4.Laseroterapia

4.1. Pojęcie laseroterapii

Laseroterapia jest metodą terapeutyczną, która do celów leczniczych wykorzystuje promieniowanie laserowe. W języku angielskim terapia światłem laserowym małej i średniej mocy nazywa się Low Level Laser Therapy (LLLT), w Polsce natomiast używamy określeń : terapia laserowa, laseroterapia, biostymulacja laserowa.

Słowo laser to akronim pochodzący od angielskiej nazwy light amplification by stimulated emission of radiation - wzmocnienie światła przez stymulowaną, wymuszoną emisję promieniowania. Laser jest generatorem światła wykorzystującym zjawisko emisji wymuszonej. W medycynie stosowanie światła ma długą historię, natomiast użycie do terapii promieniowania laserowego jest stosunkowo młodą, ale intensywnie rozwijającą się metodą. Prekursorem w tej dziedzinie jest dr Andre Mester z Węgier, który w 1969 roku zajmował się biostymulacją przemian biologicznych oraz leczeniem ran i owrzodzeń.

4.2. Budowa i klasyfikacja laserów

4.2.1. Budowa i zasada działania lasera.

Każdy laser zbudowany jest z trzech zasadniczych elementów:

1. ośrodka czynnego- materiału laserującego, który znajduje się w komorze rezonatora optycznego,

2. rezonatora optycznego - dwa równoległe zwierciadła ukierunkowują emisję promieniowania,

3. układu pompującego - źródła wzbudzenia, które może być termiczne, elektryczne, radioaktywne lub chemiczne.

Zasada działania tego układu jest prosta. Układ pompujący dostarcza energię do ośrodka czynnego; w ośrodku czynnym zachodzi kwantowe wzmacnianie (powielanie) fotonów, a układ optyczny umożliwia wybranie odpowiednich fotonów.

4.2.2. Klasyfikacja laserów.

Podział według rodzaju ośrodka czynnego:

• gazowe - ośrodkiem czynnym są atomy gazu (helu He, kryptonu Kr, ksenonu Xe) oraz pary metali w gazie szlachetnym(np. kadm w helu He:Cd); pompowanie zachodzi przez energię wyładowań elektrycznych,

• cieczowe - lasery chylatowe i barwnikowe; pompowanie odbywa się na drodze reakcji chemicznej lub optycznie,

• na ciałach stałych - kryształy i szkła o dobrych właściwościach optycznych,

• półprzewodnikowe - diodowe - najczęściej arsenek galu (Ga:As)

Podział ze względu na długość emitowanej fali:

• UV - ultrafioletowe, niewidzialne promieniowanie o długości fali λ < 400nm,

• VIS - promieniowanie widzialne λ między 400 -700nm,

• IR - promieniowanie podczerwone λ > 700nm.

Podział laserów ze względu na moc promieniowania:

• Małej mocy - poniżej 5 mW,

• Średniej mocy 6 -500 mW,

• Dużej mocy - powyżej - 500 mW.

4.2.3. HILT - laser impulsowy dużej mocy

HILT jest neodymowo- yagowym (Ne: Yag) laserem impulsowym dużej mocy o szczytowj mocy impulsu 3 00W. Parametry lasera: ti : 120-150 μs, duża wartość energii w impulsie Ei= 150-350 mJ, częstotliwość impulsu fi= 10-30Hz, długa przerwa między impulsami, współczynnik wypełnienia 0,1% . HILT charakteryzuje wysoka transmisja światła (moc) przy krótkim okresie trwania impulsu. Długa przerwa między impulsami pozwala penetrację pochłoniętej dawki a niska częstotliwość ogranicza wzrost temperatury. Zalety: redukcja bólu podczas pierwszego zabiegu, szybki powrót funkcji, w pełni bezpieczny przekaz energii, bezbolesny, bezinwazyjny, bez skutków ubocznych. Łatwy w użyciu, wymaga małej liczby zabiegów.

4.3. Charakterystyka promieniowania laserowego.

Do charakterystycznych cech promieniowania laserowego zaliczamy:

• Monochromatyczność - jednobarwność; ma jednakową długość fali, częstotliwość i wielkość energii fotonów dla całej wiązki. Promieniowanie laserowe z danego aparatu ma tylko jedną barwę, nie rozszczepia się w pryzmacie i wykazuje jednobarwne widmo liniowe.

• Koherentność - spójność; wszystkie kwanty w wiązce są takie same, fale drgają w tej samej fazie czasowej i płaszczyźnie. Absorbcja, przenikanie i odbicie są takie same dla każdej równoległej wiązki w jednakowych warunkach.

• Kolimacja - równoległość wiązki - wszystkie fotony poruszają się w tym samym kierunku. Laser emituje wiązkę równoległą (oznacza to małą rozbieżność kątową), czyli wiązka nie jest rozproszona nawet w dużej odległości od źródła światła.

• Duża intensywność - cała moc promieniowania zawarta jest w wąskiej wiązce i umożliwia uzyskanie znacznych gęstości mocy. Dawkę promieniowania laserowego można dokładnie odmierzyć i ukierunkować - pozwala to uzyskać dowolnie wielkie i dowolnie dobrane gęstości mocy.[kuj,sier, pok]

4.4. Oddziaływanie promieniowania laserowego z tkanką

Przechodzenie światła laserowego przez tkankę biologiczną i oddziaływanie na nią uzależnione jest od: rodzaju tkanki - jej struktury, zawartości wody, ilości hemoglobiny i melaniny oraz od parametrów wiązki - długości fali, mocy promieniowania, dawki energii i czasu naświetlania. Po zetknięciu z tkanką promieniowanie laserowe ulega: odbiciu, rozproszeniu, załamaniu, absorpcji (pochłonięciu) i transmisji (przenikaniu, penetracji).

Odbicie promieniowania laserowego zależy od barwy i struktury powierzchni skóry, odległości aplikatura i kąta padania oraz od geometrii wiązki - odbiciu może ulec 20-80% promieni. Przy użyciu techniki kontaktowej z uciskiem, gdy kąt padania na skórę wynosi 90^o odbiciu ulega najmniejszy odsetek promieniowania.

Do rozproszenia i załamania dochodzi w naskórku i skórze, powoduje to zwiększenie powierzchni działania promieniowania laserowego na tkanki.

Zjawiska absorbcji i transmisji są ściśle ze sobą związane - im większa absorbcja, tym mniejsza penetracja. Przy 100% absorpcji transmisja jest zerowa, gdyż całe promieniowanie zostało bardzo płytko pochłonięte.

Przenikanie promieniowania laserowego zależy od:

- długości fali (prawo Lamberta- Beera),

- mocy i energii promieniowania,

- wartości absorpcji, składu chemicznego i budowy tkanek,

- techniki zabiegowej (technika punktowa z uciskiem zwiększa głębokość penetracji).

Głębokość penetracji nie zależy od czasu naświetlania.

Absorpcja światła monochromatycznego jest wprost proporcjonalna do grubości warstwy i stężenia roztworu. Prawo to jest spełnione dla wiązki światła: monochromatycznej, skolimowanej i nosi nazwę prawa Lamberta- Beera.

Przykłady głębokości przenikania w zależności od długości fali i mocy promieniowania laserowego:

• λ= 632,8 nm (laser He: Ne) moc: 20 mW; głębokość penetracji: 2 cm

• λ= 660 nm moc: 50 mW; głębokość penetracji: 3 cm

• λ= 670 nm moc: 100 mW; głębokość penetracji: 4-5 cm

• λ= 780 nm moc: 500 mW; głębokość penetracji: 10 cm

• λ= 820 -830 nm (IR) moc: 500mW; głębokość penetracji: 15 cm

• λ= 904 -905 nm (IR) moc: 50mW; głębokość penetracji: 4 cm

Najbardziej korzystne dla biostymulacji laserowej jest promieniowanie z zakresu tzw. ,,okienka optycznego'' - obejmuje ono promieniowanie o długości fali od 550nm do 950 nm - jest to promieniowanie o największej penetracji. Związane to jest z małymi współczynnikami rozpraszania i pochłaniania dla tych długości fal. Światło o długości fali spoza tego przedziału jest absorbowane powierzchownie i nie działa stymulująco na głębiej położone tkanki. Promieniowanie długości fali poniżej 400nm i powyżej 1200nm jest silnie pochłaniane przez struktury biologiczne zawierające wodę, stąd działanie terapeutyczne będzie znikome. Wyjątkowo silnie absorbowane jest promieniowanie o długości fali 2940nm (laser YAG:Er). Z powyższych danych wynika, że promieniowanie widzialne w zakresie fali 600 - 700nm cechuje najmniejsza penetracja, dlatego mają zastosowanie w leczeniu zmian płytko zlokalizowanych. Promieniowanie laserowe z zakresu światła widzialnego (680nm) i podczerwieni (830nm) stymuluje w znacznym stopniu komórki i cały organizm, natomiast stany chorobowe głębiej położone należy leczyć laserami o długości fali w zakresie 830nm lub 904nm. [pokora,sieron]

4.5. Mechanizm działania i efekty biologiczne zachodzące pod wpływem promieniowania laserowego w organizmie człowieka.

Mechanizmy oddziaływania promieniowania laserowego na tkanki zależą od fizycznych właściwości promieniowania, ale i też do rodzaju tkanki, stopnia zróżnicowania budujących ją komórek i od stanu fizjologicznego organelli w poszczególnych komórkach. Efekt oddziaływania światła laserowego na organizm jest więc wypadkową właściwości fizycznych promieniowania laserowego i właściwości fizyko-chemicznych struktury biologicznej (komórki), do której dociera. Daje to w sumie olbrzymią różnorodność efektów laseroterapii. Ingerencja promieniowania laserowego w organizmie rozpoczyna się od poziomu molekularnego.[pesz-drews]

Schemat mechanizmu oddziaływania promieniowania laserowego:

Promieniowanie laserowe  absorbcja (kwant promieniowania zostaje absorbowany przez składniki łańcucha oddechowego  pochłonięty kwant energii zostaje użyty do produkcji ATP  następnie ten sam kwant jako sygnał fotobiologiczny stymuluje metabolizm)  efekty pierwotne: biochemiczne, bioelektryczne, bioenergetyczne  efekty wtórne: biostymulacja, działanie przeciwbólowe, działanie przeciwzapalne.

Poprzez efekty biostymulacyjne rozumiemy takie, którym wskutek naświetlania promieniowaniem laserowym nie towarzyszy wzrost temperatury miejscowej tkanek o więcej niż 1^o C.

4.5.1. Oddziaływanie promieniowania laserowego na struktury komórkowe

Kwanty promieniowania laserowego są absorbowane przez cytochromy w mitochondriach oraz przez enzymy. Istotnym mechanizmem działania biostymulacji jest uaktywnienie fotoakceptorów łańcucha oddechowego (FAD, FMN, NADP i cytochromy), w wyniku czego wzrasta liczba cząsteczek ATP w komórce.[Kujawa] Zaobserwowano też wzrost syntezy RNA, DNA oraz zwiększenie liczby mitochondriów, co warunkuje wiele dalszych zmian w szlakach metabolicznych komórki [karu].Wzrasta synteza kolagenu i białek, aktywność enzymów - zwiększa się szybkość reakcji enzymatycznych. Zmiany w potencjale błony komórkowej (zmiany funkcjonalne i strukturalne oraz wzrost aktywności energetycznej) powodują wzrost potencjału z 90 do 120mV w komórce nerwowej. Rośnie poziom dysmutazy nadtlenkowej, redukcja wolnych rodników - powodują one nasilenie działania antymutagennego. Poprawa zaopatrywania tkanek w tlen następuje w wyniku usprawnienia dysocjacji hemoglobiny - cząsteczka tlenu zostaje przeniesiona na wyższy poziom energetyczny. Wzbudzona w warunkach promieniowania laserowego cząsteczka hematoporfiryny może przekazać energię cząsteczkom tlenu, w wyniku czego powstaje bardzo aktywny biologicznie tlen singletowy, który to może wybiórczo niszczyć komórki nowotworowe i powodować nasilenie procesu apoptozy.[mać]Niezwykle istotnym efektem w procesie biostymulacji jest wzrost aktywności i liczebności limfocytów T (pod wpływem wiązki małej mocy). Organizują one reakcję układu immunologicznego, mają znaczący udział w procesach regeneracji przez miejscowe uwalnianie czynników wzrostu śródbłonków, nabłonków, komórek nerwowych, krwiotwórczych oraz interleukin. Zaobserwowano wzrost aktywności i liczby fibroblastów oraz przyśpieszenie syntezy kolagenu. Nowo powstała tkanka jest bardziej odporna mechanicznie na ściskanie i zerwanie. Udowodniono też stymulujący wpływ na osteoblasty, których aktywność warunkuje regenerację tkanki kostnej.

Promieniowanie widzialne działa kolejno na: mitochondrium, błonę komórkową i jądro komórkowe. Promieniowanie podczerwone (IR) działa kolejno na: błonę komórkową, mitochondrium i jądro komórkowe.

4.6.Działanie przeciwbólowe promieniowania laserowego.

Przeciwbólowe działanie światła laserowego jest związane z pobudzeniem procesów metabolicznych w mitochondriach komórkowych. Zgodnie z aktualnym stanem wiedzy możliwe są następujące mechanizmy analgetyczne:

1. Obniżenie przewodnictwa we włóknach czuciowych poprzez ich polaryzację. Wzrasta hiperpolaryzacja błon i zwiększa się amplituda potencjałów czynnościowych - od 90 do 120mV. Następuje szybsza regeneracja komórek nerwowych i komórek osłonki Schwanna.

2. Zmiany w zakresie przewodnictwa w synapsach serotoninoergicznych i cholinergicznych. Miejscowy wzrost poziomu serotoniny uwalnianej z płytek krwi powoduje obkurczenie naczyń krwionośnych, a zmiana stężenia histaminy i heparyny umożliwia poprawę mikrokrążenia - zmniejsza to obrzęki. Wraz ze zwiększonym poziomem prostaglandyn i kinin tkankowych czynniki te wywierają wyraźny efekt przeciwzapalny.

3. Pobudzenie wydzielania β-endorfin we włóknach nerwowych i ośrodkowym układzie nerwowym. Endogenne opioidy są 18-30 razy silniejsze od morfiny (w stosunku molowym) i są mniej toksyczne niż leki przeciwbólowe.

Obniżenie aktywności nerwów obwodowych, a także wzmożenie mechanizmów homeostazy powoduje podwyższenie progu odczuwania bólu.[stryła, Grzesiak, sieron]

4.7. Wpływ promieniowania laserowego na tkanki

Opisywane wzmożone zdolności regeneracyjne odnoszą się głównie do tkanki łącznej i nabłonkowej. Głównym mechanizmem regeneracji jest przyśpieszona proliferacja komórek - możliwe jest to dzięki zwiększeniu ich metabolizmu.

Na poziomie tkanki pod wpływem promieniowania laserowego dochodzi do:

- wzrostu stężenia hormonów (adrenaliny, noradrenaliny, histaminy, serotoniny),

- przyśpieszenia wzrostu włókien nerwowych i ich mielinizacji (w miejscu uszkodzenia),

- poprawy mikrokrążenia, zwiększenia przepływu krwi (zwiększenie waskularyzacji,

rozszerzenie naczyń),

- poprawy mikrokrążenia chłonki, zwiększenia średnicy naczyń limfatycznych,

- zwiększenia liczby erytrocytów z podwyższeniem ich oporności osmotycznej

oraz poprawa przenoszenia tlenu przez erytrocyty,

- uaktywnienie działania szpiku kostnego,

- zmniejszenie skłonności trombocytów do agresji.

Ważnym efektem biostymulacji laserowej jest wpływ na osteoblasty, których aktywność warunkuje regenerację tkanki kostnej, niezależnie od etiologii jej uszkodzenia. Rośnie poziom wapnia, fosforu i gęstość beleczek kostnych oraz macierz komórkowa chondrocytów. W tkance mięśniowej poprzecznie prążkowanej zaobserwowano przyrost liczby i objętości miocytów oraz ich szybsze dojrzewanie. Naświetlanie odnerwionych włókien mięśniowych wydłuża czas ich przeżycia o 15%. Działanie immunopresyjne (w leczeniu chorób reumatycznych) powoduje spadek aktywności limfocytów T, hamowanie namnażania limfocytów, zmniejszenie poziomu kompleksów immunologicznych i produkcji przeciwciał. Reakcją tkanek na niskoenergetyczną terapię laserową jest miejscowe podniesienie bariery immunologicznej. Prowadzi to do większej aktywności fagocytarnej makrofagów i neutrofilów. Przyśpieszenie regeneracji tkanek związane jest z aktywacją neoangiogenezy, która warunkuje prawidłowe gojenie się ran oraz ze wzrostem ciśnienia parcjalnego tlenu w tkankach. Podwyższenie poziomu serotoniny w podwzgórzu przyśpiesza gojenie się ran i owrzodzeń. Następuje stymulacja fibroblastów i zwiększa się produkcja kolagenu - wzrosta ziarninowanie i obkurczają się blizny. Nie zabserwowano wzrostu komórek nowotworowych pod wpływem promieniowania laserowego. Podejrzenie choroby nowotworowej jest jednak przeciwwskazaniem do laseroterapii.

4.8. Parametry stosowane w laseroterapii

4.8.1. Parametry fizyczne wiązki laserowej. Określają je wielkości fizyczne, do których zaliczamy:

• Długość fali λ - konkretna dla danego lasera, określana w [nm],

• Moc promieniowania określana w [W] lub[mW]; opisuje szybkość przepływu energii

E = P / t lub P = E x t

gdzie E - energia promieniowania, P - moc, t - czas

• energia promieniowania E, wyrażana w [J] jest miarą dawki

1J = 1W x 1s = 1mW x 1000s = 10 mW x 100 s

• Gęstość powierzchniowa energii w [J/cm²] konkretnie określa ilość energii dostarczonej na 1 cm² naświetlanej powierzchni ciała pacjenta

Gęstość energii = energia / powierzchnia

E_pow = P x t / S ; gdzie S = powierzchnia

1J/cm² = 1W x 1s /1 cm²

Uwaga!!! Bezpieczna dla tkanek biologicznych gęstość powierzchniowa wynosi 50 J/cm² i nie wolno jej nigdy przekraczać !!!

• Rodzaj emisji - ciągła, impulsowa lub modulowana

• Czas trwania zabiegu, który możemy obliczyć na podstawie wzoru:

E_pow = P x t / S lub t = (S x E_pow ) / P

oraz parametry dotyczące emisji impulsowej:

• Czas trwania (szerokość) impulsów t_i podawany w ns

• Częstotliwość impulsów f:od 1 do10 000 Hz

4.9. Dawka terapeutyczna

Terapeutyczną skuteczną dawkę promieniowania laserowego określamy na podstawie prawa Arndta - Schulza z modyfikacją Oshiro, które określa zależność siły reakcji od siły bodźca. Brzmi ono:

,,Reakcja fizjologiczna na bodziec rośnie wraz z narastaniem bodźca, ale tylko do pewnego poziomu, potem gwałtownie maleje, mimo że bodziec narasta dalej.”

Prawo to jest spełnione dla metody kontaktowej.

Skuteczność laseroterapii zależy od ilości energii przekazanej na jednostkę pola zabiegowego:

• Dawka do 0,1 J/cm² - brak reakcji;

• Dawka 0,5 - 12 J/cm² - działa stymulująco;

• Dawka 12 - 16 J/cm² - procesy hamujące

• Dawka powyżej 16 J/cm² - brak reakcji

4.9.1.Rodzaje pracy laserów.

Lasery terapeutyczne pracują w reżimie ciągłym, impulsowym i modulowanym.

Praca ciągła - wielkości charakterystyczne to:

- długość fali - λ - [nm]

- stała moc promieniowania - [mW]

Energię emisji możemy opisać wg. wzoru: E = P x t [J = W x s ]

Praca impulsowa charakteryzuje się:

- długością fali - λ - [nm]

- moc promieniowania [W]: moc szczytowa w impulsie Pi i moc średnia Pa, której wartość zależy do częstotliwości impulsów. Moc średnią obliczamy korzystając ze wzoru:

P_a = P_i x t_i x f_i gdzie t_i - czas trwania impulsu, f_i - częstotliwość impulsu

Np.: Pi=10 W, Ti=200ns, fi= 10 000Hz Pa= 10Wx 0,0000002s x 10 000 1/s= 10Wx 0,002=20 mW

Praca modulowana - ten rodzaj pracy otrzymamy, gdy pracę ciągłą przekształcimy w modulowaną. Ten rodzaj emisji dostarcza do tkanek mniej energii, niż praca ciągła.

4.9.2 Rodzaje aplikatorów i techniki wykonywania zabiegów.

W celu dostarczenia do tkanek określonej dawki energii możemy posługiwać Sie różnymi rodzajami aplikatorów i technik wykonywania zabiegu. Wybór aplikatura jak i techniki uzależniony będzie od okolicy zabiegu, rodzaju, głębokości i rozległości schorzenia oraz aparatury jaką dysponujemy.

Rodzaje aplikatorów:

1. aplikatury z soczewkami generującymi:

1. wiązkę równoległą - zapewnia największą penetrację tkanek

2. wiązkę rozbieżną -- naświetla największą powierzchnię.

2. sondy światłowodowe - do naświetlania miejsc trudnodostępnych.

3. sondy prysznicowe - składają się z kilku - kilkunastu diod laserowych.

4. skaner automatyczny.

Techniki laserowe stosowane w laseroterapii:

1. Kontaktowe:

• punktowa - umożliwia bardzo dokładne obliczenie dawki energii na 1 cm² naświetlanej powierzchni,

• punktowa z uciskiem

• punktowa z pulsującym uciskiem tzw. ,,dziobanie”

Techniki kontaktowe z uciskiem stosuje się w celu zwiększenia penetracji, natomiast technika ,,dziobania” powoduje dodatkowo masaż tkanek z obszaru zabiegowego. Znajduje to zastosowanie w leczeniu obrzękniętych tkanek, poprawia to ukrwienie, dotlenienie i przepływ limfy.

Techniki kontaktowe wymagają odtłuszczenia i przemycia skóry pacjenta środkiem dezynfekcyjnym i końcówki zabiegowej aplikatura przed jak i po zabiegu.

2. Bezkontaktowe:

• Punktowa,

• Przemiatanie ręczne - skaning ręczny,

• Skaner automatyczny - zapewnia precyzyjne naświetlanie całego obszaru zmienionego chorobowo.

Techniki bzezkontaktowe stosujemy w przypadku przerwania ciągłości skóry (rany, odleżyny, owrzodzenia). Należy pamiętać, że przy wykonywaniu zabiegu sondą punktową odległość od skóry pacjenta nie powinna być większa niż 0,5 cm, a dawkę wyjściową należy zwiększyć dwukrotnie. Przy użyciu skanera automatycznego dawkę w J/cm² należy pomnożyć czterokrotnie. Jest to związane ze stratami energii promieniowania laserowego - odbiciem i rozproszeniem fali.

Ze względu na ustawienie aplikatura:

1.Techniki stabilne - punktowa i punktowa z uciskiem

2. Techniki labilne - skaning ręczny i skaner automatyczny.

Niezależnie od techniki jaką stosujemy musimy pamiętać o tym, aby wiązka promieniowania była zawsze prostopadła do naświetlanej powierzchni.

4.9.2. Laseroterapia dwufalowa i trzyfalowa.

Coraz częściej stosuje się w trakcie jednego zabiegu biostymulację dwoma lub trzema długościami fali jednocześni, co zwiększa jego efektywność, przy czym czas pojedynczego zabiegu się nie wydłuża. Możliwe to jest dzięki nowoczesnej konstrukcji aparatów, które wyposażone są w dwie lub trzy sondy o różnych długościach fal, które mogą pracować jednocześnie i niezależnie od siebie. Można też wykonać zabieg laserapii dwu - trzyfalowej (sondowej) korzystając z odrębnych aparatów o różnej długości fali. Innym sposobem użycia w trakcie jednego zabiegu różnych długości fal jest połączenie techniki punktowej z pracą skanera automatycznego.

Jednoczesne stosowanie różnych długości fal wiązki laserowej zwiększa efektywność i skuteczność jej działania terapeutycznego, ponieważ:

1. różne długości fal wywołują efekt terapeutyczny na różnych głębokościach - mają inną penetrację, docierają do innych tkanek,

2. różne długości fal działają na inne struktury komórkowe i w odmiennej kolejności,

3. różne długości fal powodują zmiany o różnym charakterze,

4. pozwala na uzyskanie korzystnych efektów synergistycznych - współdziałanie różnych długości fal.

Laseroterapia dwu- lub trzysondowa umożliwia jednoczesne oddziaływanie na dwie, trzy strefy schorzenia lub jedną strefę z kilku stron np. Staw barkowy, kolanowy. Dzięki zastosowaniu tej metody można skrócić czas pojedynczego zabiegu, jak i czas całego cyklu leczenia.

4.10. Ogólne zalecenia metodologiczne do zastosowania laseroterapii.

1.Laseroterapia może być stosowana jako monoterapia lub z innymi metodami fizjoterapeutycznymi, może być skojarzona z farmakoterapią.

2. Dawki energii powinny być dobierane w zależności od wieku, koloru skóry, typu schorzenia i głębokości tkanek objętych procesem chorobowym, typu i stopnia uszkodzenia, przebiegu choroby.

3. Naświetlamy określoną powierzchnię tkanek w wybranych punktach w odległości 1-2cm między punktami.

4. Ilość zabiegów w tygodniu 3-5; w niektórych schorzeniach codziennie, a nawet dwukrotnie w ciągu dnia.

5. Częstotliwości stosowane przy leczeniu laserem impulsowym:

- niższe dla osiągnięcia efektu przeciwbólowego,

- wyższe dla osiągnięcia przeciwzapalnego i stymulowania procesów regeneracyjnych.

6. Laseroterapia jest efektywna, gdy pochłonięta dawka jest dostateczna do wywołania procesu terapeutycznego.

7. Efekt leczniczy zależy od szeregu czynników, takich jak: czas naświetlania, moc wyjściowa lasera, częstotliwość impulsów (dla laserów impulsowych), optyki sondy zabiegowej, gęstości energii w tkankach docelowych, reakcji pacjenta.

4.11.Zastosowanie laseroterapii w medycynie

Laseroterapia jest nowoczesną, interdyscyplinarną metodą leczenia, która znajduje zastosowanie w wielu dziedzinach medycyny takich jak: fizjoterapia, ortopedia, neurologia, reumatologia, dermatologia i kosmetologia, chirurgia ogólna i praktyczna, okulistyka, laryngologia, okulistyka, stomatologia ginekologia i urologia oraz akupunktura (laseropunktura).

4.11.1. Wskazania do laseroterapii.

Biostymulacja laserowa ma tak wszechstronne i szerokie zastosowanie, nie sposób więc wymienić wszystkich wskazań zaleceń jej wykorzystania. Wymienię więc tylko część wskazań i jednostek chorobowych.

Schorzenia narządu ruchu: złamania, zwichnięcia, skręcenia, stawy rzekome, zapalenie ścięgien, więzadeł, powięzi, pochewek ścięgnistych i kaletek maziowych. Choroby reumatyczne i zwyrodnieniowe: spondyloza, spondyloartroza, artrozy, RZS, ZZSK itd. Schorzenia neurologiczne: paraplegie, uszkodzenie nerwów obwodowych, nerwobóle, mialgie, neuropatie. Choroby dermatologiczne, uszkodzenia skóry i błon śluzowych: owrzodzenia troficzne, trudno gojące się rany, odleżyny, oparzenia i rany pooperacyjne. W ginekologii- stany zapalne jajników i tkanek miękkich, nadżerka szyjki macicy, a w urologii - stany zapalne prostaty i pęcherza moczowego.

4.11.2.Przeciwwskazania do laseroterapii:

• nowotwory,

• ciąża (pierwszy trymestr, ciąża wysokiego ryzyka)

• choroby tarczycy

• nieustabilizowana cukrzyca

• arytmia, ostra niewydolność krążenia

• gruźlica i inne choroby wyniszczające

• ciężkie zakażenia wirusowe i grzybicze oraz wysoka gorączka

• nadwrażliwość na światło i przyjmowanie leków światłouczulających.

5. Laseroterapia w wybranych zespołach bólowych szyjnego odcinka

kręgosłupa

12

---