METODOLOGIA BADAŃ

PEDAGOGICZNYCH

dr B. Krajewska

ZAGADNIENIA:

1. Elementy wiedzy o nauce i poznaniu naukowym.

2. Metodologia badań pedagogicznych jako nauka

3. Teoretyczne aspekty badań pedagogicznych

4. Typologia badań pedagogicznych ze względu na celowość organizacji, przedmiot i procedurę.

5. Badania ilościowe i jakościowe w pedagogice.

6. Przedmiot i cel badań pedagogicznych

7. Problemy i hipotezy w badaniach pedagogicznych

8. Zmienne i wskaźniki w badaniach pedagogicznych

9. Organizacja i etapy badań pedagogicznych

10. Metody, techniki i narzędzia badawcze.

11. Charakterystyka metod badań pedagogicznych

12. Pojęcia i skale pomiaru

13. Zasady opracowania materiałów badawczych

LITERATURA:

1. Tadeusz Pilch, T. Bauman, Zasady badań pedagogicznych - strategie ilościowe i jakościowe. Warszawa 2001

2. T. Pilch, Zasady badań pedagogicznych. Warszawa, 1998.

3. M. Żobocki, Metody i techniki badań pedagogicznych. Kraków, 2000.

4. M. Żobocki, Wprowadzenie do metodologii badań pedagogicznych. Kraków, 1999

5. K. Konarzewski, Jak uprawniać badania oświatowe - metodologia praktyczna. Warszawa 2000

6. Metodologia pedagogiki społecznej, red. R. Wroczyński, T. Pilch. Wrocław, 1974

7. S. Nowak, Metodologia badań społecznych, Warszawa 1985

8. Pedagogika, red. Z. Kwieciński, B. Śliwerski, t. 1. Warszawa 2005

1. ELEMENTY WIEDZY O NAUCE I POZNANIU NAUKOWYM

Nauka - pojecie wieloznaczne - zmiany na skutek zmian w poznaniu, ale pod naciskiem polityki i religii

Możemy rozróżnić naukę w sensie:

• dydaktycznym - czynności nauczania i uczenia się

• instytucjonalnym - dyscyplina naukowa uprawiana w szkole lub innych ośrodkach naukowo-badawczych

• treściowym - system uzasadnionych twierdzeń i hipotez, oddających obraz danego obszaru rzeczywistości, czyli sposób wiedzy o przyrodzie, społeczeństwie i człowieku

• historyczno-socjologicznym - nauka to dziecina kultury, która obejmuje działalność poznawczą, uprawianą przez uczonych, obejmuje również wytwory tej działalności, jak również narzędzia i środki oraz upowszechnia wyniki badań.

• funkcjonalnym - ogół czynności, które składają się na działalność badawczą, prowadzą do tworzenia i rozwijania nauki w sensie treściowym

Cechy wspólne nauk społecznych - są one:

• obiektywne - badamy coś bez jakichkolwiek uprzedzeń

• deterministyczne - wszelkie zjawiska podlegają pewnym prawidłowościom

• generalizujące - zmierzają do ustalenia ogólnych zasad ogólnych praw

• intersubiektywne - fakty są dostępne każdemu poznającemu człowiekowi

• logiczne - w racjonalny logiczny sposób, te fakty są przedstawiane

• otwarte i dopuszczające zmiany - twierdzenia mogą być uzupełniane i modyfikowane

• sprawdzalne - wyniki i metody mogą być sprawdzane na drodze teoretycznej oraz empirycznej

Poznanie naukowe (cechy):

• usystematyzowane - określone zasady, rygory

• obiektywne - nastawienie badacza nie ma znaczenia

• sprawdzalne - można je powtarzać

• utylitarne pozwala na rozwiązanie konkretnej trudności i wyjaśnienie zjawiska

• twórcze lub destruktywne

Dwa zespoły faktów w poznaniu naukowym:

1. zabiegi instrumentalne

2. dyspozycje psychiczne in. postawa intelektualna - nastawienie badacza

Zasady poznania naukowego

1. Postępowania badawcze - musi być zgodne z metodologią.

2. Język - jasny prosty, aby był zrozumiały

3. Twierdzenia mogą być uznane za naukowe jeśli mają dostateczne uzasadnienie

4. Krytycyzm wobec wszelkich tez i twierdzeń

5. Twórczy charakter - chodzi o wyniki poznania i umiejętność ich praktycznego wykorzystania.

Bardzo ważna jest postawa badacza. Powinna mieć następujące cechy:

1. intelektualna dociekliwość

2. śmiałość i inwencyjność myślenia - podejmowanie się badań z zakresach wyglądających na nieosiągalne

3. krytycyzm i ostrożność

4. systematyczność, ścisłość i precyzja - jasność myśli i oszczędność słów

5. wszechstronność i bezstronność (do przedmiotu badań)

6. rozległa widza o przedmiocie badań

Cel badań

• Co badać - fakty czy opinie, sądy o faktach

• Czy poszukiwać odpowiedzi na pytania: „jak jest?” czy „dlaczego tak jest?”

Cele dzielimy na 3 grupy:

1. Eksploracyjne - dążymy do poznania podstawowych faktów, zbiorowości lub kwestii

2. Opisowe - bardzo dokładny opis wydarzeń

3. Wyjaśniające - wzbogacania wyjaśnień teoretycznych, poszerzanie nowych kwestii i problemów

W wyniku poznania powinniśmy otrzymać wiedzę:

• ścisłą

• pewną

• ogólną

• prostą

• o maksymalnej zawartości informacji

Prawa nauki - pewne twierdzenia, w postaci zdarzeń ogólnych lub w przybliżeniu ogólnych, np.: prawo formalne, empiryczne, ogólne, historyczne.

Prawidłowości - pewne związki i relacje jakie zachodzą pomiędzy cechami i zdarzeniami w rzeczywistości

• nawiązuje do determinizmu

Mają 3 rodzaje:

1. prawidłowości przyczynowe - zakładają, że po każdym zdarzeniu następuje zdarzenie późniejsze

2. prawidłowości strukturalne - dwa lub więcej zdarzeń występuje łącznie tworząc pewne struktury

3. prawidłowości funkcjonalne - określonym zmianom pewnych cech zjawisk odpowiadają zmiany innych cech lub zmiany innych zjawisk

Wyjaśnienie naukowe, czyli pewne tłumaczenie, rozumienie, które odpowiada na pytanie dlaczego zdarzyło się pewne zjawisko

Rodzaje wyjaśnień naukowych:

• wyjaśnienie genetyczne

• wyjaśnienie funkcjonalne - poszukiwanie odpowiedzi na pytanie jak pewne zjawiska wpływają na siebie wzajemnie

• wyjaśnienie teleologiczno-funkcjonalne - poszukiwanie odpowiedzi na pytanie po co?

• wyjaśnienie logiczne - odwołanie się do logiki

Dekalog dla badacza - jest cos takiego - świadczy o ważności tych badań

2. METODOLOGIA BADAŃ PEDAGOGICZNYCH JAKO NAUKA

Podstawowe przesłanki, które skłaniają do badań.

• Potrzeba badań wynika ze zmiany życia, pojawiają się problemy, na które trzeba odpowiedzieć.

• Pojawiają się nowe narzędzia - możemy je wykorzystać do zgłębiania problemów, opracowywania i sprawdzenia ich

• Powstają nowe koncepcje, założenia, które trzeba zweryfikować staramy się przez to ulepszać praktykę pedagogiczną i wprowadzać zmiany (szkoła, rodzina) !!!

• Wzbogacanie wiedzy pedagogicznej

Jak badać aby było dobrze, właściwie?

Zasady - pewne dyrektywy, zalecenia, które obowiązują w badaniach pedagogicznych

Sposoby - metody i techniki postępowania badawczego to procedury czy też strategie badań, związane z konstruowaniem, gromadzeniem i opracowywaniem materiału badawczego (są zaplanowane, zorganizowane).

• Ta definicja świadczy o tym, że nie jest to proces przypadkowy, chaotyczny, ale zorganizowany.

Ta metodologia może być uprawiana na 2 sposoby:

1. Metodologia opisowa - zajmuje się głównie opisem i analizą przeprowadzonych dotychczas badań z punktu widzenia metod i zasad, które już są w tych badaniach

2. Metodologia normatywna - zajmuje się metodami, zasadami i sposobami postępowania w sensie postulatywnym tzn. formułuje przesłanki, założenia, które są istotne dla badań pedagogicznych, tworzy nowe metody i techniki

Ze znajomości podstawowych zasad i sposobów metodologii wynika:

• większa świadomość metodologiczna (świadomość ważności elementów składających się na ten proces) przeprowadzone badania mogą być bardziej rzetelne.

• odróżnienie wiedzy naukowej od wiedzy zdrowo rozsądkowej, potocznej

• potrafimy krytycznie czytać prace pedagogiczne.

• pozwala nam dostrzec iż podejmowane problemy badawcze mają często złożony charakter i możemy je rozwiązać przy pomocy wielu metod i wielu technik badawczych.

• uświadamia nam komplementarność różnych sposobów podejścia badawczego (analiza i dokładna interpretacja).

• uczy nas też pewnej skromności w głoszeniu swych opinii.

• utwierdza nas w przekonaniu o przydatności dla poprawnego uprawiania pedagogiki a także takich nauk jak matematyka, logika, socjologia, psychologia, etyka czy filozofia itp.

3. TEORETYCZNE ASPEKTY BADAŃ PEDAGOGICZNYCH

Poprawność logiczna i językowa - np. w formułowaniu hipotez

poprawność logiczna :

• uzasadnianie głoszonych twierdzeń (jest to konieczne i możliwe ponieważ mamy literaturę przedmiotu do której możemy się odwołać, do teorii też i do przeprowadzonych badań)

• odwoływanie się do pewnych argumentów „za” i ewentualnie „przeciw” co do twierdzenia

• dzielenie się swoimi wątpliwościami (wydaje się być może), formułowanie wyników w taki sposób, że to co przedstawiamy jest wiarygodne i prawdziwe.

poprawność językowa:

• komunikatywny sposób przedstawiania informacji np. jasny, wyraźny, jednoznaczny; jeśli taks ie niestanie to rezultaty nie będą miały szansy zostać wykorzystane.

Brak poprawności gdy:

• używamy słów, których nie znamy, nie rozumiemy,

• brak spójności i logiczności

• cytaty nic nie wnoszą

• formułowanie myśli w sposób zawiły i trudny,

• przedstawianie myśli w sposób skrótowy

• są błędy ortograficzne i stylistyczne.

Błędy metodologiczne:

1. Brak poprawności logicznej lub językowej

2. Brak precyzji w formułowaniu celów badawczych i hipotez (mogą być zbyt szczegółowe lub zbyt ogólne przez to nie będą informować co jest celem).

3. Mało trafny dobór technik i metod badawczych (musimy dostosować metody, ważne zastosowanie więcej niż jednej metody lub techniki).

4. Brak pogłębionego opisu i analizy wyników badań. co wynika z tego, że taki procent badanych tak odpowiedział ?

5. Wyciąganie błędnych wniosków końcowych

6. Wadliwa struktura pracy (np. spis treści nie powinien być ani zbyt szczegółowy ani zbyt ogólny).

7. Niedosyt teorii (brak uzasadnienia tego zagadnienia w teorii).

8. Tytuł pracy jest nie współmierny z treścią

9. Pomijanie badań, które zostały wcześniej przeprowadzone w danej sprawie

10. Nie znajomość najnowszej literatury z tego zakresu

11. Pośpiech w przeprowadzanych badaniach.

12. Zbyt duża objętość pracy.

Badania są wartościowsze im bardziej osadzone są w określonej teorii - konieczność!

Teorie pedagogiczne:

Teoria - pewien zasób wiedzy, zbiór logicznie powiązanych ze sobą tez.

Cechy teorii pedagogicznych:

1. Jest uporządkowana

2. Poprawna logicznie

3. Twórczy charakter

4. Spójność

5. Prostota

6. Prawdziwość

7. Dokładność

8. Ogólność

9. Sprawdzalność empiryczna

Podstawowe rodzaje teorii pedagogicznych:

1. Teorie generalizujące - istotą jest dokładny opis i wyjaśnienie wycinka rzeczywistości pedagogicznej, który interesuje badacza (wyczerpująco przedstawiamy).

2. Teorie prakseologiczne - dotyczą wyjaśniania czy też zrozumienia różnych strategii oddziaływań mających na celu usprawnienie/ulepszenie praktyki pedagogicznej.

Te teorie spełniają swoje funkcje:

1. f. generalizująca - usystematyzowanie i połączenie wchodzących w jej skład twierdzeń w pewną spójną i logiczną całość.

2. f. komunikatywna - treści, które są formułowane są jednakowo zrozumiałe przynajmniej przez specjalistów danej dziedziny (ważne aby te treści były jednoznaczne, jasne i wyraźne).

3. f. praktyczna - zakłada społeczną użyteczność głoszonych twierdzeń tzn. wykorzystanie ich w praktyce.

4. f. predyktywna - pozwala na przewidywanie różnego rodzaju zachowań lub postaw postępowania pedagogicznego, pozwala również przewidywać efektywność zastosowanych sposobów pracy wychowawczej (stosują pracę demokratyczną i więcej sukcesów niż autorytarna).

5. f. heurystyczna - przede wszystkim poddawanie analizie sformułowanych problemów badawczych, hipotez, jak również formułowanie zupełnie nowych problemów badawczych i hipotez, które do tej pory nie były formułowane. Pozwala na przewidywanie skuteczności poczynań naukowo - badawczych a także przestrzega przed podejmowaniem badań, które mogą być z góry skazane na niepowodzenie.

Podsumowując: znaczenie teorii pedagogiki pomaga nam uniknąć wyważania otwartych drzwi.

3 rodzaje faktów, które biorą udział w tworzeniu teorii:

1. Fakty dostępne uczonemu w bezpośrednim doświadczeniu zmysłowym, są to wrażenia odbierane w procesie percepcji nie wybiegające poza percepcję zmysłową i nie poddawane interpretacji.

2. Konkretne spostrzeżenia w wyniku których zdajemy sobie sprawę z przynależności obserwowanych faktów do określonej klasy zjawisk, sytuacji, rzeczy. Możemy je nazwać i opisać.

3. Fakty powstające przy szczególnym udziale badacza - uczonego; fakty te wymagają umiejętności abstrakcyjnego rozumowania na wysokim poziomie ogólności i nie są dostępne obserwacji. Powstają często w wyniku interpretacji wrażeń i spostrzeżeń np. inteligencja, postawy, zdolności.

Teorie mogą powstawać na drodze

1. indukcji (od szczegółu do ogółu)

2. dedukcji (od faktów ogólnych do faktów szczegółowych).

4. TYPOLOGIA BADAŃ PEDAGOGICZNYCH (klasyfikacja)

I kryterium: cel badań:

1. teoretyczne badania (podstawowe)

• mają na celu gromadzenie wiedzy teoretycznej,

• samo badanie przynosi wewnętrzną satysfakcję i jest osądzane przez innych uczonych,

• wolność co do doboru obiektów i problematyki badań.

• badania są oceniane w oparciu o normy naukowe i standardy naukowości ( b. ważna jest tu spójność i ład logiczny projektu badawczego)

• celem też jest wkład, rozwój wiedzy teoretycznej a także publikacja ich wyników.

2. eksperymentalne badania (weryfikacyjne)

3. diagnostyczne badania z odmianami badań terapeutycznych i prognostycznych

Ad. 2 i Ad. 3 - są to tzw. badania stosowane - tzn. takie, które rozwiązują konkretny problem i pozwalają coś ulepszyć lub zmienić. Cechy badań stosowanych:

• badanie jest częścią płatnej pracy,

• oceniane jest przez zleceniodawcę,

• problemy badawcze są tu konkretne, można w tych badaniach pomijać standardy naukowe (czasem przeprowadzone bardzo szybko dopuszczalna jest pewna bylejakość.

• wiodący cel: tych badań jest osiągnięcie korzyści praktycznych a sukcesem jest wykorzystywanie ich wyników przez zleceniodawcę.

II klasyfikacja: organizowanie przebiegu badań:

1. badanie zespołowe lub indywidualne - prowadzącym jest albo jedna osoba albo są to zespoły badawcze podejmujące konkretny problem

2. badania terenowe - wywodzą się z badań socjologicznych, badaniem obejmujemy pewien teren, środowisko z uwagi na pewne cechy, które nas interesują

3. badania powtarzalne (panelowe) - pozwalają na poznanie pewnej cechy pod wpływem czasu i naturalnych okoliczności - możemy badać daną zbiorowość te same cechy na przestrzeni lat.

4. badania eksperymentalne - pewien czynnik, który wprowadzamy i sprawdzamy

III klasyfikacja: przedmiot naukowego badania:

1. badania opisowe - mają za przedmiot pojedyncze zjawiska, zdarzenia, owocem tutaj jest opis sprawozdawcy w oparciu o różnego rodzaju sondaże, badanie statystyczne.

2. badania wyjaśniające - poszukują związku pomiędzy cechami, zmiennymi, są wielowątkowe, poszukują przyczyn badanych związków zjawisk, ich źródeł, zależności.

IV Klasyfikacja: procedura badawcza

1. badania instytucji - placówki itd.

2. badania zbiorowości - np. gr. studentów

3. badania zjawisk i procesów

V klasyfikacja: kryterium celów:

1. badania opisowe

2. badania eksploracyjne

3. badania wyjaśniające

VI klasyfikacja: użyteczność:

1. badania podstawowe

2. badania stosowane

VII klasyfikacja: czas:

1. badania przekrojowe

2. badania dynamiczne

3. badania studium przypadku

VIII klasyfikacja: metodyka postępowania:

1. badania ilościowe

2. badania jakościowe

XIX klasyfikacja: potrzeby jakie to badanie ma spełniać:

1. badania typowo-poznawcze - dążą do wzbogacenia wiedzy, efektem są nowe twierdzenia lub nowe teorie.

2. badania dla potrzeb praktyki - podejmują konkretny problem wynikający z praktyki a ich efektem są twierdzenia o charakterze diagnostycznym, terapeutycznym bądź prognostycznym.

• Informacje dla pewnych przekształceń i zmian jakie powinniśmy wprowadzić.

Podział na badania ilościowe i jakościowe jest tu najważniejszy!

5. BADANIA ILOŚCIOWE I JAKOŚCIOWE

Badania ilościowe - ograniczamy się do liczb, dane statystyczne

Badania jakościowe - na podstawie liczby, danych statystycznych będą dokonywane analizy, komentarze, weryfikacje, wnioski (interpretacje wyników) i uogólnienia. Są one najbardziej pożądane.

Jaka jakość wynika z ilościowych badań? obecnie bardzo łączy się te 2 rodzaje badań.

Są zaprzeczeniem badań ilościowych, są określane czasem jako badania miękkie - tzn. przeprowadzone za pomocą nie ustrukturyzowanych metod i technik badawczych(czyli niestandardowych, uniwersalnych)

Ważna jest tu analiza kontekstu sytuacyjnego zjawisk, które poznajemy. Zakłada się bowiem te zjawiska, które chcemy poznać występują wraz z innymi faktami, innymi zjawiskami, które im towarzyszą. Dyrektywa w badaniach jakościowych zawiera się w słowach „idź i zobacz”. Badacz sam zgłębia i poznaje fakty, nie wymaga się uzasadnienia teoretycznego aż tak, tak samo nie przywiązuje się uwagi do precyzyjnego formułowania celów badawczych i hipotez, jak również wyłonienia zmiennych.

Duże znaczenie mają tu osoby badane nie zależnie czy to dziecko czy osoba dorosła - stanowią one kompetentne źródło wiedzy i konieczne jest podmiotowe traktowanie tych osób w sposób partnerski przez badacza, a nie z pozycji wyżej stojącego. Znajdują bardo duże oparcie w etnografii, hermeneutyce i fenomenologii.

Etnografia → zajmuje się życie, kulturą i obyczajami dawnych plemion. Te badania powinny odbywać się w naturalnym środowisku. Przeniesienie do pedagogiki: pewne zjawiska powinniśmy tak badać jak byśmy ich nie znali.

Fenomenologia → subiektywny wymiar badań tzn. badacz wykazuje pewną empatię w stosunku do badanych osób, twierdząc, że taka postawa jest równie ważna jak i wiedza, która pochodzi np. z różnych pomiarów.

Hermeneutyka → czyli teoria interpretacji form ekspresji ludzkiej, zwraca uwagę iż w tych badaniach jakościowych powinniśmy przywiązywać znaczenie do kontekstów badanych zjawisk.

Badania ilościowe - słabe strony:

1. Nie ukazują kontekstu badanych zjawisk

2. Ograniczają się do rejestracji zewnętrznych zachowań

3. Nadmiernie koncentrują się na dużej liczbie danych ilościowych

4. Często badania ilościowe przesądzają o wynikach badań

5. Język często narzucony jest przez badacza

6. Zbyt mała dbałość o atmosferę przebiegu działania (nie przywiązuje się do tego wagi aby była ona właściwa)

↑

Wskazują one o randze badań jakościowych

Coraz częściej akceptuje się połączenie badań ilościowych i badań jakościowych.

Badania jakościowe - nie ma aż tak ścisłych zasad, wymogów w formułowaniu celów. Nie musi być wszystko dokładnie sprecyzowane

Warunki skuteczności badań jakościowych:

• Trafność → tzn. aby dostarczały one rzeczywiście tego co zamierzamy za ich pomocą badać, aby były dokładne i wiarygodne, kryterium trafności np. dyskusje, wywiady, rozmowy, które przeprowadzamy z osobami badanymi.

• Rzetelność → możemy ocenić poprzez kryteria:

1. Wiarygodność wypowiedzi osób badanych

2. Otwartość

3. Szczerość

4. Spontaniczność

5. Powoływanie się na wypowiedzi badanych osób

6. Bliskość kontaktu badacza z osobami badanymi i tym samym brak jakichkolwiek zakłóceń.

7. Prowadzenie badań w sposób systematyczny i ciągły

W badaniach jakościowych ważnym elementem są osoby, które udzielają nam informacji. Podmiotowe traktowanie jest również warunkiem dobrze przeprowadzonych badań. Nie występujemy jako osoby lepsze, osoby badane są dla badacza partnerem w dodatku kompetentnym (kompetentne źródło wiedzy). Ważne jest nawiązanie bliskich kontaktów z tymi osobami, pozyskanie ich zaufania a im zapewnienie bezpieczeństwa, okazywania akceptacji i empatii, to musi być autentyczna postawa.

Dla poprawnego przeprowadzenia tych badań jakościowych ważne jest to iż dotyczą złożonych problemów i nie można ich wyjaśnić za pomocą badań ilościowych.

Mamy możliwość opisu kontekstu sytuacyjnego, odwołania się do wyobraźni i intuicji badacza (czyli swoich).

Należy zadbać też o prawidłowy dobór osób do - do celu, przedmiotu itd.

Wady badań jakościowych:

1. Niedosyt (brak) otwartości, komunikatywności, naturalności.

O - wiąże się z rezygnacją z metod badań odpowiednio ustrukturyzowanych i skategoryzowanych.

K - kontakt interpersonalny jaki nawiązujemy z osobami badanymi

N - badanie zjawisk w naturalnych warunkach

2. Pobieżne przedstawienie wyników (niedokładnie)

3. Błędna interpretacja materiału badanego - rozbieżność między zebranymi informacjami a ich interpretacją.

4. Ograniczenie się do kilku przypadków - ograniczony zakres

5. Nadużywanie zaufani osób badanych

6. Tendencyjność w gromadzeniu materiału badawczego (koncentrujemy się na danych faktach a innych nie bierzemy już pod uwagę).

7. Nie ograniczać się tylko do badań jakościowych. Czyli połączenie badań jakościowych i badań ilościowych !

Charakterystyka badań ilościowych:

Przedmiotem - może być wszystko co można policzyć i zmierzyć

Badanie te wiążą się z pomiarem.

Pomiar - przypisywanie cyfr przedmiotom lub zdarzeniom zgodnie z określonymi regułami, jest to określenie liczebności i wielkości tego co jest przedmiotem badań.

Podstawowe właściwości pomiaru - charakter liczbowy, pośredni i relatywny.

L - dane wyrażam w liczbach

P - pewne zjawiska czy fakty badamy w sposób pośredni w drodze wnioskowania na podstawie pewnych wskaźników np. mierzenie osiągnięć szkolnych (poprzez oceny itd.)

R - nie mierzymy z pewnością absolutną, zawsze jest jakiś margines błędu.

Dydaktyka - stosuje ona najszerszy pomiar

Typy skal pomiarowych:

1. Nominalna - inaczej skala mianowa, nazwowa, polega na podporządkowywaniu zjawiskom liczb czyli etykiet tożsamości czy też nazw np. lista uczniów w klasie zapisanych w dzienniki pod określonym numerem (jest pewien porządek).

2. Porządkowa - Pozwala określić pozycje, czyli miejsce jaką zajmuje każdy z badanych osób lub przedmiotów w uszeregowanym i uporządkowanym zbiorze zgodnie z kryteriami. Jest ona niedokładna np. nie mamy określeń ile? O ile? te elementy są od siebie większe. (jest tylko że coś jest większe od czegoś). Możemy dzięki niej np. obliczyć średnią arytmetyczną, odchylenie standardowe

3. Interwałowa - porządkuje przedmioty, osoby, ale też pozwala na określenie dystansu jaki zachodzi pomiędzy tymi osobami, przedmiotami. (pozwala powiedzieć o ile, coś jest większe od czegoś).

4. Ilorazowa - pozwala na stwierdzenie, że jedna wielkość jest tyle i tyle razy większa od innej, albo jest większa o określony procent

Kryterium podziału to reguły dotyczące sposobu przypisywania liczb badanym przedmiotom bądź zdarzeniom. Są to operacje matematyczne i statystyczne, jakich używa się w poszczególnych skalach, kolejność skal świadczy o złożoności ich. Od najprostszej do najbardziej złożonej.

Najczęściej występujące skale to Nominalna i Porządkowa.

Warunki poprawności badań ilościowych:

1. Rzetelność - stałość wyników gdy pomiar zastosujemy ponownie wobec tego samego obiektu badań.

2. Trafność - aby pomiar mierzył to co faktycznie ma mierzyć, to co naprawdę stanowi przedmiot badań.

Rzetelność i Trafność wzajemnie się uzupełniają

Trafność może być:

• treściowa - adekwatność treści pytań, zdań w tym narzędziu pomiarowym z przedmiotem badań tzn. adekwatność pytań dotyczących tego co będziemy badać np. TV

• prognostyczna - określa możliwość przewidywań sposobu zachowania się osób badanych w przyszłości.

• kongruencyjna - pozytywna korelacja, relacja, zależność pomiędzy wynikami pomiaru, którego dokonujemy, a wynikami innych metod.

• teoretyczna -to zgodność wyników pomiarów z założeniami teorii, którego dotyczy.

Słabe strony badań ilościowych

• Brak szerszego kontekstu zjawisk badanych

• Niedosyt interpretacji wyników badań

• Pochopne wyciąganie wniosków

• Nieprecyzyjne określenie danego zjawiska

• Wadliwie skonstruowane techniki badań

• Niedokładność obserwacji ludzkich

• Nie przywiązujemy zbyt dużego znaczenia do miejsca i okoliczności

6. PRZEDMIOT I CEL BADAŃ PEDAGOGICZNYCH

Pytać o fakty lub o opinie: dlaczego tak jest?

Cele badań możemy podzielić:

• Cele eksploracyjne - to rozpoznanie pewnych faktów zbiorowości i kwestii, tworzenie pewnych obrazów badanych warunków i zjawisk. Generowanie nowych idei przypuszczeń i hipotez

• Cele opisowe - tworzenie bardzo szczegółowych opisów badanych zjawisk jak również porównywanie nowych danych, faktów do tych co są już znane

• Cele wyjaśniające - wzbogacanie teorii, sprawdzanie pewnych przesłanek i założeń, wspieranie albo też odrzucanie pewnych założeń i hipotez

• Cele naukowe - poznanie badanej rzeczywistości

Poprzez przeprowadzenie badań możemy sprawdzać dotychczasową wiedzę.

Celem jest wzbogacenie tej wiedzy - poznanie nowych faktów , zjawisk, które do tej pory nie były poznane

Z celem związany jest przedmiot badań - dziedzina zjawisk, która interesuje badacza.

Rzeczywistość społeczna składa się z podstawowych elementów:

• Zbiorowości i zbiory społeczne

• Instytucje społeczne - różnego rodzaju organy

• Procesy i zjawiska społeczne.

7. PROBLEMY I HIPOTEZY W BADANIACH

Problem badawczy - jest to przedmiot wysiłków badawczych, jest to przedsięwzięcie badawcze, którego badacz się podejmuje. Problem badawczy to pytanie lub zespół pytań, na które odpowiedzi ma dostarczyć badanie. To pytanie o naturę badanego zjawiska, o zależności i związki pomiędzy zdarzeniami, to również uświadomienie sobie trudności w poznaniu rzeczywistości. Stan naszej niewiedzy wyrażamy w formie pytania.

Można wyróżnić rodzaje problemów:

Podział dychotomiczny:

1. Problemy teoretyczne i praktyczne

2. Problemy ogólne i szczegółowe

3. Problemy podstawowe i cząstkowe

Inny podział:

1. Problemy naukowo - badawcze pytania, które pozostają bez odpowiedzi w dotychczasowym dorobku wiedzy pedagogicznej

2. Problemy subiektywnie badawcze, które stanowią nowość dla samego badacza

3. Problemy badawcze jako pytania o zmienne, pytania o pewne wartości, które są charakterystyczne dla zjawisk, przedmiotów, które badamy, pytania o relacje między zmiennymi

4. Problemy w postaci pytań do rozstrzygnięcia (czy) możliwe odpowiedzi: tak, nie

5. Problemy w postaci pytań dopełnienia, nie sugerują żadnych odpowiedzi (kto co ile gdzie jak) wystrzegać się formułowania pytań z partykułą „czy”

Poprawność w formułowaniu:

1. Sformułowanie problemów w sposób jasny, prosty i wyczerpujący

2. Precyzyjne, niezbyt ogólne

3. Wyczerpywać winny zakres naszej niewiedzy zawartej w temacie.

4. Ukazywać zależności między zmiennymi

5. Powinny dotyczyć zmiennych, które dadzą się zbadać i zmierzyć

6. Rozstrzygalność empiryczna i wartość praktyczna

7. Usytuowanie problemu na tle dotychczasowego dorobku nauki - znajomość teorii

8. Przydatność praktyczno - użyteczna

Geneza problemów badawczych

Pierwsze źródła: osobiste preferencje badacza

Drugie źródła: potrzeby społeczne - czy nasze zainteresowania wynikają z potrzeb społecznych kraju i czy rozwiązanie tego problemu będzie miało określoną wartość praktyczna i jaki będzie je zakres

Trzecie źródła: aspekty naukowo-metodologiczne - czy problem nie jest dosłownym rozwiązaniem, czy przyczyni się do rozwoju wiedzy

Hipoteza - z greckiego: przypuszczenie, domysł

Hipotezy są to pewne stwierdzenia, co do których istnieje prawdopodobieństwo, że są trafną odpowiedzią na sformułowany problem badawczy. W skrócie hipoteza to odpowiedź na problem badawczy.

Hipotezy - pewne przypuszczenia i założenia; nie jest to zdanie traktowane jako pewnik, dopiero badania weryfikują hipotezy, na podstawie badań możemy hipotezę przyjąć lub odrzucić.

Każdy problem badawczy musi mieć hipotezę (czasem więcej niż jedną).

Hipotezy mają postać zdań twierdzących, oznajmujących, mają formę twierdzeń.

Hipoteza jest przypuszczalnym twierdzeniem, dotyczącym relacji między zmiennymi lub jest zdaniem opisującym związki pomiędzy zjawiskami, które sprawdzamy na drodze badań empirycznych.

Postulaty dotyczące hipotez:

1. aby hipoteza była nowa - wskazywała nieznane dotąd aspekty danego zjawiska

2. aby hipoteza była ogólna - obejmowała wszystkie fakty, procesy, zjawiska których dotyczy

3. aby była jasna - spełnienie wymagań komunikatywności

4. aby była wolna od sprzeczności wewnętrznych

5. aby była empirycznie sprawdzalna - aby poprzez przeprowadzone badania można było hipotezę potwierdzić lub odrzucić

Typy / rodzaje hipotez:

• hipotezy proste - są wyprowadzane z prostych obserwacji, dość krótkie

• hipotezy złożone - ukazują powiązania między zdarzeniami, zawierają przyczyny, skutki tychże zdarzeń

• hipotezy podstawowe - gdzie chcemy wyjaśnić zasadniczy, podstawowy problem

• hipotezy częściowe - ujmujące fragmentaryczne zagadnienie

• hipotezy ogólne - w sposób całościowy ujmują dane zagadnienie

• hipotezy szczegółowe

• hipotezy heurystyczne - odkrywcze, zupełnie nowe

• hipotezy robocze - formułowane na wstępie całego procesu, mają charakter pomocniczy

• hipotezy wysoko, średnio i mało prawdopodobne

Sposoby tworzenia hipotez:

1. możemy wysuwać hipotezę z istniejącej teorii - na ogół odwołujemy się do tej teorii

2. wysuwamy hipotezę poprzez uogólnianie zebranych danych

3. wczuwanie się badanego w określone sytuacje społeczne, czyli wysuwanie wniosków na podstawie własnych doświadczeń

4. inspiracją w tworzeniu hipotez jest również codzienna praktyka

Warunki poprawności hipotez:

1. hipoteza tłumaczy w sposób dostateczny znane fakty

2. hipoteza możliwa jest do zweryfikowania, potwierdzenia w przeprowadzonych badaniach

3. dotyczy istotnych zdarzeń dla danej nauki i ma moc teoriotwórczą

4. jest zdaniem wysoce prawdopodobnym

5. jest jednoznaczna i szczegółowo sformułowana

problem badawczy = pytanie lub zespół pytań,

hipoteza = odpowiedź

Problemy badawcze mogą się zaczynać od: Co…? Jak…? Ile…? Jaki…? Dlaczego…?

Lepiej aby nie zaczynały się od Czy? Bo na to są odpowiedzi tylko tak i nie.

Ćwiczenie:

Proszę sformułować wyczerpującą listę problemów do następującego tematu:

Funkcje socjalizacyjne grupy rówieśniczej u dzieci szkół podstawowych.

Przykłady problemów badawczych:

• Jaki wpływ ma funkcjonowanie dziecka w szkolnej grupie rówieśniczej na jego relacje w rodzinie?

• Jaki wpływ mają relacje rówieśnicze w szkole podstawowej na późniejsze funkcjonowanie w społeczeństwie?

• Jakie są przyczyny złej socjalizacji dziecka w szkole podstawowej?

• Jakie są funkcje socjalizacyjne w grupie rówieśniczej?

• Jaki wpływ ma socjalizacja pierwotna w rodzinie na socjalizację wtórną w grupie rówieśniczej?

• Jak różnią się funkcje socjalizacyjne grupy rówieśniczej w szkołach podstawowych na wsi i w mieści?

• Jak niepełnosprawność dziecka wpływa na relacje rówieśnicze?

• W jakim wieku obserwuje się najsilniejszy wpływ grupy rówieśniczej?

• Jakie postawy, zachowania przekazuje dziecku grupa rówieśnicza?

• Jak mocne i trwałe są funkcje socjalizacyjne grupy rówieśniczej?

• Jaka jest hierarchia funkcji socjalizacyjnych?

• Jaki wpływ na społeczne funkcjonowanie dziecka ma grupa rówieśnicza?

• W jakim stopniu grupa rówieśnicza spełnia funkcje socjalizacyjne w porównaniu do innych grup?

• Jak funkcjonowanie w grupie rówieśniczej wpływa na obraz samego siebie?

• Jaki jest stopień identyfikacji dziecka z grupą rówieśniczą?

• Jaki jest stopień podatności na proces socjalizacji?

• Jak dziecko niedostosowane społecznie wpływa na funkcje socjalizacyjne grupy rówieśniczej?

• Jaki jest wpływ grupy rówieśniczej - pozytywny czy negatywny?

Zbuduj hipotezy do następujących problemów:

1. Jaki jest wpływ sytuacji rozwodowej w rodzinie na stan emocjonalny i zachowanie dziecka?

• Skłonność do zaburzeń emocjonalnych

• Możliwość trudności w założeniu rodziny

• Wpływa na skłonność do prób samobójczych

• Ma negatywny wpływ

• Dzieci są bardziej agresywne/zamknięte w sobie

• W życiu dzieci częściej dochodzi do rozwodu

• Mają niskie poczucie własnej wartości

• Mają problemy w nauce

• Skutki pozytywne?

2. Jakie czynniki warunkują narkomanię młodzieży?

• Brak miłości w domu

• Nuda

• Brak wzorców

• Wiek dojrzewania

• Destrukcyjny wpływ grupy rówieśniczej

• „Dziedziczna narkomania”

• Ciekawość

• Brak profilaktyki

• Źle wykształcony system wartości

Ćwiczenie: Sformułuj cel, przedmiot, problemy i hipotezy

Temat: Znaczenie mediów w kształtowaniu postaw współczesnej młodzieży

Przedmiot: wpływ mediów na postawy młodzieży

Cel: jak media wpływają na postawy współczesnej młodzieży

1. Problem: Czy media wpływają na postawy współczesnej młodzieży?

Hipoteza: Media wpływają/nie wpływają na postawy młodzieży.

2. Problem: W jaki sposób media wpływają na postawy młodzieży?

Hipoteza: Media wpływają na postawy młodzieży poprzez ciągłe pokazywanie jednego sposobu postępowania.

3. Problem: W jakim stopniu media wpływają na postawy młodzieży?

Hipoteza: Media są głównym źródłem postaw współczesnej młodzieży.

4. Problem: Jakie media najbardziej wpływają na postawy współczesnej młodzieży?

Na postawy młodzieży najbardziej wpływają telewizja i internet.

5. Problem: Jakie postawy są kształtowane pod wpływem mediów?

Media kształtują pozytywne postawy obywatelskie.

Media kształtują postawy agresywne.

6. Problem: Jak częstotliwość korzystania z mediów rzutuje na siłę ich wpływu?
   Hipoteza: Im większa częstotliwość korzystania z mediów tym większy ich wpływ na postawy młodzieży.

ZMIENNE I WSKAŹNIKI

Zmienne - są to cechy podstawowe, konstytutywne dla danego zdarzenia, zjawiska, które badamy. Są one próbą uszczegółowienia przedmiotu badań, czyli problemów badawczych hipotez. Zmienne to cechy, symptomy, czy też przejawy charakterystyczne dla badanych faktów, zjawisk, zdarzeń, procesów. Są konstruktami teoretycznymi, czyli hipotetycznymi.

Zmienną jest wszystko to, nad czym w szczególny sposób, w przeprowadzanych badaniach chcemy się skupić. Przykład:

• sieroctwo społeczne zmienne: opuszczenie, odtrącenie przez rodziców, poczucie osamotnienia

• kryzys rodzinny zmienne: liczba rozwodów, liczba sierot, przyczyny, skutki

• zmienne: płeć, wiek, wykształcenie, miejsce zamieszkania

Podział zmiennych:

1. zmienne dwuwartościowe - mają tylko dwie wartości, np. płeć

2. zmienne wielowartościowe

3. zmienne zależne i niezależne:

niezależne - przyczyna zmiennej zależnej; jest to ta cecha, która wpływa na zmienną zależną

zależne - skutki zmiennej niezależnej, będzie następstwem zmiennej niezależnej

4. zmienne pośredniczące, inaczej zmienne interweniujące lub zmienne niezależna zakłócające - są to pewne czynniki, które występują pomiędzy zmienną zależną i zmienną niezależną, najczęściej nie są objęte kontrolą podczas badań, mogą przybierać postać zmiennych konstruktywnych inaczej uniwersalnych, czyli występujących zawsze lub zmiennych interferujących, okazjonalnych, czyli pojawiać się sporadycznie.

5. zmienne kontrolne - są uszczegółowieniem zmiennym pośredniczących

6. zmienne ilościowe i jakościowe

zmienne ilościowe - zmienne, które możemy wyrażać za pomocą skal porządkowych, ilorazowych i interwałowych

zmienne jakościowe - mierzone za pomocą skali nominalnej

7. zmienne ciągłe, np. wzrost

8. zmienne dyskretne, np. płeć, wykształcenie

9. zmienne wychowawczo niezależne, np. warunki biologiczne rozwoju dziecka]

10. zmienne wychowawczo manipulowalne

Ćwiczenie:

Temat: Wpływ osoby wychowawcy na zachowanie dzieci

Zmienna zależna: zachowanie dzieci

Zmienne niezależne: cechy wychowawcy, styl kierowania grupą

Zmienne pośredniczące: wpływ rodziców, wpływ grupy

Wskaźniki - co wskazuje, że zmienna zachodzi, opisanie zmiennych

• to empiryczne czynniki, które wskazują jaka jest badana cecha

def. Pilcha

wskaźnikiem jest pewna cecha, zdarzenie lub zjawisko, na podstawie zajścia którego wnioskujemy z pewnością, bądź z określonym prawdopodobieństwem, iż zachodzi zjawisko, które nas interesuje.

Operacjonalizacja zmiennych - dobranie wskaźników do odpowiednich zmiennych.

Wskaźnik - cecha mierzalna badanych faktów, zjawisk; taka którą możemy zmierzyć, zbadać

Podział wskaźników:

1. wskaźniki empiryczne - występują wtedy, gdy wskazywane przez nie zjawisko daje się bezpośrednio zaobserwować

2. wskaźniki definicyjne - występują wówczas, gdy wynikają z definicji badanego zjawiska - nie możemy ich bezpośrednio zaobserwować

3. wskaźniki inferencyjne - odnoszą się do zjawisk bezpośrednio zaobserwowanych i nie wchodzą do definicji zaobserwowanych zjawisk. Najczęściej dotyczą ukrytych zmiennych, hipotetycznych, które mogą występować.

Do jednej zmiennej możemy dobrać dowolną liczbę wskaźników.

3 funkcje wskaźników:

1. funkcja komunikacyjna - łatwość i jednoznaczność rozumienia przez osoby

2. funkcja ekspresyjna - łączy się z ustaleniem zgodności wypowiedzi osób badanych z ich osobistymi przekonaniami

3. funkcja informacyjna - dotyczy wartości poznawczej i ustalenia zgodności, czy wypowiedzi osób badanych odpowiadają obiektywnym faktom

Zadanie -> sformułować zmienne do terminów:

1. Aspiracje życiowe młodzieży (cechy, które nas by w szczególności interesowały) - wykształcenie, pochodzenie, ambicje, aspiracje rodziców, - wpływ gr. rówieśniczej, rodzaje aspiracji, hierarchia ich.

2. Oddziaływanie wychowawcze zajęć poza szkolnych - postawa nauczycielska, nastawienie uczniów, środowisko, oferta zajęć poza szkolnych

3. Organizacja czasu wolnego dziecka - życie rodziny, sytuacja materialna, miejsce zamieszkania, inwencja własna, zainteresowania

Zmienne (cechy) - co chcielibyśmy badać? Poznawanie poprzez poziom

Wskaźniki do zmiennej:

1. Pozytywny stosunek do zmiennej

- zainteresowanie

- ambicje i inspiracje

- dobre warunki do nauki

- chęć poszanowania swojej wiedzy

2. Korzystna atmosfera życia rodzinnego

- pełna rodzina

- stosunek między nimi

- poczucie bezpieczeństwa

- umiejętność rozwiązywania konfliktów.

Schemat:

1. Faza - koncepcyjna: (przygotowanie nas do właściwych badań)

1. Ustalamy temat, przedmiot, cel, uzasadnienie dlaczego akurat nad takim problemem?, wstępne studia nad literaturą.

2. Problemy badawcze

3. Hipotezy badawcze - na wcześniej sformułowane pytania odpowiadamy, udzielamy odp.

4. Wybór terenu badań np. dobór miejscowości (i próby badawczej - dobór osób wśród których będziemy przeprowadzać badania.

5. Typologia zmiennych

6. Wyjaśnienie związków między zmiennymi (która to zależna a która nie zależna).

7. Typologia wskaźników do zmiennych (dobieramy jeden lub więcej).

8. Metody, techniki i narzędzia badań do odpowiednich metod dobieramy techniki a do nich odpowiednie narzędzia.

9. Definicje teoretycznie ważniejszych pojęć

10. Badania pilotażowe

11. Ostateczna wersja problemów badawczych - hipotez i narzędzi.

12. Gromadzenie literatury przedmiotu

2. Faza - wykonawcza (badawcza) - nie wprowadzamy żadnych zmian.

1. Opracowanie harmonogramu badań (kiedy będziemy te badania przeprowadzać?)

2. Przeprowadzenie badań właściwych (wybór właściwego czasu badań do ich przeprowadzenia).

3. Uporządkowanie materiałów badawczych (segregacja ich )

4. Opracowanie klucza kodyfikacyjnego - możemy dokonać klasyfikacji odpowiedzi wg. określonego klucza.

5. Kodyfikacja i opracowanie statystyczne.

6. Analiza jakościowa oraz klasyfikacja zagadnień i zależności.

7. Weryfikacja hipotez ( odpowiedź na pyt. która uczestniczy w badaniach, a która nie).

8. Opracowanie tematyczne

Ad - badania pilotażowe - próba generalna przed badaniami właściwymi. Sprawdzanie narzędzi badawczych, którymi będziemy się posługiwać oraz siebie w roli badacza. Dają nam Obraz środowiska, które będziemy badać. Pomagają nam sprawdzać czy język jakim się posługujemy jest językiem zrozumiałym. Czy pyt. nie wywołują kłopotliwych relacji u respondentów. Mogą być przeprowadzone na niewielkiej grupie osób (kilkanaście), ale powinny być przeprowadzone w tym środowisku w którym potem będą przeprowadzane badania właściwe.

Dobór próby - jak go dokonujemy;

Def. Doboru próby - wyselekcjonowanie dla celów badawczych pewnej liczby osób wchodzących w skład populacji, którą badacz jest szczególnie zainteresowany. Jest to grupa reprezentatywna.

Sposób doboru próby: losowy, celowy oraz ochotnicze zgłoszenie.

Najczęściej występuje dobór losowy - badacz nie ma tu bezpośredniego wpływu na dobór osób badanych. Może odbywać się on na 5 różnych sposobów:

1. prosty dobór - z populacji wybieramy losowo poszczególne cyfry

2. systematyczny dobór - wybieranie z pośród tej grupy badaczy , co którego elementu np. co 3 osoba ze zbioru, który nas interesuje.

3. warstwowy dobór - wyodrębnienie pewnych podgrup w badanej populacji np. z uwagi na płeć, miejsce zamieszkania itd.. i z tych poszczególnych warstw wybieramy osoby (w sposób prosty bądź systematyczny)

4. grupowy dobór - gdy chcemy badać określone grupy np. klasy 1-3 albo rodziny pełne. Interesują nas określone grupy (w sposób prosty bądź systematyczny)

5. wielostopniowy dobór - Szkoła - klasy - grupy; wiele stopni wyłaniania tej grupy badawczej (sposób prosty bądź systematyczny).

Dobór celowy - o doborze osób decyduje sam badacz. Typuje osoby, które będą brać udział w badaniu. Ma on znaczenie w badaniach jakościowych, w ilościowych rzadziej.

Dobór kwotowy - chcemy np. przebadać określoną liczbę nauczycieli np. 20 lat doświadczenia zawodowego, 10 lat pracy tu i tu, a także takie samo wykształcenie.

Dobór próby - jej wielkość?

Populacja powinna być reprezentatywna. Jeśli jest do 30 osób - jest to mała próba, od 30 - 100 - przejściowa, powyżej 100 - duża próba.

Dobór terenu - też celowe.

Metody, → techniki, → narzędzia

↓

Metoda - zespół teoretycznie uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych i instrumentalnych obejmujących całość postępowania badacza, zmierzającego do rozwiązania określonego problemu naukowego.

Technika - to czynności praktyczne, regulowane starannie wypracowanymi dyrektywami pozwalającymi na uzyskanie optymalnie sprawdzonych informacji, opinii i faktów. Techniki to bardziej skonkretyzowane sposoby postępowania badawczego.

Narzędzia - jest przedmiotem służącym do realizacji wybranej techniki badań.

Klasyfikacja (rodzaje) m, t, n :

♂ M. Łobocki :

• metoda obserwacji

- t: obserwacja standaryzowana, niestandaryzowana

• skale ocen

- t: numeryczne, graficzne, przymiotnikowa, opisowe, dyskretne i ciągłe, z wymuszonym wyborem.

• metoda eksperyment pedagogiczny

- t: grup równoległych, rotacji, czterech grup, jednej grupy

• M. testy osiągnięć szkolnych:

- t: pisemny… (cd..?).

• m. socjometryczna

- t: klasyczna analiza dokumentów, nowoczesna, jakościowa, ilościowa, formalna, wypracowań, dzienników, rysunków itd.

• m. sondażu

- t: ankieta, wywiad

• m. dialogowa - oparta na rozmowie indywidualnej lub grupowej , bezpośredniej, pośredniej oraz rozmowa oparta na słuchaniu biernym lub czynnym.

• m. biograficzna - dwie odmiany : m. monograficzna oraz m. indywidualnych przypadków.

♂ T. Pilch:

Metody:

1. eksperymentu pedagogicznego

2. monografia pedagogiczna

3. indywidualnych przypadków

4. sondażu diagnostycznego

techniki:

1. obserwacja

2. ankieta

3. wywiad

4. badanie dokumentów

5. analiza treści

6. techniki projekcyjne

7. techniki socjometryczne

8. testy pedagogiczne

narzędzia:

1. kwestionariusz ankiety

2. kwestionariusz wywiadu

3. narzędzia socjomaterii

4. narzędzia obserwacji

5. skale

zad: przyswoić to jako tak (wgłębić się w to czy coś takiego :P) oraz do tematu → kształtowanie się postaw - opracować zależne i nie zależne oraz wskaźniki.

Narzędzia badania :

M → T → N

(np. ankieta) → kwestionariusz

sondaż

diagnostyczny → ankieta, wywiad → kwestionariusz

Podstawowe reguły poprawności budowy narzędzi:

1. Nie powinniśmy opierać się na jednej technice badań

2. Dla każdych badań powinniśmy zbudować odrębne narzędzia badawcze.

3. Treść tego narzędzia powinna być podporządkowana problemom badawczym

4. Trzymanie się właściwej kolejności w przygotowywaniu badań

5. Narzędzie musi być trafne i rzetelne

6. Wewnętrzna struktura narzędzi - ma to istotny wpływ na wiarygodność uzyskiwanych informacji.

Wewnętrzna struktura narzędzi - 6 podstawowych etapów konstruowania kwestionariusza:

Np. Media

1. Jakie informacje będą nam potrzebne?

2. Podjęcie decyzji co do rodzaju kwestionariusza (odpowiedź czy musimy tworzyć kwestionariusze czy raczej mamy już takie na których możemy się oprzeć?).

3. Opracowanie wstępnej wersji oraz … kwestionariuszach sformułowanych pytań

4. Dokładna analiza kwestionariusza i dokonanie poprawek

5. Przeprowadzenie badań pilotażowych

6. Naniesienie ewentualnych poprawek

Bardzo ważne są tu pytania jakie zamieszczamy.

3 części kwestionariusza:

1. Instrukcja /wprowadzenie

↓

Cel badań, zachęcanie do szczerej odpowiedzi, motywujące do szczerej odpowiedzi, kto prowadzi te badania?, sposób wykorzystywania? Zapewnić anonimowość, instruktarz jak odpowiedzieć?

2. Zasadnicza część - pytania, które kierujemy mogą mieć różny charakter/ budowę itd.

• I kryterium - charakter oczekiwanych odpowiedzi: rodzaje pytań:

- o fakty,

- o oceny faktów,

- o opinie,

- o postulaty i wnioski.

• II kryterium - ze względu na typ możliwych odpowiedzi.

- dopełniające,

- rozstrzygające.

• III kryterium - ze względu na sposób konstruowania pytań.

- otwarte,

- zamknięte, (tak, nie - kafeteria)

- półotwarte, (tak, nie, inne..)

Kafeterie

↓ ↓

dysjunktywne koniunktywne

(wybieramy 1 odp.) (dopuszcza się możliwość wyboru więcej niż 1 odp.)

• IV kryterium - z uwagi na kryterium celu:

- bezpośrednie

- pośrednie

W kwestionariuszu w narzędziu możemy zawrzeć pyt. sprawdzające:

• pytania pułapki (sprawdzające)

• pytania kontrolne- są w treści bardzo podobne aby sprawdzić czy osoba odpowiada zgodnie z tym co myśli

• pytania filtrujące - sprawdzić czy możemy respondentowi zadać kolejne pytanie np. czy interesuje się polityką

Kwestionariusz: (pytania w nim)

- jednoznaczne

- proste

- konkretne

- jasne

- aby nie miały charakteru sugerującego

- nie powinny mieć zabarwienia emocjonalnego

- powinny być czytelne dla respondenta

Błędy w konstruowaniu kwestionariusza:

▫ konceptualizacji i operacjonalizacji

▫ logiczne (pyt. gdzie dotyczy więcej niż jednego problemu).

▫ merytoryczne (brak wiedzy na temat badań które przeprowadzamy)

▫ techniczne (formułowanie pytań)

▫ sytuacyjne (zadawanie pytań, które mogą być drażliwe, nie akceptowane).

▫ ankieterskie

Pyt dotyczące struktury wolnego czasu? → sformułować otwarte pytanie, zamknięte z kafeterią koniunktywną oraz kafeterię zamkniętą dysjunktywną.

Pyt. otwarte: W jaki sposób spędzasz wolny czas?

Zamknięte k. - W jaki sposób spędzasz wolny czas? (wybierz max 3 odp.)

1. spotykam się ze znajomymi

2. spaceruje

3. oglądam TV

4. gram na komputerze

zamknięte d. - W jaki sposób spędzasz wolny czas? (wybierz 1odp.)

5. spotykam się ze znajomymi

6. spaceruje

7. oglądam TV

8. gram na komputerze

3. Metryczka - wiek, płeć, wykształcenie, cechy społeczno - demograficzne (są tu zmienne niezależne).

Strona | 20

Metodologia badań pedagogicznych - jest nauką o zasadach i sposobach postępowania badawczego w pedagogice. Dotyczy wszystkich jego etapów.

Teoria pedagogiczna - jest to układ logicznie i rzeczowo powiązanych twierdzeń stanowiących próbę wyjaśnienia faktów, zjawisk czy też procesów związanych z wychowaniem, nauczaniem czy też kształceniem.

Badania jakościowe → pozwalają na dokonywanie analizy zjawisk, wyróżnienia pewnych elementów składowych, wykrywanie pewnych zależności i związków, jakościowy opis i analizę badanych faktów, zjawisk czy procesów.

Badania ilościowe - polegają na opisie i analizie pewnych zjawisk, faktów, procesów i przedstawiają ją w postaci różnych zestawień, obliczeń przy użyciu operacji statystycznych, matematycznych

Definicja wg Pilcha:

Hipoteza - jest to twierdzenie częściowo tylko uzasadnione, wszelki domysł, za pomocą którego tłumaczymy dane faktyczne, domysł w postaci uogólnienia osiągniętego na podstawie danych wyjściowych.

---