7427


</div>2. SPRAWOZDANIA FINANSOWE OBOWIĄZKOWE

2.1. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA

Obowiązująca od 1 stycznia 1995r. ustawa o rachunkowości z jednej strony zawiera konkretne regulacje w zakresie budowy i funkcjonowania rachunkowości w jednostkach gospodarczych, z drugiej zaś - pozostawia pola swobodnego działania i możliwości wyboru rozwiązań wariantowych. Zadaniem rachunkowości w myśl ustawy jest takie stosowanie zasad rachunkowości, aby w sposób prawidłowy, rzetelny i jasny przedstawić w księgach rachunkowych i sporządzonym na ich podstawie sprawozdaniu finansowym sytuację majątkową i finansową, wynik finansowy oraz rentowność.

Sprawozdawczość finansowa powinna charakteryzować się następującymi cechami:

-rzetelnością - dane w niej zawarte zgodne są z rzeczywistością,

-sprawdzalnością - dane liczbowe otrzymane z księgowości można w każdej chwili skonfrontować ze źródłami,

-przejrzystością - dane powinny być ujęte w taki sposób, by łatwo można było stwierdzić ich wzajemne powiązania i zależności między nimi,

-jednolitością - sprawozdania są sporządzane wg. jednolitych zasad (formularze, terminy),

-terminowością - sprawozdania powinny być składane w określonych terminach,

-ciągłością - informacje z końca poprzedniego okresu powinny pokrywać się z informacjami z początku okresu następnego,

-kompletnością - w sprawozdaniu nie może być pominięte żadne zjawisko gospodarcze ani żaden składnik majątku trwałego, dotyczący danego okresu sprawozdawczego.

Wzory formularzy sprawozdawczych, wchodzących w skład sprawozdania finansowego, stanowią załączniki nr 1-10 do cytowanej wyżej ustawy. Dane sprawozdawcze grupowane są w nich według działów oznaczonych literami, te działy dzielone są na rozdziały oznaczone cyframi rzymskimi, a rozdziały - na pozycje oznaczone cyframi arabskimi.

Na sprawozdanie finansowe jednostek - na mocy art. 45 ust. 2 ustawy - składają się:

Ponadto - zgodnie z art. 45 ust. 3 ustawy - m. in. spółki akcyjne oraz pozostałe jednostki, które w poprzedzającym roku obrotowym, za który sporządzono sprawozdanie finansowe, osiągnęły lub przekroczyły granicę dwóch z trzech wielkości:

1.średnioroczne zatrudnienie - 50 osób,

2.suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego - równowartość w walucie polskiej 1000000 ECU,

3.przychód netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowy - równowartość w walucie polskiej 3000000 ECU,

- tj. spełniają wymogi określone w art. 64 ust. 1 ustawy - mają obowiązek sporządzić sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych.

Sprawozdania finansowe są sporządzane na podstawie prowadzonej przez firmę rachunkowości i stanowią roczne zamknięcie ksiąg rachunkowych.

Bilans jest sprawozdaniem finansowym sporządzanym na dany moment, informującym o sytuacji majątkowej i finansowej firmy. Jest zestawieniem aktywów i pasywów na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych poprzedniego i bieżącego roku obrotowego.

Rachunek zysków i strat zawiera informacje o dokonaniach firmy. Wykazuje się w nim oddzielnie przychody, koszty, zyski i straty nadzwyczajne oraz obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego za bieżący i poprzedni rok obrotowy.

Informacja dodatkowa zawiera szczegółowe dane uzupełniające do bilansu oraz rachunku zysku i strat.

Zgodnie z art. 50 ust. 2 ustawy „ jednostka, która w roku obrotowym, za który sporządza sprawozdanie finansowe, nie osiągnęła dwóch z następujących trzech wielkości:

1.średnioroczne zatrudnienie - 50 osób,

2.suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego - równowartość w walucie polskiej 1000000 ECU,

3.przychód netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych - równowartość w walucie polskiej 2000000 ECU.

może sporządzać uproszczony bilans oraz rachunek zysków i strat, wykazując w nich tylko dane dotyczące pozycji oznaczonych w załącznikach do ustawy literami i cyframi rzymskimi. Informację dodatkową sporządza się odpowiednio w formie uproszczonej.” Przepisu tego nie stosuje się do banków i ubezpieczycieli.

Duże firmy mają poza tym obowiązek wykonania sprawozdania z działalności zawierającego informacje o:

-projektowanych kierunkach rozwoju,

-przeszłych i przewidywanych, istotnych dla firmy wydarzeniach,

-osiągnięciach w zakresie badań i rozwoju technicznego oraz

-przeszłej i przewidywanej sytuacji finansowej.

Obok bilansów tzw. zwyczajnych, sporządzanych w regularnych odstępach czasu, sporządza się w pewnych sytuacjach bilanse szczególne jednorazowe, których celem jest przedstawienie stanu majątku podmiotu na określony moment, związany wyłącznie z przyczyną ich sporządzenia. Bilanse szczególne (nadzwyczajne) sporządzane są w przypadku zmiany formy prawnej podmiotu gospodarczego, jego likwidacji lub upadłości. Do bilansów szczególnych zalicza się następujące bilanse:

1.bilans założycielski,

2.bilans przekształceń,

3.bilanse fuzji i podziałów,

4.bilans w postępowaniu naprawczym,

5.bilans likwidacyjny,

6.bilans sporządzany w toku postępowania upadłościowego oraz

7. bilans rozliczeń między wspólnikami.

2.2. RODZAJE SPRAWOZDAŃ

2.2.1. Bilans

Bilans jest sprawozdaniem finansowym zawierającym zestawienie stanu majątku firmy oraz źródeł jego finansowania na określony dzień (najczęściej na koniec roku obrachunkowego). Odzwierciedla on w syntetycznej formie skutki decyzji i zdarzeń gospodarczych zaistniałych w toku funkcjonowania firmy aż do dnia jego sporządzenia. Bilans jest zatem statycznym obrazem w wybranym momencie czasu (fotografią) sytuacji finansowej. Dokument ten sporządzany jest w formie dwustronnej tabeli. Na jej lewej stronie wykazywane są - z podziałem na podstawowe pozycje rodzajowe - stanowiące własność przedsiębiorstwa aktywa, a na prawej źródła sfinansowania majątku - pasywa .

Ogół składników majątkowych firmy wyrażony w mierniku pieniężnym nazywany jest aktywami. Obejmują one zarówno trwałe jak i obrotowe elementy majątku. Majątek trwały zawiera: składniki rzeczowe, wartości niematerialne i prawne oraz składniki finansowe. Na

majątek obrotowy firmy składają się: zapasy, należności, środki pieniężne, krótkoterminowe papiery wartościowe oraz rozliczenia międzyokresowe (czynne). Zgodnie z obowiązującymi w gospodarce polskiej przepisami prawnymi, aktywa przedsiębiorstwa zostały uszeregowane według zwiększającego się stopnia ich płynności (tj. łatwości z jaką mogą zostać zamienione na gotówkę). A więc najpierw zamieszcza się w bilansie wartość składników majątku trwałego, których cykl obrotowy przekracza jeden rok, a w dalszej kolejności wykazuje się składniki środków obrotowych, poczynając od zapasów, których zamiana na gotówkę wymaga pewnego czasu, poprzez należności, kończąc na najbardziej płynnym składniku, jakim jest gotówka (środki pieniężne).

Sposób finansowania majątku znajduje odzwierciedlenie po stronie pasywów bilansu. Pasywa obrazują źródła pochodzenia kapitału, którym dysponuje w danym momencie przedsiębiorstwo, w podziale na własne i obce jego elementy. Pozycje pasywów uszeregowane są w bilansie według stopnia pilności ich zwrotu, poczynając od składników pozostających do trwałej dyspozycji przedsiębiorstwa, jakimi są jego kapitały własne. Następnie wykazuje się zobowiązania długoterminowe, tzn.o okresie spłaty przekraczającym jeden rok. Kapitały własne wraz z długoterminowymi zobowiązaniami określane są mianem kapitałów stałych, które powinny zapewnić pokrycie przynajmniej wykazujących najniższą płynność składników aktywów, jakimi są elementy majątku trwałego. Dopiero po kapitałach stałych wymienia się w bilansie zobowiązania bieżące, tj. krótkoterminowe o okresie spłaty nie przekraczającym jednego roku. Ramowy układ bilansu firmy zaprezentowano na schemacie 2 s. 13

Podstawową zasadą tworzenia bilansu jest równość między aktywami i pasywami firmy w każdym momencie czasu :

AKTYWA = PASYWA

Analiza bilansu przedsiębiorstwa obejmuje dwa zasadnicze etapy :

-wstępną analizę bilansu,

-wskaźnikową analizę bilansu ,która stanowi rozwinięcie analizy wstępnej i oparta jest na badaniu wzajemnych relacji zachodzących pomiędzy poszczególnymi elementami aktywów i pasywów. Analiza wskaźnikowa zostanie zaprezentowana w dalszej części.

Wstępna analiza bilansu obejmuje badanie struktury aktywów i pasywów: ocenę sytuacji majątkowej (pionowe badanie Aktywów), ocenę sytuacji finansowo-kapitałowej (pionowe badanie Pasywów), a także badanie struktury kapitałowo-majątkowej. W zależności od celu w jakim sporządzamy analizę, może ona być prowadzona w ujęciu statycznym i dynamicznym.

Analiza statyczna pozwala na ocenę wielkości bilansowych w wybranym momencie (np. bilans na koniec roku). Ujęcie dynamiczne opiera się natomiast na porównaniu danych z kilku kolejnych lat.

Pozwala ono ocenić nie tylko strukturę bilansu, lecz również kierunki zmian tej struktury oraz dynamikę poszczególnych pozycji bilansowych. Stąd wartość poznawcza analizy dynamicznej jest znacznie większa.

We wstępnej analizie bilansu w ujęciu dynamicznym, za pomocą wskaźników dynamiki, określa się kierunek i stopień zmian poszczególnych składników bilansu, w porównaniu do ich wartości we wcześniejszych bilansach oraz wskaźników struktury, przedstawiających udział poszczególnych pozycji majątku i źródeł ich finansowania. Analiza struktury majątku i kapitałów w przedsiębiorstwie jest odzwierciedleniem zaangażowania kapitału firmy.

Istotne są tutaj wskaźniki wyposażenia przedsiębiorstwa w środki gospodarcze. Do wskaźników tych zalicza się:

1. Udział trwałych składników = majątek trwały * 100%

majątku w aktywach ogółem aktywa ogółem

2. Udział rzeczowych składników = rzeczowe składniki majątku * 100%

majątku w aktywach ogółem aktywa ogółem

3. Udział niematerialnych składników = niematerialne składniki majątku * 100%

majątku w aktywach ogółem aktywa ogółem

4. Udział majątku obrotowego = majątek obrotowy * 100%

w aktywach ogółem aktywa ogółem

5. Udział zapasów = zapasy ogółem * 100%

w aktywach ogółem aktywa ogółem

6. Udział należności = należności * 100%

w aktywach ogółem aktywa ogółem

7. Udział środków pieniężnych = środki pieniężne * 100%

w aktywach ogółem aktywa ogółem

8. Udział krótkoterminowych papierów = krótkoterm. pap. wartościowe * 100%

wartościowych w aktywach ogółem aktywa ogółem

Ocena udziału poszczególnych składników majątku w całości aktywów zależy od rodzaju reprezentowanej przez przedsiębiorstwo branży. Każda branża ma swoją specyfikę, np. firmy typowo handlowe nie mają zaplecza produkcyjnego, więc ich majątek trwały jest mniejszy niż w przedsiębiorstwach produkcyjnych.

Oprócz tych wskaźników można obliczyć również inne, dotyczące struktury majątku trwałego i osobno obrotowego.

Analiza struktury pasywów i jej zmian w czasie, ukazuje dynamikę finansowania majątku firmy, do czego służą następujące wskaźniki:

 

1. Wyposażenie przedsiębiorstwa = kapitał własny * 100%

w kapitał własny aktywa ogółem

2. Obciążenie przedsiębiorstwa = zobowiąz. długoterm. * 100%

zobowiązaniami długotermin. aktywa ogółem

3. Wyposażenie przedsiębiorstwa = kapitał stały * 100%

w kapitał stały aktywa ogółem

4. Obciążenie przedsiębiorstwa = kredyt krótkoterminowy * 100%

kredytem krótkoterminowym aktywa ogółem

5. Obciążenie przedsiębiorstwa = zobowiązania bieżące * 100%

zobowiązaniami bieżącymi aktywa ogółem

Wskaźniki powyższe stosuje się do oceny możliwości finansowania przez przedsiębiorstwo projektów gospodarczych oraz inwestycji.

Analiza wstępna pozwala również na ustalenie podstawowych powiązań poziomych występujących pomiędzy poszczególnymi pozycjami majątku i źródeł jego finansowania (tzw. struktura kapitałowo-majątkowa). Z punktu widzenia zarządzania finansami przedsiębiorstwa podstawowe znaczenie ma przy tym ustalenie i ocena poziomu kapitału obrotowego. Oparty on jest na aktywach bieżących (środkach obrotowych), które są finansowane zobowiązaniami bieżącymi oraz częścią zobowiązań długoterminowych lub też częścią kapitałów własnych. Kapitał ten stanowi tę część kapitału stałego, która nie jest zamrożona w majątku trwałym, przez to może być wykorzystana do finansowania majątku obrotowego, co zobrazowano na schemacie

KAPITAŁ STAŁY = KAPITAŁ WŁASNY + ZADŁUŻENIE DŁUGOTERMINOWE

KAPITAŁ OBROTOWY = KAPITAŁ STAŁY - MAJĄTEK TRWAŁY

Kapitał obrotowy odzwierciedla wartość składników środków obrotowych finansowanych z kapitału stałego. Zmienia się on w czasie pod wpływem różnych zdarzeń i procesów gospodarczych.

„Czynniki zmian wielkości kapitału obrotowego:

Czynniki wzrostu kapitału obrotowego Czynniki zmniejszające kapitał obrotowy

A) Powodujące wzrost kapitału stałego A) Powodujące zmniejszenie kapitału stałego

- emisja akcji - umorzenie akcji

- zyski zatrzymane - pokrycie strat

- emisja obligacji - wykup własnych obligacji

- zaciągnięcie kredytów długotermin. -spłata kredytów długoterminowych

B) Powodujące zmniejszenie majątku trwałego B) Powodujące wzrost majątku trwałego

- umorzenie składników majątku trwałego

- sprzedaż rzeczowych skł. majątku trwałego - zakup rzeczowych skł majątku trwałego

- sprzedaż rzeczow.wartości niemater.i prawnych - zakup wartości niematerialnych i prawn.

- sprz.długoterm.papierów wart.i udziałów obcych - zakup długoterm.pap. wart.i udz.obc.

- zmniejszenie kredytów i pożyczek udzielonych - udzielenie kredytów i pożyczek innym

innym podmiotom. podmiotom.”

KAPITAŁ OBROTOWY = MAJĄTEK OBROTOWY - ZOBOWIĄZANIA BIEŻĄCE

Kapitał obrotowy jest tą częścią wartości majątku obrotowego, która pozostaje w przedsiębiorstwie po uregulowaniu wszystkich zobowiązań bieżących.

W praktyce poziom kapitału obrotowego może być różny. Wyodrębnić należy dwa podstawowe przypadki:

KAPITAŁ OBROTOWY > 0

Przedsiębiorstwo dysponuje kapitałem obrotowym. Część majątku obrotowego firmy jest finansowana kapitałem stałym.

KAPITAŁ OBROTOWY < 0

Powstaje tzw. ujemny kapitał obrotowy. Zobowiązania bieżące finansują nie tylko majątek obrotowy, ale także część majątku trwałego.

Cechą kapitału obrotowego jako wskaźnika jest to, że pozostaje on na tym samym poziomie do chwili zmiany jego finansowania, gdyż na wielkość kapitału obrotowego nie mają wpływu zewnętrzne zasilenia finansowe. Oto przykład:

Stan początkowy firmy: majątek obrotowy - 600 zł.

zobowiązania bieżące - 300 zł.

kapitał obrotowy - 300 zł

Zakładamy, że przedsiębiorstwo pobrało kredyt bankowy w wys.200zł., który zasilił środki płatnicze na rachunku bankowym. Zdarzenie nie zmieniło wartości kapitału obrotowego.

Stan końcowy firmy: majątek obrotowy - 800 zł.

zobowiązania bieżące - 500 zł.

kapitał obrotowy - 300 zł.

Kapitał obrotowy podlega w praktyce ciągłej transformacji poprzez poszczególne elementy tego majątku co ilustruje schemat 4.

Oddziaływanie na poziom kapitału obrotowego obejmuje kształtowanie rozmiarów zapasów materiałów, produkcji nie zakończonej, wyrobów gotowych i towarów, wpływanie na wielkość powstających należności, określenie poziomu środków pieniężnych. Wyszczególnione składniki majątkowe odgrywają bardzo istotną rolę w funkcjonowaniu firmy i mają duży wpływ na jej wyniki finansowe. Zapasy materiałowe zapewniają ciągłość procesów produkcyjnych w warunkach nierytmiczności dostaw i zakłóceń w procesie zaopatrzenia. Zapasy wyrobów gotowych mogą stanowić niezbędny element gwarantujący ciągłość dostaw i zaopatrzenia rynku w przypadku okresowej produkcji wyrobów. Środki pieniężne stanowią niezbędny element w realizacji terminowych rozliczeń z dostawcami, rozliczeń z tytułu zobowiązań podatkowych, rozliczeń z pracownikami itp. Uzasadnienie dla występowania składników majątku obrotowego nie oznacza, że mogą one być utrzymywane w dowolnej wysokości. Zaangażowane w procesie gospodarczym składniki majątkowe mają swoje źródła finansowania. Dlatego wzrost majątku obrotowego powoduje wzrost zapotrzebowania na środki finansowe i odwrotnie. Angażowanie dodatkowych źródeł finansowania łączy się z określonymi kosztami. Firmy utrzymujące relatywnie mniejsze rozmiary kapitału obrotowego są bardziej narażone na trudności finansowe, wyrażające się w niezdolności do zapłaty rachunków w wymaganym terminie.Większe rozmiary kapitału obrotowego w firmie - to wzrost zdolności regulowania krótkoterminowych zobowiązań i wzrost bezpieczeństwa finansowego firmy.

We wstępnej analizie do badania struktury kapitałowo-majątkowej przedsiębiorstwa służą następujące wskaźniki:

1. Wskaźnik pokrycia majątku = kapitał własny * 100%

trwałego kapitałem własnym majątek trwały

Według „ złotej reguły bilansowania” majątek trwały powinien być w pełni pokryty kapitałem własnym. Składniki o bardzo małej płynności powinny być finansowane przez kapitał własny.

2. Wskaźnik pokrycia majątku = kapitał stały * 100%

trwałego kapitałem stałym majątek trwały

Warunkiem bieżącej wypłacalności przedsiębiorstwa jest, aby kapitał stały przewyższał wartość majątku trwałego.

3. Wskaźnik pokrycia majątku obrotowego = kapitał krótkoterminowy * 100%

kapitałem krótkoterminowym majątek obrotowy

Kapitał krótkoterminowy może pochodzić ze zobowiązań bieżących oraz z kredytu krótkoterminowego.

4. Udział kapitału obrotowego = kapitał obrotowy * 100%

w finansowaniu majątku ogółem aktywa ogółem

5. Udział kapitału obrotowego w finansów = kapitał obrotowy * 100%

majątku obrotowego majątek obrotowy

Wskaźniki 4-ty i 5-ty są pomocnicze .

Zysk przedsiębiorstwa określony w bilansie, zwany zyskiem bilansowym ma swoisty sens. Jest on naliczoną (zarachowaną) wielkością nadwyżki finansowej w określonym okresie. W tym sensie mówimy o wygospodarowaniu zysku. Bilans wykazuje osiągnięty przez przedsiębiorstwo w danym okresie zysk lub stratę, ale w jednej łącznej pozycji. Jest to niewystarczające. Dlatego istotnym uzupełnieniem bilansu jest rachunek zysków i strat, zawierający elementy składające się na łączny zysk lub stratę. .

2.2.2. Rachunek zysków i strat

Drugim, obok bilansu podstawowym sprawozdaniem finansowym jest rachunek zysków i strat. Polskie standardy w zakresie tego sprawozdania nie odbiegają od wzorców światowych zarówno pod względem mnogości formalno-merytorycznej rachunku wyniku, jak i pod względem interpretacji zakresu informacyjnego wykazywanych w nim pozycji. O ile bilans odzwierciedla zasoby firmy w danym momencie czasu, o tyle rachunek wyników operując wielkościami strumieniowymi wyraża rezultaty jej działania; rejestruje tworzenie się wyniku finansowego. Sporządza się go na każdy dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych, tzn. na dzień bilansowy, a także na dzień kończący rok obrotowy.

Rachunek zysków i strat obejmuje wszystkie przychody przedsiębiorstwa, koszty uzyskania tych przychodów, straty i zyski nadzwyczajne, obciążenia obowiązkowe oraz rezultat końcowy w postaci wyniku. Rachunek wyników zamyka się zyskiem netto lub stratą netto, której wysokość powinna być w pełni zgodna z danymi bilansu. Ustalenie wyniku finansowego netto można przestawić następująco:

Sprzedaż netto

- Koszt wytworzenia sprzedanych wyrobów

Zysk brutto

- Koszty zarządu

- Amortyzacja

- Koszty sprzedaży

+ Pozostałe przychody operacyjne

- Pozostałe koszty operacyjne

Zysk operacyjny

+ Pozostałe przychody i zyski

- Pozostałe koszty i straty

Zysk przed spłatą odsetek i opodatkowaniem (EBIT)

- Odsetki od kredytów i pożyczek

Zysk do opodatkowania

- Podatek dochodowy

Zysk netto

Przychody są to kwoty należne za sprzedane produkty (wyroby gotowe, roboty i usługi),towary, materiały, opakowania oraz inne rzeczowe i finansowe składniki majątku trwałego lub obrotowego, wynikające z przemnożenia ilości sprzedanej przez jednostkową cenę sprzedaży, skorygowane o należne dopłaty lub udzielane rabaty, bonifikaty i inne podobne opusty, zmniejszane o VAT oraz inne kwoty należne jednostce z tytułu sprzedaży i innych umów, udziałów w spółkach prawa handlowego z operacji finansowych.

Koszty są to wyrażone w jednostkach pieniężnych wartości odzwierciedlające zużycie fizyczne i naturalne rzeczowych składników majątku, wynagrodzenia i inne świadczenia na rzecz pracowników jednostki i osób doraźnie zatrudnionych, składki na ubezpieczenie społeczne i majątkowe, podatki podlegające zarachowaniu w koszty oraz inne wydatki poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze sprzedaży majątku, także koszty z operacji finansowych.

W zależności od wyboru dokonanego przez jednostkę prowadzenia rachunku kosztów, rachunek zysków i strat może być sporządzony w postaci porównawczej lub kalkulacyjnej, przy czym każdy z wariantów może być przedstawiony dwustronnie (tzw. układ sprawozdawczy) lub jednostronnie (układ drabinkowy).Różnica pomiędzy wariantem porównawczym a wariantem kalkulacyjnym polega na sposobie ujmowania kosztów wytworzenia sprzedanych produktów.

Obydwie wersje wariantu porównawczego charakteryzują się tym, że przedstawia się w nich koszty działalności operacyjnej według poszczególnych rodzajów, natomiast przychody ze sprzedaży z uwzględnieniem zmian stanu produktów (na zwiększenie lub zmniejszenie) oraz kosztu wytworzenia świadczeń na własne potrzeby jednostki. Sporządzenie rachunku zysków i strat według wariantu porównawczego jest możliwe, gdy ewidencja i rozliczenie kosztów działalności operacyjnej w księgach rachunkowych jednostki gospodarczej odbywa się w układzie rodzajowym i równocześnie w układzie funkcjonalnym, albo wówczas, gdy koszty te są ewidencjonowane i rozliczane tylko z zastosowaniem kont zespołu 4, tzn. w układzie rodzajowym.

Rachunek zysków i strat w postaci kalkulacyjnej w obydwu wersjach wyróżnia się tym, że prezentuje się koszty wyłącznie w układzie kalkulacyjnym, wyszczególniając w nim :

- wartość sprzedanych towarów i materiałów w cenach nabycia (zakupu) lub kosztów wytworzenia,

- koszt wytworzenia sprzedanych produktów,

- koszty sprzedaży (w tym koszty handlowe),

- koszty ogólnego zarządu.

Sporządzanie rachunku zysku i strat w wariancie kalkulacyjnym jest możliwe, jeżeli jednostka grupuje i rozlicza koszty działalności operacyjnej w księgach rachunkowych w układzie rodzajowym i równocześnie w układzie funkcjonalnym, tzn. z zastosowaniem kont zespołu 4 i zarazem zespołu 5 lub w układzie funkcjonalnym na kontach zespołu 5.

Prawo bilansowe pozwala przedsiębiorstwom wybrać jeden z czterech wzorów tego sprawozdania.

Rachunek zysków i strat można przeprowadzić w przekroju;

- cząstkowym (jednostkowym),

- czasowym.

W obydwu wersjach bazą są koszty i przychody. W przekroju cząstkowym nadrzędnym celem jest ustalenie wyniku finansowego na sprzedaży określonego produktu, a w przekroju czasowym - wyniki na sprzedaży grup produktów określonym grupom klientów lub na określonych rynkach zbytu. Czasowy rachunek wyników jest bardzo istotny, ponieważ okresowe wyniki przedsiębiorstwa są ważniejsze niż dokładne wyliczenia rentowności poszczególnych wyrobów lub usług. Prowadzenie czasowego rachunku wymaga podziału kosztów na grupy produktów oraz podziału przychodów na grupy produktów, obszary sprzedaży i grupy klientów. Rachunek powinien być prowadzony za okresy miesięczne i narastająco. Pozwoli to możliwie szybko rozpoznać, w których grupach produktów powstają trudności i jakie działania korygujące trzeba wprowadzić.

2.2.3. Informacja dodatkowa

Wzorce światowe określają w praktyce ramy sprawozdania bilansowego tworzonego w poszczególnych państwach. Z wzorców tych wynika także konieczność uregulowań w zakresie obowiązku sporządzania informacji dodatkowej, uzupełniającej dane zawarte w głównych sprawozdaniach finansowych. Informację dodatkową sporządza się na podstawie bilansu i rachunku zysków i strat oraz danych ewidencji księgowej, gdyż zgodnie z brzmieniem art. 48 ust. 1 ustawy w informacji tej „ podaje się nie ujęte w bilansie oraz rachunku zysków i strat dane oraz wyjaśnienia niezbędne do tego, aby sprawozdanie finansowe przedstawiało rzetelnie i jasno sytuację majątkową i finansową, wynik finansowy oraz rentowność jednostki, a w szczególności:

1.objaśnienia stosowanych metod wyceny i sporządzania sprawozdania finansowego oraz przedstawienie przyczyn ich ewentualnych zmian w stosunku do roku poprzedzającego,

2.uzupełniające dane o aktywach i pasywach oraz elementach rachunku zysków i strat,

3.wszelkie inne znaczące informacje niezbędne do zrozumienia pozycji bilansowych oraz rachunku zysków i strat,

4.proponowany podział zysku lub pokrycia straty,

podstawowe informacje dotyczące pracowników i organów jednostki.”

Wypełniając poszczególne pozycje informacji dodatkowej jednostka musi podać dane liczbowe ilustrujące szerzej stan majątkowy, finansowy i dochodowy jednostki. Ponieważ ustawodawca nie określił szczegółowo, w jakiej formie winny być prezentowane przez firmy dane w informacji dodatkowej, to jednostka sama może określić sposób prezentacji tej informacji, np. w formie opisowej, tabelarycznej, czy tabelaryczno-opisowej.

Analizując charakter pozycji w informacji dodatkowej, umieszczonych w załączniku nr do ustawy o rachunkowości, można podzielić je na 6 grup:

  1. Polityka rachunkowości i porównywalność,

  2. Obraz aktywów i pasywów,

  3. Obraz wyników,

  4. Obraz środków pieniężnych,

  5. Pozostałe pozycje,

  6. Powiązania kapitałowe.

Pierwsza grupa obejmuje pozycje od 1-6 ; przedstawione tu informacje omawiają wybrane oraz zastosowane metody wyceny aktywów i pasywów, wyjaśniają przyczyny zaniechania stosowania dotychczasowych metod wyceny (jeśli to miało miejsce) i wpływ tych zmian na wynik finansowy okresu, w którym one nastąpiły; informują także o zmianach w sposobie sporządzania sprawozdań finansowych i o wpływie tych zmian na sytuację majątkowo-finansową i rentowność przedsiębiorstwa. Ważnym elementem tej grupy jest informacja o znaczących zdarzeniach gospodarczych, jakie wystąpiły po dniu bilansowym, a wiążą się z rokiem obrotowym, którego sprawozdania dotyczą, oraz o tych faktach, które miały miejsce w latach ubiegłych, a zostały uwzględnione dopiero w bieżących sprawozdaniach.

Grupa druga obejmuje pozycje od 7 do 18; służy wspomaganiu prawidłowej oceny sytuacji majątkowej i finansowej przedsiębiorstwa oraz prognozowaniu jego sytuacji płatniczej. Informacje w niej zawarte umożliwiają wgląd w ważniejsze pozycje bilansowe, a propozycja podziału zysku lub pokrycia straty za rok obrotowy zawarta wśród tych informacji pozwala analitykowi nakreślić obraz przyszłej sytuacji finansowej przedsiębiorstwa.

Grupa trzecia obejmuje pozycje od 19 do 28 i pozwala bliżej poznać strukturę szeroko rozumianych przychodów i kosztów, a także rozeznać się w różnicach między wartością wyniku brutto ustalonego według zasad rachunkowości a wartością dochodu jako podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym.

Równie ważną grupą informacji uzupełniających jest grupa czwarta. Odnosi się do sprawozdania z przepływu środków pieniężnych i zawiera się w jednej pozycji - nr 29. Pozycję tę podają tylko te przedsiębiorstwa, które na mocy art. 64 ustawy mają obowiązek przygotowania tego sprawozdania.

Kolejna, piąta grupa zawiera informacje dodatkowe o różnym charakterze. Ich celem jest naświetlenie majątkowego status quo i powiązań gospodarczych z innymi przedsiębiorstwami, z którymi występują zależności kapitałowe, ale na tyle nieistotne, że nie stanowią one podstawy do uwzględnienia tych przedsiębiorstw w procedurach konsolidacyjnych. Grupa obejmuje pozycje od 30 do 35.

Grupa ostatnia, szósta dotyczy przedsiębiorstw, które wchodzą w skład grupy kapitałowej i objęte są konsolidacją. Celem informacji określonych w pozycjach od 36 do 38 jest zapewnienie danych do sporządzenia przez firmę dominującą skonsolidowanego raportu finansowego.

Przystępując do wypełniania poszczególnych pozycji informacji dodatkowej należy kierować się zasadą istotności, tj. wyodrębnienia tylko tych operacji gospodarczych, które są ważne dla oceny sytuacji majątkowej i finansowej, wyniku finansowego oraz rentowności jednostki przy jednoczesnym prawie stosowania uproszczeń do operacji mniej znaczących.

2.2.4. Sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych

Sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych jest obok bilansu oraz rachunku zysków i strat głównym elementem analizy finansowej przedsiębiorstwa. Ujmuje zmiany w stanie środków pieniężnych, ze wskazaniem na źródła powstałych zwiększeń i zmniejszeń oraz na kierunki ich wykorzystania.

Do sporządzenia sprawozdania z przepływu środków pieniężnych zostały zobowiązane jednostki, których sprawozdania finansowe podlegają badaniu i ogłaszaniu w Monitorze Polskim, zgodnie z art.64 ustawy o rachunkowości.

Przepływy pieniężne są typowym przejawem zastosowania w rachunkowości zasady kasowej. Słowo „przepływ” sugeruje, iż mamy do czynienia z dwoma strumieniami:

- wejściowym, czyli wpływem, oraz

- wyjściowym, czyli wydatkiem.

Zdarzenia niepieniężne, strumienie rzeczowe są poza obszarem badania przepływów pieniężnych. Sprawozdanie to obrazuje zmiany sytuacji finansowej jednostki wywołane przez rzeczywisty ruch pieniądza , a nie zapisy memoriałowe. Wynik końcowy wskazuje na zmiany zasobów pieniężnych jednostki, które obejmują, stany rachunków bankowych, gotówki w kasie i krótkoterminowych papierów wartościowych.

Sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych ma dostarczyć odpowiedzi na następujące pytania:

- jakimi środkami pieniężnymi dysponowało przedsiębiorstwo w okresie sprawozdawczym ?

- z jakich źródeł pochodziły te środki ?

- jak te środki zostały zagospodarowane ?

Podstawą sporządzania tego sprawozdania jest ustalenie nadwyżki finansowej, jaką przedsiębiorstwo wygospodarowało w danym okresie bilansowym. Nadwyżkę tę określa się jako cash flow. „Cash flow jest sumą zysku netto i kosztów niepieniężnych (nie będących wydatkami), skorygowaną o przychody niepieniężne (nie będące wpływami).Cash flow wyraża zdolność przedsiębiorstwa do samofinansowania się” , jest wynikiem gospodarowania środkami pieniężnymi przez przedsiębiorstwo.

W sprawozdaniu wyodrębnia się trzy rodzaje przepływów: z działalności operacyjnej (bieżącej), działalności inwestycyjnej(lokacyjnej) i działalności finansowej.

Działalność operacyjna (produkcyjna, usługowa, handlowa), stanowiąca podstawowy rodzaj działalności statutowej jednostki, jest głównym źródłem dopływu środków pieniężnych, na których poziom oddziałuje zwłaszcza wynik finansowy netto. Przepływy pieniężne w ramach działalności operacyjnej są rezultatem operacji gospodarczych rzutujących na powstawanie zysku lub straty np.

- wpływy środków pieniężnych ze sprzedaży wyrobów, robót, usług i towarów, a także z tytułu najmu i dzierżawy,

- wydatki na wynagrodzenia,

- płatności za towary, materiały, energię i usługi,

- wydatki związane z opłaceniem podatków, ceł, ubezpieczeń społecznych itp.,

- wpływy odsetek za zwłokę w spłacie należności, wydatki na odsetki karne oraz odsetki zwłoki dotyczące nieterminowego regulowania zobowiązań wobec kontrahentów, urzędów skarbowych itp.

Przepływy pieniężne w ramach działalności inwestycyjnej polegają na nabywaniu oraz sprzedaży składników majątku trwałego, wartości niematerialnych i prawnych, lokat finansowych, papierów wartościowych przeznaczonych do obrotu, udziałów i akcji. Pokazują wielkość wydatków poniesionych na powiększenie zasobów trwałych, które z kolei pozwolą w przyszłości na osiągnięcie zysków i dopływ środków pieniężnych.

Działalność finansowa obejmuje głównie pozyskiwanie i spłatę kredytów oraz pożyczek, w tym również krótkoterminowych, emisję i wykup własnych akcji, obligacji i innych papierów wartościowych, wpływy wynikające ze zwiększenia kapitału udziałowego i z dopłat do kapitału, wypłaty dywidend, spłaty zobowiązań z umów leasingu kapitałowego

Zgodnie z Międzynarodowym Standardem Rachunkowości nr 7 sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych może być sporządzane metodą bezpośrednią lub pośrednią, choć wybór ten dotyczy tylko działalności operacyjnej. Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej i finansowej mają być ustalane metodą bezpośrednią.

Dla ustalenia wielkości przepływów środków pieniężnych z działalności operacyjnej - część A sprawozdania - przyjęto w Polsce metodę pośrednią, a wzór sprawozdania został określony w ustawie o rachunkowości - zał. nr 8 i 9. Zgodnie z założeniami metody pośredniej pozycją wyjściową jest wynik finansowy netto (pozycja rachunku zysków i strat), który następnie, poprzez dokonanie odpowiednich korekt, zostaje doprowadzony do poziomu tzw. „wyniku kasowego” Korekty dotyczą więc głównie pozycji nie kasowych lub pozycji, które spowodowały zmianę stanu środków pieniężnych, a nie zostały wykazane w rachunku zysków i strat. Wynik finansowy netto podlega:

- korekcie o koszty i przychody, dotyczące innych rodzajów działalności ( inwestycyjnej, finansowej) np. zapłacone odsetki od kredytów bankowych, zapłacone dywidendy,

- korekcie dotyczącej zmian stanu środków obrotowych netto w ciągu roku obrotowego, tj. faktu, że część przychodów lub zysków nie zmienia się w przychody pieniężne, lecz pozostaje w należnościach lub wydatkowana została na przyrost zapasów, a część kosztów zmieniła się w zobowiązania,

- korekcie służącej uwzględnieniu kosztów niepieniężnych, które nie są wydatkami, np. amortyzacja, rezerwy,

- korekcie dotyczącej podatku dochodowego,

- korekcie o zyski lub straty z tyt. różnic kursowych i inne.

Potrzeba przeprowadzania kolejnych korekt wynika z faktu, iż zysku nie można utożsamiać z „posiadaniem pieniędzy”, nie można postawić znaku równości między wielkością zysku i dostępnymi środkami pieniężnymi, a więc trzeba wyeliminować te czynniki, które sprawiają, że zysk po opodatkowaniu nie może być utożsamiany ze stanem gotówki. Konieczność dokonywania wielu korekt zysku netto powoduje, iż sprawozdanie z działalności operacyjnej, sporządzane metodą pośrednią, staje się mało czytelne. Samo uchwycenie przepływów z tej działalności jest bardziej „intuicyjne”, mniej wyraźne. Nie można również mówić o zastosowaniu go do prognozowania przyszłych przepływów, ponieważ z reguły prognoza rozpoczyna się od sprzedaży, czyli od przychodu, a nie zysku.

W metodzie bezpośredniej (ustawa o rachunkowości zaleca wyłącznie ubezpieczycielom, zał. nr 10) w działalności operacyjnej ujmuje się wpływy i wydatki z tej działalności według podstawowych tytułów, a następnie wykazuje się „per saldo” wpływy minus wydatki, a więc przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej. Metoda bezpośrednia zawiera główne kategorie operacyjnych wpływów gotówkowych oraz operacyjnych płatności gotówkowych. Punktem wyjścia do badania przepływu strumieni pieniężnych jest marża operacyjna, ponieważ podstawowy pieniądz dopływający do przedsiębiorstw to efekt działalności operacyjnej. Obok marży, na zmiany w zasobach pieniądza ma wpływ dynamika majątku obrotowego netto, ponieważ jego wzrost charakteryzuje strumień pieniądza odpływającego z przedsiębiorstwa a jego spadek uwalnia zaangażowane w obrocie środki pieniężne. Powyższe zmiany przedstawione są w sprawozdaniu w postaci wpływów i wydatków, dzięki czemu użytkownikom prezentowane są kwoty otrzymane od odbiorców, płatności dla dostawców itd.

Podstawową zaletą metody bezpośredniej jest możliwość uzyskania informacji, które mogą być wykorzystane przy ocenie przyszłych przepływów środków pieniężnych. Pierwotne strumienie pieniężne, tj. wpływy ze sprzedaży i wydatki ponoszone dla ich osiągnięcia, a nie zysk netto, są z reguły punktem wyjścia przy sporządzaniu prognoz. Nawet jeśli nastąpi istotna zmiana przewidywań, to i tak informacja retrospektywna wymaga uwzględnienia. Pewne procesy gospodarcze rozpoczęte w przeszłości mają bowiem swoje konsekwencje finansowe w przyszłości.

Należy pamiętać, że bez względu na rodzaj zastosowanej metody ostateczna wartość przepływów pieniężnych netto z działalności operacyjnej pozostaje taka sama.

W części B sprawozdania występują przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej. Obejmują one w przeważającej części przepływy związane z nabyciem i sprzedażą składników majątku trwałego oraz dywidendy i odsetki wynikające z działalności inwestycyjnej. Podaje się odrębnie wpływy i wydatki, ma tu bowiem zastosowanie metoda bezpośrednia. Zmiany zachodzące w stanach wartości netto środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych są następstwem ich nabycia (zakupu bezpośredniego lub wytworzenia w ramach inwestycji), sprzedaży i likwidacji, nieodpłatnego otrzymania lub przekazania oraz umorzenia. W przypadku środków trwałych zmiany są powodowane również aktualizacją ich wyceny (przeszacowania) oraz ujęciem w księgach rachunkowych środków trwałych używanych w ramach umów leasingu kapitałowego. Pomija się przemieszczenia inwestycji do środków trwałych, skutki przeszacowania środków trwałych, jak również otrzymane w roku obrotowym środki trwałe w ramach leasingu finansowego. Kolejne pozycje sprawozdania dotyczą nabycia i sprzedaży akcji, udziałów oraz papierów wartościowych, udzielonych pożyczek i ich spłatę. W sprawozdaniu wykazuje się otrzymane (ewentualnie zwrócone jako nienależne) dywidendy z lokat kapitałowych; nie ujmuje się dywident wypłacanych własnym udziałowcom.

W części C sprawozdania podaje się przepływy środków pieniężnych z działalności finansowej. W tej grupie wykazuje się wpływy z tytułu pozyskania oraz wydatki spowodowane utratą własnych lub obcych źródeł finansowania. Wykazuje się tu również wszelkie„obciążenia” pieniężne, ponoszone w związku z pozyskiwaniem wyżej wymienionych źródeł (zapłata odsetek od kredytów i pożyczek, wypłata dywident właścicielom, powiększenie spłat z tyt. różnic kursowych itp.)

Sprawozdanie z przepływów pieniężnych odgrywa przede wszystkim rolę informacyjną. Powinno ono służyć jako jeden z istotnych elementów kształtowania i oceny polityki finansowej firmy. Jego odbiorcami powinni być wierzyciele (zwłaszcza banki), inwestorzy, gdyż jest ono bardzo pomocne przy ocenie wiarygodności finansowej. W ocenie zdolności płatniczej podmiotu nie można kierować się wyłącznie kryterium dodatniego, bądź ujemnego salda. Charakter salda może być na pewno uznany za zjawisko pozytywne lub negatywne, ale nie jest to jeszcze wystarczający wyznacznik zdolności płatniczej, należy ją bowiem rozpatrywać w szerszym kontekście - na tle kształtowania się innych wielkości, między innymi: stanu zapasów, należności, zobowiązań, otrzymanych i wypłaconych zaliczek, terminów płatności itp. .

3. ISTOTA ANALIZ I ICH PODZIAŁ

Sprawozdania finansowe i inne informacje opracowane przez działy finansowo-księgowe stanowią podstawę analiz i wniosków dla wszystkich zainteresowanych stron: menedżerów, właścicieli, akcjonariuszy, inwestorów, pożyczkodawców, organów administracji rządowej, urzędów skarbowych... Każdy z odbiorców zainteresowany jest innym rodzajem analizy.

Analizę opracowuje się według zakresu uzgodnionego między analitykiem a decydentem lub innym odbiorcą finalnym. W pojęciu zakresu analizy można rozumieć zakres podmiotowy, przedmiotowy, czasowy i przestrzenny - w ujęciu pełnym lub cząstkowym. W odniesieniu do analizy ekonomiczno-finansowej danej firmy, podmiotem jest firma, a zakresem przestrzennym jej terytorialny obszar działania. Pozostaje do uzgodnienia zakres czasowy i przedmiotowy, co zależy od celów analizy i pytań, na które chcemy znaleźć odpowiedzi.

„ Celem analizy jest :

a)wykrycie struktury badanej całości, związków i zależności występujących między elementami strukturalnymi oraz między każdym elementem a całością; wówczas nazywa się ją analizą strukturalną,

b)poznanie mechanizmu funkcjonowania badanej całości, zmian jakie w niej zachodzą, identyfikację czynników oddziaływujących na tę całość oraz siły, kierunku i natężenia wpływu poszczególnych czynników na stwierdzone zmiany; wówczas określa się ją mianem analizy przyczynowej” ,

Opracowanie analizy wymaga określonych metod postępowania. Z reguły dzieli się je na metody ogólne i metody szczegółowe. Metody ogólne oparte są na zasadach logiki czyli poprawnego myślenia i wnioskowania. Są to metody:

a)indukcji - polega na analizowaniu zjawisk szczegółowych, elementarnych i przyczynowych, a następnie przechodzeniu do uogólnień w postaci wniosków, od szczegółu do ogółu. Stosowana jest najczęściej w analizach ekonomiczno-finansowych. Ma duże zastosowanie w analizach średnio-i krótkookresowych, odcinkowych, problemowych i bieżących operatywnych.

b)dedukcji - polega na ogólnym sformułowaniu tez i stopniowym przechodzeniu do szczegółów, w poszukiwaniu przyczyn. Jest jakby odwrotnością metody indukcji. Ma największe znaczenie w analizach rocznych i wieloletnich.

c)redukcji - polega na wyodrębnieniu trzech części opisu danej analizy: w części pierwszej następuje sformułowanie tez i wniosków o cechach syntezy wstępnej; w części drugiej zweryfikowanie prawdziwości wniosków w postępowaniu analitycznym; w trzeciej podsumowanie ustaleń z weryfikacji i sformułowanie oceny z wnioskami jako syntezy końcowej. Można ją stosować we wszystkich rodzajach analiz, jednakże jest to najtrudniejsza z metod ogólnych.

Metody szczegółowe analizy określają sposób postępowania z materiałem źródłowym i przetworzonym, sposób badania zjawisk w związkach przyczynowo-skutkowych oraz reguły przetwarzania danych.

Do metod szczegółowych zalicza się:

a) Metoda bilansowa polega na zestawieniu i analizowaniu dwóch grup elementów przeciwstawnych, ale powiązanych ze sobą rachunkowo np. aktywa i pasywa, przychody i rozchody, dochody i koszty. Pomiędzy tymi grupami może wystąpić równowaga lub przewaga jednych nad drugimi;

b)Metoda porównań polega na porównywaniu danych w przekroju czasowym, przestrzennym, strukturalnym albo do pewnych punktów odniesienia. Porównywać można dane jednorodne co do podobieństw i wartości mierzalnej;

c)Metoda kolejnych podstawień polega na analizowaniu czynników mających przyczynowy wpływ na wielkość wynikową np. wpływ sprzedaży na wynik finansowy, wpływ czynników na cenę produktu;

d)Metoda izolacji polega na wyizolowaniu wybranych czynników i zbadaniu ich wpływu na daną wielkość ekonomiczną w warunkach rzeczywistych lub hipotetycznych. Poprzednią metodę można zaliczyć do grupy metod izolacji;

e)Metoda trendu służy do celów prognozowania, przy względnie stabilnych warunkach działania firmy. Do wyliczenia linii trendu bierze się dane z kilku lat (najczęściej przedstawia się za pomocą funkcji matematycznej);

f) Metoda punktowa polega na ustaleniu średnich wartości liczbowych dla danych ekonomicznych np. zapasów, sprzedaży i przyporządkowaniu im pewnej stałej liczby punktów oraz na wyliczeniu ilości punktów w stosunku do danych faktycznych. Odchylenia punktowe od liczby stałej, pozwalają ocenić dane zjawisko.

Analiza ekonomiczna przedsiębiorstwa obejmuje dwie grupy metod, którymi są :

- analiza finansowa,

- analiza techniczno-ekonomicza.

Przedmiotem analizy finansowej jest ocena kondycji firmy na podstawie danych sprawozdań finansowych (bilansu, rachunku wyników, sprawozdania ze zmian w pozycji finansowej) oraz wyodrębnienie i ocena czynników wpływających na wyniki ekonomiczne przedsiębiorstwa. Odrębną część analizy finansowej stanowi metodyka wyboru źródeł kapitału służącego finansowaniu rozwoju firmy oraz oceny opłacalności przedsięwzięć inwestycyjnych.

Analiza techniczno-ekonomiczna koncentruje się na ocenie poszczególnych odcinków działalności gospodarczej przedsiębiorstwa które obejmują organizację i metody produkcji, wyposażenie w środki trwałe i ich wykorzystanie, zaplecze techniczne wraz z gospodarką remontową, inwestycje, zatrudnienie, organizację i wydajność pracy, zaopatrzenie materiałowe, itp.

Wg. kryterium czasu dzieli się analizy na: wieloletnie, roczne, kwartalne, miesięczne i inne okresowe.

Ze względu na umiejscowienie zjawiska w czasie:

a)analiza statyczna - stan w określonym dniu, np. stan zatrudnienia na dzień 31 grudnia 1996,

b)analiza dynamiczna - analiza w pewnym przedziale czasowym, pokazuje zmiany stanów efektów, np. analiza dynamiki sprzedaży w latach 1994-1996.

Z innego punktu widzenia wyróżnia się:

a)analizy operatywne - przeprowadza się je na własne potrzeby lub dla organizacji zewnętrznych. Służą one do bieżącego zarządzania przedsiębiorstwem,

b)analizy roczne - opracowują je wszystkie jednostki gospodarcze. Zamykają one cały okres rocznej działalności danej jednostki, rozpatrywany na tle wyników kilku lat ubiegłych, planu danego okresu i planu na okres następny,

c)analizy problemowe - sporządza się je na wewnętrzne potrzeby zarządzania. Stosuje się w celu obserwacji określonych zjawisk (wydajności i płac, wykonania planu itp.).

Ze względu na rodzaj danych wyróżnia się:

- analizę jakościową,

- analizę ilościową w której zjawiska ekonomiczne prezentowane są za pomocą danych liczbowych.

Kolejny podział:

-analiza porównawcza - dokonuje się ocenę ogólną i porównuje stan rzeczywisty ze stanem modelowym lub stanem innych przedsiębiorstw, a także określa się tempo zmian wskaźników ekonomicznych badanego okresu z okresem ubiegłym lub przyszłym,

-analiza przyczynowa - ustala się czynniki, które wpłynęły na określone odchylenia.

Według stopnia szczegółowości:

-kompleksowe - obejmują całą działalność firmy,

-odcinkowe - obejmują odcinek działalności firmy,

-problemowe - dotyczą danego problemu, np. wykorzystanie zdolności produkcyjnej.

Istotne znaczenie dla analityka i decydenta mają sposoby prezentacji opracowań analitycznych, czyli formy analiz. Do typowych zaliczamy:

- forma opisowo-tabelaryczna, obejmuje część analizy w opisie, część w tabelach,

- forma tabelaryczna, tylko w tabelach,

- forma tabelaryczno-wykresowa, analiza składa się z tablic i wykresów, nie zawiera komentarza,

- opisowa, tylko opis z wyszczególnieniem liczb i wskaźników.

Opracowanie analizy ekonomiczno-finansowej wymaga wcześniejszego zgromadzenia materiału źródłowego i przetworzonego w postaci liczb, wskaźników i innych. Należy więc najpierw dokonać pomiaru tego wszystkiego, co będziemy analizowali. W praktyce stosuje się dużą ilość mierników analitycznych i syntetycznych, z których należy wybrać takie,aby najbardziej odpowiadały istocie badanego zjawiska.

4. WSKAŹNIKOWA OCENA KONDYCJI FINANSOWEJ

4.1. WPROWADZENIE

Wskaźniki finansowe są użytecznym narzędziem uzyskiwania informacji o kondycji finansowej firmy. Wachlarz wskaźników, które mogą być konstruowane dla oceny efektywności ekonomicznej funkcjonowania firmy na podstawie danych sprawozdań finansowych, jest szeroki. Wskaźniki analityczne obrazują związki zachodzące pomiędzy poszczególnymi elementami aktywów i pasywów oraz wielkościami strumieniowymi charakteryzującymi funkcjonowanie firmy w kolejnych latach. Mają one różną budowę i charakteryzują różne aspekty działalności przedsiębiorstwa. „Poprzez użycie wskaźników finansowych można zidentyfikować mocne i słabe strony działalności firmy. Ukazują one, czy firma jest zdolna do zaspokojenia istniejących zobowiązań finansowych, czy nie występuje nadmierny okres spływu należności, czy jest właściwa gospodarka zapasami, czy jest odpowiednio zagospodarowany majątek firmy, czy jest właściwa struktura kapitałowa, czy jest wystarczająco wysoka efektywność finansowa firmy. Zbyt wysoka lub zbyt niska wielkość wskaźnika jest sygnałem o występowaniu negatywnych lub pozytywnych zjawisk.”

W praktyce wyróżnia się zazwyczaj następujące grupy wskaźników:

1. wskaźniki płynności finansowej,

2. wskaźniki rentowności,

3. wskaźniki zadłużenia,

4. wskaźniki sprawności działania lub wskaźniki aktywności,

5. wskaźniki rynkowe.

„Wskaźniki analizy finansowej wykorzystywane w każdej z tych grup oblicza się na podstawie:

1. danych wyrażających stan zjawiska na początku i na końcu okresu sprawozdawczego; różnica pokazuje zmiany zachodzące w danej dziedzinie w badanym okresie sprawozdawczym za sprawą podjętych odpowiednich decyzji gospodarczych,

2. wielkości średniej w okresie sprawozdawczym obliczonej ze wskaźników miesięcznych, kwartalnych (w przypadku roku) lub w ostateczności jako średnia z wartości na początek i koniec okresu sprawozdawczego.”

Przy analizie wskaźnikowej stosuje się wyłącznie dane ekonomiczne z przeszłości, ewentualnie z teraźniejszości; nie opisuje ona przyszłości.

Wskaźniki ekonomiczno-finansowe stosowane w diagnozowaniu ujmuje się w następujące grupy:

- „wskaźniki stymulatywne. Są to wielkości od których oczekuje się by były jak największe. Przykładem wskaźnika stymulatywnego jest wielkość wyniku finansowego przedsiębiorstwa,

- wskaźniki destymulatywne. Oczekuje się by przyjmowały one wartość jak najmniejszą. Przykładem wskaźnika destymulatywnego są koszty jednostkowe wyrobu,

- wskaźniki optymulatywne. Dla tych wskaźników oczekiwania co do ich zachowania się nie są określone. Do wskaźników optymulatywnych należy na przykład cena wyrobu,

- wskaźniki strumieniowe. Ich wymiarem są jednostki pieniężne /czas .Do wskaźników strumieniowych zalicza się np. wielkość kosztów, wielkość wyniku finansowego,

- wskaźniki wykonania są ilorazem wielkości wykonanej do jej wielkości planowanej, określonym w %...

- wskaźniki dynamiki występują w dwóch formach: o podstawie stałej i o podstawie zmiennej...

- wskaźnik struktury, zwany także wskaźnikiem udziału...Wykorzystuje się na przykład do ustalenia udziału poszczególnych składników kosztów (materiałów, wynagrodzeń, energii, paliwa, amortyzacji, itd.) w kosztach ogółem, będących sumą tych składników)...

- wskaźniki ilorazowe mają postać p/q, gdzie:

p - jedna wielkość ekonomiczna (np.wielkość produkcji),

q - druga wielkość ekonomiczna (np.wielkość zatrudnienia)...

a) wielkości zasobowych,

b) wielkości strumieniowych,

c) relacji wielkości zasobowych do wielkości strumieniowych...

d) relacji wielkości strumieniowych do wielkości zasobowych.

 

4.2. PŁYNNOŚĆ FINANSOWA

Wskaźniki płynności pokazują zdolność firmy do wywiązywania się z krótkoterminowych zobowiązań (tzn. tych, których terminy płatności nie przekraczają roku).Podstawowym źródłem pokrycia bieżących zobowiązań są aktywa bieżące. Utrzymanie płynności finansowej stanowi podstawowy warunek stabilnego i efektywnego funkcjonowania przedsiębiorstwa. Oznacza bowiem, że zachowuje ono zdolność do terminowego regulowania wszystkich wymagalnych zobowiązań. Realizacja tego celu wymaga przede wszystkim zapewnienia ciągłego dopływu gotówki pokrywającego oczekiwane wydatki pieniężne.

Sklasyfikowanie środków obrotowych ze względu na ich płynność jest punktem wyjścia w analizie płynności. Wyróżnia się następujące klasy płynności:

- środki obrotowe I-go stopnia płynności (środki pieniężne, krótkoterminowe papiery wartościowe),

- środki obrotowe II- go stopnia płynności (należności),

- środki obrotowe III-go stopnia płynności (zapasy),

- środki obrotowe IV- go stopnia płynności (pozostałe).

Do oceny zdolności płatniczej firmy wykorzystuje się następujące wskaźniki:

- wskaźnik płynności I stopnia - gotówkowej,

- wskaźnik płynności II stopnia - wysokiej płynności,

- wskaźnik płynności III stopnia - bieżącej płynności,

- wskaźnik płynności zasobów.

wskaźnik płynności I stopnia = środki pieniężne +krótkoterminowe papiery wartościowe

(gotówkowej) zobowiązania bieżące

wskaźnik płynności II stopnia = śr. pien. +kr.pap.wart.+należności +nie wykorzyst.kredyty obrotowe

(wysokiej płynności) zobowiązania bieżące

Wskaźnik wysokiej płynności wyraża zdolność pokrycia zobowiązań krótkoterminowych firmy. Odejmując zapasy od bieżących aktywów uznaje się, że są one składnikiem majątku o mniejszej płynności. Szczególnie odnosi się to do zapasów produkcji nie zakończonej, zapasów materiałów czy wyrobów gotowych przestarzałych lub trudnych do sprzedaży z różnych powodów.

Wskaźnik ten winien zawierać się w przedziale 1,0 - 1,2. A zatem suma środków pieniężnych i należności powinna być 1,2 razy większa lub przynajmniej równa wielkości zobowiązań bieżących. Oznacza to, że wykorzystując jedynie środki pieniężne i terminowo windykując należności firma może szybko sprostać swoim zobowiązaniom bieżącym. Mniejsza wartość oznacza duże ryzyko finansowania. Mówimy wówczas, że firma działa „z dnia na dzień”. Wówczas kredytodawcy mogą wstrzymać przyznanie kredytu lub podwyższyć odsetki z uwagi na większe ryzyko. Wartość wskaźnika większa od 200% świadczy o nieprodukcyjnym, nadmiernym zamrożeniu środków obrotowych.

wskaźnik płynności III st. = śr. pienięż..+krótk.pap.wart.+ należn.+nie wykorzyst.kredyty obr.+zapasy

(bieżącej płynności) zobowiązania bieżące

Informuje, w jakiej proporcji bieżące aktywa (suma środków pieniężnych, należności i zapasów) pokrywają bieżące zobowiązania (wobec dostawców, pracowników, budżetu instytucji, banków - kredyty krótkoterminowe oraz raty kredytu długoterminowego przypadające do spłacenia w danym okresie).Za prawidłowy uznaje się poziom tego wskaźnika mieszczący się w granicach 1,2 - 2,0. Niski poziom, np. w porównaniu z innymi przedsiębiorstwami tej samej branży, czy też jego tendencja spadkowa ( w porównaniu z okresami wcześniejszymi) jest informacją, że firma jest narażona na utratę płynności finansowej. Niekorzystna jest również zbyt wysoka wartość tego wskaźnika i oznacza, że zobowiązania bieżące tylko w niewielkim stopniu, zbyt małym, finansują majątek obrotowy. Wysoki poziom wskaźnika jest korzystny z punktu widzenia zdolności płatniczej, ale może być niekorzystny dla właścicieli, gdyż oznacza wysokie zaangażowanie kapitału obrotowego.

Jeżeli wskaźnik bieżącej płynności jest wysoki, natomiast wskaźnik wysokiej płynności jest niski, może to oznaczać, że firma utrzymuje zbyt wysokie zapasy lub nadmiernie gromadzi środki na rachunkach bankowych.

wskaźnik płynności zasobów = aktywa bieżące .

aktywa długoterminowe

Niekorzystnym zjawiskiem i jednocześnie sygnałem kontrolnym jest spadkowa tendencja tego wskaźnika.

Zastosowanie do oceny płynności finansowej jedynie wskaźników bieżącego i szybkiego jest niewystarczające, zwłaszcza w nieustabilizowanych warunkach gospodarowania. przykładowo, jeżeli firma posiada bardzo wysokie należności, z których znaczna część jest przeterminowana i trudno ściągalna, to ocena jej płynności finansowej oparta wyłącznie na omówionych wskaźnikach wskaże na zadawalający jej poziom. Tymczasem w rzeczywistości przedsiębiorstwo, nie mogąc zainkasować należności, nie jest także w stanie terminowo regulować swoich zobowiązań. Jego płynność finansowa jest więc zagrożona. Wskazuje to na potrzebę uzupełnienia oceny płynności o badanie stopnia pokrycia zapotrzebowania firmy na kapitał obrotowy. Zapotrzebowanie to można ocenić w oparciu o tzw. wskaźniki cyklu:

-wskaźnik cyklu zapasów,

-wskaźnik cyklu należności,

-wskaźnik cyklu zobowiązań terminowych,

-wskaźnik cyklu środków pieniężnych,

-wskaźnik cyklu kapitału obrotowego.

Obrazują one, wyrażoną w dniach obrotu, relację poszczególnych elementów majątku obrotowego przedsiębiorstwa i źródeł jego finansowania do wartości sprzedaży zrealizowanej w ostatnim okresie (miesiącu, kwartale, roku).

Wskaźnik cyklu zapasów pozwala porównać wartość zapasów z wartością sprzedaży netto.

wskaźnik cyklu zapasów = zapasy . * 360

sprzedaż netto

Informuje on, ilu dniom wartości sprzedaży odpowiada wartość posiadanych zapasów. Im wskaźnik jest wyższy tym większe zaangażowanie kapitałów w finansowanie zapasów. Zasadniczo należy dążyć do skracania wskaźnika cyklu zapasów i do ograniczenia ich wartości. Zbytnie jednak ograniczenie może stanowić w przypadku nieterminowości dostaw zagrożenie dla rytmiczności produkcji lub nie pozwala realizować nie uzgodnionych wcześniej zamówień odbiorców.

Wskaźnik cyklu należności stanowi, wyrażoną w dniach obrotu, relację poziomu należności do wartości sprzedaży netto.

wskaźnik cyklu należności = należności . * 360

sprzedaż netto

Informuje ile dni średnio upływa od momentu sprzedaży produktów do chwili rzeczywistego zainkasowania należności za tą sprzedaż. Wyznacza on również skalę kredytowania odbiorców przez przedsiębiorstwo. Korzystny, krótszy cykl świadczy o mniejszym zaangażowaniu kapitałów. Należy jednak pamiętać, że w gospodarce rynkowej terminy inkasowania należności stanowią istotny element konkurencji pomiędzy przedsiębiorstwami sprzedającymi podobne produkty. Przy zbliżonej cenie tych produktów kupujący wybierze firmę oferującą późniejsze terminy płatności.

Wskaźnik cyklu zobowiązań terminowych informuje, ilu dniom wartości sprzedaży odpowiadają terminowe zobowiązania przedsiębiorstwa.

wskaźnik cyklu zobowiązań terminowych = zobowiązania terminowe . * 360

sprzedaż netto

Wskazuje skalę finansowania przedsiębiorstwa przez jej dostawców. Zaznaczyć tu należy, że zobowiązania mieszczące się w uzgodnionych terminach płatności, są najtańszym źródłem finansowania firmy. Dlatego powinno się dążyć do negocjowania jak najdłuższych terminów zapłaty

Wskaźnik cyklu kapitału obrotowego obrazuje, ilu dniom sprzedaży odpowiada wartość kapitału obrotowego firmy. Kapitał obrotowy ustalamy tu jako różnicę pomiędzy aktywami bieżącymi a pasywami bieżącymi. Im większa wartość kapitału obrotowego tym łatwiej jest firmie zachować płynność finansową.

wskaźnik cyklu kapitału obrotowego = kapitał obrotowy * 360

sprzedaż netto

Cykl kapitału obrotowego ulega skróceniu, jeżeli wzrostowi wartości sprzedaży nie towarzyszy proporcjonalny przyrost tego kapitału. Zwiększenie obrotów może zatem, w takim przypadku, zagrozić płynności finansowej przedsiębiorstwa.

Wskaźnik cyklu środków pieniężnych wskazuje, jaka wartość kapitału firmy zaangażowana

w finansowanie jego majątku obrotowego, pozwoli na terminowe regulowanie zobowiązań.

wsk. cyklu środków pienięż. = wsk. cyklu zapasów + wsk. cyklu należn. - wsk. cyklu zobowiąz. termin.

Jeżeli przedsiębiorstwo posiada kapitał obrotowy na określonym w powyższy sposób poziomie, to bieżąco reguluje wszystkie swoje zobowiązania, nie dopuszczając do powstania zobowiązań przeterminowanych. Jeżeli natomiast wartość kapitału obrotowego jest niższa od zapotrzebowania na ten kapitał (wsk. cyklu kapitału obrotowego < wsk. cyklu śr. pieniężnych) to świadczy to o powstaniu niedoboru kapitału obrotowego. Niedobór ten może być pokryty poprzez zaciągnięcie kredytu krótkoterminowego, co pozwoli na regulowanie bieżących zobowiązań.

Wskaźniki cyklu są wskaźnikami dynamicznymi. Przykładowo, zakup jednej bardzo dużej partii surowca może w danym momencie znacznie zmienić zarówno zapasów jak i zobowiązań. Dlatego też, analizę opartą na wskaźnikach cyklu należy prowadzić w sposób ciągły (np. co miesiąc).

4.3. RENTOWNOŚĆ

Badanie rentowności (zyskowności) stanowi podstawowy aspekt oceny przedsiębiorstwa zarówno ze strony osób zarządzających jak i przez jednostki z nim współpracujące. Mając na uwadze, że nadwyżka efektów finansowych nad nakładami (rentowność) jest uzyskiwana w drodze wykorzystania zgromadzonego w firmie kapitału lub majątku praktyka z reguły umieszcza na szczycie hierarchii zjawisk tę właśnie zależność. Wskaźniki rentowności bazują na wielkości osiągniętego przez firmę zysku w badanym okresie. Zysk jest odzwierciedleniem efektywności decyzji inwestycyjnych i finansowych. Wskaźniki rentowności mierzą efektywność działalności firmy przez odniesienie osiągniętego zysku do wielkości sprzedaży, majątku przedsiębiorstwa bądź wkładu kapitałowego akcjonariuszy.

Zazwyczaj stosuje się następujące wskaźniki:

- rentowność sprzedaży

- rentowność majątku

- rentowność kapitałów

Rentowność sprzedaży.

Przychody uzyskiwane ze sprzedaży są podstawowym źródłem wpływów osiąganych przez firmę w toku jej bieżącej działalności. Do oceny rentowności sprzedaży stosuje się następujące wskaźniki:

wskaźnik rentowności operacyjnej = zysk operacyjny * 100%

sprzedaż netto

Wielkość tego wskaźnika określają:

- poziom efektywności osiągniętej na realizowanej produkcji,

- rozmiary ponoszonych kosztów ogólnego zarządu,

- wielkość poniesionych kosztów sprzedaży,

- wielkość pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych.

Wskaźnik rentowności operacyjnej obrazuje efektywność firmy osiąganą na całej działalności operacyjnej bez uwzględnienia przychodów i kosztów finansowych, zwłaszcza kosztów związanych z obsługą obcych źródeł finansowania.

wskaźnik rentowności sprzedaży (brutto) = zysk brutto . * 100%

sprzedaż netto

Wielkość tego wskaźnika określają:

- poziom efektywności osiągniętej na realizowanej produkcji,

- rozmiary ponoszonych kosztów ogólnego zarządu,

- wielkość poniesionych kosztów sprzedaży,

- wielkość pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych,

- wielkość przychodów i kosztów finansowych, w tym zwłaszcza odsetki do zapłacenia, odsetki uzyskane, uzyskane dywidendy z tyt. posiadanych udziałów,

- rozmiary zysków i strat nadzwyczajnych.

Wskaźnik zyskowności brutto określa globalną efektywność firmy bez uwzględnienia obciążeń wynikających z naliczenia podatku dochodowego i innych obciążeń fiskalnych. Wysoka różnica pomiędzy wskaźnikami rentowności operacyjnej i rentowności brutto świadczy o dużej skali przychodów lub kosztów finansowych.

wskaźnik rentowności sprzedaży (netto) = zysk netto . * 100%

sprzedaż netto

Wskaźnik rentowności netto ujmuje ostateczny efekt finansowy całej działalności firmy w relacji do wielkości sprzedaży. Wskaźnik ten informuje ile zysku pozostającego do dyspozycji firmy przyniosła każda złotówka sprzedaży zrealizowanej w danym okresie. Wyższy poziom zyskowności sprzedaży oznacza korzystniejszą sytuację przedsiębiorstwa. Im wyższy jest ten wskaźnik tym mniejsza wartość sprzedaży musi zostać zrealizowana dla osiągnięcia określonej kwoty zysku. Podniesienie rentowności sprzedaży oznacza bowiem wzrost jej efektywności.

Rentowność majątku

Rentowność majątku charakteryzuje wskaźnik rentowności majątku, zwany też stopą zwrotu aktywów.

aktywa ogółem

lub można go przedstawić jako równanie Du Ponta

zysk operacyjny = zysk operacyjny * sprzedaż

aktywa sprzedaż aktywa

Wskaźnik jest wyznacznikiem ogólnej zdolności aktywów przedsiębiorstwa do generowania zysku, informuje jak efektywnie firma gospodaruje posiadanym majątkiem. Im wyższy poziom wskaźnika tym wyższy zysk został osiągnięty dzięki każdej złotówce zaangażowanej w finansowanie jej majątku.

„Rentowność majątku zależy od zyskowności sprzedaży netto oraz szybkości rotacji zaangażowanych aktywów. Stąd wniosek, że korzystną rentowność można uzyskać stosując dwie różne polityki sprzedaży:

a. politykę niskich cen (marży) i dużej rotacji aktywów lub

b. politykę wysokich cen (marży) i mniejszej rotacji aktywów.

Przykładem pierwszej polityki jest sklep nastawiony na duże obroty standardowymi towarami, na przykład supermarket. Przykładem drugiej jest sklep z towarami luksusowymi, długo zalegającymi na półkach i czekającymi na ich amatora.”

Rentowność kapitału

Rentowność kapitału jest trzecim aspektem badania rentowności przedsiębiorstwa. Wylicza się tu następujące wskaźniki:

wskaźnik rentowności kapitału własnego ROE = zysk netto . * 100%

kapitał własny

Rentowność kapitału własnego stanowi najważniejszy z punktu widzenia właścicieli miernik efektywności funkcjonowania przedsiębiorstwa. Świadczy o szybkości z jaką pomnaża się ich kapitał zaangażowany w konkretną działalność. Wskazuje on bowiem procentowo zarobek właścicieli firmy. Omawiany wskaźnik nazywany jest również wskaźnikiem zwrotu z kapitału lub wskaźnikiem stopy zysku.

Wskaźnik stopy zysku ROE można przedstawić w postaci iloczynu:

zysk netto = zysk netto * sprzedaż * aktywa .

kapitał własny sprzedaż aktywa kapitał własny

zysk netto = zysk netto * koszty * sprzedaż * aktywa .

kapitał własny koszty sprzedaż aktywa kapitał własny

Maksymalizacja wskaźnika rentowności kapitału własnego jest podstawowym dążeniem firmy funkcjonującej w gospodarce rynkowej. Cel ten jest szczególnie dostrzegany w firmach notowanych na giełdzie, poddanych ciągłej ocenie obecnych i potencjalnych inwestorów. Zwiększenie zyskowności majątku powinno wywierać pozytywny wpływ na efektywność wykorzystania kapitałów własnych firmy, której stopień charakteryzuje m.in. korzyści przypadające udziałowcom.

Majątek przedsiębiorstwa finansowany jest kapitałami własnymi i obcymi. Stosunek aktywów ogółem do kapitału własnego, inaczej mówiąc stosunek wszystkich źródeł finansowania do kapitału własnego nazywa się mnożnikiem kapitału własnego, MKW.

MKW = aktywa ogółem

kapitał własny

Wyraża on wielkość, która pokazuje ile razy większy jest majątek od kapitału własnego czyli w jakim stopniu aktywa są finansowane ze środków własnych, a w jakim ze środków obcych. Im wyższy jest udział zadłużenia w finansowaniu majątku, tym większa jest wartość mnożnika. Czym większą rolę odgrywa kapitał własny, tym mnożnik jest niższy. Firma działając bez zadłużenia będzie miała mnożnik równy 1,0.Przy wartości powyżej 1,0 - istnieje zadłużenie. Kierownictwo powinno dbać o odpowiednio wysoki MKW (niski udział kapitałów własnych w finansowaniu działalności przedsiębiorstwa).

wskaźnik rentowności kapitału stałego = zysk netto + odsetki * 100%

kapitał stały

Wskaźnik ten obrazuje efektywność z jaką przedsiębiorstwo wykorzystuje kapitał zaangażowany w nim długookresowo (stale).Wskaźnik ten jest istotnym narzędziem oceny kondycji finansowej firmy zarówno dla jej właścicieli jak i kredytodawców.

Uzupełnieniem oceny rentowności kapitałów firmy jest wyodrębnienie i zbadanie wpływu czynników kształtujących tę rentowność. W tym celu wykorzystać można tzw. model wskaźnikowej analizy Du Ponta zaprezentowany na przedstawionym poniżej schemacie 5, s.42

Model ukazuje zależność zachodzącą pomiędzy rentownością kapitału własnego firmy a:

- rentownością sprzedaży,

- rotacją majątku,

- strukturą zaangażowanego kapitału.

W każdej relacji występuje zysk netto, który jest odnoszony do różnych kategorii ekonomicznych. Relacje te dostarczają informacji o efektywności firmy rozumianej w trzech przekrojach: jako efektywność kapitału, efektywność majątku i efektywność sprzedaży. Zwrot kapitału własnego (zyskowność) wyraża inaczej jego oprocentowanie, gdyż wynik liczbowy w procentach można zinterpretować jako efekt finansowy pochodzący z ulokowania określonego kapitału w danej firmie (a nie w banku, gdzie uzyskano by określone oprocentowanie).

Dźwignia operacyjna i finansowa.

Operacyjne koszty stałe firmy i koszty kapitału w pewnych odcinkach czasu działalności firmy, mogą utrzymywać się na tym samym poziomie (constans). Sytuacja taka powoduje, że nawet niewielki spadek wielkości sprzedaży może powodować duży spadek zysku i na odwrót, niewielki wzrost wielkości sprzedaży może powodować duży wzrost zysku. Działalność firmy o dużych kosztach stałych jest bardziej ryzykowna niż firm o niskich kosztach stałych.

Dźwignia operacyjna obrazuje wpływ wielkości sprzedaży (lub liczby sprzedanych wyrobów) na zysk operacyjny przed podatkiem i odsetkami EBIT. Rozważając problem dźwigni operacyjnej zakłada się, że w pewnym odcinku czasu koszty stałe działalności (amortyzacja, koszty marketingu, administracji) są constans. Wówczas zmiany wielkości sprzedaży mogą wywołać znaczne zmiany zysku EBIT. Mnożnik wyrażający siłę tej zmiany nazywa się stopniem dźwigni operacyjnej.

O dźwigni finansowej mówi się wówczas, gdy przedsiębiorstwo wykorzystuje fundusze obce o stałym koszcie do finansowania swojej działalności. Podstawowym rodzajem funduszu o stałym koszcie jest dług (pożyczki długoterminowe, kredyt bankowy, obligacje). Kosztem stałym takiego funduszu są płacone odsetki, kupony. Innym rodzajem funduszu o stałym koszcie jest kapitał z akcji preferowanych, którego kosztem stałym jest obligatoryjnie wypłacana dywidenda. Omawiając zależność pomiędzy stopą zwrotu kapitału ROE a stopą zwrotu aktywów ROA można dojść do zdefiniowania dźwigni finansowej. Zależność tę obrazuje poniższa formuła:

ROE = ROA + ( ROA - średnia stopa oprocentowania) * wskaźnik struktury pasywów

gdzie:

średnia stopa oprocentowania = koszty finansowe .

średnie zobowiązania ogółem

wskaźnik struktury pasywów = zobowiązania

kapitał własny

Różnica pomiędzy stopą zwrotu aktywów i średnią stopą oprocentowania nosi nazwę dźwigni finansowej.

dźwignia finansowa = stopa zwrotu aktywów - średnia stopa oprocentowania

Z reguły stopa zwrotu aktywów jest niższa od stopy zwrotu kapitału o iloczyn dźwigni finansowej oraz wskaźnika struktury pasywów (jeżeli ROA > średnia stopa oprocentowania).Badane wskaźniki rentowności są sobie równe, jeżeli ROA = średniej stopie oprocentowania. Natomiast w przypadku przewagi średniej stopy oprocentowania nad stopą zwrotu aktywów: ROE < ROA.

Możliwość wykorzystania dźwigni finansowej dla powiększania rentowności kapitałów własnych drogą odpowiedniego zwiększenia kapitałów obcych są ograniczone. Wyrażają się one w tym, że:

- wysokość spłat kredytów nie powinna wpływać negatywnie na płynność finansową przedsiębiorstwa,

- kredytodawcy wykazują na ogół tendencję do zwiększania stopy procentowej w miarę, jak pogłębia się brak równowagi między zadłużeniem a kapitałem własnym przedsiębiorstwa; w konsekwencji kosz obsługi kredytów rośnie i pochłania coraz większą część wygospodarowanych przez firmę zysków.

Analiza dźwigni finansowej pozwala dokonać wyboru decyzji zgodnej z prowadzoną polityką firmy dotyczącą zyskowności i ryzykowności przedsięwzięć. Należy tu mieć na uwadze, że im bardziej zyskowna inwestycja, tym bardziej ryzykowna.

Analiza progu rentowności

Analiza progu rentowności polega na badaniu zależności zachodzących pomiędzy wielkością sprzedaży (produkcji), kosztami i zyskiem. Próg rentowności jest taką wielkością produkcji, przy której koszty pokrywają się z przychodami ze sprzedaży i firma nie osiąga zysku (wynik finansowy = 0). Wielkość progu rentowności określa, jaką należy zapewnić wielkość produkcji, aby przedsiębiorstwo osiągało zyski na działalności i jaka jest maksymalnie dopuszczalna skala spadku sprzedaży, zapewniająca dodatni wynik finansowy. Pozwala określić minimalne poziomy cen oraz maksymalne wielkości kosztów stałych i zmiennych, aby przy określonej skali produkcji można było osiągnąć zysk. Rachunek progów rentowności polega na wyznaczeniu granicznej wielkości parametrów określonego przedsięwzięcia, zapewniającej jego rentowność. Po przekroczeniu omawianego progu firma osiąga zysk, natomiast poniżej - osiąga stratę.

Metoda analizy progu rentowności opiera się na podziale ogółu kosztów ponoszonych w firmie na koszty stałe i zmienne. Wyznaczenie wielkości progu może być dokonane przy zastosowaniu metody algebraicznej lub za pomocą metody graficznej.

Metoda algebraiczna opiera się na formule:

Z = S - KZ - KS gdzie:

Z - zysk

S - wartość sprzedaży

KZ - koszty zmienne

KS - koszty stałe

Wzór powyższy można rozwinąć w sposób następujący:

Z = c * q - kz * q - KS gdzie:

Z, KS - jak wyżej

c - cena jednostkowa wyrobu

q - wielkość sprzedaży

kz - jednostkowe koszty zmienne

Próg rentowności jest taką wielkością, przy której zysk jest równy zero Z = 0

stąd: c * q - kz * q - KS = 0 ; q * (c - kz) - KS = 0

q = KS

c - kz

Aby więc ustalić próg rentowności w ujęciu ilościowym należy podzielić sumę kosztów stałych przez różnicę pomiędzy jednostkową ceną wyrobu i jednostkowym kosztem zmiennym. Dla ustalenia progu rentowności w ujęciu wartościowym należy całe równanie pomnożyć przez cenę.

Próg rentowności powstaje na przecięciu się linii obrazujących wartość sprzedaży i koszty całkowite. W zależności od rodzaju produkcji, wielkości poniesionych kosztów, uzyskanych cen na sprzedaży punkt przecięcia może być umiejscowiony bliżej lub dalej przecięcia osi współrzędnych. Oznacza to, że próg rentowności może kształtować się na niższym lub wyższym poziomie.

4.4. STOPIEŃ ZADŁUŻENIA

Analizując stopień zadłużenia firmy należy zwrócić uwagę na dwa problemy:

- na poziom zadłużenia przedsiębiorstwa,

- na zdolność przedsiębiorstwa do obsługi zadłużenia.

Przy analizie poziomu zadłużenia, wykorzystane w ocenie wskaźniki bazują głównie na wartościach zobowiązań, które są odnoszone do odpowiednich pozycji aktywów. Stosowane do badania zdolności firmy do obsługi długu wskaźniki, bazują na zysku przedsiębiorstwa w relacji do zobowiązań z tytułu udzielonego kredytu.

Poziom zadłużenia firmy najczęściej ocenia się przy wykorzystaniu wskaźników:

- wskaźnik ogólnego zadłużenia,

- wskaźnik zadłużenia kapitału własnego (wskaźnik struktury pasywów)

- wskaźnik zadłużenia długoterminowego (wskaźnik długu lub wskaźnik ryzyka),

- wskaźnik pokrycia zobowiązań długoterminowych rzeczowymi składnikami majątku.

Oto wzory wymienionych wskaźników:

aktywa ogółem

Wskaźnik ten określa, jaki udział w całości aktywów stanowi zadłużenia. Im wyższa jest wielkość wskaźnika, tym stopień zadłużenia firmy jest większy. Zbyt wysoki poziom wskaźnika może podważyć wiarygodność finansową firmy. Im niższa jego wartość, tym większa niezależność finansowania przedsiębiorstwa. Zbyt niski jednak jego poziom, może świadczyć o niewykorzystaniu zewnętrznych źródeł finansowania dla zwiększenia korzyści finansowych firmy. Zgodnie z wzorcami wartość tego wskaźnika dla firmy, w której nie jest zachwiana równowaga pomiędzy kapitałem obcym a własnym, powinna zawierać się

w przedziale 0,57 - 0,67.

- wskaźnik zadłużenia kapitału własnego = zobowiązania ogółem

kapitał własny

Omawiany wskaźnik informuje o relacji między kapitałem obcym i zaangażowanym kapitałem własnym. Określa możliwości spłaty zobowiązań kapitałami własnymi. Często obliczona wielkość decyduje o przyznaniu przez bank kredytu. Może to być dla małych firm stosunek 3:1, dla dużych nawet 1:1.

- wskaźnik zadłużenia długoterminowego = zobowiązania długoterminowe

kapitał własny

Wskaźnik dotyczy zobowiązań długoterminowych, takich jak wyemitowane przez firmę obligacje, długoterminowy kredyt inwestycyjny, długoterminowe pożyczki hipoteczne itp.Za zadawalający uznaje się poziom wskaźnika mieszczący się w przedziale 0,5 - 1,0. Przy wartości relacji powyżej jedności uważa się, że przedsiębiorstwo jest poważnie zadłużone. Wartości poniżej 0,5 oznaczają, że firma operuje głównie kapitałem własnym.Wykorzystanie kapitału obcego w finansowaniu przedsiębiorstwa pozwala zwiększyć rentowność kapitału własnego. Konieczne jest jednak uzyskanie rentowności kapitału wyżej niż stopa oprocentowania zobowiązań długoterminowych.

 

wskaźnik pokrycia zobowiązań długotermi- = rzeczowe składniki majątku trwałego

nowych rzeczowymi składnikami majątku zobowiązania długoterminowe

Przy ocenie zadłużenia wykorzystuje się wskaźnik pokrycia długu w środkach trwałych. Należy tu jednak wziąć pod uwagę, że niektóre składniki majątku mają znacznie wyższą wartość w okresie, kiedy firma jeszcze funkcjonuje, niż w momencie np. upadłości. Dlatego banki żądają, aby wartość rzeczowych składników majątku trwałego przeznaczonych do zabezpieczenia kilkakrotnie przewyższała wartość udzielanego kredytu.

Uzupełnieniem oceny poziomu zadłużenia jest badanie zdolności przedsiębiorstwa do ponoszenia obciążeń wynikających z dysponowania obcym kapitałem. Temu celowi służą wskaźniki:

- wskaźnik pokrycia obsługi długu (wskaźnik wiarygodności kredytowej),

- wskaźnik pokrycia zobowiązań odsetkowych,

- wskaźnik pokrycia obsługi kredytu gotówką z cash flow.

- Pierwszy ze wskaźników można obliczyć wg. dwóch wzorów:

wskaźnik pokrycia obsługi długu I = zysk przed opodatkowaniem + odsetki

raty kapitałowe + odsetki

Wskaźnik wyraża stopień zabezpieczenia obsługi kredytu przez osiągnięty zysk. Stopień bezpieczeństwa wynosi 1,2. Jako wielkość optymalną przyjmuje się wartość 2,5, oznacza to wówczas, że nawet po spłacie bieżących rat kredytu firma zachowuje możliwości rozwojowe. Również nagły spadek osiąganego zysku nie spowoduje w tych warunkach zagrożenia dla obsługi kredytu.

wskaźnik pokrycia obsługi długu II = zysk po opodatkowaniu + odsetki

raty kapitałowe + odsetki

Wskaźnik II obliczany jest ze względu na fakt, iż wymagalność zobowiązań podatkowych ma pierwszeństwo przed zobowiązaniami kredytowymi. Za wartość minimalną przyjmuje się 1,0. Ponieważ firma zasilana obcym kapitałem ma prawo do odliczania odsetek z zysku przed opodatkowaniem, toteż w obu przypadkach odpowiedni zysk powiększany jest o odsetki.

- Jako, że bank jest zainteresowany nie tylko terminowym zwrotem kredytu, ale też spłatą odsetek od niego (stanowią zarobek banku), wylicza się następny wskaźnik:

wskaźnik pokrycia zobowiązań odsetkowych = zysk przed opodatkowaniem i odsetkami (EBIT)

odsetki

Jeżeli wartość tego wskaźnika wynosiłaby 1,0, oznaczałoby to, że cały osiągnięty zysk pochłaniają odsetki. Im wyższa wartość wskaźnika, tym lepsze możliwości spłaty. Optymalna wartość wynosi około 4-5. Firma charakteryzująca się niskim wskaźnikiem pokrycia odsetek oraz wysokim wskaźnikiem struktury pasywów na pewno popadnie w kłopoty finansowe i nie będzie mieć szans na uzyskanie nowych kredytów. Będzie mieć także trudności w poprawie (zmniejszeniu) wskaźnika struktury pasywów, gdyż jeżeli nie jest w stanie pokryć swoich kosztów finansowych, nie osiągnie zysku netto, a przez to nie zwiększy wartości kapitału własnego.

- Wskaźnik pokrycia zobowiązań nadwyżką finansową ułatwia ocenę możliwości regulowania ich z tej właśnie nadwyżki bez uszczuplenia majątku firmy.

wskaźnik pokrycia zobowiązań z cach fow = zysk netto + amortyzacja

przeciętny stan zobowiązań

Wskaźnik ten uważany jest za najbardziej praktyczny przy ocenie finansowej firmy. Suma zysku netto i amortyzacji świadczy bowiem o wielkości środków, jakie przedsiębiorstwo może przeznaczyć na obsługę swojego zadłużenia.Za pożądany (minimalny) poziom omawianej relacji uznaje się 1,5. Oznacza on, że pomimo konieczności spłaty kredytu, firma zachowuje część środków, które może przeznaczyć na finansowanie bieżących nakładów inwestycyjnych.

4.5. SPRAWNOŚĆ DZIAŁANIA

Wskaźniki sprawności działania (aktywności) pokazują, jaka jest efektywność składników majątkowych mierzona wielkością osiągniętej sprzedaży. Informują o poziomie efektywnego wykorzystania aktywów oraz określają zdolność firmy do zamiany zapasów i należności na gotówkę, a także szybkości spłaty zobowiązań.

Do tej grupy mierników finansowych zaliczamy:

wskaźnik operacyjności = kosz własny sprzedaży * 100%

sprzedaż netto

Wskaźnik ten informuje jaka część przychodów ze sprzedaży pokrywa poniesione w danym okresie koszty. Pozostała część tych przychodów stanowi zysk na działalności gospodarczej. Stąd wskaźnik operacyjności ściśle korensponduje ze wskaźnikami rentowności sprzedaży. Suma wskaźnika operacyjności oraz wskaźnika rentowności sprzedaży (obliczonego na podstawie zysku na działalności gospodarczej) stanowi 100%. Omawiany miernik obrazuje, jak firma obniżając koszty swojej działalności może podnosić jej rentowność. Najwięcej informacji uzyskamy śledząc jego poziom w sposób ciągły np. z miesiąca na miesiąc.

 

wskaźnik kontroli kosztów administracyjnych = koszty administracyjne * 100%

sprzedaż netto

Koszty administracyjne obejmują koszty funkcjonowania firmy. Mają one w większości charakter stały, stąd powinny pozostawać w malejącej zależności w relacji do zmian wartości sprzedaży. Poziom tego wskaźnika zależy w dużej mierze od specyfiki ocenianej firmy.

wskaźnik poziomu zobowiązań w koszcie sprzedaży = zobowiązania bieżące * 100%

koszt własny sprzedaży

Wskaźnik ten informuje jaka część poniesionych w okresie sprawozdawczym kosztów jest finansowana nie spłaconymi dotychczas zobowiązaniami. Świadczy on zatem o skali obciążenia firmy zobowiązaniami bieżącymi w relacji do skali jego działalności wyrażonej kosztem własnym sprzedaży.

wskaźnik pokrycia kosztów kapitałem obrotowym = kapitał obrotowy . * 100%

koszt własny sprzedaży - amortyzacja

Wskaźnik świadczy o stopniu pokrycia ponoszonych kosztów (z wyjątkiem tzw. kosztów niepieniężnych nie związanych z ponoszeniem wydatków) kapitałem obrotowym firmy. Wyższy poziom wskaźnika wskazuje na wysoki poziom samofinansowania działalności eksploatacyjnej przedsiębiorstwa jego własnym kapitałem obrotowym. Wskazuje jednak również na niską rotację tego kapitału.

przeciętny okres spływu należności = należności * 360

sprzedaż

Wskaźnik informuje o okresie oczekiwania przez przedsiębiorstwo na uzyskanie należności za swoją sprzedaż kredytową.

Jeżeli dodamy przeciętny okres spływu należności do wskaźnika zapasów (w dniach), to otrzymamy łączny cykl rotacji kapitału obrotowego (w dniach), zwany cyklem operacyjnym. Po odjęciu wymaganego czasu na zapłacenie należności otrzymamy liczbę dni, przez które firma musi czekać na gotówkę. Jeżeli okres ten różni się od średniej dla branży, może to oznaczać, że firma jest albo zbyt liberalna w swojej polityce kredytowej, albo ma nadmierne trudności z wyegzekwowaniem należności. Z kolei krótki, zbyt rygorystyczny okres ściągania należności może stanowić istotną barierę wzrostu sprzedaży.

Specyficzną grupę wskaźników wykorzystywanych w obszarze oceny sprawności działania firmy stanowią wskaźniki rotacji. Mierniki te informują jaką wartość sprzedaży uzyskano w ocenianym okresie z każdej złotówki majątku. Pozwalają ocenić szybkość obiegu (rotacji) zarówno całego jak i poszczególnych elementów majątku firmy. Do najczęściej wykorzystywanych wskaźników rotacji można zaliczyć:

wskaźnik globalnej rotacji aktywów = sprzedaż netto

aktywa ogółem

wskaźnik rotacji majątku trwałego = sprzedaż netto

majątek trwały

- wskaźnik rotacji majątku obrotowego

wskaźnik rotacji majątku obrotowego = sprzedaż netto .

majątek obrotowy

wskaźnik rotacji zapasów = sprzedaż netto

zapasy

wskaźnik rotacji należności = sprzedaż netto

należności

Poziom powyższych wskaźników zależy w dużym stopniu od rodzaju działalności przedsiębiorstwa oraz od specyfiki reprezentowanej przez nie branży.

5. ANALIZA ZALEŻNOŚCI MIĘDZY WSKAŹNIKAMI

W kompleksowym podejściu do wskaźnikowego obrazu przedsiębiorstwa należy uwzględnić nadrzędność i podrzędność zjawisk. Wskaźniki, które mają duży zasięg, globalne, są po prostu kombinacją innych. Dezagregacja wskaźników może być dokonywana przez przedstawienie uzależnienia ich od iloczynu, ilorazu, sumy czy różnicy odpowiednich wskaźników cząstkowych. W efekcie otrzymuje się funkcyjną zależność, w której określone zjawisko jest objaśniane przez kilka innych. Tego typu układy określa się jako piramidę wskaźników, czyli piramidę zjawisk. Z reguły rozważa się jeden syntatyczny wskaźnik, wyrażający określone globalne zjawisko, uznając je za kluczowe i umieszczając na szczycie tworzonej hierarchii, a następnie uzależnia się je od innych, pozostających w określonych relacjach do wyjściowego.

Piramida wskaźników w ocenie prospektywnej może stać się narzędziem symulacji: zmiana określonych wielkości zjawisk elementarnych, leżących w podstawie piramidy, pozwoli prześledzić wpływ tej zmiany na zjawisko główne, na szczycie piramidy. Można też przyjąć odwrotny kierunek symylacji: ukształtować takie wartości zjawisk elementarnych, aby uzyskać planowaną wartość wskaźnika leżącego na szczycie piramidy. Zmiana wartości którejś z kategorii z dolnej części piramidy nie tylko skutkuje w powiązaniach pionowych, ale także może oddziaływać w poziomie.Na przykład zmiana jednego lub kilku elementów majątku obrotowego może wpłynąć na koszty i odwrotnie.

Podstawową postać piramidy wskaźników przedstawia schemat 7 s.52.

Pewną odmianą podstawowej piramidy jest jej zmodyfikowana postać, zawierająca w dolnych jej częściach wyłącznie wielkości wskaźnikowe. Konstrukcja ta bazuje na kategoriach kosztów stałych i zmiennych. Piramida złożona tylko ze wskaźników służyć może do oceny kondycji firmy akcentując nieco inne obszary niż piramida podstawowa.

Wskaźnikową odmianę piramidy przedstawiono na schemacie 8 s.53.

Wśród bardzo licznych zależności między zjawiskami do najczęściej badanych należy relacja między zmianami wielkości kapitału i zysku. Wzorcową nierówność wyraża formuła:

TEMPO WZROSTU KAPITAŁU < TEMPO WZROSTU ZYSKU NETTO

Nierówność przedstawia fakt, że zmiany w kapitale mają (w dynamice) dawać silniejsze zmiany w rentowności.

 

Biorąc pod uwagę zasoby, które firma wykorzystuje w procesach gospodarczych, aby osiągnąć określoną wielkość produkcji sprzedanej i zysk, powstaje kolejny wzorcowy układ:

DYNAMIKA ZATRUDNIENIA < DYNAMIKA MAJĄTKU < DYNAMIKA

SPRZEDAŻY < TEMPO WZROSTU ZYSKU NETTO

Pierwsza nierówność wskazuje zmiany związane z postępem technicznym, druga wynika z tendencji do zwiększania sprawności wykorzystania majątku mierzonego wartością sprzedaży, trzecia - wskazuje na rosnącą efektywność sprzedaży.

Porównanie kategorii zawartych w rachunku wyników daje kolejny układ, w którym najsilniej powinien rosnąć zysk netto, wolniej zysk brutto i operacyjny, co wiąże się z wykorzystaniem preferencji podatkowych, minimalizacją strat nadzwyczajnych oraz kosztów finansowych, jeszcze wolniej sprzedaż, co mówi o efektywności sprzedaży, a najwolniej koszty uzyskania przychodów, co z kolei jest związane z ich racjonalizacją.

TEMPO WZROSTU KOSZTÓW < DYNAMIKA SPRZEDAŻY < TEMPO WZROSTU ZYSKU OPERACYJNEGO < TEMPO WZROSTU ZYSKU BRUTTO < TEMPO WZROSTU ZYSKU NETTO

6. OCENA FINANSOWA FIRMY XX

Firma XX wchodzi w skład 3-stopniowej struktury organizacyjnej: przedsiębiorstwo, okręgi, firma XX.

Firma XX nie jest na własnym rozrachunku. Bilans oraz rachunek zysków i strat wchodzi w skład sprawozdań okręgu. Te z kolei sprawozdania oraz sprawozdania innych okręgów skonsolidowane są na szczeblu centralnym. W badanym zakładzie nie sporządza się rachunku przepływów finansowych.

Analizę finansową firmy przeprowadzono za okres dwóch lat, tj. za 1995r. i 1996r.

6.1. WSTĘPNA ANALIZA PRZEPROWADZONA W OPARCIU O BILANS

I RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT

BILANS (w tys. PLN)

31.12.1995 29.10.1996

AKTYWA

A. Majątek trwały 177583,92 176622,09

Wartości niematerialne i prawne 61,10 137,97

Rzeczowy majątek trwały 177522,82 176484,12

B. Majątek obrotowy 15992,74 6329,18

Zapasy 389,63 546,63

Należności i roszczenia 13597,81 3941,46

Środki pieniężne 1935,30 1841,09

C. Rozliczenia międzyokresowe 12,83 0,00

SUMA AKTYWÓW 193519,49 182951,27

PASYWA

A. Kapitał własny 172122,21 169188,87

Kapitał podstawowy 20787,32 20787,32

Kapitał zapasowy 151334,89 148401,55

B. Rezerwy 133,87 265,43

C. Zobow.krótkoterm.i fund.specjalne 15200,30 5540,12

Zobowiązania krótkoterminowe 14962,56 5144,56

Fundusze specjalne 237,74 395,56

E. Rozliczenia międzyokresowe bierne 6063,11 7956,85

( przychody przyszłych okresów)

SUMA PASYWÓW 193519,49 182951,27

Zmiany składników bilansu w 1995 i 1996 roku. (Czytanie bilansu w układzie poziomym)

wzrost (+) wzrost wykorzystanie

Treść zmniejszenie (-) źródeł finansowania

AKTYWA

A. Majątek trwały

Wartości niematerialne i prawne + 76,87 76,87

Rzeczowy majątek trwały - 1038,70 1038,70

B. Majątek obrotowy

Zapasy + 157,00 157,00

Należności i roszczenia - 9656,35 9656,35

Środki pieniężne - 94,21 94,21

C. Rozliczenia międzyokresowe - 12,83 12,83

PASYWA

Kapitał własny 2933,34 2933,34

Rezerwy + 131,56 131,56

Zobowiązania krótkoterminowe - 9818,00 9818,00

Fundusze specjalne + 157,82 157,82

Przychody przyszłych okresów + 1893,74 1893,74

RAZEM 12985,21 12985,21

To zestawienie różnic bilansu 1995 r. w stosunku do 1996 r. wskazuje na wykorzystanie źródeł finansowania (uzyskanych głównie ze spłat zobowiązań krótkoterminowych) na zmniejszenie należności i roszczeń. W zestawieniu wykazano zmniejszenie rzeczowego majątku trwałego zakładu, w grupie „budynki i budowle”.

Analiza struktury aktywów (w %)

31.12.1995r. 29.10..1996r.

Struktura aktywów

Udział majątku trwałego 91,77 96,54

Udz. majątku obrotowego 8,23 3,46

Udz. rozliczeń międzyokresowych 0,01 0,00

Udz. rzeczowych składników 91,73 96,47

Udz. wartości niematerialnych 0,03 0,08

Udz. zapasów 0,20 0,30

Udz. należności 7,03 2,15

Udz. środków pieniężnych 1,00 1,01

Struktura majątku trwałego

Udz. rzeczowych składników 99,97 99,92

Udz. wartości niematerialnych 0,03 0,08

Struktura rzeczowych składników

Udz. gruntów własnych 0,03 0,03

Udz. budynków i budowli 98,63 97,99

Udz. urządzeń techn.i maszyn 0,78 1,38

Udz. środków transportu 0,39 0,59

Struktura majątku obrotowego

Udz. zapasów 2,45 8,64

Udz. należności i roszczeń 85,40 62,27

Udz. środków pieniężnych 12,15 29,09

Analiza struktury pasywów (w %)

31.12.1995r. 29.10.1996r.

Struktura pasywów

Udział kapitału własnego 88,94 92,48

Udz. rezerw 0,07 0,15

Udz. kapitału stałego 89,01 92,62

Udz. zobowiązań bieżących 7,73 2,81

Struktura kapitału własnego

Udz. kapitału podstawowego 12,08 12,29

Udz. kapitału zapasowego 87,92 87,71

Struktura zobowiązań krótkoterminowych

Udz. zobow.z tyt.dostaw i usług 4,24 10,90

Udz. zobow. z tyt. podatków i 1,92 7,01

Udz. pozost. zobow. krótkoterm. 92,49 75,92

Analiza struktury kapitałowo-majątkowej

31.12.1995r. 29.10.1996r.

Kapitał stały tys.zł 172256,08 169454,30

Majątek trwały tys.zł. 177583,92 176622,09

Kapitał obrotowy tys.zł. -5327,84 -7167,79

Wskaźnik pokr. majątku trwałego

kapitałem własnym % 0,97 0,96

Wskaźnik pokr. majątku trwałego

kapitałem stałym % 0,97 0,96

Wskaźnik pokr. majątku obrotowego

kapitałem krótkoterminowym % 1,34 2,13

Udział kapitału obrotowego

w finans.majątku ogółem % -0,03 -0,04

Udział kapitału obrotowego

w finans. majątku obrotow. % -0,33 -1,13

Kapitał obrotowy w obydwu latach jest ujemny, co nie świadczy dobrze o płynności finansowej zakładu. Spółka narażona jest na trudności finansowe, może to powodować niezdolność do zapłaty rachunków w wymaganym terminie. Powstała sytuacja, gdy zapotrzebowanie na kapitał obrotowy przewyższa wielkość kapitału obrotowego. Majątek trwały pokryty jest w 97 i w 96% kapitałem własnym. Naruszona została „ złota reguła bilansowania”, która mówi, że majątek trwały powinien być w pełni pokryty kapitałem własnym.

Niedobór kapitału obrotowego możemy wyeliminować m.in. w następujący sposób:

-zmniejszając rozmiary majątku obrotowego poprzez zwiększenie rotacji zapasów, skrócenie cyklu spływu należności,

-zwiększając rozmiary kapitału stałego poprzez zwiększenie kapitału własnego lub/i zaciągnięcie kredytów i pożyczek długoterminowych,

-zwiększając zobowiązania bieżące poprzez zaciągnięcie kredytów i pożyczek krótkoterminowych oraz korzystanie z dostaw o wydłużonym terminie płatności.

Rachunek zysków i strat ( w tys.PLN)

31.12.1995 29.10.1996

A. Przychody ze sprzedaży 20051,15 24146,60

Koszty działalności operacyjnej 18108,29 21732,14

amortyzacja 3606,21 6523,58

pozostałe koszty rodzajowe 14502,08 15208,56

B. Zysk /Strata na sprzedaży 1942,86 2414,52

C. Pozostałe przychody operacyjne 211,76 267,87

sprzedaż składn. majątku trwałego 44,12 17,54

darowizny 103,42 230,39

pozostałe przychody operacyjne 64,22 19,94

Pozostałe koszty operacyjne 275,89 119,43

wart.sprzed.składn.majątku trwałego 267,37 100,18

pozostałe koszty operacyjne 8,52 19,25

D. Zysk /Strata na działaln. operacyjnej 1878,73 2562,96

E. Przychody finansowe 348,73 341,30

odsetki uzyskane 214,86 199,72

pozostałe(odsetki naliczone, rezerwa) 133,87 141,58

Koszty finansowe 137,31 146,40

F. Zysk /Strata na działaln.gospodarczej 2090,15 2757,86

G. Zyski nadzwyczajne 0,00 0,00

Straty nadzwyczajne 0,00 0,00

H. Zysk / Strata Brutto 2090,15 2757,86

I. Obowiązk.obciąż. wyniku finansowego 0,00 0,00

J. Zysk /Strata Netto 2090,15 2757,86

Przedsiębiorstwo wypracowało zysk w 1995 r. w wys. 2.090.150.zł., a w 1996 r. w wys. 2.757.860 zł. Przyrost zysku netto w 1996 r. w stosunku do 1995 r. wynosił 31,9%. W okresie tym zysk nominalnie wzrósł o 667 710 zł. Dane te są jednak nieporównywalne, bowiem wyrażone są w cenach bieżących (nominalnych), a nie realnych. Zysk z 1995r. nie uwzględnia inflacji, jaka była w 1996r w wys. 19,9%. By sprawdzić, czy nastąpił realny przyrost zysku, musimy wyodrębnić z niego tę część, która stanowi tzw. przyrost inflacyjny.

Będzie on wynosił:

2.090.150 (1,199 - 1,0 ) = 415.940

Możemy wobec tego stwierdzić, że przyrost zysku o tę kwotę do 2.506.090 (2.090.150 + 415.940 ) byłby przyrostem inflacyjnym, a dopiero każda nadwyżka zysku ponad tę kwotę stanowiłaby przyrost realny zysku. W powyższym przypadku nadwyżka ta wynosiła zaledwie 251770 ( 2.757.860 - 2.506.090). Ponadto od zysku brutto nie został odjęty podatek dochodowy od osób prawnych. Odliczenia tego dokonuje okręg. Toteż obciążenie to nie pomniejszyło zysku badanego zakładu zarówno w 1995r. jak i 1996r.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
7427
7427
praca-magisterska-wa-c-7427, Dokumenty(2)
7427
7427 (2)
7427
7427 3in NOR
7427
7427

więcej podobnych podstron