6966


WSTĘP DO PRAWOZNAWSTWA

TEKST PRAWNY, ANALIZA TEKSTU, PRZEPISY

TEKST PRAWNY- zespół wypowiedzi występujących po sobie powiązane ze sobą od strony budowy (morfologicznej) oraz treściowo, wyst.w różnych organach promulgacyjnych: "Dziennik Ustaw", "Dziennik Polski"- teksty prawa.

Tekst każdego aktu normatywnego (np. ustawa, rozporządzenie, zarządzenie, statut...) jest tekstem prawnym.

Tekst prawny to tekst danego aktu normatywnego, przypisujemy mu moc obowiązywania- nie został uchylony.

Moc obowiązująca aktu normatywnego: jeżeli akt normatywny został wydany według

pewnych reguł to wówczas obowiązuje, ale jeżeli jest sprzeczny z pewnymi zasadami może być nie przestrzegany- chęć uchylenia aktu normatywnego przez nieprzestrzeganie desuetudo.

Każdy tekst jest podzielony na jednostki legislacyjno-techniczne np. w "Kodeksie Cywilnym"

Teksty ustaw cywilnych charakteryzują się dużą ilością tych jednostek.

Jednostki legislacyjno-techniczne:(księgi,tytuły, art.,§,ustępy, punkty, podpunkty,litery)

Kodeks to zbiór- w kodeksie karnym mniejszy podział legislacyjno-techniczny.

"Kodeks karny" to ustawa z 1977r. (art.,rozdziały,§,punkty,podpunkty).

Mają one pełnić funkcje orientacyjne.

NORMA PRAWNA- reguła postępowania zalecona przez adresata z grożącymi karami za ich nieprzestrzeganie.

Stosunek normy do poszcz. jednostek jest b.różny np.(kilka przepisów może składać się z na część normy prawnej). Większość wypowiedzi tekstu jest prawem

PRZEPIS: reguła która określa obowiązek lub uprawnienia postępowania.

Podst. elementy, kategorie wyróżniające przepisy normatywne od nienormatywnych.

Przepisy o charakterze norm.- wyrażają treść norm prawnych.

Przepisy nienormatywne- nie wyrażają obowiązku ani uprawnienia

Wszystko co jest w tekście prawnym jest sformułowane w języku prawnym.

Prokuratorzy, sędziowie, policjanci posługują się j. prawniczym.

Różnice semantyczne i terminologiczne między językami:

J. prawniczy- wypowiedzi sędziów, adwokatów oraz język doktryny prawniczej

Wypowiedzi ustawodawcze zawarte w ustawach są w j. prawnym.

Doktryna formułuje to co się nazywa ogólną normą prawną.

USTAWODAWCA: pojęcie ustawodawcy kryje w sobie pewne kwalifikacje oraz działanie jednostkowe lub grupowe. Jest to pojęcie normatywne, jest to konstrukcja prawna

USTAWODAWCA RACJONALNY-(używało się tego pojęcia w poprzednim okresie).

Istnieje więź między wypowiedziami ustawodawcy a tym co dokonuje interpretator oraz doktryna prawna, np. interpretacja contra lege / interpretacja preto lege. Zależy ona od kontekstu politycznego w jakim jest wypowiedziana.

Zależność ta to proces rozumienia świata tekstu prawnego.

Zależność→(ustawodawca, interpretator, doktryna).

Trzy kategorie:

-przepisy prawne tekstu (wytwór ustawodawcy);

-proces budowy normy prawnej (wytwór interpretatora);

-proces budowy formuły normy prawnej (wytwór doktryny prawniczej albo prawnej).

Istnieje zwrotna zależność (proces 3 działa na interpretatora i ustawodawcę)

Ustawodawca mówi, że:1.podmiot powinien działać (musi)- obowiązek; może działać (wolno mu)- uprawnienie.

Oraz za pomocą zdań stwierdzających np. "Sejm i Senat obradują na posiedzeniach"- zdanie ma charakter domyślny /mają one obowiązek i uprawnienia obradować na posiedzeniach/.

Norma prawna którą konstruujemy jako interpretatorzy ma charakter zobowiązująco-uprawniający bez wzgl. na charakter tekstu. Zasada korelatywności.

Rozważania. def. normy prawnej nie wyczerpuje wiadomości o normie prawnej. W pełni możemy ją określić wychodząc poza sferę językową.

Charakter i rodzaj nienormatywnych części tekstu prawnego nie określających uprawnień i obowiązków.

RODZAJE CZ. NIENORMATYWNYCH

  1. charakterystyki zawarte w preambułach, wstępach do aktów normatywnych

  2. deklaracje ideowo-polityczne ( w preambułach i wstępach do ustaw)

  3. definicje legalne; 4.podziały logiczne; 5. przepisy wyjaśniające; 6. przepisy odsyłające.

1,2 -np. wstęp do Konstytucji z 1977r, jest tu sformułowana 1 ważna norma prawna "My naród polski...ustanawiamy konstytucję...". Naród ma prawo i obowiązek.

Zawarta zasada pomocniczości- mówi o tym, że najpierw jest jednostka, społeczeństwo,

państwo.

Definicja legalna- zawarta w tekstach prawnych.

DEFINICJE- każda def. jest określeniem pojęcia. Różne rodzaje definicji. Składa się z 3 cz.

-definiendum (słowo definiowane); -spójki (operatora); -definiens (słowo przy pomocy którego definiujemy).

Def. analityczna-jeśli definiujemy słowo odpowiadając na pytanie jakie ono ma znaczenie na gruncie danego języka etnicznego.

Def. syntetyczna lub nominalna- tworzy nowy sens danego słowa, może on być odmienny od sensu jaki to słowo posiada w języku etnicznym. Chroni interpretatora przed rozumieniem słowa o rozmytym znaczeniu.

Def. legalna- def. w logice jest narzędziem pomocniczym, zaleta def. jest to, że zaliczamy je do danego gatunku. Tego nie ma przy innych metodach prawnych- typologia.

Błędy definicji: W definiensie (słowie przy pomocy którego definiujemy0 nie może wyst. definiendum.

  1. To samo przez to samo

  2. Ignotum perignotum - nieznane przez nieznane.

  3. Regressum od infinitum- ciąg do nieskończoności.

Przykład definicji legalnych: w "Kodeksie karnym" rozdz.14 "Objaśnienie wyrażeń ustawowych" np.- czyn zabroniony;- młodocianym jest sprawca, który w momencie popełnienia czynu zabronionego nie miał 21 lat;- osobą najbliższą jest małżonek, rodzeństwo,...;- dokumentem jest każdy przedmiot który stanowi dowód prawny...

Wszystko to odbiega od sensu, który te wyrażenia posiadają w języku etnicznym.

Przepis- reguła, która określa obowiązek lub uprawnienia postępowania.

-przepisy zwykłe;- p. wprowadzające;- p. uchylające dotychczasowe przepisy;- p. mówiące kiedy ustawa lub inny akt normatywny wchodzi w życie (zwykle 14 dni- wakacjo legis);

-p. przejściowe i końcowe (mają za zadanie wyrażenia stosunku ustawodawcy do rzeczy którą ustawodawca formułuje).

Podział logiczny- rodzaj przepisów nienormatywnych zamieszczonych w tekstach prawnych, mające pewne znaczenie, np. 44

Mienie- tj. własność jak również inne prawa majątkowe (def. logiczna i podział logiczny)

Rzeczami są tylko przedmioty materialne. Art. 46 "Nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej..."- def. legalna i podział logiczny.

Art.44,art.45 itd...- definicje logiczne ; "Kodeksu cywilnego"- podziały logiczne

Przepisy wyjaśniające- rodzaj def. legalnej podz. Logicznego, np. art.48, 49 K.C.

Art. 48- to co rośnie na gruncie jest częścią gruntu nawet jeśli jeszcze nie wzeszły.

Art. 50- za części składowe nieruchomości uważa się także prawa związane z jej własnością.

Przepisy odsyłające- art. 46§2 Prowadzenie ksiąg wieczystych regulują odrębne przepisy

Wszystkie te przepisy nie zawierają ustalonego przez ustawodawcę uprawnienia i obowiązku.

Odgrywają one rolę w interpretacji tekstu prawnego, w rozumieniu tekstów, aktów normatywnych.

Norma Prawna. Jaki jest stos. pojęcia normy prawnej do podziału; jednostek legislacyjno-technicznych ?. Istnieją 2 poglądy:

Przepisy prawne traktujemy jako wypowiedzi ustawodawcy.

Normy prawne trakt. jako konstrukcję powstałą w procesie formowania budowy normy prawnej.

Norma składa się z ( koncepcja 2- członowa):hipotezy i dyspozycji.

Wyróżnia się : normy sankcjonowane i sankcjonujące.

Koncepcja 3- członowa: hipoteza; dyspozycja; sankcja

Na gruncie różnych doktryn prawnych, autorzy stawiali sobie pytania o funkcje prawa i części składowych normy prawnej, stąd różnice w poglądach normy prawnej.

Formuły normy prawnej powstałe na gruncie różnych koncepcji:

3- członowa koncepcja: H→D albo S

2- członowa koncepcja:

Hipoteza- warunki, które muszą być wyrażane przez ustawodawcę, aby można było mówić o dyspozycji (podmiotach).

Sankcja- osobna norma prawna, norma sankcjonująca ma ujemne skutki.

PRZEPIS PRAWNY A NORMA PRAWNA.

P.P.- pewna jednostka konwencjonalna tekstu( prolongat, artykuł, punkt).

N.P.- może składać się z kilku lub kilkunastu przepisów.

np. art. 945§1 Testament jest nieważny gdy został sporządzony:- w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji;- pod wpływem błędu...;- pod wpływem groźby..

Słowo "nieważne" to dyspozycja (pokrywa się z sankcją).

Art. 958 Dyspozycja lub sankcja dot. To rozdz.2 (949-957§1).

Jaki jest stosunek normy prawnej do poszcz. elementów prawnych tekstu- art., prolongaty,...

Art. 945- norma prawna złożona z hipotezy i dyspozycji (sankcji).

D- testament jest nieważny (1 sankcja), warunki określone w Hipoteza- pod wpływem błędu, groźby,...(3 hipotezy)

W 1 przypisie- 1 sankcja, dyspozycja i 3 hipotezy.

Art. 949 rozdz.2- art.957: warunki sporządzenia testamentu (1 hipoteza z którą związana sankcja [dyspozycja]). Art.958rozdz.2-dyspozycja i sankcja- warunki nieważności testamentu

Bywa, że 1 normie odpowiada tylko 1 przepis lub odwrotnie, np.art.353§1 K.c."Zobowiązanie polega na tym, że..."

Norma dwustronna (2 podmioty)- norma która pokrywałaby się od strony teoretycznej z tym przepisem.

Bywa, że w 1 przepisie znajduje się kilka norm; art. 354§1§2 (1norma i 2norma) - normy te są niepełne, gdyż nie ma przepisów o egzekucji+dyspozycji normy sankcjonującej lub sankcji

Podział przepisów prawnych (materiałów pochodzących od ustawodawcy); Ustawodawca musi użyć uprawnienia lub obowiązku.

Przepisy zredagowane jednostronnie: 1. Nakazujące; 2.zakazujące; 3.uprawniające.

1+2 (obowiązek) ; 3(uprawnienie)

Przepisy zredagowane od strony uprawnienia: art.222§1-2 K.c. "Właściciel może żądać od osoby..."; "Przeciwko osobie która narusza..."

Drugim podmiotem jest ORGAN PAŃSTWA np. sąd, organ administracyjny)

Przepisy zredagowane od strony obowiązku- zredagowane od formy: nakazu lub zakazu, np. (nakaz nie zabijania, zakaz zabijania)- 2 kategorie obowiązków wzajemnie się wykluczające, /jak jest nakaz to nie może być nakazu/.

Podział na przepisy

  1. IUS COGENS - bezwzględnie obowiązujące; obowiązują bez wzgl. na odmienną wolę stron np. przepisy o ważności testamentu

  2. IUS DISPOSITIVUM - względnie obowiązujące; obowiązują wówczas, gdy strony nie postanowiły inaczej np. przepisy o dziedziczeniu ustawowym.

Przepisy karne są bezwzgl. Obowiązujące.

Przepisy o dziedziczeniu ustawowym: przepisy, które mówią kto ma dziedziczyć w przypadku sporządzenia testamentu ( ustawodawca nie wchodzi w przyczyny nie ustanowienia testamentu, mówi tylko kto ma dziedziczyć ustawowo). Pierwsze do spadku są dzieci i współmałżonek.

Obowiązują równie ważnie jak przepisy o testamencie, ale wchodzą w grę dopiero gdy testamentu nie będzie.

Podział na: 1.przepisy odsyłające; 2 przepisy blankietowe.

1.- same nie normują jakiegoś postępowania, a tylko odsyłają do innych przepisów, nie zawierają dyspozycji- nie maja charakteru normatywnego.

2.-upoważniają pewne organa do tworzenia przepisów norm, zawierają dyspozycje 9mówią że szczegółowe przepisy poleca się innym organom- mają charakter normatywny.

Podział na: 1.p. ogólne; 2.p. jednostkowe.

1.-sformułowane w aktach normatywnych przez ustawodawcę; są to przepisy gł. ogólne.

2.-zawarte w wyrokach sądowych, formułuje sędzia wydając wyrok- formułuje normę IN CONCRETO.

Przepisy wyróżnione ze wzgl. na rodzaj sankcji:- sankcja nieważności;- kara;- sankcja nieważności lub kara;- przepis bez sankcji czy kary.

(sankcja + kara)

art.55 Konstytucji marcowej 1921r." za czynności urzędowe Prezydenta RP nie odpowiada...; art.1 Konstytucji Kwietniowej 1935r.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------

Podział norm prawnych (pewnych jednostek, zbudowanych w oparciu o przepisy, jest jednostką odrębną w formie, ale nie odrębną w treści).

Przy budowie normy prawnej posługujemy się dyrektywami:- dyrektywa o dwustronnej budowie; -dyrektywa adresatów (do kogo norma prawna jest skierowana, większość skierowana kompetencyjnie[dają prawo tworzenia norm zawartych w różnych tekstach prawnych], niektóre tylko do obywatela).

Podział ze wzgl. na hipotezę: -normy kategoryczne(nie zawierają hipotezy) np." Sejm i Senat obradują na posiedzeniach"; -normy hipotetyczne(zawierają hipotezę)

Podział normy:- normy sankcjonowane ; - normy sankcjonujące

Norma zawsze składa się z hipotezy i dyspozycji. Sankcja jest tu normą tzw. sankcjonującą.

Art.148§1" Kto zabija człowieka, zostaje pozbawiony wolności

H. Kelsen- dla niego normy sankcjonowane (które są domyślne), są to normy kulturowe, są one wtórne, dla prawa nie odgrywają roli. Natomiast n. sankcjonujące (normy pierwotne), skierowane do organów państwa.

STOSUNEK PRAWNY I JEGO ELEMENTY

/Abstrakcyjny i konkretny stan prawny/

Stan prawny abstrakcyjny- zachodzi między podmiotami praw i obowiązków w myśl normy prawnej (gdy zapoznajemy się z normą prawną lub przepisami prawnymi), np.art.353§1 K.c.-"między wierzycielem a dłużnikiem"[ma prawo żądać zwrotu długu]

Stan prawny abstrakcyjny przekształca się w konkretny stan prawny, gdy mamy do czynienia z konkretnym wierzycielem i dłużnikiem, brak rozróżnienia między tymi stosunkami pociąga za sobą szereg nieporozumień. Konkretny stan prawny- występuje w rzeczywistości z konkretnymi osobami fizycznymi lub prawnymi. Art.158 K.c.- abstr.st.pr., ale jeżeli konkretne osoby to konkretny st.pr.Stosunek u notariusza jest stosunkiem konkretnym.

Stos.pr.abstrakc. przekształca się w Stos.pr.konkretny gdy zachodzą fakty prawne, np.osoba X

Zbywa nieruchomość osobie Y (u notariusza)- umowa jest faktem prawnym, w którym jedna ze stron zmierza do wywołania skutków prawnych.

Fakty prawne- takie fakty, które powodują powstanie, przekształcenie lub wygaśnięcie stosunku prawnego, np. zaciągnięcie pożyczki- rodzi fakt prawny; spłacenie długu- wygaśnięcie faktu prawnego

Fakty prawne dzielą się na dwie kategorie:1.-działania prawne; 2.-zdarzenia prawne.

1-fakty, które są wynikiem woli człowieka, powodowane działalnością człowieka rodzące skutki prawne, np. umowa kupna, sprzedaży,[skutki prawne objęte wolą umawiającego się]; 2-fakty prawne, które są niezależne od działania człowieka (także rodzą skutki prawne), np. narodzenie się, śmierć człowieka, upływ czasu, faktyczne przeniesienie części nieruchomości jednej do innej.

Działania prawne: czynności prawne (zmierzające do wywołania skutków prawnych np. zawarcie umowy- są objęte wolą stron: inne czyny(rodzą skutki prawne, ale nie są zależne od woli człowieka, nie są objęte jego pierwotną wolą. Inne czyny to wszelkie czyny, które można podzielić na 1-dozwolone i 2-niedozwolone(zakazane).

1- skutek ich nie jest objęty wolą, są także niezamierzone,art.180-194, np. znalezienie rzeczy (nie jest to czyn zakazany, ale nie jest objęty wolą; atr.83"kto znalazł rzecz zgubioną,

powinien natychmiast zawiadomić osobę, która rzecz zgubiła, jeżeli nie zna tej osoby powinien znaleźć odpowiedni organ państwowy)

2-naruszenie przepisów drogowych, czyn ten nie był objęty jago wolą, ale rodzi on skutki prawne.

Czynności prawne zmierzające do wywołania skutku prawnego dzielą się na 3 kategorie:

  1. czynności prawne SENSU STRICTO

  2. Orzeczenia sądowe: a).konstytutywne[stworzony zostaje nowy stan rzeczy]

b). dektoratoryjne[stwierdzają istniejący stan rzeczy]

3. Akty administr.: a).dektoratoryjne[np. zaświadczenie przedstawia stan faktyczny]

b).konstytutywne[podmioty postawione są w nowej sytuacji, uzyskują prawa?]

ELEMENTY STOSUNKU PRAWNEGO

  1. Podmiot stosunku prawnego

  2. Treść stosunku prawnego (uprawnienia i obowiązki)

  3. Przedmiot stosunku prawnego

Ad.1-Podmiot stosunku prawnego

Podmiotowość prawa- zdolność prawna ogólna. Zdolność do czynności prawnych (osób fiz. i prawnych). Zdolność prawna ogólna- możność posiadania praw i obowiązków przez osoby fiz. i prawne. Jest ona zagwarantowana obowiązującym prawem potywnym.Atr.8§1"Każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną"

Zdolność do czynności prawnych-możność realizacji praw i obowiązków własnym działaniem lub we własnym imieniu, mówiąc o własnym działaniu obejmujemy w pewnym sensie kategorie czynów.

Podział podmiotów osób fizycznych z punktu widzenia zdolności do czynności prawnych:

-do13lat: nie mają zdolności czynności pr.;13-18lat:ograniczona zdolność; 21lat mąż i 18lat żona-pełna zdolność.

-nałogowy pijak, narkoman-ubezwłasnowolniona, pozbawienie czynności prawnych, os.chora psych.- całkowicie lub częściowo ubezwł.

Ogólna zdolność prawna jak i podmiotowość prawna są kategoriami normatywnymi (określone w prawie). Od zdolności prawnej ogólnej należy odróżnić pojęcie prawa podmiotowego ludzi (są niesłusznie utożsamiane z podmiotem, prawem pozytywnym ustanowionym przez ustawodawcę).

Do praw podmiotowych jednostki należą:- prawo do życia i zachowania zdrowia;- prawo do wolności; -prawo do równości; -prawo do własności prywatnej;- prawo do sprawiedliwości.

Prawo pozytywne jeśli chce mieć status ustawowy (prawa) sprawiedliwego, nie może być sprzeczne z prawami naturalnymi.

Os.fiz. i os.prawne na gruncie prawa pozytywnego, są to też konstrukcje prawne.

Formuła przyjęta przez prawo, że- "człowiek od urodzenia do śmierci ma zdolność prawną" nie jest do końca prawdziwa (jest to konstrukcja teoretyczna i prawna).

(ogólna zdolność czynności pr.). Podmiotowość osób fiz. bywa ograniczona w krajach stosujących politykę rasową. Pojęcie osoby fiz. nie odpowiada pojęciu człowieka w znaczeniu psychobiologicznym. NASCIRUTUS- ten który ma się narodzić, a jeszcze się nie narodził.

/Pojęcie osoby fiz. jest konstr.prawną - DOWODY/ w przepisach o uznaniu za zmarłego, art.29§1-2 K.c.

Osoba fizyczna- nie jest to cecha jaką czł. posiada z natury (z samego faktu urodzenia), za tym pojęciem kryją się inne podmioty. Osoba prawna- kryje za osoba pewna konstrukcję; konstrukcja normatywna, prawna; związki osób fiz., których majątek traktowano jako oddzielny od majątku osób fiz.

Jeśli jest spółka złożona z osób fiz. to majątek spółki traktuje się oddzielnie od majątku osobistego. Mają oni podwójną osobowość-osobowość fizyczną (są matkami, mają rodzinę, własny majątek), oraz osobowość prawną (mogą reprezentować inny majątek- majątek spółki)

Jak powstaje osoba prawna?- rejestracja os. prawnej w rejestrze, od momentu zarejestrowania staje się osoba prawną.

Istnieją 3 podst. kategorie osób prawnych:

  1. Korporacje (ludzie zrzeszeni dla pewnych celów- na pierwszym miejscu ludzie)

  2. Zakłady (fundacje np. Nobla; gł. elementem w fundacji jest majątek)

  3. Spółdzielnie, spółki (np. handlowe, kapitałowe; ludzie i majątek)

Art.33 K.c.-os.pr. są Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną

Destynariusz- korzystający z majątku

Osobami prawnymi są także:- przedsiębiorstwa państwowe,- spółdzielnie,- spółki różnego rodzaju[akcyjne, z o.o.,itd.],-fundacje,- stowarzyszenia,- związki zawodowe,- uczelnie wyższe,- uznane przez państwo zw. religijne,- zarejestrowane partie polityczne.

W skład os. pr. wchodzą os. fiz. ale także działalność i skutki tej działalności. Działalność tę przypisuje się osobie prawnej (a nie osobom fiz.). Gdy os. pr. uzyskuje podmiotowość (zarejestruje się) ale nie przejawia swojej działalności- os. pr. na papierze.

Sposoby powstawania i likwidacji osób prawnych:

  1. Tryb elekcyjny; 2. Tryb koncesyjny; 3.Tryb rejestracyjny (normatywny).

1.-podstawą jest akt normatywny powołujący do życia osobę prawną. Może on też być podstawą likwidacji os. prawnej.

2.-os. prawna powstaje z inicjatywy osób fiz. lub prawnych, po uzyskaniu zezwolenia (koncesji)- udziela go organ państwa do tego upoważniony.

3.-tryb normatywny (także rejestracyjny) podstawą jest ustawa, która określa warunki które musza być spełnione aby mogła powstać osoba prawna.

Teorie osób prawnych:

Papież Innocenty IV w XIII w.- pierwszy twórca koncepcji os. pr. jako fikcja.

1-Teorie fikcji; 2-Teorie realistyczne

Ad.1- Pierwszym twórcą Papież Innocenty, teoria ta do XIX w., gł. reprezentant- Karol von Savigny, twierdził on że reguły odnoszące się do osób fiz. prawo przenosi na inne zjawiska i takie przenoszenie jest fikcją (nie można przenieść czegoś naturalnego)

Ad.2- mówiły, że os. pr. to twory realne a nie żadna fikcja (XIX w. )-egzystencja do dziś.

Teorie realistyczne: teorie organiczne

a).Teorie kolektywu osobowego, b). t. Majątku celowego, c).t. Własności zbiorowej, d). t. wspólnego interesu, d).t. Wspólnego celu

Teorie te przyrównywały os. pr. do organizmu czł.[tak jak w organiźmie różne organy-różne funkcje] Otto von Ginke, Spencer

a).mówili, że istotą os. pr. jest grupa ludzi, ich działalność(majątek na drugim miejscu)

b).fundacje są przykładem majątku celowego np. fundacja Nobla- Nobel twórca, założyciel, aktualnie zarząd, fundacja ma swój statut, destynariusze (majątek jest tu najważniejszy)

c).kolektywna własność, własność zbiorowa, powstała w ZSRR

d).i e).korporacje, wspólny interes i wspólny cel, działalność ludzi zmierzająca do określonego celu na pierwszym miejscu.

TREŚĆ STOSUNKU PRAWNEGO

1). Uprawnienie; 2). Obowiązek

Na czym polega postępowanie nakazane lub zakazane (objęte ogólną formą obowiązku) oraz postępowanie uprawnienia?

2-Obowiązek zawiera pewne niealternatywne wyróżnione zachowania, zachowanie to nie podlega sankcji.

1-Pojęcie uprawnienia- postępowanie, które jest objęte kategorią uprawnienia to postępowanie alternatywne wyróżnione i dopuszczalne.

Inne postępowanie niż uprawnione nie pociąga za sobą sankcji prawnej. Żadne z alternatywnie wyróżnionych postępowań nie pociąga za sobą sankcji.

Autosankcja- nieskorzystanie z darowizny

Niedopełnienie lub przekroczenie obowiązku pociąga za sobą sankcje:

  1. s. nieważności; 2.s.egzekucyjna; 3.s.represyjna .

3- związana z większością przepisów prawa karnego i cywilnego (od aresztu po dożywocie) sankcje represyjne. Mają one podwójny charakter: ukaranie sprawcy i oddziałują na społecz.

2- próba odebrania czegoś co się utraciło lub tego co się należy, np. dłużnik nie chce spłacić długu, oddaje sprawę do sądu, sąd powołuje Egzekutora. Różni się od s. represyjnej, w pewnej mierze jest możliwy powrót do poprzedniego stanu. S. represyjna jest wyrazem zemsty- nie ma powrotu do stanu pierwotnego.

1- charakterystyczna dla przepisów prawa cywilnego. Jest nieważna- czynność prawna nie rodzi skutków prawnych, co oznacza, że przyjmuje się czynność prawna za fikcję, za niebyłą.

DYREKTYWA O DWUSTRONNYM CHARAKTERZE NORMY PRAWNEJ

Czy stosunek prawny mają charakter jednostronny czy dwustronny w przepisach?

Art.140 k.c.- stosunek własności rodzi korelatywne obowiązki bądź uprawnienia.

Norma ta jest dwustronna- obowiązek spoczywa na innych właścicielach.

PATI to obowiązek znoszenia tego co robi właściciel, oraz obowiązek nie naruszania

własności.

Inny pogląd: Stosunek dwustronny powstaje, gdy własność zostaje naruszona.

Przedmiot stosunku prawnego:

1.-rzeczy;2.-zachowania;3.-dobra niematerialne (prawa);4.-energia

Różne rodzaje stos. prawnych:

-prawo własności;-p.służebności;-p.zastawu;-p.najmu

Zachowanie-gł.kryterium stosunku prawnego jeśli przyjmiemy za przedmiot stosunku p. zachowanie, to inny jest przedmiot stos. pr. w każdym przypadku.

Stos.prawne są różne, gdyż różne są zachowania podmiotów.

1-W k.c. def. rzeczy- przedmioty materialne

2-Zachowanie się- działania, postępowania ludzi objęte pojęciem obowiązku lub uprawnienia.

3-Dobra niematerialne- to, co nie jest rzeczą czyli prawo.

4- Energia-nie jest żadnym z powyższych

Działanie czł., postępowanie czł.-objęte obowiązkiem lub uprawnieniem, np. dawanie lekcji przez nauczyciela- dwa podmioty, obowiązki, uprawniania wzajemne (trudno jest powiedzieć co jest przedmiotem stosunku prawnego)

/kupno samochodu- samochód jest przedmiotem stos. pr./

Wg prof. Lordego w każdym przypadku przedmiotem stos. prawnego jest zachowanie.

Pr.służebności,p. zastawu i p. najmu- stos. te nie różniłyby się od siebie gdyby za kryterium przedmiotu st. pr. uznać rzecz[w każdym z tych praw występują rzeczy]

Własność jest stosunkiem dot. rzeczy i praw-art.140k.c.

Użytkowanie, art.252-rzecz można obciążyć prawem do jej użytkowania i pobierania z niej pożytków. Przedmiotem użytkowania jest rzecz i tylko własność użytkowania różni się, że inne są działania objęte uprawnieniem i obow. , inne są obowiązki użytkownika i użytkodawcy oraz inne są uprawnienia.

PRAWA POZYTYWNE W SENSIE PRAWA PRZEDMIOTOWEGO I PODMIOTOWEGO

Prawo pozytywne- IUS POSITIVUM od średniowiecza- pochodzi od słowa

ius positum- położenie, stanowisko

K Oliveerona "Law as Fact"- "Prawo to fakt". W starożytności termin ten nie był znany (prawo pozytywne), natomiast znano termin- "naturalne prawo".

U starożytnych pisarzy spotykamy się z terminem justica positiva- sprawiedliwość pozytywna.

Dopiero u Abelanda ok. 1140r.po raz pierwszy użyto terminu prawo pozytywne, ale nie jest wykluczone, że istniało wcześniej, gdyż Abeland pisze o nim jak o prawie dobrze znanym.

W XIII w. Na dobre użyty. Dowodzi to, że prawa były traktowane łącznie, dopiero od XIII w. prawo pozytywne.

Prawo pozytywne wg Opałka to prawo mające źródło w ludzkiej działalności w tzw. fiat [działalność, czyn]. Dzisiaj termin ten potrzebny, aby odróżnić je od norm prawa zwyczajnego, religijnego, itd.

Cechą p.p. jest generalność i abstrakcyjność., P.p. nie jest prawem kazuistycznym, dokonuje typowej typologii. Przykładem kodeksu kazuistycznego jest "Kodeks Handlowy".

System kontynentalny a anglosaski.

S.k.-[od Portugalii do Władywostoku- cechy abstrakcyjności i generalności (ogólności)]

S.a.-[G.B. i część jej dawnych kolonii], system common law, w tym systemie cecha abstrakcyjności znika nz rzecz konkretności orzeczeń sądowych, które są oparte na innych spisanych i wzorcowych orzeczeniach. Sądy tu jednocześnie tworzą i stosują prawo. Brak ustawodawstwa generalnego i ogólnego i abstrakcyjnego.

  1. Prawo przedmiotowe ;2- Prawo podmiotowe

  1. uważa się że jest to prawo obiektywne, ma charakter generalny i abstrakcyjny , jest podstawą do wydawania decyzji adm., jest wydawane przez ustawodawcę , daje i określa ono szczegółowe uprawnienia i obowiązki. Uprawnienia- niektórzy utożsamiają je z prawem podmiotowym uprawnienia wynikające z pr. przedmiotowego utożsamiają się z prawem podmiotowym i nazywają je subiektywnym. Jest to błąd, gdyż pr. podmiotowe łączą się z osobą czł. i jego prawami, są one dane z natury rzeczy.

  2. Prawa naturalne mają charakter powszechny, niezmienny, obiektywny (wg ks. T.Ślipko).

Cechy te rzeczy rzeczywiście występują, ale jest to ujęcie od strony egzystencji. Natomiast w różnych epokach inaczej odczytywaliśmy cechy prawa naturalnego. W sferze poznawczej w każdej epoce inaczej rozumiemy pojęcie prawa naturalnego.

To samo dot. pojęcia -Natury rzeczy

Prawa naturalne, podmiotowe znalazły wyraz w pewnych dokumentach międzynarodowych, np."Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela" z1789r.-wolność polega na czynieniu wszystkiego co nie szkodzi innym. Liberalizm postulował wolność bez granic przy ograniczenia roli państwa do minimum. Pr. człowieka w "Powszechnej Deklaeracji Praw Człowieka" uchwalona przez ONZ w 1948r.

Katalog praw czł. w encyklice papieskiej Jana23 (1963)"Pacem in ternis"-"Pokój na ziemi".

Katalog ten ma charakter pochodny do praw naturalnych. Prawa człowieka:

Obowiązki człowieka- Nierozerwalny związek praw i obowiązków człowieka:

Prawa podmiotowe to pierwotne w stosunku do prawa przedmiotowego, są to prawa naturalne, wyznaczają one treść prawa przedmiotowego, temporolnego, zmiennego[czasowego].

B. Windscheid, R. Ihering teorie uprawnienia. Próbowali zdefiniować uprawnienie jako kategorię normatywną. B.Windscheid definiował uprawnienie jako władztwo woli (zdolność do czynności prawnych). R.Ihening- prawnie chroniony interes.

Zarzucano im, że próbowali definiować kategorie normatywne jako teorie realne przy pomocy kategorii realistycznych.. Uprawnienia nie można określać jako zdolność do czynności pr. np. dziecko nie ma czynności prawnych, ale jest uprawnione.

Nie zawsze uprawnieniu odpowiada prawnie chroniony interes, np.ktoś dziedziczy spadek, ale jest on bardzo niewielki lub bezwartościowy. Błąd polegał na tym, że uprawnienie utożsamiali z prawem podmiotowym.

Wykładnia prawa-interpretacja prawa,[interpretacja tekstów prawnych lub biblijnych].

Wykładnia-to ustalenie na drodze różnych metod określonego znaczenia treści przepisów prawnych lub rezultat takiego ustalenia.

Powody dokonywania wykładni prawa i zakres wykładni prawa:

-niejasne przepisy i pojęcia, wieloznaczne pojęcia to gł. powód, że teksty powinno się poddawać wykładni. Def. legalne (w tekście), obowiązek stos. tych definicji oznacza, że przepisy są niejasne.

Gł. powodem poddawania tekstów pr. wykładni jest to, iż język etniczny, w którym tekst jest napisany stale ewoluuje, zmienia się, nie jest językiem stałym(gdyż jest jego naturalne prawo do zmian). Zmienia się jego strona syntetyczna i semantyczna. Zmienia się też sytuacja empiryczna, stanowiąca przedmiot regulacji, zmieniają się stosunki społeczne będące przedmiotem regulacji.

  1. zmiany języka etnicznego

  2. zmienia się sytuacja empiryczna, będąca przedmiotem regulacji (zmienia się szybciej niż język) Stosunki empiryczne- stosunki społeczne będące przedmiotem regulacji.

T- czas; N- norma; J- język; E- sytuacja empiryczna.

[J N T]- język w którym zbudowano normę po jakimś czasie.

J(N)T/E→J'(N')T'/E' -sytuacja empiryczna→ po jakimś czasie nowa sytuacja.

Zarówno zmiany języka jak i sytuacji empirycznej to gł. powody dokonywania wykładni prawa. Wykładnia nie jest zatem złem koniecznym, ale wzbogaca ona tekst ustawodawcy przez treść. Pogląd ten stoi na stanowisku, że nie było i nie ma ustawodawcy i tekstu ustawodawcy doskonałych.

Wykładnia prawa wzbogaca tekst prawny poprzez przypisanie 1 mowie wielu znaczeń.

Ten sam stan rzeczy musi się mieścić w granicach ducha prawa i litery prawa.

INTERPRETATIO SECUNDUM LEGEM- zgodna z prawem.

  1. Interpretatio secundum legem- zgodna z prawem

  2. Interpretatio prater legem- wynik interpretacji jest na pograniczu zgodności z prawem

  3. Interpretatio contra legem- wykładnia sprzeczna z duchem i literą prawa

Normie możemy przypisać różne znaczenia (Z1, Z2, Z3, Z). Znaczenia mogą wychodzić z 1 i z 2 i nie mogą być sprzeczne z 3. Różnice znaczenia nie wymagają wykładni (są to przepisy niemalże doskonałe, nie wymagają interpretacji). Jest to hołdowanie zasadom powstałym na gruncie prawa rzymskiego. "Cloranon sunt interpretanta, interpretatio cessat in claris"-

"Wykładnia jest niepotrzebna w przypadku jasności przepisów".

Podział wykładni. [Kryteria podziału]

  1. Ze wzgl. na osobę interpretatora i moc wiążącą wykładni

  2. Ze wzgl. na sposoby dokonywania wykładni

  3. Ze wzgl. na wyniki osiągnięte w procesie wykładni (ze wzgl. na rezultat wykładni)

  4. Ze wzgl. na materiały, którymi posługujemy się w procesie wykładni

Ad.1-ze wzgl. na interpretatora i moc wiążącą wykładni:

Rodzaje wykładni w tej sferze:- w.autentyczna;- w.legalna;- w.sądowa;- w.doktrynalna .

W związku z powyższym wyst. rozróżnienie ze wzgl. na podmiot wykładni i na moc wiążącą (czy jest ona bezwzględnie wiążąca, czy nie).

w. autentyczna- zakłada się, że wykładni autentycznej dokonuje organ, który wydał interpretowaną normę.

"a majore ad minus"- zasada- "co można więcej to można i mniej"

[więcej]-tworzenie prawa, [mniej]-interpretowanie prawa.

"cuius es condere eius intrpretori"- "do kogo należy tworzenie prawa, do tego należy też interpretacja" /condere-tworzyć/

Ten rodzaj wykładni posiada bezwzględną moc wiążącą, wykładnia ta obowiązuje na równi z przepisami prawa.

w. legalna- wykładnia, której dokonuje organ, który nie wydał interpretowanej normy (ktoś inny dokonuje interpretacji, ktoś inny tworzy normę)-ma moc bezwzględnie obowiązującą. np. Trybunał Konstytucyjny mógł dokonywać wiążącej wykładni prawa przez jakiś czas w konstytucji kwietniowej z 1977r.

w. sądowa-dokonywana przez sądy do których strony się odwołują i przez sąd najwyższy. Wykładnia ta dot. konkretnej sprawy i wtedy jest bezwzględnie obowiązująca. W zwykłych warunkach jest względnie obowiązująca.

Czy istnieje analogia- czy sprawa powoływana przez Sąd może być powołana przez inny Sąd.

Sądy interpretują prawa-dokonują wykładni prawa.

Sąd Najwyższy- wydaje uchwały, uzyskują one moc zasad prawnych, wpisywanych do "Księgi Zasad Prawnych", wiążą wszystkie składy Sądu Najwyższego, ale nie wiążą sądów niższej instancji.

Bezwzględnie wiążącą jest wykładnia sądu wyższej instancji w stos. do sądu niższe instancji. (dotyczy to wszystkich wyższych instancji sądów), ale tylko w konkretnej sprawie.

w. doktrynalna- pochodzi od słowa doktryna. Doktryna to rodzaj teorii, doktrynalny tzn. teoretyczny, doktrynalnie rozstrzyga się różne wyniki teoretyczne, w przeciwieństwie do praktyki. Przedmioty dogmatyczne-mówią jakie jest prawo i jakie powinno być nasze zachowanie, aby było z nim zgodne. Dokonywana jest ona (w. Doktrynalna) przez uczonych i teoretyków, przez dogmatyków także gdyż nikt im nie może zabronić, chociaż wyobraża on to sobie zupełnie inaczej. Cecha w. Doktrynalnej- ma charakter ogólny, wykonywana bez odniesienia do jakiegoś kazusu.

w. Doktrynalna bazująca na kazusach przyjmuje formę Glosy- krytyka orzeczeń sądowych i podanie argumentacji (tylko spraw rozstrzygniętych tylko w ostatniej instancji, sprawy zamknięte). Glosy w Starożytnym Rzymie uznawano za normy prawa, bezwzględnie obowiązywały; ówcześnie Glosy to wypowiedzi uczonych.

Ad.2-Podział wykładni ze wzgl. na sposoby jej dokonywania:

a). w.językowa; b).w.logiczna (kryje w sobie szereg metod quasi logicznych);

c).w. systemowa; d).w. funkcjonalna

a)-w. Językowa: wyróżniona w oparciu o metody językowe (charakterystyczne dla semantyki, syntetyki, jest ona b. istotna ponieważ materia, przedmiot rozważany jest językiem prawnym- język ten jest inny od języka prawniczego, którym posługują się prawnicy, sędziowie)

/Najważniejsze dyrektywy w.językowej/:- stos. się do znaczę pojęć, które sam ustawodawca ustala w postaci definicji legalnych (oznacza to stosowanie się do przepisów prawnych, oraz że mamy do czynienia z domniemaniem j. prawnego, domniemujemy, że j. prawny ma postać def. legalnych, domniemanie znaczenia języka potocznego w taki sensie, że bez dostatecznych powodów nie można przypisać zwrotom prawnym szczególnego znaczenia, a jeśli się je przypisze, to należy się do niego w sposób b. konsekwentny stosować w ramach jednego aktu normatywnego.

-identycznym sformułowaniom nie można nadawać różnego znaczenia (może to dotyczyć aktów ustawodawczych jednego podmiotu lub wielu)

-przy ustalaniu znaczenia normy nie można opuścić jej jakiejkolwiek części, nie można omijać żadnej części aktu normatywnego przy wykładni jego części.

b)-w. Logiczna- posługuje się metodami logicznymi (logika wielowartościowa, formalna[Arystoteles]. Metody quasi logiczne zbliżone do logicznych, ale nie są do końca pewne, są bardziej powszechne niż m. Logiczne. Met. Pewne- oparte na sylogizmach prawnych, prawniczych. Posługujemy się zasadą sprzeczności: A...-A:(to jest A, to nie jest A)

Inną zasadą- argument acontrario- są pewne A, są pewne B, są pewne C (jeśli zanegujemy A, to nie może być B, lub C jeśli zanegujemy B to może to być A lub C)- jedni uważają że jest to zasada logiczna, inni że jest quasi logiczna.

Atrgumentum a fortiori -(dwie zasady)

1-"argumentum a major ad minus"- "co wolno więcej to tym bardziej wolno mniej"

(zasada rozumowania z większego na mniejsze)

2-"argumentum aminore ad maius"-"czego nie wolno mniej to tym bardziej nie wolno więcej

(zasada rozumowania z mniejszego na większe)

Porównuje się tu dwie wartości (1 jest jak gdyby "mniejsza" a 2 "większa")

Do rozumowań quasi logicznych należą:

1. onalogia legis - analogia z ustawy

  1. onalogia juis - analogia z prawa

lex legis - ustawa, to co obowiązuje bezwzględnie

ius juris - prawo ogólne, prawo danego kraju jak i poza nim. Analogię stosuje się gdy brakuje konkretnego przepisu, którego wydania nie zapowiedział ustawodawca (luka techniczna, brak przepisu), również gdy dana gałąź prawna może tę analogię stosować.

W prawie karnym zakaz stosowania analogii, ze wzgl. na ochronę wartości, które mogłyby być wieloznacznie interpretowane.

Mamy jakiś kazus, który nie jest uregulowany, (C) ale mamy kazus podobny (C'), gdy nie ma zakazu stosowania danej analogii wtedy C przechodzi na C'

Norma→[C=C'] : analogia legis ; Zasada prawna→[C=C'] : analogia juis

Przy wykładni logicznej

Sylogizm logiczny- zamiast zdań stwierdzających wstawiamy normy i wniosek jest normą. Takie rozumowania są dopuszczalne także na normach (wtedy quasi sylogizm).

Wykładnia systemowa zmierza do eliminacji sprzeczności w systemie prawa. Zmierza do eliminacji "luk" w systemie prawa. Musi być tak dokonywana, aby jej wynik nie był sprzeczny z (art.8 k.c.) przepisami prawa z zasadami współżycia społecznego.

Wykładnia systemowa- nazwa pochodzi od miejsca normy w systemie, które jest oznaczone różnymi współrzędnymi (norma może być pionowa, z konstytucji, z ustawy, z jakiego działu prawa, czy norma znajduje się w cz. ogólnej czy szczegółowej- miejsce normy w systemie prawa. Miejsce hierarchicznie w sferze pionu i poziomu. W ramach w systemowej wynik może być sprzeczny z systematyką prawa,(np. może chodzić o popełnienie przestępstwa tego samego rodzaju a tym samym dziale prawa (recydywy)- przestępstwa przeciwko zdrowiu i życiu- "Kodeksie karny".

Sprzeczne normy w ramach systemu prawa, system prawa jest sam w sobie sprzeczny- taki pogląd jest nieprawdziwy. Jeżeli przez system rozumiemy pewien uporządkowany system norm, to nie możemy powiedzieć że cały system jest sprzeczny.

Ale poszcz. normy mogą być:1.Analityczne; 2.Prakseologiczne; 3.Finalistyczne

1-między dwiema lub większą ilością norm, które wykrywamy na podstawie treści, w drodze analizy językowej, np. jedna norma nakazuje coś czynić, druga zakazuje tego samego.

2-jedna zakazuje, druga dozwala-(może coś czynić)

3-jedna zakazuje, druga dozwala

1-to prawnik musi dojść do wniosku, że dwie normy są sprzeczne ze sobą i temu zaradzić

2-prakseologia- nauka o skutecznym działaniu. W sferze tej drugiej normy sprzeczne gdy realizacja normy A, wyłącza możliwość realizacji normy B (obie normy muszą mieć charakter obowiązujący). Tej sprzeczności nie można wykryć od strony analitycznej. Sprzeczność tę można dostrzec dopiero w trakcie realizacji.

3-powstają w wyniku końcowym, stany rzeczy zostały już zrealizowane i są ze sobą "sprzeczne". Usuwanie sprzeczności, luk odbywa się na drodze wykładni prawa.

Luki w prawie-luka to sformułowany zarzut pod adresem ustawodawcy. Wg PWN: "luka w prawie to brak przepisów prawnych normujących określoną sytuację, potrzebnych dla rozstrzygnięcia danego zagadnienia prawnego". W zależności od rodzaju zarzutu możemy luki podzielić:1).luki aksjologiczne- (ocenne) robimy zarzut pod adresem ustawodawcy, że on czegoś nie uregulował, co powinno być uregulowane. W ramach luki aksjologicznej:

-luki contra lege- uregulował ale nieprawidłowa.

2).luki techniczne- łącznie z lukami swoistymi, nie ma przepisu i nie ma zapowiedzi ustawodawcy o wydaniu odpowiedniego przepisu. Luki te nie dadzą się wypełnić, gdyż ustawodawca zastrzegł się że wyda taki przepis, ale do tej pory go nie wydał.

Stosujemy tu 1|.zasady wykładni (językowej, systemowa, logiczna...). 2|reguły kolizyjne; 3|reguły takie jak analogie.

Wykładnia celowościowa, teleologiczna- posługuje się ona szczególnego rodzaju dyrektywami. Główna dyrektywa mówi, że należy tak interpretować przepisy, aby osiągnąć cel ustanowiony przez ustawodawcę i jakie cele ma ten przepis realizować.

Przed interpretatorem problem ustalenia celu, który przyświecał aktualnemu ustawodawcy (który nadaje moc obowiązującą normom i daje im określony cel), oraz funkcji jaką ma spełnić przepis ( w dużej mierze jest to konstrukcja interpretatora, który musi podbudować swoją konstrukcję materiałem pochodzącym od samego ustawodawcy). Interpretator powinien badać wypowiedzi ustawodawcy zawarte w preambułach i wstępach do ustaw (nie mają charakteru obowiązującej normy). Może szukać celu w wypowiedziach praktyków, którzy charakteryzują wydany przepis. Źródłem materiałów do określenia celów ustawodawcy są protokoły z posiedzeń komisji parlamentarnych, kolejnym źródłem oceny społeczności i społeczeństwa dla danej sprawy (np. badania opinii publicznej), oraz własne poglądy interpretatora.

-wypowiedzi ustawodawcy zawarte w preambułach i ustępach

-wypowiedzi polityków

-protokoły z posiedzeń komisji parlamentarnych

-oceny społeczności , społeczeństwa

-własne poglądy interpretatora

Podział wykładni ze wzgl. na wyniki-(trzy rodzaje):

  1. wykładnia dosłowna, literalna: "interpretacio declarativa"

  2. wykładnia rozszerzająca:" interpretacio extensiva"

  3. wykładnia zwężająca:" interpretaciob restrictiva"

Podstawą jest wykładnia językowa. Porównuje się wyniki wykładni logicznej, systemowej, teleologicznej- gdy te wyniki się pokrywają z wykładnią językową to wykładnia literalna.

Gdy powodują rozszerzenie zakresu wykładni to 2, gdy zwężają zakres uzyskany przez

w. językową to 3 (zwężająca).

W.W.J.[wyniki wykładni językowej]=WW.(L,S,C)[wyniki wykładni logicznej, systemowej, celowościowej(teleologicznej)]←wyniki wykładni literalnej.

W.W.(L,S,C)>W.W.J. ← wyniki wykładni rozszerzającej.

W.W.(L,S,C)<W.W.J. ← wyniki wykładni zwężającej.

[Celowościowa=telologiczna].

Podział wykładni ze wzgl. na materiały:

  1. wykładnia historyczna-mat. dot. historii danego przepisu, związanych z jego genezą (protokoły z posiedzeń komisji)

  2. wykładnia porównawcza-korzystamy z podobnych przepisów z zewnątrz, z poza kraju

  3. wykładnia hist.-porównawcza- korzystamy z przepisów uchylonych o podobnej treści

Pojęcie wykładni (proces zmierzający do ustalenia znaczenia istoty prawa, interpretacja prawa) a pojęcie teorii wykładni prawa.

Wykładnia prawa- proces rozumowy, zachodzący w umyśle.

Teoria wykładni- doktryna mówiąca jaka wykładnia jest, jaka być powinna.

Różnice: przedmiotem wykładni jest przepis; przedmiotem teorii jest sama wykładnia.

Teoria języka- jakim jest i jakim być powinien przedmiotem języka.

SYSTEM PRAWA

System-(pojęcie), przedmiotem tego podziału są różne elementy. System to układ uporządkowanych elementów w oparciu o różne kryteria. Elementami systemu mogą być różne rzeczy i zjawiska oraz normy (prawne).

uporządkowanie, porządek- to pojęcie względne, porządek czegoś w stosunku do czegoś. Musimy zdawać sobie sprawę co jest przedmiotem porządku.

Może on mieć:- charakter empiryczny, (gdy porządek odnajdujemy już w otaczającym nas świecie przyrodniczym)- pozwala odwzorowywać istniejący stan rzeczy;

charakter racjonalny, (gdy uporządkowanie elementów wchodzących w skład systemu ma charakter racjonalny)- pomaga zdać sobie sprawę, że kryteria uporządkowania pochodzą od naszego umysłu.

Pojęcie systemu zawiera zawsze pewne elementy i zasady porządkowania (przy czym elementy są nieuporządkowane, ale całość jest uporządkowana)-jest to system[układ].

System prawa, system norm prawnych.

System prawa- układ norm uporządkowany w oparciu o różnorodne kryteria (treści- na które składają się k. podmiotowe i k. przedmiotowe, oraz k. hierarchicznego podporządkowania.

Uporządkowania hierarchii norm, kryteria zwierzchnictwa

Akty hierarchii najwyższe:1-Konstytucja[ustawa zasadnicza];2-ustawy zwykłe;

3-rozporządznia;4-zarządzenia;5-uchwały;6-akty organów terenowych;7-akty organów prawa terenowego[samorządowego];8-statuty;9-regulaminy

/k. podmiotowe i k. przedmiotowe= k. treści/

k.podmiotowe- kryteria wg których klasyfikujemy normy prawne w zależności do tego, do kogo się one odnoszą, kto jest adresatem tych norm.

Dzisiaj mniejsze zastos. niż w starożytności i średniowieczu, gdzie system prawa dzielony wg tych kryteriów. W Prawie Rzymskim podział [podział oparty oprawo podmiotowe], na:

  1. IUS CIVILE- prawo cywilne odnoszące się do obywateli rzymskich

  2. IUS GENTIUM- prawo cywilne regulowało stosunki między obywatelami i nie będącymi obywatelami (PERYGRYMI); odgrywało dużą rolę ,gdyż rzymian było stosunkowo niewielu. Pozostali uważali że państwo rzymskie daje pokój i spokój, dlatego rzymianie nie musieli stosować okupacji wojskowej

W Średniowieczu:[podział oparty o kryteria podmiotowe, gdyż ze wzgl. na to do kogo się one odnoszą].: 1-Prawo ziemskie (dla szlachty); 2-prawo miejskie (dla mieszczan);

3-prawo wiejskie (dla chłopów).

Kryteria podmiotowe, treści sensus scricto prowadzą do wyodrębnienia różnych gałęzi prawa: p.karne;p.cywilne;p.adm.;p.finansowe;p.konstytucyjne.

(Prawo publiczne, Prawo prywatne)- podział ten datowany już w starożytności.

W Starożytności niejaki Ulpian uważał, że prawem publicznym jest prawo chroniące byt państwa rzymskiego, prawo przedmiotowe- chroni korzyści jednostki, interes

(Corpus Iuric Civilus)

W XIX w. Kryterium E. Berlinga, Jellinka, F.Somló, A.Thon

Bierling i Smoló- podstawa do rozdziału praw są typy stosunków społecznych, które regulowane przez pewne normy[trzy typy]:

  1. Stos. między organami państwowymi

  2. Stos. między organami państwowymi a obywatelami

  3. Stos. między samymi obywatelami

1 i 2- reguluje prawo publiczne; natomiast 3- reguluje prawo prywatne

Jellinek- wprowadza poprawki, modyfikuje pojęcie swoich poprzedników[jw.]

Normy prawa publ.- normy stosunku podpo. 1 i 2 są stosunkami podporządkowania.

Normy prawa prywatnego- regulują stosunki równorzędne (gdzie podmioty są równorzędne).

Kryterium Jellinka krytykowane, gdyż państwo na równi z obywatelami oraz tam gdzie podmioty są równorzędne istnieje podporządkowanie (dzieci podporządkow. się rodzicom).

A.Thon- kryterium sankcji prawnej, związane z jej uruchomieniem. Sposób dochodzenia swoich roszczeń jest dwojaki:

Proponuje, aby normy regulujące sposób dochodzenia roszczeń przez organ państwowy- to prawo publiczne, natomiast sposób dochodzenia roszczenia przez os. prywatną- to prawo prywatne.

Prawo wewnętrzne, prawo międzynarodowe, w obu przypadkach prawo, ale inne roszczenia tego pojęcia

Prawo wewnętrzne- wydawane przez organy państwa, obywatel jest im bezwzględnie podporządkowany.

Prawo międzynarodowe- źródłem tych norm są umowy między państwami lub organami społeczności międzynarodowej. Państwo, które nie podpisało umowy międzynarodowej nie jest jej podporządkowane,[w prawie wewn. nie ma dobrowolnego przystąpienia jak w prawie międzynarodowym].

System statyczny, S. dynamiczny, S. mieszany: są to ujęcia natury modelowej

Model-zespół twierdzeń, które określają relacje między poszcz. elementami zjawiska, ujmując je albo od strony funkcjonalnej albo ustrojowej. Jest on konstytucja umysłową, są one [modele] narzędziami do mierzenia rzeczywistości (badamy odchylenia rzeczywistości od modelu). Model ma trzy rodzaje,[relacje między 2 a większą ilością norm] :

1.-m. statyczny;2.-m. dynamiczny;3.-m. mieszany

1:s.statyczny, statyczne powiązanie między dwoma lub większą ilością norm- są to zależności wyłącznie treściowe, np. norma ogólna i norma konkretna ( No↔Nk )

Zależność wg której norma konkretna "wynika" z normy ogólnej, na takiej samej zasadzie w jakiej zdanie szczegółowe wynika ze zdania ogólnego w logice klasycznej Arystotelesa.

Nie ma powiązania formalnego między normami w tym powiązaniu, gdy dana jest norma ogólna, to normy szczegółowe (dany jest system). O takich powiązaniach mówi się, że ten system powiązań statycznych nie rozwija się od razu, jest on zamknięty w normie ogólnej, np. system etyki normatywnej, niezinstytucjonalizowanej, np. nie należy zabijać istot żywych

(z tej normy możemy wyprowadzić wiele norm szczegółowych)

Problem obowiązywania dwóch norm w sensie modelu statycznego.

No obowiązuje, gdy przyjmiemy że ona obowiązuje

H.Kelsen daje przykład na powiązania statyczne. Powinieneś kochać swojego sąsiada, nie powinieneś szkodzić swojemu sąsiadowi, powinieneś pomóc sąsiadowi w potrzebie.

1-No, 2-Nk, 3-wniosek.

2:s.dynamiczny- polega na powiązaniu dwóch lub większej ilości norm czysto formalnie, nie interesuje nas tu treść, chodzi o zbadanie związków między normami poza związkami treściowymi. Mamy do czynienia z autorytetami:

a. wyższy[Aw]- norma wyższa[Nw]; a.niższy[An]- norma niższa[Nn]

Aw↔An i Nw↔Nn i Aw-Nw i Nw-Nn

System dynamiczny jest wtórny w stosunku do powiązań między autorytetami. Brak powiązań treściowych. Nw nie przesądza treści Nn, wskazuje tylko na autorytet Aw i stosunek Aw do An. Polega on na przekazywaniu "w dół" przez Aw obowiązku sformułowania reguły przy afirmacji in blanco stanowiska niższego autorytetu.

Aw przekazuje An obowiązek tworzenia nowej normy, nie przesądzając jej treści i akceptuje in blanco treść reguły wydanej przez An.

Powstaje problem obowiązywania- kiedy norma hierarchicznie niższa obowiązuje?:

-gdy obowiązuje Nw;

-gdy Nn została wydana zgodnie z trybem przewidzianym w Nw dla Nn

przykład: Proces prawotwórczy w danym systemie prawa: Ustawodawca mówi, że szczegółowe kwestie zostaną rozstrzygnięte przez Radę Ministrów.

3:m.mieszany-(statyczno-dynamiczny)- operuje twierdzeniami z modelu statycznego i dynamicznego. Przykładem jest system prawa, stanowienie prawa

Z modelu statycznego:[-zgodność treściowa norm;- obowiązywanie konsekwencji norm]

Z modelu dynamicznego:[-kryteria obowiązywania norm;- delegacyjno-kompetencyjny charakter tworzenia norm]

W systemie prawnym mamy: Now[normę ogólną i hierarchicznie wyższą], oraz Nkn[normę konkretna hierarchicznie niższą]

Now↔Nkn N

N1

N2

N3} norma najniższa w oparciu o którą

N4} nie można wydać niższej normy

Relacje między normą ogólną, hierarchicznie wyższą a samą konkretną,

hierarchicznie niższą:

  1. Now dot. spraw większej wagi niż Nkn

  2. Now jest podstawą obowiązywania Nkn

  3. Now nie może być uchylona[derogowana] przez Nkn

  4. Now może przesądzać treść Nkn

  5. Między Now a Nkn nie zachodzi stosunek wynikania logicznego

(bo jest stos. stat.-dyn.)

Derogować-uchylić (w całości lub częściowo) moc obowiązującą przepisu prawnego, powodować derogację.

1

1


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
6966
6966
6966
praca-magisterska-6966, 1a, prace magisterskie Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki
studium przypadku, 6966, Dokumentacja - Teczka nr 7
Star Wars MINI Jedi Star Fighter 6966
6966

więcej podobnych podstron