Zarządzanie produkcją (1)
dr hab. inż. Tadeusz Sałaciński
Warszawska Szkoła Zarządzania
Szkoła Wyższa
Zarządzanie produkcją
Cel przedmiotu
Celem przedmiotu jest zapoznanie studentów z podstawami zarządzania produkcją wyrobów i usług. We współczesnej gospodarce kluczową rolę odgrywa ogromny postęp techniczny oraz szybki rozwój technik informacyjno-informatycznych. Aby podołać wyzwaniom współczesnego rynku przedsiębiorstwa muszą, w ramach organizacji i sterowania produkcją, wdrażać zaawansowane techniki wytwarzania (AMT - Advanced Manufacturing Technology) oparte o wysoką technikę (HT - High Technology). Główną część wykładów będą stanowiły nowoczesne systemy produkcyjne i systemy zarządzania produkcją. W części ćwiczeniowej zadaniem studentów będzie opracowanie koncepcji systemu produkcyjnego we własnej małej firmie.
Tematyka zajęć (24 godz. wykładu + 6 godz. ćwiczeń)
Tradycyjne metody zarządzania produkcją - rys historyczny (2 godziny).
Systemy produkcyjne i systemy zarządzania produkcją. Struktura organizacyjna systemu produkcyjnego, uwzględniająca warunki AMT/HT. Komputerowa integracja organizacji produkcji (4 godziny).
Procesy produkcyjne i procesy wytwórcze. Proces badań i rozwoju wyrobu (R&D - Research and Development). Projektowanie nowego wyrobu. Techniki i procesy wytwarzania (5 godzin).
4. Techniczne przygotowanie produkcji. Projektowanie systemu produkcyjnego i wytwórczego. Opracowanie procesów produkcyjnych i wytwórczych. Dystrybucja produktów, serwis (4 godziny).
5. Sterowanie przebiegiem produkcji. Planowanie i sterowanie zasobami materiałów - system MRP I. Planowanie i sterowanie zasobami produkcyjnymi - system MRP II (4 godziny).
6. Podstawy zarządzania produkcją. Zasady zarządzania produkcją. Funkcje kierownicze w zarządzaniu produkcją. Systemy informacyjne w zarządzaniu produkcją
(3 godziny).
7. Strategiczne kierunki zarządzania produkcją. Innowacje jako czynnik rozwoju. Założenia nowej koncepcji zarządzania w Europie (2 godziny).
Zaliczenie przedmiotu
Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest zdanie egzaminu i zaliczenie części ćwiczeniowej poprzez oddanie projektu do oceny. W części egzaminacyjnej studenci otrzymają 7 pytań teoretycznych, z których należy wybrać 5. Warunkiem zaliczenia jest poprawna odpowiedź na 3 pytania.
Literatura
[1] Dwiliński L.: Zarządzanie produkcją. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej. Warszawa, 2002.
[2] Matuszek J.: Inżynieria produkcji. Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej. Filia w Bielsku Białej. Bielsko-Biała, 2000.
Zarządzanie jest to sterowanie procesami, zasobami i informacjami dla osiągnięcia celów firmy w istniejących warunkach.
Zadania zarządzania to:
umiejętny wybór celu działalności przedsiębiorstwa
odpowiednie planowanie jego realizacji
właściwe postępowanie dla jego osiągnięcia
Wybór właściwych celów produkcji wynika z rozpoznania i zrozumienia potrzeb klientów oraz rozpoznania rynków, na których znajdują się produkty innych firm.
Produkcja jest to wykorzystanie różnego rodzaju materiałów, środków technicznych, energii i informacji, środków finansowych oraz pracy ludzkiej w celu wytworzenia i dostarczenia klientom wartościowych produktów (wyrobów lub usług), które (przez użytkowanie lub konsumpcję) zaspokoją potrzeby i umożliwią uzyskanie satysfakcji.
Zarządzanie produkcją - to wiedza i działalność praktyczna, polegająca na planowaniu, bieżącym sterowaniu i kontroli ilości surowców, robót w toku, wyrobów gotowych oraz wykorzystaniu zasobów dla zaspokojenia zapotrzebowania klientów, minimalizacji opóźnień, kosztów zapasów oraz maksymalizacji produktywności.
Ważnym dla systemu produkcyjnego jest, aby był on produktywny. Wskaźnik produktywności systemu produkcyjnego:
Pc = Y/X = efekty do nakładów
Y- przychody netto X- koszty
System produkcyjny - jest to zbiór elementów rzeczowych, stanowiący całość niezbędną do realizacji produkcji i służący do przekształcania czynników wejścia, którymi są czynniki produkcji (materiały, energia, informacje), na czynniki wyjścia, którymi są produkty (wyroby lub usługi) a także odpady produkcyjne.
System zarządzania produkcją - jest to zbiór hierarchicznie powiązanych i wyposażonych w środki techniczne oraz posiadających uprawnienia kontrolne i decyzyjne osób lub komórek organizacyjnych.
Cykl produkcyjny - jest to okres czasu pomiędzy rozpoczęciem a zakończeniem procesu produkcyjnego wyrobu, to czas, w którym materiał wejściowy przechodzi kolejno przez wszystkie operacje produkcyjne i jest przekształcony w wyrób gotowy. Jest podstawą ustalania planów produkcji, a także normowania wielkości zapasów robót w toku, jest wyrazem organizacji procesu produkcyjnego czasie.
Proces produkcji - jest to transformacja wchodzących do systemu produkcyjnego czynników produkcji w gotowe wyroby o odpowiedniej wartości dla klientów dzięki kwalifikowanej pracy ludzkiej oraz dostarczenie tych wyrobów klientom i roztaczanie serwisowej opieki nad sprzedanymi wyrobami.
Proces wytwórczy - dotyczy wytwarzania wyrobu, czyli bezpośredniego przetwarzania czynników produkcji w wyroby.
System wytwórczy - obejmuje zbiór wszystkich komórek wytwórczych niezbędnych do wytwarzania wyrobów oraz powiązania tych komórek w całość.
Innowacja - jest twórczym procesem nastawionym na działalność praktyczną. Jest szczególnym narzędziem przedsiębiorczości, które umożliwia podjęcie nowego działania gospodarczego.
Reengineering (Business Process Reengineering - BPR) jest to filozofia i strategia innowacyjnego działania, a także metoda radykalnego przeprojektowania i modernizacji procesów gospodarczych z wykorzystaniem technik informacyjno-informatycznych w celu osiągnięcia istotnych efektów ekonomicznych oraz poprawy jakości, niezawodności, nowoczesności i dystrybucji wyrobów, poziomu obsługi klientów i obsługi serwisowej wyrobów, a także skrócenia obiegu środków finansowych i informacji, w których stosuje się najnowsze metody tzw. data processingu.
IT (Information Technology) - technika informacyjna
HT (High Technology) - wysoka technika
AMT (Advanced Manufacturing Technology) - zaawansowana technika wytwarzania
FMS (Flexible Manufacturing Systems) - elastyczne systemy wytwórcze
CNC (Computer Numerical Control) - komputerowe sterowanie numeryczne
Obecny etap w rozwoju gospodarczym określa się często jako postindustrialny, który charakteryzuje się przede wszystkim spadkiem znaczenia przemysłu wytwórczego na rzecz dynamicznie rozwijającego się sektora usług. Zanikają duże krajowe przedsiębiorstwa, a następuje rozwój firm ponadpaństwowych oraz małej i średniej przedsiębiorczości
W przeciwieństwie do okresu industrializacji (rozwoju przemysłu) obecnie zysk nie jest już postrzegany jako najważniejszy cel, ale jako środek działalności gospodarczej.
zysk nie może być celem samym w sobie !
Umiejscowienie zysku w centrum mogłoby przysłonić inne cele funkcjonowania firmy, zwłaszcza zaś te, które znajdują się w opozycji do zysku, np. bezpieczeństwo pracy, czy ochrona środowiska.
Kryteria organizacji systemów produkcyjnych:
TE - techniczno-ekonomiczne
ZS - zadowolenie społeczne pracowników
HT (High Technology) - wysoka technika
AMT (Advanced Manufacturing Technology) - zaawansowana technika wytwarzania
TQM (Total Quality Management) - zarządzanie przez jakość (kompleksowe zarządzanie jakością)
ZI - zarządzanie przez kreowanie innowacji
BPR - zarządzanie przez ideę reengineeringu
Kryterium TE miało na celu uzyskanie maksymalnych efektów techniczno-ekonomicznych przez jak najlepsze wykorzystanie zasobów: pracy ludzkiej, materiałów, energii i środków technicznych. Elementy wyrobu wykonywane były najczęściej na taśmach (liniach) wytwórczych.
Wady kryterium TE:
skupianie się na zadaniach wytwórczych bez poświęcania wystarczającej uwagi potrzebom klientów
mała elastyczność w dostosowywaniu się do wymagań klientów i rynku
przedmiotowe traktowanie pracowników
Kryterium ZS (lata 60-te XX wieku) miało na celu uzyskanie zadowolenia pracowników z wykonywanej pracy, współdziałanie (praca grupowa), lepszą motywację i twórcze podejście do zadań. Pracowników traktuje się podmiotowo dając im pewne pole decyzyjne.
Na początku lat 80-tych kryterium to napotkało pewne bariery:
niewystarczająca elastyczność systemów produkcyjnych
realizacja programu ochrony socjalnej pracowników obniżyła produktywność systemów
nadmierny udział załóg (związków zawodowych) w zarządzaniu produkcją
Barier tych nie udało się pokonać, ale szybki rozwój komputeryzacji, obrabiarek NC i CNC spowodował powstanie całkiem nowego kryterium opartego o HT i AMT.
Cechy kryterium AMT/HT:
szybkie dostosowywanie się firmy do zmieniających się wymagań rynku dzięki elastyczności systemów wytwórczych
zatrudnianie mniejszej liczby wysoko kwalifikowanych pracowników, biegle posługujących się techniką komputerową
Kryteria TQM, ZI i BPR omówione zostaną w dalszej części wykładów.
Rozwój systemów produkcyjnych wg różnych kryteriów
Od klienta do klienta - zamknięty obieg działań
Powiązania między podmiotami gospodarczymi w społecznej gospodarce rynkowej
Czynniki i wyzwania, przed jakimi stoją współczesne przedsiębiorstwa:
globalizacja działalności gospodarczej
kształtowanie się społeczeństwa postindustrialnego
funkcjonowanie w warunkach ciągłych zmian
upowszechnienie osiągnięć mikroelektroniki i telekomunikacji
wzrost znaczenia wiedzy i kwalifikacji
wzrost aspiracji społeczeństwa (pracowników, klientów)
koegzystencja państwa i kapitału
Strategiczne kierunki rozwoju procesów zarządzania w przyszłości zostaną zdeterminowane przez:
stopniowy zanik znaczenia wpływu granic narodowych na działalność produkcyjną i handlową
aktywizację małych i średnich przedsiębiorstw
zmniejszenie roli ceny oraz wzrost znaczenia totalnej jakości i agresywnego marketingu
nowe technologie przyspieszające tempo innowacji
postępującą zmianę stylów życia wynikającą z procesu starzenia się społeczeństw, skracania czasu pracy, skracania wieku emerytalnego, zmiany gustów, upodobań itd.
konieczność upodmiotowienia pracowników
nieodwracalny kryzys hierarchicznych struktur zarządzania
transformację gospodarki industrialnej w informacyjną
Zarządzanie produkcją
Systemy produkcyjne i systemy zarządzania produkcją
Struktura organizacyjna systemu produkcyjnego
Struktura systemu produkcyjnego (w aspekcie organizacyjnym) jest to zbiór powiązań komórek produkcyjnych w ujęciu administracyjnym z uwzględnieniem sposobów zarządzania wynikających z zadań produkcyjnych.
Schemat tworzenia komórek produkcyjno-administracyjnych w przemyśle elektromaszynowym przy stosowaniu kryterium TE
Schemat struktury systemu produkcyjnego utworzonego w warunkach AMT/HT
Typy organizacji produkcji (dotyczy kryteriów TE i ZS):
produkcja masowa: na każdym stanowisku jest wykonywane jedno zadanie, operacja lub część wyrobu, liczba wytwarzanych wyrobów jest wielka, a na danym stanowisku wykonuje się takie same zadania lub operacje wytwórcze
produkcja seryjna:
- wielkoseryjna: na stanowisku wykonuje się 2 do 5 (niekiedy do 10) części lub operacji wielokrotnie okresowo powtarzanych - średnioseryjna: na stanowisku wykonuje się 5 do 25 części lub operacji - małoseryjna: na stanowisku wykonuje się 20 do 50 części lub operacji w powtarzalnym cyklu; wytwarzana jest zaplanowana seria produkcyjna
produkcja jednostkowa: na stanowisku wykonuje się jednostkowo rozmaite części bez regularnego cyklu powtarzalności, a liczba wytwarzanych wyrobów danego rodzaju wynosi co najwyżej kilka sztuk.
Formy organizacji produkcji wynikające z charakteru przepływu materiałów, półwyrobów, części, podzespołów i gotowych wyrobów (wg kryterium TE):
• potokowa, w liniach wytwórczych, które są w różnym stopniu zautomatyzowane niepotokowa, w której występują jednostkowe przepływy w komórkach wytwórczych o strukturze technologicznej lub przedmiotowej
Organizacja produkcji wg kryterium AMT/HT opiera się na następujących rodzajach systemów wytwórczych:
• komputerowo sterowane stanowiska obróbkowe i montażowe, nazywane modułami komputerowymi CM (Computer Modules)• elastyczne systemy wytwórcze FMA (Flexible Manufacturing Systems)• komputerowo wspomagane wytwarzanie CAM (Computer Aided Manufacturing) komputerowo zintegrowane wytwarzanie CIM (Computer Integrated Manufacturing)
Wyszukiwarka