Europejska integracja regionalna

1. Istota międzynarodowej integracji gospodarczej.

2. Przesłanki procesów integracyjnych.

3. Instytucjonalno- organizacyjne formy integracji gospodarczej.

4. Filary Unii Europejskiej.

5. Europejski Obszar Gospodarczy, dziedziny współpracy WE i EFTA.

6. Czynniki decydujące o korzyściach z tytułu utworzenia strefy wolnego handlu.

7. Specyfika efektów kreacji i przesunięcia handlu.

8. Efekty krótko- i długoterminowe utworzenia unii celnej.

9. Swobody i wolności wspólnego rynku.

10. Specyficzne efekty integracji w ramach wspólnego rynku.

11. Na czym polega polityka ochrony konsumenta w UE

12. Zasady polityki konkurencji w UE

13. Korzyści i koszty integracji monetarnej.

14. Kryteria konwergencji.

15. Pojęcie i czynniki optymalności obszaru walutowego

16. Organizacja i zadania EUROSYSTEMU.

17. Charakterystyka Europejskiego Banku Centralnego

18. Instrumenty sterowania wielkością obiegu pieniężnego EBC.

19. Euro- pieniądz EMU.

20. Struktura ESBC

Pyt.1. Istota międzynarodowej integracji gospodarczej

MIG -proces wewn. wzajemnych dostosowań struktur gospod. integrujących się krajów, tworzenie trwałych struktural. powiązań gospod. (ekonom.), spajanie ich w jedną całość stanowiących możliwie jednolity mechanizm gospod. dzięki czemu możliwy jest wzrost konkurencyjności jego państw w skali międzynar. MIG- proces scalania gospod. narodowych, w wyniku którego tworzą się nowe organizacje gospod. o odmiennych właściwościach. Podst. jej celem jest wzrost efektywności gospodar. MIG- zacieśnienie współpracy w sferze wymiany handl., stosunków społecz. i polit. między państwami dot. możliwości swobodnego przekraczania granic, współpracy wojskowej, wymiaru sprawiedliwości. Istotą MIG przeobrażenia i wzajemne dostosowania w strukturze gospod. w związku z czym powstaje jednolicie spójna i komplementarna struktura gospod., jak również dążenie do optymalnej struktury międzynarod. stosunków ekon.

Typy MIG:

I. Wg stopnia zinstytucjonalizowania formy wspólnoty gospodarczej :1. Instytucjonalna, 2. Funkcjonalna

II. Wg stopnia zaangażowania krajów w procesy integracyjne: 1. czynne, 2. bierne

III. Wg podmiotów integrujących procesy integracyjne: 1. odgórne, 2. oddolne

IV. wg stopnia wpływu poszczegól. krajów na decyzje podejmowane w ugrupowaniach integrujących a dot. wszystkich jej członków:1. nie ograniczające suwerenności, 2. ograniczająca suwerenność

V. ze względu na miejsce podejmowania kluczowych decyzji w zintegrowanym systemie gospod.: 1. Integracja równych -zrównoważ. partnerów ( pozioma) 2. Integracja nierównych- niezrównoważonych partnerów ( pionowa)

Pyt. 2 Przesłanki procesów integracyjnych

• Przesłanki pierwotne: 1. Wzrost bezpieczeństwa zewn. i wewn. 2. Pokój rozumiany jako siła i bezpiecz. 3. Mobilność czynników produkcji.

4. Dostęp do czynników prod.

• Przesłanki wtórne: 1. Intensyfikacja wzrostu gosp., co prowadzi do wzrostu dobrobytu, poprawy warun. życia. 2. Wzrost specjalizacji, który prowadzi do zwiększenia efektywności gospod., wzrostu konkurencyj. gospod. państw w skali międzyn. 3. Zwiększenie rynków zbytu na towary.

4. Wzrost wpływów polit., synergia polityczna, ochr. środ. natural. 5. Rozwój i kształtowanie infrastruktury transp., łączności i informatyzacji. 6.Aktywiz. postępu techn., rozwój wspólnych badań, dostęp wszystkich do wiedzy. 7.Wzrost innowacyjności gospodarek i rozwoju cywilizacji.

• Ekonomiczne przesłanki integracji: 1. Skala gospodarcza- pozytywny aspekt skali produkcji, zmniejszaj. koszty produkcji i produktu. 2. Specjalizacja produkcji. 3. Konieczność ponoszenia wysokich nakładów na działalność rozwojową wspomagającą proces technolog. i techniczny,4. Chłonny rynek niezbędny w celu zrównow. rynku global., dążenie do utrzymania wysokiego wzrostu gosp. 5. Konkurencyjność integrujących gospodarek w stosunku do gosp. USA i Japonii, 6. Dostęp do ograniczonych zasobów w danym państwie.

Pyt. 3 Instytucjonalno - organizacyjne formy integracji gospodarczej

1. Strefa wolnego handlu , 2. Unia celna, 3. Wspólny rynek , 4. Unia gospodarczo walutowa, 5. Pełna integracja gospodarcza i polityczna

Strefa Wolnego Handlu- wysoki stopień liberalizacji we wzajemnej wymianie handlowej, likwidacja ceł i ograniczeń ilościowych w obrotach handl. między krajami członk. ugrup., istotą jej jest zachowanie przez państwa człon. własnej polityki celnej i niezależnej polityki handl. wobec krajów nie należących do tej stery.

Unia celna - wspólna polityka handl. i bariery pozataryfowe, jednolita stawka celna w stosunku do krajów trzecich, obszar, wewnątrz którego zniesiono cła i inne opłaty na wszystkie lub niektóre towary i ustalono wspólną zewnętrzną taryfę celną na te towary. Na tym stadium integracji handlowej ujednolica się reguły handlu z krajami trzecimi. Ustanowienie unii celnej wiąże się z wprowadzeniem jednolitych ceł zewnętrznych. U.C sprzyja rozwojowi wzajemnej wymiany handlowej państw człon. i ogranicza jej rozwój z krajami trzecimi.

Wspólny rynek -jest ugrupowaniem integracyjnym co najmniej 2 państw znoszących między sobą wszelkie bariery w swobodnej wymianie handl. oraz cyrkulacji czynników wytwórczych i prowadzących politykę gospod., mającą na celu ochronę interesów, przedsięb. działających w warunkach wolnorynkowych. Jednolity rynek wewnętrzny opiera się na 4 swobodach: przepływu: towarów, osób, usług kapitału. Istota WR -usunięcie różnorodnych barier swobodnego przepływu między krajami członkow. ugrupowania integracyj. dóbr, usług, w szczególności podst. czynników wytwórczych, wszelkich przeszkód międzynarod. migracji siły roboczej i kapitału. Siła robocza może przemieszczać się tam, gdzie jest większy popyt na pracę i jest lepiej wynagradzana. Swoboda przepływu kapitału pozwala na przenoszenie się do miejsc o wyższym wskaźniku wzrostu poniesionych nakładów kapitałowych otwierających nowe możliwości wykorzystania produkcji.

Unia Walutowa= Unia Gospod. Walutowa=EMU - harmonizacja polit-ekon., wspólna waluta, prawno-międzynarodowe ugrupowanie integrac. polegające na tym, że państwa w nim uczestniczące przyjmują wspólną jednostkę walutową, będącą oficjalnym środkiem płatniczym tych krajów, porozumienie rozrachunkowo-kredytowe między państwami mające na celu zniesienie ograniczeń we wzajemnym obrocie gospod. Państwa powołują organ ponadnarod. w postaci banku centralnego, którego zadaniem jest emisja nowego środka płatniczego, kontrola nad jego kursem w stosunku do walut państw trzecich i wypełnianie wszystkich innych obowiązków związanych z działaniem banku centralnego.

Unia polityczna- ostatnie stadium integracji, pełna unifikacja polityki ekonom. i zagran., w tym obronnej, wspól. ponadnarodowe organy władzy. Oznacza ona koordynację, a w zasadzie unifikację polityki wewnętrznej i zagranicznej krajów tworzących ugrupowanie integracyjne. Utworzenie unii politycznej w praktyce oznacza powstanie nowego organizmu politycznego.

Pyt. 4 . Filary UE

Trzy filary UE- ustanowione zostały poprzez Traktat z Maastricht, podpis. 7 II 1992 r. przez: Belgię, Danię, Francję, Grecję, Hiszpanię, Holandię, Irlandię, Luksemburg, Niemcy, Portugalię, Wielka Bryt.,Włochy

Filar I - unia gospod.- wspólny rynek, wspólna polityka rolna i strukturalna, unia walutowa i rozwój reg.

Filar II - unia polityczna - UE w stosunkach zewnętrznych występuje jako jeden podmiot

Filar III - unia policyjno-sądownicza - współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych, wspólne rozwiązywanie problemów imigracji, przestępczości zorganizowanej, terroryzmu i patologii społecznej.

Wprowadzona w Traktacie amsterdamskim Europejska Polityka Bezpieczeństwa i Obrony jako część drugiego filaru jest czasem uważana za nowy, czwarty filar UE. Wszystkie państwa wstępujące do UE zobowiązane są w pełni zaakceptować trzy filary.

Pyt. 5. Europejski Obszar Gospodarczy, dziedziny współpracy WE i EFTA

Europejski Obszar Gospodarczy, EOG - strefa wolnego handlu i Wspólny Rynek obejmujące kraje UE i Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu - EFTA (z wyjątkiem Szwajcarii). EOG opiera się na 4 fundamentalnych wolnościach: swobodzie przepływu ludzi, kapitału, towarów i usług. Porozumienie o utworzeniu EOG podpisano w Porto 2 V 1992 r. Na mocy umowy z Porto obywatele wszystkich państw należących do EOG mogą się swobodnie przemieszczać, osiedlać i nabywać nieruchomości na ich terenie. W zamian EFTA łoży na unijny Fundusz Spójności. Kraje EFTA przyjęły do swojego ustawodawstwa dużą część szczegółowych przepisów wspólnotowych (nie dot. to jednak m.in. polityki rolnej czy walutowej). Ważną cechą EOG jest to, iż realizuje swoją działalność na poziomie pierwszego i trzeciego etapu integracji, strefy wolnego handlu i Wspólnego Rynku, wyłączając drugi etap, unię celną.

Struktura Instytucjonalna : Rada - organ decyzyjny i ustawodawczy, Wspólny Komitet - organ wykonawczy i arbitrażowy, Wspólny Komitet Parlamentarny - organ doradczy, Komitet Konsultacyjny - organ doradczy

W ramach EOG zniesiono wszelkie ograniczenia ilościowe oraz usunięto techniczne bariery w handlu, uproszczono procedury celne. Wymianę handlową ugrupowania oparto na zasadzie pełnej wielostronnej kumulacji w określaniu kraju pochodzenia towarów, dzięki której zwalnia się z opłat celnych handel wszystkimi komponentami, które składają się na produkt finalny sprzedawany na obszarze EOG. EFTA przyjęła część prawa wspólnotowego odnośnie swobody przepływu czynników produkcji, nie realizując kilku jego ważnych elementów: polityki podatkowej, transport.. rolnej, polityki handlowej.

EFTA powstała na podst. Traktatu z 4 I 1960 roku w Sztokholmie. Traktat zawarły: Austria, Dania, Wielka Bryt., Norwegia, Portugalia i Szwecja. Początkowo EFTA była organizacją konkurencyjna wobec WE, ale wobec przystąpienia większości jej członków do UE, staje się organizacją o marginalnym znaczeniu. Obecnie do EFTA należą Norwegia, Szwajcaria, Lichtenstein i Islandia.

Celem EFTA jest przyspieszenie wzrostu gospod. państw człon. poprzez znoszenie ograniczeń we wzajemnej wymianie handlowej. Organami EFTA są: Rada, Komitet Doradczy, Komitet Przedstawicieli Parlamentów Państw EFTA. Najważniejszym organem jest Rada, która nadzoruje wykonanie postanowień umowy, może wydawać decyzje i zalecenia. Rada składa się z przedstawicieli państw człon. w randze ministra. Komitet doradczy składa się z przedstawicieli życia społeczno-gospod. z państw członk.. Komitet Przedstawicieli Parlamentów składa się z osób desygnowanych przez parlamenty krajowe, ma głównie funkcje doradcze i kontrolne.

EFTA nawiązała ścisłą współpracę ze WE, tworząc Europejski Obszar Gospodarczy (bez Szwajcarii). EFTA zawarła również porozumienie z Polską. W 1992 roku został podpis. układ na mocy, którego między Polską a krajami EFTA ma być utworzona strefa WH na artykuły przemysłowe, ryby i przetworzone artykuły rolne. Eliminację pozataryfowych barier w handlu i nieuczciwych praktyk handlowych, uproszczenie procedur odpraw celnych oraz ujednolicenie reguł pochodzenia towarów, swobodnego przepływu osób, towarów i kapitału, swobody świadczenia usług, praw autorskich, konkurencji, pomocy państwa, elementów polityki społ., wspólne zasady w odniesieniu do pomocy państwa, zamówień publicz., a także wprowadza postanowienia dot. współpracy m.in. w dziedzinie ochrony środ., edukacji, badań, rozwoju mśp, ochrony konsumenta, polityki społ. i statystyki, współpracy w dziedzinie polityki zagran. Współpraca UE i państw EOG-EFTA w sprawach energii i zmian klimatu, w propagowaniu technologii energetycznych i efektywności energetycznej, większego wykorzystywania energii ze źródeł odnawialnych ( energii geotermalnej), wychwytywania i składowania dwutlenku węgla oraz innych technologii, transport, ochronę środ., rozwój i badania, kształcenie i edukację. Na początku lat 90 EFTA zawarła porozumienie w dziedzinach handlu, przemysłu, turystyki, transportu, nauki i techniki z krajami Eur. Środ. i Wsch.

Pyt. 6. Czynniki decydujące o korzyściach z tytułu utworzenia strefy wolnego handlu

1. struktura produkcji ( jako proefektywnościową uznaje się sytuację, kiedy w krajach ugrupowania występują znaczne różnice w kosztach wytwarzania towarów substytucyjnych, a zauważalny wówczas wzrost natężenia konkurencji wewnątrzgałęziowej wywołuje presję na zmniejszenie nakładów produkcyjnych, jednocześnie komplementarność struktur ekon. ułatwia kooperację w kierunku ograniczenia kosztów transakcyjn.

2. relatywnie wyskoki i wyrównany poziom rozwoju społ. - gospod. państw człon. ugrupowania, wpływający na ujednolicenie celów społ.- ekonom., jakie zamierzają osiągnąć, również w sferze procesów integracyjnych.

3. poziom ceł odpowiadających im pozostałych ograniczeń stosowanych wobec państw „trzecich”, przy czym należy je określać na relatywnie niskim poziomie, zapewniającym jednak akceptowany przez wszystkie państwa wspólnoty zakres ochrony ich rynków wewnętrznych

4. dość niskie wydatki związane z transportem i koszty transakcyjne (przyjmując założenie, że wzrastają one wraz z pokonywaną odległością,

5. znaczny poziom wymiany handlowej między członkami ugrupowania jeszcze przed rozpoczęciem działalności przez Wspólnotę.

6. wysoką elastycznością cenową popytu i podaży (w przypadku towarów wytwarzanych w ugrupowaniu oraz poza nim - w krajach, z którymi prowadzona jest wymiana handlowa).

Pyt. 7 Specyfika efektów kreacji i przesunięcia handlu

1. proefektywnościowy efekt kreacji handlu - ożywienie obrotów handlowych wewnątrz ugrupowania w wyniku liberalizacji regulujących je norm i przepisów - wiążę się ze zniesieniem barier ograniczających wymianę towarową między państwami tworzącymi wspólnotę integracyjną. Prowadzi to do zastąpienia produkcji krajowej przez tańsze i bardziej konkurencyjne towary importowane z krajów członk.. 2 subefekty :

• subefekt produkcyjny - zastępowanie stosunkowo mało przychodowej produkcji krajowej bardziej efektywną z innych krajów integrującego się regionu, w wyniku czego następuje intensyfikacja produkcji rentowniejszej

• subefekt konsumpcyjny - wzrost efektywnego popytu konsumpcyjnego w ugrupowaniu przez zastępowanie dóbr droższych - tańszymi z kraju partnerskiego

2. antyefektywnościowy efekt przesunięcia handlu ( odwrócenie handlu)- wiąże się ze zmianą dotychczasowych kierunków wymiany państw wchodzących w skład strefy WH lub unii celnej, na co mają wpływ ułatwienia towarzyszące cyrkulacji towarów wewnątrz ugrupowania a równocześnie zaostrzenie ograniczeń w imporcie z krajów trzecich na skutek zastosowania dyskryminacyjnych barier handl. Efekt ten oznacza zastąpienie tańszego importu z państw spoza wspólnoty droższym importem z krajów partner. Powoduje to spadek efektywności gospodar. we wspólnocie, wzrost cen, spadek siły nabywczej, osłabienie popytu inwestycyjnego w krajach -importerach. 2 subefekty:

• destrukcja - zastąpienie tańszych produktów importowanych zewnątrz przez krajowe w wyniku zastosowania protekcji celnej przez ugrupowanie

• ograniczenie handlu- zmniejsz. konsumpcji spowodowane wzrostem cen na skutek podniesienia stawek celnych w taryfie zewn. Wspólnoty

Pyt. 8. Efekty krótko - długoterminowe utworzenia unii celnej

Krótkoterminowe efekty integracji unii celnej:

1. proefektywnościowy efekt kreacji handlu- 2 subefekty: subefekt produkcyjny,• subefekt konsumpcyjny

2. antyefektywnościowy efekt przesunięcia handlu ( odwrócenie handlu)- 2 subefekty: • destrukcja, • ograniczenie handlu / opis pyt. 7/

3. efekt ekspansji handlu- ściśle związany z subefektem konsumpcyjnym kreacji handlu; kiedy moce produkcyjne w krótkim okresie są w pełni wykorzystane, obniżenie cen rynkowych w gospodarce krajowej stymuluje wzrost popytu na towary importowane z krajów partnerskich. Rozszerzenie skali produkcji wpływa na zmniejsz. kosztów produkcji w ugrupowaniu integracyj.

4. efekt podziału - polega na rozdysponowaniu korzyści z liberalizacji handlu wewnątrz ugrupowania na rzecz konsumentów- niższe ceny dóbr konsumpc., producentów- korzyści ze wzrostu skali gospodarowania. Jeżeli w wyniku procesów integracyjnych podmiot gospod. uzyskuje we wspólnocie pozycje monopolistyczną, przypada mu całość korzyści finan. generowanych w wyniku zniesienia wewnętrznych barier handlowych.

5. efekt błędnej specjalizacji- widoczny w krajach o chłonnych rynkach zbytu, ale niskim poziomie efektywności gosp. Wówczas po przystąpieniu do unii celnej lub strefy WH takie państwo może wyprzeć z rynku pozostałych partnerów wewn. którzy mają niski poziom popytu krajow., ale wyższą efektywność procesów gosp.

6. zmiany w terms of trade -inne niż dotąd ukształtowanie proporcji podziału korzyści między krajami czł. urup. integrac. Największe korzyści z tytułu ukształtowania proporcji podziału korzyści między kraje czł. ugrupowania integrac. powinny przypaść relatywnie małym krajom czł., których struktura ekonom. zmienia się w wyniku procesów integrac. zgodnie z teorią kosztów komparatywnych. ∗Cła importowe w unii celnej określane są na wysokim poziomie∗ wysokie ceny produktów importowanych (niska konkurencyjność wobec towarów unijnych)∗ zmniejszenie popytu na towary importowe ∗ dyskomfort producentów spoza unii dotyczący ich sytuacji ekonom. ∗ poszukiwanie nowych rynków zbytu, ∗presja na obniżenia kosztów, ∗spadek cen towarów z importu ∗zwiększenie konkurencyj. towarów spoza unii celnej. ∗ wzrost popytu wewnętrzn. na towary importowane z krajów trzecich, ∗ wyższy import spoza unii

Długoterminowe efekty unii celnej / dynamiczne efekty integracji / e. restrukturyzacyjne/

1. wzrost konkurencyjności- zniesienie barier handlow. pomiędzy krajami członk. unii celnej, wzrost natężenia konkurencji na zintegrowanym obszarze gospod., dążenie producentów do obniżenia poziomu kosztów produkcji (w warunkach konkurencji doskonałej i nasyconego rynku) poprzez rezygnację z zysków nadzwyczajnych, nieracjonalnie ponoszonych kosztów, likwidacja podmiotów nieefektywnych.

2. efekt dynamizacji skali produkcji - łącz. się podmiotów gosp., wzrost skali gospodarowania, specjalizacja (pełniejsze wykorzystanie mocy wytwórczych, spadek jednostk. kosztu produkcji

3. stłumienie handlu- pojawia się w sytuacji, kiedy podmioty gospodar. zlokalizowane w danym kraju przed utworzeniem ugrupowania integrac. nie wytwarzały określonych towarów, ale w następstwie realizacji unii celnej; ze względu na poszerzenie potencjaln. rynku zbytu i wzrostu skali gospodar. zaczynają je produkować, wypierając przy tym dostawców z innych państw wspól.

4. wzrost przeciętnej wielkości podmiotów gospod. - tworzenie wielkich firm mających najlepsze warunki do wykorzystania wzrostu rozmiarów rynku oraz pozytyw. efektów skali produk.

5. uczenie się przez praktykę- mające bezp. wpływ na zwielokrotnienie wydajności osiąganej w przedsięb.

6. intensyfikacja wzajemnych powiązań między poszczególnymi gałęziami przem., co powoduje wzrost rentowności w jednym sektorze dzięki innowacyj.i w innych branżach.

7. wzmocnienie postępu technicznego (technolog.).

Pyt. 9 Swobody i wolności wspólnego rynku

Jednolity rynek wewnętrzny opiera się na 4 swobodach:

•Swobodny przepływ towarów- zniesienia ceł i opłat między krajami członk., barier techn. (zróżnicowane normy, standardy, przepisy), fiskalnych (różne systemy podatkowe) i fizycznych (kontrole graniczne), wspólna taryfa celna wobec krajów trzecich. Zniesienie wszelkich ograniczeń ilościowych (zakazy importu i eksportu) oraz środki równoważne ograniczeniom ilościowym: regulacje dot. norm technicznych, składu produktu, rodzaju opakowania, Wszystkie towary na rynku Unii podlegają tym samym normom i wymogom certyfikacyjnym, obłożone takimi samymi podatkami. Wszystkie towary, które są produkowane i sprzedawane w jednym z krajów członk. zgodnie z tamtejszymi przepisami, mogą być oferowane w innych krajach Wspólnoty.

• Swobodny przepływ osób - mieszkańcy Wspólnoty mają zapewnione prawo do pracy, osiedlenia się, życia, korzystania ze świadczeń socjaln. oraz do minimum pomocy na rzecz integracji w wybranym przez siebie kraju bez względu na przynależność państwową. Swoboda poruszania się pracowników obejmuje prawo do: przyjmowania zaoferowanej pracy, swobodnego przenoszenia się w tym celu w obrębie terytoriów państw członk.

•Swobodny przepływ usług -przepływ usług bez barier, zakładanie przedsięb., nabywanie udziałów w przedsięb.- swobody pierwotne, zakładanie prawnych samodzielnych jednostek - swoboda wtórna

•Swobodny przepływu kapitałów i płatności -niezbędna dla swobodnego przepływu towarów, pracown. usług. Obejmuje transakcje finansowe nie związane z przepływem towarów, usług i osób, zakaz wszelkich ograniczeń przepływu kapitału i płatności między państw. członkow. oraz między państw. członkow a krajami trzecimi, swoboda przenoszenia majątku do innego państwa, prawo do zbycia i nabycia nieruchom.

Pyt. 10. Specyficzne efekty integracji w ramach wspólnego rynku

Efekty specyficzne dla WR, wynikające ze scalenia wszystkich subrynków cząstkowych w ramach ugrupowania: • wyrównanie się produktywności krańcowej czynników produkcji (pracy i kapitału), • wzrost efektywności; • dalsze nasilenie konkurencji,• zwiększenie ogólnego poziomu dobrobytu na obszarze WR

Efekt koncentracji przestrzennej -związany jest z tendencją przepływu kapitału do miejsc (reg.), w jakich najbardziej efektywnie się go użytkuje, ogólna tendencja lokalizacji inwestycji finan.w obrębie gospod. narodow. odznaczających się wysokim poziom. stopy zwrotu z zaangażowanych środków finan.

Efekty zewnętrzne migracji wynikają ze swobodnego przepływu pracownik. i zatrudnienia na całym obszarze jednolit. rynku wewn., towarzyszy temu koncentracja kwalifikacji i umiejętności w pewnych regionach ugrupow. integrac. przy jednoczes. ich odpływie z innych.

Efekt wspierania raczej przegranych niż zwycięzców - ma miejsce przede wszystkim na nie w pełni zliberalizowanym rynku zamówień publicz. WR, kiedy władze państwowe ze względu na prowadzoną politykę gospod. wspierają producentów krajowych, pozbawiając ich konkurencji zewn.

raport Cecchiniego dot. potencjalnych korzyści związanych z realizacją jednolitego rynku wewn. Wspólnoty

1. efekt zamkniętego obwodu- mechanizm wspól. rynku może dynamizować przenikanie innowacji generowanych w dziedzinie wysokich technol. do innych zastosowań oraz zwiększenie potencjału i międzynarodową dywersyfikację działalności firm zach.europejsk.

2. e. dumpingu społecznego-przemieszczanie się działalności gospodar. do krajów (reg.), gdzie całkowite koszty pracy są relatywnie niskie, a branże, w jakich następuje alokacja kapitału względnie efektywne

Pyt. 11. Na czym polega polityka ochrony konsumenta

Polityka UE dot. ochrony konsumentów wynika z założenia, iż siły rynkowe na Jednolitym Rynku Europejskim nie zapewnią dostatecznego, w miarę jednolitego w poszczególnych państwach członk. stopnia ochrony interesów konsumentów, a w szczególności bezpiecz. nabywanych przez nich produktów i usług. Najczęściej stosowaną formą aktu prawnego w ramach polityki ochrony konsumentów jest dyrektywa: nakreśla ona tylko ogólne założenia i cele podjętej regulacji, pozostawiając państwom członk. dużą swobodę w sposobie jej wprowadzenia do krajowego porządku prawnego.

5 głównych kierunków wspólnej polityki na rzecz konsumentów, ( 5 podst. praw konsumentów): prawo do bezpiecz. i ochrony zdrowia; prawo do ochrony interesów ekon.; prawo do odszkodowań; prawo do informacji i edukacji; prawo do reprezentacji.

Wspólnota przyczynia się do osiągnięcia wysokiego poziomu ochrony konsumenta poprzez środki stosowane w ramach ustanowienia rynku wewnętrznego, działania szczegółowe, wspierające i uzupełniające politykę realizowaną przez państwa człon. dla ochrony zdrowia, bezpieczeństwa i interesów ekon. konsumentów, dla zapewniania im odpowiedniej informacji. Zakres regulacji dot. ochrony zdrowia konsumentów UE obejmuje przede wszystkim artykuły spożywcze, normy czystości, surowców jakie można zastosować w procesie wytwórczym: barwników, przeciwutleniaczy, konserwantów, w przypadku mięs - na etapie hodowli zakazane jest stosowanie pasz, które oddziaływają na gospod. hormonalną zwierząt, dopuszczalne poziomy zawartości środków ochrony roślin. Substancje niebezpieczne i artykuły farmaceutyczne, proces wprowadzania ich na rynek podlega szczególnym zaostrzonym regulacjom, które dot. testowania, patentowania, oznakowania, etykietowania. Ochrona finan. interesów konsumenta - prawo nabywcy do wejścia na drogę postępowania indywidualnego w przypadku, kiedy w wyniku przekazu reklamowego został wprowadzony błąd. Prawo do informacji handl.- konieczność podawania jednostkowych cen produktów, oznaczenie w sposób uproszczony sposobu wykorzystania, przybliżonej wartości pobieranej wartości energii elektrycznej na artykułach gospod. domow.

Pyt. 12. Zasady polityki konkurencji

Ze względu na swobodny przepływ towarów konsumpcyjnych, dóbr inwestycyjnych, czego konsekwencję stanowi dążenie do wzrostu wielkości podmiotów gospod., względna monopolizacja, na WR konieczne jest zapewnienie odpowiednich zasad konkurencji. Ich podst. zadaniem powinna być ochrona przed nieuczciwą konkurencją .Polityka konkurencji WE koncentruje się na 5 głównych kierunkach: wyeliminowanie porozumień ograniczających konkurencję, niedopuszczenie do wykorzystywania przez przedsięb. pozycji dominującej, kontrola fuzji przedsiębiorstw, liberalizacja zmonopolizowanych sektorów gospodarki, monitorowanie pomocy państwa. Reguły konkurencji odnoszą się zarówno do przedsięb. prywatnych jak i public., działających na jednolitym rynku. Obejmuje także przedsięb., które mają swoje siedziby poza terytorium UE, jeśli ich praktyki niekorzystnie oddziałują na handel między państwami członk. Prawo konkurencji obejmuje wszystkie dziedziny gospodarki. Jego zastosowanie zostało ograniczone tylko w przypadku rolnictwa (polityka konkurencji jest podporządkowana Wspólnej Polityce Rolnej).Zakazane są wszelkie porozumienia między przedsięb., wszelkie decyzje zrzeszeń przedsięb. oraz wszelkie uzgodnione praktyki, które mogą oddziaływać na handel między pastwami członk., a których celem lub rezultatem byłoby wyłącznie, ograniczenie lub naruszenie konkurencji na terenie WR a w szczególności ustalanie przez przedsięb. (grupę przedsięb.)mających dominującą pozycję na rynku, cen zakupu lub sprzedaży, których wysokość pozwala czerpać zyski monopolistyczne, innych warunków transakcyjnych, ograniczenie lub kontrolowanie, produkcji, rynków, postępu techn. i inwestycyjnego, podziału rynku zbytu lub zaopatrzenia, stosowanie wobec kontrahentów niejednolitych warunków w podobnych transakcjach

Pyt. 13. Korzyści i koszty integracji monetarnej:

Korzyści krótko i średnioterminowe unii walutowej : Raport Emersona opublikowany na pocz. Lat 90-tych.

• Zniesienie kosztów konwersji walut narod. (kosztów transakcyjnych związanych z wzajemną wymienialnością kilkunastu walut narodowych krajów czł. wspólnoty

• Zanik ryzyka kursowego wewn. ugrupowania co ma dodatni wpływ na intensyfikację wzajemnej wymiany i inwestycji;

• Integracja przyniesie korzyści w sferze lepszej koordynacji polityki gospod. w tym prowadzenia polityki wspólnotowej m.in. rolnej i handl..

• Gdy wspólna waluta stanie się światowym pieniądzem rezerwowym i transakcyjnym, polityka ekonom. wspólnoty zyska większą autonomię w skali ogólnoświatowej, a jej państwa zyskają większą wiarygodność;

• Realizacja założeń Unii Monetarnej powinna zwiększać przejrzystość cen i płac w ugrupowaniu

• Funkcja informacyjna rynku będzie skuteczniej realizowana, nastąpi szybszy obieg informacji rynkowej, wzrost : konkurencji na zintegrowanym obszarze, efektywności produkcji i poprawa konkurencyjności przedsięb. europej. w stosunku do przedsięb. USA czy japońskich.

Efekty długoterminowe:

• Zdynamizowanie procesów wzrostowych w zintegrowanym systemie gospod.,• Zmniejszenie bezrobocia,• Poprawa alokacji zasobów we wszystkich branżach • Wyrównywanie się względnego poziomu cen• Wzrost ogólnej stabilności gospod. na obszarze zintegrowanym, • Utrzymanie większej siły oddziaływ. polit. na arenie międzynar.

Koszty integracji walutowej:

• Utrata niezależności krajów czł. wspólnot w dziedzinie monetarnej, • Znaczne ograniczenie możliwości swobodnego oddziaływania na bazę monetarną • Brak możliwości nieskrępowanego prowadzenia polityki pro wzrostowej za pośrednictwem regulowania kursów walutowych

• Zwiększenie bezrobocia krótkoterminowego, • Utrata dochodu z senioratu (emisja pieniądza jako środka finansowania deficytu budżet.), • Koszty osobowe dot. szkoleń w aspekcie wspólnej waluty • Koszty rzeczowe adaptacji infrastruktury i utrata dotychczas realizowanych dochodów z transakcji arbitrażowych i spekulacyjnych na rynku walutowym. • Instytucje finan. funkcjonujące w ramach unii monetarnej mogą utracić część dotychczas realizowanych dochodów z transakcji arbitrażowych i spekulacyjnych na rynku walut.

14. Kryteria konwergencji: (kryteria z Maastricht, k. zbieżności, k. przynależności )1992 r.

1) Stabilność cenowa- kryterium inflacyjne -średnia stopa inflacji w roku poprzedzającym badanie dot. spełnienia kryteriów spójności nie powinna być wyższa niż 1,5 pkt % od wskaźnika odnotowanego w 3 najlepszych pod tym względem krajach,

2) Stóp procentowych- średnia nominalna długookresowa stopa % nie powinna być wyższa niż o 2 pkt % od stopy % w 3 krajach o najniższym poziomie inflacji w roku poprzedzającym badanie.

3) Deficyt budżetowy -udział planowanego lub aktualnego deficytu budżetowego w PKB mierzony w cenach rynkowych, w roku poprzedzającym badanie nie powinien przekraczać 3%

4) Dług publiczny w roku poprzedzającym badanie udział tego zadłużenia w PKB mierzony w cenach rynk. nie powinien przekraczać 60%

5) Stabilność kursów walutowych- państwo członkow. w ramach mechanizmu kursowego ESW przez co najmniej 2 lata musi zachować normalny podział wahań kursów, w tym okresie waluta tego państwa nie może być dewaluowana w stos. do walut innych krajów UE.

Pyt. 15. Pojęcie i czynniki optymalności obszaru walutowego

Przyczyny tworzenia teorii optymalnego obszaru walut.- dążenie większości państw liczących się na międzyn. arenie do uniezależnienia swoich gospod. od $ ameryk., który od 1944 r. był pieniądzem światowym

Optymalny obszar walutowy to:

• Wg. Cohen- grupa 2 lub większej ilości suwerennych państw ściśle ze sobą powiązanych więzami pieniężnymi - współpraca ta może być realizowana poprzez działania mające na celu stabilizację walut narod. państw człon., ujednolicenie krajowych rynków finan., wspólna realizacja celów polit. monetarnej;

• Wg. Karwa` ia - odnosi się do regionu geograf., w obrębie którego rolę powszechnego środka płatniczego odgrywa jedna wspólna waluta, albo kilka walut, jakich wartości wymienne są utrzymywane na stałym poziomie względem siebie, przy założeniu braku ograniczeń w ich wymienialności. •Wg Mundella- region, w obrębie którego cyrkulują 2 lub większe ilości walut, przy czym ich wzajemne kursy wymienne zostają nieodwołalnie usztywnione. Prawdziwy obszar walutowy, czyli bimetalizm, system waluty złotej ,cechują się automatycznym i dość efektywnym mechanizmem dostosowawczym działającym w warunkach nierównowagi na rynkach walutowych

Czynniki optymalności obszaru walutowego;
I. Czynniki obiektywne;

1. Znaczna mobilność czynników produkcji między krajami ugrupowania

2. symetrie poszczególnych gospodarek w reagowaniu na gospodarcze szoki zewnętrzne

3. wysokie stopień otwarcia gospodarek

4. znaczna dywersyfikacja produkcji we wspólnocie państw ( zróżnicowanie produkowanych dóbr)

5. wysoką elastyczność cen i płac w gospodarkach znajdujących się na obszarze walutowym

6. znaczny stopień powiązania krajowych rynków finan.

7. integracja rynku dóbr konsumpcyjnych i inwestycyjnych

8. koordynację polityki ekon.

II Czynniki subiektywne

1. oczekiwania inflacyjne oraz stopy bezrobocia

2. względna jednolitość preferencji społ. - gospodarczych, którą można osiągnąć przez: dobrowolne monetarne dostosowanie się kraju małego do dużego, unifikację walutową lub prowadzenie negocjacji zmierzających do zbliżenia międzynarodowych preferencji politycznych.

Pyt. 16. Organizacja i zadania EUROSYSTEMU

Eurosystem - system bankowości centralnej strefy € , tworzą: EBC, krajowe banki centralne 16 państw członkowskich UE, których wspólną walutą jest € .

Główne zadania Eurosystemu pełni funkcję banku centralnego Wspólnoty. Realizuje zadania: 1) prowadzenie polityki pieniężnej przyjętej przez Radę Prezesów EBC, (realizacja decyzji w sprawie podst. stóp % EBC), 2) prowadzenie operacji dewizowych, 3) utrzymywanie i zarządzanie oficjalnymi rezerwami państw strefy €,4) wspieranie należytego funkcjonowania systemów płatniczych.

Polityka pieniężna- wyznaczanie i realizacja polityki pieniężnej strefy €.. Jest to funkcja polityki publicznej realizowana głównie poprzez operacje na rynku finan. Wiąże się z nią konieczność zapewnienia Eurosystemowi pełnej kontroli nad bazą monetarną. EBC i krajowe banki centralne to jedyne instytucje uprawnione do emitowania banknotów €, będących prawnym środkiem płatniczym w strefie €. Z uwagi na zależność systemu bankowego od pieniądza bazowego Eurosystem ma tym samym dominujący wpływ na warunki panujące na rynku pieniężnym oraz stosowane na nim stopy %.

Eurosystemowi powierzono operacje walutowe- banki centralne mają niezbędne zaplecze operacyjne, gwarantuje to zgodność operacji walutowych z polityką pieniężną banku centr. Operacje walutowe wpływają na kursy walutowe i sytuację płynnościową.

Działanie na rzecz sprawnego funkcjonowania systemów płatniczych-Systemy płatnicze służą do przekazywania pieniędzy między instytucjami kredytowymi oraz innymi instytucjami monetarnymi. Są centralnym elementem infrastr. finan. systemu gospod.

Rezerwy zagraniczne Jednym z głównych celów zarządzania portfelem rezerw zagranicznych jest zapewnienie EBC wystarczającej ilości płynnych środków do prowadzenia operacji walutowych. Rezerwami zagranicznymi EBC zarządzają obecnie w sposób zdecentralizowany krajowe banki centralne, które zgłosiły gotowość do udziału w związanych z tym czynnościach operacyjnych. Własnymi rezerwami zagranicznymi krajowe banki centralne zarządzają niezależnie, ale wszystkie operacje na rynku walutowym powyżej określonego limitu wymagają zgody EBC, co zapewnia ich zgodność z polityką kursową i pieniężną Eurosystemu.

Funkcje doradcze: Eurosystem uczestniczy w sprawowaniu nadzoru finan.: doradza ustawodawcom w sprawach należących do jego kompetencji oraz zestawia statystyki pieniężne i finan., EBC opiniuje, w ramach ustalonych limitów i na określonych warunkach: projekty wspólnotowych aktów prawnych w sprawach należących do jego kompetencji, projekty krajowych aktów prawnych w sprawach należących do jego kompetencji, na wniosek władz krajowych.

Gromadzenie i opracowywanie statystyk: EBC we współpracy z krajowymi bankami centralnymi zbiera różnorodne informacje statyst. potrzebne do realizacji swoich zadań. Pełnią one kluczową rolę przy podejmowaniu comiesięcznych decyzji w sprawie podst. stóp %, gdyż przedstawiają one bieżący stan gospodarki strefy € .

Pyt. 17 Charakterystyka Europejskiego Banku Centralnego

EBC- to bank centralny UE, a także bank emisyjny w odniesieniu do waluty € , przyjętej przez 16 krajów Unii. Siedzibą EBC jest Frankfurt . Odpowiada za nadzorowanie systemów bankowych w krajach Unii, zbieranie danych statyst.potrzebnych dla prowadzenia polityki monetarnej, funkcjonowanie systemów płatniczych (zwłaszcza systemu TARGET), zapobieganie fałszerstwom banknotów, współpracę z innymi organami w zakresie regulacji rynków finansowych. Przy realizacji tych zadań EBC posługuje się Europejskim Systemem Banków Centralnych, grupującym EBC oraz 27 banków centralnych krajów UE.

Europejski Bank Centralny - 1998 r. zastąpił Europejski Instytut Walutowy Funkcje EBC: rola banku emisyjnego, ma przywilej kreacji pieniądza gotówkowego € oraz refinansowania banków komercyjnych za pomocą pieniądza kredytowego, ustala bieżące i długoterminowe cele polityki pieniężnej biorąc pod uwagę priorytet - stabilność cenową ugrupowania, utrzymanie rezerw walutowych, gromadzenie informacji statystycz., nadzór bankowy, doradztwo gospod., wydawanie przepisów prawnych w ramach swoich kompetencji. Organa decyzyjne EBC: Rada Zarządzająca (Rada Naczelna), Zarząd, Funkcje doradcze: realizuje Rada Generalna

Pyt.18. Instrumenty sterownia wielkością obiegu pieniężnego EBC

Instrumenty polityki pieniężnej EBC:

Polityka monetarna EBC reguluje podaż pieniądza w Eurosystemie, wpływa na poziom cen, zatrudnienia i produkcji w Unii Gospodarczej i Walut. EBC oddziaływując na ilość środków finansowych w obiegu, wykorzystuje oprócz emisji wspólnego pieniądza, przede wszystkim instrumenty rynkowe: związane z polityka rezerw obowiązkowych, otwartego rynku i refinansowania.

Stopa rezerwy obowiązkowej - to określona przez bank centralny relacja między rezerwami banków a depozytami w nich zgromadzonymi. Wpływa bezpośrednio na zmniejszenie zdolności banków komercyjnych do kreacji pieniądza depozytowego.

Celem operacji otwartego rynku - jest niwelowanie napięć inflacyjnych dzięki bezpośredniemu wpływowi na podaż pieniądza, osiąga to poprzez regulację krótkoterminowej płynności systemu bankowego w przypadku jego nadpłynności bank centralny sprzedaje, a niedoboru środków finan.- skupuje na rynku międzybankowym papiery wartościowe

Polityka refinansowa - bank central. oddziaływując na możliwości kredytowe banków kredytowych, udzielając im kredytów w celu uzupełnienia zasobów pieniężnych, określając oprocentowanie wypożyczonych środków finansowych, w ten sposób są regulowane krótkoterm. zaburzenia płynności systemu bank.

Kredyty służące celom refinansowania: kredyt lombardowy - udzielany jest na krótkie okresy pod zastaw zdematerializowanych skarbowych papierów wartościowych, najczęściej bonów i obligacji, kredyt redyskontowy- decyduje o koszcie pozyskania pieniądza w systemie gosp. wzrost stopy kredytu redyskontowego podraża kredyt jaki można uzyskać w związku z redyskontowaniem weksli handlowych, ogranicza podaż pieniądza depozytowego w gospodarce, spadek oprocentowania tego kredytu prowadzi do zwiększenia akcji kredytowej banków, wpływając na wzrost podaży pieniądza.

W ramach polityki rezerw obowiązkowych EBC określa wielkość rezerw tworzonych od wybranych pozycji pasywów przez banki działające na trenie Unii Gospod. i Walut., a przechowujących na rachunkach w bankach centralnych wchodzących w skład Eurosytstemu

W ramach polityki otwartego rynku EBC ściśle współpracując z NBC, które organizują skup i sprzedaż oferowanych instrumentów finan., wykorzystuje narzędzia: repo, reverse repo, certyfikaty dłużne, pozyskiwanie depozytów terminowych.

Instrumenty finansowe w ramach polityki otwartego rynku:

-operacje głównego refinansowania realizowane za pomocą transakcji warunkowych stanowią główny instrument krótkoterminowego zasilania finansowego banków, w warunkach przejściowego zmniejszenia płynności systemu bankowego EMU, umożliwiają przepływ strumienia finansowego z ECB do banków komercyjnych

- operacje długoterminowego refinansowania przeprowadza się w formie przetargu. Banki komercyjne zgłaszają zapotrzebowanie na środki pieniężne, podając jednocześnie poziom stopy procentowej, jaką w zamian za nią oferują , przy czym zasilane w środki finansowe są podmioty zgłaszające akceptowany przez EBC poziom ceny oferowanej.

-operacje precyzyjnego sterowania, operacje strukturalne przeprowadza się nieregularnie, w przypadku kiedy istniej potrzeba regulowania nieoczekiwanych wahań płynności na rynku pieniężnym i jej wpływu na stopę % . Za ich pomocą ECB może zasilać system bankowy Eurolandu w płynność, jak również ją absorbować .

W ramach polityki refinansowej EBC określa stopy % depozytów przyjmowanych od banków oraz udzielonych im pożyczek

Pyt. 19. Euro- pieniądz EMU

Euro- wspólny pieniądz państw członk. ugrupowania integr. stanowi o istocie Unii Gospod.j i Walut. Zasady jego wprowadzenia do obiegu określono w Traktacie z Maastricht oraz Zielonej Księdze z V 1995 r., a skonkretyzowano na szczycie UE w 1996 r. w Madrycie- tzw. scenariusz madrycki. Program ten określił ramy czasowe, środki oraz podział kompetencji na poziomie wspólnot. w procesie wprowadzania wspólnej waluty. Uzgodniono, iż waluta ta będzie nazywać się € , 1 €= 100 centom. W 1997 r przyjęto trzyliterowy kod nowej waluty - EUR.

€-- waluta Unii Gospod. i Walut., weszła w życie 1.01.1999 r. , w okresie przejściowym od daty wprowadzenia do 31.12.2001r. było wykorzystywane wyłącznie w obrocie bezgotówkowym, początkowo wspólnie z walutami narodowymi krajów człon. EMU . Równocześnie banki i inne instytucje finan. Unii Gospod. i Walut. zostały zobowiązane do dokonywania wszelkich transakcji międzybankowych za pośrednictwem wspólnego pieniądza. Zlecenia klientów w tym okresie były realizowane w zgłoszonej walucie transakcji. Od 1.01. 2002 r. całość obrotu bezgotówkowego EMU prowadzona jest w € , a pieniądz ten występuje w obrocie gotówkowym w pierwszych 2 miesiącach 2002 r. realizowano plan podwójnego obiegu walutowego, dopuszczając możliwość regulowania zobowiązań za pomocą wspólnego pieniądza lub walut krajów unii monetarnej. W okresie przejściowym na obszarze EMU wobec klientów indywidualnych rozliczających się za pomocą gotówki obowiązywała zasada „brak zakazu, brak nakazu „ tj nie można w żaden sposób zmusić do stosowania € lub walut narod. w obiegu gotówkowym, ani go zabronić. Podmioty stosowały zasadę ciągłości kontraktów, wg której wejście € do obiegu kasowego nie mogło być podstawą do jednostronnego zerwania umowy zawartej w walucie narod.,

Pyt. 20. Struktura ESBC

ESBC -powinien składać się z 3 podsystemów, tworzących strukturę dwu-stopniową: EBC, Narodowych Banków Centralnych, systemu teleinformatycznego TARGET, służącego do zawierania transakcji finan. i komunikacji prowadzonej wewnątrz Eurosystemu. Cel - utrzymanie stabilności cen w bliskim i długim horyzoncie czasowych, dzięki polityce pieniężnej wdrażanej przez EBC i NBC, koordynacja polityk gosp. Działania te powinny prowadzić do stabilnego, wysokiego wzrostu gosp. i zwiększenia dobrobytu społeczeństwa UE.. Zadania ESBC; określanie kierunków i realizacja polityki pieniężnej we WE, przechowywanie i zarządzanie oficjalnymi rezerwami dewizowymi państw człon. ugrupowania, przeprowadzenie systemów płatniczych, jakimi posługują się instytucje finan. UE, realizacja czynności w zakresie kontroli instytucji finan.

Skład Europejskiego Systemu Banków Centralnych: ECB, 27 Narodowych Banków Centralnych, Banki Centralne państw członk. UE spoza Strefy € ( brytyjski, duński ,szwedzki) mają specjalny status: mogą prowadzić własną politykę pieniężną , ale nie uczestniczą w realizowaniu polityki pienięż. realizowanej w Strefie €.

Banki centralne Strefy Euro wdrażają silnie zharmonizowaną politykę pieniężną, działają w tym zakresie zgodnie z wytycznymi EBC, które w pierwszym rzędzie zakładają całkowite zrzeczenie się na rzecz EBC przez NBC Eurolandu uprawnień w zakresie kształtowania narodowej polityki pieniężnej

---