Wirus Epsteina-Barr - diagnostyka, chorobotwórczość, epidemiologia

• Rodzina: Herpesviridae

Podrodzina: Gammaherpesviridae

• Kwas dsDNA liniowy, dwuniciowy; kształt: iksosadralny; workowata osłonka

1.Patogeneza

a) zakaża limfocyty B CR2+ - to jest receptor dla wirusa

b) może pozostawać latentny przez wiele lat (całe życie) w limfocytach

c) wirus transformuje komórki z hodowli w komórki blastyczne, które dzielą się w nieskończoność tzw. „ immortalizacja” (wpływ na potencjał onkogenny wirusa) mogą one wydzielać przeciwciała

d) nie wywołuje zmian cytopatycznych, ale ma zdolność wywoływania procesu zapalnego

c)są dwa typy A i B - oba występują na całym świecie, B- szczególnie Afryka i u pacjentów z niedoborami odporności. Oba mogą być u jednej osoby.

2.Rodzaje zakażeń EBV

MONONUKLEOZA ZAKAŹNA	MŁODZIEŻ I MŁODZI DOROŚLI	CAŁY ŚWIAT
CHŁONIAK BURKITTA	DZIECI 4-12 LAT	głównie AFRYKA
RAK JAMY NOSOWO-GARDŁOWEJ	DZIECI 20-80 LAT	POŁUDNIOWE CHINY
CHŁONIAK Z LIMFOCYTÓW B	DZIECI I DOROŚLI	PIERWOTNE I NABYTE NIEDOBORY IMMUNOLOGICZNE

3.Indukcja antygenów (wg kolejności pojawiania się)

• antygen jądrowy wirusa EB ( EB nuclear antigen - EBNA ) w jądrach zakażonych komórek

• antygen błonowy wykrywany w limfocytach (lymphocyte-detected membrane antygen - LYDMA ), miejsce ataku limfocytów cytotoksycznych

• „wczesny” antygen błonowy (membrane antygen - MA )

W komórkach w których dochodzi do zakażenia przetrwałego nie pojawiają się już inne antygeny. Natomiast pojawianie się:

• Wczesny antygen (early antygen - EA )

• Wirusowy antygen kapsydowy (viral capsid antygen - VCA )

• „późny” antygen błonowy - późny MA

...prowadzi do produkcji zakaźnego wirusa i lizy komórki.

4. Mononukleoza zakaźna, „gorączka gruczołowa”

objawy:

• gorączka, zapalenie gardła, powiększenie węzłów chłonnych (pierwotnie na szyi), macana śledziona, zaburzenie czynności wątroby - ew. żółtaczka

wysypka plamista, cięższa wysypka po ampicylinie (transformowane limfocyty B produkują przeciwciała przeciw temu antybiotykowi)

• powikłania rzadko - ew. zesp. Guillaina-Barrgo i inne objawy ze strony OUN, pęknięcie śledziony

epidemiologia:

• wirus jest produkowany w tkance chłonnej gardła - ślina - „choroba całowania się”, sex

• pierwotne zakażenie EBV zapewnia odporność na całe życie (inaczej niż CMV); dzieci zakażają się częściej EBV w krajach rozwijających się i jest to zwykle bezobjawowe, więc mononukleoza występuje częściej w krajach rozwiniętych u młodzieży i młodych dorosłych

diagnostyka:

• głównie badania hematologiczne i testy serologiczne

• zwiększona liczba leukocytów (20 x 10⁹/l) a 50% z nich to limfocyty, do 20% limfocytów może być nietypowe (są to limfocyty T reagujące przeciw antygenom wirusowym wyrażonym na limfocytach B i zdolnymi do zabicia tych zakażonych limf.B)

• transformowane limf. B - ekspansja poliklonalna- produkcja przeciwciał o wielu swoistościach - tzw. przeciwciała heterofilne (m.in.przeciw ampicylinie)

-często pojawiają się w pierwszym tygodniu od pojawienia się objawów klinicznych

-testy aglutynacyjne z użyciem stabilizowanych krwinek końskich zawierających antygeny heterofilne (test Paula-Bunnela-Davidsona -PBD, test „monospot”) lub lateks spłaszczony antygenem heterofilnym (test MZ) - MZ jest łatwiejszy i można go wykonywać bezpośrednio z surowicą pacjenta, nie zawiera antygenów Forssmana; PBD może dać fałszywie ujemne wyniki u małych dzieci

-oba testy są ujemne w mononukleozie wywołanej przez CMV

• swoiste przeciwciała przeciw EBV:

-ich wykrycie potwierdza zakażenie, ułatwia postawienie jednoznacznej diagnozy

-kolejność pojawiania się przeciwciał:

1. IgM anty-VCA

2. IgM anty-EA (odwrotnie niż pojawianie się antygenów!!!) PS.anty-EA nie pojawiają się u wszystkich

3. IgM anty-EBNA-1

-przeciwciała IgM anty-EA i anty-VCA - obecne lub ostatnio przebyte zakażenie (ostre?), IgA anty-VCA - związek z rakiem jamy nosowo-gardłowej

-przeciwciała IgG anty-VCA - przebyte zakażenie

-przeciwciała anty-EBNA-1 -zakażenie przewlekłe, podobno powoduje „zespół przewlekłego zmęczenia”

-wykrywamy je testami ELISA

5.Chłoniak Burkitta - bardzo złośliwy nowotwór występujący głównie u dzieci afrykańskich w wieku 6-7 lat, nie leczony powoduje zgon w ciągu kilku miesięcy; objawia się jako: guz żuchwy, rzadziej oczodołu; wrażliwy na cyklofosfamid; genom EBV jest wykrywany w komórkach guza w większości przypadków w Afryce; podobne umiejscowienie geograficzne jak zimnica - stan immunosupresji w przebiegu zimnicy podobno ma wpływ na tworzenie guza.

6.Rak jamy nosowo-gardłowej - niezróżnicowana i inwazyjna forma; ludzie 20-50 lat; mężczyźni;południowe Chiny, powiązanie z EBV j.w., ale dotyczy komórek nabłonkowych a nie limfocytów, brak związku z zimnicą, związek z HLA i dietą bogatą w nitrozoaminy(solone pokarmy)

7.Chłoniaki z limfocytów B - osłabienie nadzoru limfocytów T, pacjenci z niedoborami odporności mają skłonność chłoniaków związanych z zakażeniem EBV.

8.Rak żołądka - Japonia, dieta(?)

-badania nad szczepionką

-leczenie: EBV nie koduje kinazy tymidynowej - acyklowir generalnie nie działa, objawowe

by acik

---