Psychologia społeczna
Ćwiczenia 1
Samoakceptacja-obraz i ocena swojego ciała odpowiada za kształtowanie własnej osobowości.
Wiedza o sobie-całokształt jaki ja wewnętrzne zbiera na podstawie doświadczeń życiowych.
Poznajemy siebie poprzez wyciąganie wniosków z danego zachowania.
Rola człowieka w społeczeństwie:
Osobowość człowieka składa się z cech:
biogennych płeć, wzrost, budowa ciała, itp.,
elementy psychogennych: pamięć, wola, inteligencja, temperament, wyobraźnia oraz elementów socjogennych: kulturowego ideału osobowości, roli społecznej, jaźni subiektywnej i odzwierciedlonej.
Ja- obejmuje własne ciało, wiedzę o sobie, tożsamość, zdolność i skłonność dokonywania wyborów, działa celowych i samoregulacji. A także cudze elementy(kochane przez nas osoby), pełnione ról, wyznawane przez nas wartości i normy. W ja znajdują się także zdolności i skłonności do samooceny własnej.
Ja wewnętrzne- jest luźna strukturą różnych ról i tożsamości społecznych, przekonań na własny temat i samoocen oraz wartości i celów uznanych za własne.
ja zawiera:
Tożsamość- zapewnia ze jednostka nie zostaje zawieszona próżni i ma swoją przeszłość (jednostkową). Formowanie się ludzkiej tożsamości opiera się na mechanizmach indywidualizacji (poczucie odrębności, inności - formowanie się tożsamości osobistej) i identyfikacji (włączanie do życia społecznego, utożsamianie z innymi, poczucie przynależności do grupy).
Samoregulację -jest to zamierzona i określona zmiana własnych reakcji.
Trzy pozytywne złudzenia na temat własnej osoby:
przeceniamy swoje pozytywne cechy i osiągnięcia
przeceniamy stopień swojej kontroli nad biegiem wydarzeń
przeceniamy szanse wystąpienia w naszym życiu zdarzeń dobrych, a nie doceniamy szansy zdarzeń złych.
Funkcje ja:
Funkcje interpersonalne-zewnętrzne
Negocjowanie tożsamości - samowiedza jest wyznacznikiem poczucia własnej tożsamości, rozpoznawanie naszej tożsamości przez innych
Symulowanie psychiki innych ludzi - musimy jakoś odczytać cudze zamiary = rekonstruujemy psychikę innych na podstawie wiedzy o własnych przeżyciach i zachowaniach.
Wada: możemy ulec efektowi fałszywej powszechności
Funkcje intrapersonalne- wewnętrzne
regulacja zachowania celowego - dokonywanie wyborów w oparciu o preferencje, postawy, wartości czy nasze przekonania o sobie.
Teoria przedmiotowej samoświadomości (Wicklund) - uwaga człowieka jest w danym momencie skoncentrowana albo na jakimś fragmencie świata zewnętrznego, albo na samym sobie (autokoncentracja).
Samokontrola - umiejętność kontrolowania swoich emocji i zachowań., oraz zamierzone i dowolne zmienianie własnych reakcji. Zjawisko to jest dobrze potwierdzone przez eksperymenty i wyjaśniane przez przynajmniej cztery teorie psychologiczne:
teoria wyczerpywania woli
teoria nieświadomego rozumienia przekazów negatywnych
teoria bodźców warunkowych
teoria podwójnych procesów kontroli
Niedostatki samokontroli - agresja, uzależnienia, depresja, natręctwo myśli.
Podział ja:
Idealne-jaki człowiek chce być(pragnienia, nadzieje)
Powinnościowe- jakim człowiek swoim zdaniem powinien być
Realne-jak człowiek postrzega w danej chwili siebie
Samoocena - afektywna reakcja człowieka na samego siebie. stała w czasie i ogólna cecha mierzona np. kwestionariuszem Rosenberga, wiąże się z pragnieniem kontroli zdarzeń, motywacją osiągnięć, wytrwałością, potrzebą aprobaty, częstym przeżywaniem uczuć pozytywnych, z zadowoleniem z życia. Właściwości samooceny wysokość, jasność, stałość.
Nie ma czegoś takiego jak jednoznacznie negatywna samoocena:
te „negatywne” są w rzeczywistości neutralne
takie samooceny nie są spójne, są niepewne, zmienne
zachowanie osób o niskiej samoocenie jest bardziej plastyczne niż tych o wysokiej ma większa podatność na informacje zwrotne
Campbell - że wysokość samooceny dodatnio koreluje z jasnością samooceny
wysokość wiąże się tez ze stałością samooceny, a ta wpływa na zachowania.
Osoba o wysokiej, ale niestabilnej s. jest bardziej skłonna do agresji (często czują się niesprawiedliwie traktowani). Często popełniane są gwałty, morderstwa, by bronić naruszoną wysoką samoocenę. Niestałość s. wiąże się też z silną reakcją sprzężenia zwrotnego na otrzymane informacje.
ważna jest też regulacja samooceny, rozumianej nie jako cecha, ale jako bieżący stan.
Autowaloryzacja - dążenie do obrony, podtrzymania lub nasilenia dobrego mniemania o sobie.
Ćwiczenia 2
Postawę-nazywamy wzgeldnie trwałą strukturę procesów poznawczych, emocjonalnych i zachowań odnoszących się do jakiegoś przedmiotu. Postawy opierają się o wartości i normy. Postawę mamy wobec wszystkiego.
Różne koncepcje definicji postawy:
koncepcja behawiorystyczna- zwraca szczególną uwagę na zachowanie osobnika, na jego reakcje wobec przedmiotów świata zewnętrznego. Chodzi tu o zachowania powtarzające się i konsekwentne (np. nawyk), czyli takie które pojawiają się gdy występuje dana sytuacja,przedmiot.
koncepcja socjologiczna- zwraca się uwagę na stosunek osoby mającej daną postawę, do jej przedmiotu. przez postawę rozumiemy stopień natężenia pozytywnego lub negatywnego uczucia związanego z jakimś przedmiotem.
stosunek bądź jako oceniający, bądź jako emocjonalny (uczuciowy).
i które, co więcej, są do siebie podobne.
koncepcja poznawcza-postawa jest organizacją doświadczeń i danych dotyczących jakiegoś przedmiotu. Kładzie nacisk na wiedzę ba temat obiektu postawy.
Wykres -Schematyczna struktura postawy
element poznawczy- stanowi zasób informacji na temat postawy.
element emocjonalny- mówi o określonym stosunku, kierunku i sile postawy.
tendencja do zachowania-wynika z indywidualnego działania nosiciela postawy wobec obiektu.
Znak postawy-jest to kierunek postawy, a kierunek może być pozytywny lub negatywny.
Siła postaw-jest to natężenie, wskaźnik kierunku i siły postawy (negatywnej, pozytywnej) ocen danego przedmiotu.
Wymiary postawy:
· Znak postawy: pozytywny, negatywny,
· Siła: głębokość stosunku, jak bardzo coś kochasz lub nienawidzisz;
· Treść przedmiotowa: różnice związane z tym, co jest przedmiotem postawy;
· Złożoność postawy: na ile są rozwinięte poszczególne komponenty postawy;
· Zawartość: zgodność między trzema komponentami pod względem znaku i siły;
· Stopień powiązania: danej postawy z innymi postawami;
· Trwałość;
· Stopień internalizacji postawy: motor działania, stopień uwewnętrznienia, na ile wynika z wnętrza;
· Dostępność postawy: siła związku między obiektami i oceną tego obiektu, mierzona czasem, w jakim ludzie potrafią odpowiedzieć, co czują, im bardziej dostępna tym szybciej reagujemy.
Mechanizmy zmian:
· Uleganie- zmiana okazjonalna,;
· Identyfikacja- powielanie zachowania;
· Internalizacja- największa głębokość.
Ćwiczenia 3
Trzy teorie zmiany postaw:
Persualny model perswazji-ma charakter procesu w którym musi nastąpić pięć etapów, żeby można było mówić o zmianie i utrzymaniu zmienionej postawy.
Schemat procesualnej perswazi MCGuire'a
*zauważenie- przez odbiorce
*zrozumienie-komunikatu przez odbiorcę. Gdy odbiorca ma charakter masowy, oznacza to że z reguły liczebną przewagę mają ci którzy lepiej rozumieja przekazy proste niz zlozone.
*uleganie-czyli akceptacja argumentów
*utrzymanie zmiany
*zachowanie
Dwuczynnikowy model perswazji -(odbiór i uleganie) decydują o odbiorze przekazu. Był najczesciej uzywany do wyjasniania wielu zależności stwierdzanychw eksperymentalnych badaniach nad skutecznością perswazji.
Zalety tego modelu:
-każdy etap musi wystąpić, bo jeżeli nie to obniża perswazje czyli zmiane postawy
-szeroki zakres-pozwala uwzględnić charakteryzowane czynniki skutecznosci perswazji, oraz pozwala wyjasnić sprzeczne efekty tego samego czynnika, gdyżta sama zmianna może w różny sposób wpływać na różne etapy perswazji.
Model reakcji poznawczych- zakłada że odbierając przekaz ludzie aktywnie go konfrontuja z własnymi dotychczasowymi poglądami i wiedzą, jeśli przekaz wpływa to wyznacza kierunek (zmianę) postawy. Ten model pozwala wyjaśniać i przewidywać w jaki sposób wpływają na perswazję liczne czynniki.
Teorie dwuwartościowości perswazji-zmiana postawy może być skutkiem nieracjonalnych procesów:
Model szans rozpracowania przekazu-zakłada że zmiana postawy może dochodzić do skutku dwoma różnymi torami:
*centralny tor perswazji-mau swoich podstaw staranne i przemyślne przetwarzanie informacji zawartej w przekazie, apodstawową przesłanką skuteczności przekazu jest jego zdolność do wywołania przychylnych reakcji poznawczych(myśli i sądy odbiorcy).
*peryferyjny tor perswazji-opiera się na powieszchownym zidentyfikowaniu jakiegoś sygnału sugerującego pozytywny lub negatywny stosunek do stanowiska oferowanego w przekazie.
Przetwarzanie przekazu według Shelly Chaiken
*przetwarzanie systematyczne- ma charakter przemyślany i “głęboki”
*przetwarzanie heurystyczne-to chodzenie “na skróty” i zastępowanie systematycznej analizy argumentów prostymi, automatycznie wykorzystanymi regułami.
Zalety modelu dwutorowości perswazji:
-wykorzystuje rożróżnienie miedzy świadomym i automatycznym przetwarzaniem informacji, dzięki czemu problematyka zmiany postawy zostaje powiązana z ogólniejszą teorią funkcjonowania ludziego umysłu.Pozwala to wykorzystać wiele prawidłowości stwierdzonych przez badaczy.
-szeroki zakres-pozwalają wyjaśnić wpływ wywierany na perswazję przez liczne zmienne i zgrupować je w trzy kategorię:
1-jakość argumentacji
2- liczba nowych argumentów
3-sposób organizacji przekazu
Te czynniki wpływają na wnioski wyciąganeprzez odbiorcę w trakcie rozpracowania przekazu.
Model szans rozpracowania przekazu:
2. Wyznaczniki zmiany postaw
Schemat aktu komunikacji czynników decydujących o skutecznej perswazji
NADAWCA PRZEKAZU - liczne badania dowodzą, że wiarygodni są nadawcy:
*kompetentni - posiadający fachową wiedzę; przekazy osób będących ekspertami w danej dziedzinie wywołują silniejsze zmiany, niż identyczne w treści przekazy podpisane przez nadawców mało kompetentnych. Zjawiska związane z kompetencją nadawcy:
-efekt bumerangu - przekazy nadawców mało kompetentnych dla odbiorcy, mogą wywołać zmiany w kierunku odwrotnym od zamierzonego;
-efekt przespania/uśpienia - kiedy odbiorca „prześpi” przekaz z mało wiarygodnego źródła, oddziaływanie tego źródła z czasem wzrośnie (ponieważ zapominamy o nadawcy);
*o czystych intencjach - nadawcy godni zaufania, bo nie manipulują naszymi poglądami dla własnej korzyści; otwarty nacisk na zmianę poglądów osłabia zaufanie do nadawcy i wywołuje opór wobec jego prób odebrania nam swobody poglądów, przez co te poglądy jeszcze bardziej się umacniają;
-atrakcyjni - tacy, których lubimy;
-podobni do nas;
TREŚĆ PRZEKAZU - jest to jakość i liczba użytych argumentów. Najważniejsze aspekty treści przekazu to:
*siła argumentacji - silna argumentacja to taka, która posiada cechy:
-ma pozytywne cechy;
-nie ma cech negatywnych;
-charakterystyczne są dla obiektu cechy pozytywne, a nie negatywne - to kryterium zostało uwzględnione, ponieważ czasem w perswazji musimy podać jakąś cechę negatywną dla uwiarygodnienia;
*stopień konkretności czy wyrazistości - przekazy wyraziste bardziej ludzi poruszają i są skuteczniejsze od „bladych”;
*liczba argumentów i ich powtórzeń - im więcej argumentów zawiera przekaz, tym większa jego skuteczność i większy nacisk na odbiorcę. Ponadto kolejne argumenty oddziaływać mogą jak powtórzenia stanowiska podawanego w przekazie, zaś zgodnie z prawami uczenia się, wzrost liczby powtórzeń sprzyja skuteczniejszemu uczeniu się stanowiska zawartego w przekazie. Powtórzenia powodują pozytywny efekt perswazji, tylko gdy argumenty są silne (w przeciwnym razie powtórzenia znudzą odbiorcę);
jednostronność-dwustronność argumentacji:
-jednostronne komunikaty - argumentacja jednolita, zawierająca tylko argumenty pozytywne; są o tyle skuteczne, o ile odbiorca nie zdaje sobie sprawy z istnienia alternatywnego stosunku do przekazu, a możliwego do utrzymania stanowiska w kwestii spornej;
-dwustronne komunikaty - argumentacja zawierająca argumenty i pozytywne i negatywne; są o tyle skuteczne, o ile odbiorca już i tak zdaje sobie sprawę z istnienia takiej alternatywy;
*odwoływanie się do emocji (np. strachu) - ale zmiany postawy tym czynnikiem zwykle są krótkotrwałe;
ORGANIZACJA PRZEKAZU - sposób zorganizowania treści przez nadawcę. Najważniejsze aspekty organizacji przekazu to:
*kolejność argumentacji - skuteczność perswazji może być wywołana przez:
-efekt pierwszeństwa - silniejsze oddziaływanie argumentów przekazanych jako pierwsze;
-efekt świeżości - silniejsze oddziaływanie argumentów podanych na końcu, a więc najświeższych;
Czynnikiem rozstrzygającym o tym, który z tych efektów wystąpi w danej sytuacji jest czas upływający pomiędzy pierwszym przekazem, drugim przekazem i decyzją odbiorcy.
*liczba nadawców - uleganie wpływowi rośnie wraz z liczbą osób wpływ ten wywierających;
MEDIUM PRZEKAZU - środek, za pośrednictwem którego przekazywany jest komunikat; im żywszy środek przekazu (np. telewizja z obrazem i dźwiękiem), tym większa powinna być jego skuteczność. Jednak gdy przekaz jest złożony skuteczniejszy okazuje się środek mniej żywy (np. prasa);
ODBIORCA PRZEKAZU - dla skuteczności perswazji ma znaczenie to, kogo przekonujemy i jaką postawę chcemy zmienić. W odbiorcy tkwią najważniejsze wyznaczniki skutecznej perswazji, wiążą się one z procesami psychicznymi występującymi w trakcie perswazji, takimi jak:
*przetwarzanie argumentacji zwartej w przekazie - poznawcze reakcje odbiorcy na przekaz; silne postawy trudniej jest zmienić;
*wielkość rozbieżności pomiędzy oferowanym stanowiskiem a postawą odbiorcy - przy rozbieżności małej, postawa może zmienić się tylko w niewielkim stopniu, a potencjalnie możliwy zakres zmian rośnie wraz ze wzrostem tej rozbieżności. Wzrost rozbieżności nasila wielkość dysonansu przeżywanego przez odbiorcę, a więc i wielkość motywacji do jego usuwania za pośrednictwem zmiany własnej postawy. Jednak wraz ze wzrostem rozbieżności spada wiarygodność nadawcy w oczach odbiorcy, co powodować będzie usuwanie dysonansu nie przez zmianę własnej postawy, ale przez odrzucenie przekazu;
-zaangażowanie odbiorcy - kiedy wzrost zaangażowania wynika z silnego związku kwestii poruszanej w przekazie(i stanowiącej obiekt postawy) z bieżącymi celami i pragnieniami odbiorcy, skutki wzrostu zaangażowania zależą od siły argumentacji podawanej w przekazie. Kiedy jednak wzrost zaangażowania wynika z powiązania postawy z ważnymi wartościami wyznawanymi przez jej posiadacza, rezultatem zaangażowania jest zwykle spadek podatności na perswazję;
-nastrój odbiorcy - podnosi jego skłonność do ulegania perswazji; nastrój pozytywny podwyższa uleganie argumentom słabym, choć obniża uleganie argumentom silnym. Nastrój negatywny działa odwrotnie.
Ćwiczenia
Agresja-jest to zamierzone działanie mające na celu wyrządzenie krzywdy lub spowodowanie przykrości. Działanie to może być fizyczne lub słowne. Jest ono garesją czy osiąga swój cel czy nie.Zawsze jest zamierzona i celowa, często także przemyślana.
Rodzaje agresji:
agresja werbalna- występuje wtedy, gdy w stosunku do innych używane są przez napastnika przezwiska, wyzwiska, przekleństwa, groźby, pokazywane są obraźliwe jednoznaczne gesty, oskarżanie, plotki, przedrzeźnianie, robienie min i wreszcie krzyk.
agresja fizyczna- to przede wszystkim u małych dzieci tupanie, padanie na podłogę, bicie pięściami, bicie kolegi lub koleżanki, a u starszych agresorów napaści, wymuszenia, razy zadawane rękami, pałkami, zranienia nożem, przypalanie papierosem oraz kradzieże.
agresja instrumentalna- ma miejsce gdy osoba długim, biciem, nękaniem, groźbą zamierza zdobyć od słabszych od siebie pieniądze, pożywienie, cenne przedmioty, którymi może przed innymi szpanować. Innych sposobów zdobycia tych dóbr agresywny człowiek nie widzi. Jedynym sposobem jest przemoc.
agresja wroga- występuje u osobników bardzo zdegenerowanych, dla których agresja słowna i fizyczna to sposób bycia, zwracania na siebie uwagi, zdobywania pozycji w środowisku. Oni biją dla samej przyjemności bicia, napadają, kradną, bo to jest ich sposób na życie.
agresję interpersonalną- skierowaną do drugiego człowieka i to są przede wszystkim przekleństwa, wyzwiska, groźby i inne, o których była mowa wyżej oraz napaści, kradzieże, rozboje, okaleczenia drugiego człowieka i zabójstwa.
agresję z przemieszczeniem-skierowaną na obiekty zastępcze. Tu agresorzy niszczą przystanki autobusowe, budki telefoniczne, wybijają okna wystawowe , niszczą ławki w parku itd. Te czyny traktowane są przez społeczeństwo jako czyny chuligańskie i są po prostu wandalizmem.
autoagresję- czyli agresję skierowaną ku sobie, przede wszystkim z poczucia bezsilności, bezradności młodego człowieka, z niedostrzegania sensu życia, odrzucenia wszelkich wartości. Dla takich młodych agresywnych samookaleczenie się, podejmowanie prób samobójczych lub dokonywanie samobójstw to wyraz protestu, wołanie o pomoc, o miłość.
Przyczyny agresji:
przyczyny neurologiczne i chemiczne- w korze mózgowej jest okolica zwana jądrem migdałowym,która wiąże się z agresywnymi zchowaniami. Gdy tą okolice drażni się prądem osoby łagodnie wpadają w złość.
testosteron- zwiększa agresywność
alkohol- osłabia nasze zachamowania, i myslenie, co często powoduje akty agresji
ból i dyskomfort- są głownymi czynnikami poprzedzającymi wystąpienie agresji.Jeśli jakaś osoba doświadcza bólu i nie może uciec z miejsca, gdzie go spotkał to jest duża szansa że zaatakuje. Upał, wilgotność,zanieczyszczenie powietrza może wpływać na człowieka dyskonfortowo, i może spowodowac agresywne zachownaie.
frustracja a agresja- frustracja może prowadzić do agresji, nie odwrotnie. Frustracja może się pojawić gdy mamy coś w zasięgu ręki a nie możemy jednak tego mieć.
teoria społecznego uczenia się, mówiąca że ludzie uczą się zachowań agresywnych, bądź przez własne, bezpośrednie doświadczenie, bądź przez naśladownictwo.
teoria społecznego uczenia się, mówiąca że ludzie uczą się zachowań agresywnych, bądź przez własne, bezpośrednie doświadczenie, bądź przez naśladownictwo.
Jak redukować przemoc:
Argumentację rozumową- która przynosi efekty pozytywne we wczesnych fazach rozwoju człowieka, wtedy, gdy jest połączona z rodzicielską techniką tłumaczenia i pozytywnymi postawami rodzicielskimi. Jednakże później, gdy wytworzyły się i utrwaliły pewne sposoby reagowania, wpływanie na dziecko agresywne przy pomocy samej perswazji okazuje się nieskuteczne.
Stosowanie kar- które w życiu codziennym wydaje się być skuteczną nauką, a osobaukarana pomyśli"dwa razy" zanim znowu zacznie się zachowywać agresywnie. Prawda jest inna, kara, zwłaszcza surowa, skutkuje jedynie na pewien czas i w sposób powierzchowny. W dalszej perspektywie ma skutki odwrotne do zamierzonych. Dzieci karane za agresywne zachowanie, w obliczu kary tłumią swoje zachowanie i spotykają się z agresywnymi wzorcami zachowań. W stosunku do małych dzieci łagodna kara okazuje się skuteczniejsza od kary surowej.
Karanie agresywnych modeli-Pewną odmianą kary jest ukaranie kogoś innego. Argumentuje się, że można by zredukować agresję, pokazując dziecku agresywny model, którego spotyka zły koniec. Twierdzenie to implikuje teorię zgodnie z którą jednostka oglądająca taką sytuację zostanie w rezultacie zastępczo ukarana za swą własną agresję i wobec tego stanie się mniej agresywna
Nagradzanie alternatywnych wzorców zachowania- polega na ignorowaniu zachowań agresywnych dzieci i troskliwe opiekowanie się tymi dziećmi, które zachowują się w sposób będący zaprzeczeniem agresji. Po paru tygodniach nastąpił znaczny spadek agresywnych zachowań.
Rozwijanie empatii w stosunku do innych
-Empatia - wczuwanie się w stany, szczególnie uczuciowe innych osób. Empatia jest ważnym zjawiskiem w redukowaniu agresji u dzieci. Na ogół dzieci odznaczające się większą empatią rzadko dopuszczają się agresywnych działań. Dlatego też należy uczyć dzieci empatii, czyli przejmowania punktu widzenia innej osoby mojej
Obecność nieagresywnych modeli-Ważnym hamulcem dla agresywnego zachowania jest wyraźna wskazówka, że zachowanie takie jest niewłaściwe. Najskuteczniejsza jest wskazówka społeczna - tzn. obecność w tych samych okolicznościach innych osób, które są opanowane i stosunkowo nieagresywne. Ludzie często (zwłaszcza w nowej, niejednoznacznej sytuacji) przyglądają się innym, by ustalić, co jest właściwe.
Instyktowność- rodzimy się ze zdolnością do bycia gresywnym, a uczymy się jej w procesie socializcji.
Katharsis- uwolnienie nagromadzonej energii poprzez wysiłek fizyczny, obserwację zachowań agresywnych innych ludzi lub dopuszczanie się czynu noszącego agresję.
Ćwiczenia 5
Uprzedzenie jest postawą składającą się z 3 komponentów: afektywnego (uprzedzenia), poznawczego (stereotypy) i behawioralnego (dyskryminacje).
ATRYBUCJA->STEREOTYP-> UPRZEDZENIE
V
ATRYBUCJA ->UPRZEDZENIE
UPRZEDZENIE (komponent afektywny) - wroga bądź negatywna postawa dotycząca wyróżniającej się grupy ludzi, oparta wyłącznie na ich przynależności do tej grupy.
Składa się ono z trzech komponentów:
afektywnego lub emocjonalnego:
- typ emocji związanych z postawą (np. złość, serdeczność)
- nasycenie postawy (np. umiarkowany niepokój, otwarta wrogość)
poznawczego - przekonania lub myśli tworzące postawę
behawioralnego - odnoszące się do czyichś działań (przyjmujemy postawy, ale także działamy zgodnie z nimi
Wyróżniamy uprzedzenia:
* pozytywne - pozytywna emocjonalne reakcja, oczekiwanie pozytywnych cech
* negatywne - negatywna reakcja emocjonalna, oczekiwanie negatywnych cech
Źródła powstawania uprzedzeń
Wychowanie i kultura-Każde dziecko wychowuje się w określonym środowisku i zdobywa wiedzę o świecie w oparciu o to z czym ma kontakt. Dzieci przyswajają większość wartości w ciągu dziesięciu pierwszych lat życia, a ich przyjmowanie następuje głównie przez obserwację i naśladowanie starszych. Kultura, wartości i postawy rodziców są dla dziecka głównymi wskazówkami do interpretowania otoczenia.
Historia-Historyczne źródła tworzenia się uprzedzeń i stereotypów są ściśle związane z wychowaniem młodych ludzi. Historia narodowa wpływa na ich świadomość w dość szerokim stopniu. Po pierwsze samo zetknięcie się z informacjami historycznymi dokonuje pewnego podziału, na grupy społeczne i narodowościowe które odegrały pozytywną rolę w historii.
Przekazy medialne-Współcześnie media "tworzą" rzeczywistość. Zaawansowana technika tworzenia przekazów radiowych, telewizyjnych oraz internetowych sprawia, że odbiorca czuje się doskonale poinformowany. Faktycznie jednak, to dziennikarze i producenci decydują od tym co i w jaki sposób przedstawić, a kierują się w tym własnymi założeniami i wartościami, ale także wytycznymi swoich zwierzchników.
Negatywne doświadczenia-Każde zetknięcie się z przedstawicielem innej grupy społecznej powoduje, przynajmniej w minimalnym stopniu, modyfikację stereotypu o tej grupie. Jeśli doświadczenia z przedstawicielem grupy, która nie miała wcześniej wyraźnego stereotypu są negatywne, zostaje zbudowana podstawa uprzedzenia.
Przyczyny uprzedzeń:
Rywalizacja ekonomiczna- Uprzedzenia, tendencja do posługiwania się stereotypami i dyskryminacja nasilają się, gdy na rynku jest mało pracy. Kiedy środki materialne są ograniczone, grupa dominująca w danym społeczeństwie może starać się wykorzystywać czy dyskryminować grupy mniejszościowe w celu uzyskania dla siebie korzyści materialnych.
Przemieszczona agresja- W sytuacjach kryzysów ekonomicznych czy masowego bezrobocia frustracja członków grup dominujących nie zwraca się przeciwko złemu systemowi, bo jest on potężny i nieokreślony, lecz znajduje ujście w postaci agresji wobec kogoś konkretnego, kogo można obciążyć odpowiedzialnością za rosnące bezrobocie (np. migrantów). Występuje wtedy zjawisko poszukiwania tzw. kozłów ofiarnych, które polega na tym, że ludzie skłonni są przerzucić swoją agresję na grupy będące w jakiś sposób inne, nie lubiane lub uważane za mało wartościowe. Na koźle ofiarnym bierze się odwet za własne niepowodzenia życiowe, spowodowane przez system społeczny.
Osobowościowe uwarunkowania uprzedzeń- Z badań psychologicznych wynika, że pewne osoby predysponowane są do tego, aby uprzedzać się do innych. Na ogół charakteryzuje je sztywność poglądów, uznawanie konwencjonalnych wartości, niezwykły respekt dla władzy, podejrzliwość oraz skłonność do karania innych.
Uprzedzenie jako forma konformizmu- Konformizm polega na tym, że ludzie dostosowują się do norm obowiązujących w danej społeczności. Jeśli normą są nietolerancyjne postawy lub wrogie zachowania wobec jakichś grup mniejszościowych, to pojedyncze osoby, dążąc do bycia dobrym członkiem swojej społeczności, dyskryminują innych. Postępują tak, bo sądzą, że to jest właściwe i dobre zachowanie.
STEREOTYP (komponent poznawczy)- generalizacja odnosząca się do grupy, w ramach której identyczne charakterystyki zostają przypisane wszystkim bez wyjątku jej członkom, niezależnie od rzeczywistych różnic między nimi. Są one często przekazywane w procesie socjalizacji. Termin ten wprowadził Walter Lippman w swojej książce. Stereotypizowanie niekoniecznie jest tylko emocjonalne i nie musi prowadzić do zamierzonych aktów obrażania. Często jest po prostu uproszczeniem naszego patrzenia na świat.
Rodzaje stereotypów:
-seks
-płeć
-mniejszości grupowe
-polityczne
-etniczne
-religijne
DYSKRYMINACJE (Komponent behawioralny)-Dyskryminacja: nie usprawiedliwione, negatywne lub krzywdzące działanie skierowane
przeciwko członkowi danej grupy, wyłącznie dlatego, iż do niej należy.
Dyskryminacja jest wtedy gdy przekonanie jest przekładane na działanie.
ATRYBUCJA- wnioskowanie o przyczynach, lub przyczyny danego zjawiska. Mają charakter subiektywny dlatego że niekoniecznie powstają w wyniku obserwacji osoby uczestniczącej, ale powstają w domysłach