11. Sztuka Cesarstwa Rzymskiego

313 rok - edykt mediolański; architektura cesarska - manifestacja władzy. Innowacje: dominująca partia wschodnia (Eucharystia), budowla na planie krzyża łacińskiego, transept, kościoły stropowe, osiowe następstwo przestrzeni, wnętrze - przepych, na zewnątrz - surowe ściany muru, apsyda.

Bazylika św. Jan na Lateranie IV w.

• V naw

• nie ma transeptu - dobudowane aneksy

• prezbiterium zamknięte apsydą o szerokości nawy głównej; dekorowane mozaiką

• nawa główna oddzielona od naw bocznych rzędem kolumn

• obok kościoła baptysterium

Bazylika św. Piotra na Watykanie 324r.

• nad grobem św. Piotra - memoria

• atrium - dziedziniec otoczony ze wszystkich stron kolumnadą

• właściwy kościół

• bazylika na rzucie krzyża łacińskiego

• V naw

• prezbiterium zamknięte półkolistą apsydą

Bazylika św. Pawła za Murami IV w.

• zbudowana nad grobem męczennika

• transept

• V naw

• Apsyda

Bazyliki podobne w planie do rzymskiego cyrku ( św. Wawrzyńca za Murami, św. Sebastiana, św. Agnieszki) IV w.

Santa Konstanta - dobudowane mauzoleum do bazyliki św. Agnieszki

• rotunda

• wnętrze podzielone na II części po przez kolumny: część centralną - rząd podwójnych kolumn (kopuła), obejście (kolebkowe sklepienie, mozaika)

• wewnątrz - dekoracja mozaikowa - ikonografia: scena winobrania

Rzym V

Bazylika Santa Maria Maggiore

• III nawy

• bez transeptu

• apsyda w nawie głównej

• mozaiki na ścianach nawy głównej - sceny ze Starego Testamentu, łuk triumfalny - sceny z Nowego Testament; w apsydzie Madonny z Dzieciątkiem

Bazylika św. Sabiny

• bazylika tytularna

• III nawy

• brak transeptu

• apsyda

• drewniane, reliefowe drzwi - sceny biblijne; pierwszy w historii wizerunek Chrystusa Ukrzyżowanego

Sztuka poza Rzymem: Mediolan (San Nazaro), Trewir, Palestyna:

Betlejem, Bazylika Narodzenia IV w.

• zbudowana z III części

• od zachodu atrium

• bazylika: V naw, oktogon nad skałą narodzenia

• sanktuarium

Jerozolima, Kościół św. Grobu

• IV budowle połączone ze sobą

• atrium

• bazylika: V naw, bez transeptu

• dziedziniec

• dostawiana rotunda nad skalnym grobem Chrystusa - Rotunda Anastasis (część środkowa otoczona obejściem; nad obejściem empora; kopuła z ok ulusem)

Syria, Memoria św. Szymona Słupnika kon. V w.

• powstała na zboczu góry

• centrum memorii - słup. Budowla na planie krzyża greckiego, w centrum wpisany oktogon.

• Ramiona krzyża tworzyły trójnawowe bazyliki połączone arkadami z centralnym ośmiobokiem

• Główne wejście o czterech portalach było na zachodzie

• wschodnie skrzydło zamknięte trzema apsydami - tu znajdowało się prezbiterium z wielką bemą oddzieloną balustradą

Typ budowli syryjskiej:

• III nawy

• brak empor, transeptu

• prezbiterium sklepione apsydą, po obu stronach apsydy pomieszczenia - sekreteria

• na kolumnach arkady

• pośrodku Bema - półkolista nawa

16. „Renesansy” w kulturze i sztuce średniowiecza (karoliński, ottoński, styl antykizujący w rzeźbie średniowiecznej)

Sztuka karolińska

Brama Lorsh VIII w.

• trzy przeloty jak w łuku triumfalnym

• powracają filary i kapitele

Akwizgran, kaplica pałacowa 805 r. - nawiązanie do kultury cesarskiej (symboliczna nazwa Nova Roma)

• architekt Odo z Metzu

• połączenie budowli świeckiej (pałacu Aula Regia) z budowlą sakralną (kaplica)

• na planie ośmiokąta, który otacza szesnastokątne obejście

• kaplicę poprzedza westwerk i prostokątne atrium

• prezbiterium od wschodu - dwupoziomowe

• przyziemie - masywne arkady

• wyżej - empory

• kolumny i empory przywiezione z Italii, kapitele korynckie z Rawenny

• całość nakryte kopułą

• plastyka: kraty, balustrada - wzorce klasyczne w ornamencie, drzwi brązowe - rzymskie wzory, rzymska wilczyca z II w. - w atrium kaplicy pałacowej (Karol Wielki sprowadził to dzieło z samego Rzymu, by podkreślić rangę władzy świeckiej)

Sztuka ottońska - relacje z Bizancjum; wpływy bizantyńskie w czystej postaci (sprowadzane dzieła i artyści). Architektura i przede wszystkim miniatorstwo.

Cechy architektury:

• nieskrepowane, olbrzymi rozmiary, monumentalizm

• wnętrza: monotonne, gładka nierozczłonkowana ściana

• malarstwo ścienne

• alternacja podpór

• dominująca część zachodnia- westwerk

Kościół św. Cyriaka, Gernrode

Kaplica św. Bartłomieja, Paderborn - sala tysiąca kolumn - wpływy wschodu

Kościół św. Pantaleona, Kolonia

Styl antykizujący z rzeźbie gotyckiej - front antykizujący: cielesność, naturalność, antykizacja

41. Cechy charakterystyczne i przedstawiciele lwowskiej rzeźby rokokowej.

• abstrakcja

• skomplikowane bryły

• kontrast dużych płaskich płaszczyzn i ostrych krawędzi

• swobodna plątanina brył geometrycznych, w której zatraca się postać ludzka

Przedstawiciele:

• Antoni Osiński

• Sebastian Fesinger

• Jan de Witte

• Jan Jerzy Pinzel