Borowiec i Wilk, Integracja Europejska, Wrocław 2005

Ząbirt, Mechanizmy rynku wew. UE, Warszawa 2005

Etapy integracji ekonomicznej:

• Strefa Wolnego handlu - brak ceł wewnątrz ugrupowania

• Unia celna - wspólne cła i polityka handlowa

• Wspólny Rynek - 4 swobody (przepływu towarów, usług, osób i kapitału)

• Unia gospodarcza i walutowa - wspólna waluta

• Pełna integracja - wspólna władza i polityki zagraniczna i bezpieczeństwa.

Traktat z Maastricht - 3 filary:

• I filar - wspólna polityka handlowa, rolna, transportowa, społeczna, badawczo - rozwojowa oraz unia celna i rynek wewnętrzny, wspólne reguły konkurencji, unia gospodarcza i walutowa, edukacja i kultura, polityka imigracyjna, azylowa

• II filar - Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa

• III filar - Współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych

Środki realizacji celów Wspólnoty:

• Stopniowa redukcja ceł i ograniczeń ilościowych

• Wobec państw trzecich - ustanowienie wspólnej taryfy celnej i prowadzenie polityki handlowej

• Ustanowienie rynku wewnętrznego - 4 swobody

• Zapewnienie wolnej konkurencji poprzez zakaz praktyk ją ograniczających (kartele, subsydia rządowe)

Polityka Regionalna - celowa, świadoma działalność władzy publicznej zmierzająca do niwelowania międzyregionalnych dysproporcji w rozwoju.

Region Ekonomiczny - cele:

• badawczy

• poznawczy

• aplikacyjny

Wg Zgromadzenia Regionów Europy region to „jednostka polityczno - terytorialno - administracyjna usytuowana bezpośrednio po centralnej władzy państwowej i wyposażona w wybierane lub mianowane przedstawicielstwo polityczne zabezpieczone istnieniem rady regionalnej, ukonstytuowanej przez niższe, podległe jej jednostki terytorialne.

NUTS - Nomenclature des unites territoriales statistiques

Region konkurencyjny - to taki, który tworzy sprzyjający klimat dla rozwoju przedsiębiorczości i innowacyjności, umożliwiający przedsiębiorstwu osiąganie wysokiej efektywności ekonomicznej oraz oddziaływanie w kierunku podnoszenia poziomu i jakości życia w regionie.

Konkurencyjność regionów - czynniki:

1. zróżnicowana struktura gospodarki

2. inwestycje

3. infrastruktura techniczna

4. infrastruktura społeczna

5. działalność B-R

6. zasoby naturalne

7. instytucje około biznesowe.

Geneza i etapy polityki regionalnej UE:

• 1957 - Traktat Rzymski

• 1958 - Generalna Dyrekcja Polityki Regionalnej

• 1972 - instrumenty polityki regionalnej: Europejski Fundusz Społeczny, EF Ukierunkowania i Gwarancji Rolnych, EF Rozwoju Regionalnego.

Zasady korzystania ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego:

• Współfinansowanie projektów narodowych (20-30% kosztów)

• Wykorzystanie zgodnie z priorytetami państw członkowskich

• Podmioty gospodarcze nie były objęte pomocą

• Funkcjonowanie tzw. kwot krajowych.

Geneza i etapy… (nie mam pojęcia, zapewne ciąg dalszy polityki regio.):

• 1984 - reforma EFRR - tzw. widełki interwencyjne

• 1988 - I pakiet Delorsa

• 1992 - II pakiet Delorsa - Fundusz Spójności

Fundusz Spójności nie jest funduszem strukturalnym:

• Utworzony na okres przejściowy

• Uzależnienie od kryterium konwergencji

• Ukierunkowanie krajowe

• Subwencje dla 2 dziedzin: transportu i środowiska

• Wspiera pojedyncze projekty

• Pomoc nie może być łączona z funduszami strukturalnymi

Cele polityki spójności na lata 1994 - 1999

Cel 1 - Promocja rozwoju i dostosowanie strukturalne (kryterium: PKB/mieszk. < 75% średniej UE)

Cel 2 - Rekonwersja regionów poprzemysłowych

Cel 3 - Walka z długookresowym bezrobociem i wykluczeniem z rynku pracy

Cel 4 - Adaptacja pracowników

Cel 5a - Adaptacja strukturalna rolnictwa i rybołówstwa

Cel 5b - Rozwój obszarów wiejskich. Kryteria:

1. Wysokie zatrudnienie w rolnictwie

2. Niski dochód z rolnictwa

3. Mała gęstość zatrudnienia

Cel 6 - Promocja słabo zatrudnionych obszarów nordyckich

Cele polityki spójności na lata 2000 - 2006

Cel 1 - Wspieranie rozwoju i dostosowań strukturalnych regionów opóźnionych w rozwoju (< 75% śr EU PKB/mieszk.) oraz regionów słabo zaludnionych - 70% wszystkich środków z funduszy strukturalnych

Cel 2 - Wspieranie regionów przeżywających trudności strukturalne oraz dokonujących przeobrażeń (np. upadające obszary wiejskie, regiony związane z rybołówstwem) - 11,5% dostępnych środków

Cel 3 - Pomoc na rzecz adaptacji i modernizacji systemów oświaty, szkolenia zawodowego i zatrudnienia (12,3% środków). Zadanie:

• Promocja dostępności rynku pracy

• Promocja równości szans kobiet i mężczyzn

• Wzmacnianie możliwości zatrudnienia przez systemu edukacji i kształcenia ustawicznego

Szczyt Rady Europejskiej w Lizbonie 2000 r.

Strategia Lizbońska:

• Liberalizacja rynków telekomunikacyjnych

• Nowe przepisy dotyczące handlu, pieniędzy elektronicznych, praw autorskich, elektronicznej sprzedaży usług finansowych

• Utworzenie Europejskiego Obszaru Badań Naukowych i Innowacji

• Wzrost wydatków na B + R do 3% PKB

• Wzrost wydatków przedsiębiorstw do 70% wszystkich środków B + R

• Wzrost stopy zatrudnienia do 70%

Cele polityki spójności na lata 2007 - 2013:

Cel 1 - Konwergencja - wspieranie wzrostu i tworzenie nowych miejsc pracy. Regiony tzw. „efektu statystycznego”. Działania:

• Inwestycje w kapitał ludzki i rzeczowy

• Nakłady na rozwój innowacyjności i społeczeństwa informacyjnego

• Ochrona środowiska naturalnego

• Podnoszenie efektywności administracji

Cel 2 - Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie - wspieranie zmian strukturalnych w regionach nie objętych celem 1 (>75% UE PKB/mieszk.) oraz wspieranie zmian na rynku pracy. Działania:

• Główne: zwiększenie możliwości przystosowania pracowników i przedsiębiorstw do rynku pracy; poprawa integracji społecznej; wzrost uczestnictwa w rynku pracy

• Zwiększenie możliwości rozwoju technologicznego

• Stymulacja przedsiębiorczości

• Wzrost efektywności energetycznej

• Promowanie ekologii

• Wzrost dostępu do usług transportowych i telekomunikacyjnych

Cel 3 - Europejska Współpraca Terytorialna - obejmuje:

• Współpracę trans graniczną - NUTS 3 położone wzdłuż granic wewnętrznych i niektórych zewnętrznych granic lądowych oraz wzdłuż granic morskich (do 150 km odległości między sobą)

• Współpracę transnarodową - kooperacja w obszarach obejmujących wiele regionów np. Obszar Morza Bałtyckiego

• współpracę międzyregionalną - dotyczącej wszystkich regionów w UE

Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

• Rok powstania: 1975

• Wspiera m.in.:

• Inwestycje w infrastrukturę transportową, telekomunikacyjną i energetyczną

• Badania i zdolności technologiczne

• Inwestycje produkcyjne dla tworzenia i zabezpieczenia miejsc pracy

• Rozwój społeczeństwa informacyjnego

• Promocję wyrównywania szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy

• Rozwój turystyki

• Europejską współpracę terytorialną

Europejski Fundusz Społeczny

• Rok powstania: 1958 (przeznaczenie regionalne od 1971 r.)

• Wspiera m.in.:

• Wyrównywanie szans kobiet na rynku pracy

• Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu

• Polepszenie warunków pracy

• Zapobieganie i zwalczanie bezrobocia

• Rozwijanie zasobów ludzkich promowanie kształcenia ustawicznego

Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej

• Rok powstania: 1962

• Sekcja Gwarancji - nie była zaliczania do funduszy strukturalnych

• Sekcja Orientacji do końca 2006 r. była funduszem strukturalnym. Wspiera:

• Rozwój i modernizację terenów wiejskich

• Polepszenie funkcjonowania gospodarstw rolnych

• Wspieranie ruchu turystycznego i rzemiosła

• Kształcenie zawodowe rolników i ich przekwalifikowanie

Instrument Finansowy Wspierania Rybołówstwa

• Rok powstania: 1993

• Wspiera m.in.:

• Odnowienie floty rybackiej

• Unowocześnienie kutrów

• Modernizację portów rybackich

• Powstawanie wspólnych przedsiębiorstw

• Konkurencyjność produktów rybnych

• Przybrzeżną ochronę środowiska naturalnego

Fundusz Spójności (Kohezji)

• Rok powstania: 1993

• Wspiera m.in.:

• Transeuropejskie sieci transportowe

• Infrastrukturę ochrony środowiska

• Połączenia kolejowe, morskie

• Rozwój transportu miejskiego

• Inwestycje środowiskowe

Europejski Bank Inwestycyjny

• Rok powstania:1958

• Zasoby: środki własne oraz obligacje

• Udziela pożyczek i poręczeń na cele związane z realizacją polityki gospodarczej UE - energetyka, infrastruktura, przemysł, usługi, rolnictwo

Zasady polityki spójności na lata 2007 - 2013

1. Zasady generalne

1. Subsydiarność - pomoc UE jest tylko uzupełnieniem działań władz państwa

2. Koordynacja - odpowiedzialność przechodzi na niższe poziomy (np. gminy)

3. Elastyczność - dostosowanie działań KE do różnic między regionami

4. Równość mężczyzn i kobiet - unikanie dyskryminacji

5. Zrównoważony rozwój

2. Zasady organizacji polityki spójności

1. Programowanie - określenie wieloletnich priorytetów, sposobów finansowania oraz zarządzania i kontroli projektów UE

2. Partnerstwo - obowiązek współpracy między komisją a państwami członkowskimi

3. Spójność - państwa członkowskie zapewniają zgodność funduszy i działań z priorytetami UE

4. Kompatybilność

3. Zasady finansowania polityki spójności

1. Koncentracja - środki z funduszy strukturalnych powinny być największe w najbiedniejszych regionach

2. Komplementarność - środki powinny się wzajemnie uzupełniać

3. Dodawalność (dodatkowość) - subwencje są jedynie uzupełnieniem

4. Zasady realizacji procedur monitorowania, kontroli, audytu i oceny projektów

1. Ocena poszczególnych etapów programowania

2. Monitorowanie - ciągła obserwacja prowadzonych działań

3. Kontrola finansowa - na różnych poziomach

4. Audyt - kontrola bardziej szczegółowa

Strategiczne Wytyczne Wspólnoty stanowią podstawę programowania przez państwa członkowskie krajowych dokumentów, tj. Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia oraz programów operacyjnych.

Strategicznie Wytyczne Wspólnoty

Zawiera priorytety do osiągnięcia za pomocą środków krajowych oraz funduszy strukturalnych i Fundusz Spójności. Są to:

1. Poprawa atrakcyjności państw członkowskich, regionów i miast przez zwiększenie dostępności, zapewnienie odpowiedniej jakości i poziomu usłg oraz zachowanie ich potencjału środowiskowego.

2. Wsparcie innowacyjności, przedsiębiorczości i wzrostu gospodarki opartej na wiedzy przez wspieranie badań i innowacyjności, łącznie z nowymi technikami informacyjno - komunikacyjnymi.

3. Tworzenie większej liczby lepszych miejsc pracy przez zachęcanie większej liczby osób po podjęcia zatrudnienia lub rozpoczęcia działalności gospodarczej, poprawę adaptacyjności pracowników i przedsiębiorstw oraz zwiększenie inwestowania w kapitał ludzki.

Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia

Narodowa strategia Spójności

• Cel strategiczny: Tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjności gospodarki opartej na wiedzy i przedsiębiorczości zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej

• Cele horyzontalne:

1. Poprawa jakości funkcjonowania instytucji publicznych oraz rozbudowa mechanizmów partnerstwa.

2. Poprawa jakości kapitału ludzkiego i zwiększenie spójności społecznej.

3. Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej mającej podstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjności Polski.

4. Podniesienie konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw, w tym szczególnie sektora wytwórczego o wysokiej wartości dodanej oraz rozwój sektora usług.

5. Wzrost konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej.

6. Wyrównywanie szans rozwojowych i wspomaganie zmian strukturalnych na obszarach wiejskich.

Zawartość Narodowej Strategii Spójności

• Diagnoza sytuacji społeczno - gospodarczej (PKB, stopa bezrobocia, efektywność pracy, struktura ludności wg wieku)

• Analiza SWOT (sytuacja makroekonomiczna, funkcjonowanie instytucji publicznych, kapitał ludzki i zasoby społeczne, konkurencyjność, B+R, społeczeństwo informacyjne, sektor usług, infrastruktura, wymiar przestrzenny (w tym obszary wiejskie)

• Strategia społeczno - gospodarczego rozwoju kraju - jakie działania? Jakie efekty?

• Sposoby koordynacji działań - kto?

• System realizacji - jak?

• Ramy finansowe - ile środków?

Instrumenty realizacji strategii mają dwojaki charakter:

• Systemowy - zmiany w sferze warunków prowadzenia działalności gospodarczej, prywatyzacja, rozwój instytucji otoczenia biznesu, reforma systemu finansów publicznych

• Finansowy - inwestycje w edukację, sektor badawczo - rozwojowy, infrastrukturę techniczną oraz działania restrukturyzacyjne.

Łączna suma środków zaangażowanych w realizację Narodowej Strategii Spójności wyniesie ok. 85,6 mld euro (do 2015 r.). Z tej sumy:

• 67,3 mld euro będzie pochodziło z budżetu UE

• 11,9 mld euro będzie pochodziło z krajowych środków publicznych

• 6,4 mld euro zostanie zaangażowanych przez podmioty prywatne

PO Infrastruktura i Środowisko

• Budżet: 37,6 mld euro, z czego UE - 27,9 mld euro, wkład krajowy - 9,7 mld euro

• Podział Śródków UE na sektory

• Środowisko - 4,8 mld euro

• Transport - 19,4 mld euro

• Energetyka - 1,7 mld euro

• Kultura - 0,49 mld euro

• Zdrowie - 0,35 mld euro

• Szkolnictwo wyższe 0,5 mld euro

• Instytucje odpowiedzialne za wdrażanie:

• Ministerstwo Środowiska

• Ministerstwo Infrastruktury

• Ministerstwo Gospodarki

• Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego

• Ministerstwo Zdrowia

• Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego

Schemat instytucjonalny

Komitet koordynujący NSR

• Krajowe programy operacyjne

• Komitety Monitorujące

• Instytucje zarządzające

• Instytucje Pośredniczące

• Instytucje Wdrażające

• regionalne programy operacyjne

Komitet Koordynujący NSRO

• Minister Rozwoju Regionalnego

• Po jednym przedstawicielu IZ z każdego PO

• Przedstawiciele partnerów społeczno-gospodarczych

• Przedstawiciele środowiska akademicko-naukowego

(Linia demarkacyjna-kryteria kwalifikacji projektów do finansowania chodzi o to żeby projekty były finansowane z jednego typu programów)

• nadzór nad zarządzaniem i kontrola PO

• podejmowanie działań naprawczych

• decyzje o przesunięciu środków

• zatwierdzenie raportów z realizacji PO

• monitorowanie poziomu wydatków ponoszonych w ramach realizacji polityki spójności, służących osiągnięciu założeń Strategii Lizbońskiej

Instytucja Zarządzająca

• zapewnienie zgodności kryteriów wyboru projektów z priorytetami programu

• gromadzenie danych na temat realizacji PO w celu zarządzania, monitorowania, weryfikacji, audytu i oceny

• dokonywanie oceny postępów realizacji PO oraz opracowywanie i przedkładanie raportów dla KE

• przygotowywanie we współpracy z Instytucjami Pośredniczącymi, raportów o nieprawidłowościach oraz przekazywanie ich do odpowiednich instytucji

• kierowanie praca Komitetu Monitorującego

Instytucja Pośrednicząca

• przygotowanie i przekazanie IŻ propozycji szczegółowego opisu priorytetów PO

• przygotowanie i przekazanie Komitetowi Monitorującego propozycji kryteriów wyboru projektu

• dokonywanie na podstawie określonych kryteriów wyboru projektów które będą dofinansowane w ramach PO

• zawieranie umów z beneficjentami o dofinansowanie

• dokonywanie płatności ze środków PO na rzecz beneficjentów

• odzyskiwanie kwot nienależnie wypłaconych beneficjentom

• prowadzenie działań informacyjnych i promocyjnych

Instytucja Wdrażająca (pośrednicząca II stopnia)

• wybór projektów do realizacji

• sprawdzanie wniosków beneficjenta o płatność

• kontrola realizacji projektów

Komitet Monitorujący

• KM jest opracowywany dla każdego PO

• KM wraz z IŻ sprawują nadzór nad jakością wdrażania PO

• zadania:

• rozpatrywanie i zatwierdzenie kryteriów wyboru projektów

• kontrola postępu w zakresie osiągania celów PO

• analiza i zatwierdzenie sprawozdań z wdrażania

• skład m.in.:

• Przedstawiciele IŻ, IP

• strona ministerialna

• partnerzy społeczni i gospodarczy, organizacje pracodawców, związki zawodowe, izby gospodarcze, organizacje pozarządowe

Program Operacyjny

• sytuacje społeczno gospodarcza

• cel główny i cele szczegółowe

• priorytety

• kierunki wydatkowania środków publicznych

• sposób monitorowania

• plan finansowy

• system realizacji

PO Infrastruktura i Środowisko

• cel główny: podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez rozwój infrastruktury technicznej, przy jednoczesnej ochronie i poprawie stanu środowiska, zachowanie tożsamości kulturowej i rozwijaniu spójności terytorialnej

• cele szczegółowe:

• budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej, mającej podstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjności Polski

• podniesienie konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej

• budzet:37,6mld euro z czego wkład UE- 27,9 a wkład krajowy 9,7

Kapitał Ludzki

• Cel główny: wzrost zatrudnienia i spójności społecznej

• cele szczegółowe:

• podniesienie aktywności zawodowej oraz zdolności do zatrudnienia osób bezrobotnych i biernych zawodowo

• zmniejszenie obszarów wykluczenia społecznego

• poprawa zdolności adaptacyjnych pracowników i przedsiębiorstw do zmian zachodzących w gospodarce

• upowszechnienie edukacji społeczeństwa na każdym etapie kształcenia przy nowoczesnym polepszeniu jakości usług edukacyjnych i silniejszemu powiązaniu z potrzebami gospodarki opartej na wiedzy

• wzrost spójności terytorialnej

• zwiększenie potencjału administracji publicznej w zakresie opracowywania polityki i świadczenia usług wysokiej jakości oraz wzmocnienie mechanizmów partnerstwa

• finansowanie: 85%-EFS, 15% środki krajowe

• beneficjenci: instytucje rynku pracy, instytucje szkoleniowe, jednostki administracji rządowej i samorządowej, przedsiębiorcy, instytucje otoczenia biznesu, organizacje pozarządowe, instytucje systemu oświaty i szkolnictwa wyższego

PO Innowacyjna Gospodarka

• cel główny: rozwój polskiej gospodarki w oparciu o innowacyjne przedsiębiorstwa

• cele szczegółowe:

• zwiększenie innowacyjności przedsiębiorstw

• wzrost konkurencyjności polskiej nauki

• zwiększenie roli nauki w rozwoju gospodarczym

• zwiększenie udziału innowacyjnych produktów polskiej gospodarki w rynku międzynarodowym

• tworzenie lepszych i trwałych miejsc pracy

• wzrost wykorzystania technologii informacyjnych i komunikacyjnych w gospodarce

• beneficjenci: przedsiębiorstwa (MSP), instytucje otoczenia biznesu, ośrodki innowacyjności , jednostki naukowo - badawcze

PO Rozwój Polski Wschodniej

• cele główne: przyspieszenie tempa rozwoju społeczno- gospodarczego Polski Wschodniej w zgodzie z zasada zrównoważonego rozwoju

• cele szczegółowe:

• stymulowanie rozwoju konkurencyjności gospodarki opartej na wiedzy

• zwiększenie dostępu do Internetu szerokopasmowego

• rozwój wybranych funkcji metropolitalnych miast województw

• poprawa dostępności i jakości powiązań komunikacyjnych województw Polki Wschodniej

• zwiększenie roli turystyki

PO Współpracy Terytorialnej

• współpraca transgraniczna

• współpraca transnarodowa

• współpraca międzyregionalna

PO Pomoc Techniczna

• cel główny: zapewnienie sprawnego i efektywnego przebiegu realizacji NSRO

• cele szczegółowe:

• skuteczne rozpowszechnianie informacji i promocji NSRO oraz zapewnienie odpowiedniego przepływu i wymiany informacji pomiędzy uczestnikami procesu realizacji NSRO

Wspólna polityka rolna

WPR - ogół działań podejmowanych przez organy i instytucje UE oraz państw członkowskich z wykorzystaniem instrumentów narodowych i ponadnarodowych, które mają zapewnić rozwój rolnictwa i obszarów wiejskich zgodnie z europejskim modelem rolnictwa

Europejski model rolnictwa

• Kompleksowe łączenie funkcji produkcyjnej, społecznej, kulturowej, środowiskowej działalności rolniczej,

• Rolnictwo zrównoważone

• Skala produkcji zapewniająca odpowiedni poziom ekonomiczny

• Środki ochrony i wsparcia finansowego

Cele WPR wg traktatu Rzymskiego (art.39)

• Zwiększenie wydajności produkcji rolnej na sutek rozwoju postępu technicznego

• Zapewnienie producentom rolnym godziwych warunków życia dzięki stosownemu poziomi dochodów; zapewnienie standardów życia porównywalnych do poziomu życia mieszkańców miast

• Zapewnienie wystarczającego zaopatrzenia w produkty rolne

• Zapewnienie konsumentom możliwość kupna produktów rolnych po rozsądnych cenach

• Poprawa ekonomicznych aspektów gospodarki rolnej

• Stabilizacja rynków rolnych

• Zapewnienie konkurencyjności na rynkach zewnętrznych

Podstawy WPR

• Jednolitość rynku produktów rolnych w obrębie Wspólnoty

• Preferencje dla własnej produkcji rolnej w stosunku do produktów z zewnątrz

• Wspólne ceny na produkty na obszarze Wspólnoty

• Wspólne finansowanie WPR - solidarność finansowa

• Wspieranie zbiorowych działań gospodarczych producentów rolnych

Modelowanie WPR

• Od Traktatu Rzymskiego do 1962

• 1962 - 1968 - wyrównanie cen, utworzenie EFOGR

• 1968 - 1975 - wprowadzenie „zielonych kursów” oraz kwot kompensacyjnych. Plan Mansholta (powiększenie powierzchni gospodarstw i likwidacja mało wydajnych, zmniejszenie nadwyżek produktów rolnych)

• 1975 - 1985 - wzrost zainteresowania kwestią ochrony środowiska

• 1985 - 1992 - reforma McSharry'ego, dwa filary WPR

Reforma McSharry'ego

• Obniżenie cen regulowanych podstawowych produktów rolnych w ciągu 3 lat o 15-30%

• Wprowadzenie płatności bezpośrednich

• Uzależnienie płatności od zmniejszenia powierzchni upraw

• Zmniejszenie kwot mlecznych o 1% rocznie przez 2 lata

• Wprowadzenie zachęt do ograniczania chowy bydła mlecznego

Dwa filary WPR

• I filar - wspólna organizacja rynków rolnych

• II filar - polityka strukturalna w sektorze rolnictwa i obszarów wiejskich

I filar

• System cen gwarantowanych na produkty rolne

• Cena docelowa (kierunkowa, podstawowa)

• Cena interwencyjna (skupu)

• Cena progowa

• Interwencyjne zakupy na rynku rolnym

• System wysokich ceł importowych i opłat wyrównawczych

• Kontyngenty importowe

• Subsydia do eksportu

• System kwot produkcyjnych (progów gwarancji)

II filar

Instrumenty rozwoju obszarów wiejskich:

• Instrumenty towarzyszące:

• Wcześniejsze emerytury

• Wsparcie dla gospodarstw o niekorzystnym położeniu

• Programy rolno - środowiskowe

• Zalesianie

• Wsparcie dla producentów rolnych (marketing produktów rolnych)

• Pozostałe instrumenty strukturalne: inwestycje w gospodarstwach rolnych, pomoc dla młodych rolników, kształcenie zawodowe, doradztwo techniczne, scalanie gruntów rolnych, różnicowanie działalności na obszarach wiejskich, wsparcie infrastruktury technicznej; wsparcie przekwalifikowania

Wspólna Polityka Rolna = Wspólna Polityka Rolna i Rozwoju Obszarów Wiejskich

Modelowanie WPR c.d.

• 1992-1999- zmniejszenie zapasów, obniżenie kosztów produkcji (nawozy sztuczne , środki ochrony roślin) dopłaty bezpośrednie (od 1992glowny instrument WPR)

• 1999-2003- `Agenda 2000'

Agenda 2000

• dalsza obniżka cen interwencyjnych zbóż i rekompensata z tego tytułu w postaci płatności bezpośrednich

• zwiększenie środków na ochronę środowiska i zalesianie

• wprowadzenie nowych instrumentów polityki rozwoju obszarów wiejskich

• poprawa przetwórstwa i sprzedaży produktów rolnych

• wprowadzenie nowych technologii i poprawa jakości produktów

• szkolenia zawodowe

• inwestycje w gospodarstwa

• SAPARD

Specjalny akcesyjny program na rzecz rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich - SAPARD

Działania:

• Doskonalenia metod przetwarzania

• dywersyfikacja działalności gospodarczej

• zakładanie grup producenckich

• szkolenia zawodowe

• ulepszanie infrastruktury terenów wiejskich

Modelowanie WPR c.d.

• szczyt Rady UE w Luksemburgu -czerwiec 2003 (reforma 1 filaru)

Reforma 1 filara

• płatności bezpośrednie zostały zastąpione jednolita płatnością( obszarowa, regionalna) Wypłacana producentom niezależnie od wielkości i rodzaju produkcji. Obliczona na podstawie wielkości dopłat z lat 2000-2002

• Obniżenie w latach 2005-2012 subwencji bezpośrednich o 12.5 dla średnich i 19% dużych gospodarstw

Reforma 2 filaru

• wzrost środków na wspieranie rozwoju obszarów wiejskich

• nowe zachęty dla poprawy jakości produktów rolnych

Czynniki wpływające na kształt WPR (nie trzeba znać)

• polityczne

• społeczne

• środowiskowe

Instytucje WPR

• organ prowadzący Rada UE ds. Rolnictwa i Rybołówstwa

• Organ wykonawczy: Komisja Europejska ( rozporządzenia , dyrektywy , akty prawne)

• Obowiązek konsultacji: producenci rolni, spółdzielnie rolnicze, pracownicy przemysłu żywnościowego

• Komitety Doradcze: KD ds. WPR, KD ds. Roślin Uprawnych, KD ds. Produktów Zwierzęcych

EFOGR -1962

• Sekcja gwarancji - wspólna organizacja rynków

• interwencja na rynku wewnętrznym Wspólnoty

• subsydia eksportowe

• kwoty kompensacyjne

• Sekcja Orientacji - restrukturyzacja i modernizacja rolnictwa Wspólnoty

Od 1 stycznia 2007r istnieją dwa fundusze rolne

• Europejski Fundusz Rolny Rozwoju Obszarów Wiejskich

• Europejski Fundusz Gwarancji Rolnej

Wspólna Polityka Handlowa

Ogół środków regulujących handel zagraniczny z krajami trzecimi.

Cele WPH

• Cel wewnętrzny - zabezpieczenie jednolitego rynku wewnętrznego przez ochronę jednolitych reguł, wprowadzeniu uczciwych warunków handlu, wzmocnienie konkurencyjności Wspólnoty oraz niezbędnej ochrony producentów

• Cel zewnętrzny - liberalizacja handlu, rozwój kontaktów handlowych z krajami trzecimi (umowy handlowe, strefy wolnego handlu, unia celna)

Zależność WPH od GATT

GATT - Układ Ogólny w sprawie Handlu i Ceł (ang. General Agrement on Tariffs and Trade). Podpisany w 1947 na Konferencji Narodów Zjednoczonych w sprawie Handlu i Zatrudnienia.

Cel: liberalizacja handlu poprzez stopniową redukcję stawek celnych i barier ilościowych

Od 1995 GATT - WTO (Światowa Organizacja Handlu) - tworzy system prawa handlowego dla swoich członków

GATS - porozumienie ogólne w sprawie handlu usługami

TRIPS - Porozumienie w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej

Instrumenty WPH

1. Instrumenty Taryfowe

1. Wspólna taryfa celna - Klauzula Największego Uprzywilejowania, stawki konwencyjne dla USA, Japonii, Kanady, Chin (państwa bez preferencji celnych w UE)

2. Zintegrowana Taryfa Celna - TARIC

3. Cła ad walorem - procentowa część wartości towaru

4. Cła specyficzne - zależne od ciężaru, objętości lub ilości

5. W 2004 r. - średnia stawka celna - 6,5% (najwyższe stawki dla używek, produktów rolnych, wyrobów odzieżowych, zaś najniższe - surowce kopalniane, wyroby hutnicze)

2. Instrumenty pozataryfowe

1. Ograniczenia ilościowe

1. Kwoty (kontyngenty) ilościowe lub wartościowe

2. „dobrowolne” ograniczenia dostawcy - zastosowanie:

1. W celu zapobiegania krytycznej sytuacji wynikającej z niedoboru lub dla poprawy tej sytuacji

2. W celu zapewnienia porządku publicznego, moralności publicznej, ochrony zdrowia i życia ludzi

2. Dyskryminacyjne zamówienia rządowe

3. Reguły techniczne, normy i standardy

3. Instrumenty parotaryfowe

1. Podatki graniczne - podatki wyrównawcze na dobra importowane równe wysokości podatków pośrednich nakładanych na krajowe dobra

4. System powszechnych Preferencji Celnych (ang. Generalized System of Preferences - GSP)

1. Stawki preferencyjne - zależne od stopnia wrażliwości produktu:

1. Produkty niewrażliwe (wyroby chemiczne, paliwa, oleje mineralne, niektóre leki) - bez cła

2. Produkty wrażliwe (samochody, wyroby mleczarskie, dorsze, pstrągi) - stawka preferencyjna 3,5%

Stopniowanie stawek w zależności od rozwoju krajów trzecich

2. Klauzula ochronna; Odstępstwa od preferencji:

1. Wzrost zapasów, spadek produkcji, obniżenie rentowności rodzimej produkcji, zmiany w wielkości zatrudnienia i handlu;

Decydujący czynnik o preferencjach to reguły pochodzenia - wyrób powinien być wyprodukowany w całości w kraju eksportera a przynajmniej większość jego komponentów powinna pochodzić z tego kraju.

5. Instrumenty protekcjonizmu uwarunkowanego

Można je podzielić na 2 grupy:

1. Stosowane przeciwko nieuczciwemu importowi (postępowanie antydumpingowe i antysubsydyjne). W 2006 r. - 133 środki antydumpingowe (głownie Chiny), 20 środków antysubsydyjnych (Indie)

2. Stosowanie przeciwko importowe realizowanemu zgodnie z zasadami konkurencji, jednak w bardzo dużej ilości i po bardzo niskich cenach (postępowanie przeciwko nadmiernemu importowe)

Warunki do wprowadzenia instrumentów:

1. Przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego

2. Wystąpienia szkody lub ryzyka szkody dla przemysłu UE

3. Uwzględnienie interesów UW (producentów, konsumentów, warunków konkurencji)

Jednolity Rynek Europejski

• Unia celna i zapisy Traktatu Rzymskiego o utworzeniu wspólnego rynku

• Wzrost zakresu narodowych regulacji z zakresu standardów technicznych, zamówień publicznych, funkcjonowania rynków, monopoli

• 1985r- `Biała Księga', `Zakończenie budowy rynku wewnętrznego'

• 1987r- Jednolity Akt Europejski- terminy i harmonogram

• 1992r- Traktat z Maastricht

• 1997r- Traktat z Amsterdamu

Bariery w utworzeniu Rynku wewnętrznego

1. Bariery fizyczne- kontrola towarów i osób w punktach granicznych. Kluczowe zadania:

a) uproszczenia procedury granicznej- 1988r- SAD( jednolity dokument administracyjny)- ułatwienie tranzytu, importu i eksportu. Od 1993r funkcjonuje tylko w obrotach zewnętrznych

b) likwidacja granicznej kontroli weterynaryjnej i fitosanitarnej

c) przyjecie przepisów prawnych w zakresie swobody przemieszczania się osób

d) zniesienie ograniczeń w transporcie: usunięcie kontyngentów w transporcie drogowym, brak granicznej kontroli pojazdów z UE, liberalizacja lotniczych przewozów towarowych

2. Bariery techniczne:- zróżnicowane narodowe standardy techniczne, normy jakościowe wymogi dopuszczające produkt do obrotu, dyskryminacja zagranicznych firm przy przetargach publicznych.

Zastosowano zasadę `nowego podejścia'- na szczeblu Wspólnoty są ustalane i później przenoszone do ustawodawstwa krajowego tylko podstawowe normy w zakresie zdrowia, bezpieczeństwa, ochrony konsumenta. Wymogi szczegółowe są ustalane zaś przez organizacje normalizacyjne, jak :

3. Bariery fiskalne- związane z różnicami w narodowych stawkach i strukturach podatków pośrednich, w tym podatku VAT i akcyzy.

Ustalono stawki min VAT i akcyzy, zakładano współprace władz administracyjnych krajów przy wprowadzaniu wspólnych systemów podatkowych

Swobody przepływu towarów:

• Zniesienie kontroli granicznych, cel i opłat granicznych

• dostosowanie norm towarowych

• dostosowanie przepisów podatkowych

• zakaz wprowadzania ograniczeń ilościowych w imporcie i eksporcie

Ograniczenie swobody przepływów towarów:

• zagrożenie porządku i bezpieczeństwa publicznego

• zagrożenie moralności publicznej

• ochrona zdrowia i życia ludzi oraz zwierząt

• ochrona dóbr kultury

• ochrona własności przemysłowej

• ochrona środowiska naturalnego

Swoboda przepływu osób:

• zniesienie dyskryminacji ze względu na narodowość w dostępie do zatrudnienia (oprócz sektora publicznego), warunków pracy, szkolenia zawodowego, korzyści socjalnych

• uznawanie kwalifikacji zawodowych, dyplomów akademickich

• równe traktowanie obywateli w dostępie do świadczeń (emerytury, zasiłki)

• układ z Schengen - 14 czerwca 1985 r. - Francja, RFN, kraje Beneluksu

• Służba publiczna - sprawowanie funkcji, których celem jest ochrona ogólnych interesów państwa; sprawa KE v Belgia

Swoboda przepływu usług

• Usługa w tym sensie jest: wykonywana odpłatnie, ma charakter transgraniczny, czasowy, nie podlega przepisom dotyczącym swobody przepływu towarów, osób i kapitalu

• Usługi obejmują:

• Działalność o charakterze przemysłowym

• Działalność o charakterze handlowym

• Działalność rzemieślnicza

• Działalność wolnych zawodów

• 4 możliwości pełnienie usługi

• Sprawa: obywatelka Holandii v rząd UK

Swoboda przepływu kapitału

• Możliwość dokonywania operacji finansowych z zakresu: inwestycji bezpośrednich, nabywania nieruchomości, operacje w zakresie papierów wartościowych, transakcje pożyczkowe i kredytowe

• Nie narusza uprawnień państw członkowskich w zakresie sfery podatkowej

Stosunki handlowe z EFTA

• Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu - 1960 r. - Austria, dania, Norwegia, Portugalia, Szwajcaria, Wielka Brytania; później Islandia, Finlandia, Lichtenstein

• Europejski Obsza Gospodarczy:

• Wprowadzenie zasad jednolitego rynku (4 swobody)

• Zobowiązanie do implementacji prawa wynikającego z jednolitego rynku

• Zachowanie odrębnych polityk w zakresie rolnictwa

• Udział EFTA w harmonizacji norm i znoszeniu barier wolnego rynku

Polityka konkurencji

• Dotyczy EOG - wszystkie przedsiębiorstwa wspólnotowe oraz te spoza UE, które oddziaływają na handel między państwami członkowskimi

• Główne obszary: nadużywanie pozycji dominującej, fuzje i przejęcia, pomoc państwa

Nadużywanie pozycji dominujące

• Zakazane jest:

• Bezpośrednie lub pośrednie ustalanie cen nabycia lub sprzedaży

• Kartele

• Podział rynku lub dostawców

• Dyskryminacja

• Limitowanie

• Kontrolowanie rynków rozwoju technicznego, inwestycji

• Uzależnienie podpisania kontraktu od akceptacji prze drugą stronę dodatkowych zobowiązań, które nie mają związku z przedmiotem kontraktu

Fuzje i przejęcia

• Koncentracja przedsiębiorstw polega na zwiększeniu ich rozmiarów przez połączenie w jedno (fuzja, inkorporacja) albo przez wyłączną lub wspólną kontrolę (przejęcie udziałów), albo przez utworzenie wspólnego przedsiębiorstwa.

Fuzje i przejęcia

Kontroli polega fuzja, która ma charakter wspólnotowy, a więc gdy:

1. - całkowity obór łączących się przedsiębiorstw przekracza na całym świecie 5 mld euro rocznie

- całkowity obrót przypadający na Wspólnotę co najmniej dwóch zaangażowanych przedsiębiorstw wynosi więcej niż 250 mln euro, chyba, że każde z zaangażowanych przedsiębiorstw uzyskuje więcej niż 2/3 swoich obrotów całkowitych przypadających na Wspólnotę w jednym i tym samym państwie członkowskim

2. - łączny światowy obrót wszystkich zaangażowanych przedsiębiorstw przekracza 2,5 mld euro

- w każdym z przynajmniej trzech państw członkowskich łączny globalny obrót wszystkich zaangażowanych przedsiębiorstw przekracza 100 mln euro

- w każdym z przynajmniej 3 państw członkowskich łączny globalny obrót przynajmniej dwóch zaangażowanych przedsiębiorstw przekracza 25 mln euro

- globalny obrót w ramach wspólnoty każdego z przynajmniej dwóch zaangażowanych przedsiębiorstw przekracza 100 mln euro, chyba że każde z zaangażowanych przedsiębiorstw osiąga ponad 2/3 swego obrotu w jednym z państw członkowskich.

Pomoc państwa

• Pomoc państwa to: „jakakolwiek pomoc udzielona przez państwo członkowskie lub z zasobów państwa w jakiejkolwiek formie, co zakłóca lub zagraża zakłóceniem konkurencji przez faworyzowanie pewnych przedsiębiorstw czy produkcji pewnych towarów.

• Przykład: subsydia, dotacje, ulgi podatkowe, ulgi w składkach na ubezpieczenie społeczne, dofinansowanie oprocentowania kredytów, udzielanie zamówień publicznych w sposób subiektywny

Pomoc państwa

• Wyjątki:

• Pomoc o charakterze socjalnym

• Naprawienie szkód wywołanych klęskami żywiołowymi

• Wsparcie ekonomiczne regionów peryferyjnych

• Realizacja projektów ważnych dla wspólnego interesu UE

• Promowanie kultury i ochrony dziedzictwa kulturowego

Europejska Polityka Transportowa

• Art. 3 Traktatu Rzymskiego - zarys wspólnej działalności polityki w zakresie transportu. Odpowiedzialność: Rada i Komisja

• Założenia polityki transportowej:

• Inwestycje infrastrukturalne zaowocują korzyściami w zakresie rozwoju gospodarczego

• Sprzyjanie wolnej konkurencji oraz uwalnianie przewoźników od regulacji ograniczających działalność w celu wzrostu wydajności

• Zarządzanie czasem - skracanie czasu dostaw - potrzeba zarządzania strategicznego

Wspólna polityka transportowa - ogół zasad i regulacji prawnych dotyczących transportu międzynarodowego do lub z państwa członkowskiego oraz tranzytu przez kraje Wspólnoty, a także warunków, na jakich przewoźnicy mający siedzibę poza państwami członkowskimi mogą na jego terytorium świadczyć usługi. Celem WPT jest stworzenie jednolitego rynku usług transportowych i w związku z tym niwelowanie wszelkich barier w każdej gałęzi transportu poprzez:

6. ujednolicenie przepisów technicznych, podatkowych i socjalnych

7. ujednolicenie wymogów w zakresie zapewniania bezpieczeństwa

8. wprowadzenie swobodnej konkurencji między przewoźnikami z różnych państw członkowskich

9. znoszenie dyskryminacji przewoźnika z powodu jego siedziby

System transportowy: drogowy, kolejowy, wodny śródlądowy, morski i lotniczy.

Rozwój polityki transportowej:

• 1958 - 1972, Memorandum Schausa (1961 r.) - 3 cele:

• Usunięcie przeszkód dla wspólnego rynku transportowego

• Otwarcie narodowych rynków dla usług transportowych świadczonych przez inne kraje członkowskie

• Stworzenie warunków dla wolnej konkurencji w zakresie usług transportowych

Rozwój polityki transportowej

• 1973 - 1985, program rozwoju: infrastruktura, bezpieczeństwo, koszty. Nowe problemy: sprawy morskie i lotnicze.

• 1985 - 1992, jednolity rynek wewnętrzny; wspólny rynek transportowy; wyjątek: kabotaż

Kabotaż - przewozy wewnętrzne wykonywane na terenie jednego państwa przez przewoźnika zarejestrowanego w innym kraju. Najczęściej przybiera postać wymogów licencyjnych.

Ogólne założenia WPT

• Bezpieczeństwo

• Jakość transportu - technologie

• Ochrona środowiska naturalnego (ustanowienie norm emisji zanieczyszczeń a także wsparcie sfery socjalnej, zwiększenie spójności społeczno - gospodarczej UE)

• Wzmocnienie tzw. Zewnętrznego wymiaru

Traktat z Maastricht

• Transeuropejska siec transportowa - obejmuje infrastruktura transportowa, systemy zarządzania ruchem, systemy nawigacyjne (instalacje techniczne). Infrastruktura transportowa obejmuje drogi, koleje śródlądowa sieci wodne, porty morskie
  i śródlądowe, lotnictwo

• Transeuropejska siec telekomunikacyjna - sprzyja budowie społeczeństwa informacyjnego. Obejmuje środki przekazu i dostępu do informacji, szczególnie w regionach wiejskich i peryferyjnych

• Transeuropejska siec energetyczna - obejmuje sieci elektryczne, gazowa: cele liberalizacja, konkurencyjność, bezpieczeństwo energetyczne.

Polityka badawczo- rozwojowa

• 1972r- decyzja o koordynacji polityki badawczo- rozwojowej

• 1973r- I program wspólnotowy - Ralf Dahrendorf

• 1983r- 1 Program Ramowy Badań i Rozwoju Technicznego (1984- 1987): `europejski paradoks'

• Program ESPRIT ( European Strategic Programme for Reasearch and Development in Information Technology) - 1984- 1988 - zawansowana mikroelektronika, techniki programowania, zaawansowane przetwarzanie danych, komputeryzacja biur, techniki komputerowej kontroli produkcji. Program finansował do 50% kosztów prac B+R podjętych przez przedsiębiorstwa z co najmniej 2 państw, uniwersytety lub instytuty badawcze.

• 1987r Jednolity Akt Europejski- Stworzył prawno- instytucjonalne ramy działalności badawczej. Celem wspólnoty było:

• Wzmocnienie bazy naukowej i technicznej przemysłu europejskiego

• Dążenie do wzrostu konkurencyjności przemysłu

• Popieranie współpracy między przedsiębiorstwami, ośrodkami badawczymi, szkołami wyższymi

• Pogłębianie współpracy z krajami trzecimi i organizacjami miedzy narodowymi

• 1992r Traktat z Maastricht- Przeznaczenie pomocy finansowej do wszystkich branż innowacyjnych, unikanie dublowań badań

Hierarchia przedsięwzięć B+R

1. Programy i projekty B+R w ramach przedsiębiorstwa

2. Wspólne programy partnerów przemysłowych, niejednokrotnie zlokalizowanych w rożnych krajach

3. Narodowe programy B+R subsydiowane przez rząd danego kraju i naogół angażujące zarówno przemysł jak i państwowe laboratoria oraz uczelnie wyższe

4. Europejskie programy B+R koordynowane lub sponsorowane przez EU orza zakładające współudział organizacji naukowych i przemysłowych z krajów członkowskich UE

„Europejski Paradoks”

• Niewystarczające prywatne inwestycje w badania

• Brak koordynacji polityk narodowych

• Preferowanie współpracy między naukowcami na międzynarodowym ale nie na europejskim poziomie

• Skostnienie procedur prawnych i struktur organizacyjnych utrudniające współprace naukowców, przedsiębiorców i instytucji publicznych

• Zapóźnienie rozwojowe państwowych instytucji badawczych

Instytucje polityki badawczo- rozwojowej

• XII Dyrekcja Generalna Komisji Europejskiej (DG) „ Nauka i działalność badawczo- rozwojowa”

• VI DG- rolnictwo

• VII DG - transport

• VIII DG - energetyka

Instytucje pomocnicze

• Komitet ds. Badań Naukowych i Technicznych- CREST- od 1974r- cel: koordynacja narodowych polityk B+R oraz doradzanie Radzie i komisji, skład 30 przedstawicieli i techniki z państw członkowskich

• Komitet ds. Rozwoju Nauki i Technologii w Europie- CODEST- od 1982r- cel: wspieranie KE w opracowywaniu i wdrażaniu polityki stymulowania potencjału naukowego oraz wdrażaniu strategii w sferze B+R

• Komitet Doradczy ds. Działalności Badawczo- Rozwojowej w Przemyśle- IRDAC- od 1984r -cel: (tu powinny być cele ale nie zdążyłem )

Szczyt Rady Europejskiej w Lizbonie 2000 r.

Strategia Lizbońska:

• Liberalizacja rynków telekomunikacyjnych

• Nowe przepisy dotyczące handlu, pieniędzy elektronicznych, praw autorskich, elektronicznej sprzedaży usług finansowych

• Utworzenie Europejskiego Obszaru Badań Naukowych i Innowacji

• Wzrost wydatków na B + R do 3% PKB

• Wzrost wydatków przedsiębiorstw do 70% wszystkich środków B + R

• Wzrost stopy zatrudnienia do 70%

Strategia Lizbońska

obszary priorytetowe:

1. Innowacyjność (GOW)

2. Liberalizacja (rynki telekomunikacyjne , energii, transportu finansowe)

3. Przedsiębiorczość (ułatwienia w zakładaniu i prowadzeniu działalności gospodarczej)

4. Spójność społeczna (kształtowanie państwa socjalnego)

Programy Ramowe

• Zbiór tematów działalności B+R

• Uczestnicy z wielu krajów (konsorcja)

• Aplikacje jako odpowiedź na konkursy

1. Program ramowy (1984-1987)

• Siedem obszarów priorytetowych

• Budżet 3.27 mld euro

2. Program ramowy (1987-1991)

• 8 priorytetów

• 42,2% środków przeznaczono na wspieranie technologii …

• Budżet 5,36 mld euro

3. Program ramowy (1990-1994)

• 6 priorytetów

• Budżet 6,6 mld euro

• 37,7 środków na technologie informatyczne i telekomunikacyjne

• Rozwój biotechnologii ….

4. Program ramowy (1994-1998)

• Cel główny : rozpowszechnienie wyników badań i pomoc dla MSP w zakresie B+R

• Budżet 13,2 mld euro

5. Program ramowy (1998-2002)

• 4 programy tematyczne: m.in. tworzenie społeczeństwa informacyjnego i energia

• 3 programy horyzontalne m.in.: promocja innowacji, zachęcanie do udziału MSP

• Budżet 14,96 mld euro

• Pełne uczestnictwo instytucji z krajów kandydujących

6. Program ramowy (2002-2006)

• Cel główny: tworzenie Europejskiej Przestrzeni Badawczej (SL)

• Budżet 17,5 mld euro (4-5% wszystkich wydatków na B+R krajów członkowskich)

• Sieci doskonałości- mają na celu integrację działań w zakresie danego tematu badawczego poprzez tworzenie sieci skupiającej dużą ilość uczestników. Minimum 3 partnerów - instytucje badawcze, przedsiębiorstwa, organizacje naukowe, instytucje około biznesowe, zrzeszenia przedsiębiorców

7. Program ramowy (2007-2013)

• Budżet 50 mld euro

• Główny nacisk położony na rozwój technologii lotniczych, kosmicznych i informatycznych

Nakłady na działalność badawczo rozwojową obejmują:

• Nakłady bieżące na badania podstawowe (prace teoretyczne i eksperymentalne nie ukierunkowane na zastosowanie praktyczne)

• Stosowane ( prace badawcze podejmowane w celu zdobycia wiedzy praktycznej)

• Prace rozwojowe

• Nakłady na środki trwałe związane z działalnością B+R

Polityka Budżetowa UE

Zasady Budżetu UE

• Zasady jednolitości oraz rzetelności budżetowej

• Zasada jednoroczności

• Zasada równowagi

• Zasada uniwersalności

• Zasada specyfikacji wydatków

• Zasada należytego zarządzania finansami

• Zasada przejrzystości

Pespektywy Finansowe

• Dokument zatwierdzający wieloletnie plany finansowe

• Głównym celem ustalania perspektyw finansowych jest utrzymywane dyscypliny wydatków budżetu. Wielkość wydatków w budżetach rocznych musi uwzględniać pułapu określone w perspektywie finansowej

• Priorytety polityczne UE są tu przekładane na wielkości budżetowe

• Ujęcie wieloletnie zwiększa stabilność budżetu, gdyż beneficjenci są w stanie przewidzieć poziom tych wydatków w kolejnych latach

• Dzięki ramom ustalonym w pespektywie finansowej kształtowana jest współpraca między instytucjami zaangażowanymi każdego roku do przyjmowania budżetu (Rada, Parlament, Komisja)

Przebieg procedury Budżetowej

I etap - Przygotowanie projektu budżetu przez Komisję Europejską: styczeń - kwiecień

II Etap - Przesłanie wstępnego projektu budżetu do Rady (maj)

III Etap - prace nad budżetem w Radzie trwają do lipca (wtedy odbywa się pierwsze czytanie). Przyjęcie projektu przez Radę i przesłanie do Parlamentu Europejskiego

IV etap - Parlament ma 45 dni na ustosunkowanie się do poprawek zgłoszonych przez Parlament

V etap - Rada ma 15 dni na ustosunkowanie się do poprawek zgłoszonych przez Parlament

VI etap - Drugie czytanie w Parlamencie Europejskim (możliwość zmian wydatków nieobowiązkowych lub odrzucenie całego budżetu - II połowa października

VII etap - Parlament Europejski zatwierdza budżet w ostatecznej wersji - grudzień

Kontrola wykonywana budżetu

• I etap - wtoku wykonywania budżetu (kontrolerzy finansowe oraz księgowi i eksperci ustanowieni przez instytucje UE). Pod koniec roku Komisja Przedstawia Radzie i Parlamentowi sprawozdania z wykonania budżetu.

• II etap - po zakończeniu roku finansowego (Trybunał Obrachunkowy oraz Rada i Parlament)

Dochody Budżetu UE

• Środki z tytuły PNB (max 1,27% PNB)

• Środki z podatku VAT

• Tradycyjne środki własne - (Traditional Own Resources - Tor)

• Inne

TOR - tradycyjne środki własne

• Cła nakładane na importowane produkty, w tym rolne, objęte wspólnotową regulacją rynku, pochodzące z państw trzecich. EFTA (Islandia, Lichtenstein, Norwegia) + UE = EOG

• Opłaty cukrowe nakładane na spółki cukrowe i mające na celu wspieranie eksportu gdy podaż przewyższa popyt w UE oraz na pokrycie kosztów magazynowania

• Opłaty od produkcji izoglukozy

Płatnicy i beneficjenci netto

Rabat Brytyjski

• 1984 Margaret Thatcher

• Upust brytyjskiej składki do budżetu UE, na którą składają się pozostałe państwa (w 2009 r. - 6,5 MLD euro)

• Rozkład tego finansowania jest wyliczany na podstawie udziału każdego kraju w DNB UE

• Francja (28%), Włochy (23%), Hiszpania (13%)

• Niemcy, Austria, Holandia, Niemcy płacą mniej

Europejska Integracja Walutowa

• 1969r - szczyt w Hadze- Unia walutowa w 10 lat- pełna swoboda wymiany walut, swobodny przepływ kapitału, ustalenie stałych kursów wymiany walut a nawet wprowadzenie wspólnego pieniądza, wspólna instytucja finansowa

• 1972r „wąż walutowy” - +/- 2,25%

• 1979r - utworzenie Europejskiego Systemu Walutowego- elementy:

ECU

• Sztuczna waluta

• Stanowiła koszyk walut państw członkowskich

• Wskaźnik dla narodowych walut

• Łącznik między ESW a przyszłą Unią walutową

Mechanizm Kursowy

• Dla państw o stabilnej i silnej gospodarce: +/- 2,25%

• Dla państw słabszych gospodarczo: +/- 6%

System kredytowania między bankami centralnymi

• 1988r szczyt UE w Hanowerze- Raport Delorsa:

Trzy etapy wejścia do unii walutowej:

• 1 etap- lipiec 1990- grudzien1993- kraje WE miały zapewnić pełną swobodę przepływu kapitału, poprawić funkcjonowanie Europejskiego Systemu walutowego, zacieśnić współpracę między bankami centralnymi

• 2 etap- 1994- 1998 - utworzenie Europejskiego Instytutu Walutowego i w dalszej perspektywie Europejskiego Banku Centralnego (zadania: koordynacja polityk walutowych państw UE, pomoc w dochodzeniu do zbieżności wskaźników ekonomicznych)

• 3 etap- bez daty - przekazanie rezerw walutowych i uprawnień do dalszej emisji pieniądza EBC

• Traktat z Maastricht - 3 etap - start 1999r

• Warunki przystąpienia do unii walutowej tzw. Kryteria konwergencji:

• Kryterium stabilności cen: średnia stopa inflacji w roku poprzedzającym ocenę gotowości do unii walutowej nie może przekraczać średniego wskaźnika inflacji odnotowanego w tym samym czasie w trzech krajach o najniższej inflacji więcej niż 1,5 pkt proc.

• Kryterium stóp procentowych: średnia nominalna długookresowa stopa procentowa w roku poprzedzającym ocenę nie powinna być wyższa o więcej niż 2 pkt proc. Od średniej stopy procentowej w trzech krajach o najniższym poziomie inflacji

• Kryterium deficytu budżetowego: udział deficytu sektora rządowego w PKB mierzony w cenach rynkowych, w roku poprzedzającym ocenę gotowości do unii walutowej, nie powinien przekraczać 3% PKB. Dopuszczono jednak możliwość zaakceptowania uczestnictwa kraju, w którym wskaźnik ten chociaż wyższy od wspomnianego obniża się

• Kryterium długu publicznego: udział długu publicznego w PKB w roku poprzedzającym ocenę nie powinien przekraczać 60%. I w tym przypadku uznano ze warunkowo do UW może wejść państwo o wskaźniku zadłużenia wyższym od wspomnianego, lecz wykazującym tendencje spadkowe

• Kryterium udziału w mechanizmie kursowym Europejskiego Systemu Walutowego: kraj kandydujący do UW powinien być przynajmniej przez 2 lat poprzedzające badanie członkiem mechanizmu

• 1 styczeń 1999r - 11 państw spełniało kryteria: Belgia, Niemcy, Hiszpania, Francja, Irlandia, Włochy, Luksemburg, Holandia, Austria, Portugalia, Finlandia

• 2001r -Grecja

• Wyjątki Wlk. Brytania i Dania

• 1 lipca 1998r powstał Europejski System banków Centralnych (ESBC)

• Eurosystem= EBC + BC krajów strefy euro Główne zadania Eurosystemu:

• Definiowanie i wdrażanie polityki pieniężnej wspólnoty

• Przeprowadzanie operacji walutowych

• Zarządzanie rezerwami państw członkowskich

• Promowanie systemów płatniczych

Korzyści z unii walutowej

• Redukcja kosztów transakcyjnych ( przy wymianie walut, porównywanie cen, prognozowanie kursów walutowych, ich przeliczanie i księgowanie)

• Poprawa efektywności lokowania kapitału i bezpieczeństwa inwestycji

• Zwiększenie dostępności kapitału i przejrzystości cen

• Zwiększenie stabilności cen - zmniejszenie presji inflacyjnej, wynikające z wliczania przez przedsiębiorstwo premii za ryzyko kursowe w ceny produktów i usług

• Wzmocnienie znaczenia obszaru integracyjnego i jego waluty na rynkach finansowych

• Poprawa wiarygodności władz monetarnych

Koszty unii walutowej

• Utrata symbolu suwerenności

• Utrata autonomii polityki pieniężnej

• Utrata wpływów z emisji pieniądza - brak przychodów (senioratu)

• Koszty konwersji

Polityka energetyczna

• Energia wpływa na rozwój gospodarki i poziom życia obywateli

• Wg Międzynarodowej Agencji Energii „bezpieczeństwo energetyczne” to fizyczna dostępność dostaw zaspokajająca popyt po określonej cenie

• Polskie prawo energetyczne: „bezpieczeństwo energetyczne” jest to stan gospodarki umożliwiający pokrycie bieżącego i perspektywicznego zapotrzebowania odbiorców na paliwa i energię w sposób technicznie i ekonomicznie uzasadniony przy zachowaniu wymagań ochrony środowiska

• Polska: Prawo energetyczne: gminy opracowują:

• Założenia do planu zaopatrzenia gminy w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe

• Plan zaopatrzenia gminy w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe

• Plan reagowania kryzysowego

• Rola ośrodków naukowych i niezależnych ekspertów:

• Wypracowanie koncepcji zwiększania bezpieczeństwa energetycznego

• Prace B+R nad energią

• Wypracowanie metod szkoleń

• Proekologiczne motywowanie społeczeństwa

• 1951 - Traktat ustanawiający EWWiS

• 1957 - Traktat powołujący EWG

• 1968 - zapis o obowiązkowych zapasach

• 1973 - pierwszy kryzys naftowy - potrzeba organizacji polityki energetycznej UE

• 1988 - „Dokument roboczy na temat wewnętrznego rynku energetycznego”. Zawierał:

• Postulat o integracji rynków energii

• Obszary integracji: rynek energii elektrycznej i gazu ziemnego

• Obszary rozbieżności: kwestie podatkowe, problem standaryzacji i ograniczeń administracyjnych, zagadnienia monopolu, cen i kosztów energii elektryczne, infrastruktura

• 1991 - Europejska Karta energetyczna:

• Rozwój rynku energii (usuwanie barier technicznych, administracyjnych w handlu energią, dostęp na zasadach komercyjnych do eksploatacji zasobów energetycznych)

• Kooperacja w zakresie energii (współpraca w opracowaniu zasad bezpieczeństwa i wytycznych dla produktów energetycznych, transport, prowadzenie wspólnych badań dostęp do danych technicznych)

• Sprawność energetyczna i ochrona środowiska (efektywne użytkowanie energii poprzez użytkowanie odnawialnych źródeł energii, stosowanie czystych technologii)

• 1994 - Traktat Karty Energetycznej

• 1995 - Biała Księga, Zielona Księga

• 2006 - Europejska strategia na rzecz zrównoważonej, konkurencyjnej i bezpieczniej energii

• 2007 - Europejska polityka energetyczna

• Rozporządzenia - stosowane bezpośrednio, bez potrzeby wdrażania ich przy zastosowanie legislacji krajowej;

• Dyrektywy - akty normatywne wiążące la państw członkowskich jeśli chodzi o założone cele, przy czym zarówno forma, jak też sposoby osiągnięcia tych celów leżą w gestii władz poszczególnych krajów;

• Decyzje - akty normatywne, wiążące we wszystkich aspektach dla podmiotów, do których………

Cele UE do 2020 roku

1. zmniejszenie zużycia energii pierwotnej o 20%

2. wzrost o 20% udziału energii odnawialnej w całkowitym zużyciu energii

3. redukcja gazów cieplarnianych o 20%

Węgiel Kamienny

• w UE znajduje się 5% światowych złóż

• Największymi producentami węgla kamiennego są: Polska (94,4 mln t w 2006), Wielka Brytania (19,0), Niemcy (23,8), Hiszpania (11,6), UE (152,9 mln t)

• Dla porównania: Chiny (2,4 mld t), USA (990 mln t), Indie (427 mln t)

• Nowe technologie węglowe - instalacje przechwytywania i składowania gazów cieplarnianych. W UE do 2015 - 12 testowych instalacji, do 2050 dekarbonizacja - odejście od wykorzystania węgla w produkcji prądu.

Polityka Gospodarcza i Projekty Unii Europejskiej

- mgr Mariusz Czupich -

Utworzony przez Ellmoo i Krisof 2010

---