Wykład 2 - Rozrachunki
Definicja rozrachunków i ich ujęcie w ewidencji
Rozrachunkami można nazwać stosunki prawne oraz prawa i obowiązki majątkowe występujące w związku z działalnością jednostki, wynikające z powiązań finansowych z: odbiorcami jej produktów lub towarów, dostawcami, pracownikami, instytucjami publicznoprawnymi itp.
Aby można było mówić o rozrachunkach, muszą być spełnione poniższe warunki:
znane są strony rozrachunków, tj. osoby dłużnika i wierzyciela,
znana jest i akceptowana przez strony kwota,
znany jest termin płatności, który wynika z terminu wyznaczonego w umowie pomiędzy stronami albo, przy braku takich postanowień, jest to 14 dni od daty otrzymania faktury lub rachunku. Taki termin został określony dobrymi zwyczajami kupieckimi oraz w kodeksie cywilnym.
Rozrachunki, rozliczenia i roszczenia - wyjaśnienie różnic
Roszczenie wystąpi wtedy, kiedy jedna ze stron, dłużnik albo wierzyciel, nie akceptuje jednego z wymienionych wyżej warunków. Zachodzi wówczas prawdopodobieństwo niespłacenia należności w kwocie określonej przez wierzyciela. W rachunkowości o takich należnościach mówi się, że są należnościami wątpliwymi. Jeśli wierzyciel zacznie dochodzić swoich praw w sądzie, wówczas roszczenie stanie się roszczeniem spornym.
Rozliczenia natomiast, są to takie należności i zobowiązania, które wymagają przeprowadzenia odpowiedniej weryfikacji w celu ich potwierdzenia (bądź odrzucenia), określenia ich kwoty i tytułu, a czasami także wskazania osoby dłużnika lub wierzyciela.
Rozrachunki i roszczenia ujmuje się w ewidencji …
Przedawnienie należności lub zobowiązań …
Umorzenie należności …
Za nieściągalne uznaje się …
Kryterium podmiotowe i przedmiotowe podziału rozrachunków
Rys. 1 - Klasyfikacja podmiotowa i przedmiotowa rozrachunków
Konta do ewidencji rozrachunków:
203 „Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami”, (czasami konto to zastępowane jest dwoma kontami: 201 „Rozrachunki z odbiorcami” i 202 „Rozrachunki z dostawcami”),
206 „Odpisy aktualizujące należności”,
220 „Rozrachunki z tytułu VAT”,
221 „Rozliczenie naliczonego VAT”,
222 „Rozliczenie VAT należnego”,
223 „VAT do rozliczenia w okresie następnym”,
224 „Rozrachunki z budżetami”,
225 „Rozrachunki z ZUS”,
231 „Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń”,
234 „Pozostałe rozrachunki z pracownikami”,
241 „Rozliczenie nadwyżek”
242 „Rozliczenie niedoborów i szkód”,
244 „Roszczenia sporne”,
249 „Pozostałe rozrachunki”.
Ogólne zasady wyceny rozrachunków
Na dzień powstania należności i zobowiązania ujmowane są w ewidencji księgowej w wartości nominalnej brutto, czyli łącznie z podatkiem VAT.
Salda należności i zobowiązań wobec tego samego kontrahenta mogą być ze sobą kompensowane tylko wtedy, kiedy jest to dopuszczalne zgodnie z art. 498 i dalszymi kodeksu cywilnego.
Na dzień bilansowy rozrachunki należy wykazać w kwocie wymagającej zapłaty, czyli łącznie z odsetkami z tytułu zwłoki w zapłacie należności lub zobowiązań, a także należy dokonać aktualizacji wartości należności, biorąc pod uwagę prawdopodobieństwo ich zapłaty.
Według przepisów ustawy (Art. 35b) odpisy aktualizujące tworzy się na należności:
od dłużników postawionych w stan likwidacji lub w stan upadłości - do wysokości należności nie objętej gwarancją lub innym zabezpieczeniem należności,
od dłużników w przypadku oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości, jeżeli majątek dłużnika nie wystarcza na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego - w pełnej wysokości należności,
kwestionowanych przez dłużników oraz, z których zapłatą dłużnik zalega, a według oceny sytuacji majątkowej i finansowej dłużnika, spłata należności w umownej kwocie nie jest prawdopodobna - do wysokości nie pokrytej gwarancją lub innym zabezpieczeniem należności,
stanowiące równowartość kwot podwyższających należności, w stosunku do których uprzednio dokonano odpisu aktualizującego - w wysokości tych kwot do czasu ich otrzymania lub odpisania,
przeterminowanych lub nieprzeterminowanych o znacznym stopniu prawdopodobieństwa nieściągalności, w przypadkach uzasadnionych rodzajem prowadzonej działalności lub strukturą odbiorców - w wysokości wiarygodnie oszacowanej kwoty odpisu, w tym także ogólnego, na nieściągalne należności.
Schemat 1 - Wycena należności na dzień bilansowy
Schemat 2 - Funkcjonowanie konta
203 „Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami”
Objaśnienia do schematu:
Faktura VAT za sprzedane produkty, towary i materiały:
przychód netto,
VAT należny.
Faktura VAT za sprzedane środki trwałe i wartości niematerialne i prawne:
przychód netto,
VAT należny.
Należne odsetki z tytułu zwłoki w zapłacie należności.
Należne kary i odszkodowania umowne.
Zapłata należności gotówką albo przelewem na rachunek bankowy.
Odpisanie należności przedawnionych, umorzonych i nieściągalnych działalności operacyjnej, na które wcześniej nie utworzono odpisu aktualizującego.
Faktura VAT (obca) za zakupione materiały, towary, usługi:
wartość w cenie zakupu netto,
VAT naliczony.
Naliczone odsetki za zwłokę w zapłacie zobowiązań.
Naliczone przez kontrahenta kary, grzywny i odszkodowania, z wyjątkiem odsetek zwłoki w zapłacie.
Kompensata należności i zobowiązań.
Schemat 3 - Kompensowanie wzajemnych rozrachunków
Schemat 4 - Funkcjonowanie konta
206 „Odpisy aktualizujące należności”
Objaśnienia do schematu:
Pk - odpis aktualizujący należność główną na dzień bilansowy.
Pk - odpis aktualizujący odsetki od należności głównej.
Pk - zmniejszenie odpisu z tytułu spłaty należności głównej.
Pk - zmniejszenie odpisu aktualizującego odsetki od należności głównej.
Pk - zmniejszenie odpisu dotyczącego należności przedawnionych, umorzonych lub nieściągalnych.
M. Klimas, Podręczna encyklopedia rachunkowości, poltext, Warszawa 1997, s. 422
6
Dr A. Zysnarska - Rachunkowość finansowa - wykłady 2010
KRYTERIUM PODMIOTOWE
ODBIORCY
DOSTAWCY
INSTYTUCJE
PUBLICZNO - PRAWNE
PRACOWNICY
INNE PODMIOTY
KRYTERIUM PRZEDMIOTOWE
Z tytułu dostaw, robót i usług
Z tytułu podatków, opłat, ceł, składek na ubezpieczenia społeczne, Fundusz Pracy i inne wynikające z obowiązujących przepisów
publicznych
Z tytułu wynagrodzeń, podróży służbowych, udzielonych pożyczek,
odpraw i odszkodowań
Z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, różnic inwentaryzacyjnych,
pomyłek bankowych
20 „Rozrachunki z odbiorcami
i dostawcami”
22 „Rozrachunki z budżetami”
23 „Rozrachunki
z pracownikami”
24 „Pozostałe rozrachunki”
Wyszukiwarka