt normatywny określający sposób przygotowania, przeprowadzenia i rozliczenia inwentaryzacji. Dokument ten powinien określić między innymi:

• przyjętą metodę i technikę inwentaryzacji,

• skład komisji inwentaryzacyjnej, zespołów spisowych, harmonogram inwentaryzacji,

• sposób przeprowadzania inwentaryzacji,

• sposób kontroli przebiegu czynności inwentaryzacyjnych,

• zasady ruchu składników w trakcie inwentaryzacji,

• sposób ustalania, wyjaśniania i weryfikacji różnic,

• warunki, kiedy jest możliwa kompensata niedoborów z nadwyżkami,

• zasady rozliczania inwentaryzacji.

Dokumentacja przebiegu i rozliczenia inwentaryzacji

Każdy dokument dotyczący czynności inwentaryzacyjnych powinien być sporządzony poprawnie pod względem formalnym, merytorycznym i rachunkowym.³

Na dokumentację inwentaryzacyjną składają się:

• oświadczenia osób odpowiedzialnych materialnie,

• arkusze spisu z natury,

• inwentaryzacyjny protokół kontroli kasy,

• protokół wyceny zapasów niepełnowartościowych,

• sprawozdanie z kontroli spisu z natury,

• sprawozdanie z przebiegu spisu z natury w określonym polu spisowym,

• zestawienie różnic inwentaryzacyjnych,

• protokół z posiedzenia komisji inwentaryzacyjnej w sprawie różnic,

• sprawozdanie końcowe przewodniczącego komisji inwentaryzacyjnej.

¹ D. Małkowska :Inwentaryzacja od A do Z : z uwzględnieniem zmian w rachunkowości. Gdańsk 2002

² ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. nr 121, poz. 591 z późn. zm.)

³ B. Gierusz: Inwentaryzacja: ujęcie i rozliczenie różnic inwentaryzacyjnych. Gdańsk 1998.

---