1. Srebrzone komórki nerwowe zwoju międzykręgowego
● zwój międzykręgowy otoczony jest 2 torebkami - zewnętrzną (zbudowaną z włókien kolagenowych) i wewnętrzną (utworzoną przez 2-3 warstwy płaskich fibroblastów)
● masę zwoju tworzy łącznotkankowy zrąb, utworzony z tkanki łącznej właściwej luźnej oraz skupiska komórek pseudo jednobiegunowych, poprzedzielanych pęczkami włókien nerwowych
● każda komórka nerwowa pseudo jednobiegunowa oddaje jedną wypustkę w kształcie litery T, dzielącą się następnie na akson i dendryt
● preparat specyficznie barwiony (metodą srebrzenia AgNO3), co pozwala na uwidocznienie aparatu Golgiego (widocznego w postaci zygzaków, haczyków, wężyków), układającego się tutaj obwodowo, w układzie wianuszkowym), rozbudowany (zbudowany ze spłaszczonych woreczków, tworzących diktiosomy, wykazujące spłaszczenia w części środkowej i poszerzenia na obwodzie, polaryzacja układu - powierzchnia cis i trans)
● aparat Golgiego otacza duże, pęcherzykowate jądro komórki zwojowej, w której dodatkowo można zidentyfikować drobnoziarnisty tigroid
● każda komórka zwojowa otoczona jest pojedynczą warstwą komórek satelitarnych o gwiaździstym kształcie, od których ograniczona jest przez szparę obkurczeniową
● komórki satelitarne mają zwarte jądra i na zewnątrz pokryte są wytworzoną przez siebie blaszką podstawną
● liczne naczynia włosowate
2. Mitoza w komórkach roślinnych
● widoczne są grupy komórek o wyraźnych ścianach komórkowych, co jednoznacznie wskazuje na to, iż są to komórki roślinne (komórki pochodzące ze stożka wzrostu)
● w komórkach tych widoczne są jądra komórkowe w różnych stadiach podziału - jest to mitoza, stanowiąca kulminację cyklu komórkowego i składająca się z 2 etapów: podziału jądra (kariokinezy, którą możemy obserwować pod mikroskopem) i podziału cytoplazmy (cytokinezy, niewidocznej pod mikroskopem świetlnym)
● mitoza składa się z interfazy i 4 faz właściwych - w stadium interfazy widzimy komórki z typowym interfazowym jądrem - widoczna otoczka jądrowa, jądro, jąderka, chromatyna o strukturze cienkich, delikatnych nici
● wyróżniamy 4 fazy kariokinezy: profazę, metafazę, anafazę i telofazę
● w profazie następuje kondensacja chromosomów, zanika otoczka jądrowa i jąderko, centriole rozsuwają się, wyznaczając przyszłe bieguny komórki
● w metafazie chromosomy są najlepiej widoczne, układają się w płaszczyźnie równikowej, tworząc płytkę metafazową; każdy chromosom składa się z 2 chromatyd
● w anafazie następuje ruch chromosomów w kierunku biegunów, wydłużenie wrzeciona podziałowego i oddalenie się od siebie biegunów, siostrzane chromatydy się rozłączają
● w telofazie następuje odtwarzanie struktury jąder, jąderka i otoczki jądrowej
3. Komórki tłuszczowe barwione Sudanem III
● rodzaj tkanki łącznej o szczególnie małej masie istoty międzykomórkowej
● główną masę tkanki stanowią komórki tłuszczowe (adipocyty), różnej wielkości i średnicy
● układają się (gromadzą) wokół naczyń
● komórki owalne, występują w zgrupowaniach, które mają budowę płacikową, zrazikową
● grupy komórek oddzielone są od innych grup komórek pasmami tkanki łącznej właściwej, w której znajdują się liczne naczynia krwionośne i nerwy
● komórka zawiera jedną dużą wakuolę tłuszczową, która wypełnia prawie całą objętość komórki - kropla ta ujawniona jest dzięki specyficznemu barwieniu Sudanem III - wybarwione na kolor pomarańczowy, (w barwieniu normalnym, podczas odwodnienia przy pomocy rozpuszczalników kropla tłuszczowa zostałaby wypłukana)
● zewnętrzną granicę komórki tłuszczowej stanowi niezwykle wąski rąbek cytoplazmy, ściśniętej przez centralnie położoną kroplę lipidową - w miejscach, gdzie sporadycznie widoczne są płaskie jądra komórkowe, cytoplazma jest nieco grubsza, tam też znajdują się pozostałe organelle (jądro i organelle mają w komórce położenie biegunowe), obecność nitkowatych mitochondriów
●ciasne upakowanie komórek, niewiele istoty międzykomórkowej
●lipoliza, lipogeneza, produkcja hormonów (np. leptyny)
4. Kosmki łożyska
● makroskopowo widać płytę łożyskową z odchodzącymi od niej kosmkami
● kosmki są palczastymi wypustkami łożyska, na przekroju mają owalny kształt
● wyraźnie widoczny dwuwarstwowy nabłonek
● wolna powierzchnia kosmka pokryta syncytiotrofoblastem, którego komórki pochodzą z niżej leżących cytotrofoblastów
● zrąb kosmka (z mezenchymy pozazarodkowej z gwiaździstymi komórkami) nazywany płytą kosmówkową, w której występują liczne naczynia, niekiedy wypełnione erytrocytami
● w tkance łącznej zrębu kosmka występują komórki mezenchymalne kształtu gwiaździstego i duże makrofagi, zwane komórkami Hofbauera; okrągłe lub owalne, kwasochłonne, piankowata cytoplazma, lizosomy i okrągłe, ekscentrycznie położonym jądrze
● w przestrzeniach międzykosmkowych wyraźne złogi fibrynoidu - kwasochłonne, na pograniczu tkanek matczynych i płodowych
● kosmki biegnące od blaszki kosmówki do doczesnej podstawnej to kosmki palowe (czepne), od ich bocznych powierzchni odchodzą kosmki końcowe (wolne)
● w I trymestrze ciąży kosmek pokryty jest podwójną warstwą trofoblastu, który składa się z syncytiotrofoblastu i cytotrofoblastu kosmkowego
● syncytiotrofoblast: ciągła warstwa cytoplazmatyczna, w której umieszczone są dziesiątki tysięcy jąder komórkowych; cytoplazma barwi się lekko zasadochłonnie w okolicy przypodstawnej (jądra komórkowe), natomiast wyraźnie kwasochłonnie w części szczytowej, na pow. obecne mikrokosmki przypominające brzeżek szczoteczkowy
● cytotrofoblast kosmkowy: duże euchromatyczne jądra i zasadochłonna cytoplazma
5. Pępowina
● narząd kształtu owalnego, makroskopowo widać 3 struktury - 2 tętnice i 1 żyłę
● rozwija się z szypuły łączącej
● po zarośnięciu przewodu żółtkowego i omoczniowego zawiera:
○ 2 tętnice z krwią żylną (brak blaszek sprężystych wew. i zew., zapadnięte światło przez skurcz grubej warstwy środkowej z miocytów gładkich)
○ 1 żyłę z krwią tętniczą (największe naczynie w pępowinie, gruby pokład mięśniówki gładkiej o skośnym i okrężnym przebiegu)
● powierzchnia pokryta jest nabłonkiem jednowarstwowym sześciennym omoczni
● wnętrze pępowiny stanowi nieunaczyniona tkanka galaretowata (galareta Whartona), w której zatopione są jedna żyła pępkowa i dwie tętnice pępkowe (po porodzie silnie obkurczone) - specyficzna konsystencja tej tkanki związana jest z wysoką zawartością kwasu hialurunowego
i bogactwem proteoglikanów siarczanowych
● galareta Whartona zawiera komórki mezenchymatyczne o różnym kształcie (gwiaździste lub wydłużone komórki mezenchymatyczne gromadzące duże ilości glikogenu)
● ściana naczyń tętniczych o charakterystycznej budowie - gruba błona wewnętrzna, błona mięśniowa z metachromatyczną substancją podstawową, brak błony sprężystej, zamiast przydanki występują tkanka łączna śluzowa; na preparacie światło jest zapadnięte na skutek skurczu mięśniówki
● żyła zawiera dużo włókien mięśniowych o różnym układzie - podłużnym, okrężnym, skośnym
● rola to wymiana krwi płód/ łożysko
6. Plemniki
● jasny preparat, na którym to - na największym powiększeniu - widoczne są plemniki z zasadochłonnie zabarwioną główką i kwasochłonnie zabarwioną witką
● główka ma kształt owalny, zawiera jądro (skondensowane, w formie jednorodnej chromatyny jądrowej) i akrosom, pokrywający przedni biegun jądra (2/3 powierzchni, w formie czapeczki)
● witkę (zdecydowanie dłuższa od główki - ok. 60 mikrometrów, podczas gdy cały plemnik ma ok. 62-65) można podzielić na 4 części: szyjkę, wstawkę, odcinek główny i odcinek końcowy
● obok plemników prawidłowo wykształconych wyróżnić można plemniki o budowie nieprawidłowej (posiadające zbyt krótką witkę, witkę złamaną, mające wady w budowie główki itp.)
● w przednim biegunie akrosom (przekształcony aparat Golgiego zawierający enzymy służące plemnikowi do przeniknięcia osłonki przejrzystej oocytu)
7. Nabłonek jednowarstwowy płaski z krezki
● preparat wysrebrzony, oglądany od góry
● rząd płaskich, zwartych komórek, leżących na błonie podstawnej
● składa się z komórek, których granice są pozazębiane - czarno-brązowa sieć odpowiada granicom międzykomórkowym
● komórki duże, jasne, brak przestrzeni międzykomórkowych lub bardzo niewielka jej ilość
● jądra komórkowe owalne, leżące równolegle do błony podstawnej, w centralnym punkcie komórki, mogą być grubsze niż cytoplazma
● komórki nie wykazują biegunowości ułożenia składników komórkowych
● widoczna błona podstawna
● funkcja filtracyjna, odbywa się w nich transcytoza i bierny transport substancji
8. Tkanka łączna siateczkowata
● utworzona przez delikatną sieć włókien srebrochłonnych (argentofilnych, retikulinowych), na której rozpięte są komórki gwiaździste (otaczające całkowicie włókna, na kształt mankietu) - komórki te, o kwasochłonnej cytoplazmie zaopatrzone są w liczne wypustki, tworzące ów sieć
● w oczkach tkanki okrągłe jądra limfocytów
● makrofagi, komórki dendrytyczne i splatające się uczestniczą w indukcji odpowiedzi immunologicznej
● liczne grudki chłonne
● liczne włókna srebrochłonne (kolagen typu III)
● włókna otoczone komórkami tkanki łącznej (komórki niezróżnicowane, fibrocyty, makrofagi, komórki dendrytyczne -> odpowiedź immunologiczna)
● tkanka obecna w narządach chłonnych, szpiku, zrębie błony śluzowej żołądka i jelit
● pochodzenia mezenchymatycznego
9. Tkanka łączna włóknista wiotka z krezki
● tkanka zbudowana z: komórek, włókien i istoty podstawowej
● obecność substancji podstawowej, w której spoczywają komórki, włókna i naczynia
● dużo płynu tkankowego, którego nadmiar może powodować obrzęk
● zawiera wszystkie rodzaje włókien łącznotkankowych: kolagenowe, sprężyste, retikulinowe
● zawiera również wszystkie typy komórek: fibroblasty, fibrocyty, komórki plazmatyczne, komórki tuczne, tłuszczowe, napływowe, histiocyty - są one trudne do odróżnienia, widoczne jądra tych komórek
●substancja podstawowa zbudowana z obfitej, silnie uwodnionej macierzy o niskim stopniu agregacji makrocząsteczek, w której to właśnie luźno są rozrzucone pęczki włókien kolagenowych i sieć włókien sprężystych
● luźne utkanie włókien i komórek
10. Tkanka łączna zwarta o układzie regularnym włókien kolagenowych
● występująca np. w ścięgnie
● zbudowana z równolegle ułożonych pęczków włókien kolagenowych (kolagen typ I), zatopionych w skąpej istocie podstawowej
● układ pęczków włókien nadaje tkance charakter uporządkowany
● między pęczkami włókien leżą nieliczne fibrocyty układające się w szeregi, nazywane szeregami Ranviera
● fibrocyty posiadają skrzydełkowate wypustki, którymi wypełniają wolne przestrzenie pomiędzy włóknami klejodajnymi - wyglądają one jak ciemniejsze linie na powierzchni fibrocytów, rozmieszczone wzdłuż całego szeregu Ranviera w postaci grzebieni
● poszczególne pęczki włókien kolagenowych otoczone są luźniejszą tkanką łączną, całe ścięgno otaczają pęczki włókien kolagenowych o przebiegu okrężnym
● równoległe pęczki włókien kolagenu typu I
● skąpa istota podstawowa, dominują włókna, komórki nieliczne
● całe ścięgno otoczone okrężnymi włóknami kolagenowymi -> pochewka ścięgna
● tkanka obecna w ścięgnach i więzadłach
● pochodzenie mezenchymatyczne
11. Chrząstka szklista
● pokryta ochrzęstną z tkanki łącznej zbitej o układzie regularnym, w której znajdują się fibroblasty, a na granicy komórki niezróżnicowane; ponadto w ochrzęstnej występują też naczynia odżywiające chondrocyty i komórki mezenchymalne różnicujące się w chondroblasty
● ochrzęstna kwasochłonna, istota podstawowa pod ochrzęstną zasadochłonna - im głębiej, tym bardziej zasadochłonna
● istota międzykomórkowa zbudowana z istoty podstawowej chrząstki barwiącej się zasadochłonnie oraz z włókien kolagenowych typu II ułożonych nieregularnie, biegnących w różnych kierunkach (niewidoczne na preparacie ze względu na inny współczynnik załamania światła); istota międzykomórkowa skupia się wokół komórek, tworząc zasadochłonnie wybarwione obszary - kule
chondrytowe
● komórki - chondrocyty i zewnętrzne chondroblasty - występują pojedynczo lub po kika jako grupa izogeniczna (powstała z podziału jednej komórki) - leżą w jamkach ochrzęstnych
● chondrocyty o kształcie owalnym lub kulistym, z 1 lub 2 pęcherzykowatymi jądrami, mniejsze na obwodzie (chrząstka młoda) i większe w środku (chrząstka stara)
12. Chrząstka włóknista z tarczki międzykręgowej
● charakterystyczne „jodełkowate” uporządkowanie włókien kolagenowych - włókna zawsze są dobrze widoczne („nie zamaskowane”), ułożone w regularne pęczki
● ubogokomórkowa - typowa jest dla tej tkanki niewielka liczba małych komórek - pojedynczych chondrocytów, które umieszczone są w jamkach, biegnących zgodnie z przebiegiem włókien
● chondrocyty rozproszone w różowo zabarwionej macierzy; komórki o kształcie kulistym lub owalnym, z 1 lub 2 pęcherzykowatymi jądrami
● praktycznie brak grup izogenicznych
13. Chrząstka sprężysta z nagłośni
● widoczna gęsta sieć zbudowana z licznych włókien elastycznych i sprężystych , otaczająca bardzo liczne jamki chrzęstne, w których znajdują się grupy izogeniczne chondrocytów
● chondrocyty w jamkach ochrzęstnych i istota międzykomórkowa słabiej rozwinięte
● słabo widoczne chondrocyty, wyraźne jamki
● chondrony najczęściej dwukomórkowe
● sieć włókien sprężystych wybarwionych na niebiesko rezorcyno-fuksyną i na wiśniowo orseiną
14. Tkanka kostna zwarta blaszkowata
● obecne są blaszki kostne, ułożone koncentrycznie wokół kanałów naczyniowych - osteony - blaszki te, zbudowane z kolagenu typu I wypełniają objętość tkanki, zapewniając jej dużą wytrzymałość
● w środku osteonu tzw. kanał osteonu (dawniej kanała Haversa), zawierające przyżyciowo włosowate naczynia krwionośne i nerw
● naczynia krwionośne poszczególnych osteonów łączą się dzięki bocznym odgałęzieniom, które biegną w poprzek kości w kanałach Volkmanna
● na granicach przylegających do siebie blaszek kostnych znajdują się jamki kostne, zawierające osteocyty
● między osteonami znajdują się blaszki kostne międzysystemowe
● od strony zewnętrznej pokryta blaszkami podstawowymi zewnętrznymi, a od strony jamy szpikowej blaszkami podstawowymi wewnętrznymi
● kość pokryta jest okostną, zbudowaną z 2 warstw - zewnętrznej (tkanki łącznej zbitej, od której odchodzą włókna zakotwiczające Sharpeya) i wewnętrznej (luźniejszej, z naczyniami i komórkami osteogennymi, mogącymi różnicować się w osteoblasty)
15. Krew - rozmaz
● komórki morfotyczne zanurzone w bezpostaciowym płynie - osoczu
● rozróżnić możemy:
○ erytrocyty - okrągłe lub owalne komórki z centralnym przejaśnieniem, brak jądra, na rozmazie wybarwione na czerwono, najliczniejsze; czasem mogą wykazywać odchylenia w zakresie wielkości (anizocytoza) lub kształtu (pokilocytoza)
○ leukocyty, w skład których wchodzą granulocyty obojętno-, kwaso- i zasadochłonne oraz limfocyty i monocyty
○ granulocyty obojętnochłonne - młode o jądrze pałeczkowatym, starsze o jądrze segmentowanym; najliczniej występują 3 lub 4-segmentowe; charakteryzują się obecnością wielu zasadochłonnych ziarnistości w kwasochłonnej cytoplaźmie, są najliczniejsze z leukocytów (50-75%)
○ granulocyty kwasochłonne - inaczej eozynofile, posiadają jedno, dwupłatowe, „okularowate” jądro, rzadkie (2-4%)
○ granulocyty zasadochłonne - inaczej bazofile, z jądrem 2- lub 3-płatowym; obecność licznych zasadochłonnych ziarnistości obejmujących całą komórkę; najrzadsze (0,5-1%)
○ limfocyty - posiadają 1 jądro, obejmujące całą komórkę i cytoplazmę w postaci zasadochłonnego rąbka w pobliżu jądra
○ monocyty - największy element morfotyczny (2x większy od granulocytów), z 1 fasolowatego lub nerkowatego kształtu jądrem, zasadochłonną cytoplazmą z licznymi azurofilnymi lub kwasochłonnymi ziarenkami
○ między erytrocytami znaleźć można fragmenty cytoplazmy megakariocytów - trombocyty, których zadaniem jest zaczopowanie uszkodzonej ściany naczynia i zahamowanie krwawienia w przypadku krwotoku
16. Szpik czerwony - skrawek
● liczne komórki tłuszczowe
● dzielimy szpik na przedział naczyniowy i hemopoetyczny - szpik naczyniowy tworzą nieliczne tętnice i liczniejsze żyły, główne szerokie naczynia zatokowe szpiku; szpik hemopoetyczny tworzy zaś tkanka łączna z różnymi formami rozwojowymi elementów morfotycznych krwi
● pasma komórek tkanki łącznej siateczkowatej, zawierające gęsto upakowane, różnorodne formy rozwojowe erytrocytów i granulocytów, pomiędzy którymi spotyka się liczne komórki tłuszczowe
● licznie występujące, możliwe do jednoznacznego zróżnicowania megakariocyty - duże komórki, wielojądrzaste, których kuliste jądra ułożone są w kształcie obręczy lub wieńca - są to komórki macierzyste trombocytów powstających poprzez oderwanie się fragmentów cytoplazmy
● również możliwe do zróżnicowania wśród różnych form erytro- i granulopoetycznych, dzięki okrągłym, ciemno zabarwionym jądrom - normoblasty
● liczne naczynia włosowate szpiku są bardzo szerokie, mają postać zatok, ich śródbłonek zbudowany jest z komórek płaskich, wytwarzających pory
17. Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana szkieletowa w przekroju podłużnym
● zbudowana z długich, cylindrycznych, nierozgałęzionych i wielojądrowych (!) włókien mięśniowych o zróżnicowanej średnicy, barwiących się silnie kwasochłonnie
● jądra leżą w obwodowej części sarkoplazmy, pod sarkolemą, okół włókien tkanka łączna (śródmięsna) towarzyszy im tkanka łączna z licznymi naczyniami włosowatymi
● barwienie hematoksyliną żelazistą uwidacznia prążkowanie, które jest wynikiem tego, że miofibryla zbudowana jest z równoległe ułożonych miofilamentów cienkich i grubych układających się w naprzemiennie powtarzające się prążki jasne I (izotropowe) i ciemne A (anizotropowe)
● na sarkolemmie, znajdują się komórki satelitowe, dzięki którym włókna mają zdolność do regeneracji
18. Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana szkieletowa w przekroju poprzecznym
● włókna mięśnia widoczne są jako nierówne, wieloboczne pole ze spłaszczonymi bokami, którymi łączą się sąsiadujące ze sobą włókna
● jądra zgrupowane pod sarkolemmą
● brak wstawek
● we włóknach widoczne są wyraźne miofibryle, układające się pola miofibryli (pola Conheima) - składnik cytoplazmatyczny
● między pęczkami włókieni znajduje się tkanka łącznotkana, która zawiera naczynia krwionośne:
○ namięsna - otacza cały mięsień
○ omięsna - otacza pęczki mięśniowe
○ śródmięsna - otacza włókna mięśniowe
19. Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana serca
● istota międzykomórkowa, w skład której wchodzi tkanka łączna właściwa i blaszki podstawne, otaczające miokardiocyty
● duża ilość naczyń krwionośnych w przestrzeni międzykomórkowej
● miokardiocyty ułożone zdecydowanie bardziej chaotycznie, mniej regularnie niż w mięśniu szkieletowym
● komórki mięśnia sercowego są widlasto rozgałęzione, łączą się z sąsiednimi komórkami za pośrednictwem bocznych anastomoz - wstawek, specyficznych dla serca (na preparacie w przekroju podłużnym są to elementy ciemniejsze)
● linia połączenia wstawkowego na przekroju jest zygzakowata, gdyż w tym rejonie błony komórkowe tworzą palczaste, zazębiające się wypustki
● obecną są 1-2 jądra, położone centralnie
● widoczne prążkowanie, które jest wynikiem tego, że miofibryla zbudowana jest z równoległe ułożonych miofilamentów cienkich i grubych układających się w naprzemiennie powtarzające się prążki jasne I (izotropowe) i ciemne A (anizotropowe); wewnątrz prążka I wyraźne linie Z; mimo wszystko prążkowanie zdecydowanie mniej widoczne niż w mięśniu szkieletowym
20. Włókna nerwowe izolowane
● preparat niebarwiony, utrwalony i wyczerniony osmem
● wybarwione na czarno nawinięte błony komórkowe lemmocytów - osłonki mielinowe
● wyraźne przewężenia Ranviera (przerwy w osłonce mielinowej neurytów)
● możliwe do zauważenia, delikatne wcięcia Schmidta-Lantermanna, biegnące skośnie do osi długiej neurytu - nacięcia te odpowiadają rozluźnieniom w systemie koncentrycznie ułożonych blaszek białkowo-lipidowych, które nie przerywają ciągłości komórek Schwanna
● włókno nerwowe funkcjonuje jako wypustka neurony (aksony)
21. Izolowane komórki nerwowe wielobiegunowe
● komórki o charakterystycznym nieregularnym gwiazdkowatym kształcie z bardzo licznymi długimi wypustkami - cecha wskazująca na to, iż jest to komórka nerwowa wielobiegunowa
● w obrębie komórki nerwowej wyróżniamy ciało komórkowe zawierające jądro (którego w tym barwieniu nie widać) i znaczną część cytoplazmy, bardzo długie wypustki cytoplazmatyczne (dendryty i akson)
● miejsce odejścia aksonu od ciała komórkowego to podstawa aksonu.
22. Zwój nerwowy rdzeniowy
● zwojem nerwowym nazywamy skupisko neuronów poza centralnym układem nerwowym
● otoczony łącznotkankową torebką (odpowiednik onerwia i nanerwia nerwów rdzeniowych)
● zrąb zwoju stanowi tkanka łączna wiotka (odpowiednik śródnerwia nerwów rdzeniowych), otaczająca grupy zwojowych komórek nerwowych, będące neuronami rzekomojednobiegunowymi poprzedzielanymi pęczkami włókien nerwowych
● ciała komórkowe neuronów leżą głównie w części obwodowej, pod torebką łącznotkankową; każde z nich oddaje jedną wypustkę ku środkowi zwoju, która następnie rozdziela się na kształt litery T (na akson - włókno dośrodkowe i dendryt - włókno odśrodkowe)
● ciało komórki zwojowej ma wyraźne, pęcherzykowate jądro, w cytoplaźmie widoczne są zaś liczne zasadochłonne ziarnistości
● ciało komórki zwojowej otoczone pojedynczą warstwą spłaszczonych komórek satelitarnych (amficytów) o gwiaździstym kształcie i przeplatających się wypustkach - komórki te mają zwarte jądra, od zewnątrz otoczone są wytworzoną przez siebie blaszką podstawną
● komórki satelitarne oddzielone są od komórek zwojowych szparą obkurczeniową
● w zwoju spotyka się też naczynia włosowate i fibrocyty
●komórki nerwowe skupione w grupach
23. Zwój nerwowy współczulny
● otoczone torebką łącznotkankową
● zrąb zwoju stanowi tkanka łączna wiotka, podtrzymująca komórki zwojowe
● komórki zwojowe mają wyraźne pęcherzykowe jądra i w znacznej ilości ciałka Nissla - są komórkami gwiaździstymi, wielobiegunowymi, mają liczne denryty i jeden akson; otoczone są komórkami glejowymi, zwane satelitarnymi
● komórki zwojowe w odróżnieniu od komórek w zwoju rdzeniowym nie leżą obwodowo, są rozrzucone
● oprócz komórek zwojowych w zwoju współczulnym znajdują się też komórki nerwowe pająkowate - mniejsze od zwojowych, niecałkowicie pokryte komórkami satelitarnymi, oddają liczne wypustki, tworzące synapsy z innymi komórkami pająkowatymi i z komórkami zwojowymi
24. Pień nerwowy
● pień nerwowy - inaczej nerw obwodowy
● otoczony włóknistym nanerwiem
● składa się z równolegle ułożonych pęczków włókien nerwowych - przestrzeń pomiędzy nimi wypełnia onerwie, utworzone również przez tkankę łączną, zawierającą również liczne naczynia krwionośne
● osłonki mielinowe wybarwione są czterotlenkiem osmu na czarno
● wewnątrz pęczka, poszczególne włókna poprzedzielnae są siecią włókien kratkowych, która nosi nazwę śródnerwia
● jądra fibrocytów, tworzących śródnerwie są ciemniejszego koloru
25. Kora móżdżku = móżdżek
●ARBOR VITAE! - istota szara (kora móżdżku) i biała
● wyraźnie, charakterystycznie pofałdowana struktura; składa się z 3 warstw: drobinowej, zwojowej i ziarnistej
● warstwa drobinowa składa się z komórek gwiaździstych małych (leżą na powierzchownej części kory móżdżku, komórki wielowypustkowe, o charakterystycznych ciemnych jądrach i wyraźnych ciałkach Nissla) i komórek gwiaździstych dużych (koszyczkowych - komórki duże, dające wiele wypustek i leżące w wewnętrznej cześci warstwy drobinowej)
● warstwa zwojowa składa się z dużych komórek nerwowych (komórek zwojowych, Purkiniego (!), gruszkowatych), pomiędzy którymi leżą liczne astrocyty, oddające wypustki biegnące przez warstwę drobinową ku powierzchni kory móżdżku, gdzie tworzą graniczną błonę glejową
● warstwa ziarnista obecna jest bardzo charakterystyczna na preparatach HE ze względu na duże nagromadzenie się okrągłych, leżących blisko siebie komórek nerwowych - w warstwie tej wyróżniamy komórki ziarniste małe, komórki ziarniste duże (Golgiego) i komórki poziome
● wewnątrz istota biała móżdżku
26. Naczynia włosowate, tętniczki i żyłki
● widoczne naczynia przed- i pozawłosowate łączą system tętniczo-żylny i naczynia włosowate
● naczynia włosowate mają ścianę złożoną z komórek śródbłonka położonych na blaszce podstawnej i perycytów - komórek przydanki o gwiaździstym kształcie
● tętniczka (arteriola) ma trójwarstwową budowę ściany - błonę środkową stanowi pojedyncza warstwa mięśniówki gładkiej
● naczynia przedwłosowate (prekapilary) mają cienką ścianę zbudowaną z komórek śródbłonka, położonych na błonie podstawnej - charakterystyczną cechą tych naczyń są leżące na zewnątrz od błony podstawnej komórki mięśniowe gładkie o okrężnym przebiegu, co daje efekt „krzyżowania się jąder” miocytów gładkich z jądrami komórek śródbłonka leżącymi wzdłuż długiej osi naczynia
● naczynia pozawłosowate (postkapilary) posiadają ciągłą warstwę perycytów i delikatny, grubiejący łącznotkankowy mankiet
● w momencie, gdy łącznotkankowy mankiet staje się już wyraźny i pojawiają się w nim miocyty gładkie, postkapilara przechodzi w żyłkę
● śródbłonek żyłek jest porowaty, blaszka podstawna nieciągła
27. Tętnica i żyła typu mięśniowego
● tętnica typu mięśniowego (średniego kalibru) ma średnicę 0,3-1 mm
● ściana tętnicy ma 3 warstwy: błonę zewnętrzną, środkową i wewnętrzną
○ błona wewnętrzna - składa się z śródbłonka położonego na błonie podstawnej (komórki śródbłonka oddają tutaj wypustki dochodzące do miocytów gładkich błony środkowej - połączenie neksus), warstwy pośredniej (złożonej z włókien kolagenowych i miocytów gładkich) i blaszki sprężystej wewnętrznej (najgrubsza warstwa błony, złożona z włókien sprężystych, które po utrwaleniu dają obraz pofałdowania powierzchni tętnicy - brak tego w żyle)
○ błona środkowa złożona jest z kilkudziesięciu warstw komórek mięśniowych gładkich, ułożonych okrężnie; jest to najgrubsza warstwa ściany tętnicy; na styku tej błony z błoną zewnętrzną występuje blaszka sprężysta zewnętrzna
○ błona zewnętrzna, utworzona z tkanki łącznej właściwej luźnej z włóknami kolagenowymi; zawiera naczynia naczyń
● żyła (o szerszym świetle niż tętnica) ma cienką ścianę, składają się również z 3 warstw:
○ błona wewnętrzna - słabo wykształcona, blaszka sprężysta nie powoduje pofałdowania lub jest ono zdecydowanie słabsze
○ błona środkowa zdecydowanie cieńsza niż w tętnicach, o luźniejszym utkaniu, zbudowana z kilku pokładów włókien mięśniowych ułożonych w pęczki, przeplatane włóknami kolagenowymi i sprężystymi
○ błona zewnętrzna jest najlepiej wykształconą warstwą, złożoną z tkanki łącznej właściwej
● kryterium diagnostycznym jest budowa błony środkowej - w tętnicy występują gęste pokłady mięśniówki gładkiej, podczas gdy w żyle pokłady te są luźniejsze, występuje więcej elementów łącznotkankowych takich jak włókna kolagenowe czy sprężyste
● dodatkowym kryterium diagnostycznym jest wyraźność błony sprężystej wewnętrznej - jej pofałdowanie po utrwaleniu jest zdecydowanie wyraźniejsze w tętnicy
28. Aorta
● aorta zaliczana jest do tętnic typu sprężystego, czyli o dużym kalibrze (powyżej 1 mm)
● makroskopowo widać preparat o kształcie koła, koloru czerwonego, z bardzo wyraźnym światłem
● mikroskopowo możemy rozpoznać 3 ściany, od strony zewnętrznej:
○ łącznotkankowa przydanka (znajdować się mogą w niej naczynia naczyń)
○ najgrubsza błona środkowa, w której skład wchodzą błony sprężyste zbudowane z elastyny i w której widoczne są otworki - błony okienkowate, pomiędzy którymi znajdują się miofibroblasty
○ błona wewnętrzna, składająca się z wyściełającego śródbłonka, położonego na błonie podstawnej
● charakterystyczne dla aorty, jak i ogólnie wszystkich tętnic typu sprężystego jest zasadniczo brak mięśniówki
● specyficzne barwienie fuksyną ma na celu uwidocznić szczególnie włókna sprężyste
29. Węzeł chłonny
● makroskopowo preparat o kształcie fasolowatym, koloru fioletowego, o pełnej, pozbawionej światła strukturze
● węzeł otoczony jest łącznotkankową torebką, w której znaleźć można miejsca, gdzie znajdowały się naczynia limfatyczne doprowadzające; torebka wnika w miąższ w postaci beleczek, dzieląc węzeł na nisze
● zrąb narządu zbudowany z tkanki łącznej siateczkowatej, w dużej części gęsto zasiedlonej przez limfocyty - obszary nie zasiedlone przez limfocyty tworzą zatoki limfatyczne, czyli drogi przepływu chłonki (na preparacie widoczne jako różowe pola, otoczone przez fioletowo zabarwione limfocyty)
● możliwe do rozróżnienia są 3 warstwy węzła chłonnego - kora, część przykorowa i rdzeń
● w warstwie korowej charakterystyczne są grudki limfatyczne pierwotne i wtórne z środkiem namnażania (jaśniejsza część grudki) i środkiem zagęszczenia (ciemniejsza, obwodowa część grudki)
● pomiędzy warstwą korową i przykorową nie ma wyraźnej granicy - wyznaczają ją właśnie grudki chłonne
● pas przykorowy tworzy utkanie limfatyczne rozproszone (brak grudek chłonnych!)
● środkową część zrębu stanowi rdzeń, do którego we wnęce powinny dochodzić naczynia - odprowadzające, tętnica oraz żyła
● w części rdzennej znajdują się charakterystyczne plazmocyty
30. Migdałek podniebienny
● pokryty nabłonkiem wielowarstwowym płaskim nierogowaciejącym, który zagłębia się, wytwarzając charakterystyczne, rozgałęzione krypty z licznymi grudkami chłonnymi wtórnymi
● nabłonek migdałka w następstwie przenikania limfocytów zredukowany do 2 lub 3 warstw - w wyniku tego podstawne warstwy nabłonka są rozluźnione i zmieniają się w siateczkowate pasmo (siateczkę nabłonkową)
● krypty migdałka i utkanie limfatyczne w postaci pojedynczej warstwy grudek chłonnych tworzy mieszek - migdałek podniebienny zbudowany jest właśnie z 10-20 mieszków oddzielonych odchodzącymi od torebki łącznotkankowej przegrodami łącznotkankowymi (migdałek ten jako jedyny zawiera torebkę łącznotkankową)
● zrąb migdałka tworzy tkanka łączna siateczkowata - brak w niej naczyń krwionośnych, występują jednak naczynia limfatyczne, otaczające grudki chłonne
● poniżej utkania limfatycznego migdałka znajdować się może pasmo mięśniówki szkieletowej, otaczającej zagłębienie migdałka
● w odróżnieniu od pozostałych migdałków występuje tutaj torebka łącznotkankowa, w odróżnieniu zaś od pozostałych narządów limfatycznych występują tutaj struktura nabłonkowa i krypty
31. Śledziona
● pokryta torebką łącznotkankową, która wnika do narządu w postaci beleczek, które tworzą rusztowanie narządu
● pod torebką grudki chłonne - ciałka Malphiniego - z wyraźnym centrum namnażania, w którym zlokalizowane są limfocyty B
● wnętrze narządu zajmuje tkanka łączna siateczkowata
● 2 typy utkania w obrębie zrębu - miazga czerwona i biała
● miazgę czerwoną tworzy sieć komórek o typie fibrocytów, rozpiętych na licznych włóknach oraz osiadłe makrofagi; w oczkach tkanki siateczkowatej występują wszystkie elementy morfotyczne krwi; podstawowym składnikiem miazgi czerwonej są zatoki śledzionowe, których anastamozy nadają miazdze czerwonej strukturę gąbczastą (stąd na przekroju miazga czerwona widoczna jest w formie pasm zwanych sznurami śledzionowymi)
● zatoki śledzionowe zbudowane są z komórek pręcikowych, których jądra wpuklają się do ściany zatoki
● miazga biała skupiona jest wokół tętnic centralnych, które na całej długości otoczone są pochewką limfoidalną typu rozproszonego (okołonaczyniowa pochewka limfatyczna PALS); z pochewkami limfoidalnymi związane są grudki chłonne uwypuklające się bocznie w stosunku do tętnicy centralnej
● najistotniejsze diagnostyczne są: brak podziału na część korową i rdzenną, brak zatok brzeżnych oraz występowanie miazgi białej i czerwonej.
32. Grasica
● otoczona torebką łącznotkankową, która wnika w głąb miąższu, oddając przegrody łącznotkankowe
● przegrody łącznotkankowe dzielą narząd, jednak dzieje się to tylko w części zewnętrznej - stąd budowa grasicy jest pseudozrazikowa; wspólna dla całego narządu część centralna nosi nazwę pnia grasicy
● w każdym zraziku występuje część korowa (silnie się barwiąca, ze względu na bogactwo limfocytów, a konkretniej tymocytów - im głębiej w korę, tym limfocyty mniejsze), otaczająca centralnie położoną część rdzenną (zawiera ona znacznie mniej limfocytów, zdecydowanie więcej zaś słabo barwliwych komórek nabłonkowych)
● brak grudek chłonnych
● zrąb grasicy zbudowany jest z komórek nabłonkowych rozciągniętych na kształt sieci (stąd grasica nazywana jest narządem limfatyczno-nabłonkowym)
● wyróżniamy następujące komórki nabłonkowe:
○ gwiaździste (nabłonkowo-siateczkowe) - najliczniejsze, tworzące sieć desmosomalną
○ barierowe - spłaszczone, oddzielające tkankę łącznąi naczynia krwionośne od utkania nabłonkowo-limfatycznego
○ ciałka Hassala - struktury charakterystyczne, występujące tylko w części rdzennej, zbudowane z koncentrycznie ułożonych, spłaszczonych komórek nabłonkowych
● w okresie adolescencencyjnym u człowieka grasica ulega inwolucji czyli zastąpieniu części komórek przez tkankę tłuszczową
33. Migdałek gardłowy
● pokryty nabłonkiem wielorzędowym walcowatym urzęsionym z widocznymi komórkami kubkowymi (jaśniejsze pola)
● w nabłonku znajdują się ponadto komórki M (pofałdowane na powierzchni), które są miejscem przenikania wirusów
● zrąb migdałka stanowi tkanka łączna siateczkowata
● miąższ zbudowany z grudek limfatycznych i limfocytów, leżących między nimi
● nie posiada torebki, ani krypt - wpuklenia nabłonka tworzą jedynie rowki
● brak naczyń chłonnych doprowadzających
34. Przysadka mózgowa
● pokryta łącznotkankową torebką z tkanki łącznej luźnej
● składa się z części gruczołowej i nerwowej
● część gruczołową (płat przedni) różnicujemy na część przednią, pośrednią i guzową
○ część przednia - jej zrąb zbudowany jest z tkanki łącznej właściwej wiotkiej, zawierającej liczne włókna srebrnochłonne oraz naczynia włosowate typu okienkowego; składa się z kilku rodzajów komórek: chromofobnych (drobne komórki o niewybarwionej i pozbawionej ziarnistości cytoplaźmie, z okrągłymi jądrami), chromofilnych (mają okrągłe jądro, położone ekscentrycznie - wyróżniamy w zależności od ziarnistości komórki kwasochłonne barwiące się na czerwono, takie jak somatotropy czy mammotropy oraz komórki zasadochłonne barwiące się na niebiesko, jak gonadotropy, kortykotropy i tyreotropy)
○ część pośrednia - o zwartej strukturze, brak naczyń krwionośnych, zbudowana w pewnej części z cyst wypełnionych koloidem (cysty Rathkiego); ponadto występują w niej komórki zrębowe i nieliczne komórki mukoidalne zawierające peptydy
○ część guzowa - otacza na kształt kołnierza trzon lejka, dobrze ukrwiona, tu również występują grupy komórek chromofilnych i -fobnych
● część nerwowa - stanowi część podwzgórza mózgowego; zbudowana z bezmielinowych aksonów komórek nrwowych i komórek glejowych - pituicytów (odmiana astrocytów); można w niej wyróżnić:
○ wyrostek lejkowaty - zawiera zakończenia aksonów komórek nerwowych (komórki neurosekretoryczne) z jądra nadwzrokowego i przykomorowego podwzgórza, z ziarnami wydzielniczymi - zakończenia te mają na preparatach wygląd zasadochłonnych wysp, nazywanych ciałkami Herringa
○ szypuła - podobnie jak wyrostek lejkowaty, zbudowana z aksonów, zawiera ciałka Herringa
○ wyniosłość pośrodkowa
35. Nadnercze
● charakterystyczny kształt wydłużonego trójkąta (czapki napoleońskiej, trójlistnej koniczyny)
● narząd pokryty torebką łącznotkankową
● 2 główne części narządu: żółto zabarwiona kora i czerwono-brunatny rdzeń
● w korze występują 3 warstwy:
○ kłębkowata - wstępują w niej komórki, zgrupowane w gniazda, arkady; komórki położone bliżej torebki słabo zróżnicowane
○ pasmowata - komórki układają się w równoległe pasma
○ siatkowata - warstwa najsilniej wybarwiona, komórki tworzą krzyżujące się pasma między nimi (przeplatająca się sieć), występują tutaj też szerokie naczynia krwionośne
● w rdzeniu znajdują się komórki chromochłonne i zwojowe, widoczne są też przekroje żył z grubymi naczyniami
36.Tarczyca
● gruczoł o budowie pęcherzykowej, objęty torebką łącznotkankową
● zrąb narządu stanowi tkanka łączna luźna
● miąższ składa się z pęcherzyków i leżących obwodowo komórek C
● pęcherzyki utworzone przez nabłonek jednowarstwowy sześcienny zbudowany z tyreocytów (pęcherzyki aktywne)i nabłonek jednowarstwowy płaski (tkanka spoczynkowa) - w szczytowej części nabłonka znajdują się kwasochłonne pęcherzyki wydzielnicze
● w pęcherzykach znajduje się żel koloidowy, w którego skład wchodzi tyreoglobulina
● w zrębie liczne naczynia włosowate typu zatokowego
● brak dróg wyprowadzających
37.Skóra nieowłosiona
● składa się z naskórka i skóry właściwej leżącej na tkance podskórnej
● naskórek zbudowany z nabłonka wielowarstwowego rogowaciejącego utworzonego przez keratynocyty układające się w 5 warstw: podstawną (1 warstwa komórek, barwi się zasadochłonnie ze względu na rybosomy), kolczystą (kilka warstw komórek wielobocznych, również barwi się zasadochłonnie), ziarnistą (3-5 pokładów spłaszczonych komórek), jasną i zrogowaciałą
● między keratynocytami warstwy podstawnej występują melanocyty (o kształcie gwiaździstym) i komórki dendrytyczne (Langerhansa)
● zrogowaciała część nabłonka silnie kwasochłonna
● na wolnej powierzchni naskórka odrywające się łuseczki rogowe
● skóra właściwa zbudowana z tkanki łącznej właściwej, składa się z dwóch warstw: brodawkowej (tworzącej wpuklenia do naskórka) i siateczkowatej
● zawiera liczne naczynia krwionośne, gruczoły oraz receptory czuciowe
● brak gruczołów łojowych ,występują za to gruczoły potowe
38. Skóra owłosiona
● składa się z cienkiej warstwy zrogowaciałego naskórka (nabłonek wielowarstwowy płaski rogowaciejący), skóry właściwej i tkanki podskórnej
● naskórek tworzy wpuklenia do skóry właściwej i tkanki podskórnej tworząc mieszki włosowe
● obecne są mniej lub bardziej widoczne włosy, składające się z łodygi wystającej ponad naskórek i korzenia umieszczonego w nabłonkowym mieszku włosowym (w kształcie mieszek podobny jest do próbówki)
● w skórze właściwej przebiegają włókna miocytów gładkich tworzące mięsień przywłośny
● gruczoł łojowy znajdujący się kącie mięśnia przywłośnego (skurcz tego mięśnia powoduje wyciśnięcie wydzieliny)
● liczne gruczoły potowe oraz naczynia krwionośne
39. Język - budowa ogólna
● narząd o budowie mięśniowo-łącznotkankowej
● pokryty na górnej powierzchni błoną śluzową, tworzącą liczne uwypuklenia - tzw. brodawki
● widoczne brodawki nitkowate, charakterystycznie spiczasto zakończone i wygięte w stronę gardłową
● pod warstwą błony śluzowej przeciska się warstwa łącznotkankowa
● pod warstwą łącznotkankową znajduje się charakterystyczna mięśniówka szkieletowa języka, na którą składają się 4 mięśnie - mięsień górny podłużny; mięsień poprzeczny, mięsień pionowy i mięsień podłużny dolny - pomiędzy mięśniami również przeciska się tkanka łączna luźna śródmięsnej i omięsnej
● na dolnej powierzchni błona śluzowa gładka, mająca wielowarstwowy nabłonek nierogowaciejący
● w tkance łącznej znaleźć można naczynia krwionośne
40. Język - brodawki liściaste
● uwypuklenia błony śluzowej pokryte nabłonkiem wielowarstwowym płaskim nierogowaciejącym (z cienką warstwą rogową)
● boczne powierzchnie brodawek obfitują w wypustki, będące kubkami smakowymi
● charakterystyczny kształt brodawek w przekroju poprzecznym - w każdej brodawce pierwotnej znajdują się 3 brodawki wtórne, przybierające kształt trójpłatkowego liścia (stąd nazwa)
● poszczególnie brodawki oddzielają rowki
● mogą im towarzyszyć leżące pod nimi gruczoły produkujące wydzielinę surowiczą
41. Slinianka podżuchwowa
● gruczoł o budowie pęcherzykowo-cewkowej
● torebka i zrąb utworzony z tkanki łącznej
● w zrębie liczne limfocyty i naczynia krwionośne
● miąższ składa się z komórek surowiczych (80% masy narządu) i komórek śluzowych (5% masy narządu) oraz przewodów wyprowadzających
● komórki surowicze tworzą pęcherzyki, zaś komórki śluzowe cewki
● ściana pęcherzyków surowiczych zbudowana jest z 1 warstwy piramidalnych komórek surowiczych z kulistym jądrem położonym centralnie i zasadochłonną cytoplazmą, w wierzchołkowych częściach komórek znajdują się kwasochłonne ziarna zymogenu - pęcherzyki mają nieregularne, szczelinowate światło
● ściana cewek zbudowana jest z 1 warstwy komórek sześciennych, o szerokim świetle - cytoplazma komórek jest bardzo jasna, ziarna wydzielnicze mucynogenu są bardzo liczne w części przyszczytowej, spychają jądro ku podstawie, które z tego powodu jest owalne
● przewody wyprowadzające składają się z wstawki (nabłonek sześcienny) i przewodów prążkowanych (nabłonek sześcienny bądź częściej walcowaty)
● dookoła części wydzielniczych komórki mioepitelialne
42. Ślinianka przyuszna
● gruczoł surowiczy o budowie pęcherzykowej
● torebka i zrąb utworzony z tkanki łącznej
● w zrębie dużo limfocytów i komórek plazmatycznych, naczynia krwionośne
● bardzo charakterystyczne, liczne komórki tłuszczowe
● miąższ utworzony z części wydzielniczych gruczołów (pęcherzyków surowiczych) i przewodów wyprowadzających
● ściana pęcherzyków surowiczych zbudowana jest z 1 warstwy piramidalnych komórek surowiczych z kulistym jądrem położonym centralnie i zasadochłonną cytoplazmą, w wierzchołkowych częściach komórek znajdują się kwasochłonne ziarna zymogenu - pęcherzyki mają nieregularne, szczelinowate światło
● pęcherzyki otoczone są komórkami mioepitelialnymi
● przewody wyprowadzające składają się z wstawki (nabłonek sześcienny) i przewodów prążkowanych (nabłonek sześcienny bądź częściej walcowaty) - przeważają przewody prążkowane
43. Ślinianka podjęzykowa
● gruczoł o budowie cewkowo-pęcherzykowej
● w preparacie widoczne nagromadzenia komórek śluzowych (cewki) oraz surowiczych (pęcherzyki) oraz przekroje przewodów wyprowadzających
● ściana cewek zbudowana jest z 1 warstwy komórek sześciennych, o szerokim świetle - cytoplazma komórek jest bardzo jasna, ziarna wydzielnicze mucynogenu są bardzo liczne w części przyszczytowej, spychają jądro ku podstawie, które z tego powodu jest owalne
● ściana pęcherzyków surowiczych zbudowana jest z 1 warstwy piramidalnych komórek surowiczych z kulistym jądrem położonym centralnie i zasadochłonną cytoplazmą, w wierzchołkowych częściach komórek znajdują się kwasochłonne ziarna zymogenu - pęcherzyki mają nieregularne, szczelinowate światło
● przewody wyprowadzające zbudowane z komórek nabłonka jednowarstwowego sześciennego, typowe komórki pompujące jony - kwasochłonna cytoplazma
● w preparacie widoczne także pierścienie Gianuzziego - komórki surowicze nakładające się na cewki
● widoczna, zdecydowana przewaga cewek nad pęcherzykami w całym preparacie pozwala wnioskować, iż jest to gruczoł o charakterze mieszanym śluzowo- surowiczym, co wskazuje jednoznacznie na śliniankę podjęzykową
44. Przełyk
● widoczny przekrój przez narząd rurowy
● łatwo dostrzegalna czterowarstwowość ściany, którą budują - błona śluzowa, podśluzowa, mięśniowa oraz przydanka - budowa taka charakterystyczna jest dla przewodu pokarmowego
● błona śluzowa zbudowana jest z nabłonka wielowarstwowego płaskiego nierogowaciejącego oraz łącznotkankowej błony śluzowej - nabłonek ten w przewodzie pokarmowym występuje jedynie w przełyku i dalszej części odbytnicy
● błona śluzowa wyraźnie pofałdowana, światło tego narządu rurowego jest dość szczelinowate, charakterystycznie gwiazdkowate
● na granicy błony śluzowej i podśluzowej znajduje się cienkiej grubości pokład komórek mięśniowych gładkich - blaszka mięśniowa śluzówki
● w błonie podśluzowej widoczne są gruczoły śluzowe, z komórkami o spłaszczonych jądrach położonych w podstawnych częściach komórki
● błona mięśniowa gruba, dostrzegalne 2 warstwy mięśni- wewnętrznie warstwa jest najczęściej ułożona okrężnie, zewnętrzna warstwa zaś - podłużnie
● w górnej części przełyku mięśniówka mięśni poprzecznie prążkowanych - cecha charakterystyczna dla przełyku
● najbardziej zewnętrznie dostrzegalna jest warstwa tkanki łącznej właściwej, budująca przydankę
45. Gruczoły dna żołądka
● łatwo dostrzegalna czterowarstwowość ściany, którą budują - błona śluzowa, podśluzowa, mięśniowa oraz błona surowicza - budowa taka charakterystyczna jest dla przewodu pokarmowego
● w błonie śluzowej widoczne są widoczne są bardzo liczne cewkowe gruczoły - widoczne są także dołki na szczytowej powierzchni błony śluzowe (widoczna jest tutaj tym samym charakterystyczna cecha pofałdowania żołądka)
● bardzo liczne (zwłaszcza w szyjce i dnie gruczołów) komórki o zasadochłonnej cytoplaźmie, owalnych jądrach i licznych pęcherzykach wydzielniczych - komórki główne gruczołów żołądka (zajmują szczególnie dolną 1 - 1/3 gruczołu)
● występujące w szyjce gruczołów komórki o kwasochłonnej cytoplaźmie (typowe komórki pompujące jony) - komórki okładzinowe
● obecne są także komórki śluzowe
● charakterystyczny skład komórkowych gruczołów pozwala stwierdzić, iż są to gruczoły dnia żołądka
● widoczne przy gruczołach dołki, zajmujące od 1/5 do 1/4 błony śluzowej są dołkami żołądkowymi, na których ujście mają właśnie te przewody - nabłonek pokrywający dołki żołądkowe jest nabłonkiem walcowatym śluzowo zmienionym
46. Dwunastnica
● łatwo dostrzegalna czterowarstwowość ściany, którą budują - błona śluzowa, podśluzowa, mięśniowa oraz przydanka - budowa taka charakterystyczna jest dla przewodu pokarmowego
● w błonie śluzowej widoczne, wyraźnie wykształcone uwypuklenia - kosmki, oraz wgłobienia nabłonka do błony śluzowej właściwej - krypty
● kosmki są charakterystycznym elementem części przewodu pokarmowego, jakim jest jelito cienkie
● komórki Panetha na dnie krypt - kontrolują one florę bakteryjną
● nabłonek charakterystyczny dla przewodu pokarmowego - jednowarstwowy walcowaty
● w błonie podśluzowej liczne gruczoły (gruczoły Brunnera) składające się z komórek śluzowych (jasna cytoplazma, spłaszczone jądro w podstawnej części komórki) i pewnej liczby komórek surowiczych (zasadochłonna cytoplazma, okrągłe jądro w środkowej części komórki), rozrzucone w tkance łącznej właściwej - obecność gruczołów w podśluzówce jest charakterystyczna dla dwunastnicy
● błona mięśniowa układająca się charakterystycznie dla układu pokarmowego - wewnętrzna warstwa okrężnie, zewnętrzna podłużnie
● najbardziej zewnętrzną częścią warstwą ściany jest przydanka, zbudowana z tkanki łącznej właściwej
47. Jelito czcze
● łatwo dostrzegalna czterowarstwowość ściany, którą budują - błona śluzowa, podśluzowa, mięśniowa oraz przydanka - budowa taka charakterystyczna jest dla przewodu pokarmowego
● w błonie śluzowej widoczne, wyraźnie wykształcone uwypuklenia - kosmki, oraz wgłobienia nabłonka do błony śluzowej właściwej - krypty; kosmki są jednak tutaj niższe, bardziej smukłe
● kosmki są charakterystycznym elementem części przewodu pokarmowego, jakim jest jelito cienkie
● nabłonek charakterystyczny dla przewodu pokarmowego - jednowarstwowy walcowaty
● błona podśluzowa - zbudowana z tkanki łącznej właściwej, brak w niej gruczołów typowych dla dwunastnicy
● błona śluzowa i podśluzowa tworzą okrężne uwypuklenia, zwane fałdami Kertringa
● błona mięśniowa układająca się charakterystycznie dla układu pokarmowego - wewnętrzna warstwa okrężnie, zewnętrzna podłużnie
● najbardziej zewnętrzną część ściany stanowi błona surowicza zbudowana z tkanki łącznej właściwej, pokrytej nabłonkiem surowiczym - mesothelium
● brak obfitego utkania limfoidalnego GALT (brak licznych limfocytów naciekających błonę śluzową i podśluzową), charakteryzującego jelito kręte
● jedynym fragmentem jelita, który charakteryzuje się tymi czynnikami jest jelito czcze
48. Jelito kręte
● łatwo dostrzegalna czterowarstwowość ściany, którą budują - błona śluzowa, podśluzowa, mięśniowa oraz przydanka - budowa taka charakterystyczna jest dla przewodu pokarmowego
● w błonie śluzowej widoczne, wyraźnie wykształcone uwypuklenia - kosmki, oraz wgłobienia nabłonka do błony śluzowej właściwej - krypty; kosmki są tutaj rzadkie, niskie, szerokie
● kosmki są charakterystycznym elementem części przewodu pokarmowego, jakim jest jelito cienkie
● nabłonek charakterystyczny dla przewodu pokarmowego - jednowarstwowy walcowaty
● w błonie śluzowej widoczne liczne limfocyty rozproszone w nabłonku i tkance łącznej właściwej
● w błonie podśluzowej tkanka łączna właściwa luźna
● wyraźnie widoczne grudki limfatyczne tworzące kępki Peyera
● nacieczenie limfoidalne błony śluzowej i podśluzowej - utkanie limfoidalne jelita GALT - jednoznacznie wskazuje na jelito kręte
● błona mięśniowa układająca się charakterystycznie dla układu pokarmowego - wewnętrzna warstwa okrężnie, zewnętrzna podłużnie
● najbardziej zewnętrzną część ściany stanowi błona surowicza zbudowana z tkanki łącznej właściwej, pokrytej nabłonkiem surowiczym - mesothelium
49. Listewka zębowa
● widoczne zgrubienie ektodermy powstałe z rozplenienia nabłonka ektodermalnego (pod względem morfologicznym jest to nabłonek wielowarstwowy płaski) - zgrubienie to wpukla się w podścielisko mezenchymatyczne
● widoczny fałd zwany pierwotną listewką zębową - preparat przedstawia zatem listewkę zębową
● w bezpośrednim sąsiedztwie komórek ektodermalnych widoczne zagęszczenie mezenchymy, z którego powstanie brodawka zębowa
50. Dziąsło
● jest to część błony śluzowej jamy ustnej pokrywającej wyrostki zębodołowe i otaczającej szyjkę zęba
● błona śluzowa pokryta nabłonkiem wielowarstwowym płaskim rogowaciejącym (na wysokości szyjki zęba styka się on ze szkliwem tworząc szczelne połączenia - komórki nabłonka mają liczne hemidesmosomy)
● w warstwie właściwej błony śluzowej utkanie limfatyczne MALT, liczne włókna kolagenowe pochodzące od ozębnej
● charakterystyczna bladość dziąsła spowodowana brakiem błony podśluzowej i słabym unaczynieniem blaszki właściwej błony śluzowej
51. Ząb - przekrój podłużny
● zbudowany z korony oraz korzenia zęba, granicą jest szyjka zęba; wewnątrz korony znajduje się komora zęba, przechodząca w obrębie korzenia w kanał zęba - całość to jama zębowa
● większość korony oraz korzenia zbudowana jest z zębiny, wybarwionej hematoksyliną
● część koronowa zębiny pokryta szkliwem, którego brak na preparacie, ze względu na jego wypłukanie i odwapnienie
● część korzeniowa pokrywa cementem bezkomórkowym, w dolnej części komórkowym
● główną masę zęba stanowi zębina (twardy, zmineralizowany składnik zęba z licznymi włóknami kolagenowymi ułożonymi równolegle do powierzchni zębiny)
● miazgę stanowi tkanka łączna galaretowata, której na preparacie również brak
52. Jelito grube
● łatwo dostrzegalna czterowarstwowość ściany, którą budują - błona śluzowa, podśluzowa, mięśniowa oraz błona surowicza - budowa taka charakterystyczna jest dla cewy pokarmowej
● cechą charakterystyczną dla tego preparatu jest zanik kosmków i fałdów okrężnych, co jednoznacznie wskazuje na jelito grube
● obecne długie krypty jelitowe
● nabłonek charakterystyczny dla przewodu pokarmowego - jednowarstwowy walcowaty (za wyjątkiem części odbytniczej z nabłonkiem wielowarstwowym płaskim)
● bardzo liczne komórki kubkowe i dokrewne
● zewnętrzna warstwa błony śluzowej (podłużna) traci ciągłość - tworzy ona 3 taśmy jelita grubego
● występują pojedyncze grudki chłonne, pojedyncze limfocyty śródnabłonkowe i limfocyty tkanki łącznej w błonie śluzowej i podśluzowej - utkanie limfoidalne GALT
● w błonie surowiczej występują wysepki tłuszczowe - przyczepki sieciowe
53. Wyrostek robaczkowy
● makroskopowo widzimy preparat o kształcie rurowatym, z delikatnie widocznym, szczelinowatym światłem
● łatwo dostrzegalna czterowarstwowość ściany, którą budują - błona śluzowa, podśluzowa, mięśniowa (zbudowana z warstwy okrężnej i podłużnej) oraz błona zewnętrzna - budowa taka charakterystyczna jest dla cewy pokarmowej
● błonę śluzową i podśluzową wypełnia utkanie limfatyczne GALT
● granica pomiędzy błoną śluzową i podśluzową zatarta ze względu na nacieki chłonne
● bardzo liczne limfocyty naciekające nabłonek wyściełający jelito oraz nabłonek krypt, tkankę łączną błony śluzowej właściwej i błonę podśluzową
● w skład nabłonka wchodzą komórki absorpcyjne i komórki kubkowe
● brak kosmków
● obecność krypt (mniej regularnie ułożonych niż w jelicie grubym)
● obecność komórek tłuszczowych w błonie podśluzowej
● nieliczne gruczoły śluzowe
54. Wątroba
wątroba człowieka - mało tkanki łącznej - budowa pseudozrazikowa
● otoczona torebką łącznotkankową, zawierającą liczne komórki tuczne
● zrośnięta z błoną surowicza pokrytą nabłonkiem surowiczym
● tkanka łączna wnika wgłąb narządu, rozgałęziając się na wiele odnóg i dzieląc narząd na zraziki
● w odnogach tkanki łącznej występują naczynia krwionośne i limfatyczne, przewody żółciowe i nerwy, a także liczne włókna kolagenowe
● zraziki zbudowane z hepatocytów układających się w beleczki wątrobowe promieniście ułożone w kierunku żyły centralnej
● żyła centralna ułożona centralnie w hepatocycie
● w narożach zrazików anatomicznych przestrzenie bramno-żółciowe (tetrady wątrobowe), w skład których wchodzi tętnica międyzrazikowa, żyła międzyzrazikowa, przewód żółciowy międzyzrazikowy i przewód limfatyczny
● oprócz zrazika anatomicznego wyróżnić możemy gronko wątrobowe (zespół 2 hepatocytów, kształtu romboidalnego, w którym wierzchołki stanowią 2 przestrzenie bramnożółciowe i 2 żyły centralne) oraz zrazik portalny (składa się z 3 sąsiadujących zrazików klasycznych, środek zrazika portalnego stanowi przestrzeń bramnożółciowa, granicę zaś 3 żyły centralne)
● po obu stronach beleczek znajdują się naczynia włosowate typu zatokowego (sinusoidy), których śródbłonek nie ma blaszki podstawnej, a jego komórki wspierają się jedynie na mikrokosmkach hepatocytów i delikatnej sieci włókien siateczkowych - w ich świetle znajdują się duże komórki Browicza-Kupffera
● hepatocyty są wielokątnymi komórkami z dobrze rozwiniętymi organellami komórkowymi i jednym lub dwoma kulistymi jądrami
● między hepatocytami a komórkami śródbłonka znajdują się przestrzenie Dissego, w znajdują się których komórki tłuszczowe okołozatokowe (lipocyty) , zawierające krople tłuszczu z witaminą A
55. Trzustka
● gruczoł zewnętrz- i wewnętrzwydzielniczy otoczony niewyraźną torebką łącznotkankową
● miąższ trzustki podzielony na płaciki (zraziki) pomiędzy którymi znajduje się tkanka łączna właściwa - daje to charakterystyczny wygląd trzustki (jak potrzaskane szkło)
● tkanka łączna właściwa tworzy zrąb podtrzymujący liczne naczynia krwionośne oraz miąższ składający się z pęcherzyków wydzielniczych (wykazujących dwubarwliwość) oraz przewodów wyprowadzających, wstawek, a także rozproszonych grup komórek endokrynowych (tworzących wyspy trzustkowe)
● w pęcherzykach wydzielniczych bazofilna cytoplazma, duże jądro i przyszczytowo liczne ziarna wydzielnicze zabarwione na czerwono - w świetle niektórych pęcherzyków komórki śródpęcherzykowe
w świetle niektórych pęcherzyków komórki wstawkowe śródpęcherzykowe (wstawka - śródpęcherzykowy przewód wyprowadzający)
● przewody wyprowadzające wysłane są jednowarstwowym nabłonkiem walcowatym, w skład którego wchodzą komórki kubkowe i endokrynowe
● brak komórek mioepitelialnych
● wśród ciemnych struktur zewnątrzwydzielniczych znajdują się jasne, okrągłe struktury - wyspy trzustkowe, w których znaleźć można i rozróżnić naczynia włosowate
56. Tchawica
● narząd rurowaty, charakterystycnego kształtu podkowy, z trójwarstwową ścianą, na którą składa się błona śluzowa, podśluzowa i przydanka
● w błonie śluzowej nabłonek wielorzędowy walcowaty urzęsiony (nabłonek dróg oddechowych), blaszka właściwa (występuje w niej dużo włókien sprężystych, które w dolnej części blaszki tworzą rodzaj błony sprężystej; ponadto występuje utkanie limfatyczne błony śluzowej MALT)
● w błonie podśluzowej obecne są śluzowe gruczoły tchawicze z nielicznymi komórkami surowiczymi
● podkowiaste chrząstki szkliste
● pomiędzy wolnymi końcami chrząstek występuje tkanka łączna właściwa oraz podłużne i poprzeczne mięśnie gładkie - jest to tzw. część błoniasta tchawicy z mięśniem tchawiczym
● najbardziej zewnętrzną warstwę stanowi przydanka łącznotkankowa
57. Płuco
● narząd miąższowy o wyglądzie siateczki
● miąższ stanowią pęcherzyki płucne i przegrody międzypęcherzykowe
● ściany pęcherzyków zbudowane z nabłonka oddechowego, na który składają się pneumocyty typu I (komórki bardzo płaskie), pneumocyty typu II i III (o kształcie sześciennym)
● zrąb pęcherzyków zbudowany z tkanki łącznej właściwej, podtrzymuje włosowate naczynia krwionośne -w zrębie dużo włókien sprężystych
● na preparacie widoczne są poszczególne odcinki dróg oddechowych - oskrzela (wysłane błoną śluzową, pokrytą nabłonkiem wielorzędowym walcowatym, pod nabłonkiem blaszka właściwa błony śluzowej, zawierająca tkankę limfatyczną oskrzeli, włókna sprężyste, pod nią występuje błona Reisessena, czyli warstwa miocytów gładkich o spiralnym przebiegu), oskrzeliki (o mniejszej
średnicy, z dobrze rozwiniętą warstwą miocytów gładkich - nabłonek stopniowo przechodzi w jednowarstwowy walcowaty, a następnie sześcienny urzęsiony; nie mają chrząstki i gruczołów; w nabłonku widoczne swoiste komórki oskrzelikowi Clary) i przewody oddechowe (wysłane nabłonkiem oddechowym, pod nim nieliczne pęczki miocytów gładkich)
58. Nerka
● narząd miąższowy , składający się z nefronów, otoczony torebką łącznotkankową
● na przekroju wyróżniamy korę (barwy różowej, struktura ziarnista) i rdzeń nerki (barwy żółtawej, struktura pasmowata)
● w korze wyróżnia się leżącą obwodowo korę kory oraz leżącą przyśrodkowo korę właściwą
● w korze kory brak ciałek nerkowych
● w korze właściwej widoczne są ciałka nerkowe, czyli kłębuszki naczyniowe zawieszone w mezangium, otoczone dwulistkową torebką Bosmana
● w ciałku nerkowym wyróżnia się biegun naczyniowy, w którym znajdują się tętniczka doprowadzająca i odprowadzająca oraz biegun kanalikowy, w którym rozpoczyna się kanalik I rzędu, część kręta.
● w pobliżu ciałka nerkowego widoczny kanalik I rzędu, kanalik II rzędu i plamka gęsta (w jej obrębie nabłonek sześcienny zamienia się w walcowaty).
● kora nerki wnika do rdzenia w postaci słupów nerkowych
● rdzeń nerki w postaci piramid, których boczne i zewnętrzne powierzchnie stykają się z korą - stożki piramid to brodawki nerkowe, zaś od podstawy piramid biegną promienie rdzenne, wnikające do kory; każdy promień rdzenny jest kanalikiem zbiorczym
● zrąb nerki zbudowany jest z tkanki łącznej właściwej luźnej, która podtrzymuje naczynia krwionośne, limfatyczne, miąższ nerki oraz komórki śródmiąższowe.
● komórki śródmiąższowe obecne w korze i rdzeniu - w korze są to komórki podobne do fibroblastów oraz limfocytów, w rdzeniu występują jako komórki śródmiąższowe typu I, II, III
59. Moczowód
● narząd o przekroju rurowatym, z charakterystycznym gwiaździsto-wężowym światłem (spowodowanym skurczem mięśniówki)
● ściana zbudowana z błony śluzowej, mięśniowej i przydanki
● błona śluzowa pokryta nabłonkiem przejściowym, którego charakterystycznym elementem jest obecność komórek baldaszkowatych, z których niektóre mają po 2 jądra - na ich wolnej powierzchni znajdują się białkowe plamki, liczne fałdy i wgłobienia
● błona śluzowa właściwa pokryta tkanką łączną właściwą luźną, zawierającą dużo włókien kolagenowych i nieliczne włókna sprężyste
● błona śluzowa ułożona w podłużne fałdy
● błona mięśniowa składa się z 3 warstw miocytów gładkich - wewnętrzna podłużna, środkowa okrężna, zewnętrzna podłużna - granice pomiędzy poszczególnymi granicami zatarte ze względu na spiralny przebieg mięśniówki
● przydanka złożona z tkanki łącznej właściwej luźnej, zawierającej liczne włókna sprężyste
60. Pęcherz moczowy
● ściana zbudowana z błony śluzowej, mięśniowej i błony surowiczej
● błona śluzowa wykazuje liczne fałdy, pokryta jest nabłonkiem przejściowym, którego charakterystycznym elementem jest obecność komórek baldaszkowatych, z których niektóre mają po 2 jądra - na ich wolnej powierzchni znajdują się białkowe
plamki, liczne fałdy i wgłobienia (rezerwa błony komórkowej dla wypełniającego się pęcherza)
● błona mięśniowa składa się z 3 nieciągłych warstw miocytów gładkich, które się wzajemnie przenikają - warstwa zewnętrzna i wewnętrzna o podłużnym przebiegu oraz środkowa o przebiegu okrężnym
● przydanka czyli tkanka łączna właściwa pokrywa większość powierzchni zewnętrznej pęcherza - górna powierzchnia jest pokryta błoną surowiczą z nabłonkiem surowiczym na powierzchni.
61. Jądro ludzkie
● narząd podzielony na płaciki przez pasma tkanki łącznej właściwej
● w płacikach znajduje się łącznotkankowy zrąb podtrzymujący składniki miąższu jądra, czyli kanaliki plemnikotwórcze i komórki gruczołów śródmiąższowych
● na przekroju widoczne ściany kanalików plemnikotwórczych zbudowane z nabłonka plemnikotwórczego (błona podstawna, 3-5 warstw komórek mioidalnych podobnych do miocytów gładkich) i tkanki łącznej właściwej luźnej
● nabłonek plemnikotwórczy to rodzaj nabłonka wielowarstwowego, składającego się z komórek podporowych Sertoliego (duże, wysokie komórki, rozciągające się od błony podstawnej do światła kanalika, posiadające owalne lub trójkątne jądra i jasną cytoplazmę) i komórek szeregu spermatogenezy (spermatogonie Ad z ciemnymi jądrami, spermatogonie Ap z jasnymi jądrami, spermatogonie B z jądrami okrągłymi i grudkowatą chromatyną, spermatocyty I rzędu, spermatocyty II rzędu, spermatydy i plemniki) - mniej zróżnicowane komórki szeregu spermatogenezy znajdują się bliżej warstwy podstawnej, w miarę różnicowania się przesuwają się ku światłu kanalika
● pomiędzy kanalikami komórki śródmiąższowe jądra (komórki Leydiga), występujące w grupach w tkance łącznej międzykanalikowej - są to dużej komórki o pęcherzykowatych jądrach i kwasochłonnej cytoplaźmie, tworzące gruczoł śródmiąższowy jądra
62. Najądrze
● zbudowane z głowy, trzonu i ogona
● głowa składa się z pozwijanych przewodzików odprowadzających, wysłanych jednowarstwowym nabłonkiem sześciennym - komórki tego nabłonka mają różną wysokość, naprzemiennie są wysokie i niskie stwarzając pofałdowania (charakterystyczne światło przypominające zęby piły); ponadto obecna jest ściana łącznotkankowa, zawierająca liczne komórki mięśniowe gładkie
● głównymi składniki trzonu i ogona jest przewód najądrza - na przekroju widoczne są wielokrotne przekroju tego przewodu, wysłanego nabłonkiem dwurzędowym walcowatym, na którego powierzchni znajdują się stereocilia - nabłonek leży na błonie podstawnej, pod nią tkanka właściwa luźna i liczne miocyty gładkie
● przewód najądrza, w odróżnieniu od przewodzików odprowadzających ma wszędzie gładkie światło
● zrąb najądrza zbudowany z tkanki łącznej
63. Nasieniowód
● narząd rurowaty, o nieregularnym świetle
● ściana nasieniowodu zbudowana jest z błony śluzowej, mięśniowej i przydanki
● błona śluzowa wytwarza 4-5 fałdów podłużnych, wysłana jest nabłonkiem wielorzędowym walcowatym, część komórek posiada stereocilia
● pomiędzy komórkami nabłonka znajdują się limfocyty.
● pod nabłonkiem znajduje się właściwa błona śluzowa zawierająca liczne włókna sprężyste.
● błona mięśniowa z 3 warstwami miocytów gładkich: wewnętrzna i zewnętrzna podłużna, środkowa - okrężna
● przydanka składa się z tkanki łącznej właściwej włóknistej
● w bańce nasieniowodu wyższe fałdy oraz cieńsza błona mięśniowa
64. Gruczoł krokowy
● gruczoł cewkowo-pęcherzykowy otoczony torebką włóknistą
● słabo zaznaczony podział na płaciki
● obecne są duże, nieregularnie uformowane, często wielokrotnie wpuklające się odcinki wydzielnicze - odcinki wydzielnicze charakteryzuje duże światło i nierówny zarys wewnętrzny nabłonka
● brak dróg wyprowadzających
● nabłonek walcowaty o zmiennej wysokości, wyściełający fałdy odcinków końcowych; cytoplazma kwasochłonna, mikrokosmki na powierzchni
● szczególnie charakterystyczna jest obecność miocytów gładkich w przegrodach łącznotkankowych prostaty, tworzących zrąb
● niekiedy w świetle widoczne kamyki sterczowe
65. Jajnik
● narząd pokryty torebką łącznotkankową (błona biaława), pod którą znajduje się nabłonek jednowarstwowy sześcienny
● korę jajnika stanowią pęcherzyki jajnikowe w różnych stadiach rozwojowych oraz miocyty gładkie
● w okolicach pęcherzyków widać tkankę łaczną bogatą w komórki wrzecionowate
● pęcherzyki jajnikowe pierwotne znajdują się na obwodzie kory jajnika, w pobliżu błony białawej, składają się z pierwotnych oocytów i otaczającego komórkę rozrodzą jednowarstwowego płaskiego nabłonka; są najliczniejsze, jądro położone ekscentrycznie
● pęcherzyk jajnikowy wzrastający z wysokim, sześciennym a później walcowatym nabłonkiem oraz mukopolisacharydową osłonką przejrzystą pomiędzy nabłonkiem a komórką rozrodczą - w zewnętrznej części cytoplazmy widoczne ziarna korowe
● pęcherzyk dojrzały Graffa z sierpowatą jamą pęcherzykową w przypadku młodego pęcherzyka i z tworzącym się wzgórkiem jajonośnym - wielowarstwowy nabłonek pęcherzykowy tworzy ścianę jamy pęcherzyka, zwaną warstwą ziarnistą
● rdzeń jajnika (część naczyniowa) stanowią liczną liczne, pozwijane naczynia krwionośne, limfatyczne i nerwy
● zrębem jajnika jest tkanka łączna właściwa luźna
66. Jajowód
● narząd rurowy z 3warstwową ścianą - błona śluzowa, mięśniowa i surowicza
● błona śluzowa pofałdowana (charakterystyczne, delikatnie, rozgałęzione fałdy - labirynt), z nabłonkiem jednowarstwowym walcowatym pokrytym migawkami i komórkami urzęsionymi, wydzielniczymi, klinowatymi i śródnabłonkowymi limfocytami
● w błonie śluzowej znajdują się charakterystyczne tętnice spiralne
● nabłonek spoczywa na blaszce właściwej zbudowanej z tkanki łącznej luźnej z włóknami retykulinowymi
● błona mięśniowa jest najgrubszą warstwą ściany jajowodu, składa się z 2 warstw - wewnętrznej, w której miocyty układają się okrężnie i zewnętrznej, w której miocyty układają się podłużnie; charakterystyczne w tej warstwie jest to, iż jest luźno utkana, granice pomiędzy warstwami są dość zatarte
● błona surowicza pokryta jest nabłonkiem surowiczym (mesothelium)
● występuje krezka jajowodu, w pobliżu której znajdują się liczne naczynia tętnicze
67. Błona śluzowa macicy
● jednowarstwowy nabłonek walcowaty z pojedynczymi komórkami urzęsionymi
● pod nabłonkiem występuje blaszka właściwa błony śluzowej, w której występują 2 warstwy - czynnościowa i podstawowa
● warstwa czynnościowa jest warstwą o zmiennej budowie w zależności od fazy cyklu menstruacyjnego - w fazie złuszczająco regeneracyjnej następuje oderwanie części czynnościowej i regeneracji nabłonka; w fazie proliferacyjnej część czynnościowa wzrasta; w fazie sekrecyjnej gruczoły cewkowe błony śluzowej zaczynają się silnie skręcać, dając charakterystyczny obraz „zębów piły”
● warstwa podstawowa składa się z tkanki łącznej właściwej (z komórkami macierzystymi, poprzebijana gruczołami cewkowymi), zakończeń gruczołów macicznych i licznych naczyń krwionośnych
68. Rogówka oka
● na przekroju widoczne jest 5 warstw rogówki: nabłonek przedni, blaszka graniczna przednia, istota właściwa, blaszka graniczna tylna i śródbłonek rogówkowy
● nabłonek przedni rogówki jest nabłonkiem wielowarstwowym płaskim - komórki tej warstwy mają na powierzchni drobne fałdy, między którymi gromadzą się łzy, co utrudnia ich odparowanie
● blaszka graniczna przednia (Bowmana) zbudowana jest z włókien kolagenowych tkanki łącznej, nie ma w niej w żadnym wypadku komórek - w barwieniu HE ma kolor jasnoróżowy
● istota właściwa rogówki - najgrubsza warstwa (ok. 90%), złożona z pęczków włókien kolagenowych (ułożonych równolegle) i fibroblastów; pomiędzy wiązkami włókien kolagenowych widoczne są jedynie jądra silnie rozgałęzionych komórek tkanki łącznej (ciałek rogówki)
● blaszka graniczna tylna (Descemeta) - budowa analogiczna do blaszki granicznej przedniej
● śródbłonek zbudowany z nabłonka jednowarstwowego płaskiego
● rogówkę charakteryzuje całkowity brak naczyń krwionośnych
69. Siatkówka
● na przekroju widoczne jest 10 warstw siatkówki: warstwa barwnikowa, pręcików i czopków, graniczna zewnętrzna, ziarnista zewnętrzna, splotowata zewnętrzna, ziarnista wewnętrzna, splotowata wewnętrzna, komórek zwojowych, włókien nerwowych i graniczna wewnętrzna
● warstwa barwnikowa - nabłonek barwnikowy, jednowarstwowy sześcienny
● warstwa pręcików i czopków - warstwa pierwszych neuronów wzrokowych
● błona graniczna zewnętrzna - znajdują się tutaj zewnętrzne zakończenia komórek glejowych podporowych
● warstwa ziarnista zewnętrzna - znajdują się tutaj jądra komórek pręciko- i czopkonośnych
● warstwa splotowata zewnętrzna - aksony komórek pręciko- i czopkonośnych
● warstwa ziarnista wewnętrzna - jądra komórek dwubiegunowych, amakrynowych i poziomych
● warstwa splotowata wewnętrzna - aksony komórek dwubiegunowych i poziomych
● warstwa komórek zwojowych - szereg komórek zwojowych o dużych jądrach, z widocznymi jąderkami
● warstwa włókien nerwowych - aksony komórek zwojowych
● warstwa graniczna wewnętrzna - wewnętrzne zakończenia komórek glejowych podporowych