PIELĘGNIARSTWO EUROPEJSKIE

Państwa członkowskie Unii Europejskiej

Austria, Belgia, Dania, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Niemcy , Portugalia, Szwecja, Wielka Brytania, Włochy, Cypr, Czechy, Litwa, Łotwa, Estonia, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia, Węgry oraz Bułgaria i Romunia (od 2007)

(Turcja ,Macedonia, Chorwacja - kandydują do UE)

WYBRANE ZAGROŻENIA I PROGNOZY

EPIDEMIOLOGICZNE W KRAJACH UNI EUROPEJSKIEJ

Przemiany we wszystkich dziedzinach życia społeczno-

- gospodarczego świata, niosą zarówno wyzwania, jak i zagrożenia.

Zdrowie jest w dużym stopniu wypadkową warunków w jakich

żyjemy. Do najważniejszych zmian zaliczyć można następujące

procesy:

• przemiany demograficzne (starzejące się społeczeństwo,

procesy migracyjne, duża liczba chorych przewlekle)

• sytuacja ekologiczna(zmiany klimatyczne, wzrost

zanieczyszczeń, używanie na większą skalę środków ochrony roślin

i sztucznych nawozów),

• rozwój ekonomiczny(wolny handel, wielkie przedsiębiorstwa

problemy przystosowania ,ryzyko potencjalnego bezrobocia),

• niestabilność społeczna, polityczna i ekonomiczna (rosnąca

sfera ubóstwa),

• zmiany struktury społecznej( zmieniająca się rola i funkcja

kobiet, ruchy samopomocowe),

• rozwój technologiczny (wpływ na skalę i tempo

rozpowszechniania informacji, styl i zachowanie człowieka),

• tempo rozwoju, konflikty, zachowanie pokoju (wzrost

zachowań agresywnych, katastrof wywołanych przez ludzi ),

• stare i nowe choroby(wysoki poziom zachorowań na choroby

zakaźne, zagrożenie HIV/AIDS, potencjalne zagrożenie innymi

chorobami),

• sytuacje ekstremalne: powodzie, pożary i inne.

Przez stulecia najistotniejszym problemem zdrowotnym

ludzkości były choroby zakaźne. Pierwsze zmiany w strukturze

chorób i przyczyn zgonów pojawiły się w XIX stuleciu w krajach

należących obecnie do państw wysoko rozwiniętych. W XX wieku

zmiany te pogłębiły się. Przyczyniły się do tego odkrycia nauk

medycznych w zakresie etiologii i szerzenia się chorób zakaźnych

oraz możliwości zapobiegania im poprzez poprawę warunków

sanitarnych, wprowadzenie szczepień ochronnych oraz skuteczniejszą

diagnostykę i terapię większości chorób zakaźnych. Spektakularnym i

rzeczywistym osiągnięciem była eliminacja ospy prawdziwej.

Wiele jednak chorób, jak malaria , czy gruźlica, które uchodziły za

opanowane występują nadal w wielu częściach świata.

Zidentyfikowano wiele nowych wysoce zakaźnych chorób.

Wśród nich wymienić należy: AIDS, grypę, WZW typu C. Dla wielu

z tych chorób nadal nie ma skutecznego leczenia.

Istotnym zagrożeniem ludzkiego zdrowia jest oporność antybiotyków

na drobnoustroje. Leki te, stają się coraz mniej skuteczne. W wyniku

zmniejszania się efektywności leczenia chorób zakaźnych, zwiększyła

się liczba osób wymagających hospitalizacji i wydłużył się czas

leczenia , wzrosły też jego koszty. Zwiększyła się absencja chorobowa

w szkołach i w pracy.

Wzrost szybkich międzynarodowych podróży, duże aglomeracje

miejskie , gęsto zaludnione, powszechna wymiana

handlowa żywności, zmiany w zakresie jej produkcji, niszczenie

lasów i inne czynniki środowiskowe stwarzają duże ryzyko zagrożenia

nowym wirusem czy bakterią.

Miejsce chorób zakaźnych jako głównego problemu

zdrowotnego, zajmują jednak stopniowo i coraz wyraźniej choroby

niezakaźne często zwane chorobami cywilizacyjnymi, chorobami

stylu życia. Główne przyczyny umieralności to choroby układu

krążenia, choroby nowotworowe i tzw. zewnętrzne przyczyny

zgonów (wypadki, urazy i zatrucia). Charakterystyczną cechą

naszych czasów jest starzenie się społeczeństwa. Wraz ze zmianą

struktury wieku i rozpowszechnienia chorób przewlekłych narasta

problem niepełnosprawności.

Prognozy opracowane przez ekspertów zakładają pogłębianie się

zmian demograficzno-zdrowotnych społeczeństwa .

Podsumowując sytuacja zdrowotna społeczeństw w skali globalnej

(wg prognozy WHO) determinowana będzie takimi zjawiskami, jak:

• urbanizacja,

• starzenie demograficzne,

• siedzący styl życia,

• antybiotykooporność,

• wzrost uzależnień,

• przemoc społeczna,

• przemoc w rodzinie,

• nowe i ponownie zagrażające choroby zakaźne i choroby

psychiczne.

Podkreślenia wymaga wysoka pozycja edukacji jako czynnika

warunkującego zdrowie. Nie budzi wątpliwości fakt, iż

poziom wykształcenia oraz sytuacja społeczno-ekonomiczna są to

bardzo ważne determinanty sytuacji zdrowotnej.

Efektem populacyjnym zmian zachodzących w świecie jest

zmiana struktury występujących chorób i przyczyn zgonów. Ujawnia

się ona wyraźnie w strukturze potrzeb zdrowotnych, zarówno

indywidualnych jak i zbiorowych.

Zmiany te można uszeregować w formie następujących po sobie faz

transformacji epidemiologicznej:

• Choroby zakaźne.

• Wypadki i urazy.

• Choroby cywilizacyjne:

- cukrzyca,

- choroby układu krążenia.

• Nowe zagrożenia zdrowotne.

Wymienione fazy zmieniającej się sytuacji zdrowotnej

społeczeństw, mogą występować przez dłuższy czas równolegle.

WSKAŻNIKI ZDROWOTNE

Do oceny stanu zdrowia ludności można wykorzystać, m.in. .takie mierniki jak:

• średnia długość trwania życia.

• średnia długość trwania życia w zdrowiu.

• umieralności z powodu głównych przyczyn (choroby układu

krążenia, choroby nowotworowe, wypadki, urazy i zatrucia) a także

umieralność niemowląt.

• zapadalność na choroby nowotworowe.

• chorobowość.

W ocenach epidemiologicznych posługujemy się przede wszystkim

tzw. „negatywnymi miernikami zdrowia”, z których najważniejszym i

dostępnym jest współczynnik umieralności.

W większości krajów europejskich obserwujemy zjawisko

transformacji demograficznej, której zasadniczą cechą jest zmiana

struktury wieku ludności. Obserwowany na całym świecie - proces

starzenia demograficznego, wynika z wydłużania się życia i tym

samym zwiększania odsetka osób w wieku podeszłym (60+, 65+) przy

jednoczesnym zmniejszaniu się w strukturze demograficznej udziału

procentowego osób z młodszych grup wiekowych. Zmniejszenie

odsetka młodszych generacji w populacji odbywa się głównie za

sprawą spadku liczby urodzeń - niskiej dzietności, a także z powodu

np. emigracji osób w wieku produkcyjnym, czy w mniejszym stopniu

z powodu przedwczesnych zgonów. Zmiany w zakresie struktury

demograficznej populacji w swoich konsekwencjach prowadzą do

przeobrażeń w obszarze sytuacji zdrowotnej (epidemiologicznej).

W krajach europejskich jedną z istotnych przyczyn starzenia

demograficznego jest wydłużanie się lat życia - w 2007 r. Polsce

wartość średniej długości życia dla mężczyzn wynosiła 71 lat i kobiet

- 79,9 lat.

Różnica starzenie populacji dla obu płci wynika, głównie z

większego ryzyka zgonów dla mężczyzn niż dla kobiet już od

momentu narodzin. Pomimo, że średnia długość życia w Polsce

sukcesywnie wzrasta, w porównaniu z innymi krajami UE - czas

życia Polaków jest krótszy o 2 lata dla kobiet i o 4,6 lat dla mężczyzn

(2006).

Z obserwowanym i prognozowanym pogłębianiem się procesu

starzenia demograficznego wiążą się zmiany wskaźnika obciążenia

demograficzno-ekonomicznego (mniejszego udziału młodych ludzi w

strukturze demograficznej w wieku przedprodukcyjnym i

produkcyjnym oraz narastania odsetka osób w wieku

poprodukcyjnym), czego skutkiem są zmiany ekonomiczne w zakresie

np. struktury i specyfiki usług (popytu, wydatków) oraz zmiany w

zakresie wpływów do budżetu państwa.

W kontekście zjawiska starzenia demograficznego należy

szczególnie zwrócić uwagę na zjawisko migracji jako pogłębiające ten

proces. Zjawiska migracji mogą w istotny sposób wpływać na kształt

struktury demograficznej, a w konsekwencji na stan zdrowia

populacji. Migracje mogą zmieniać natężenie ryzyka chorób

przewlekłych w populacji poprzez strukturę udziału grup ryzyka

w populacji ogólnej np. zachowań zdrowotnych, narażenia

(przyczyny) oraz chorób, jak również w przypadku chorób

zakaźnych decydować o ryzyku rozprzestrzeniania się. Od 2004 roku,

tj. czasu wejścia Polski do Unii Europejskiej wraz z otwarciem

nowych rynków pracy dla ludzi w wieku produkcyjnym odnotowano

istotne zmiany w migracji. W 2006 roku największy exodus

zarobkowy obserwowano do Wielkiej Brytanii (580 tys.), Niemiec

(450 tys.), Irlandii (120 tys.), Włoch (85 tys.), Holandii (55 tys.).

Zgodnie z analizą Głównego Urzędu Statystycznego w okresie 2002-

2006 wielkość emigracji do Irlandii wzrosła 50 razy i 20 razy do

Wielkiej Brytanii .

PROGNOZY ZDROWOTNE UE

UE uważa, że należy zwiększać świadomość społeczeństwa na temat

powiązania płci i zdrowia. Dlatego wspiera państwa członkowskie w

gromadzeniu istotnych i porównywalnych danych na ten temat, a

także w zwalczaniu nierówności w sferze zdrowia poprzez

uwzględnianie potrzeb obu płci w promocji zdrowia, profilaktyce,

wczesnym wykrywaniu chorób oraz opiece zdrowotnej

DZIECI

Zdrowie niemowląt i dzieci to kwestia wymagająca szczególnej troski.

Niemowlęta i dzieci są bardziej wrażliwe i szczególnie ważne jest

zapewnienie im ochrony i jak najlepszych warunków środowiska

fizycznego i społecznego. UE przyczynia się do poprawy zdrowia

niemowląt i dzieci dzięki bezpośrednim działaniom bądź też poprzez

wspieranie działań władz krajowych i lokalnych, systemów opieki

zdrowotnej i oświaty, a także rodzin.

MŁODZIEŻ

Młodzież narażona jest m.in.: na nasilający się stres i obciążenia

psychiczne, nadużywanie alkoholu, palenie, zły sposób odżywiania się

i niską aktywność fizyczna, wypadki oraz choroby przenoszone drogą

płciową. Czynniki takie jak ubóstwo, trudna sytuacja i warunki, w

jakich żyją, uczą się i pracują młodzi ludzie, mogą w wielu

przypadkach negatywnie wpływać na ich zdrowie. Na przykład

prawdopodobieństwo poważnego wypadku w miejscu pracy jest

wśród młodych osób o 50 proc. wyższe niż w przypadku osób

powyżej 40 roku życia. UE dąży do poprawy stanu zdrowia młodych

ludzi, kładąc nacisk na główne czynniki wpływające na ich zdrowie,

takie jak: tytoń, alkohol i narkotyki. Poza tym UE ściśle współpracuje

z młodymi ludźmi i wieloma organizacjami, takimi jak np.

Europejskie Forum Młodzieży czy europejska sieć szkół promujących

zdrowie. Kwestie związane ze zdrowiem młodzieży zajmują ważne

miejsce w unijnych strategiach w zakresie edukacji oraz

bezpieczeństwa i zdrowia w miejscu pracy.

KOBIETY I MĘŻCZYŻNI

Płeć w dużym stopniu decyduje o tym, na jakie choroby jesteśmy

narażeni oraz jakie czynniki mają wpływ na stan naszego zdrowia. W

Europie kobiety żyją średnio o 6 lat dłużej niż mężczyźni. Jednak

aktywność kobiet żyjących dłużej od mężczyzn często jest w

mniejszym lub większym stopniu ograniczona. Zachorowalność na

niektóre choroby i częstość ich występowania, jak np. rak piersi,

osteoporoza czy zaburzenia w sposobie odżywiania, są wyższe u

kobiet. Inne choroby dotykają mężczyzn i kobiet w różny sposób. Na

przykład zachorowalność na raka płuc jest wyższa u mężczyzn, jednak

choroba ta coraz częściej występuje u kobiet, ponieważ coraz więcej z

nich pali papierosy. Niektóre choroby narządów rozrodczych, jak np.

endometrioza i rak szyjki macicy, dotykają wyłącznie kobiet.

Występowanie niektórych chorób i umieralność na nie, jak rak płuc,

rak okrężnicy i odbytnicy, choroba niedokrwienna serca czy śmierć na

skutek wypadku drogowego, są wyższe u mężczyzn.

UE uważa, że należy zwiększać świadomość społeczeństwa na temat

powiązania płci i zdrowia. Dlatego wspiera państwa członkowskie w

gromadzeniu istotnych i porównywalnych danych na ten temat, a

także w zwalczaniu nierówności w sferze zdrowia poprzez

uwzględnianie potrzeb obu płci w promocji zdrowia, profilaktyce oraz

opiece zdrowotnej.

OSOBY STARSZE

Przewiduje się, że do roku 2050 liczba osób w wieku ponad 65 lat

wzrośnie o 70 proc., a osób powyżej 80 roku życia ─ o 170 proc.

Dlatego też w XXI wieku będziemy musieli sprostać większemu

zapotrzebowaniu na opiekę zdrowotną, dostosować systemy opieki

zdrowotnej do potrzeb starzejącego się społeczeństwa i jednocześnie

zagwarantować, by mimo kurczącej się siły roboczej, mogły one

funkcjonować. Ważnym wyzwaniem jest promowanie zdrowego i

aktywnego starzenia się w Europie. Dłuższe życie w dobrym zdrowiu

oznacza jego lepszą jakość, większą niezależność oraz możliwość

zachowania aktywności. Starzejące się społeczeństwo w dobrej

kondycji oraz mniejsza liczba osób przechodzących na emeryturę z

powodów zdrowotnych w mniejszym stopniu obciążają systemy

opieki zdrowotnej i z pewnością dobrze wpływają na rozwój

gospodarczy w Europie. Utrzymuje się tendencja wzrostowa średniej

długości życia Europejczyków. W dalszym ciągu jednak odnotowuje

się wysoki poziom zachorowalności na choroby, którym można

zapobiegać, oraz wczesną umieralność.

PRZYKŁADY:

Oczekiwana długość życia mężczyzn w UE w 2005 roku

Oczekiwana długość życia mężczyzn w 2005 roku w krajach Unii

Europejskiej wynosiła średnio 70,67 lat. W Polsce oczekiwana

długość życia w momencie urodzenia u mężczyzn wynosiła 70,81 lat,

niewiele więc różniła się od danych europejskich, ale pozostawała

daleko w tyle w porównaniu z krajami Europy Zachodniej, takimi jak:

Islandia (79,54), Szwajcaria (78,86), San Marino (78,85) czy Szwecja

(78,57).

Oczekiwana długość życia kobiet w UE w 2005 roku

Oczekiwana długość życia kobiet w krajach Unii, które wstąpiły w

2004 lub 2007 roku wynosiła średnio 78,56 lat. Do krajów, w których

oczekiwana długość życia była najwyższa zaliczyć można: Szwajcarię

(84,09), Francję (83,94), San Marino (83,24), Finlandię (83,22) czy

Islandię (83,04). W Polsce oczekiwana długość życia w 2005 roku

wynosiła 79,42 lat i była niższa od krajów Europy Zachodniej ale

wyższa od krajów Europy Wschodniej.

Przeciętna długość trwania życia w zdrowiu (HALE 2001).

Przeciętna długość trwania życia Polaków w dobrym zdrowiu,

pozostawała w latach 2001-2003 krótsza niż w pozostałych krajach

Unii Europejskiej.

Zdrowie ma zasadnicze znaczenie dla wszystkich

Europejczyków i jest jednym z priorytetów Unii Europejskiej.

Ważna jest ochrona przed chorobami, wychowywanie dzieci w

zdrowym środowisku, praca w bezpiecznych i zdrowych

warunkach, dostęp do niezawodnej i wysokiej jakości opieki

zdrowotnej.

Decyzje w tej sprawie podejmowane są na szczeblu krajowym,

tak aby polityka zdrowia była jak najlepiej dostosowana do realiów

poszczególnych państw. Niektóre kwestie, takie jak prawo do

wysokich standardów zdrowia publicznego oraz dostęp do wysokiej

jakości opieki zdrowotnej, są wspólne dla wszystkich . UE stara się

uwzględniać skutki dla zdrowia przy kształtowaniu innych obszarów

polityki. Według prawodawstwa wspólnotowego konieczność

świadczenia usług medycznych oraz odpowiedzialność za opiekę

zdrowotną spoczywa na państwach członkowskich. Unia Europejska

jedynie wspiera ich wysiłki oraz udziela pomocy w przeprowadzanych

akcjach z zakresu zdrowia publicznego. Podejmuje działania

wówczas, gdy kraj sam nie może sobie poradzić z pojawiającymi się

problemami takimi jak np.: epidemie, skażenie środowiska,

bioterroryzm itp. ( polityka taka jest zgodna z zasadą subsydiarności i

proporcjonalności).

W Unii Europejskiej istnieją wspólne standardy w zakresie

bezpiecznej żywności i oznaczania wartości odżywczej produktów

spożywczych, a także bezpieczeństwa sprzętu medycznego, organów i

produktów z krwi oraz jakości powietrza i wody.

Co roku UE przeznacza ponad 50 mln euro na działania na rzecz

poprawy bezpieczeństwa zdrowia, promowania dobrego stanu

zdrowia, zmniejszenia nierówności, lepszego informowania o

kwestiach zdrowotnych oraz rozpowszechniania wiedzy na ten temat.

Środki przeznaczane są na różnego rodzaju inicjatywy, takie jak

działania w sytuacjach zagrożenia zdrowia czy też na rzecz poprawy

bezpieczeństwa pacjentów oraz zmniejszenia liczby wypadków i

urazów.

Środki przeznaczane są również na promowanie lepszego

odżywiania, umiarkowanego spożywania alkoholu, zdrowego stylu

życia oraz starzenia się w dobrej kondycji zdrowotnej, a także na

zwalczanie palenia i zażywania narkotyków, zapobieganie poważnym

chorobom takim jak HIV/AIDS czy gruźlica oraz rozpowszechnianie

wiedzy na temat równości kobiet i mężczyzn, zdrowia dzieci i rzadko

występujących chorób.

Obywatele UE mają zapewniony dostęp do opieki

medycznej niezależnie od miejsca, w którym się znajdują.

Europejska karta ubezpieczenia zdrowotnego ułatwia turystom i

podróżującym w interesach korzystanie z przysługujących im

praw w przypadku choroby w innym państwie członkowskim i w

kilku innych krajach w Europie. W pewnych przypadkach

obywatele UE mają również prawo do poddania się leczeniu w

innym państwie członkowskim nie tylko podczas podróży.

Globalne problemy zdrowotne:

• zagrożenia epidemiologiczne;

• choroby i infekcje będących głównym problemem społecznym (choroby nowotworowe, układu krążenia, układu nerwowego, cukrzyca, otyłość oraz choroby przewlekłe);

• zdrowe starzenie się;

• zdrowie dzieci;

• dietetyka i zdrowe żywienie.

Sposób odżywiania

Zrównoważona dieta oraz aktywność fizyczna to warunki dobrego stanu zdrowia. Tymczasem Europejczycy spożywają za dużo kalorii i za mało się ruszają. Coraz więcej dzieci w Europie cierpi na nadwagę lub otyłość. Wiele czynników ryzyka powodujących przedwczesną śmierć, takich jak nadciśnienie, podwyższony poziom cholesterolu, niewłaściwy indeks masy ciała lub cukrzyca wynika z naszego sposobu odżywiania oraz braku ruchu. Dlatego odżywianie i aktywność fizyczna stanowią główne priorytety polityki Unii Europejskiej w zakresie zdrowia publicznego.

Skuteczność działań podejmowanych w tej dziedzinie przez UE zależy od tego, czy uda się zmobilizować wszelkie dostępne środki, angażując wszystkie zainteresowane strony, między innymi sektor spożywczy i branżę reklamową, społeczeństwo obywatelskie i media. Najważniejsze cele obejmują uświadamianie społeczeństwu znaczenia sposobu odżywiania i aktywności fizycznej dla zdrowia oraz promowanie właściwych zachowań w tym zakresie. Celem europejskiej platformy działania na rzecz właściwego sposobu żywienia i aktywności fizycznej jest skupienie najważniejszych przedstawicieli (na poziomie europejskim) przemysłu spożywczego, handlu, sektora gastronomii i reklamy, organizacji konsumenckich oraz organizacji pozarządowych działających na rzecz zdrowia. Jest to doskonałe forum dla wszystkich, którzy wierzą, że szkodliwe nawyki da się zmienić.

W maju 2007 r. Komisja Europejska przyjęła białą księgę w sprawie strategii na rzecz zwalczania nadwagi i otyłości, która obejmuje tematy takie jak: rolnictwo, transport, sport i edukacja, a także zdrowie publiczne oraz żywność. W strategii podkreślono znaczenie platformy jako przykładu skutecznej współpracy na szczeblu krajowym i lokalnym oraz zapowiedziano utworzenie grupy wysokiego szczebla złożonej z przedstawicieli rządów poszczególnych państw członkowskich

UZAEŻNIENIA

NARKOTYKI

Europejskie Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii

(ang. EMCDDA) szacuje, że co roku w UE 6 500-9 000 zgonów

następuje z powodu nadużywania narkotyków (przedawkowania).

Dożylne ich przyjmowanie to również główne źródło przenoszenia

zakażeń krwiopochodnych, takich jak HIV/AIDS, zapalenie wątroby

typu B i typu C. W UE ok. 2 mln osób ma problemy związane z

zażywaniem narkotyków - połowa z nich przyjmuje je dożylnie. Choć

częstotliwość występowania HIV wśród osób wstrzykujących

narkotyki spadła w latach 2001-2005, w 2005 r. odnotowano jeszcze

około 3 500 nowych przypadków zachorowań.

Unijna strategia dotycząca narkotyków (2005-2012) obejmuje

promowanie zdrowego stylu życia i uwzględnia różne zagrożenia

zdrowotne związane z poszczególnymi narkotykami, a także wiekiem

i okolicznościami (ciąża, prowadzenie pojazdu itp.). Oparty na tej

strategii plan działania UE w zakresie narkotyków (2005-2008) ma na

celu ograniczenie podaży i popytu, lepszą koordynację

międzynarodową, postęp w zakresie informacji, badań naukowych i

oceny. Obejmuje on wyraźne, wymierne wskaźniki dotyczące każdego

działania, służące ocenie wyników i sprawdzeniu postępów, tak aby

można było opracować nowy plan działania UE w zakresie

narkotyków na lata 2009-2012.

ALKOHOL

We wszystkich krajach Wspólnoty Europejskiej nadużywanie

alkoholu stanowi bardzo ważny problem zdrowia publicznego, który

pociąga za sobą poważne skutki społeczne. W Europie odnotowuje się

najwyższy na świecie odsetek osób nadużywających alkoholu i

najwyższe jego spożycie na jednego mieszkańca. Wysoki jest też

poziom szkód, których przyczyną jest alkohol. Szkodliwe i

niebezpieczne dla zdrowia nadmierne spożycie alkoholu jest

przyczyną 7,4 proc. wszystkich chorób i przedwczesnych zgonów w

UE, a także dużej liczby śmiertelnych wypadków na unijnych

drogach, poważnych problemów społecznych, takich jak przemoc,

akty chuligaństwa, przestępczość, problemy rodzinne i wykluczenie

społeczne oraz spadku produktywności w pracy.

UE zdaje sobie sprawę, że napoje alkoholowe to artykuły spożywcze

o dużym znaczeniu gospodarczym. W wielu regionach Unii mają one

także wartość kulturową. Produkcja, marketing oraz handel wyrobami

alkoholowymi przyczyniają się do wzrostu gospodarczego UE.

Niemniej jednak, by stawić czoło problemom zdrowotnym, potrzebna

jest skuteczna polityka dotycząca alkoholu oraz wsparcie i

koordynacja ze strony Unii Europejskiej działań państw

członkowskich mających na celu ograniczenie szkód spowodowanych

alkoholem.

W odpowiedzi na to wyzwanie UE będzie dążyć do połączenia

różnych działań ograniczających dostęp do napojów alkoholowych

(szczególnie dla młodzieży) oraz zmniejszających zakres

oddziaływania reklam napojów alkoholowych. Przyszła strategia

miałaby na celu m.in. zapobieganie prowadzeniu pojazdów w stanie

nietrzeźwym, a także lepszą edukację i informowanie o tym

problemie.

Dlatego też decydujące znaczenie ma współpraca państw

członkowskich w zakresie wymiany wiedzy i informacji. Oczekuje

się, że także organizacje pozarządowe odgrywać będą znaczącą rolę w

mobilizowaniu i angażowaniu społeczeństwa oraz wyczulaniu go na

problemy związane ze spożyciem alkoholu. Swój wkład wnieść może

także przemysł alkoholowy, realizując postanowienia obowiązującego

go kodeksu postępowania oraz podejmując odpowiedzialne działania.

Efektem współpracy międzynarodowej, w szczególności w ramach

Światowej Organizacji Zdrowia, ma być opracowanie systemu

epidemiologicznego nadzoru spożycia alkoholu i związanych z nim

czynników społecznych, gospodarczych i zdrowotnych.

TYTOŃ

W krajach rozwiniętych palenie tytoniu jest główną przyczyną

chorób oraz zgonów, którym można zapobiec. Ponad 650 tys.

Europejczyków umiera każdego roku na skutek chorób

związanych z paleniem tytoniu, a 13 milionów cierpi w

wyniku swojego nałogu. Ponad 650 tys. Europejczyków umiera każdego roku, tylko dlatego, że są palaczami, co równa się jednemu zgonowi na siedem w krajach Unii Europejskiej. Połowa z wszystkich palaczy umrze na skutek swojego nałogu i skróci swoje życie o mniej więcej 14 lat.

Ponad 13 milionów ludzi cierpi na przewlekłe choroby na skutek palenia tytoniu.
Palenie niszczy prawie każdy organ ludzkiego ciała, a każdego roku, paleniu przypisuje się coraz więcej chorób.
Palenie nie tylko zabija, ale bardzo niekorzystnie wpływa na jakość życia wielu ludzi. 

Palenie tytoniu jest najczęstszą przyczyną chorób układu oddechowego.
Ryzyko wystąpienia POChP u palaczy jest sześć razy większe, a raka płuc - dziesięć razy większe, niż u osób niepalących.
 80-90% wszystkich zgonów na skutek przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP) wynika z palenia tytoniu.
Spośród wszystkich zgonów na skutek nowotworów najwięcej jest wynikiem raka płuc, do którego przyczynia się palenie tytoniu. 
Palenie tytoniu - jako najczęstsza przyczyna raka płuc, POChP i innych chorób układu oddechowego oraz innych układów - pociąga za sobą ogromne koszty.

W 1996 w Niemczech, całkowite wydatki na opiekę zdrowotną, związaną bezpośrednio z paleniem tytoniu, wynosiły 16,6 miliardów euro.
Dochody z ceł i podatków związanych z produkcją i sprzedażą wyrobów  tytoniowych nie pokrywają wszystkich wydatków na opiekę zdrowotną, związaną bezpośrednio lub pośrednio z chorobami wynikającymi z palenia tytoniu.

Zgodnie z obowiązującym prawem zabrania się sprzedaży wyrobów tytoniowych (papierosów), młodzieży do lat 18. Sprzedaż wyrobów tytoniowych niepełnoletnim jest według prawa polskiego zakazana i grozi grzywną od 20 do 5000 złotych. {[Kodeks wykroczeń. art. 6 ust. 1]} Na dole paczki papierosowej umieszczony jest napis dotyczący skutków palenia tytoniu. Zakazana jest sprzedaż papierosów w opakowaniach zawierających mniej niż 20 sztuk, bez opakowania oraz na sztuki. Nielegalny jest także handel papierosami z marihuaną.

Obecnie, w związku z wymogami Unii Europejskiej, nie można sprzedawać już opakowań papierosów będących w legalnym obrocie w krajach UE oznaczanych jako "Light" lub "Super Light". Papierosy o obniżonej zawartości nikotyny i substancji smolistych są jednak rozpoznawalne po kolorze opakowania. Przyjęło się, że papierosy "Zwykłe" (ang. "Full flavour") są w opakowaniach czerwonych lub z czerwonym logo, natomiast te z obniżoną zawartością tytoniu i substancji smolistych są wyróżnione kolorem niebieskim, lub błękitnym. Papierosy znane wcześniej jako Super Light wyróźnia kolor srebrny. Papierosy mentolowe wyróżnia kolor zielony.

Palenie tytoniu jest najczęstszą przyczyną zgonów w UE, których

można było uniknąć. UE w coraz większym stopniu ma świadomość

szkodliwości tytoniu i dlatego prowadzi działania mające zniechęcać

do palenia tytoniu, pomóc palaczom rzucić ten nałóg, chronić osoby

niepalące przed narażeniem na dym tytoniowy oraz ograniczyć

reklamę i marketing wyrobów tytoniowych.

Pomimo znacznych postępów, liczba palaczy w UE wciąż jest wysoka

(prawie jedna trzecia populacji), a związane z używaniem tytoniu

problemy zdrowotne co roku są przyczyną prawie 650 tys. zgonów.

Niemal połowa osób umiera z tego powodu w wieku 35-69 lat, co

oznacza, że żyją one krócej, niż wynosi średnia długość życia.

Ponieważ ludzie coraz bardziej zdają sobie sprawę ze szkodliwości

dymu tytoniowego, grupy najbardziej narażone coraz bardziej

domagają się ochrony przed nim, a tym samym przed

prawdopodobieństwem wystąpienia choroby, niepełnosprawności, a

nawet utraty życia.

Środki prawne, finansowanie projektów mających na celu

ograniczenie palenia tytoniu oraz kampanii informacyjnych to główne

działania unijne w tej dziedzinie, podejmowane w ramach szeroko

zakrojonej strategii. UE uwzględnia ograniczenie użycia tytoniu w

wielu dziedzinach polityki unijnej, takich jak polityka podatkowa czy

rolna. UE odgrywa również dużą rolę w globalnym zmniejszaniu skali

zjawiska palenia papierosów zwłaszcza dzięki Ramowej Konwencji

Światowej Organizacji Zdrowia o ograniczeniu użycia tytoniu

(pierwsza w historii międzynarodowa umowa dotycząca zdrowia).

Konwencja ta zobowiązuje kraje na całym świecie do działania na

rzecz zmniejszenia liczby zgonów i chorób spowodowanych paleniem

tytoniu i jest podstawą wprowadzania coraz surowszych środków

ograniczających użycie tytoniu.

Ustawy dotyczące wyrobów tytoniowych

W okresie dwóch minionych dziesięcioleci, Unia Europejska

(UE) poczyniła wyraźny postęp w dziedzinie polityki

ograniczania zdrowotnych następstw palenia tytoniu. Przyjęto

ustawodawstwo dotyczące wyrobów tytoniowych, włączając

produkcję, wprowadzanie na rynek, sprzedaż, reklamę i

sponsoring oraz napisy ostrzegawcze i jest ono obecnie

wdrażane we wszystkie krajach członkowskich UE.

Lista ustaw przyjęta przez UE:

Fundusz Tytoniowy Wspólnoty (ang. Community Tobacco Fund)W ramach powszechnej polityki rolnej, w1992, kraje

członkowskie UE podjęły decyzję o utworzeniu Funduszu Tytoniowego Wspólnoty, organizacji bezpośrednio finansowanej ze środków przeznaczonych na produkcję surowego tytoniu. Fundusz powstał w celu finansowania projektów w dwóch głównych dziedzinach:

1. Rozwój nowych odmian tytoniu i metod uprawy, alternatywnych sposobów wykorzystania surowego tytoniu, a także alternatywnych upraw (do 2001) oraz projekty, mające na celu wsparcie producentów tytoniu w zakresie przejścia na uprawę innych zbóż lub inny rodzaj działalności (od 2002).

2. Uświadamianie społeczeństwa w zakresie szkodliwości tytoniu, poprzez działania edukacyjne oraz informacyjne.
Rada Ministrów w 2004 r. dokonała przeglądu subsydiów dla producentów tytoniu, pochodzących z Unii Europejskiej. Uzgodniono, iż będą one stopniowo wycofywane, co w efekcie zakończy działalność Funduszu Tytoniowego przed końcem tej dekady.

HELP - życie bez tytoniu
Komisja Europejska DG Zdrowie i Ochrona Konsumentów, działająca w ramach UE, rozpoczęła ostatnio kampanię w mediach pt. „HELP-życie bez tyoniu„. Kampania ma na celu propagowanie życia bez tytoniu i uświadamianie niebezpieczeństw, wynikających z palenia biernego. Celem kampanii jest również wsparcie trendów, zmierzający do ustanowienia zakazu palenia w miejscach publicznych.


Konwencja Ramowa dla ograniczenia zdrowotnych następstw palenia tytoniu
Konwecja Ramowa została przyjęta przez WHO w maju 2003 r. Traktat wszedł w życie w lutym 2005 i zaczął obowiązywać we wszystkich krajach, które go podpisały. Traktat wymaga od państw wprowadzenia ograniczeń w zakresie reklamy tytoniu, sponsoringu i działań promocyjnych, zmiany wyglądu opakowania i zmiany oznaczania wyrobów tytoniowych, kontroli czystości powietrza wewnątrz pomieszczeń oraz zaostrzenia prawa związanego z przemytem tytoniu.

CHOROBY ZAKAŻNE

Choroby zakaźne, takie jak gruźlica, odra czy grypa stanowią

poważne zagrożenie dla zdrowia ludzi. Mogą one łatwo

rozprzestrzeniać się, jeżeli na czas nie zostaną podjęte odpowiednie działania. Pojawiają się nowe choroby, takie jak HIV/AIDS czy zespół ostrej niewydolności oddechowej (SARS), a znane wcześniej choroby mogą przybierać nowe niebezpieczne formy, jak np. gruźlica wielolekooporna czy odporny na metycylinę gronkowiec złocisty . Analizowane są również nowe odkrycia naukowe dotyczące roli, jaką czynniki zakaźne odgrywają w chorobach przewlekłych, takich jak nowotwór, choroby serca czy alergie.

GRYPA

Grypa jest bardzo zaraźliwą chorobą wirusową, która w

chłodniejszych miesiącach roku przybiera często postać epidemii.

Epidemie te rzadko bywają groźne, ale w ostatnich latach

coraz częściej mają charakter poważniejszy niż zwykły, sezonowy

wzrost zachorowań. Jest to zjawisko zwane pandemią.

O pandemii mówimy w wypadku pojawienia się nowego wirusa

grypy, który rozprzestrzenia się na świecie tak łatwo, jak zwykła

grypa. Państwa UE współdziałają ze sobą w celu utrzymania stanu

gotowości na wypadek wybuchu pandemii. W wypadku pojawienia

się zwiększonego ryzyka pandemii grypy podjęte zostaną działania

przewidziane w krajowych i unijnych planach dotyczących stanu

gotowości i sposobów reagowania. W procesie koordynacji

monitorowania sytuacji pierwszorzędną rolę odgrywa Europejskie

Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób. Dalsze działania

obejmują medyczne i pozamedyczne środki zaradcze oraz ścisłą

współpracę organów krajowych, Unii Europejskiej i Światowej

Organizacji Zdrowia.

UE nadal będzie dążyć do usprawnienia zarówno wymiany informacji

na temat grypy, jak i koordynacji stosowania środków kontroli ryzyka.

Mowa tu o współpracy w zakresie składowania leków

antywirusowych, umożliwieniu szybszej produkcji szczepionek

lepszej jakości oraz udoskonaleniu krajowych planów i narzędzi

zarządzania ryzykiem.

Komisja Europejska nadzoruje działania UE podejmowane w

odpowiedzi na grypę A(H1N1) (tak zwany wirus świńskiej grypy

czy też grypy meksykańskiej), która obecnie przybrała postać

pandemii

27 państw chce solidarnie walczyć z pandemią wirusa A(H1N1). Kraje, które nie doceniły zagrożenia, dostaną wsparcie.

Pielęgniarki z państw Unii Europejskiej przygotowują się do masowych szczepień chroniących przed wirusem A/H1N1/.

W czasie nadzwyczajnego posiedzenia w Luksemburgu ministrowie zdrowia 27 krajów Unii Europejskiej ustalali zasady, na jakich będzie udzielana wzajemna pomoc w przypadku wybuchu pandemii świńskiej grypy. Co najmniej pięć krajów UE nie zamówiło bowiem szczepionek przeciwko tej chorobie.

- Chcemy dać Komisji Europejskiej prawo do udzielenia im pomocy - mówiła Marie Larsson, minister zdrowia Szwecji, stojącej w tym półroczu na czele UE. To pierwszy przykład solidarnego działania w obliczu pandemii. Wcześniej zagrożenie wirusem ptasiej grypy ani SARS nie skłoniło krajów UE do dzielenia się zasobami leków.

Obecnie rządy krajów Unii Europejskiej mogą zaoferować swoim obywatelom trzy szczepionki: Focetrię firmy Novartis Vaccines and Diagnostics, Pandemrix firmy Glaxo Smith Kline Biologicals oraz Celvapan firmy Baxter AG.

Wszystkie zaakceptowała Europejska Agencja ds. Leków. Kilka krajów zakupiło już szczepionki, np. Niemcy nabyły 50 milionów dawek Pandemriksu. Polska ich nie kupiła

- Nawet jeśli sytuacja w Europie nie jest tak dramatyczna, jak się spodziewaliśmy, musimy wierzyć ekspertom, że nie czas na osłabianie czujności - mówiła pani Larsson.

I zachęcała do rozpoczęcia szczepień. Pospiesznie opracowana szczepionka przeciwko wirusowi A/H1N1 jest dostępna od kilku tygodni. Polskie władze na wypadek wybuchu pandemii zamówiły dawki dla 10 procent populacji, Wielka Brytania dla połowy swoich mieszkańców, a Niemcy aż dla dwóch trzecich. Zgodnie z umową kraje lepiej przygotowane na walkę z epidemią będą mogły udzielić wsparcia tym, które zlekceważyły zagrożenie.

- Śmiertelność wśród zakażonych wirusem A/H1N1 nie jest w Europie wysoka, ale możemy się spodziewać zarażenia nawet 20 procent populacji, a wtedy ofiar będzie dużo. W lepszej sytuacji znajdą się bez wątpienia kraje, które nie tylko mają szczepionki, ale i w porę przeprowadziły akcję szczepień - mówi dr Martin Wiselka z Brytyjskiego Towarzystwa Chorób Zakaźnych. Jego zdaniem szczepienia należy rozpocząć teraz, bo wraz z początkiem sezonu jesiennego widać wyraźny wzrost zachorowań.

Z danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wynika, że wirus A/H1N1 na całym świecie zabił już 4500 osób i szybko się rozprzestrzenia. Najwięcej ofiar choroby może być w krajach najbiedniejszych, których mieszkańcy mają obniżoną odporność organizmu. Najbogatsze kraje świata postanowiły wysłać 10 procent zamówionych dla siebie szczepionek do 100 uboższych państw. Szczepione mają być w pierwszej kolejności osoby z grupy podwyższonego ryzyka: dzieci, osoby starsze, kobiety w ciąży i pracownicy służby zdrowia. Według WHO upłynie od dwóch do trzech lat, zanim będzie można obniżyć szósty, najwyższy, stopień zagrożenia epidemiologicznego.

Lekarze ostrzegają: ta choroba naprawdę zabija.

Niedotlenienie i niewydolność organów wewnętrznych - takie objawy obserwują lekarze u pacjentów trafiających ze świńską grypą do szpitali. „Ostra postać choroby pojawia się najczęściej u nastolatków i dorosłych, co przypomina wzorzec obserwowany jedynie podczas pandemii hiszpanki w 1918 roku” - napisał zespół dr. Ananda Kumara z St. Boniface Hospital w Winnipeg. W grupie pacjentów, którzy trafili na oddziały intensywnej opieki, zmarł aż co czwarty.

2009-11-02 11:55

W Rządowym Centrum Bezpieczeństwa rozpoczęła się w poniedziałek przed południem wideokonferencja dotycząca zagrożenia grypą, w związku z epidemią tej choroby na Ukrainie - poinformował PAP Tomasz Misztal z Głównego Inspektoratu Sanitarnego.

W konferencji uczestniczą: minister zdrowia Ewa Kopacz, główny inspektor sanitarny Andrzej Wojtyła, dyrektor RCB Przemysław Guła, przedstawiciele Straży Granicznej oraz wojewodowie, dyrektorzy wydziałów bezpieczeństwa i zarządzania kryzysowego, a także inspektorzy sanitarni z województw: podkarpackiego i lubelskiego.

Na godz. 14.30 w Ministerstwie Zdrowia zaplanowano posiedzenie Krajowego Komitetu ds. Pandemii Grypy. Ma on m.in. przedstawić rekomendacje w sprawie pomocy dla Ukrainy. Mają być też zaprezentowane dane europejskich ekspertów dotyczące sytuacji epidemiologicznej u naszych wschodnich sąsiadów.

Polska od dwóch lat, zgodnie z zaleceniem Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), ma przygotowany plan pandemiczny, w którym określono działania podejmowane w sytuacji rozprzestrzeniania się grypy. W jego ramach działa komitet pandemiczny.

Ministerstwo Zdrowia w Kijowie poinformowało, że dotychczas wskutek epidemii grypy na Ukrainie zmarło 60 osób. Wśród ofiar jest 57 osób dorosłych, w tym dwie ciężarne kobiety, oraz troje dzieci.

Według resortu, ogólna liczba chorych wzrosła do 191 tysięcy, w tym 83 tys. dzieci. Hospitalizowano ponad 7 tys. osób, z czego 123 leżą na oddziałach intensywnej terapii.

Polskie MSZ przekazało stronie ukraińskiej propozycję pomocy w zakresie diagnostyki laboratoryjnej wykonywanej przez Wojskowy Instytut Higieny i Epidemiologii w Puławach - informację taką, podało Rządowe Centrum Bezpieczeństwa.

Wcześniej prezydent Ukrainy Wiktor Juszczenko przekazał w rozmowie z polskim prezydentem Lechem Kaczyńskim, że władze w Kijowie chciałaby, aby polskie laboratoria wykonały testy próbek na obecność wirusa grypy typu A/H1N1.

Ukraina wystąpiła z prośbą o pomoc międzynarodową dotyczącą przekazania m.in.: szczepionek przeciwko wirusowi grypy A/H1N1 dla grup najbardziej zagrożonych zachorowaniem, aparatury do mechanicznej wentylacji i respiratorów używanych w transporcie; leków i witamin, środków dezynfekujących oraz masek i rękawic ochronnych, a także wyposażenia laboratoriów wirusologicznych.

.

Istnieje „sytuacja szczególna”, gdyż nikt nie zna możliwości mutacji wirusa A/H1N1. Wiadomo o nim tyle, że się szerzy bardzo szybko w szkołach lub w skupiskach młodzieży. Wszystkie kontynenty, wszystkie kraje europejskie są dotknięte, zahamowanie epidemii przestało być aktualne. Specjaliści starają się opóźnić jej nasilenie w

oczekiwaniu na akcję szczepień i inne przewidziane kroki.

 

Kroki, które przewidziano są wystarczające. W Unii Europejskiej wszystkie kraje są przygotowane i uruchomiły własne plany.

Obecnie ważna jest dystrybucja leków antywiralnych(Relenza i Tamiflu ).

mobilizacja szpitali, uruchomienie wszystkie środków przewidzianych przez plany walki z epidemią.

Przebieg choroby jest raczej lekki, chyba, że dołączą się powikłania, ale te mogą być groźne w przypadku

każdej grypy. Problem miałby więc głównie polegać na

sparaliżowaniu życiu gospodarczego i społecznego we wszystkich krajach członkowskich.

Badania nad szczepionką w laboratorium w Vancouver, w Kanadzie

Każdy kraj członkowski ma własny plan zwalczania nowego wirusa, te plany wynikają jednak ze wspólnej strategii Unii Europejskiej.

Sytuacja pandemii grypy A/H1N1 na świecie 6 lipca 2009

ZAKAŻENIA HCV i HBV

(WZW C; WZW B)

Aż 500 milionów ludzi na świecie choruje na wirusowe zapalenie wątroby typu C lub B. Większość z nich nie jest świadomych

zakażenia. Rocznie wirusy HCV i HBV zabijają około 1,5 miliona osób.

Drogi zakażenia wirusem HBV i HCV są podobne. Poza

zakażeniami krwiopochodnymi wirusem typu B można zakazić się poprzez wszystkie wydzieliny organizmu tj. ślinę, spermę, śluz szyjkowy. Wśród młodych osób w przedziale wiekowym 18-25 lat do zakażenia bardzo często dochodzi poprzez niezabezpieczone kontakty seksualne, dożylne przyjmowanie narkotyków (wśród wszystkich zakażonych 40 proc. stanowią narkomani). Wirusem HBV może zakazić się każdy, kto nie został przeciw niemu zaszczepiony.

Obecnie możliwość zakażenia wirusem HCV lub HBV w wyniku przetoczenia krwi została niemal w 100 proc. wyeliminowana w związku z kwalifikacją dawcy dokonywaną przez lekarza oraz badaniami każdego dawcy w kierunku markerów wirusowych.

Kobiety w ciąży z infekcją HCV lub HBV mogą zakażać noworodki w czasie porodu. Jeżeli kobieta jest zakażona HBV, to jej dziecko, oprócz standardowego szczepienia przeciwko WZW B, powinno dodatkowo, w pierwszej dobie po urodzeniu, otrzymać odpowiednią dawkę immunoglobuliny zawierającej przeciwciała anty-HBs.

Zakażenia wirusami hepatotropowymi (m.in HCV i HBV) stanowią ogólnoświatowy problem kliniczny, epidemiologiczny i społeczny. Według szacunków WHO, przy braku właściwej terapii, liczba zgonów spowodowanych WZW C i WZW B w najbliższych latach zwiększy się kilkukrotnie. W Polsce nadal problemem nadrzędnym jest zbyt niska wykrywalność zakażeń HCV i HBV. Poprawy wymaga również dostęp do leczenia WZW. W niektórych regionach Polski czas oczekiwania na leczenie wynosi nawet 8-10 lat. Wielu ludzi oczekujących na terapię prawdopodobnie nie doczeka się jej wcale. Sytuację mogłoby zmienić wdrożenie spójnej strategii zwalczania WZW i systemowych rozwiązań, proponowanych m.in. w Narodowym Programie Zwalczania Zakażeń HCV oraz Europejskich Rekomendacjach skutecznego postępowania z WZW B. Decyzje w tym zakresie leżą w rękach Ministerstwa Zdrowia.

Według szacunków WHO, przy braku właściwej terapii, liczba zgonów spowodowanych WZW C i WZW B w najbliższym czasie zwiększy się kilkukrotnie.

 W ubiegłym roku eurodeputowani wydali specjalną deklarację, która miała zwrócić uwagę rządów krajów członkowskich na zagrożenia związane z HCV. W tym roku hepatolodzy z Austrii i Niemiec opracowali raport „Wirusowe zapalenie wątroby typu C - skutki choroby w Europie”, w którym wskazują, że zakażenia HCV powodują tu 86 tys. zgonów rocznie, czyli dwa razy więcej niż AIDS.

Potwierdzają również, że w ciągu najbliższego dwudziestolecia

dojdzie do późnych następstw WZW typu C. Należą do nich:

marskość wątroby i rak wątrobokomórkowy. 

 Podstawową metodą rozpoznania jest wykrycie ciał anty-HCV obecnych w surowicy krwi. Bardziej miarodajnym testem jest oznaczanie kwasów nukleinowych wirusa przy pomocy techniki PCR.

Istnieją coraz bardziej skuteczne metody leczenia WZW C. W przypadkach ostrych stosuje się najczęściej monoterapię interferonem, a zakażonych przewlekle pegylowany interferon i rybawirynę. Nie każdy zakażony HCV wymaga leczenia.

Wirusem B zapalenia wątroby na świecie zakażonych jest 350 milionów. W Polsce ok. 400 tys. Problem został dostrzeżony przez Parlament Europejski, który zaapelował do rządów państw członkowskich o podjęcie natychmiastowych działań i skoncentrowanie się na wczesnej diagnostyce i zapewnieniu szerszego dostępu do leczenia i opieki. HBV powoduje ostre i przewlekłe zapalenie wątroby i choroby pozawątrobowe, np. kłębuszkowe zapalenie nerek. Jest wirusem rakotwórczym. Rak wątrobowo-

komórkowy może rozwinąć się u osób bez marskości

wątroby, a więc u tzw. bezobjawowych nosicieli HBV.

Testem przesiewowym wykrywającym zakażenie HBV jest

oznaczenie we krwi HbsAg, który jest fragmentem cząstki HBV, wytwarzanej w nadmiarze u zakażonych wirusem B. Nie jest on refundowany przez NFZ.

Najbardziej skuteczną metodą ochrony przez zakażeniem HBV jest szczepienie ochronne, które w Polsce obejmują obowiązkowe i bezpłatnie wszystkie noworodki, pracowników ochrony zdrowia i innych profesji wysokiego ryzyka.

Narodowy Program Zwalczania Zakażeń HCV przygotowany przez Polską Grupę Ekspertów HCV nadal czeka na wdrożenie. Wśród najważniejszych działań Programu znajdują się: opracowanie projektu i przeprowadzenie badania epidemiologicznego populacji

polskiej, zmodyfikowanie zasad rejestracji przypadków zakażeń HCV oraz wprowadzenie badania na obecność przeciwciał anty-HCV we krwi na listę badań podstawowych.

Decyzja o terminie wdrożenia Programu leży obecnie w rękach Ministerstwa Zdrowia.

Rekomendacje w zakresie skutecznej strategii postępowania

dotyczącego WZW typu B zostały opracowane przez grupę ekspertów przy Parlamencie Europejskim, pod przewodnictwem dr Thomasa Ulmera. Są one obecnie przyjmowane przez kolejne kraje UE i dostosowywane do ich krajowych potrzeb, warunków i systemu prawnego. Wytyczne dotyczące kierunków działań, które powinny zostać podjęte w obszarze WZW B w Polsce zostały przedyskutowane

podczas debaty z udziałem wiodących ekspertów z dziedziny chorób zakaźnych, hepatologii, transplantologii, która miała miejsce 27 kwietnia 2009 r. w Ministerstwie Zdrowia. Spotkanie odbyło się z inicjatywy posłów Parlamentu Europejskiego: prof. Jerzego Buzka i dr Thomasa Ulmera oraz dr hab. Andrzeja Horbana, Krajowego Konsultanta ds. Chorób Zakaźnych.

Główne obszary, które wymagają poprawy to: 

• Profilaktyka i badania przesiewowe.

• Poprawa diagnostyki.

• Poprawa dostępu do leczenia.

 Na podstawie ustaleń z debaty przygotowany został dokument „Stanowisko w zakresie skutecznej strategii postępowania z wirusowym zapaleniem wątroby typu B w Polsce”. Autorzy inicjatywy starają się o pozyskanie wsparcia ministra zdrowia. Dokument ma stać się podstawą do opracowania spójnej strategii i wdrożenia systemowych rozwiązań w zakresie zwalczania wirusowego zapalenia wątroby typu B w Polsce.

HIV-AIDS

Od końca lat osiemdziesiątych epidemia HIV/AIDS jest ważnym

problemem zdrowia publicznego w Unii Europejskiej, a jej

zwalczanie ma priorytetowe znaczenie. Działania UE koncentrują się na:

• profilaktyce i informowaniu o chorobie
  

• poprawie monitorowania choroby
  

• •tworzeniu sieci łączących strony zaangażowane w walkę z HIV/AIDS
  

• rozpowszechnianiu dobrych praktyk.

Dostarcza ona 55% środków finansowych na rzecz 

Globalnego Funduszu Walki z AIDS, Gruźlicą i Malarią. Ze względu na - potwierdzony uzyskanymi ostatnio danymi - wzrost liczby zachorowań we wszystkich 25 państwach członkowskich i państwach sąsiadujących z UE na wschodzie, podejmowane do tej pory środki i działania musza zostać wzmocnione. Za decydujące w zwalczaniu tej 

nowej fali epidemii uznano zapobieganie, leczenie, opiekę, wsparcie i partnerstwo. Przyszłe działania muszą 

koncentrować się na programach w zakresie profilatyki, które nadal stanowić będą jedno z podstawowych narzędzi 

walki z HIV/AIDS. Aby złagodzić negatywne skutki epidemii, profilaktykę wspierać należy łatwym dostępem do

 informacji, usług socjalnych, poradnictwa i leczenia. Osiągnięcie sukcesu wymaga mobilizacji odpowiednich 

środków i badań, koordynacji działań i finansowania konkretnych projektów. Zasadnicze, nieustannie 

podejmowane wysiłki zmierzające do opanowania epidemii HIV/AIDS odniosą skutek jedynie wtedy, gdy wszystkie 

zainteresowane strony będą wspólnie pracować nad stworzeniem dobrze fukcjonującego partnerstwa.

Liczba zachorowań na HIV wzrosła w licznych państwach członkowskich i państwach sąsiadujących z UE od wschodu, dlatego należy wzmocnić podejmowane do tej pory środki i działania, tak aby doprowadzić do zahamowania rozwoju epidemii w przyszłości.

CHOROBY UKLADU KRĄŻENIA

Choroby układu krążenia atakują serce i otaczające je naczynia krwionośne i mogą objawiać się np.:

• nadciśnieniem,

• chorobą wieńcową,

• chorobą serca,

• udarem.

Choroby układu krążenia są główną przyczyną śmiertelności mieszkańców UE i stanowią około 40 proc. wszystkich zgonów (2 mln rocznie).

Szacuje się, że związane z tą grupą chorób obciążenie finansowe dla systemów opieki zdrowotnej UE wynosiło w 2006 r. nieco poniżej 110 mld euro. Oznacza to roczny koszt 223 euro na jednego mieszkańca, czyli około 10 proc. całkowitych wydatków na opiekę zdrowotną w UE. Choroby układu krążenia są również jedną z głównych przyczyn chorób przewlekłych, mają negatywne skutki dla rynku pracy i są silnie powiązane z warunkami społecznymi. Różnice w zapadalności na nie stanowią główną przyczynę nierówności w dziedzinie zdrowia zarówno między państwami członkowskimi, jak i wewnątrz nich.

Nasze zachowanie i styl życia mają wpływ na zdrowie serca.

Aby znacznie ograniczyć skutki chorób układu krążenia, Europejska Sieć Zdrowia (ang. European Health Network (EHN)) i Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne (ang. European Society of Cardiology), przy wsparciu w ramach programu zdrowia publicznego, opracowały Europejską Kartę Zdrowia Serca (ang. European Heart Health Charter). Choroby serca mogą pojawić się u każdego, należy więc poznać wszystkie czynniki zwiększające ryzyko ich wystąpienia. Trzeba pamiętać, że większość z tych czynników ryzyka można skutecznie wyeliminować, dlatego warto jak najwcześniej dbać o swoje zdrowie. 

Czynnikami ryzyka chorób układu krążenia są: palenie papierosów, brak aktywności fizycznej, niezdrowa dieta, wysoki poziom cholesterolu we krwi, wysokie ciśnienie krwi, nadwaga, cukrzyca, wiek, obciążenia genetyczne. Im więcej czynników ryzyka wystąpi na raz, tym większe jest prawdopodobieństwo rozwinięcia się choroby. 

Zdrowe serce zapewnia nie tylko dłuższe życie, ale także dużo lepsze ogólne samopoczucie 
i kondycję fizyczną. Warto, nie tylko z okazji obchodów Światowego Dnia Serca: 

• rzucić palenie

• zwrócić uwagę na swoją dietę

• kontrolować i utrzymywać optymalną wagę ciała

• znaleźć czas na odpoczynek i relaks

• pamiętać o aktywności fizycznej 

• systematycznie badać swój poziom cholesterolu i ciśnienie krwi.          

Serce jest najciężej pracującym narządem w ludzkim organizmie

Jeśli chcesz długo cieszyć się zdrowiem, w pierwszej kolejności zadbaj właśnie o nie.

• Nadciśnienie tętnicze występuje u około 9 milionów dorosłych Polaków i zagraża dalszym 8 milionom. Może latami nie dawać niepokojących objawów, choć u co czwartego pacjenta zdarzają się bóle głowy. Co gorsza, kolejne badania wskazują, że Polacy coraz mniej wiedzą o nadciśnieniu.

• Choroby serca i układu krążenia to najczęstsza przyczyna zgonów w Unii Europejskiej - wynika z opublikowanych danych Eurostatu. Na serce umiera 41 proc. mieszkańców UE (52 proc. w wieku powyżej 85 lat).

• Unikanie picia płynów w czasie posiłku ma dobrą stronę dla osób z nadwagą. Podczas "suchego" jedzenia zjemy mniej posiłku, a przez to dostarczymy organizmowi mniej kalorii.

• Szacuje się, że w Polsce około milion osób ma zdiagnozowaną chorobę wieńcową. Około 100 tysięcy osób rocznie ma zawał serca. W 2000 roku zarejestrowano wśród mężczyzn ponad 30 tysięcy, a u kobiet blisko 25 tysięcy zgonów z powodu choroby wieńcowej. Zawał serca jest pierwszym objawem choroby serca.

• Ograniczenie śmiertelności z powodu zawałów serca można osiągnąć poprzez zwalczanie czynników ryzyka choroby wieńcowej (profilaktyka) oraz wczesne rozpoznanie zawału i szybkie wdrożenie nowoczesnego leczenia. Kluczowe znaczenie ma znajomość wczesnych objawów wskazujących na zawał serca, a także przedstawienie właściwego działania w przypadku podejrzenia zawału.

• Jedynie 9 % Polaków jako sposób na rozładowanie stresu stosuje aktywność fizyczną

• 30 % Polaków nigdy nie mierzyło profilaktycznie poziomu cholesterolu

• Według światowej Organizacji Zdrowia około 600 milionów ludzi obciążonych jest nadciśnieniem tętniczym. Jedynie u połowy z nich postawiono rozpoznanie nadciśnienia, tylko 20% jest leczonych, a prawidłową kontrolę ciśnienia uzyskuje się u około 12 % chorych.

• Naukowcy uważają, że podawanie witaminy B pacjentom po przebytym zawale serca, wcale nie obniża ryzyka kolejnego zawału, a co gorsze może nawet wyrządzić szkody.

• Nawet u zdrowych osób rozwój miażdżycy rozpoczyna się już w dzieciństwie, ale u osób predysponowanych genetycznie lub/i z czynnikami ryzyka rozwój tego procesu może prowadzić do takich negatywnych zdarzeń jak zawał serca znacznie wcześniej niż w populacji ogólnej. Szczególnie ważne jest zatem uświadomienie sobie, że na zawał serca pracujemy od wczesnego dzieciństwa, a nie tylko w wieku dojrzałym.

• Ryzyko zawału serca jest o wiele wyższe wśród kobiet palących papierosy, niż u niepalących. Najnowsze badania wykazały także, iż ryzyko zwiększa się, gdy współmałżonek także pali. Wśród palących kobiet, ryzyko zawału było podwyższone ok. sześciokrotnie, jeśli ich mężowie także palili.

• Korzystne działanie małych dawek alkoholu wiąże się raczej ze zmniejszeniem ryzyka wystąpienia choroby niedokrwiennej serca dzięki poprawie gospodarki lipidowej oraz funkcji śródbłonka naczyniowego. Za te działania są odpowiedzialne obecne w czerwonym winie przeciwutleniacze.

Źródło informacji: Program pierwotnej profilaktyki chorób odtytoniowych w Polsce Rada UE stwierdza, że:

• choroby układu sercowo-naczyniowego są największą przyczyną zgonów w krajach UE

• w UE obserwuje się redukcję umieralności z tego powodu, ale wzrasta liczba chorych

• większości chorób układy sercowo-naczyniowego można skutecznie zapobiegać, przede wszystkim dzięki zmianie stylu życia i właściwej farmakoterapii

• interwencje powinny być kierowane do całej populacji oraz do grup z wysokim ryzykiem zachorowania i tych którzy chorują

• strategia populacyjna dla poprawy zdrowia powinna obejmować styl życia, czynniki ryzyka, socjalne oraz środowisko fizyczne 

• promocja i prewencja są kosztowo efektywną inwestycją dając korzyści biologiczne, socjalne i ekonomiczne

• kraje członkowskie powinny rozważyć przygotowanie i wdrożyć zalecenia dla osób z wysokim ryzykiem zachorowania lub już chorych.

Co drugi człowiek na Ziemi umiera dzisiaj z powodu choroby serca i naczyń krwionośnych. Tylko w państwach Unii Europejskiej co roku zabijają one 1,9 mln osób, a 4,35 mln w 53 krajach regionu europejskiego Światowej Organizacji Zdrowia. W tym samym czasie na Starym Kontynencie wydaje się prawie 200 mld euro, by te choroby leczyć. Mimo to wciąż pozostają one największym zabójcą. Są odpowiedzialne za więcej zgonów niż wszystkie nowotwory łącznie. To bardzo niepokojące, ponieważ dzięki odpowiedniej profilaktyce wielu przypadkom zachorowań można by zapobiec.

Jak szacuje Światowa Organizacja Zdrowia, nawet umiarkowane, ale dotyczące całej populacji, równoczesne obniżenie ciśnienia tętniczego, stężenia cholesterolu oraz częstości występowania otyłości i palenia tytoniu może zmniejszyć o ponad połowę zapadalność na choroby układu krążenia.

Fakty te leżały u podstawy podpisanej w maju 2007 roku Europejskiej Deklaracji na Rzecz Zdrowia Serca. Została ona opracowana przez Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne i Europejską Sieć Kardiologiczną przy wsparciu Komisji Europejskiej oraz Biura Regionalnego Światowej Organizacji Zdrowia. Sygnatariusze dokumentu zaapelowali o jego przyjęcie przez wszystkie narodowe resorty zdrowia. Został on stworzony, aby:

• zmniejszyć obciążenie chorobami sercowo-naczyniowymi w Unii Europejskiej i regionie europejskim Światowej Organizacji Zdrowia,

• ograniczyć międzynarodowe nierówności w rozpoznawaniu i leczeniu tych chorób,

• umieścić walkę z nimi wyżej w priorytetach politycznych,

• dostarczyć różnorodnych narzędzi możliwych do wykorzystania w celu poprawy stanu zapobiegania chorobom sercowo-naczyniowym,

• mobilizować do współpracy między sektorami,

• wspierać promocję zdrowia i prewencję chorób serca.

Deklaracja składa się z preambuły (mowa jest w niej o zachorowalności, śmiertelności i kosztach leczenia chorób sercowo-naczyniowych) oraz

18 artykułów traktujących o tym, jak przeciwdziałać temu zagrożeniu. Ich treść dotyczy także czynników ryzyka rozwoju chorób serca i tego, w jaki sposób mogą na nie wpływać konkretne grupy społeczne:

- politycy: przez odpowiednie regulacje prawne dotyczące polityki podatkowej czy rynkowej,

- jednostki: przez zdrowe zwyczaje żywieniowe, otoczenie wolne od dymu tytoniowego, regularną aktywność fizyczną,

- pracownicy ochrony zdrowia: przez odpowiednie poradnictwo, identyfikację i leczenie osób z wysokim ryzykiem sercowo-naczyniowym.

Jak żyć, by mieć zdrowe serce? Odpowiedź na to pytanie można znaleźć w art. 3. Na liście dobrych nawyków znajdują się:

- niepalenie tytoniu,

- aktywność fizyczna (przynajmniej przez 30 minut pięć razy w tygodniu),

- zdrowe zwyczaje żywieniowe,

- utrzymanie prawidłowej masy ciała,

- ciśnienie tętnicze krwi poniżej 140/90 mm Hg,

- stężenie cholesterolu we krwi poniżej 5 mmol/l,

- prawidłowy poziom glikemii, unikanie nadmiernego stresu.

Autorzy dokumentu zwracają także uwagę na to, że proces zmian czynników ryzyka powinien się rozpocząć już w dzieciństwie. Apelują jednocześnie o wsparcie deklaracji walentynkowej z 2000 roku. Stwierdzała ona, że każde dziecko urodzone w nowym tysiącleciu ma prawo do życia przynajmniej do wieku 65 lat bez możliwych do uniknięcia chorób sercowo-naczyniowych.

Zanim powstała deklaracja zdrowia serca, Rada Europy w 2004 roku pod prezydencją irlandzką wezwała Komisję Europejską oraz państwa członkowskie do podjęcia właściwych działań w celu ograniczenia rozprzestrzeniania się chorób serca i naczyń. Rok później reprezentanci ministrów zdrowia państw członkowskich oraz Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego, narodowych towarzystw kardiologicznych oraz narodowych fundacji kardiologicznych podpisali deklarację luksemburską. Jej celem było zainicjowanie, a następnie umocnienie całościowych, wszechstronnych planów prewencyjnych we wszystkich państwach europejskich.

Nie tylko ze zdrowotnego, ale i finansowego punktu widzenia inicjatywy te się opłacają. Jak można przeczytać w deklaracji, straty w produkcji związane z zachorowalnością na choroby serca i śmiertelnością kosztują rocznie UE ponad 35 mld euro. Stanowi to 21 proc. całkowitych wydatków związanych z tymi chorobami.

 

NOWOTWORY

27.01.2009

W krajach UE przeprowadza się zaledwie połowę zalecanej liczby badań nowotworowych - wynika ze sprawozdania Komisji Europejskiej z wdrażania zalecenia Rady z 2 grudnia 2003 r. w sprawie badań przesiewowych w kierunku raka. W przypadku raka piersi zalecone programy wprowadzono w 22 państwach, w przypadku raka szyjki macicy w 15, a w przypadku raka jelita w 12.

Zalecenie ministrów zdrowia państwa UE dotyczyło wykonywania 125 mln badań rocznie na osobach należących do grup ryzyka. Jednak z ostatnich danych unijnych wynika, że wykonuje się 51 mln badań, czyli zaledwie 41% z tego, co zalecono. Z kolei połowa wykonywanych badań nie jest przeprowadzana w sposób zgodny z zaleceniem.

Liczba badań przesiewowych przeprowadzanych obecnie w UE w ciągu roku jest znacząca. Niemniej jednak liczba ta stanowi mniej niż połowę minimalnej rocznej liczby badań, które należałoby przeprowadzić, w przypadku gdyby badania przesiewowe w kierunku raka wyszczególnione w zaleceniu Rady były dostępne dla wszystkich obywateli UE w odpowiednim wieku (około 125 mln badań rocznie).

Ponadto mniej niż połowę badań (41%) przeprowadza się obecnie w ramach programów badań populacyjnych, które dają ramy organizacyjne dla kompleksowego zapewnienia jakości, jakiego wymaga się w zaleceniu Rady.

18 spośród 22 (82%) państw członkowskich stosuje scentralizowane systemy zbierania danych dla realizowanych programów oraz systemy wezwań/ponownych wezwań w celu zapraszania na badanie wybranych osób. 20 spośród 22 (91%) państw członkowskich poinformowało, iż dane są zbierane, zarządzane i oceniane nie tylko w oparciu o wyniki badań przesiewowych, lecz również w oparciu o badanie osób, w przypadku których uzyskano pozytywny wynik badania przesiewowego, oraz o diagnozę.

55% państw członkowskich stwierdziło, że przeprowadzanie badań przesiewowych i ich wyniki są regularnie monitorowane metodą niezależnej wzajemnej oceny, a 59% stwierdziło, że wyniki badań przekazywane są bezzwłocznie opinii publicznej oraz personelowi przeprowadzającemu badania. Stosunkowo niski odsetek państw członkowskich, które stwierdziły, że instytucje prowadzące krajowe ewidencje nowotworów monitorują programy badań przesiewowych (45%), będzie wymagał dalszej analizy - uznała KE.

20 spośród 22 państw członkowskich (91%) stwierdziło, że personel odpowiedzialny za programy badań przesiewowych na wszystkich poziomach przechodzi odpowiednie szkolenia, aby zagwarantować prowadzenie wysokiej jakości badań przesiewowych.

20 z 22 państw członkowskich (91%) poinformowało, że próbują osiągnąć wysoki poziom współpracy ze strony populacji kwalifikującej się do badania w trakcie przeprowadzania badań przesiewowych. 18 spośród 22 państw członkowskich (82%) wskazało, że podejmowane są działania mające na celu zapewnienie równego dostępu do badań przesiewowych, biorąc pod uwagę potrzebę szczególnego uwzględnienia pewnych grup społeczno-ekonomicznych.

Około 11 z 22 państw członkowskich (50%) stwierdziło zgodność z poszczególnymi punktami sekcji szóstej zalecenia Rady dotyczącymi wprowadzania nowych rodzajów badań przesiewowych w oparciu o wyniki badań międzynarodowych.

W roku 2006 choroby nowotworowe były drugą, zaraz po chorobach układu krążenia, najczęstszą przyczyną zgonów w Unii Europejskiej, odpowiadając za każde 2 na 10 zgonów u kobiet, co daje liczbę 554 000 kobiet, oraz za 3 na 10 zgonów u mężczyzn, tj. 698 000 mężczyzn. W związku ze starzeniem się społeczeństwa oczekuje się, że liczba ta będzie rosnąć każdego roku, o ile UE i państwa członkowskie nie podejmą działań zapobiegawczych.

Nowotwory wykrywa się co roku u 3,2 mln spośród 500 mln Europejczyków. Najczęstszym rodzajem nowotworu jest rak piersi, jelita grubego i płuc. W 2006 r. w UE odnotowano u kobiet 331 000 nowych zachorowań i 90 000 zgonów z powodu raka piersi oraz 36 000 nowych zachorowań i 15 000 zgonów z powodu raka szyjki macicy11. Jednocześnie liczbę nowych zachorowań na raka jelita grubego szacuje się na 140 000 u kobiet i 170 000 u mężczyzn. Liczbę zgonów z powodu tego rodzaju nowotworu w UE szacuje się na 68 000 u kobiet i 78 000 u mężczyzn. Łącznie te dwa rodzaje raka są odpowiedzialne za prawie połowę (47%) nowych zachorowań i za co trzeci (32%) zgon z powodu nowotworu u kobiet w UE. U mężczyzn rak jelita grubego odpowiada za co ósme (13%) nowe zachorowanie i za co dziewiąty (11%) zgon z powodu nowotworu.

Wskaźniki zachorowalności i śmiertelności z powodu wymienionych nowotworów różnią się znacząco w UE, wskazując na poważny problem zdrowotny w niektórych państwach członkowskich.

Najwyższy wskaźnik zachorowalności na raka piersi, wynoszący 137,8, występuje w Belgii, a wskaźnik śmiertelności wynosi tam 33,5, natomiast najwyższy wskaźnik śmiertelności występuje w Danii i wynosi 34,5, a wskaźnik zachorowalności 122,6. Najniższy wskaźnik zachorowalności na raka piersi, wynoszący 61,2, występuje w Rumunii, a wskaźnik śmiertelności wynosi tam 23,9, natomiast najniższy wskaźnik śmiertelności, wynoszący 19,2, występuje w Hiszpanii, a wskaźnik zachorowalności wynosi tam 93,6.

Zachorowalność na nowotwory jest szczególnie nierówno rozłożona w przypadku raka szyjki macicy. W przypadku tego rodzaju nowotworu szacunki podają najwyższy wskaźnik zachorowalności, wynoszący 24,5, dla Rumunii, gdzie występuje również najwyższy wskaźnik umieralności, wynoszący 17,0. Najniższy wskaźnik zachorowalności, wynoszący 4,9, występuje w Finlandii, w którym to kraju również wskaźnik śmiertelności jest najniższy i wynosi 1,6. Odsetek zachorowań i zgonów z powodu tego rodzaju nowotworu jest znacząco wysoki we wszystkich, z wyjątkiem jednego, państwach członkowskich, które przystąpiły do UE w 2004 r. i 2007 r.

W przypadku raka jelita grubego najwyższy wskaźnik zachorowalności, wynoszący 106,0, odnotowano na Węgrzech, gdzie występuje również najwyższa śmiertelność, wynosząca 54,4. Najniższy wskaźnik zachorowalności, wynoszący 31,0, występuje w Grecji, w którym to kraju również wskaźnik śmiertelności jest najniższy i wynosi 15,5.

Europejski kodeks walki z chorobami nowotworowymi

Prowadząc zdrowszy styl życia, można na wiele sposobów poprawić ogólny stan zdrowia i zapobiec wielu zgonom z powodu nowotworów złośliwych.
1. Nie pal; jeśli już palisz, przestań. Jeśli nie potrafisz przestać, nie pal przy niepalących.

2. Wystrzegaj się otyłości.

3. Bądź codziennie aktywny ruchowo, uprawiaj ćwiczenia fizyczne.

4. Spożywaj więcej różnych warzyw i owoców: jedz co najmniej 5 porcji dziennie. Ogranicz spożycie produktów zawierających tłuszcze zwierzęce.

5. Jeśli pijesz alkohol - piwo, wino lub napoje wysokoprocentowe - ogranicz jego spożycie: mężczyźni do dwóch porcji dziennie, kobiety do jednej porcji.

6. Należy unikać nadmiernej ekspozycji na promienie słoneczne. Szczególnie należy chronić dzieci i młodzież. Osoby mające skłonność do oparzeń słonecznych powinny przez całe życie stosować środki ochrony przed słońcem.

7. Przestrzegaj ściśle przepisów mających na celu ochronę przed narażeniem na znane substancje rakotwórcze. Stosuj się zawsze do instrukcji postępowania z substancjami rakotwórczymi. Przestrzegaj zaleceń krajowych ośrodków ochrony radiologicznej.

8. Kobiety po 25. roku życia powinny brać udział w badaniach przesiewowych w kierunku raka szyjki macicy. Badania te powinny być prowadzone w ramach programów podlegających procedurom kontroli jakości zgodnym z "Europejskimi wytycznymi kontroli jakości badań przesiewowych w kierunku raka szyjki macicy".

9. Kobiety po 50. roku życia powinny brać udział w badaniach przesiewowych w kierunku raka piersi. Badania te powinny być prowadzone w ramach programów zdrowotnych podlegających procedurom kontroli jakości zgodnym z "Europejskimi wytycznymi kontroli jakości mammograficznych badań przesiewowych".

10. Kobiety i mężczyźni i po 50. roku życia powinni uczestniczyć w badaniach przesiewowych w kierunku raka jelita grubego. Badania te powinny być prowadzone w ramach programów uwzględniających procedury kontroli jakości.

11. Bierz udział w programach szczepień ochronnych przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B.

Programy ochrony zdrowia publicznego mogą zapobiegać rozwojowi nowotworów lub zwiększać prawdopodobieństwo ich wyleczenia.
 

INNE ZAGROŻENIA

BIOTERRORYZM

Bioterroryzm to zamierzone ataki przy użyciu czynników biologicznych. W związku z zamachami terrorystycznymi, jakie miały miejsce w ostatnich latach, Unia Europejska przyjęła w tej sprawie stanowisko polegające na przewidywaniu zagrożeń i zapobieganiu im, dokonując przeglądu istniejących systemów ochrony i ograniczając w jak największym stopniu zagrożenia dla ludności.

Główne cele UE w tej dziedzinie to: zwiększona współpraca państw członkowskich w zakresie oceny ryzyka, wczesnego ostrzegania i interwencji, zapobiegania poważnym zagrożeniom związanym z substancjami niebezpiecznymi. Jeżeli dojdzie do takich wypadków, celem jest konsekwentne i skuteczne ograniczanie ich negatywnego wpływu na zdrowie ludzi i środowisko. Aby chronić Wspólnotę przed widmem bioterroryzmu, w listopadzie 2001 r. ustanowiono Komitet ds. Bezpieczeństwa Zdrowia zajmujący się koordynacją i konsultacjami w zakresie reagowania na zagrożenia związane z bioterroryzmem. Niedługo później opracowano program współpracy w sprawie gotowości i reagowania w przypadku ataków przy użyciu czynników biologicznych i chemicznych, a po kilku miesiącach utworzono specjalny zespół zadaniowy. Jednym z najważniejszych działań w ramach tego programu jest opracowywanie i rozpowszechnianie wytycznych klinicznych UE na temat substancji biologicznych, które mogą być używane do prowadzenia działalności terrorystycznej. Od roku 2003 specjalny zespół zadaniowy jest częścią jednostki ds. zagrożeń dla zdrowia Komisji Europejskiej.

W celu zapewnienia optymalnej koordynacji gotowości na skalę światową oraz tworzenia strategii reagowania na sytuacje kryzysowe, a także w celu łagodzenia skutków takich sytuacji pod względem zagrożeń, jakie stanowi dla zdrowia publicznego terroryzm biologiczny, chemiczny i nuklearny.

Zagrożenia fizyczne

Bezpieczne, zdrowe środowisko jest istotnym czynnikiem wpływającym na jakość życia. Ludzie w Unii Europejskiej żyją dłużej niż do tej pory, a średnia długość życia ciągle wzrasta. Jednak wciąż jeszcze wskaźnik zachorowań, którym można zapobiegać i liczba zgonów wśród osób poniżej 65 roku życia, są dosyć wysokie. Zagrożenia fizyczne często mają związek z wypadkami, pewnymi rodzajami raka, infekcjami, chorobami dróg oddechowych i czynnikami środowiskowymi.

UE dąży do poprawy zdrowia fizycznego swoich obywateli, podejmując coraz więcej działań na różnych szczeblach. Ustalono dziedziny, które wymagają zwiększonej uwagi: ograniczenie narażenia na oddziaływanie pól elektromagnetycznych oraz substancji potencjalnie szkodliwych dla zdrowia, takich jak związki chemiczne i biologiczne. Utworzono komitety naukowe, które dokonują oceny ryzyka i zwracają uwagę na nowe, znaczące wyniki badań. Ich zadaniem jest wspieranie Wspólnoty w kontrolowaniu substancji, które mogą mieć szkodliwy wpływ na zdrowie i środowisko. Działania UE skupiają się na zagadnieniach takich jak: promieniowanie, hałas, pola elektromagnetyczne, zanieczyszczenie środowiska, ograniczenie liczby wypadków i obrażeń, poprawa bezpieczeństwa produktów.

Ustanawianie norm i podejmowanie odpowiednich środków przyczyni się do zapewnienia wszystkim bezpiecznego środowiska. Jednak potrzebne jest tu wspólne podejście, które wypracować można przyjmując odpowiednie przepisy prawne (tam, gdzie jest to konieczne) lub koordynując realizację środków w poszczególnych państwach członkowskich. Wspólnota może także wnieść swój wkład pomagając w analizowaniu kierunków rozwoju na tym obszarze. W tym celu posługuje się ona systemami informacyjnymi w dziedzinie zdrowia i środowiska oraz monitoruje wypadki i obrażenia.

DZIAŁANIA UNII EUROPEJSKIEJ

UE dąży do zagwarantowania wysokich standardów w zakresie ochrony zdrowia i do zmniejszenia do minimum ryzyka oddziaływania potencjalnie szkodliwych czynników biologicznych. W tym celu:

• prowadzi skoordynowaną i wszechstronną politykę dotyczącą higieny żywności,
  

• podejmuje skoordynowane działania w odpowiedzi na zagrożenia spowodowane chorobami zakaźnymi.

W maju 2005 r. rozpoczęło swoją działalność Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) w Sztokholmie -specjalizuje się w ocenie zagrożenia stwarzanego przez czynniki biologiczne i doradza UE w kwestiach wyboru właściwego sposobu reagowania na nie. Obowiązkiem UE jest szybka i skuteczna reakcja na te zagrożenia. Aby móc je zminimalizować, bardzo ważne jest rozwijanie współpracy pomiędzy państwami członkowskimi, organizacjami europejskimi oraz agencjami międzynarodowymi, jak np. Światowa Organizacja Zdrowia.

Celem UE jest stworzenie odpowiednich i skutecznych systemów monitorowania, mechanizmów wczesnego ostrzegania i natychmiastowego reagowania, a także strategii w zakresie zapobiegania i gotowości, które pozwolą sprostać tym zagrożeniom.

Decydujące znaczenie dla podjęcia przez UE odpowiednich działań ma szybkość wykrywania przypadków wystąpienia nowo pojawiających się chorób zakaźnych oraz ognisk innych chorób, a także wymiana informacji na temat możliwości ich rozprzestrzenienia się na skalę międzynarodową.

W 1999 r. utworzono sieć nadzoru i kontroli epidemiologicznej chorób zakaźnych. Jej główne zadanie polega na monitorowaniu i szybkim identyfikowaniu potencjalnych zagrożeń. Sieć ma pomóc UE w skoordynowanym uruchamianiu mechanizmów natychmiastowego reagowania. Składa się ona z organów zdrowia publicznego odpowiadających za monitorowanie i reagowanie w państwach członkowskich.

UE pragnie również wzmocnić zdolność szybkiego reagowania na zagrożenia dla zdrowia. Dlatego pracuje na rzecz wzmocnienia nadzoru epidemiologicznego i zwalczania chorób zakaźnych.
Kolejne cele to zapewnienie:

• bezpieczeństwa pacjentów,

• wysokiej jakości opieki zdrowotnej,

• bezpieczeństwa produktów i usług, w tym bezpieczeństwa żywności,

• szybkiego systemu informowania o zagrożeniach,

• bezpieczeństwa i higieny pracy.

• działań na rzecz ochrony środowiska,

• programów na rzecz rozwoju technologii i społeczeństwa .

Środki na regionalne inwestycje dotyczące zdrowia pochodzą z funduszy strukturalnych. Mają one przyczynić się do ograniczenia dysproporcji w zakresie ochrony zdrowia w państwach członkowskich i między nimi, a zatem do wzmocnienia spójności gospodarczej i społecznej w całej Europie.. Ważnymi kwestiami są także ocena i do puszczanie do obrotu produktów leczniczych.

Wiele aktów prawnych reguluje te kwestie. W Traktatach znajduje się około 30 artykułów poruszających kwestię zdrowia publicznego. Najważniejszy jest art. 152 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (Tytuł XIII Zdrowie Publiczne), który stanowi, iż "wszelkie opracowywane i wdrażane programy polityczne oraz działania Wspólnoty powinny mieć na celu:

• zapewnienie wysokiego poziomu ochrony zdrowia,

• poprawę stanu zdrowia publicznego,

• zapobieganie chorobom,

• likwidowanie źródeł zagrożeń dla ludzkiego zdrowia.

Koordynacją spraw dotyczących zdrowia (na poziomie UE) zajmuje się Dyrekcja Zdrowia i Ochrony Konsumenta. Składa się ona z siedmiu komórek organizacyjnych:

• Sprawy ogólne,

• Sprawy konsumentów,

• Opinie naukowe,

• Bezpieczeństwo żywności - produkcja i dystrybucja,

• Bezpieczeństwo żywności - rośliny i zwierzęta,

• Biuro żywności i weterynarii,

• Zdrowie Publiczne:

• analiza polityki i rozwoju, sprawy międzynarodowe,

• Nowotwory, zależności lekowe, choroby związane z zanieczyszczeniem środowiska,

• Promocja zdrowia, monitorowanie zdrowia, zapobieganie wypadkom,

• Choroby zakaźne, rzadkie i epidemie.

Funkcję Komisarza ds. Ochrony Zdrowia pełni Markos Kyprianou (Cypr), zaś funkcję Komisarza ds. Ochrony Konsumentów - Meglena Kuneva (Bułgaria).

Europejskie Centrum Monitorowania Narkotyków i

Narkomanii w Lizbonie dostarcza UE oraz państwom członkowskim

obiektywnych, wiarygodnych i porównywalnych informacji o

narkotykach i uzależnieniu od nich, które są wykorzystywane w

podejmowanych działaniach.

W obliczu pandemii UE jest w stanie stworzyć skoordynowany

plan reagowania, tak jak miało to miejsce w przypadku ptasiej grypy.

Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób

z siedzibą w Sztokholmie gromadzi i przekazuje informacje

o istniejących i pojawiających się zagrożeniach. Wraz z krajowymi

organami ochrony zdrowia centrum pracuje nad rozwojem

europejskich systemów nadzoru i wczesnego ostrzegania. Dzięki centralnej agencji UE może sprawniej reagować na pojawiające się zagrożenia. A szybkie podjęcie działań w przypadku wystąpienia pozornie niegroźnego ogniska choroby może zapobiec jego przekształceniu się w poważną epidemię.

Opracowany przez Komisję Europejską plan działania na rzecz środowiska i zdrowia ma na celu przeciwdziałanie czynnikom środowiskowym wpływającym negatywnie na zdrowie i będącym przyczyną astmy, alergii, chorób

układu oddechowego, raka oraz zaburzeń układu nerwowego(m.in. autyzm czy problemy z wymową).

 

Programy Wspólnotowe w zakresie Zdrowia Publicznego, które funkcjonowały do 31 grudnia 2002 to:

• program zwalczania AIDS i innych chorób zakaźnych na lata 1996 - 2000, Decyzja nr 647/96/WE Parlamentu Europejskiego i Rady Europejskiej z 29 marca 1996r.

• program zwalczania nowotworów na lata 1996 - 2000, Decyzja nr 96/646/WE Parlamentu Europejskiego i Rady Europejskiej z 29 lipca 1996 r.

• program zwalczania uzależnień lekowych na lata 1996 - 2000, Decyzja nr 102/97/WE Parlamentu Europejskiego i Rady Europejskiej z 16 grudnia 1996 r.

• program promocji zdrowia na lata 1996 - 2000, Decyzja nr 645/96/WE Parlamentu Europejskiego i Rady Europejskiej z 29 marca 1996 r.

• program monitorowania stanu zdrowia na lata 1997 - 2001, Decyzja nr 1400/97/EC Parlamentu Europejskiego i Rady Europejskiej z 30 czerwca 1997 r.

• program zwalczania chorób związanych z zanieczyszczeniem środowiska  na lata1999 - 2001, Decyzja nr 1296/1999/EC Parlamentu Europejskiego i Rady Europejskiej z 29 kwietnia 1999 r.

• program zapobiegania wypadkom i urazom na lata 1999 - 2003, Decyzja nr 372/1999/EC Parlamentu Europejskiego i Rady Europejskiej z 8 lutego 1999 r.

• program dotyczący chorób rzadko występujących na lata 1999 - 2003, Decyzja nr 1295/1999/EC Parlamentu Europejskiego i Rady Europejskiej z 29 kwietnia z 1999 r.     

Do końca 2007 r. realizowany był Wspólnotowy Program w Dziedzinie Zdrowia Publicznego na lata 2003-2008. Podstawą prawną dla tego była Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady nr1786/2002 z dnia 23 września 2002 roku, która przyjęła program działań Wspólnoty w obszarze zdrowia publicznego na lata 2003-2008. Realizacja programu rozpoczęła się z dniem 1 stycznia 2003 roku. Zastąpił on poprzednie programy zdrowia publicznego (wymienione wyżej).

Od 1 stycznia 2008 r. realizowany jest nowy program ochrony zdrowia na lata 2008-2013.

Główne cele tego programu to:

• poprawa bezpieczeństwa zdrowotnego obywateli,

• promowanie zdrowia, w tym niwelowanie nierówności w ochronie zdrowia,

upowszechnianie wiedzy i informacji o ochronie zdrowie.

PROGRAM W DZIEDZINIE ZDROWIA PUBLICZNEGO

(2008-2013).

Pogram UE w dziedzinie zdrowia publicznego (2008-2013) obejmuje działania na rzecz promocji zdrowia i zwalczania głównych czynników powodujących stany chorobowe i wczesną umieralność. W ramach programu realizowane są szczegółowe projekty i inicjatywy mające na celu zwiększenie świadomości społeczeństwa na tematy związane ze zdrowiem, rozpowszechnianie informacji oraz wymianę najlepszych rozwiązań. Unia Europejska rozpoczęła już na przykład kampanie informacyjne oraz inicjatywy mające przyczynić się do zwiększenia świadomości społeczeństwa na temat np. szkodliwego wpływu palenia papierosów i spożywania alkoholu, dbania o zdrowie seksualne i zapobiegania HIV/AIDS oraz zapobiegania obrażeniom i wypadkom. UE wspiera również wdrażanie programów badań przesiewowych w kierunku raka.

  

W ramach siódmego programu ramowego na rzecz badań naukowych i rozwoju technologicznego (7. PR) UE przeznaczyła 6 mld euro na badania w zakresie zdrowia na okres 2007-2013. Środki te umożliwiają nie tylko przeprowadzanie badań w zakresie poprawy zdrowia, lecz również przyczyniają się do wzmocnienia konkurencyjności oraz innowacyjności europejskich sektorów przemysłu oraz przedsiębiorstw związanych ze zdrowiem. Kładzie się nacisk na przełożenie podstawowych odkryć na zastosowania kliniczne, rozwój i zatwierdzanie nowych terapii, propagowanie zdrowia oraz zapobiegania chorobom, lepsze narzędzia diagnostyczne i technologie medyczne, jak również zrównoważone i sprawnie działające systemy opieki zdrowotnej. Szczególną wagę przywiązuje się do chorób nowotworowych, chorób układu krążenia, chorób zakaźnych, psychicznych i neurologicznych, w szczególności związanych z procesem starzenia się.

INNE DZIAŁANIA PROFILAKTYCZNE

Działania zapobiegawcze stanowią również przepisy prawne i uregulowania, jak np. przepisy dotyczące używania pasów bezpieczeństwa i bezpieczeństwa drogowego czy ograniczenia w zakresie składu, wprowadzania na rynek i stosowania wyrobów tytoniowych. Informowanie społeczeństwa jest ważne, jednak rzadko wystarcza, żeby skłonić odbiorców do prowadzenia zdrowszego stylu życia. Często najbardziej skutecznymi działaniami promującymi zdrowie okazują się działania, które na różne sposoby pomagają obywatelom w podejmowaniu właściwych decyzji dotyczących ich zdrowia. Działania te mogą okazać się szczególnie skuteczne w miejscach, w których ludzie spędzają dużo czasu, takich jak miejsce pracy, szkoła czy więzienie.

Skuteczność działań profilaktycznych zwiększa współpraca państw UE z organizacjami międzynarodowymi oraz koordynacja wspólnych działań. UE wspiera wymianę informacji oraz najlepszych rozwiązań, co przyczynia się do podniesienia ogólnego poziomu ochrony zdrowia w całej Wspólnocie

 

ZAGROŻENIA CHEMICZNE

Wiele substancji chemicznych ma bardzo pozytywny wpływ na jakość życia ludzi. Chodzi tu na przykład o produkty farmaceutyczne, kosmetyki lub środki gwarantujące bezpieczeństwo żywności. Przemysł chemiczny jest siłą napędową innowacji i tworzy nowe miejsca pracy. Jednak substancje chemiczne mogą być niebezpieczne dla ludzi i środowiska. Związki stałe mogą gromadzić się w organizmie, a metale ciężkie mogą zatruwać wodę, ryby i glebę. Aby uniknąć niepożądanych skutków należy zatem dobrze zbadać właściwości substancji chemicznych.

Jednym z głównych celów Unii Europejskiej jest zapewnienie wysokiego poziomu ochrony zdrowia ludzkiego i środowiska przy jednoczesnym zagwarantowaniu sprawnego funkcjonowania rynku wewnętrznego oraz zwiększaniu innowacyjności i konkurencyjności przemysłu chemicznego. Aby zrealizować ten cel Unia wykorzystuje dostępną wiedzę specjalistyczną, techniczną i naukową, do oceny ryzyka, na przykład dokonując oceny toksyczności związków chemicznych i biologicznych, których zastosowanie może być szkodliwe.

---