Pedagogika - wszystkie notatki, Studia, ROK I, pedagogika


WYKŁADY

POJĘCIE PEDAGOGIKI

Pedagogika (gr. paidós - `dziecko, chłopiec', paidagōgos - `niewolnik opiekujący się dziećmi swego pana i odprowadzający je do szkoły', agogós - `kierownik, przewodnik' ágein) - nauka zajmująca się wychowaniem dzieci i młodzieży.

Pedagog - nauczyciel, wychowawca; teoretyk nauczania, wychowania.

Pedagogia - zespół środków i metod nauczania, wychowania.

Hebagogika - wychowanie młodzieży.

Andragogika - oświata i wychowanie dorosłych.

Gerantogogika - oświata wieku starszego.

Początki pedagogiki - niemiecki uczony Herbert, prof. hab. (XIX w.), opracował podwaliny tej dziedziny, oderwał ją od filozofii i oparł ją na gruncie nauki.

Działy:

PRZEDMIOT PEDAGOGIKI

Wychowanie - zespół działań służących kształtowaniu osobowości człowieka oraz wspomaganiu rozwoju tej osobowości.

Pedagogika - nauka o wychowaniu, kształceniu i samokształceniu osobowości człowieka w ciągu całego życia.

  1. Wychowanie i kształcenie

  1. 0x08 graphic
    Samokształcenie, samodoskonalenie, samowychowanie, samoocena człowieka

kształcenie obejmuje uczenie umiejętności

0x08 graphic

znaczenie poznawcze

  1. Nauczanie - działalność społeczna

WYRÓŻNIKI W PROCESIE SAMOKSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA

Edukacja - wychowywanie, wydobywanie sił drzemiących w człowieku przez działanie stymulacyjne i formy kreacji (przez przeżywanie).

POSTĘPOWANIE BADAWCZE

0x08 graphic

0x08 graphic
BADANIA rozpoznanie uzdolnień lub braków ucznia

0x08 graphic

0x08 graphic
obserwacja zachowań

0x08 graphic
obserwacja wytworów

0x08 graphic
analiza wytworów

Proces badawczy:

Badania powinny trwać jak najkrócej.

Badania muszą być dynamiczne i powinny zawrzeć się w jednej czasoprzestrzeni.

Metody badawcze:

Formy badawcze:

Poziomy zjawisk:

Rodzaje zaburzeń, jakich obecność lub brak możemy stwierdzić u ucznia:

Obserwacja

Obserwacja - jedna z podstawowych metod badawczych stosowanych w nauce. Polega na systematycznym, planowym kierowaniu badaniami, poprzez ogląd przedmiotów i zjawisk, opisywanie zaobserwowanych stanów i zmian. Celem obserwacji jest zebranie materiału (danych) do dalszych badań naukowych za pomocą metod analitycznych i uogólniających - syntetyzujących.

Obserwacja - osobliwy sposób postrzegania, gromadzenia i interpretowania poznawanych danych w naturalnym ich przebiegu i pozostający w bezpośrednim zasięgu widzenia i słyszenia obserwatora.

Warunki poprawnej obserwacji:

Obserwacja uczestnicząca - nauczyciel wychowawca ma obowiązek obserwowania dziecka podczas zajęć i uchwycić (zapamiętać) te przejawy zachowań, które ujęte są w teście.

Ankieta

Ankieta (kwestionariusz ankiety) - typ kwestionariusza, w którym interesujące badacza zmienne są ujęte w pytaniach tak sformułowanych, że nie wymagają dodatkowych komentarzy z jego strony, bez względu na to, czy odpowiedź oczekiwana ma mieć charakter odpowiedzi otwartej (opisy), czy zamkniętej (dokonanie wyboru spomiędzy podanych w kwestionariuszu odpowiedzi).

Warunki dobrej ankiety:

POGLĄDY NA WYCHOWANIE

1. Początek - sofiści.

2. Pytania o wychowanie.

3. Oświecenie - początki dydaktyki.

0x08 graphic
0x08 graphic

4. Badania eksperymentalne

0x08 graphic

Stanley Hall

Alfred Binet - psycholog francuski, opracował skalę badania inteligencji jako pierwszy, prekursor pedagogiki eksperymentalnej.

E. Mann - niemiecki pionier badań nad procesem uczenia i uczenia się (rozgraniczył te dwa pojęcia).

Janusz Korczak - lekarz, psycholog, nauczyciel

Koncepcje pedagogiki naturalistycznej - nie były poparte żadnymi badaniami.

UCZENIE SIĘ

Uczenie się - proces zdobywania i gromadzenia doświadczeń, w wyniku czego powstają nowe formy zachowywania się i działania lub następnie modyfikacja zachowań i działań wcześniej nabytych.

Wskutek uczenia się zostaje opanowany cały system wiadomości, umiejętności, nawyków, przyzwyczajeń.

W wąskim znaczeniu termin uczenia się określa świadome i zamierzone zdobywanie umiejętności i wiadomości.

W znaczeniu szerokim - uczenie zamierzone i mimowolne.

We współczesnej psychologii amerykańskiej procesy uczenia się uznawane są za główną dziedzinę badań.

W związku z rodzajem motywacji i nastawienia wyodrębnia się:

Zależnie od przyjętych sposobów i technik wyróżnia się:

Ze względu na wpływ określonych doświadczeń wyróżniamy:

Metody dydaktyczne:

DYDAKTYKA

DYDAKTYKA - nauka o nauczaniu i uczeniu się; system poprawnie uzasadnionych twierdzeń i hipotez dotyczących procesu, zależności i prawidłowości nauczania, uczenia oraz sposobów kształtowania tego procesu człowieka.

Przedmiot badań i funkcje dydaktyki

Przedmiotem badań jest wszelka świadoma działalność dydaktyczna wyrażająca się w procesie nauczania i uczenia się, samokształcenia i samouctwa, w ich treści, przebiegu, metod, środków i organizacji podporządkowanych przyjętym celom.

Funkcje:

Zasady nauczania:

Metoda nauczania - systematycznie stosowany sposób pracy nauczyciela z uczniami, umożliwiający uczniom opanowanie wiedzy oraz umiejętności posługiwania się nią w praktyce oraz rozwijanie zdolności i zainteresowań.

Hierarchia metod nauczania:

Metody nauczania nowoczesnego - wspomagane komputerem, nauczanie komputerowe, drama.

METODY NAUCZANIA:

W zależności od zastosowania metod nauczania tok lekcji może być:

KSZTAŁCENIE W SZKOLE WSPÓŁCZESNEJ

Cele kształcenia opisują zmiany, jakie chcemy uzyskać w uczuciach. Opisują zamierzone, zaplanowanie właściwości ucznia.

TAKSONOMIA CELÓW

Taksonomia celów poznawczych

Taksonomia celów motywacyjno-wychowawczych

Poziom

Kategoria

Poziom

Kategoria

Wiadomości

Zapamiętywanie wiadomości

Działanie

Uczestnictwo w działalności

Zrozumienie wiadomości

Podejmowanie działania

Umiejętności

Stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych

Postawy

Nastawienie na działanie

Stosowanie wiadomości w systemach problemowych

System działań

NIEPRAWIDŁOWOŚCI WYCHOWANIA

Błędy w wychowany powstają w wyniku różnych wpływów zewnętrznych, nie zawsze zamierzonych.

Nieprawidłowości wychowania we współczesnej szkole wg Konpnickiego

Czynniki zakłócające proces wychowania szkolnego:

Czynniki ograniczające twórczy rozwój uczniów wg Lukaszewskiego:

ĆWICZENIA

Partnerstwo - podstawowe zadanie nauczyciela.

Otwarta komunikacja, bezpośredni kontakt

Umiejętność aktywnego słuchania:

***

STEREOTYPY W MYŚLENIU O PEDAGOGICE

Stereotyp - schematyczne wyobrażenie, uproszczenie, uogólnienie.

Stereotypy:

Stereotypowy

Nauczyciel

Uczeń

  • wszystko wie

  • ustala zasady

  • pełni funkcję wychowawczą i edukacyjną

  • musi przekazywać wiedzę

  • musi się podporządkować

  • ma się uczyć

  • nie ma prawa się sprzeciwiać

  • ma wykonywać polecenia

  • ma obowiązki

Skutki myślenia

i postępowania

stereotypowego

  • nastawiony na przyjmowanie gotowych informacji

  • frustracja

  • nerwica

  • zniechęcenie

  • niepowodzenia szkolne

  • brak samodzielności

UZALEŻNIENIA

Młodzież zagrożona uzależnieniem

Motywy sięgania przez dzieci i młodzież po różnego typu środki psychoaktywne:

Branie środków uzależniających jest sygnałem problemów ucznia, z którymi on nie daje sobie rady, jak np.:

itp.

Problemy, z którymi borykają się dzieci i młodzież

Narkomania - „choroba złej adaptacji” (WHO)

9 sposobów wyjaśnienia etiologii narkomanii

Może ona być:

Osoby dojrzałe emocjonalnie z niedorozwiniętym systemem wewnętrznej kontroli:

Dodatkowe zagrożenie - funkcjonująca opinia o nieszkodliwości narkotyków, a przecież NIE MA NIESZKODLIWYCH SUBSTANCJI UZALEŻNIAJĄCYCH.

Narkotyki

Objawy somatyczne przewlekłej narkomanii

Choroby towarzyszące:

Psychika przewlekłego narkomana:

Konsekwencje społeczne:

Sygnały mogące świadczyć o używaniu narkotyków:

Przeciwdziałanie uzależnieniom:

PARPA - Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkholowych

OBSERWACJA

Cechy metod badawczych:

Potrzebne są badania kontrolne.

RIPIS - Rhode Island Identification Scale (H. Novack, E. Bonaventura, P. Merenda) - test dojrzałości.

Czas obserwacji (od... do...) (dzień, miesiąc, rok)

Nazwisko obserwatora (nauczyciela)

Nazwisko i imię ucznia....................................................................................... Płeć..................

Wiek............... Klasa................. Szkoła.............................................

Uwagi wprowadzające

Podstawowe funkcje skali RIPIS jest:

Postępowanie badawcze:

Sposób oceny:

Część I - dotyczy zachowania, które łatwo zaobserwować w grupie (klasie):

  1. Ma trudności w posługiwaniu się nożyczkami.

  2. Ma trudności w lepieniu plasteliną.

  3. Chodzi niezdarnie (często uderza się o coś).

  4. Potyka się o własne nogi.

  5. Ma trudności z uchwyceniem piłki.

  6. Ma trudności ze skakaniem przez linkę.

  7. Ma trudności z zawiązywaniem butów.

  8. Ma trudności z zapinaniem guzików.

  9. Nie może spokojnie usiedzieć.

  10. Nie może spokojnie stać w miejscu.

  11. Ma trudności z zapamiętywaniem przedmiotów i osób otaczających go.

  12. Sprawia wrażenie, że jest napięty.

  13. Ma trudności z zapamiętywaniem tego, co mu się pokazuje.

  14. Płacze.

  15. Nie przejmuje się strofowaniem go.

  16. Nie rozumie udzielanych mu pouczeń.

  17. Skłonny do zniechęcania się.

  18. Skłonny do rezygnacji.

  19. Skłonny do unikania aktywnego udziału w grupie.

  20. Trudno mu wykonywać zadania w ustalonym czasie.

Wartość oceny

1

2

3

4

5

Ogółem

Częstość oceny

Wynik...

Brak...

Wynik

Wynik...

Brak...

Część II - dotyczy zachowania ucznia podczas czynności pisania.

  1. Trudności z wypełnianiem płaszczyzn kolorem (kredką, farbą), nie wychodząc poza obręb wzoru.

  2. Jego wytwory są różne pod względem wykonanie (są prace i dobre, i złe).

  3. Niestarannie pisze.

  4. Oddaje zadania wycierane gumką.

  5. Oddaje brudne (poplamione) prace.

  6. Trudno mu pisać w liniach.

  7. Zaczyna pisać od środka lub prawej strony kartki.

  8. Przy przepisywaniu pisze pismem lustrzanym (odwraca litery, cyfry) lub je zmienia.

  9. Przy pisaniu z pamięci odwraca litery, cyfry, wyrazy.

  10. Przy przepisywaniu łączy wyrazy lub ich części.

  11. Ma trudności z nazywaniem liter lub cyfr.

  12. Przy przepisywaniu opuszcza litery lub cyfry albo / i zastępuje je innymi.

  13. Trudno mu ukończyć prace pisemne w wyznaczonym czasie.

  14. Ma trudności ze zrozumieniem.

  15. Ma trudności z uporządkowaniem liczb w pionowej kolumnie.

  16. Przy czytaniu opuszcza lub przekręca litery, cyfry, słowa.

ANKIETA

Ankieta dot. warunków materialnych ucznia.

Instrukcja

Ankieta przeznaczona jest dla uczniów VI kl. SP.

Badania są anonimowe. Służą do ustalenia sytuacji materialno-bytowej ucznia.

Pytania

  1. Płeć:

    1. kobieta

    2. mężczyzna

  1. Uczęszczasz do szkoły:

    1. w mieście

    2. na wsi

  1. Mieszkam z:

    1. mamą

    2. tatą

    3. babcią

    4. dziadkiem

    5. ciocią

    6. wujkiem

    7. rodzeństwem

    8. opiekunem

    9. innymi osobami

  1. Mieszkasz w:

    1. bloku

    2. domu jednorodzinnym

    3. domu wielorodzinnym

  1. W twoim mieszkaniu:

    1. jest łazienka

    2. nie ma łazienki

  1. W twoim mieszkaniu:

    1. jest 1 pokój

    2. są 2 pokoje

    3. są 3 pokoje

    4. jest więcej pokojów

  1. Czy posiadasz miejsce do nauki?

    1. tak

    2. nie

  1. Czy twoi rodzice (opiekunowie) pracują?

    1. nie

    2. tylko mama (opiekunka)

    3. tylko tata (opiekun)

    4. oboje

  1. Jeśli twoi rodzice (opiekunowie) nie pracują lub jedno z nich nie pracuje, jakie jest źródło utrzymania w twojej rodzinie?

    1. renta

    2. emerytura

    3. zasiłek dla bezrobotnych

    4. inne źródło utrzymania

RODZAJE KAR

SKUTKI KAR

NAGRODY

PLAN POSTĘPOWANIA

EFEKTYWNA WSPÓŁPRACA Z MŁODZIEŻĄ

0x08 graphic

akceptacja

zaufanie

jasne informowanie o naszych wymaganiach, oczekiwaniach

PEDAGOGIKA SERCA

  1. KOCHAM, WIĘC JESTEM

0x08 graphic
GENY

0x08 graphic
RODZINA

CHARAKTER

0x08 graphic

0x08 graphic
ŚRODOWISKO

WYCHOWANIE

  1. MIŁOŚĆ

emocja postawa „na tak”

EMOCJE - pierwotne funkcje psychiczne wspólne ludziom

0x08 graphic
0x08 graphic
i wyżej rozwiniętym zwierzętom

NIŻSZE WYŻSZE = UCZUCIA

  1. NIENAWIŚĆ

NIENAWIŚĆ - przeciwieństwo miłości

0x08 graphic
0x08 graphic

POSTAWA „NA NIE”

„emocjonalne odrzucenie indywidualne, z których wyrasta nienawiść grupowa” (Eibl-Eibesfeldt)

  1. DZIECI NIEKOCHANE PO LATACH

  1. OD POCZĘCIA DO NARODZIN

  1. PORÓD

  1. PIERWSZE 5 LAT ŻYCIA

nie ma zaspokojonych podstawowych potrzeb psychicznych:

  1. SUMIENIE DZIECKA

  1. SZKOŁA - ROZWIJA CZY TŁUMI ZDOLNOŚĆ KOCHANIA?

Warunki, które powinien spełniać dobry nauczyciel, pedagog:

    1. umiejętność nawiązywania z dziećmi kontaktu emocjonalnego

      • przyjaźń koleżeńska i przyjaźń z nauczycielem

      • antypedagogika - wystarczy tylko asystować dziecku przy wprowadzaniu go w życie

      • pedagogika serca - nie może się obejść bez wzorców osobowych

    1. sytuowanie się przy dziecku

      • pedagog jako starszy przyjaciel, doradca

      • samorządność autentyczna (forma republiki dziecięcej)

    1. umiejętność rozwijania twórczości artystycznej dziecka

    1. bliski kontakt z naturą, literaturą, sztuką

    1. naczelna zasada - podmiotowość dziecka

      • aby eliminować zło „pedagogika indywidualności”

  1. O SZCZĘŚCIE DLA KAŻDEGO DZIECKA

MIŁOŚĆ + SPRAWIEDLIWOŚĆ = RÓWNOŚĆ

PEDAGOGIKA ALTERNATYWNA

INNE NOTATKI

PEDAGOGIKA OGÓLNA

Pedagogika ogólna podejmuje i bada te problemy, które mają charakter powszechny, uniwersalny i determinują przebieg i skuteczność procesu wychowawczego, jego rolę społeczną, kulturotwórczą, i jego udział w tworzeniu osobowości.

Opracowuje ogólne zasady, koncepcje i metody badania rzeczywistego wychowania w jej różnych wymiarach, aspektach, poziomach i powiązaniach.

Bada i określa możliwości kreowania i określa możliwości kreowania w określonych warunkach społeczno-kulturowych i cywilizacyjnych.

0x08 graphic

PEDAGOGIKA OGÓLNA

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
HISTORIA WYCHOWANIA DYDAKTYKA TEORIA

I MYŚLI PEDAGOGICZNEJ WYCHOWANIA

Pedagogika ogólna tworzy ogólnoteoretyczne podstawy jednostek dla badań pedagogicznych obejmujących różne dziedziny ludzkiej aktywności w ramach „pedagogiki szczegółowej” oraz metodologicznych podstaw dla badań empirycznych.

Filozofia wychowania + filozofia człowieka pedagogika ogólna jako nauka o wychowaniu

Analiza praktyki wychowania pedagogika empiryczna

Zyskanie odrębności od filozofii pedagogika empiryczna i normatywna

Główne założenie - człowiek jest wychowalny, wychowanie ma mu pomóc stać się takim, jakim może być ze względu na swoje wrodzone możliwości.

Istota wychowania polega nie tylko na pobudzanie naturalnych sił i potrzeb jednostki (potrzeba aktywności, orientacji w świecie, zaspokajania duchowych i fizycznych potrzeb, potrzeba bezpieczeństwa itp.), lecz także na kształtowaniu (kreowaniu) takich orientacji, postaw i umiejętności, dzięki którym może ona wejść jako świadoma i odpowiedzialna jednostka w świat życia społecznego, kultury i cywilizacji.

Wg Kazimierza Sośnickiego:

Wg Zygmunta Mysłakowskiego (1890-1971):

Wg Sergiusza Hessene (1887-1950):

Wg Bogdana Nawroczyńskiego (1882-1974):

Wg Bogdana Suchodolskiego:

Wg Janusz Gniteckiego:

Wg Mariana Nowaka:

Wg Joanny Rutkowiak:

Wg Andrzeja Tchorzewskiego:

Wg Zygmunta Wiatrowskiego:

HISTORIA WYCHOWANIA I MYŚLI PEDAGOGICZNEJ

Historia wychowania - nauka o metodach, formach i organizacji wychowania, ustrojach szkolnych i systemach oświatowych, także nauką o genezie i historii rozwoju myśli pedagogicznej.

Przedmiot badań: sposoby i formy organizacji wychowania dzieci, młodzieży i dorosłych w warunkach naturalnych i w specjalnych instytucji oraz geneza i rozwój myśli pedagogicznej w ciągu dziejów.

Jako odrębna dziedzina - w 2. poł. XVIII w.

Rozwój - XIX w.

Prekursorzy w Polsce - ks. Marcin Świątkowski, Hugo Kołłątaj.

Historycy wychowania w XIX w. - Józef Łukaszewicz, Bronisław Trentowski, Antoni Danysz, Kazimierz Morawski, Antoni Karbowiak.

Przełom XIX i XX w. i wiek XX - A. Łuczkiewicz, Franciszek Majchrowicz, Franciszek Bizoń, Stanisław Kot, Bogdan Nawroczyński, Ludwik Chmaj, Stefan Wołoszyn, Łukasz Kurdybach, Tadeusz Pasierbiński, Zbigniew Marciniak, Wanda Borawska-Nowak, Ryszard Wroczyński, Józef Krasucki, Stanisław Michalski.

Związki z historią filozofii, historią religii i kościołów, historią etyki, historią psychologii, prawa i doktryn politycznych, historii polityki i gospodarki, historii poszczególnych nauk.

Starożytność

Średniowiecze

Renesans

Czasy nowożytne - XVII i XVIII w.

XIX i XX w.

STADIA NAUCZANIA (WG HERBARTA)

  1. JASNOŚĆ - rozbicie materiału nauczania na elementy i skupienie na nich uwagi uczniów. Zatrzymywanie się przy każdym z elementów tak długo, aby uczeń mógł zrozumieć szczegół. Podążanie (powolne) naprzód.

  1. KOJARZENIE - ogarnianie większej liczby szczegółów, wiązanie materiału nowego z przyswojonym dawniej, zazwyczaj przez mechaniczne powtarzanie lub „swobodną rozmowę”, która była swoistą odmianą pogadanki szkolnej.

  1. SYSTEM - uporządkowanie przyswojonych wiadomości, dochodzenie do uogólnień, umiejscowienie nowych faktów w dotychczasowym systemie wiedzy, ujęcie w całość, uwydatnienie głównych myśli.

  1. METODA - zastosowanie, wykonywanie prac i zadań, by uczeń mógł wykazać, czy pojął główne myśli „w sposób należyty”.

Stopnie te wyznaczają tok nauczania wszystkich przedmiotów na wszystkich szczeblach nauki szkolnej. Jest to jednak ciasny schemat metodyczny.

DYDAKTYKA „PROGRESYWNA” (JAN DWEY)

5 stopni w „pełnym akcie myślenia”:

Między tymi etapami obserwacji - umysłowa strona całkowitego aktu myślenia.

Learning by doing

OSIĄGNIĘCIA DYDAKTYKI POLSKIEJ 2. POŁ. XX WIEKU

OGNIWA PROCESU NAUCZANIA - UCZENIA SIĘ

  1. w toku podającym: