Psychologia ogólna 2, psychologia


Psychologia ogólna

  1. Procesy poznawcze.

    1. Wrażenia są odzwierciedleniem pojedynczej cechy bodźca. Ich powstawanie zachodzi podczas przenoszenia do układu nerwowego zmian energii fizycznej zawartej w bodźcach i przekształcanej w impulsy nerwowe w receptorze (tworze nerwowym wyspecjalizowanym w odbieraniu określonego rodzaju bodźców).receptory do odbioru wrażeń z zewnątrz (wzrokowe, słuchowe, smakowe, skórne, zapachowe) nazywamy eksteroreceptorami, a do odbioru wrażeń z wnętrza organizmu interoreceptorami które dzielą się na: piroreceptory związane z ruchem ciała, wisceroreceptory odpowiedzialne za stan wewnętrzny organizmu.

      1. Dolny próg wrażliwości (minimalna wielkość bodźca przy której następuje prawidłowa reakcja)

      2. Górny próg wrażliwości (maksymalna wielkość bodźca przy której następuje prawidłowa reakcja)

      3. Próg czułości (najmniejsza różnica wielkości między bodźcami tego samego rodzaju wystarczająca do ich rozróżnienia)

Powyższe podpunkty są indywidualne dla każdego człowieka

Rozwój wrażeń zmysłowych. Wraz z rozwojem człowieka wzrasta wrażliwość zmysłowa. Przejawia się to jej dolnych progów. Najintensywniejsze zmiany w tym względzie przypadają na wiek szkolny. W tym okresie ostrość wzroku wzrasta o 60% 15-16 rok życia. Słuchowy próg słyszalności znacznie obniża się w wieku 14 - 15 lat i utrzymuje się na takim poziomie do 19 roku życia, doskonali się także zdolność różnicowania bodźców (czułość zmysłowa). Początkowo rozróżnianie to przejawia się w aktywności odruchowo bezwarunkowej, następnie w reakcjach warunkowych. Potem dziecko potrafi uwzględnić różnice między bodźcami w celowym działaniu, wreszcie określić słownie. Rozwój wrażeń przejawia się także we wzroście aktywności i z czasem intencjonalnego charakteru odbierania wrażeń co przejawia się w koncentracji wzrokowo słuchowej oraz tym że w drugim roku życia potrafi samo dostarczać sobie wrażeń przedłużając czas trwania interesujących je zdarzeń. Najwyższym etapem jest jednak okres gdy odbieranie wrażeń jest nie tylko aktywnym i intencjonalnym procesem lecz samo staje się przedmiotem poznawania.

    1. Spostrzeganie jest procesem odzwierciedlenia bodźców złożonych, dokonującym się z wykorzystaniem wcześniejszego doświadczenia. O roli doświadczenia w spostrzeganiu świadczy fakt stałości spostrzegania (znane przedmioty widzimy ciągle takie same mimo ich zmian jak oświetlenie, otoczenie, odległość). Istnieją więc w umyśle reprezentacje obiektów świata zewnętrznego ukształtowane w następstwie kontaktów z tymi obiektami, są to schematy poznawcze. Pierwsze schematy poznawcze tworzą się w drodze kojarzenia przez dziecko różnego rodzaju doznań, których źródłem jest jeden przedmiot. W wyniku tego powstaje scalony obraz spostrzeżeniowy, który doskonali się wraz z kolejnymi kontaktami z tym przedmiotem. Z każdym takim kontaktem schemat ulega aktywizacji, nawet gdy kontakt ten jest niepełny i ograniczony. Schematy poznawcze doskonalą się także dzięki informacjom otrzymywanym od innych ludzi dzięki temu nabiera charakteru werbalnego.

      1. Analiza i synteza spostrzeżeniowa (synkretyzm - brak umiejętności wydzielania przedmiotu z tła) - spostrzeganie analityczno syntetyczne polega na wyodrębnianiu szczegółów i ujmowaniu ich jako całości co sprawia, że całość i elementy składowe widzi się jednocześnie we wzajemnym powiązaniu. Analiza i synteza ulegają doskonaleniu w tuku rozwoju. w toku rozwoju zwiększa się też zakres tego co może być przedmiotem analizy. Początkowo prowadzi do wyodrębniania szczegółów przedmiotu potem zaczyna obejmować relacje zachodzące między nimi co w efekcie umożliwia prawidłową syntezę. Poziom analizy i syntezy zależy od możliwości rozwojowych dziecka i od treści spostrzeżeń. Dużą rolę odgrywa tu też mowa, znajomość nazw przedmiotów ułatwia ich spostrzeganie i wyodrębnianie. Rozwój syntetyczno-analitycznych spostrzeżeń można kontrolować dzięki znajomości reakcji, poprzez które się ujawnia. Stawia się więc przed dzieckiem różne zadania wymagające identyfikacji (oczekujemy by dziecko ujawniło, że dostrzega identyczność przedmiotów) lub reprodukcji (polegających na odtworzeniu spostrzeganych przedmiotów poprzez przetransponowanie danych spostrzeżeniowych na czynności ruchowe lub werbalne).

      2. Dowolność spostrzeżeń. Z otoczenia napływa do nas wiele informacji, a co za tym idzie spostrzeżeń, że stwarza to konieczność ich selektywnego odbioru. Spostrzeżenia selekcjonujemy dzięki uwadze (wybiórcze uruchamianie czynności spostrzeżeniowych na określone obiekty, przez co pomija się inne potencjalnie dostępne). Ze względu na uwagę rozróżnia się dwa rodzaje spostrzeżeń:

Początkowo spostrzeganie wiąże się z praktycznym działaniem, a później bywa inspirowane celami poznawczymi i staje się czynnością poznawczą (rozwój spostrzeżeń przypada na wiek szkolny). Odmienność czynników wywołujących oba rodzaje spostrzeżeń sprawia, że są inaczej selekcjonowane. W spostrzeganiu mimowolnym odzwierciedlamy szczególnie wyraziste cechy zmysłowe, uwagę przyciąga więc to co duże, jaskrawe, głośne, itp., oraz cechy mające dla nas znaczenie emocjonalne. W spostrzeganiu dowolnym kierunek selekcji jest wyznaczany przez jej cele, powoduje to potrzebę jego organizacji i kontroli. Proces ten odznacza się systematycznością, a jego przebieg jest oceniany pod względem efektywności i w razie potrzeby korygowany. Takie ukierunkowane planowane spostrzeżenia nazywa się obserwacją. Obserwacja ma fundamentalne znaczenie dla poznania i działania ludzkiego. Zależy ona w dużym stopniu od tego czego dotyczy spostrzeganie. Rozwój spostrzegania stymulować można organizując odpowiednie działanie: