Analiza ekonomiczna przedsiębiorstwa

1. Co jest celem, przedmiotem i zadaniem analizy ekonomicznej przedsiębiorstwa?

Analiza ekonomiczna to zespół czynności badawczych, które polegają na dzieleniu przedsiębiorstwa na części a następnie rozpatrywaniu każdej z nich oddzielnie a także we wzajemnym powiązaniu ich ze sobą.

Może ona mieć dwojaki cel:

• Ustalenie, ocenę i analizę struktury badanej całości a także związków i zależności jakie występują pomiędzy poszczególnymi elementami struktury a także między każdym elementem z osobna a całością. Taka analiza nazywa się analizą strukturalną.

• Określenie mechanizmów funkcjonowania badanej całości oraz zmian jakie w niej zachodzą a także ustalenie czynników oddziaływujących na tę całość jak natężenia i kierunku wpływu poszczególnych czynników na stwierdzone zmiany (korzystne lub niekorzystne). Taka analiza nazywa się analizą przyczynową.

Kryterium zakresu przedmiotowego uwzględnia analizę całościową która obejmuje całą działalność gospodarczą przedsiębiorstwa opartą na wąskiej grupie odpowiednio dobranych wskaźników syntetycznych. Zajmuje się ona całościowymi wskaźnikami przedsiębiorstwa bez wskazywania na przyczyny i wzajemne zależności jakie występują między poszczególnymi zjawiskami gospodarczymi. Analiza całościowa spełnia małą rolę w podejmowaniu decyzji gospodarczych.

Analiza ekonomiczna przedsiębiorstwa spełnia następujące zadania:

• Umożliwia zapoznanie się z zadaniami działalności gospodarczej i ich realizacją

• Umożliwia zapoznanie się ze stanem ekonomicznym czynników produkcji i metodami gospodarowania

• Umożliwia zapoznanie się z wynikami finansowymi działalności firmy

• Umożliwia porównanie działalności analizowanego przedsiębiorstwa z działalnością i wynikami innych przedsiębiorstw na tej podstawie ustala się jego pozycję i perspektywy

2. W jakich etapach przebiega przygotowanie informacji do analizy ekonomicznej?

Zachodzące zmiany warunków działania przedsiębiorstwa wskazują na konieczność ciągłego doskonalenia mechanizmów i instrumentów zarządzania zorientowanych na poprawę efektywności ekonomicznej. Ten stan rzeczy wymaga ciągłego procesu podejmowania decyzji, których trafność rozstrzyga o skuteczności i ekonomiczności podejmowanych działań gospodarczych. Przygotowanie tych trafnych decyzji wymaga stałego dopływu pełnych , szybkich i rzetelnych informacji. Informacja powinna dotyczyć: stanu zjawisk występujących w poszczególnych komórkach organizacyjnych przedsiębiorstwa jaki i stanu zjawisk i tendencji oraz przyczyn zmian w otoczeniu.

W istniejącej sytuacji gospodarki rynkowej, zmienności koniunktury i zaostrzającej się konkurencji zapotrzebowanie na informacje analityczne jest bardzo duże gdyż bez nich trudno sobie wyobrazić zarządzanie we współczesnym przedsiębiorstwie.

Przygotowanie informacji powinno przebiegać w II etapach:

• Etap I polega na ewidencjonowaniu działalności gospodarczej w ramach ewidencji operatywnej oraz sprawozdawczości wykonywanej w poszczególnych komórkach organizacyjnych przedsiębiorstwa

• Etap II polega na selekcjonowaniu, weryfikowaniu i opracowywaniu materiału ewidencyjnego w celu wykorzystania w kierowaniu działalnością gospodarczą przedsiębiorstwa

3. Jaki jest zakres analizy ekonomicznej dokonywanej metoda porównawczą i strukturalną a metodą przyczynową?

Analiza strukturalna - ustalenie, ocena i analiza struktury badanej całości a także związków i zależności jakie występują między poszczególnymi elementami struktury a także między każdym elementem z osobna a całością.

Analiza przyczynowa - określenie mechanizmów funkcjonowania badanej całości oraz zmian jakie w niej zachodzą a także ustalenie czynników oddziaływujących na tę całość jak natężenia i kierunku wpływu poszczególnych czynników na stwierdzone zmiany (korzystne lub niekorzystne).

4. Co jest podstawowym zadaniem analizy ekonomicznej?

Podstawowym zadaniem analizy ekonomicznej jest ocena poziomu efektywności gospodarowania oraz stanu ekonomicznego jednostki gospodarczej i przygotowanie na tej podstawie informacji służących do podejmowania racjonalnych decyzji gospodarczych przez zarządzających firmą.

5. Jakie warunki powinna spełniać analiza ekonomiczna?

Analiza powinna spełniać cztery podstawowe warunki:

• Operatywności zabezpieczającej badania i wnioskowanie w terminie umożliwiającym podejmowanie odpowiednich decyzji

• Konkretności badań i oceny dla wyprowadzenia ścisłych i trafnych wniosków

• Elastyczności polegającej na takim doborze metod analizy, które będą dostosowane do zmieniających się warunków i potrzeb

• Dynamiki pozwalającej na ujmowanie procesów gospodarczych w ich rozwoju

6. Jakie rozróżniamy rodzaje badań ekonomicznych?

Można wyodrębnić różny charakter badania działalności gospodarczej, który jest uzależniony nie tylko od charakteru badania ale także od jego zakresu jak i celu. W tym zakresie można rozróżnić : ocenę-ocenianie, diagnozę-diagnozowanie, controlling, kontrolę gospodarczą, analizę ekonomiczną-analizowanie.

7. Na czym polega ocena działalności przedsiębiorstwa?

Ocena-może być wyrażona w formie ustnej lub pisemnej, jest to sąd o wartości czegoś (wielkość sprzedaży, wielkość produkcji, wynik rezultat). Ocena polega na porównywaniu np. zysku do zysku określonego normą lub też do planów zysku, porównywanie działal.do innych przedsięb. Lub porównywanie z minionymi latami. Ocena polega na porównywaniu a nie badaniu przyczyn, jest badaniem stanu i pozycji przedsięb.

8. Jaki jest zakres diagnozy ekonomicznej?

Diagnoza jest rozpoznaniem badanego stanu rzeczy przez zaliczenie go do znanego typu albo gatunku , przez przyczynowe i celowościowe wyjaśnienie tego stanu rzeczy określenie jego fazy obecnej oraz przewidywanego dalszego rozwoju. W wyniku diagnozy uzyskujemy odpowiedź na pytanie jak jest. Diagnoza zastanej sytuacji stanowi podstawę racjonalnego podejmowania decyzji i działania.

Postępowanie diagnostyczne sprowadza się do:

• Ustalenia w toku syntezy symptomów - objawów choroby, nieprawidłowości, zakłóceń, odchyleń od norm i wzorców

• Zbadania źródeł występujących nieprawidłowości oraz rozpatrzenie wariantów rozwiązań organizacyjnych mających te nieprawidłowości wyeliminować

• Wybrania wariantu optymalnego, który po zharmonizowaniu i skoordynowaniu z innymi rozwiązaniami cząstkowymi badanego zjawiska przyjmie postać hipotezy usprawnienia organizacyjnego czyli ustalenia terapii organizacyjnej (metody leczenia niedomagań).

9. Jaki jest zakres badań controllingu?

Controlling obejmuje trzy podstawowe zagadnienia:

• Planowanie - czyli ustalenie celów i zadań oraz środków dla danego przedsiębiorstwa

• Kontrolę - czyli porównywanie stanu istniejącego z zamierzonym oraz dokonywanie badań i ocen odchyleń.

• Kierowanie czyli określenie zasad funkcjonowania komórek organizacyjnych zajmujących się działaniem korygujący.

10. Jakie rozróżniamy rodzaje analizy ekonomicznej przedsiębiorstwa?

Analiza ekonomiczna jest myślowym pojęciowym wyodrębnieniem cech części lub składników badanego zjawiska lub przedmiotu , badanie cech elementów lub struktury czegoś, a także zachodzących między nimi związków przyczynowych.

Podstawowe rodzaje analizy:

• Cel

• Strukturalna (patrz pyt.3)

• Przyczynowa

• Horyzont czasowy

• Ex post (dotyczy badań minionych okresów bez odnoszenia się do kształtowania się przyszłości przedsiębiorstwa, zajmuje się decyzjami podjętymi w przeszłości , które mogą stanowić podstawę do podejmowanych zamierzeń przyszłościowych)

• Operatywna (dotyczy badań wykonywanych bieżąco w relatywnie krótkich odcinkach czasowych-zmianach roboczych, dniu, dekadzie czy miesiącu; charakteryzuje się niemal bieżącym wykorzystywaniem wyników analizy do operatywnego kierowania przedsiębiorstwem)

• Ex ante (dotyczy określenia celowości i efektywności zamierzonych wielowariantowych poczynań strategicznych - przyszłościowych)

• Faktyczna - taktyczna - odnosi się do okresu jednego roku, bardziej szczegółowa

• Strategiczna - obejmuje okresy dłuższe niż jeden rok, charakteryzuję się mniejszą szczegółowością , określenie Mocnych i Słabych stron przedsiębiorstwa - wew. Oraz szans i zagrożeń - czynniki zew.

• Stan

• Wyniku - dotyczy zarówno wielkości podstawowych jak i wskaźników techniczno-ekonomicznych, które mogą być wielkościami syntetycznymi odnoszącymi się zarówno do wyniku działalności całego przedsiębiorstwa jak również do rezultatu działalności zaopatrzeniowej..

• Procesu - dotyczy analizy przebiegu działalności i trudności jakie wynikały w trakcie tego przebiegu z braku zgodności w czasie jak i również w zakresie dopasowania interczynnikowego i intraczynnikowego

• Szczegółowość badań

• Ogólna - dotyczy oceny działalności i jego wyników w odniesieniu do całego przedsiębiorstwa

• Szczegółowa - obejmuje swoim zakresem wnikliwe badania związków i zależności stanu i pozycji przedsiębiorstwa w poszczególnych dziedzinach działalności przedsiębiorstwa

• Zakres przedmiotowy badań

• Całościowa - obejmuje całą działalność gospodarczą przedsiębiorstwa opartą na wąskiej grupie odpowiednio dobranych wskaźników syntetycznych. Zajmuje się ona całościowymi wskaźnikami przedsiębiorstwa bez wskazywania na przyczyny i wzajemne zależności jakie występują między poszczególnymi zjawiskami gospodarczymi.

• Odcinkowa - polega na odrębnych badaniach poszczególnych segmentów - dziedzin działalności przedsiębiorstwa takich jak np. produkcja, zatrudnienie, koszty...- zawęża się wpływ czynników do bliskich zależności do badania następstw w innych dziedzinach działalności

• Synergetyczna - bada zakres i skalę współdziałania przedsiębiorstwa z otoczeniem np. w zakresie zaopatrzenia, kooperacji, zbytu, marketingu.

• Częstotliwość i czas prowadzenia badań

• Ciągła - przeprowadzana przez cały okres działalności przedsiębiorstwa i dotyczy przeważnie pojedynczych zjawisk czy procesów

• Okresowa - przeprowadzona jest dla dokonania oceny ogólnej lub szczegółowej działalności gospodarczej w badanym okresie czasu.

• Doraźna - jest podejmowana jednorazowo w ściśle określonym celu

• Wstępna - dotyczy badania, które są prowadzone przed podjęciem decyzji ekonomicznych lub przed sformułowaniem planu działalności.

• Bieżąca - przeprowadzana w trakcie realizacji określonych zadań i procesów

• Następcza - ma miejsce wówczas gdy jest opracowywana po zakończeniu przez przedsiębiorstwo określonej działalności w ustalonym czasie lub po zrealizowaniu konkretnego przedsięwzięcia

• Metody badań

• Funkcjonalna (ogranicza się do badań występujących w obszarze odpowiedzialności kierownika danej komórki organizacyjnej, przedmiotem są zjawiska które koncentrują się na integracji, równowadze oraz zdolności do funkcjonowania działań w oparciu o dopasowanie poszczególnych czynników w ujęciu interczynnikowym i intraczynnikowym)

• Kompleksowa - dotyczy całości danego przedmiotu lub podmiotu; polega na stworzeniu a następnie wykorzystaniu określonego systemu metod badawczych oraz wskaźników podstawowych i pomocniczych pozwalających na obiektywną charakterystykę badanego odcinka w ścisłym powiązaniu z otoczeniem

• Systemowa - wykorzystuje dorobek ogólnej teorii systemów i cybernetyki ekonomicznej, traktuje badany przedmiot lub podmiot jako system złożony z określonych podsystemów powiązanych ze sobą i ze swoim otoczeniem

• Decyzyjna - obejmuje badania analityczne , których celem jest przygotowanie wszystkich informacji niezbędnych do podjęcia i realizacji decyzji. Kładzie nacisk na porządkowanie zjawisk wg zależności przyczynowo-skutkowej i nastawiona jest głównie na odcinkowe szczegółowe problemy.

• Przestrzenna - zajmuje się badaniem polegającym na porównywaniu osiągnięć z innymi przedsiębiorstwami krajowymi oraz zagranicznymi w odniesieniu do wyników przedsiębiorstwa jako całości ale także do poszczególnych problemów a nawet niektórych wskaźników techniczno-ekonomicznych.

• Rodzaj informacji

• Wskaźnikowa - opiera się na badaniu działalności przedsiębiorstwa przy pomocy określonych mierników działalności gospodarczej bezwzględnych (przedstawiają absolutne rozmiary określonych zjawisk ekonomicznych) i względnych (opisują jakościowe cechy lub zjawiska oraz pozwalają określać relacje między nimi zachodzące).

• Zależnościowa (stanowi kontynuację analizy wskaźnikowej i zmierza do wyjaśnienia przyczyn kształtowania się wskaźników i współczynników i określenia związku między skutkiem a przyczyną pierwotną)

• Zakres rodzajowy

• Przedsiębiorstwa - dotyczy czynników wew. I zew., składa się z dwóch części: analizy techniczno-ekonomicznej oraz analizy finansowej, analizy doprowadzają do syntezy wyników i przygotowania decyzji dla przyszłych okresów

• Branży, Gałęzi, Sektorowa - zajmuje się przedstawieniem wyników działalności poszczególnych przedsiębiorstw w układzie przestrzennym a następnie przedstawia analizie branżę, gałąź lub sektor danego całego przemysłu dokonując analizy porównawczej zagregowanych wielkości podstawowych i wskaźników techniczno-ekonomicznych. Analiza powinna być zakończona przewidywaniami np. rozwoju danego sektora czy branży.

11. Jakie występują rodzaje mierników badań w analizie ekonomicznej?

Wartość zjawiska - zdarzenia lub stanu - wyrażona w wielkościach liczbowych nazywa się miernikiem działalności gospodarczej lub miernikiem ekonomicznym. Miernik należy rozważać jako odpowiednią. Logiczną konsekwencję ekonomiczną umożliwiającą obliczenie określonego wskaźnika czy współczynnika ekonomicznego.

Klasyfikując mierniki oceny ekonomicznej można wyróżnić ich kilka rodzajów. Rozróżnia się mierniki statyczne i dynamiczne:

• Miernik statyczny charakteryzuje stan ekonomiczny jednostki gospodarczej w pewnej określonej chwili - w określonym czasie

• Miernik dynamiczny charakteryzuje wyniki ekonomiczne uzyskane w ciągu pewnego określonego czasu

Uwzględniając budowę i zakres mierników ekonomicznych wyróżnić można:

• Mierniki brutto obejmujące wszystkie elementy wchodzące w skład danej kategorii ekonomicznej (zysk brutto, produkcja brutto)

• Mierniki netto uwzględniające jedynie wybrane elementy wchodzące w skład danej kategorii ekonomicznej , które charakteryzują najistotniejsze cechy danego miernika (zysk netto po potrąceniu podatków, produkcja netto po odliczeniu braków produkcyjnych)

Trzy elementy gospodarowania - stany, zdarzenia i wyniki gospodarcze - można w warunkach przedsiębiorstwa rozpatrywać od strony ilościowej i jakościowej:

• Miernik ilościowy - obejmuje absolutne rozmiary danego zjawiska, wyniku, rezultatu itp.

• Miernik jakościowy - odnosi się do natury danego podmiotu, zjawiska.

W systemie mierników rozpatrywanych z punktu widzenia zakresu informacyjnego można wyróżnić mierniki:

• Obojętne - informują o stanach i zdarzeniach bez możliwości ich oceny ekonomicznej , gdyż odrywają rozpatrywane dziedziny działalności od środowiska gospodarczego, w którym spełniają określone funkcje.

• Wartościujące - uwzględniają zwykle szerzej środowisko gospodarcze, wiążące ze sobą najważniejsze przyczyny i skutki, np. wydajność pacy , przestoje nieprodukcyjne...

W działalności gospodarczej przedsiębiorstwa można wyróżnić mierniki:

• Nakładów - informują o zdolnościach produkcyjnych, poziomie technicznym, parku maszynowym..

• Wyników - informują o wielkości wytworzonej i sprzedanej produkcji krajowej, eksportowej, strukturze asortymentowej..

• Efektywności - łączą w sobie informacje dotyczące nakładów i wyników.

12. Na czym polega syntetyczna - ogólna ocena badań w analizie ekonomicznej?

Efektywność gospodarowania w przedsiębiorstwie szczególnie przemysłowym wymaga przeprowadzenia ogólnych badań w formie uproszczonej, szybkiej i mało pracochłonnej. Tego rodzaju syntetyczna analiza (ocena) może być przeprowadzona w postaci zależności wskaźników ekonomicznych przy ich prawidłowym uszeregowaniu. Podstawą badania jest dynamika tych uszeregowanych wskaźników, na ogół odniesionych do okresu rocznego. Zakres wskaźników przyjętych do badania jest w zasadzie dowolny, który powinien być ujęty w sposób logiczny przedstawiający ciąg (szereg) nierówności zaprezentowanych wskaźników. Dla przykładu może on obejmować następujący zestaw wskaźników: ∆M>∆F>∆R; M- wydajność pracy, F-fundusz płac, R-przeciętne zatrudnienie; przyrost przeciętnego zatrudnienia w przedsiębiorstwie powinien być wolniejszy od przyrostu funduszu płac tych pracowników; przyrost funduszu płac powinien być wolniejszy od przyrostu wydajności pracy w przedsiębiorstwie; przyrost majątku przedsiębiorstwa powinien być wyższy od przyrostu wydajności pracy

13. Jakie rozróżniamy metody prac analitycznych ze względu na tok rozpatrywanego przedmiotu badawczego?

Z punktu widzenia toku rozpatrywanego przedmiotu badawczego rozróżnia się:

• Metodę dedukcyjną - polega na przechodzeniu od oceny ogólnej do bardziej szczegółowej. Ogólna ocena może polegać na badaniu od wzorcowego układu nierówności lub wyników działalności finansowej do szczegółowych badań czynników, które odbiegają od wzorca czy ujemnie wpływają na wielkość wyniku, rezultatu.

• Metodę indukcyjną - przyjmuje odwrotny kierunek postępowania. Bada najpierw zjawiska szczegółowe, wykrywając zjawiska negatywne a następnie wyniki badań są uogólniane w formie syntezy.

14. Jaki jest zakres badań porównawczych?

15. Kierunki porównywalności danych i przedmiotu badań?

Porównania w czasie określają kierunki rozwoju przedsiębiorstwa, zagadnienia , problemu wyniku czy rezultatu. Polegają one na ocenie wielkości wskaźników ekonomicznych przyjętych na okres przyszły tj. wskaźników planowanych. Porównania w czasie powinny obejmować 3 odcinki czasowe: dane okresu sprawozdawczego stanowiące przedmiot porównań oraz danych z okresów poprzednich oraz okresu przyszłego (planu). Porównania mogą być przedstawione w 2 wariantach:

-porównania przy podstawie stałej (porównania do ze wskaźnikiem z wybranego okresu)

-porównania przy podstawie zmiennej (podstawą porównania jest zawsze okres poprzedni)

Stosując metodę porównań wyróżniamy sześć kierunków badań:

• Porównywanie z wielkościami postulowanymi (porównywanie wykonania z planem, porównywanie z normatywami, normami, limitami czy wielkościami wzorcowymi)

• Porównywanie w czasie (pozwala na przedstawienie dynamiki badanego przedmiotu, okres ubiegły, przyszły)

• Porównywanie w przestrzeni (porównywania międzyzakładowe)

• Porównywania struktury (zjawisk, organizacyjnej, stanu)

• Porównywanie ze zjawiskami współzależnymi (produkcji z kosztami, zatrudnienia i wydajności, MT z MO)

• Porównywanie wskaźników (jednostki międzyzakładowe, krajowe, zagraniczne)

Przy stosowaniu porównań zachodzi konieczność doprowadzenia poszczególnych danych do porównywalności, wtedy należy uwzględnić porównywalność metodologiczną (odmienna treść i budowa wskaźnika ekonomicznego czy budową wielkości podstawowej), cenową (zmiany cen, taryf, stawek płac...), przedmiotową (wyposażenie w maszyny i urządzenia, kwalifikacje pracowników), organizacyjną (przekazywanie części zakładów, wydziałów produkcyjnych)

16. Jakie rozróżniamy metody badań deterministycznych?

Do metod deterministycznych należą takie metody między innymi jak: kolejnych podstawień, różnicowania, reszty, różnic cząstkowych, podstawień krzyżowych, funkcyjnej, logarytmowania itp. Są to metody bardzo przydatne w badaniach retrospektywnych - minionych. Zależnie od sposobu obliczania wpływu poszczególnych czynników na odchylenie ogólne, można zastosować różne wymienione wyżej metody. Wykazują one różną pracochłonność, poprawność matematyczną i przydatność praktyczną.

17. Jakie występują etapy badań w analizie ekonomicznej i na czym one polegają?

Do podstawowych etapów badań analitycznych w analizie ekonomicznej przedsiębiorstwa zalicza się:

• Dokładne zdefiniowanie obiektu badań co umożliwia ustalenie właściwego zakresu badań i ewentualne wyeliminowanie elementów mało istotnych,

• Wybór kryterium oceny zachowania się zjawiska lub procesu polegające na ustaleniu maksymalizacji czy minimalizacji lub układu neutralnego danego wskaźnika,

• Wybór adekwatnej miary dla ustalenia stanów, kierunków i natężenia zmian zachodzących w badanym zjawisku a także wielkości odchyleń stanów rzeczywistych od postulowanych oraz adekwatne ustalenie miar tego zjawiska,

• Ustalenie jednostki odniesienia przy pomocy, której będą porównywane ich stany rzeczywiste. Do tych wielkości mogą być przyjęte wielkości planowane, wielkości osiągnięte w okresie minionym (porównania w czasie), wyniki osiągane przez inne przedsiębiorstwa krajowe jak i zagraniczne (porównania w przestrzeni). Jednostkami odniesienia mogą być też normy, normatywy, wielkości wzorcowe itp.

• Określenie stanów rzeczywistych i ich odchyleń od wielkości postulowanych czyli wielkości, kierunku i szybkości narastania tych odchyleń. Do tego celu służą badania przy pomocy porównań

• Postawienie wstępnej hipotezy, sformułowanie modelu i przeprowadzenie analizy przyczynowej. Hipoteza stanowi przypuszczenie mające ułatwić wyjaśnienie badanego zjawiska. Formułuje się ją na podstawie doświadczenia intuicji, wiedzy w danej dziedzinie i wyobraźni twórczej. Dla zweryfikowania hipotezy przeprowadza się badania analityczne. Działaniem pomocniczym w tych badaniach jest zbudowanie modelu badawczego. Model jest układem założeń przyjmowanych w trakcie rozpatrywania jakiegoś problemu w celu jego uproszczenia i łatwiejszego rozwiązania. W praktyce analizy ekonomicznej występują modele: fizyczne, schematyczne i matematyczne.

• Ustalenie przyczyn i skutków stwierdzonych zakłóceń - odchyleń wymaga dobrej znajomości mechanizmu funkcjonowania obiektu, jego uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych a także metod i technik badań przyczynowych . Ustala się który z istniejących czynników był przyczyna stwierdzonych zmian oraz jaki był kierunek, wielkość i tempo narastania zmian, a także jakie one wywarły skutki czy można je zaliczyć do zakłóceń czy zmian pożądanych.

• ustalenie działań racjonalizujących obiekt badań, które powinny zmierzać do usunięcia stwierdzonych zakłóceń albo do utrwalenia zmian uznanych za korzystne.

18. Na czym polega zastosowanie metody kolejnych podstawień w badaniach przyczynowych?

Przy pomocy metody porównań można było określić różnice odchyleń między porównywalnymi wielkościami. Do zbadania jakie czynniki mają wpływ na powstałe odchylenia oraz ustalenie ich wpływu służą metody deterministyczne a wśród nich powszechne miejsce zajmuje metoda kolejnych podstawień.

W metodzie kolejnych podstawień można wyróżnić 2 odmiany:

• metodę podstawień łańcuchowych

• metodę podstawień różnicowych zwanych także metodą różnicową

W rozwiązaniu badań metodą podstawień łańcuchowych obowiązuje tryb postępowania, który składa się z następujących kolejnych działań:

• ustalenie odchylenia łącznego między wielkością stanowiącą przedmiot porównania a wielkością przyjętą za podstawę odniesienia (bazę)

• określenie czynników wpływających na odchylenie łączne oraz istniejącego między nimi związku przyczynowego

• przeprowadzenie kolejnych podstawień w odniesieniu do poszczególnych czynników z jednoczesnym przestrzeganiem określonego trybu postępowania. Najpierw podstawia się czynniki ilościowe a następnie czynniki wartościowe (ceny, stawki wynagrodzeń, koszty...)

• zestawienie odchyleń cząstkowych z odchyleniem badanego zjawiska i ich interpretacją

19. Na czym polega zastosowanie metody różnicowania w badaniach przyczynowych?

Metoda ta przebiega zgodnie z etapami jakie wystąpiły w metodzie podstawień łańcuchowych. Różnica polega na tym, że po drugim etapie polegającym na ustaleniu czynników, które wpłynęły na zmiany badanego zjawiska, oblicza się różnicę między wielkościami tych czynników w okresie badanym a ich wielkościami w okresie podstawowym. W następnej kolejności ustala się w jakim stopniu poszczególne czynniki wpłynęły na zmianę badanego zjawiska - kosztów zużycia materiałowego.

20. Kiedy stosujemy metodę reszty i na czym ona polega w badaniach przyczynowych?

Metoda reszty stosowana jest raczej do obliczeń związanych z ustaleniem wpływu dwóch czynników, np. wpływu wielkości zatrudnienia i wydajności pracy na przyrost produkcji a także do oceny dynamiki wynagrodzeń i wpływu na nią wielkości zatrudnienia i przeciętnego wynagrodzenia.

38. Jakie mogą wystąpić różnice między majątkiem brutto przedsiębiorstwa a kapitałami obcymi?

Suma kapitałów i suma majątku stanowi podstawę do wstępnej oceny sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. Różnica między majątkiem brutto a kapitałami obcymi stanowi majątek netto i w tym zakresie mogą wystąpić następujące przypadki:

• majątek brutto jest większy od kapitałów obcych, różnicę stanowi majątek netto, który odpowiada wysokości kapitału własnego. Jeśli ta różnica okaże się mniejszą od dotychczas wykazywanej wysokości kapitału własnego (majątku netto), wówczas występuje strata, jeśli natomiast jest większą to osiąga się zysk.

• Majątek brutto jest mniejszy od kapitałów obcych, wówczas podmiot jednostki gospodarczej, traci legitymację swego zwierzchnictwa nad nią i powinien zostać wywłaszczony - powinno nastąpić bankructwo.

• Majątek brutto jest równy kapitałowi obcemu, jest to przypadek niezmiernie rzadki, zbliżony swym charakterem, a zwłaszcza tendencją do wypadku drugiego.

41. Jakie występują związki między rodzajem jednostki gospodarczej a jej strukturą majątkową i kapitałową?

Należy zwrócić uwagę na pewne zjawiska strukturalne, które odnoszą się do majątku i kapitału jednostki gospodarczej. W tym zakresie można mówić o pewnych zjawiskach organizacyjnych rządzących ich budową. Zachodzą bowiem związki między rodzajem jednostki gospodarczej a strukturą majątkową albo/ i kapitałową. W jednostkach wielonakładowych (kapitałochłonnych) przewagę w majątku brutto ma majątek trwały. Im bardziej oddala się jakaś jednostka gospodarcza od charakteru wielonakładowej, tym bardziej maleje udział majątku trwałego w majątku brutto. Majątek trwały powinien być nabyty raczej za kapitał własny.

44. Jakie można odróżnić stopnie chorobowe jednostki gospodarczej?

Można odróżnić główne grupy i siedem stopni chorobowych jakie mogą wystąpić w jednostce gospodarczej:

Grupa A charakteryzuje się brakiem strat w bilansie:

I stopień chorobowy - osiągnięty zysk nie starcza na oprocentowanie kapitału własnego ale dokonano odpisy na fundusz rezerwowy

II stopień chorobowy - zysk nie wystarcza nie tylko na oprocentowanie kapitału własnego ale także na dokonanie odpisów na fundusz rezerwowy

III stopień chorobowy - zysk brutto nie wystarcza na dokonanie niezbędnych odpisów

Grupa B ujawnia występowanie strat w bilansie:

IV stopień chorobowy - wskazana strata znajduje pokrycie w funduszu rezerwowym

V stopień chorobowy - prosty podbilans - aktywa pokrywają pretensje wierzycieli (sytuacja przejściowa)

VI stopień chorobowy - silny podbilans - aktywa pokrywają jeszcze pretensje wierzycieli ale już są w punkcie krytycznym

VII stopień chorobowy - zadłużenie (nadmierne) powstaje kiedy suma aktywów przedsiębiorstwa nie pokrywa jego zobowiązań. Zadłużenie przedsiębiorstwa powoduje jego upadłość.

45. Jakie rozróżniamy kierunki uzdrowienia jednostki gospodarczej?

Stan chorobowy jednostki gospodarczej jest stanem , który określa się natężeniem ilościowym określonych cech, które określają różne natężenie stanu chorobowego. Przyczyny choroby mogą być wyłącznie endogeniczne wynikające z zewnętrznym czynników występujących w jednostce gospodarczej. Czynniki bowiem egzogeniczne (podatkowe, koniunkturalne, celne itp.) mogą tylko spowodować, że zdrowa jednostka zaczyna chorować. Wtedy przyczyny choroby należy doszukiwać się w samej jednostce gospodarczej a leczenie należy zaczynać od usiłowania dostosowania działalności danej jednostki do nowych warunków zewnętrznych wśród których jednostka gospodarcza żyje. Choroba jednostki gospodarczej powinna być zazwyczaj ukrywana. Jeśli jest ona widoczna z bilansu i rachunku wyniku wówczas ma ona stan ciężki i chroniczny.

46. Jakie są podstawowe zadania analizy kosztów własnych przedsiębiorstwa?

Do podstawowych zadań analizy kosztów własnych przedsiębiorstwa można zaliczyć:

• ocenę gospodarności przedsiębiorstwa drogą porównywania wielkości kosztów własnych badanego okresu w układzie badań porównawczych statystycznych, dynamicznych i przestrzennych,

• rozpoznanie czynników o zasadniczym znaczeniu wewnętrznym i zewnętrznym wpływających na wielkość kosztów własnych oraz siłę i kierunki ich oddziaływania,

• wykrywanie występujących nieprawidłowości w działalności przedsiębiorstwa oraz ustalenie występujących rezerw,

• ustalenie kierunków przedsięwzięć zmierzających do obniżenia kosztów własnych

47. Jaki jest zakres analizy całkowitych kosztów własnych działalności operacyjnej w układzie rodzajowym?

Analiza całkowitych kosztów własnych działalności przemysłowej w układzie rodzajowym polega na:

• porównaniu kosztów rzeczywiście poniesionych z kosztami planowanymi oraz kosztami poniesionymi w okresach minionych

• porównywaniu dynamiki poszczególnych rodzajów kosztów własnych z dynamiką produkcji sprzedanej

• badanie struktury kosztów własnych w układzie rodzajowym planowanych z okresami minionymi

• ustalenie wpływu czynników na odchylenia w strukturze kosztów w odniesieniu do planów okresów minionych

• porównanie kształtowania się kosztów rodzajowych w układzie przestrzennym

48. Co jest przedmiotem analizy całkowitych kosztów własnych działalności operacyjnej w układzie kalkulacyjnym?

Analiza całkowitych kosztów własnych działalności przemysłowej w układzie kalkulacyjnym umożliwia ustalenie wysokości i struktury jednostkowych kosztów własnych wyrobu. Obejmuje ona następujące zagadnienia:

• porównanie kosztów rzeczywiście poniesionych w badanym okresie z kosztami planowanymi oraz poniesionymi w okresach minionych

• porównanie dynamiki łącznych kosztów całkowitych z dynamiką produkcji sprzedanej netto oraz z dynamiką poszczególnych pozycji kalkulacyjnych i całkowitych kosztów własnych

• ocenę struktury kosztów własnych w okresie badanym w stosunku do kosztów planowanych i w okresach minionych

• określenie czynników wpływających na odchylenie poszczególnych elementów kosztów od wielkości planowanych i w okresach poprzednich

• porównanie struktury kosztów w układzie kalkulacyjnym z podobnymi przedsiębiorstwami w kraju i zagranicą

49. Jaki jest zakres analizy jednostkowych kosztów własnych?

Analizę jednostkowych kosztów własnych w układzie kalkulacyjnym rozpoczyna się raczej od ustalenia stopnia wykonania planu, struktury i dynamiki kształtowania się kosztów. Analiza jednostkowych kosztów własnych obejmuje wszystkie formy analizy ekonomicznej wykonania planu, analizy międzyokresowej, analizy międzyzakładowej i dotyczy:

• porównania rzeczywistych wielkości jednostkowych kosztów własnych z wielkościami planowanymi i okresu minionego,

• oceny struktury jednostkowej kosztów własnych z planem i okresami minionymi,

• określenia przyczyn powodujących odchylenie od planu w układzie dynamicznym i strukturalnym jednostkowych kosztów własnych

• porównania międzyzakładowych jednostkowych kosztów własnych i określenia przyczyn występujących odchyleń.

51. Jaki jest przedmiot i zakres analizy kosztów pracy?

Podstawą metody ustalania kosztu pracy jest określenie planowanej stawki kosztu maszynogodziny. Założenia tej metody polegają na tym, że:

• koszty wydziałowe poszczególnych wydziałów produkcyjnych ujmuje się w planie kosztów w dwóch przekrojach: oddzielnie koszty stałe i oddzielnie koszty zmienne

• planowane (rzeczywiste) sumy kosztów wydziałowych rozlicza się na poszczególne maszyny, urządzenia i stanowiska pracy ręcznej

• ustala się planowaną (rzeczywistą) roczną sumę godzin pracy poszczególnych maszyn, urządzeń i stanowisk pracy ręcznej

• na podstawie wyżej wymienionych danych ustala się:

• planowane (rzeczywiste) koszty stałe przypadające na jedną maszynogodzinę lub roboczogodzinę. Koszty te w okresie przerw w pracy stanowią koszty bezczynności (jałowe)

• planowane (rzeczywiste) koszty wydziałowe zmienne przypadające na jedną maszynogodzinę lub roboczogodzinę stanowią tak zwane koszty ruchu maszyn

• łączny planowany (rzeczywisty) koszt jednej maszynogodziny lub roboczogodziny stanowi stawkę planowaną lub rzeczywistą kosztów, która służy do rozliczenia kosztów wydziałowych na poszczególne wyroby w oparciu o planowany lub rzeczywisty czas pracy

Koszt maszynogodziny jest kosztem pracy maszyny obejmujący wszystkie koszty związane z ruchem oraz z utrzymaniem sprawności technicznej maszyny czy urządzenie obliczonym na jedną godzinę.

Koszty stanowiska pracy są sumą kosztów stałych i kosztów zmiennych ponoszonym na określonym stanowisku pracy w określonym czasie.

Podstawą analizy kosztów pracy w przedsiębiorstwie jest pozyskanie informacji wspomagających proces decyzyjny na szczeblu kierowniczym w celu jak najbardziej racjonalnego wydatkowania środków na pracę przez ustalenie zależności między wysokością kosztów (ich strukturą i dynamiką) a różnymi czynnikami technicznymi, technologicznymi, organizacyjnymi, socjologicznymi, tak wewnętrznymi , a więc zależnymi od przedsiębiorstwa jak również zewnętrznymi, na które nie ma ono wpływu. Do najważniejszych czynników, które wywierają wpływ na wysokość poszczególnych elementów koszty pracy należą:

• wielkość i asortyment produkcji

• technika wytwarzania

• technologia wytwarzania

• organizacja pracy i produkcji

• struktura zatrudnienia

• stopień stabilizacji kadr

• wydajność pracy

• działalność socjalno-bytowa przedsiębiorstwa

Analizując koszty pracy nie tylko określa się ich wielkość, strukturę i dynamikę w ujęciu globalnym, ale także ważne jest ich przeliczanie na jednego zatrudnionego. W ten sposób można przyjąć, że jeden zatrudniony stanowi swoisty podmiot kalkulacyjny kosztów pracy.

52. Jaka jest struktura i przedmiot oraz zakres analizy kosztów jakości?

Analiza kosztów jakości powinna być przeprowadzona zarówno z punktu widzenia przedsiębiorstwa jak i odbiorcy.

Uwzględniając punkt widzenia przedsiębiorstwa należy wziąć pod uwagę koszty, które wynikają z uchybień w działalności marketingu i projektowania wyrobu a w szczególności:

• z zastosowania nieodpowiednich surowców czy materiałów

• z przeróbek, napraw i wymiany

• ponownego przetwarzania

• strat występujących w procesie produkcyjnym

• napraw gwarancyjnych dokonywanych w miejscu zainstalowania wyrobu

Z punktu widzenia odbiorcy należy uwzględnić następujące czynniki:

• bezpieczeństwo użytkownika i otoczenia

• koszty nabycia

• koszty eksploatacji

• koszty obsługiwania

• koszty napraw

• koszty wynikające ze straty czasu, w którym nie można korzystać z wyrobu

• koszty związane z likwidacją wyrobu.

53. Jaki jest wpływ kosztów stałych na rentowność przedsiębiorstwa?

Niski udział środków trwałych w całym majątku świadczy o elastyczności przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwa takie mogą znacznie lepiej dostosować się do zmian zatrudnienia i potrzeb rynku. Mają one znacznie niższe koszty stałe, co umożliwia im szybkie przestawienie się działalności. Niższe koszty stałe powodują, że mniej odczuwalnie reaguje przedsiębiorstwo na spadek zamówień i kształtowanie się zysku. Niskie koszty stałe mogą także świadczyć, że proces produkcyjny odbywa się metodą ręczną przy niskim stopniu mechanizacji produkcji, lub że park maszynowy jest przestarzały i w znacznym stopniu umorzony.

55. Co to są koszty krańcowe i ich rola w analizie ekonomicznej?

Kosztem krańcowym nazywa się przyrost całkowitych kosztów wynikających z powiększenia produkcji o jedną jednostkę wytworzonego produktu, względnie ich grupę traktowaną jako jednostkę i jest on ustalany na podstawie wzoru:

K' = ΔK / Δx

K' - koszt krańcowy, ΔK - przyrost całkowitych kosztów, Δx - przyrost produkcji

56. Jak kształtować się mogą koszty przeciętne do kosztów krańcowych?

Jako ogólną zasadę można przyjąć, że w przypadku kiedy koszt krańcowy jest większy od przeciętnego, to ten ostatni musi wzrastać, natomiast kiedy jest niższy od przeciętnego, to ten ostatni musi spadać. Gdy koszt krańcowy jest równy przeciętnemu, to ten ostatni jest proporcjonalny lub przechodzi od spadku do wzrostu względnie odwrotnie. W zasadzie jaka jest tendencja ruchu kosztu krańcowego taki sam jest również rodzaj ruchu kosztu przeciętnego. Proces ten nie przebiega jednocześnie, gdyż występuje tzw. Przesunięcie fazowe, w którym krańcowy koszt już rośnie, podczas gdy przeciętny jeszcze spada. Rzadziej występuje zjawisko odwrotne, kiedy koszt krańcowy spada a przeciętny jeszcze rośnie.

61. Co jest przedmiotem analizy produkcji?

Analiza procesu wytwórczego powinna w swym wyniku doprowadzić do:

• wykazania stopnia wykonania planu produkcyjnego

• ujawnienia przyczyn i warunków odchylenia od założeń-planu

• wskazanie dróg usunięcia występujących usterek i niedociągnięć

Analiza wykonania procesu wytwórczego powinna być rozpatrywana z punktu widzenia trzech zasadniczych kierunków, a mianowicie:

• wielkości czasu roboczego - czasu kalendarzowego i stopnia jego wykorzystania

• czasu właściwego wykonania jednostki wyrobu - operacji (normy wyrobu)

• wpływu strat produkcyjnych w cyklu wytwórczym na wielkość produkcji netto

wielkość czasu roboczego = ilość dni x stanowisk pracy x zmian roboczych

62. W jaki sposób oceniamy wykonanie struktury asortymentowej produkcji?

Struktura asortymentowa produkcji jest zależna przede wszystkim od potrzeb rynku oraz od możliwości technicznych, technologicznych, zdolności potencjalnych maszyn i urządzeń, możliwości materiałowych i kwalifikacji pracowników. Strukturę asortymentową produkcji można oceniać na podstawie sprzedanych wyrobów gotowych oraz kształtowania się zapasów. Analiza struktury asortymentowej produkcji obejmuje m.in.:

• analizę wykonania zadań pod względem asortymentowym

• ustalenie czynników powodujących niewykonanie zadań pod względem asortymentowym

Wskaźnik asortymentowości produkcji jest stosunkiem % wartości zaliczonej do asortymentu produkcji zaplanowanej (zamówionej) do wartości przyjętej do realizacji, który oblicza się wg wzoru:

Ap = (Ptwa / Ptp) x 100

Ap - wskaźnik asortymentowości produkcji

Ptwa - wartość produkcji zaliczona do wykonania

Ptp - wartość produkcji zaplanowana lub zamówiona

63. Co określa i w jaki sposób się oblicza wskaźnik równomierności wykonania zadań asortymentowych produkcji?

Wzr = tomin/tomax

Wzr - wskaźnik równomierności operacji na stanowisku roboczym, tomin-najkrótszy czas operacyjny, tomax-najdłuższy czas operacyjny

Wskaźnik równomierności wykonania planu asortymentowego pozwala uwzględnić produkcję wykonaną bez zamówienia. Wielkości poszczególnych wyrobów przyjmuje się jedynie w takiej wysokości w jakiej został wykonany ogółem plan produkcji. Wskaźnik ten ustala się wg następującej procedury:

• ustala się wskaźnik wykonania zadań planowych ogółem,

• planowaną produkcję poszczególnych asortymentów koryguje się wskaźnikiem wykonania zadań planowych ogółem,

• porównuje się wykonaną produkcję poszczególnych asortymentów ze skorygowaną wielkością planowaną wg zasad przedstawionych przy wskaźniku asortymentowości produkcji

• produkcję zaliczoną do asortymentu porównuje się z wielkościami faktycznie wykonanej produkcji

Wskaźnik równomierności wykonania planu asortymentowego produkcji = (wartość produkcji zaliczona do asortymentu wykonanego / produkcja w ujęciu wartościowym w badanym okresie) x 100

Uzupełnieniem wskaźnika równomierności są wskaźniki udziału produkcji planowanej, ponadplanowej i pozaplanowej.

64. W jaki sposób dokonuje się analizy rytmiczności produkcji?

Wr = Omin/Omax

Wr - wskaźnik rytmiczności procesu na stanowisku roboczym, Omin-okres najkrótszy , Omax-okres najdłuższy

W rytmiczności produkcji wyraża się poziom zorganizowania przedsiębiorstwa. Rytmiczna produkcja powoduje stabilizację produkcji i korzystnie oddziaływuje na kształtowanie się kosztów własnych oraz na zysk netto przedsiębiorstwa. Rytmiczność produkcji zależy od form i typu produkcji. Inaczej się bowiem kształtuje rytmiczność w przedsiębiorstwie wytwarzającym produkcję masową a inaczej przy produkcji seryjnej lub jednostkowej. Rytmiczność bada się za pomocą:

• wskaźników struktury,

• wskaźników rytmiczności

Badanie rytmiczności za pomocą wskaźników struktury polega na ustaleniu udziału produkcji wykonanej w dłuższym okresie i porównanie tych wyników z okresem ubiegłym. Celem analizy rytmiczności produkcji jest ustalenie:

• stopnia rytmiczności produkcji

• rozpoznanie czynników zakłócających rytmiczność produkcji

• ustalenie ujemnych skutków spowodowanych brakiem rytmiczności

Badanie rytmiczności za pomocą wskaźnika rytmiczności polega na ustaleniu odchyleń od średniego wykonania w krótkich okresach i obliczenie wskaźnika procentowego jako stosunku przeciętnego odchylenia od średniego wykonania. Można również ten wskaźnik odnieść do wielkości planowanych i wykonanych., wówczas ustala się odchylenie w poszczególnych miesiącach produkcji wykonanej od planowanej i sumę odchyleń dzieli się przez ogółem produkcję planowaną.

65. Jakie są ujemne skutki braku rytmiczności produkcji?

Do ujemnych skutków braku rytmiczności można zaliczyć wiele zjawisk a w szczególności:

• niepełne wykorzystanie aparatu wytwórczego w jednych okresach a w innych nadmierne przeciążenie

• pogorszenie jakości produkowanych wyrobów

• spadek wydajności pracy

• wzrost kosztów jednostkowych produktu

• zakłócenia w działalności produkcyjnej

66. Co jest przedmiotem analizy jakości produkcji?

Do głównych zadań analizy jakości produkcji należy zaliczyć:

• określenie poziomu jakości produkcji w badanym okresie i jego ocenę na podstawie metody porównania

• rozpoznanie czynników wpływających na jakość produkcji

• sformułowanie skutków ekonomicznych wywołanych zmianami jakości produkcji

67. Jak się oblicza i co określa współczynnik średniej gatunkowości?

Gatunek danego wyrobu wyznacza stopień odchylenia jego wartości użytkowej od przyjętego wzorca jakiemu odpowiada wyrób I gatunku lub gatunku A. Dla ustalenia skali tego odchylenia służy wskaźnik średniej gatunkowości. Wskaźnik średniej gatunkowości = [(procentowy udział I gatunku w produkcji ogółem x cena pierwszego gatunku) + (procentowy udział II gatunku w produkcji ogółem x stosunek ceny II gatunku do ceny I gatunku) + (procentowy udział III gatunku w produkcji ogółem x stosunek ceny III gatunku do ceny I gatunku)

Współczynnik średniej gatunkowości można również obliczyć przy pomocy nastepującej formuły:

Wsg = [(S1 x P1) + (S2 x P2) + (S3 x P3)] / S x P1

S1, S2, S3 - wielkość produkcji wykonanej lub sprzedanej w poszczególnych gatunkach

S - suma produkcji wykonanej lub sprzedanej

P1, P2, P3 - ceny poszczególnych gatunków

Wskaźnik średniej gatunkowości wskazuje jakie straty ponosi przedsiębiorstwo przez produkcję niższych gatunków wyrobów

68. Jakie czynniki mają wpływ na jakość produkcji?

Do najważniejszych czynników wewnętrznych mających wpływ na jakość produkcji można zaliczyć:

• techniczne uzbrojenie pracy

• poziom technologii i organizacji

• kwalifikacje zawodowe pracowników

• formy bodźców materialnego zainteresowania

• jakość zużywanych surowców i materiałów

• poziom przygotowania produkcji

• rytmiczność przygotowania produkcji

• system zabezpieczenia jakości produkowanych wyrobów (zrost reklamacji)

69. Jaki ma wpływ na działalność przedsiębiorstwa wzrost jakości produkcji?

Polepszenie jakości produkcji w badanym okresie w porównaniu z okresem poprzednim wpływa na wzrost wartości produkcji bez wzrostu jej ilości a tym samym ma wpływ na wzrost przychodów.

70. Jaki ma wpływ wzrost jakości w projektowaniu a jaki w wytwarzaniu wyrobu?

Wskaźnik średniej gatunkowości = [(procentowy udział I gatunku w produkcji ogółem x cena pierwszego gatunku) + (procentowy udział II gatunku w produkcji ogółem x stosunek ceny II gatunku do ceny I gatunku) + (procentowy udział III gatunku w produkcji ogółem x stosunek ceny III gatunku do ceny I gatunku)

Współczynnik średniej gatunkowości można również obliczyć przy pomocy nastepującej formuły:

Wsg = [(S1 x P1) + (S2 x P2) + (S3 x P3)] / S x P1

S1, S2, S3 - wielkość produkcji wykonanej lub sprzedanej w poszczególnych gatunkach

S - suma produkcji wykonanej lub sprzedanej

P1, P2, P3 - ceny poszczególnych gatunków

Wskaźnik średniej gatunkowości wskazuje jakie straty ponosi przedsiębiorstwo przez produkcję niższych gatunków wyrobów. Pierwszy wzór ma raczej zastosowanie w okresie planowania wielkości produkcji, drugi wzór stosuje się w przypadku wykonania produkcji lub jej sprzedaży.

71. W jaki sposób oblicza się i co określa wskaźnik odnowienia produkcji?

Stopień odnowienia produkcji określany może być wskaźnikiem odnowienia produkcji przy pomocy wzoru:

Wop = (Wpn / Wpo) x 100

Wpn - wartość wyrobów nowych i zmodernizowanych

Wpo - ogólna wartość wyrobów w badanym okresie

Stopień odnowy produkcji może być również charakteryzowany przy pomocy wskaźnika średniego wieku życia wyrobu. Malejąca wartość tego wskaźnika świadczy o skróconym wieku wyrobu co zmusza do przyspieszenia procesu odnowy wyrobów.

74. Jaka jest procedura badania kosztów własnych w oparciu o metodę porównawczą?

Metoda porównania.

Oblicza się odchylenie bezwzględne: Za1 - Za0 = Ra (Za1-rzeczywisty poziom zjawiska, Za0 - planowany poziom zjawiska, Ra-wielkość odchylenia bezwzględnego w liczbach absolutnych zjawiska Za.

Odchylenie procentowe - wskaźnik dynamiki. (Za1 x 100) / Za0 = Ua (Za1- rzeczywisty poziom zjawiska, Za0- planowany poziom zjawiska, Ua - wskaźnik dynamiki zjawiska Za

Odchylenie względne oblicza się w ten sposób, że w przypadku kiedy dwie wielkości są ze sobą powiązane w ten sposób, że jedna z nich jest wielkością podstawową, a druga kształtuje się pod jej wpływem (wielkość towarzysząca) np. wielkość produkcji i robocizna bezpośrednia, to dla drugiej wielkości (oprócz odchylenia bezwzględnego) oblicza się również odchylenie względne na podstawie następującego wzoru: Za1 - (Za0 x Ud/100)=Zaw (Zaw - odchylenie względne zjawiska Za, Ud - wskaźnik dynamiki zjawiska d)

Wartości dodatnie wskazują, że zjawiska towarzyszące rosną szybciej niż uzasadnia to wzrost zjawiska podstawowego - wzrost produkcji.

75. Jakie czynniki mogą być przedmiotem badania kosztów własnych w oparciu o metodę przyczynową?

Metoda przyczynowa - metoda kolejnych podstawień, pozwala na ustalenie przyczyn występujących różnic między wielkościami rzeczywistymi badanego zjawiska a wielkościami planowanymi. Czynniki wpływające na zmiany zjawiska badanego: wpływ zmiany wielkości produkcji, wpływ zmiany pracochłonności jednostki wyrobu, wpływ zmiany stawki wynagrodzenia, odchylenie bezwzględne kosztów robocizny bezpośredniej.

76. Jaka rolę spełnia współczynnik wykorzystania czasu roboczego przy analizie produkcji?

Przy analizie stopnia wykorzystania czasu roboczego zagadnienia posługujemy się współczynnikiem wykorzystania czasu roboczego, który określa wielkość czasu przerw i czasu pracy. Wielkość czasu przerw może być zależna od kierownictwa jak i samego pracownika. Przy analizie tego elementu należy ustalić nie tylko wielkość przerw i przyczyn ich powstawania ale także i skutków ich występowania.

77. Jakie czynniki maja wpływ na wielkość czasu pracy?

Wielkość czasu roboczego jest rozpatrywana jako iloczyn ilości dni, stanowisk pracy i zmian roboczych. Wykonanie w stosunku do planu może ulec odchyleniom w odniesieniu do liczny dni, stanowisk pracy oraz zmian roboczych. Ilość dni pracy ulegnie zmiany bądź to z przyczyn skracania względnie przedłużenia eksploatacji maszyn i urządzeń względnie remontów okresowych, bądź też forsowania wytwórczości w godzinach nadliczbowych.

78. Jaką rolę spełnia współczynnik produkcji użytecznej przy analizie produkcji?

Ostatnim kierunkiem analizy wytwarzania jest ustalenie wpływu strat występujących w procesie produkcyjnym na wykonanie produkcji netto. W tym celu posługujemy się współczynnikiem produkcji użytecznej, który określa wielkość uzyskanej produkcji netto oraz wielkość strat w procesie produkcyjnym spowodowanych: brakami, odpadami i stłuczką.

Przy analizie strat produkcyjnych nie można ograniczyć się jedynie do ich ewidencji międzyoperacyjnej, międzyoddziałowej czy kontroli końcowej ale także do danych technicznych i reklamacji odbiorców.

80. Jakie czynniki mają wpływ na wielkość produkcji?

Wytwórczość stanowi główną i najważniejszą działalność jednostki produkcyjnej, ponieważ w jej wyniku powstają nowe wartości użytkowe. Z tego względu wytwórczość nie może przebiegać w sposób dowolny, lecz musi być organizowana, kierowana zarówno w przestrzeni jak i w czasie, przy uwzględnieniu określonych warunków gospodarczych i technicznych. Tendencją zmian zachodzących między czynnikami produkcji a wielkością produkcji zajmuje się prawo przychodów. Dzieli się ono na dwa działy. Pierwszy nazywa się prawem zmiennych proporcji i dotyczy zmian wielkości ogólnej w przypadku zmiany jednego czynnika produkcji. Drugi określa się prawem zależności wielkości od wielkości przedsiębiorstwa i dotyczy zmian wielkości produkcji w przypadku proporcjonalnej zmiany wszystkich czynników produkcji.

81. Jakie czynniki mają wpływ na obniżenie się kosztów własnych przedsiębiorstwa?

Na koszty własne i ich wysokość wywierają wpływ takie czynniki jak: metody produkcji, konstrukcja wyrobu, przebieg technologiczny, urządzenia i ich stan techniczny, czynnik ludzki, materiały używane do wytwarzania, wielkość produkcji, czynniki natury organizacyjnej, gospodarczej i administracyjnej, obciążenia finansowe itd, a także czynniki zewnętrzne niezależne od przedsiębiorstwa.

82. Na czym polega zatrudnienie nominalne i realne oraz jak się je oblicza?

Zatrudnienie to określona liczba czynnika ludzkiego wykonująca za odpowiednim wynagrodzeniem pracę, w wyniku której uzyskuje się dobra lub usługi zaspokajające potrzeby rynku. W przedsiębiorstwie można odróżnić zatrudnienie nominalne i zatrudnienie realne (rzeczywiste). Dla ustalenia stanu rzeczywistego zatrudnienia, do stanu nominalnego dodaje się liczbę osób jaka wynika z dodatkowego zaangażowania pracowników własnych lub spoza przedsiębiorstwa. Liczbę taką otrzymuje się:

• dzieląc łączną liczbę robotnikogodzin nadliczbowych przez przeciętny czas pracy jednego robotnika w okresie

• dzieląc łączną sumę wynagrodzeń bezosobowych za prace zlecone w badanym okresie przez wynagrodzenia osobowe odpowiedniego rodzaju pracowników (technicznych, ekonomicznych czy administracyjnych) w tym okresie.

83. Wg jakich kryteriów dokonuję się klasyfikacji załogi przedsiębiorstwa?

Powszechnie klasyfikuje się pracowników wg następujących kryteriów:

• rodzaju działalności przedsiębiorstwa

• pracowników grupy przemysłowej - zatrudnieni pośrednio lub bezpośrednio w działalności wytwórczej lub rozwojowej (pracownicy na stanowisku robotniczym: robotnicy bezpośrednio i pośrednio produkcyjni, pracownicy na stanowisku nierobotniczym: pracownicy techniczni, ekonomiczni, administracyjni i gospodarczy, pozostali)

• pracowników grupy nieprzemysłowej - zatrudnieni w działalności inwestycyjnej i remontowej prowadzonym systemem gospodarczym, pracownicy w kontraktacji i skupie, działalności bytowej, socjalnej, w sklepach fabrycznych a także pracownicy zatrudnieni poza granicami kraju

• charakteru czynności wykonywanych przez pracowników,

• poziomu kwalifikacji zawodowych (robotnicy niewykwalifikowani, przyuczeni do zawodu, kwalifikowani, pracownicy wykonawczy, specjaliści, pracownicy kierowniczy)

• poziomu wykształcenia - pracownicy z wykształceniem wyższym i wyższym zawodowym, policealnym (z tytułem technika, robotnika wykwalifikowanego), z wykształceniem średnim zawodowym (z tytułem technika, robotnika wykwalifikowanego), z wykształceniem średnim ogólnokształcącym pełnym, z wykształceniem średnim ogólnokształcącym niepełnym, z wykształceniem zasadniczym i niepełnym średnim zawodowym, z wykształceniem podstawowym, podstawowym nieukończonym

• stażu pracy zawodowej,

• płci,

• wieku

84. Jaki jest zakres analizy struktury zatrudnienia w przedsiębiorstwie wg rodzaju, działalności i wykonywanych czynności?

Analiza dynamiki wielkości zatrudnienia polega na określenia stopnia wzrostu lub spadku ogólnej liczby pracowników w badanym okresie w wielkościach bezwzględnych i względnych. Analiza natomiast struktury wg rodzaju działalności i charakteru czynności wykonywanych przez pracowników powinna być rozpatrywana w ujęciu dynamicznym. Najistotniejszym czynnikiem różnicującym strukturę zatrudnienia jest postęp techniczny. Skutkiem jego oddziaływania następują zmiany wskaźnika technicznego uzbrojenia pracy.

86. Jaki jest zakres analizy kwalifikacji zawodowych pracowników?

W analizie poziomu kwalifikacji zawodowych pracowników uwzględnia się tylko dwa elementy: wykształcenie i staż pracy, które pozwalają na ich kwalifikację. W analizie poziomu wykształcenia, oprócz wskaźników struktury, można wykorzystać:

• wskaźnik ogólnego potencjału wykształcenia (iloczyn liczby pracowników na koniec badanego okresu o danym poziomie wykształcenia i mnożnika odpowiadającego danemu poziomowi wykształcenia, który ustala się na podstawie liczby lat nauki szkolnej właściwej dla danego poziomu wykształcenia)

• wskaźnik średniego potencjału wykształcenia (iloraz ogólnego potencjału wykształcenia na końcu danego okresu i liczby pracowników na koniec danego okresu)

Drugim elementem jest staż pracy. Wskaźnik średniego stażu pracy to iloczyn liczby pracowników z poszczególnych przedziałów statystycznych stażu pracy na koniec badanego okresu i środka przedziału statystycznego stażu pracy, a łączną sumę iloczynów podzielić przez liczbę pracowników wg stanu na koniec badanego okresu.

87. W jaki sposób dokonuje się analizy ruchu pracowników?

Przez ruch pracowników rozumie się zmiany w liczebności załogi przedsiębiorstwa wynikające ze zwolnień i przyjęć pracowników. Wyróżnia się ruch wewnętrzny (między komórkami) i zewnętrzny (emerytura, wojsko). Celem analizy ruchu pracowników jest uzasadnienie zmian w stanie zatrudnienia , określenie jego intensywności i tendencji a także przyczyn i ujemnych skutków dla przedsiębiorstwa.

W analizie ruchu pracowników stosuje się:

• wskaźnik przyjęć pracowników (liczba pracowników przyjętych w badanym okresie / liczba pracowników w ostatnim dniu okresu poprzedniego ) x 100

• wskaźnik zwolnień pracowników (liczba pracowników zwolnionych w badanym okresie / liczba pracowników w ostatnim dniu okresu poprzedniego) x 100

• wskaźnik ruchu ogólnego pracowników [(liczba pracowników przyjętych w badanym okresie + liczba pracowników zwolnionych w badanym okresie) / liczba pracowników w ostatnim dniu okresu badanego] x 100

• wskaźnik wymiany pracowników (liczba pracowników wymienionych na określonych stanowiskach w badanym okresie / liczba pracowników w ostatnim dniu okresu badanego) x 100

• wskaźnik niepożądanych zwolnień pracowników [(liczba pracowników zwolnionych na własną prośbę + liczba pracowników zwolnionych przez pracodawcę z winy pracowników + liczba pracowników, która samowolnie porzuciła pracę) / liczba pracowników w ostatnim dniu okresu badanego] x 100

W analizie ruchu pracowników ujawniają się negatywne skutki dla przedsiębiorstwa wynikające z kosztów przyjmowania pracowników , ich szkolenia, dezorganizacji procesu produkcyjnego, wzrostu braków w procesie produkcyjnym, wzrostu wypadków przy pracy nowoprzyjmowanych pracowników, większego zużycia materiałów, energii itp.

88. Od czego zależy pojemność wskaźnika wydajności pracy?

Wydajność pracy w przedsiębiorstwie przemysłowym to wielkość produkcji jaka została wykonana w jednostce czasu. Odwrotnością wydajności jest pracochłonność, która określa wielkość czasu jaka jest niezbędna do wykonania jednostki produktu. Analizą wydajności pracy powinny być objęte takie zagadnienia jak: wielkość i dynamika średniej indywidualnej wydajności pracy, wpływ czynników na średnią wydajność pracy, wpływ średniej wydajności na kształtowanie się produkcji, kosztów własnych i zysków ze sprzedaży.

89. Jakie mogą wystąpić rodzaje wydajności pracy i wskaźników wydajności ze względu na charakter działalności?

Wskaźnik dynamiki wydajności pracy w % = [(100+stosunek liczny robotników pośrednich do bezpośrednich wg planu) / (100+stosunek liczby robotników pośrednich do bezpośrednich wg wykonania.

Wskaźnik umowny wzrostu wydajności pracy = [(dynamika wskaźnika wydajności pracy w % w wydziale nr1 x stan zatrudnienia wykonany w wydziale nr1) + (dynamika wskaźnika wydajności pracy w % w wydziale nr2 x stan zatrudnienia wykonany w wydziale nr2)] / (stan zatrudnienia wykonany w wydziale nr1 + stan zatrudnienia wykonany w wydziale nr2)

Wskaźnik umowny powinien być najbliższy wskaźnikowi najliczniejszej grupy robotników danego wydziału czy zakładu.

Wpływ strat produkcyjnych na kształtowanie się wydajności pracy można obliczyć za pomocą następującego zworu:

Vwp = [(Bp - Bw) / (100 - Bp)] x 100

Vwp = wskaźnik dynamiki wydajności pracy w %

Bp - wielkość strat produkcyjnych planowanych w %

Bw - wielkość strat produkcyjnych fabrycznych w %

90. Jakie czynniki mają wpływ na kształtowanie się wydajności pracy?

Ogólnie można powiedzieć, że czynnikami mającymi wpływ na wydajność pracy to przede wszystkim produktywność środków trwałych, czynniki intensywne i ekstensywne pracy.

Podwyższenie wielkości produkcji w wydziale zmechanizowanym, gdzie wydajność na jednego robotnika jest wysoka, pociąga za sobą wzrost wydajności pracy całego przedsiębiorstwa i przeciwnie - w przypadku powiększenia produkcji w wydziale produkcyjnym o niskiej wydajności pracy na jednego robotnika, wydajność całego przedsiębiorstwa się obniży.

91. Wpływ struktury wewnętrznej przedsiębiorstwa na kształtowanie się wydajności przedsiębiorstwa?

- Wpływ struktury poziomu technicznego.

Podwyższenie wielkości produkcji w wydziale zmechanizowanym, gdzie wydajność na jednego robotnika jest wysoka, pociąga za sobą wzrost wydajności pracy całego przedsiębiorstwa i przeciwnie - w przypadku powiększenia produkcji w wydziale produkcyjnym o niskiej wydajności pracy na jednego robotnika, wydajność całego przedsiębiorstwa się obniży. Zjawisko to można zaobserwować nie tylko w przdsiębiorstwach o kilku wydziałach produkcyjnych o róźnym poziomie technicznym ale także w przdsiębiorstwach wielozakładowych skupiając zakłady o rozmaitym stopniu mechanizacji.

- Asortymentywność

• Pracownicy pośrednio i bezpośrednio zatrudnieni.

• Ilość działów

92. Wpływ zmiany asortymentowej produkcji na kształtowanie się wskaźnika wydajności pracy?

Ananlizując wydajność pracy w przedsiębiorstwie przemysłowym nie powinno się pominąć współczynnika asortymentywności, który pozwala na wyjaśnienie wpływu zmian asortymentowych na kształtowanie się wydajności pracy. Między wskaźnikiem wydajności pracy a współczynnikiem asortymentowości produkcji zachodzi związek przyczynowy, który wyjaśnia tabela.

Okres badany	Wskaźnik wydajności w %	Współczynnik asortymentowości
IV kwartał	102	96,8
I kwartał	106	84,2
II kwartał	118	67,8

93. Wpływ robotników pośrednio zatrudnionych przy produkcji na kształtowanie się wskaźnika wydajności pracy?

Pośrednio zatrudnieni - produkcja maszynowa czy automatyczna. Przy produkcji ręcznej pracownicy pośrednio zatrudnieni przy produkcji wpływają niekorzystnie na kształtowanie się wydajności pracy. Przechodzenie z produkcji ręcznej do maszynowej czy automatycznej wpływa natomiast na obniżenie się liczby pracowników bezpośrednio zatrudnionych przy produkcji i jednocześnie na zwiększenie liczby pracowników pośrednio zatrudnionych przy produkcji. Wplyw zmiany stosunku robotników pośrednio zatrudnionych przy produkcji na kształtowanie się wskaźnika wydajności pracy:

Wskaźnik dynamiki wydajności pracy w % = [(100+stosunek liczny robotników pośrednich do bezpośrednich wg planu) / (100+stosunek liczby robotników pośrednich do bezpośrednich wg wykonania.

94. Wpływ strat - braków w cyklu produkcyjnym na kształtowanie się wskaźnika wydajności pracy?

Wielkie znaczenie dla działalności przedsiębiorstwa posiada wielkość strat jaka występuje w procesie wytwórczym. Zmniejszenie strat (braków, odpadów czy stłuczki) przyczynia się w konsekwencji do zwiększenia produkcji netto jak również wydajności pracy. Wpływ strat produkcyjnych na kształtowanie się wydajności pracy można obliczyć za pomocą następującego zworu:

Vwp = [(Bp - Bw) / (100 - Bp)] x 100

Vwp = wskaźnik dynamiki wydajności pracy w %

Bp - wielkość strat produkcyjnych planowanych w %

Bw - wielkość strat produkcyjnych fabrycznych w %

Dla obliczenia wielkości strat czasu jakie poniosło przedsiębiorstwo w związku ze stratami produkcyjnymi (brakami) posługiwać się można następującym wzorem:

Tbp = [Vwp / (100 + Vwp)] x 100

Tbp - strata czasu w związku z produkcją brakową wyrażoną w %

Vwp - wskaźnik dynamiki wydajności pracy w %

95. Postoje maszyn i urządzeń i ich wpływ na kształtowanie się wskaźnika wydajności pracy?

Wśród czynników pływających na wykorzystanie czasu roboczego największą uwagę powinno się zwracać na postoje maszyn i urządzeń i to zarówno całodziennie jak i również w ciągu dnia roboczego. Na kształtowanie się wydajności pracy mają wpływ nie tylko postoje nie planowane ale także postoje planowane. Skracanie czasu trwania remontów planowanych maszyn i urządzeń i oddawanie ich do eksploatacji wcześniej niż przewiduje plan ma ogromne znaczenie na kształtowanie się wskaźnika wydajności pracy. Do obliczenia wpływu postojów na kształtowanie się wydajności pracy stosuje się następującą formułę.

Vwp = [(Pp - Pw) / (100 - Pp)] x 100

Vwp - wskaźnik dynamiki wydajności pracy %

Pp - postoje maszyn i urządzeń produkcyjnych planowane w %

Pw - postoje maszyn i urządzeń produkcyjnych wykonane w %

96. Jaki zachodzi związek między procentowym wykonaniem produkcji, zatrudnieniem a wskaźnikiem wydajności pracy?

Wydajność pracy wpływa na wiele wskaźników ekonomicznych charakteryzujących gospodarność i efektywność działania przedsiębiorstwa , do których zaliczamy koszty własne i zysk ze sprzedaży. Do obliczenia wpływu zatrudnienia i wydajności pracy na względne odchylenie kosztów własnych służy wzór:

Owksw = Owks x (Tz / Tp)

Owksw = [Owks x (Tp - Tz)] / Tp

Owksw - wpływ wydajności pracy na obniżenie kosztów stałych,

Owks - odchylenie względne kosztów stałych,

Tz - wskaźnik tempa zmian zatrudnienia,

Tp - wskaźnik tempa zmian produkcji

Obniżenie kosztów wynagrodzeń bezpośrednich w czasowej formie wynagrodzeń ustala się na podstawie formuły:

Owkwb = (krc2 - krc1) x P2

Krc2 - jednostkowe koszty wynagrodzeń bezpośrednich w czasowej formie wynagrodzeń w okresie badanym, krc1 - jednostkowe koszty wynagrodzeń bezpośrednich w czasowej formie wynagrodzeń w okresie poprzednim,

P2 - wielkość produkcji w okresie badanym,

Łączny przyrost zysku na sprzedaży z tytułu wzrostu wydajności pracy jest sumą przyrostu z tytułu zwiększenia produkcji oraz obniżenia kosztów własnych (stałych) i kosztów wynagrodzeń bezpośrednich w czasowej formie wynagrodzeń.

97. Jakie zagadnienia obejmuje analiza wynagrodzeń osobowych?

Analiza wynagrodzeń osobowych obejmuje wynagrodzenia podstawowe i uzupełniające i ponadto honoraria, wynagrodzenia agencyjno-prowizyjne i nadwyżki netto w spółdzielniach.

Analiza wynagrodzeń osobowych obejmuje:

• Analizę zmian w czasie wielkości wynagrodzeń osobowych

• Analizę struktury wynagrodzeń osobowych

• Analizę średnich wynagrodzeń

100. Jaki jest wpływ akordu progresywnego na kształtowanie się wynagrodzeń?

Akordową formę wysokości zarobku oblicza sie wg formuły:

Wa = (P x sa) + d + u = [P x (sq / Wn)] + d + u

Wa - wysokość zarobku w akordowej formie płac,

P - liczba wykonanych wyrobów lub operacji,

Sa - stawka akordowa za sztukę lub operację,

Sq - normatywna wydajność godzinowa.

Analiza napięcia norm pracy jest związana z akordową formą płac i powinna wskazywać na:

• Stopień napięcia norm pracy, który wskazuje na prawidłowe opłacanie wydajności pracy

• Grupy pracowników dla których normy pracy powinny ulec zmianie.

101. Wpływ czynników ekstensywnych i intensywnych na wydajność pracy?

Na średnią wydajność pracy ma wpływ wiele czynników, które można podzielić na czynniki ekstensywne i intensywne. Czynniki ekstensywne dążą do najlepszego wykorzystania czasu roboczego zarówno w odniesieniu do czasu kalendarzowego jak i czasu roboczego odniesionego do zmiany roboczej. Czynniki intensywne odnoszą się do wydajności na minutę lub godzinę i są związane z czasem właściwego wykonania przypadającego na jednostkę operacji lub wyrobu.

102. Jaki jest zakres wskaźników charakteryzujących gospodarkę środkami trwałymi w przedsiębiorstwie?

Podstawą w analizie gospodarowania środkami trwałymi są wskaźniki ekonomiczne, które charakteryzują ich efektywność. Przy pogłębionych badaniach stosuje się również wskaźniki techniczno - ekonomiczne określające osiągane parametry techniczno - technologiczne czy organizacyjne. Mogą również podlegać ocenie parametry techniczne charakteryzujące maszyny, urządzenia , automaty, roboty czy agregaty. Analiza gospodarowania środkami trwałymi wymaga całego zestawu wskaźników ujętych w logiczną całość charakteryzujących techniczną, technologiczną, organizacyjną i ekonomiczna treść gospodarowania środkami trwałymi.

103. Jakie są etapy badania gospodarowania środkami trwałymi w przedsiębiorstwie?

Analiza może składać się z dwóch etapów badań?

• pierwszy obejmuje wstępną ocenę syntetyczną określającą ogólny efekt eksploatacji środków trwałych obejmujący wskaźniki technicznego uzbrojenia, wskaźniki produktywności i rentowności środków trwałych,

• drugi obejmuje bardziej szczegółowe badania poszukujące przyczyn występujące występujących nieprawidłowości przy pomocy takich wskaźników jak: wskaźniki potencjału środków trwałych, wskaźniki poziomu technicznego i wskaźniki wykorzystania środków trwałych.

104. Na czym polega analiza produktywności środków trwałych?

Analiza produktywności środków trwałych określa efekty produkcyjne jakie uzyskano z posiadanych zasobów środków trwałych w określonym czasie. Formuła do obliczania wskaźnika produktywności jest następująca:

Pm = P/M

Pm - wskaźnik produktywności środków trwałych w danym czasie, P - wielkość produkcji w danym czasie, M - wielkość środków trwałych eksploatowanych w danym czasie.

Wskaźnik produktywności środków trwałych może być obliczany jako: produktywność przeciętna i produktywność przyrostowa. Wskaźnik produktywności przeciętnej wyraża stosunek wytworzonej produkcji w danym okresie do przeciętnej ilości środków trwałych w danym okresie. Wskaźnik produktywności przyrostowej odzwierciedla stosunek przyrostu produkcji do przyrostu zasobów środków trwałych.

105. Na czym polega analiza ilościowych i jakościowych zmian w środkach trwałych?

Analizę dynamiki środków trwałych dokonuje się przez obliczenie odchylenia jakie występuje między wielkością środków trwałych w badanym okresie (M1) i w porównywalnym okresie (M0). Odchylenie to można wyrazić w następujący sposób:

• jako różnicę absolutną M=M1-M0

• jako różnicę względną Tm=(M1-M0)/M0

• jako wskaźnik przyrostu M=(M1/M0) x 100

Ważną rolę w analizie środków trwałych odgrywa badanie struktury środków trwałych oraz tendencję zachodzących zmian. W tym zakresie można stosować następujące wzory:

Ws1 = (Mpr/Mo) x 100 oraz Ws2 = (Mu/Mpr) x 100

Ws1-wskaźnik produkcyjnych środków trwałych, Ws2- wskaźnik bezpośrednio produkcyjnych środków trwałych, Mpr-wartość produkcyjnych środków trwałych, Mu - wartość środków trwałych ogółem.

Za zjawisko należy uznać wzrost udziału produkcyjnych środków trwałych w ogólnym wolumenie środków trwałych a zmniejszenie się środków nieprodukcyjnych.

Wskaźnik odnowienia środków trwałych obrazuje jakościowe zmiany , jakie zachodzą w zasobach środków trwałych w związku z działalnością inwestycyjną. Zmiany jakościowe występujące w środkach trwałych unaocznia również wskaźnik likwidacji , który informuje o tempie wycofywania z eksploatacji zużytych technicznie lub ekonomicznie - moralnie środków trwałych. Ogólną ocenę stopnia zużycia środków trwałych można ocenić na podstawie porównania umorzonych środków trwałych z ich wartością początkową.

106. Jaki jest zakres badania efektywności wykorzystania maszyn i urządzeń?

Obliczenie wskaźnika wykorzystania czasu roboczego dla maszyn lub urządzeń sprowadza się przede wszystkim do przedłużenia czasu pracy maszyny. Dla obliczenia tego wskaźnika potrzebne będą następujące dane:

• w jakich odstępach czasu następuje zatrzymanie maszyny w celu odnowienia (zmiany np. taśmy)

• ile razy nastąpi zatrzymanie maszyny w planowanym okresie,

• jaki jest planowany okres czasu pracy części (np.. dyszy) w maszynie,

• ile razy w planowanym okresie pracy maszyny nastąpi wymiana tej części,

• czas postoju maszyny w związku z odnowieniem (taśmy) czy wymianą części (dyszy)

107. Na czym polega intensywne i ekstensywne wykorzystanie maszyn i urządzeń?

Analiza środków wytwórczych powinna dotyczyć zarówno stopnia ich wykorzystania w czasie czyli pod względem ekstensywnym oraz wykorzystania ich parametrów technicznych w tym również wydajności na minutę lub godzinę czyli pod względem intensywnym.

108. Zakres analizy intensywnego wykorzystania maszyn i urządzeń?

Wzrost intensywnego wykorzystania srodków trwałych uzyskuje się głównie przez optymalne wykorzystanie parametrów technicznych , technologicznych i organizacyjnych. Wskaźnik intensywności pracy oblicza się na podstawie formuły:

Win = (tww/twrz) x 100

Win - wskaźnik iontensywności pracy , tww - wielkość parametru optymalna wyrażona w jednostkach naturalnych, twrz - wielkość parametru rzeczywiście osiągnięta.

109. Jak dokonuje się analizy wykorzystania maszyn i urządzeń na podstawie zużycia energii elektrycznej?

W analizie wyposażenia technicznego przedsiębiorstwa ważną rolę odgrywa wskaźnik energetycznego uzbrojenia pracy, który oblicza się wg wzoru:

Uep = ep/Z

Uep - wskaźnik energetycznego uzbrojenia pracy , ep-moc pobierana w kWh przez silniki i inne urządzenia energetyczne.

Wskaźnik obciążenia mocy energetycznej jest stosunkiem mocy pobieranej do mocy zainstalowanej, który oblicza się na podstawie wzoru:

Wome = ep/e

e-moc zainstalowanych silników i innych urządzeń energetycznych w KM

110. Jaki jest zakres analizy ekstensywnego wykorzystania maszyn i urządzeń w procesie produkcyjnym?

Badanie ekstensywne maszyn i urządzeń może być przeprowadzone przy pomocy następujących wskaźników:

• wskaźnik gotowości produkcyjnej maszyn i urządzeń informuje o ogólnym stanie zagospodarowania maszyn i urządzeń w działalności wytwórczej.

• Wskaźnik zaangażowania produkcyjnego odzwierciedla stopień włączenia maszyn i urządzeń do procesu produkcyjnego, określając niewykorzystane możliwości zainstalowanego parku maszynowego.

• Wskaźnik sprawności produkcyjnej (uruchomienia eksploatacji) charakteryzuje użyteczność wytwórczą parku maszynowego, pozwala na ustalenie wielkości strat produkcyjnych wynikłych z niedostatecznej gotowości oraz sprawności maszyn i urządzeń, czy też obłożenia zamówieniami.

112. W jaki sposób dokonuje się oceny stopnia wykorzystania maszyn i urządzeń występujących w procesie produkcyjnym (wydziale, zakładzie)?

Wskaźnik zaangażowania produkcyjnego odzwierciedla stopień włączenia maszyn i urządzeń do procesu produkcyjnego, określając niewykorzystane możliwości zainstalowanego parku maszynowego.

Wmz = (Muc/Muz) x 100

Wmz - wskaźnik zaangażowania produkcujnego, Muc - przeciętna liczba (wartość) maszyn i urządzeń czynnych na najliczniejszej zmianie, Muz - przeciętna liczba (wartość) maszyn i urządzeń zainstalowanych.

113. Jaki jest wpływ gospodarowania środkami trwałymi na przyrost produkcji?

Analizę gospodarowania środkami trwałymi przeprowadza się celem wykrycia i uruchomienia rezerw wzrostu produkcji oraz podejmowania skutecznych decyzji zmierzających do uzyskiwania lepszych efektów ekonomicznych. Poprawa bowiem środków trwałych przyczynia się do wzrostu produkcji.

Właściwe gospodarowanie majątkiem trwałym stanowi zatem warunek prawidłowego funkcjonowania przedsiębiorstwa.

116. Jaki jest zakres rzeczowy i tematyczny analizy gospodarowania materiałami?

Do zakresu analizy ekonomicznej w ramach gospodarki materiałowej należą takie zagadnienia jak:

• zaopatrzenie materiałowo - techniczne

• kooperacja bierna

• zużycie materiałów i materiałochłonność produkcji

• kształtowanie się zapasów

117. Jaki jest zakres analizy materiałochłonności produkcji całkowitej i jednostkowej?

Przez materiałochłonność produkcji uznaje się wielkość nakładów materiałowych ponoszonych na wytworzenie określonych dóbr - produktów o określonych cechach użytkowych. Poziom i dynamikę materiałochłonności produkcji określa się przy pomocy następujących wskaźników:

• materiałochłonności całej produkcji

• materiałochłonności jednostki wyrobu - produktu.

Poziom i dynamikę materiałochłonności produkcji oblicza się w odniesieniu do:

• całkowitej produkcji przedsiębiorstwa - zmiany w strukturze produkcji, zmiany cen wyrobów i stosowanych materiałów, zmiany w kooperacji biernej

• materiałochłonności jednostkowej - zmiany w strukturze zużywanych materiałów i surowców, zmiany ilościowe w proporcji zużywanych materiałów na jednostkę produktu, zmiany cen,

Zużycie materiałów na jednostkę produkcji zależy od wielu czynników, do których można zaliczyć między innymi:

• wielkość braków , odpadów i stłuczki

• konstrukcję wyrobu,

• proces technologiczny i poziom techniczny produkcji,

• jakość surowców i materiałów,

• warunki magazynowania.

118. Na czym polega analiza bilansu materiałowego w przedsiębiorstwie?

Ocena stopnia zaspokojenia potrzeb materiałowo-technicznych w zakresie ilościowo-asortymentowym i jakościowym powinna być dokonana ze względu na konieczność zabezpieczenia ciągłości i rytmiczności działalności produkcyjnej. Z tego względu analiza powinna obejmować następujące zagadnienia:

• ogólną ocenę wykonania planu dostaw materiałowych

• analizę asortymentywności dostaw

• analizę terminowości, rytmiczności i cykliczności dostaw

• analizę jakości dostarczonych materiałów

Ogólna ocena wykonania planu dostaw materiałowych polega na określeniu zakresu ilościowego i wartościowego wykonania planu dostaw.

119. Kierunki analizy zaopatrzenia, dostaw i występujących zakłóceń?

Podstawowymi czynnikami analizy zaopatrzenia materiałowo-technicznego są:

• bilans materiałowy,

• wykonanie planu zaopatrzenia,

• zakres dostaw,

• kooperacja bierna,

• sprawność służby zaopatrzenia

Sprawność służby zaopatrzenia jest pochodną dwóch czynników skuteczności i ekonomiczności. Sprawnym nazywa się takie działanie, które zmierza do osiągnięcia wyznaczonego celu przy najmniejszym nakładzie zaangażowanych sił i środków. Analiza sprawności działania służby zaopatrzenia powinna odnosić się do wymienionych czynników sprawnego działania.

120. Kierunki badania przebiegu kooperacji biernej w zaopatrzeniu?

Analiza efektywności kooperacji biernej powinna odpowiadać na pytanie czy wytwarzać daną część, zespół czy podzespół we własnym zakresie czy kooperować z dostawcą. Analiza kooperacji biernej ma na celu ocenę wykonania planu dostaw kooperacyjnych oraz jej efektywność. Cena płacona kooperatorowi za dostarczony materiał powinna być niższa od kosztu wytworzenia we własnym zakresie przez przedsiębiorstwo.

Przy analizie kooperacji biernej uwzględnia się następujące zagadnienia:

• zapotrzebowanie przedsiębiorstwa na dany materiał z tego: pokrycie przez własną produkcję, pokrycie w drodze kooperacji,

• jednostkowy koszt własny detalu ponoszony przez przedsiębiorstwo

• cena płacona kooperatorowi za dany materiał

• udział dostaw kooperacyjnych w pokryciu zapotrzebowania

121. Jakie są zadania i cele analizy zapasów materiałowych?

Analiza gospodarki zapasami materiałowymi zajmuje się określeniem efektywności tworzenia i utrzymywania zapasów materiałowych w przedsiębiorstwie. Badanie kształtowania się zapasów polega na porównywaniu faktycznych zapasów na koniec kilku okresów i ustalenie udziałów zapasów bieżących, sezonowych , nadmiernych i zbędnych w zapasach ogółem.

123. Jaki jest zakres poziomego analizowania zróżnicowania produktów w ocenie zdolności zaspokajania potrzeb rynku?

Poziome zróżnicowanie produktu polega na tym, że poszczególne odmiany wyrobów, mimo, że zaspokajają tę samą potrzebę to służą odmiennym celom. W tym rodzaju zróżnicowania występuje zjawisko ich substytucji i komplementarności. W poziomej analizie zróżnicowania produktów czy usług dokonuję się analizy metodą ABC, która jest ważnym elementem wyznaczania głównych zadań i priorytetów przedsiębiorstwa. Analiza metodą ABC polega na wzajemnym porównaniu ilości i wartości. Przy pomocy tej metody można sporządzić dokładną analizę grup produktów , obszarów sprzedaży i grup klientów.

124. Jaki jest zakres pionowego zróżnicowania produktów w ocenie zdolności zaspokajania potrzeb rynku?

Pionowe zróżnicowanie produktu polega na tym, że każdy model czy typ produktu zaspokaja tę samą potrzebę ale wykazuje różnice w jakości, opakowaniu, wykończeniu czy w akcesoriach. Analiza pionowego zróżnicowania produktów dotyczy głównie oceny różnic w zakresie poziomu jakości wyrobów czyli zróżnicowania ich wartości użytkowych. Zarówno dla producenta jak i konsumenta podstawową kwestią przy ocenie korzyści uzyskiwanych ze sprzedaży i użytkowania wyrobów o określonym poziomie jakości jest wielkość korzyści uzyskiwanych ze sprzedaży i użytkowania danego wyrobu. Jeśli ta wielość korzyści będzie duża , rynek może zareagować wzrostem popytu a przedsiębiorstwo będzie zainteresowane wzrostem podaży. Analiza pionowego zróżnicowania produktów dotyczy również oceny kierunków zmian jakości , tj. zmian pionowych, poziomych i innowacyjnych. Pionową zmianę jakości produktu określić można jako zmianę w górę lub w dół, której nie towarzyszy zmiana ceny.

125. Jaki jest zakres przestrzennego zróżnicowania produktów na rynku?

Przestrzenne zróżnicowanie produktu polega na geograficznym zróżnicowaniu miejsc sprzedaży, produkcji i konsumpcji. Analiza przestrzennego zróżnicowania produktów jest ważnym instrumentem zarządzania i konkurencji przedsiębiorstw stosowanym dla optymalnego rozmieszczenia produktów zgodnie z ich cechami, funkcjami. Analiza obszarów sprzedaży wskazuje na różnice w ich strukturze oraz znaczenie każdego z nich dla przedsiębiorstwa. Na podstawie danych statystycznych można zorientować się czy potencjał wszystkich obszarów jest równomiernie wykorzystany. Analizując odchylenia powinno się porównywać obszary słabej sprzedaży z najlepszymi obszarami sprzedaży , co powinno pozwolić na ocenę występujących różnic i możliwości poprawy. Analizę obszarów sprzedaży między sobą dokonuje się na podstawie ustalenia odchyleń w przychodach ze sprzedaży oraz w kosztach zmiennych i kosztach stałych a także w marżach pokrycia I i II . Należy ustalić przyczyny niskich obrotów, odchylenia w kosztach zmiennych, dystrybucji, składowania, wysyłki, produkcji itp.

Jeżeli oprócz analizy grup produktów prowadzi przedsiębiorstwo analizę obszarów sprzedaży to uzyskuje wówczas lepszy obraz mocnych i słabych stron działalności przedsiębiorstwa. Jako uzupełnienie powinno przedsiębiorstwo prowadzić analizę klientów z podziałem na poszczególne obszary sprzedaży.

126. Na czym polega aktywne i bierne uczestnictwo na rynku?

Typ konkurencji, w którym jednostka przyjmuje istniejący układ cen rynkowych jako dany z góry i niezależny od postępowania danej jednostki nazywa się konkurencją bierną. Drugi typ, w którym jednostka świadomie usiłuje kształtować istniejący układ cen w sposób dla siebie najkorzystniejszy , który jest określony jako konkurencja czynna.

127. W jaki sposób ocenia się siłę konkurencyjną uczestników na rynku?

Podstawą przeprowadzenia analizy ekonomicznej marketingu produktu jest stwierdzenie, że przedsiębiorstwo funkcjonuje po to by zaspokajać potrzeby konsumentów lepiej niż to czyni konkurencja.

Konkurencja jest zjawiskiem ściśle związanym z instytucją wymiany. Można ją zdefiniować jako wybór najkorzystniejszych warunków wymiany , przy pełnym wykorzystaniu szans rynkowych zapewniających maksimum dochodu realnego danego przedsiębiorstwa. Istota konkurencji polega na dążeniu do przekształcenia warunków wymiennych na własną korzyść. Stopień w jakim te warunki wymienne zostały przekształcone są miarą siły konkurencyjnej badanego przedsiębiorstwa. Tę siłę konkurencyjną można mierzyć albo w absolutnej wielkości zysku przeciętnego albo stosunkiem sumy utargów do sumy kosztów, który jest identyczny ze stosunkiem ceny do kosztów przeciętnych albo stosunkiem sumy zysków do sumy kosztów, który jest identyczny ze stosunkiem zysku przeciętnego do kosztów przeciętnych albo stosunkiem sumy zysków do ogólnej sumy utargów, który jest identyczny ze stosunkiem zysku przeciętnego do ceny. Przeważnie przyjmuje się za miarę oceny siły konkurencyjnej stosunek zysku do ceny.

Siła konkurencji = (cena - koszty przeciętne) / cena

Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl

1

1

---